Facultatieve Excursie Woensel-West Issanka van de Paal en Nienke Bruinsma (Trudo)

Transcriptie

1 Vakgemeenschap sociale stijging 2.0 Verslag bijeenkomst #2 Kansen voor sociale stijging vanuit Verhuur en Sociaal beheer 23 mei 2013, Locatie: Buurtonderneming Woensel-West (Trudo) Facultatieve Excursie Woensel-West Issanka van de Paal en Nienke Bruinsma (Trudo) Op de webpagina van de Vakgemeenschap sociale stijging vindt u de presentatie en het filmpje over de aanpak in Woensel-West. 1

2 Opening plenair programma Bij de opening wordt kort terug geblikt op de excursie waar een gedeelte van de groep aan heeft deelgenomen. Tijdens de excursie zijn de deelnemers meegenomen in de aanpak van Trudo in Woensel-West. Enkele vragen en gedachten die naar boven komen: De manier van samenwerken valt op. Waar wordt die door beïnvloed? Is dat schaalgrootte of misschien ook de (zuidelijke) cultuur? Trudo toont lef door op deze wijze door te gaan en vol te houden. De huurders zijn het uitgangspunt. Een witte raaf in corporatieland met een eigenzinnige koers. Er wordt slim geïnvesteerd. Cases: sociale stijging vanuit verhuur Tijdens de bijeenkomst worden twee cases besproken waarin sociale stijging wordt benaderd vanuit de verhuurtaak. De presentaties zijn te vinden op de website. Vervolgens wordt een reflectie gegeven door Heinz Schiller. Wijkwegenwacht Cornel de Koster (Woonwaard) De wijkwegenwacht zijn kleine teams die verbindingen leggen tussen bewoners onderling en bewoners en professionals. Met nieuwe bewoners wordt direct contact gezocht middels een intakegesprek. De teams bestaan uit ketenpartners die een actieve rol hebben in de wijk en veel aanwezig zijn. Er is gekozen om te starten in vier wijken in Alkmaar en Heerhugowaard. Cornel deelt zijn ervaringen. Hij geeft aan dat het in de Rivierenwijk erg goed loopt. Steeds meer mensen en partijen willen aanhaken. Op zich fijn maar dit botst met het uitgangspunt om het kernteam klein houden. Daarnaast is het soms is het lastig samenwerken door een verschil in visie en aanpak tussen de partijen. In de Mare verloopt het proces lastig omdat de gemeente daar (nog) niet mee wil werken. Cornel verkent op dit moment de mogelijkheden en ruimte voor de Wijkwegenwacht. Zijn inschatting is namelijk dat Woonwaard steeds terughoudender wordt met investeringen op het sociale domein. Woonwaard ziet zichzelf als vastgoedonderneming en kiest bewust voor extra inzet op dit moment als katalysator om straks ook terug te kunnen trekken. De wijkwegenwacht is een goede voorbereiding op deze fase. Met weinig middelen kan veel bereikt worden en mensen zijn zichtbaar meer tevreden in de wijk. Inplaatsing nieuwe huurders - Nienke Bruinsma (Trudo) Met het project inplaatsing wordt er door Trudo op een directe manier gestuurd op de samenstelling in de wijk. Op deze manier wordt een continue instroom van probleemhuurders tegengegaan, wordt de bestaande problematiek verdund en krijgt de wijk meer ruggegraat. Er worden nieuwe bewoners geplaatst die een actieve rol in hun wijk in willen nemen. Mensen moeten solliciteren middels een brief en gesprek om een woning te krijgen in Woensel-West. Sollicitatiegesprekken worden gevoerd door Trudo en iemand van de bewonerscommissie. Nieuwe bewoners gaan een contract aan voor 2 jaar waarin wordt vastgelegd dat zij 10 uur per maand vrijwilligerswerk doen in ruil voor een huurkorting van 100 euro. Mensen doen een activiteit die aansluit bij hun kwaliteiten; dit varieert van een klusteam, tot huiswerkbegeleiding tot dansles. Wekelijks worden er 250 kinderen bereikt met activiteiten. Het is een stevige ingreep die wordt gedaan, maar die nodig was in deze wijk. 2

3 Reflectie - Heinz Schiller Heinz Schiller benoemt enkele punten die hem zijn opgevallen in de cases van Woonwaard en Trudo: Het is een dominant denkbeeld dat initiatieven niet kunnen slagen zonder steun van de lokale overheid. De vraag is of dat echt zo is. De Wijkwegenwacht wordt nog sterk gedragen door organisaties en ketens, dat terwijl er steeds meer een transitie zichtbaar wordt naar de zelfredzaamheid van het individu. Wat betekent dit voor je aanpak? Hoe duurzaam is het inplaatsingsproject van Trudo? Er wordt een prikkel gegeven door middel van de korting, wat als die prikkel wegvalt? Bij een project zoals de Harlem Children s Zone, een project van en voor de burger, is de continuïteit ingebakken.. Verbinden is een modewoord, maar wat is het precies en wat levert het op? Mensen verbinden zich in toenemende mate op mondiaal niveau, ook in buurten met een lagere sociale economische status. De vraag is hoe stuurbaar het is. Wees voorzichtig met je ambities op het gebied van verbinden. Mensen maken individuele keuzes. Pas daarom op met het richten van je beleid op een wijk als geheel. Richt je meer op het individu dan op het collectief. Een wijk is geen homogene entiteit, maar een soort netwerk met satellietjes (knooppunten). De deelnemers reageren nog met enkele vragen en adviezen: Vraag aan Trudo: Is dit project overal toe te passen? Nee, voor het solliciteren geldt dat je dit alleen moet doen waar de noodzaak deze aanpak rechtvaardigt. Trudo zet dit project in principe alleen in gedurende de looptijd van het herstructureringstraject. Het doen van vrijwilligerswerk in ruil voor een huurkorting zou wel op meerdere plekken toepasbaar zijn. Advies voor beide projecten: Meet je effecten en laat dit zien in cijfers zodat je kan laten zien wat deze aanpak doet met een wijk. Trudo geeft aan dat juist de verhalen belangrijk zijn en dat ze aan het kijken zijn hoe ze de meer softe effecten zoals relatie met buren, kunnen gaan meten. Cornel vertelt dat de keuze voor organisaties in het kernteam vooral ook een pragmatische keuze is. In het kernteam zitten geen bewoners, de bewoners worden wel sterk betrokken. Discussie a.d.h.v. topics Er worden topics meegegeven die kunnen helpen om in subgroepen de cases verder uit te diepen: a) Aanleiding en context: waarom, waarom daar, waarom in deze tijd en hoe past het in bedrijfsstrategie? b) Wat zijn de concrete ambities en doelen ( meetbare termen); individueel en op buurtniveau? c) In welk opzicht is de sociale stabilisatie/stijging te meten? d) Wat zijn effecten en resultaten en hoe is dit te verbinden aan de aanpak? e) Samenwerking: wie heeft welke taak/rol (kosten en baten van ieders inzet)? f) Wat zijn de randvoorwaarden: faal- en succesfactoren? g) Hoe staat het met de continuïteit, toekomstplannen en verwachtingen? 3

4 Subgroep Wijkwegenwacht a. Aanleiding en context Valt dit binnen onze taak en tot op welke hoogte? Corporaties hebben direct te maken met de consequenties van overlast, huurachterstanden e.d. Je moet er dus iets mee, de vraag is alleen: hoe? De taak van de corporatie is om problemen te signaleren en dan door te verwijzen. Het is belangrijk om het gesprek met de andere organisaties aan te gaan in de wijk en je verwachtingen naar elkaar uit te spreken. e. Samenwerking De corporatie neemt hier het voortouw voor het organiseren van de Wijkwegenwacht. Andere professionals en ook bewoners worden betrokken. Zouden bewoners meer gefaciliteerd kunnen worden om zelf initiatief te nemen dan nu het geval is? Cornel geeft aan dat de veerkracht van bewoners beperkt is en dat het daarom lastig is om hen meer verantwoordelijkheid te geven. Mensen zijn aan het overleven en hebben genoeg aan zichzelf. Niet iedereen is het daarmee eens. Die kracht is wel aanwezig in een wijk, mensen kunnen en willen het zelf doen. Misschien moet dat niet gezocht worden op wijkniveau maar op individueel niveau. Zijn er niet te veel professionals in de wijk? Eén van de deelnemers geeft aan dat zij er voor kiezen om bij de gemeente aan de bel te trekken als zij die indruk hebben. Zij krijgen soms klachten van bewoners dat ze gek worden van alle hulpverleners die langs komen. f. Randvoorwaarden g. Continuïteit Welzijn en de gemeente gaan zich ook terug trekken de komende jaren. Aan de andere kant wordt het budget van de gemeenten een stuk hoger vanwege alle transities. Hoe kunnen we hier als corporaties op een slimme manier mee omgaan? Over Woensel-West: Hoe kan het dat een corporatie dit voor elkaar krijgt, maar een welzijnsorganisatie niet? Corporaties beschikken over middelen die je in kan zetten. Daarnaast ligt er in Woensel-West een sterke nadruk op het positieve in plaats van het negatieve. Maak keuzes en durf die te communiceren. Heb daarin niet te veel angst over wat andere wijken of bewoners er van vinden of zeggen. De verwachting is dat Woonwaard zich terug zal gaan trekken, wat houdt dit precies in? Het bestuur heeft een keuze gemaakt dat ze een vastgoedonderneming wil zijn. Zijn inzet is om in sommige wijken wel actief aanwezig te blijven zoals met de wijkwegenwacht en in de wijken waar het kan toe te groeien naar een vastgoedonderneming. Je moet ook niet in iedere wijk hetzelfde willen doen. Verschillende wijken vragen om een verschillende aanpak. Subgroep Inplaatsing a. Aanleiding en context Er bestond consensus over het nut van deze interventie die getypeerd wordt als een combinatie van burgerkracht en gedwongen bezuinigingen. De problematiek was ernstig. 4

5 Niet alleen in belang bewoners, maar ook in belang corporatie om het tij te keren. Een dergelijke ingreep is een goed voorbeeld van wat er door woningcorporaties gedaan kan worden in probleemwijken op het moment dat burgerinitiatieven niet uit zichzelf ontstaan. De woningbouwcorporatie gaat een langdurige en intensieve relatie aan met de burgers, waardoor er veel mogelijkheden op spin-offs ontstaan. Het feit dat er tevens mensen geweigerd kunnen worden door de corporatie deed nog wel wat stof opwaaien, het is een soort stok waar mee geslagen kan worden. De wortel aan de andere kant is de huurkorting die aan mensen wordt beloofd. c. Is sociale stijging te meten? De directe effecten zijn lastig te meten; er is veel verhaal nodig om mensen te doen realiseren dat het werkt. De buurt wordt er beter van maar een woningbouwcorporatie moet zichzelf legitimeren omdat het verbeteren van de leefbaarheid niet als een primaire taak van wordt gezien. Trudo heeft de output scherp in beeld: 250 kinderen bereikt via 50 projecten op het gebied van taal & school (33%), sport & dans en tuin/muziek/vakantie. Deze projecten hebben effect op o.a. schoolcijfers/cito-scores, taalvaardigheid, gezondheid, bewonerstevredenheid, imago buurt. Dergelijke cijfers kun je volgen voor het collectief op wijkniveau (hoe lopen de trends?). Om het causale verband aan te tonen tussen de inzet van Trudo en hoeveel individuen al dan niet zijn gestegen is lastig. Het feit dat de wijk uit de rode cijfers komt is echter veelzeggend. Hoeveel moet je weten en bewijzen? Telt het voegen prikken niet? Een vakman weet door te prikken prima hoe de vlag erbij hangt. Kwalitatief onderzoek kan van aanvullende waarde zijn en meer inzicht geven. De verhalen spreken al voor zich. Ter illustratie: Tijdens de excursie ontstond een spontaan gesprek met een bewoner die Nederlandse taal kreeg en vrijwilligers die les gaven. Zonder de vrijwilligers zou de taalvaardigheid minder snel ontwikkelen, maar zou hij ook minder sociale contacten hebben in de buurt. Effect is niet alleen individueel, maar ook nog eens meervoudig. Allicht lastig meetbaar, maar om te zeggen dat het niet kan gaat te ver. Vraag is wel hoeveel tijd je moet willen besteden om de bewijsvoering rond te krijgen. d. Effecten en resultaten De ervaring tot op heden zijn positief. Het past vaak precies doordat er een combinatie wordt gemaakt tussen werk en hobby. Een vrijwilligster in Woensel-west studeerde bijvoorbeeld pedagogiek en had als hobby dans, als logisch gevolg geeft ze nu dansles aan de kinderen in de buurt. Oorspronkelijke bewoners wel angstig voor instroom van nieuwe bewoners en veranderingen die dat meebrengt in de wijk. Omgaan met weerstand. Mensen hebben gevoel dat hun soort mensen niet meer welkom is in de wijk. Daar moet je wel op acteren. Bruggen via de kinderen. Hoe borg je de kwaliteit van het vrijwilligerswerk? Hoe koppel je vrijwilligers aan werk? Vaak ontstaat match vanzelf doordat vrijwilligers hun werk en hobby combineren. De makelaar moet wel iemand zijn die kan ingrijpen als iets niet werkt en daar ook zicht op hebben. Dat vraagt iets van de competenties van de medewerker die je inzet. e. Samenwerking Aandachtspunt is dat de bewoners in de medezeggenschapsraad meer dan de helft van het stemrecht hebben. Hiermee kan een signaal wordt afgegeven dat de bewoners het misschien wel beter weten dan de corporatie zelf. 5

6 Op dit moment is de regie in handen van de professional van de corporatie, maar voert de vrijwilliger het uit. Een woonconcierge zou echter handig zijn omdat deze dan bepaalde zaken in de wijk zou kunnen regelen. De corporatie heeft het voortouw genomen bij dit project, maar vraagt jaarlijks wel goedkeuring aan de gemeente om de woningtoewijzing zo te mogen doen. f. Randvoorwaarden Randvoorwaarden van deze interventie zijn dat de sloop/nieuwbouwfase aan de gang blijft. De huurkorting zal namelijk stoppen op het moment dat deze herstructureringsfase stopt. De meeste bewoners zijn hier nog niet van op de hoogte. Ouderen in de buurt hebben de meeste argwaan bij een dergelijke ingreep, maar door verhalen van kinderen en buren worden ze uiteindelijk ook positiever en actiever. De meeste weerstand blijft komen vanuit de zittende bewoners, zij voelen zich bedreigd en buitengesloten door de instroom van jongere mensen. In de huidige vorm werkt deze interventie alleen in de meest kwetsbare wijken. Met wat kleine aanpassingen zou het ook mogelijk moeten zijn om het op kleinere schaal te kunnen toepassen op bijvoorbeeld straat- of complexniveau. Een ander idee dat werd geopperd is het aanbod van dit format op thema. g. Continuïteit Einde herstructurering is einde project. Huurkorting eindigt, maar de nieuwe instroom is niet zomaar weg. Bovendien wordt ingezet op de continuiteit van de activiteiten door ook vrijwilligers te binden die niet onder huurkortingsregeling vallen. Afsluiting Plenair wordt een terugkoppeling gegeven van wat er in de subgroepen is besproken. Tenslotte vat Marion nog in een paar woorden samen wat de voornaamste inzichten zijn vanuit de discussiegroepen. Dat doet ze aan de hand van enkele van de topics: Legitimatie: Woonwaard ziet zich als vastgoedonderneming, maar onderkent tijdelijke verantwoordelijkheid als katalysator van lokaal verbinden. Trudo legitimeert vooral vanuit de urgentie van de problematiek, maar ook door schouder aan schouder met bewoners op te trekken. Verhalen hebben een functie in het zichtbaar krijgen van de effectiviteit, als aanvulling op het monitoren van de output en de generieke wijkcijfers. Specifiek zijn op context kan de legitimatie ondersteunen Trudo geeft duidelijk aan dat hun project niet overal nodig is. De problematiek in Woenselwest is ernstig genoeg voor een zware interventie. Continuïteit: Bewustwording daarover is belangrijk. Goed om na te denken over het al dan niet eindig zijn van het project en de verandering van je inzet. Woonwaard ziet zich terugtrekken op termijn. De hoop lijkt dat het lokale netwerk dan zelf doorgaat. Aangezien Woonwaard deze activiteit vanuit regulier budget financiert is het de 6

7 vraag wel de afwegingen dan precies gaan rondom dat terugtrekken. Regulier budget zou juist een voorwaarde kunnen zijn om een activiteit duurzaam te krijgen. Creativiteit: toepassen van een methodiek op andere manier Het gebruiken van inplaatsers als hefboom in een buurt kan op vele manieren. Interessante toepassingsmogelijkheden kwamen ter sprake: met een ander schaalniveau (complex ipv wijk), of een thema (ter ondersteuning van wonen/zorg problematiek). Verhuren is een regulier proces van corporaties. Het kan lonen om daarin de ruimte te zoeken en op een verantwoorde manier te benutten. Tenslotte een citaat van één van de deelnemers dat aanzet tot nadenken: We moeten niet steeds bedenken waar we niet van zijn, maar waar we vóór willen zijn! Er is een Linkedin- groep voor de Vakgemeenschap. Deelnemers worden uitgenodigd om hier hun reflecties en ideeën te delen: De volgende bijeenkomst vindt plaats op 12 september. De gastheer is de Alliantie in Amsterdam. Het thema is dan: Stenen als stepping stone; kansen voor sociale stijging vanuit Technisch beheer, renovatie en ontwikkeling 7