I NS TIT UU T DER BEDR IJF S R EVI SORE N. Opgericht bij wet van 22 juli Marnixlaan Brussel. Jaarverslag 1997

Transcriptie

1 I NS TIT UU T DER BEDR IJF S R EVI SORE N Opgericht bij wet van 22 juli 1953 Marnixlaan Brussel Jaarverslag 1997 Overeenkomstig artikel 12 van de wer van 22 luli 1953,,gewijzigd bij wetten van 10 juli 1956 en 21 februari 1985, heeft de Raad de eer U verslag uit te brengen over zijn acrivitelten gedurende het jaar 1997.

2 Un exemplaire français du présent rapport peu[ être obrenu sur simple demande /

3 INSTITUUT DER BEDRIJFSREVISOREN (opgericht bij wet van 22 juli 1953) SAMENSTELLING VAN DE RAAD (art. I } van de wt'r) Voorzin". : Paul P. BI'IIfTS( ) Olldrrl'OorZÎlltr : l.jdm {'tii1 di Ntdc,./(f//(/u /tui/rol: Jcan- François C,.,1'$ ( I ) l30udewijn C ALL ENS ( ) Frt,,<ldy CAl.UWAERTS ( ) Luc j oos. Secrrl(ll'iJ-PeJlllillglllttJtrr ( ) Ludo SWOl.fS ( ) Herman VAN IMPE ( ) H ugo VAN PA~[l(l ) Let/m mil de P"'IIIJt!(f(//,d : Pierre A NOAUX, Sem/mil ( ) Paul COMIIAIIlE ( ) H ugllcs F RONVILI.E ( ) André KI LESSE ( ) j\lichd r... I ASSART(I ) Francis WlJL\IET ( ).. UITVOEREND COMITE De Raad heefr het dagelijks bt:sruuf toevertrouwd aan een Uitvoerend Comin'., s.1mengesreld uit de Voorzirrer Paul P. BEHLTI. Ondervooniner Jean-François CA1'S en de secrerarissen Luc Joos, Penningmeester en PÎerre A~nAt x. I BR - jaamverslag 1997

4 STAGECOMMISSIE (K. El. van 13 oktober 1987, ah. 5) Voorzit/er: Lede/! /WIl de Naad: Externe Ier/eu.' P/Pflts/,(!I'I'llIIgellde IedelI.' Erelid.' PUll i P. BEIlHS (tor 6 juni! 997) J ean-françois C,.,TS (vanaf 6 juni 1997) Boudewijn CALLIlNS, André K Il.ESSE en H erman VAN!M PË G eor!:fs I-I EI'NER, D aniël VAN CUTSEM en J an VANI:RAECHEM Vinciane MARICQ, Puul LURKIN en Rent: VAN A SBROECK Hendrik J. BtOCK Di reeft If r ge u e!"{iff I. ADMINISTRATIEVE DIENSTEN be/mi liiet he! A/gemeen JmWtI,-iflill : Dirttffllr Ad/lliIlIS/I"I:llie:.I flrü/ischt diellil : SllIdiedifml : A dj /lliet-d i reel e fi r-ge /Icmf/I. be/mi mef bef Toezicht: Sftlge: Perllltlllelife I 'ormillg : Henri ÛUVIER Eric VAN M EENSEl. VeerIe VAN DE \'qall.e Carherine D ENDAUW r-,. I ichel DE $AMBLANX Chamal Bom:G Carl I-I ENDRICKX COMMISSIE VAN BEROEP (Wel, art. 2\; K.B. \1 juli 1997) A. De Nederlandswli,ge Kamer E[fmin'l/edm PltItlIJIY!t'I'(lIlgellde lalm Voorzitters André V ANDERWEGI:N ) Raadsheer bij ht'( Hof van Beroep te Brussel Paul B I.ONDEEI. ( ) Raadsheer bij het I-Iofvan Bt'TotV te Brussel IBIt - J AAKVIR~LA(; 1997

5 Let/m-A I (lg; stmtm Herman I-I ELLENBOSCH ) Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen Edouard N UYTS (I ) Voorzitter van de Arbeidsrec\Hbanken te Kortrijk, te leper en te Vcurne Luc D E D ECKER ( (3) Rechter bij de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen Lionel D IiLPORl'li (l ) Ondervoorziner bij de Arbeidsreclubanken van leper en Veurne Ldm-Bet/rljfsJ"tI'isorell Daniël VA.N WOENSEL ) Ludo CARIS ) Helga PLA"!TEAU ( ) Lambert VA NTII IENEN ( ) B. De Fransmlige Kamer Eflertiel'e leden P/t/(/ts/'t/"l'(lIIgent/e IedelI Voorziuers Jacques GOD EFROJD ) Kamervoorzircer bij her Hof van Beroep te Luik Martine CASTIN ) Raadsheer bij het Hof van Beroep te Bergen Let/en-A logijtl"tl ten Richard R ENTMEISTER ( ) Rechter bij de Rechtbanken van Koophandel te Dinant en te t.brc\w-en -Fa men ne Cécile LION, echtg. VAN DOOSSELAERE ) [rerechter bij de Arbeidsrechtbank te Brussel Françoise G ERJN o J Rechter bij de Rec\ubank van Koophandel te Charleroi Daniel PLAS ( ) Voorzi[[er bij de Arbeidsrechtbank te Charleroi Let/ell-Bedrijfsrel1isorell Baudouin T HEUNISSEN ( ) J acques L. TYTGAT ) Jean-Maurice PJRLOT( ) Claude POURBA JX (3) JB R - J... RVERSLAG 1997

6 TUCHTCOMMISSIE (W ef, :LH.!9; K.B. 1 1 juli 1997) A. De Nederl andstalige Kamer Eflerriel'f leden P/rwtst'el'l'(l II}j.eIlde Irt/en Voorziflen Mic hel H AN DSCI10l!WE RK ER ) - VoorzittN van de Reclubanken van Koophandel re leper en te Veurnc N. Ledm-Bedrijfim'isorm Paul PAUWELS ( ) André C LYBOUW ( ) M artel ASSELB ERGIIS ( ) Eduard RISKt! > B. De FransraJ ige Kamer E[[«fit/'e leden P/(I(//s/'en wllgellde leden Voorzitters Nicole D IAM ANT, echtg. B ONJ E ( ) - Ondervoorzitter bij dl' Rechtbank van Kooph:lOd el te Brussel Anne SPIRITUS, edn g. D ASSESSE (J ) - Voorzitter bij de Rechtbank van Koophandel re Brussel Ledell-Bedrijjsrczl;SOffll D:lnielle ) ACOBS ) Jean-Pit"rre VINCKE ( > H enri LIOMIIERGER ) J oseph D ELFORC.E ( ) IBR - J AA!WERSl.MJ 1997

7 INHOUD Deel [ ONTWIKKHING VAN H ET BlilWEPSDOME IN VA N DE REVI SOIlEN I. DE \nt VAN lljuli ]953 EN IIAAK UITVOERINGSIJESI.LITEN,,, (, " E'~>UTII \IA" 1)1 I<,"'... o;.-ul"l<>l"" I.. W~"(,,,.,.~r l ' bn",lten.k <Ir boclh".. d~ur..j11«' bt""'l"'n 1.2. R~l'dl VlI" U)nfr.trtn"~" tu'''''' ""<ountan,,,"n bc<lnlf<~i>of'<n I 1"'''"11 fin ')~ M I ',th" "T V'fWl I ~"t lol "A" 111.[ R~""'>lMT '\... He' r<,... '1"'... ht't ",b.. "fb"'.11,i: L? T""'jo:l'>""'J:<k... rdr' ",ru"" p..,j",'rn. n,ru"'" marl...,,,'i. 1)0 hnl"jf...,. m de rap",.i... maat... r!"1 h"i><tii/.ji"'" ~.. 11""""",", v:i" <k tomm,,,,,,,, tt",,,,,, ",1. f.tnkunj'i-'<".,.. \. Ondc".. l"n,nl'wkl"i'~['" O"Af ",."~H')"'II.I" I ~ ''',''.U'''". AAI' ",,,.~ 11.1 In terne.uj" P.,,,nmn,um'-""OO<II"''''rl''''' " " " " ", '" " 11. BOEK IIOI II)II.l:CIIT Of."".,,-"''''1.1..., UP,>I.no I I 1.I". ll~~>jli",j,i" a.p"""",'." Jo. "'-r",h,lrl,,,1' (~',I.- Em" )" mi,-"" ti" <"",m"",,,, rcv,",,, 1,'1.I. "". =Ioakd,n;: op.i" lol".. " " (" m R - J tlar\'fr~u.(; 19')7

8 , \, \. 6. I)[ OV[.(,~.'{, "Ml lilt J"". lock) 2.1 H".khoudh,oolj;" :a<1""' n... n ti<... 8."& na;:a. ho.,:ut ] rol,',,, Je, <omm.""... "',,,,... b'l cl.-,,\"org.~ n..ur he,,,, OP["~AA 'NA"'S(; VA" "" J... f.~i.,''''. ~,I ~.2_ V.<mdd,ng,-.n <Ic... 'n... n <k t,.". uuru.... " romm... "\.>C:n Nitof.l'ttrl"g,;;inj; ''On dt "",,,,,km'''s ~.2_ N""kggong '":tn de ,,,,l;o,nonp. van "LW'! bol de IbbnlCn"... I... n de- NlIl! " '",", " "' 111. VENNOOTSCH APSREClrr F.N CONTRO LE "'",:.0,,,,,,,,,,-nOU."''''N'''' 1 I Ach'«gronJ,.,Il Je WIJ~I!l"'j; "'." d" ~Ix~me"" Wnlrultnurm.n 1.2. Roik""dt<,-., Je "~I>J""rJ,,,,,,n!l "." de,... kl.n"l; _ "phdiing "" htot ""1>"pcoII,lu,i. l.i. Drug"'i,d!t '.. n <k,,,,,j,,i,,,,.,.j,, '... }:r.. r i T.,.,.-.,",I: "I' Je, 1:"""""""""'''''' """",kt Aan~lnK<"'... n <k<,""rolc-... nbc---.-ion.,:.n.. ""g '11''')4['',,,-;... ule Co..,..,lU "IJ ",."TIl nrr.",,,,sdlm. VA" v...,".rn'""mc", NIT.,... KTE """,,",.. ><fuj~iiui) \ uwr.(iuaan.. VUJ-..:.... i.1 Be--""II,ngm door dt 1..J,nj; " " 1.2 Co." rolc '" rtn <>ml<tv'"l< W","'" gt'brulk,...,rel< X~""",k, van j;'-.lu,,,,,,,,,""'r<ic,nforma, ""'y"cnwn 1.1, A.nlx-vohng nw' bo,,~kklnl',,,' fr...jc ~n 'M\W"'''S~ lunddml"o" "% U Alp""'... rommrn,..., 'P " 1 2, Ad"I«In.. kc dt bil..."""... "'("."""IOI'... nlu... bil und<rnr.."nj«'n In...,h,llor.lrn lol) ), G.. Pl.. ~TE(;.(WI."A"'" II~ ", CIITUM ''00II n:,. KMO 118 I BR - j llaltvrlt.,i.a(; 1997

9 I V. 1, CONTROU :OPDRACHTEN I N SPECIFIEKE SECI"OREN eor..,'knu V~N '" HNA""'n..,,,,TEU'M"". 1,1. Om"""In/; Yilnd~ E,,~ Riel"h;" 9~ 1261EG (BCCI), 1,1. Nimwc<rkon1l,n/;",",sic I.:;. Ci",,,I,,,,: '"li ilzond",," "".. du".. m",,"' \'["'J:~["IM.so"I'O."r.""M,I:N. 2.1 OpJr.w;hl... " de,,i.:.ntk <;CKl,m;"",;, 2_1_ Erkcnn,no;'''-"<S'C< 2,3. Wil"o;' ''o;"n,'o" de w<i<;.v,n<;. u..,,.~. I!",,,,,me",-a" d" ",..,haamh<'<k" van de I<'dmi"he w<rko;""p. _ 1",.",,, <önlrolo. I'ûuTIH;r PART<Jll\t 4, I,-". rol,-." de re, i.;ort" hij d. <er:s.. '''''f'''''in); v." d,'..., 1.2. Voor:s,d 'Ol h... orm."g '":l" J. """S"v'"s""" O"nU'O.Ij»WT<I" ~,I Hug.schol.n In Je VI.. mst G,'n1<.'Cn... lup.-_ ~,2. 110I't'SChol.n In d. ho"", Gcm<e"schap. Vr/<M)OT';.: IIAPPL" DI' ';f"a"'>k;a1'ten IIlllv[:"f:N Ol- n:wu,,-'tiuf" 7.1. Iktl"I,'.'n voo, ""S.p"" werk 1.2. V"", I'ch.ndLClIp'. re"'-'nen br<t<mde "",drm'''le d,en".n. da!;on<j,.. ld... n."'n.n d,,'n,"'",'oo' pi.. ".,,;; in ;;... "'ncn '" '" ", I-jO II! 146 '" 117 '" '" 1-19 '" IB 11\ '" '" '" '",.,," 16, '''' '",,, Ocel 2 \'(fj:rki NG VAN ONZE INSTELLI NGEN l. WEïTELlJK~:ORGANEN A AJ.GE.\IENE VERGADERINGEN GcWOf\c ais"m.", vers>tk,,,,s,-.n d< 1... Je" RAAD EN unvoeren!)comit(, L W.,k"""mh,xlen,.,n d. Raad e" he, Uilvot'rcnd Com.. f 2. Rel",... me, de Ilu<;,' R.aJ,'uur he, Bt~Jnlr'''-""<or.,, en de A«oun,.r><y \., 6 1"o"~'"1; «)< he< hero<:p vnu' ",,,uu,1 'lk~ 1"'''''''.0 Re~i"er dor leden Lil" van tk.,... b,:dfljr".v.""" n. E,hi<.<hc zaken_ '" '" 17l '" '" 17 1 '" '" 1"'-1 '"

10 C. COMMISSIE VAN TOEZICHT, I. Suocomm..,i. T""..,h, "I' de Ikroep'w,,,,,ren,n,, D. TUCIIT.,. I', S.mcn"ell",~ "'" <k Tucl,,<omnllS<le en <k Comn",,,e von Ik"', p.. Tuch«lo..,e" STAGECOMMISSIE co,ojkeu"ns,-." de ''''!(''''' c"",nkoms,, n. 2. V.rm,nd<fi,,~ en ' cfkns"'s,,n de "~,,eduur..~. Cum,,,I. ' -.m <I.. 5r.!(.. I'g~k.n 4. Wij.i~i"",, o ;0 J,. loop "." d" '<,~",. ~. U"""km,>; van tic ",""",>,:""h"r,.o c",d<"f.}:~. 6. T... la"nj.:!lexa"..", 'Ol J... ~!lc 7. S'a",,,.ken 8. D""kbe"u,>;io,>;.n 9. B'I"ooJ... "",... lic,, _ R,-ch<Sl'"",k 10. Opl.,J",,,, va" J.. "~Si",,, 11. Vt",mson~ drr "."".irs BI:KWAAMIIEIDSEXAMEN 1116 '" 192 1% "",," " ,1 2:12 lh 2.n 2H 2' COMM ISSI E CONTROLENORMEN., BIJZONDERE OPDRACIITEN CONTROLEAANIlEVELINGEN JURI I)ISCHE COMMISSIE IV. SEcroRALE COMM ISS IES. I. CONTROLI: VAN DE ZIEKENFONDSEN 2. CONTROLE VAN Dr: VERZEKERINGSONDERNEMINGEN ~. POLITIEKE PARTIJEN. 4_ 1-1<x>ES<;.IIOLEN... ~. CONTROLE VAN DE NGO S. V B. EXTERNE BETREKK INGEN, A. INTERINSTITUTENCOöRDINATI[CO,\lITl\_ I"" i,m,o"d" "" ""ci"'n, EI.ktronosd><,omm",,;".", ;, INTERNATIONALE BETREKKINGEN. ;. 1.,. 6.,. In" "nst "u,""mm"".. i..,'''"ir in,, rn., i"""l. brtrt kbngen 1",,'m""OO31 P...J.. r~"on of A«oun.. ".. (lfac) I"«rn.,,ooal Accoun,,,,s SwxlafJ, Co"'n""«," (lasci.. F""~r,,,on <.It.. E'p' rt' Coml'"bl... Euroi""' '" WEE). F","êr."on In'rnu"on~le de. E.pt"r15 Coml',abl<~ Fr.lnér~,horx.. (FIDEF) 1kI/l,sch.Nedt,la,xl.. ",... p",b~r""p _ s.."'rn"",k,n~'l'ro~rdmm., , 27U 27U m 27? 21., S S,1 28~

11 VI. COMMISS IE PERMANE1'ITf. VOIIMING VI L ST UDl f..5 EN l' UII U CATlf..5, TECllN1SCH r: STUDl r:co,\lm Il,SlJ,S " Aud" ~n nlllo"u. I.l, Commi,,,,",,or voorbtrml"'11 ' -J!I 11<"' forum,; W~,kSmt"l'<"n on k. Eu", ACfIVITIJTEN VAN I)I,STUI)II:DIJ;NST PU8LJCATIJ:S... "" "" '00." "", Ocel 3 BIJLAGEN NU'm<'n 'nak~ d.. c<m".,i~ b'j 11<"< "",,,,,.1 ''''.,/Ub"'''''"g ' "MI "~"""' M",h.:o l'l",n m<" bt[lt,k<~ aansprak.. lilkh.. d (11116" V.. nn. W.) 007 \. C...'rol.,... nho,v.hns: (on,rol~ on..,",,",s.~'"g """,ron SWro,k w.. n.l< S~m;&.:lk, '~n,:..."om.,...-nk 'nfor...,'.. r..."""" 3'19 ), W'I"S'"/: """ <k con.rut......,.,d."ii.",.~" Joon I".. """. drr Hnln,r...-.,,.,..,"."n gc\l<>1s" '.. " <k ""i g,"s '.. n hooi'd...,k ;,.. n.k-.111"..., <on,,,,lt""'m<'n IBR - J MJlVfl\~lJ\(i 1997

12 TEN GELEIDE Her beroep van bedrijfsrevisor wordt geconfronteerd met de ui tdaging wa.armee alle menselijke activiteiten te maken hebben: her behtersen van de risico's van vandaag om de toekomst voor te bereiden. Vanuit dit oogpum gezien, is 1997 voor her Instit uut een jaar van intense ;tnjvireit geweest op alle gebieden waar her Instituut oprre«h. De risico's van het heden beheersen betekenr dat een nier aflatende aandacht zou besteed worden aan de vele wetsvoorstell en en -ontwerpen in heel wat domei nen die onze activi teit of onze beroepsstructuur aanbelangen. Het is noodzakelijk om voortdurend de doelstelling van de revisora!e fu ncrie. de plichtenleer, de zorg voor her algemeen bel:mg, in heri nneri ng te brengen. Evenwel wordt de fa.1m van her beroep opgebouwd in de kanroren zelf. bij de uitoefening van elke opdmchr. Her Insriruur moer ook prospectief de mogelijkheden aftasten die de toekomst beter helpen voorbereiden. Die problt:matiek was aan de orde op het vierde Forum van her Revisomar en bij de te<:hnische wt:rkzaamhooen op her vlak van conrrolenormen. Daarom was! 997, meer nog dan de vorige jaren, een jaar van intense activiteit op technisch vlak, Het voorbije jaar is gekenmerkt door de goedkeuring van nieuwe comrolenormen in verband met het verslag. Deze wezenlij ke hervorming beoogt onze berocpsact ivireir af re s[cmmt:n op de internationale smndaarden, wa.1l1l'ln de Europese wergever zelf reft:reert. Het is eveneens de bedoeling beter in te spelen op dl' verwach tingen van onze on middell ijke omgeving. Bij het opstellen van de nieuwe normen, besreedde de Raad een bijzondere aandac!u aan de wensen en de opbouwende kritiek die werden geformuleerd door bevoegde commenultoren. Hoe belangrij k die hervorming ook is, zij mag de andere werkzaamheden op het vlak van de beroepsleer niet in de schaduw stellen. Betwiste vmagsrukken werden beslecht: daarbi j denken wij onder meer aan de con-

13 rroleaanbevelingen betreffende de bevestigingen door de leiding en berrefrende de controle in een omgeving waarin gebruik wordt gemaakt van geautomatiseerde informatiesystemen. Op andere vlakken werden dan weer belangrijke standpunten ingenomen voor de toekomst. Een b ijzondere ve rmelding verdient de nieuwe wetgeving op h( t gerechtelijk akkoord, goe<lgekeurd op 17 juli De nieuwe wet vult het vennootschapsrecht aan en belicht beeer de preventieve rol en de verantwoordelijkheid van de bedrijfsrevisoren, wanneer een gecontroleerde onderneming het hoofd moet bieden aan financiële moeilijkheden. Uiteraard zullen een aantal commentatoren opmerken dat de nieuwe 0lxlf3cht ook zekere gevaren inhoudt voor de commissaris-revisor. Dit is onbetwistbaar, maar de opdracht betekent vooral een sociale en berotpsmatige verbintenis die volkomen srrookt met her streefdoel zelf van het beroep, namelijk ten diensre staan van de maatschappij waarin wij leven. Ook op een ander technisch gebi ed is belangrijk werk geleverd: de srrijd tegen fraude en onwettigheden. Wij zijn ons ervan bewust dat de moderne samenleving op dat vlak eisen stelt en dat her beroep een eersrelijnsrol te vervullen heeft. Zonder de doelstellingen van een auditopdracht te wijzigen, moeten we oog hebben voor de verwachtingen van het maatschappelijk vetkeer inzake de strijd tegen de corruptie, het witwassen van geld en, meer algemeen, tegen elke vorm van wirreboordcriminaliceit. Seelt her nieuw verslag immers niet dat de comrole zo moet zijn georganiseerd en uitgevoerd dat een redel ijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarreh-ning geen onjuistheden van materieel belang bevat, rekening houdend met de wettelijke en bestllursrechtelijke voorschriften? Ten slohe dienen ook nog de nieuwe normen op de ontbinding re worden vermeld, die opgesteld werden in sa menwerking met vertegenwoordigers van het lnsriruur der Accountants, alsook de voorbereidende werken met het oog op een wijziging van de normen in verband mer de omzetting.... o p het vlak van het beroep, In de loop van de vorige jaren heeft de Raad de leden regelmatig ingelicht omtrent de aan de gang zijnde besprekingen met de andere beroepsbeoefenaars van de accountancy-sector, in hl"[ bijwnder met betrekking tot de erkenning van de titel van fiscalisl of van belastingconsulent. De economi- 113R - J AAIlV~IlSI.AG 1997

14 sche bercx-pen oefenen reeds sinds geruime tijd een functie uit op fiscaal vlak, en dit rot al8ehele tevredenheid van hun cliënteel; de thans bestaande toestand ma8 niet op de hellin8 worden geplaatst zoals dat in een aantal buurlanden wel is 8ebeurd. De Raad blijft ook de nadruk leggen op de noodzaak aan een kwalitatief hoogstaande opleiding, een 8ewaarborgde professionele kwaliteit en een ononrbeerlijk specialisme, teneinde kwalitarieve diensten re kunnen verstrekken in de complexe maatschappij waarin we leven. In d(o zomer van 1997 werd aan de Raad een voorontwerp van wet voor8elegd. Het document bevat ontegensprekelijk een aantal posirieve aspeeren; daarnaast zijn er echter ook onduidelijke punten die de voorgestelde institutionele structuren weinig efficiënr maken. Zonder her belang en de doelstellingen van het ontwerp aan te vechten, heeft de Raad dan ook zijn bezor8dheid geuit over de inhoud ervan. In dezelfde context heeft de Raad zeer ernsri8e vragen omtrent de 8epastheid om een zo verregaande hervorming als de fusie tussen de Instituten gewoon bij koninklijk besluit re regelen. In dit jaarverslag worden n08 tal van andere wet8evende initiatieven of ontwerpen besproken. \'{tij verwijzen naar de wet op het gerecln elijk akkoord, die het beroep de nieuwe functie van commissaris inzake opschorting toevertrouwt, de nieuwe fai llissementswet, her koninklijk besluit betreffende her overnamel::xxl in open vennootschappen, de koninklijke besluiten betreffende instellin8en van openbaar nut, de vennootschappen die 8ehand icapten huisvesten of tewerkstellen, de reisorganisaroren en reisbemiddelaars, de onderwijssector, de niet-gouvernementele organisaties enz. Ten slotte vermelden we ook nog de wetsonrwerpen en -voorstellen betreffende de VZWI's en de instellingen die een beroep doen op de vrijgevigheid van de bevolking. In dit verband is de Raad in grote mate ongerust omtrent een ontwerp van wetgeving betreffende de VZ\'{t's, dar weliswaar de funerie van commissaris in de 8rootste instellingen verplicht s[( lt, maar die funerie nier aan de leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren voorbehoudt. Tal van senora[e wetgevin8en schrijven nochtans een revisorale controle voor, ook al maken die instellingen deel uit van de non-profitsecror. Hierboven refereerden wij reeds il.1n de niet-gouvernementele organisaties, de instellingen van openbaar nut, de onderwijssecror, maar daarnaast kunnen we ook IBR - J AARVERSI.AG 1997

15 nog de zieken huizen, de intercommunales of de ziekenfondsen vermelden. De vraag is dan ook re weten in welke mate de wetgever wenst dat de controle, die hij inricht, succesvol zou verlopen, door deze controleraken daadwerkelijk to(' te vertrouwen aan personen die hijzelf als specialisten inzake controle omschrijft. Deze specificiteit benadrukken stelt geenszins de deskundigh('id in vraag van (mdere beroepsbeoefenaars in die domeinen die niet behoren tot de wettelijke controle op de jaarrekening. Verder zene de Ra.1d ook zijn werkzaamheden VOOrt op het vlak van de ethiek. Zoals in de vorige jaarverslagen aangekondigd, heeft hij zich onder meer gebogen over de voorwaarden waaronder de kantoren de door de wet bepaalde toestemming kunnen bekomen om een interprofessionele samenwerking aan te gaan. Deze ingewikkelde en tijdverslindende werkzaamheden vergden ongelukkig genoeg meer inspanning dan verwacht en konden niet voor het einde van het jaar worden afgerond. De Raad hoopt evenwel zijn beslissingen begin 1998 te kunnen bekmch rigen. Bij de andere deonrologische adviezen die verder in het verslag worden besproken, verdient het akkoord dat gesloten werd tussen her Insriruur der Accountants en het Instituut der Bedrijfsrevisoren, een bijzondere vermelding. Dit akkoord moet verhinderen dat door weini.g confraternele.gedragin.gen de goede relaties, die de accountancy-beroepsheoefenaars moeten onderhouden, in opspraak zouden komen. De Raad staat er op om streng de hand te houden aan een gewetensvolle naleving van de principes die in her akkoord worden vooropgesteld.... op het vlak van d e co mmunicatie, De verbeterin.g van de communicatie tussen het Instituut en de leden was voor de Raad, tijdens de jongste jaren, een bhjvende bekommernis. De organen van het Irlsriruur waken erover dat de werking van her InsrinlUt op een volkomen doorzichtige wijze zou verlopen. De verbeteringen die aan de Periodieke Berichten werden aangebr.\cht sinds een tweetal jaren, beogen de leden V(ln het Instituut nauwer te betrekken bij het Instituut, middds een blad dat a,lilgenamer leest. Dezelfde bekommernis leidde ook de Raad bij her uitwerken van een nieuwe versie van het Vademecum, dat in de herfst van 1997 ter beschikking van de ledell werd ges[("ld. De omvang van de handelingen en beslissingen van her Instituut is zo toe.genomen, dat zij het hele werk in beslag 1131{ - ) AIIRV1:kSI.AG 1997

16 nemen, en dat er dus,geen plaats meer is voor de wettelijke bepalingen betrf."fff."nde de vennootschappen en df." boekhoudin,g. Dit wil daarom nif."t ze,ggen dat de Raad zou verzaakt hebben aan een publicarie van die teksten. Alternatieve mo,gelijkheden worden met de uit,gevers besproken. Ten slotte is,gf."zor,gd voor een gf."zamenlijkf." aanwezi,gheid van het Instituut der Bedri jfsrevisoren en van het Instituur der Accountants op ImemeL Dankzij een aanzienlijke inspannin,g werd een hoo,gwaardi,ge site verwezenlijh, die zelfs werd gelauwerd. Het is meer dan een,gadgn die moet aanronen dat her beroep openstaht voor de moderne communicatietechnieken. De bedoeling is er een echt werk- en communicatie-instrumem van te maken met en tussen de bedrijfsrevisoren.... om de roekomst voor te be re iden. Het is onze bedoeling dar de bedrijfsrevisoren erkend zouden worden als specialisten inzake controle van de rekeningen en andere boekhoudbescheiden. Dit revisoraal specialisme is een noodzaak, omdat het conrroleversla,g sleclhs het zichtbare deel is van een complex onderliggend proces dat zelfs de aandachti,ge lezer vaak uit het oog verliesl. De bedrijfsrevisor moer over,gaan tot een diep,gaand onderzoek, om na re,gaan of de becijferde realiteit, zoals lil de jaarrekenin,g weer,gf.",gf."ven, ef."n,getrouw bf."dd geefr van de economische realitf."it. Df."ze benadering is veel meer dan een nazicht van de rekenin,gen; zij veronderstelt een bf."kwaamheid op tal van,gebieden, mei inbegrip van de toepassing van df." nationale en internationale normen en standaarden. Zoals het,gebleken is tijdens het laatste Forum van het Revisoraat, staan we op de drempel van een papierloze samenleving, waarin de ondernemingen de informatie, met inbegrip van de facturen en andere bescheiden, zullen uitwisselen lan,gs elektronische weg. In dergelijke context is een doeltreffende controle niet lnnger mogf."lijk, indien men alleen maar oppervlakki,g rond her informatica,gebeuren heen zou,gaan. Een diepgalinde analyse van de sysremen van de onderneming is een «musr» voor alle bedrijfsrevisoren. Naar luid van de boodschap op her Forum in Genval, moeten de opleidingsprogramma's van hn Instituut daarroe bijdragen. De aanbevelin,g berrdfende de COntrole in een omgevin,g waarin gebruik wordt,gemaakt van geaucomatiseerde informatiesystemen, die in de loop van het jaar werd bekendgemankt, pleir in dezelfde zin. /BR - J AARV[R~I."'(; 1997

17 Via de analyse van de ondernr.-mingssystr.-men, moet het optreden van de revisoren de ondernemingen ook hdpen de risico's van hun organisatie en hun omgeving te behr.-ersen. Zondt.-r afbreuk te doen aan de hoofdopdracht van de revisor, die erin bestaat de betrouwbaarheid van de financiële informatie en de zekerheid dir.- daaruit voortvloeit, voor de economische besl uitvorming te waarborgen, moet hij zich cr meer en meer van vergewissr.-n dat het interne controlesysteem een degelijke annlyse van de risico's van de ondernemin,g mo,gel ijk maakt en de ondernemhl,gsleiding aanzet daarop,gepast te rea,geren. De hervormin,g, die werd ingevoerd bij wet van 17 juli 1997 op het,gerechtelijk akkoord wat de ondernemingen H1 moeilijkheden betreft, versterkt deze boodschap. De commissaris-revisor die vaststelt dac de directieorganen van de onderneming passief blijven tegenover de moeilijkheden van de onderneming, heeft het recht en de plicht hen te wijzen op de gevareo die aan een dergelijke houding zijn verbonden. Hetgeen de wetgever uitdrukkelijk heeft georganiseerd ten aanzien van de ondernemin,gen in moeilijkheden, kan ook naar andere domeinen worden doorgetrokken. Zo heeft de Raad de aandacht van de leden willen vestigen op de noodzaak hun cliënten mer advies bij re staan omtrent belangrijke problemen, als daar zijn de invoering van de Euro of de moeilijkheden waarmee tal van computersystemen zullen te kampen hebben naar aanleiding van de overstap naar het volgende millennium. De bedrijfsrevisor die - in alle objectiviteit en onder zijn persoonlijke aansprakelijkheid - een oordeel als deskundige afgeeft over de financiële informatie die de ondernemingen openbaar maken, draagt ontegensprekelijk bij tor de geloofwaardigheid van die informatie. Maar zijn rol kan worden i\llngevuld mer een nurri,g signaal, wanneer belangrijke risico's niet onmiddellijk door de directieorganen van de onderneming worden onderkend. De belangrijke veranderin,gen in onze omgeving leggen ons de verplichting op accent te zijn voor wat het beroep mor,gen zal kunnen zijn. Het preventieve karakter van de revisorale functie en de systematiek van onze benadering zijn ontegensprekelijke troeven. De beroepsbeoefenaars zullen deze dienen re benu([en om hun dienstverlening aan de ondernemingen onophoudelijk te verbeteren, maar ook om in te spelen op de behoeften die zich voordoen: onderzoek van toekomstgerichte informatie, I13R - J AAR VERSLAG 1997

18 oordeel over de milieu-informatie. over de degelijkheid van het interne comrolesyst(-t'm, over statistische gegevens, over organisatorische informatie (bijvoorbeeld met berrekking rot ({JlJlorate gol'emal/ce) enz. De werkzaamheden van de Commissie intt'rnationale comrolenormen van het IFAC rerzake liggen alln de basis van een bezinning die op het Forum van Genval in 1997 haar weerklank vond. Dit voorbeeld van internationale referentie toom aan hoe belangrijk het is dar het Itlsriruuc als effic iënt doorgeefluik kan fungeren voor de internationale werkznamheclen op her vlak van de audit en van de boekhouding. Her ligt in de bedoeling van de Rand om d ie imernationalf. aanwezigheid nog re versterken; het verh('ugr ons dan ook dar dit beleid geleid heefr cor een beslissing van het aanstellingscomité van het IFAC, waardoor onze aanwezigheid in twt'e van de vijf belan,grijksre comités van de wereldfederatj(' wordt verzeh rd. Als beroepsorganisarie wordt het Instituur beheerd door en voor zijn leden en dit moer ook zo blijven. De leden moeten de gelegenheid hebben actief tot de werkzaamheden van bet Insticullr bij te dragen. Hun ervaring en hun terreinkennis zijn onontbeerlijk om op gepaste wijze tegemoet te komen aan de vragen van confraters en van externe kringen. De Raad wenst dan ook de talrijke bedrijfsrevisoren re danken die met toewijding hun medewerkin,g verlenen aan de activiteiten van hun Instituut. De Raad wef.'[ ook dat hij kan rekenen op de medewerking van een toegewijde ploeg vaste medewerkers om zijn besluiten betreffende de stage, de permanente opleiding, het toezicht, de studie- en onderzoeks,groe]x'n ten uitvoer tc leg,gen. Zonder deze trouwe medewerking zou het onmogelijk zijn de door de Raad vooropgestelde doelstellingen te halen. In naam van het hele beroep maken we hen hier onze dank over. 1I3R - JAAR V[R~LA {; 1997

19

20 ,

21 I. EVOLUTIE VAN DE ECONOMISCHE BEROEPEN [. 1. W'crsomwerp betreffende de boekhoudkundige beroepen In zijn verslag over het jaar besteedde de.- Rand uitvoerig aandacht aan de COlHacren tussen de verantwoordelijken van her Instituut der Bedrijfsrevisoren, het Instituut der Accountants, het Beroepsinsriruut van Boekhouders en ~roepsorganisa[ies die het fiscale beroep venegenwoordisen, met her oog op de bt-scherming van de titel van belastingconsulent. Inzonderheid werd het prorocolakkoord van 31 juli 1996 en het aanvullend protocol van 30 januari 1997 in het verslag van de Raad opgenomen. De Raad merkte onder meer op dat een aantal institutionele aspecten nog een verder diepgaand onderzoek vergden. Aansluitend op die diverse besprekingen en prorocolakkoorden, heeft de Minister van Middenstand en L'Indbouw beslist een vooronrwetp van wet re laren uitwerken dat bestemd is om de bedrijfsrevisoren, de accounrants, de belastingconsulenten, alsook de erkende boekhouders en fiscalisten in ~én enkel Instituut re verenigen. Vanaf maart heeft de kabincuchef van de Minister, bijgestaan door de Voorzitter van de I-loge Haad voor het Bedrijfsrevisoraat en de Accountancy. de besprekingen aangevat met de venegenwoordigers van de betrokken Instituten. Her voorstel besrond erin één enkel Instituut op te richten, waarvan de structuur in ruime mate zou zijn geïnspireerd door de wet van 1953 houdende oprichting van een Instituut der Bedrijfsrevisoren. In de schoot van dat enig Instituut, zouden drie of zelfs vier verschillende afdelingen met een verreikende beheersauronomie worden georganiseerd. Voor zover deze Structuur aanleiding zou kunnen geven tor connieten, werd er voort jen in een verzoeningsproce<lure voor de Hoge Haad van her Bedrijfsrevisornat en de Accountancy. Ondanks een ontegensprekel ijke wil om verder te gaan in de richting van l'tn toenadering russen de economische beroepen, werd in de loop van die besprekingen g('t:n consensus bereikt. De Minister heeft dan ook beslo [en om zelf rot een synthese van de verschillende stellingnames over t{ gaan en een ontwerp van wet bij de Regering neer te leggen. De besprekingen die in de sclloor van de Regering werden voorr};:ezer, zonder dat

22 her InstiwUl der Bedrijfsrevisoren nog opnieuw werd gera.1dpleegd, leidden tot een wetsontwerp dat op 19 december 1997 binnen de Regering werd aangenomen en voor advies aan de Raad van State werd overgezonden. Hé[ wetsontwerp betreffende de boekhoudkundige beroepen belangt in eerste instantie het Instituut der Accountants aan, waarvan de benaming zou worden gewijzigd in.. lnstiwuf van de Accountants en de Belastingconsulenten,. en ook het Beroepsinstiwur van Boekhouders, dar zou omgevormd worden tot " Beroepsinstiruut van erkende Boekhouders en l;iscalisten,.. He( InstituUt der B('"(lrijfsTevisoren is daaremegen nier rechtstreeks bij de hervorming betrokken. Er Îs echter wel bepaald dat de Koning, bij een in de Ministerraad overlegd besl uit en op voordraclh van de Minister die bevoegd is voor Economische Znken, de nadere regels kan vastleggen voor het samensmelten in {-én Insti tuut van her Insti tuut van de Accountants en de Belastingconsulenten enerzijds, en het Instituut der Bedrijfsrevisoren andertijds. Her doel van het wetsomwerp is de organis.1tie van het Instituut van de Accou m ams en dc Belastingconsulemen grondig tc wijzigen. Het tableau van dit Instituut zou twee lijsten omvauen, waarbij een lid dat de hcx'"(lan igheid bezit van accountant en van belasringconsulem gelijktijdig op beide lijsten kan zijn ingeschreven. De mogel ijkheid van een toenadering nissen het beroep van accountant en dat van bedrijfs revisor word t nogmaals bevestigd, aangezien de tekst uitdrukkelijk bepaalt dat de hoedanigheid van accountam kan toegekend worden aan een persoon die de hoedanigheid van bedrijfsrevisor bezit. Daartegenover staat dat de wetgever meer terughoudend is war de ledenlijst van de belastingconsulenten betreft. Eenzelfde persoon kan niet tegelijk de hoedanigheid van bedrijfsrevisor en van belastingconsulent bezitten. Het ontwerp verduidelijkt bovendien dat personen die over de hoedanigheid van bed rijfsrevisor beschikken, niet mogen optreden als vertegenwoord iger van een belastingplichtige, tenzij dan voor ondernemingen wa.1rbij zij niet met een revisorale opdrachr zijn belast. In een zekere zin wijkt dit voorstel van de Regering af van het srandpunt dar ror dusver door her Instituut der Bedrijfsrevisoren werd ingenomen mer een bestendig pleidooi voor c<.-n verschillend specialisme op het vlak van controle enerzijds en van fiscaliteit anderzijds.

23 Van bij de aanvang van de besprekingen rond de hervorming van de economisch(' beroepen, heeft de Raad de wens uitgedrukt om vooruitgang te boeken op het vlak van de inrerproff."ssionelt- vennootschappen. Deze doorbraak is in het ontwerp inderdaad aanwezig, aangezien de mogelijkheid opensraar om geïntegrf."erde vt-nnootschappen op te richren onder accountants, belastingconsulenten en personen die nier dezelfde hoedanigheid bezitten; hieronder moeten ook de bedrijfsrevisoren gerekend worden. Ten slorre moet nog worden llangestipt dat het wetsontwerp in de institutionalisering voorzin van een inter-lnstitutencomité, dat is samengeheld uit de Tf."specrit-ve Voorzitters en Vice-voorzitters van het Instituut van dt- Accountants en de Belastingconsulencen, het InstitUIJ[ der Bedrijfsrf."visor("n en het Beroepsinstitlillt van erkende Boekhouders en Fiscalisten. Her comité zou minstens tweemaal per jaar bijeenkomen en zijn advies is verplicht voor elk wetsontwerp of ontwerpbesluit dar betrekking heeft op df." specifieke opdraclhen van de accountants of van de bedrijfsrevisoren. De Raad van het Instituut der Bedrijfsrevisoren is de mening toegedaan dar het wetsontwerp in meer dan één opzicht als positief kan worden bestempeld. Voorf."erst erkent hf."t dat het fiscaal adv ies in OIlS land deel uitmaakt van de klassieke bf."roepsacciviteitt-n van de accounranrs en boekhouders. Ook al hadden df." advocaten re(-<ls altijd her monopolie van de verregenwoordiging [("n overstaan van (\(" hoven en feclhbanken van de ReclHerlijke Orde, roch v("rtrouw("n d(" ondernemingen en de privé-personen meesml de verdediging van hun belangen ten oversraan van de belascingbeswren aan de accountancyberoepen toc. Het wecsonrwerp bekrachrigt uitdrukkelijk deze gang van zaken, die soms wel werd benvisc. In de context van de Europese eenheidsmarkt verdient dit als een positieve evolutie te worden aangemerkr. Verder blijft de Rand voorstander van de toenadering Wt het Instituut der Accounmnts, zoals die In de loop van de jongste jaren werd uitgetekend. Er kan twijfel rijzen omtrent de mogelijkheid om een dergelijke ingrijpende hervorming via een eenvoudi!; koninkli jk besluit te verwezenlijken; evenwel kan daarin de wil van RegNing gt-zien worden om de weg ce effenen naar ('en nieuwe institutionele structuur binnen een redelijke termijn. Ook die boodschnp kan uls positief worden beschouwd. Natuurlijk reseen er een aantal onzekerheden, met name wat de overgangsperiode en de institutionele aspecren betreft. Die zullen moeten WOT- IBR - ) MRVERSI.A(, 1997

24 den uitgeklaard voor een edl[ debat over de nieuwe insriwrionele structuur kan rot srand komen, lo 2. Regels van confraternitc it tussen accountants en bedrijfsrevisoren In het raam van de toenadering russen het beroep van bedrijfsrevisor en van accountant, hebben de Raden van het Instituut der Be<lrijfsrevisoren en van het Instituut dcr Accountants een deontologischc aanbcvding goedgckcurd dje betrekking heeft op de relaties russen de leden van het IBR en van her [DAe in het kader van de uitoefening van hun beroep. Hierna volgt de tekst van deze aanbeveling: Deolltologiscbe flllllbevelillg illzake de relfllies IlfSSl! 1I de IedelI I'f{/l bel JBll ell 1'(111 bet JOA e ill bet kader WI II de heroepsllitoefellillg Ol'erll'egmde dfll de II/'ee IlIJlilll!e11 bjlil bereidbeid lol tommlerillg dllide/ijk hebbeli lot liililig gelm/rh!: Ot/I deze li'il bet bejt kmi /I'OI"dm liilgedfllkl "ia de follcrel ise,-illg 1'(1f] dermlologisd)e regels illulke rol/fm/emiteil: Dal deze ''egels bij /'oor/'{/ilg toegeptlj{ moflen /I'ordm 0/1 bet 1,llIk 1'ItI1 de e:rternf: a((ofllllal/cy. 111fel" ill bel bijzollder de opdrachteli zeuds bedoeld lil (ll'ilkei 78 IWIl de Wil /'fll/ 2/ jebrtun-i /985. liitgeoefel/d bllilm etll (lfbeidjo/'eremkoillji: Op zijll ziltillg 1'f111 5 september f997. beeft de Rtltu/z,tlll het IlIJtilllllt der Bedrijftrtl'isoren de I'olgel/de {/tlllbez dil/g tltlllgmoll/ei/ J!; E ERSTE PR/Ne/PI'. Voor de liiloffmilig mil etll c()l/lroleo/ldrt/cht die do()1' de I/'et 1I '()n/t opgeltgd. mag de bedrijftl'tl,jjoi" (zot/ij bed(){!1d ill (mikei f. 3 0 /'(111 hel kol/illk/ijk bes/lli! betreffende de p/ifbll!l1 l'tjll de bedrijftrez1is()rm) liiet de gewoolllijke I'(/(/dgn'tl' zijl! l'tl1l de ol/demtll/illg, Bebol/(Iem {/luiere rti'îj()rrrle opdrtlchlt/j, li!ag hij ill de l'fllilooijcb(lp geen ellke/e (llidere geregelde ()/ld/'{/cb, bebben Ifilget'fJerd fijdtm de!li'et 1'()Orgt/tJllde jtlrtll. (I) De R:~ld Vlln hel InSliluut d~r ACCOll1llll1llS h~l rl deze a~nbeveling a:ongl.'nomtn op 29 S(']lll.'mber 1997.!BR - J llakv[rsla(; 1997

25 Na etll dom' de U'et I'erpliebl gestelde coii/1'olropdrmht te bebbel/ uitgeoefmd ill teil olldemelllillg II'(/ar een exleme (I«OIll/hlll! of eell wdrijfsrel'isor eel/ geregelde opdraeht 1'tI1I (fdl,jes of bijs/fllul liiloefenl. tjiem degene die de eomrole beeft geda'll1. a/sook elke pel"jooli liiel wie hij eell beroepsli/alig StlllltllU'erkmgsrerb(l/u/ heeft. zich Ie olltbolltlell 0111 ill deze ol/demelllilig eell "iell/ce p.-ofessiol/e/e geregelde opdmchl te tlafll'{{",den. Hij!lloel hien!{i/1 afziel/ ged/m:llde eeu periofle 1'rII1 flilee lrltlr INI de ollderftkmillg 1'tI1/ bel I'f!rslt/g. Oflt/fwtegell geldt dil liiel 1'001" de fum l't/tl fdillg 1'111/ un Itiel/lI'e /"(!1.'iS()ftlle opdmrbt il/ de zin /'tlll tlrlikel f, 4 0 /'(111 hel kol/inklijk besillit betrefjwde de plichftl/ /'(1/1 de bedrijfsm'isorm. T WEEDE I'IUNCII'E IV(/lIl1etr U il bedrijfsrillisor bet li'erk of de /'erklarillg 1'(/1/ een externe arrolfl/ f(ml ZOII km/1/tii ill opspmak brel/gtll. motl hij. /'oor zo/'er l)ft beroepsgeheim zieb dfwr liiet tegtll l'enet. helll ONII/iddellijk op de hoogle brmgm 1'(111 de 1'1/11- ttll I/'(/(/ro/'er er een IIltllil/gJf'ersrhil besftuli. Hij ut/ a(ll/d(/chtig bet bem l'erstrekte tll/luloord ollderz{)(kl'll til /'en'olgen.f I'oorzichtig liu'erk gaa1/: desgel'tlilel/d ut! bij hierbij bel 1I0dige m!t 'ies illll'i/jlief/. D /3.ROI' /'R/\C. /I' /3. Elke bedrijfs/"et'isor die in teil opdrarhl fot de opi'olging /'111/ eell aceoi(l//(iii/ geroepeu /I'fm!t. beeft de p/irbl ()Il/ l'oomfg(((liide/ijk eu Jcbriftelijk //Ie! helll COIItact ()p te liemm. Hij is erloe geb()l/(/m zich te I'ergell'issetl /'til! de Ix/illillg / '111/ de l'ersdjiildigde eiil/iet-be!wiste hoi/o/"flria, V nr/j/! f'rlt\cii'e Vóór de Imlrijfsl'tltisol" teil opdrachl. Zekt/J bedofid il1 al"l ikei 78 l'tl1l de wet l'tlli 2/ febmari (uli/ l'aardl. /lillti bij rle olldememî1/g I'/"(Igm of eell exteme ({ecollllltml deze 1(I(Ik liiloffem of ill de loop /'(11/ de l'ool"a[ga({l/r!e IU'(Itllj /11("'" dm hteft liilgeoefilld. Is dit hel ge/'(//. dt/! mellll bij om'tj'/i'îj/d roi/!tfa op /IIel deze (I((o/llilalll, V ljf/je I'R/\CII'I! Elke eolllroleopdrtlcbl geeft (/tlllitidi/lg fot eet! ereloomltl(/!. 11.'(1(1/'/ '(111 bel bedf(lg I/'O/'(/t bepflilld i1/ /l1ii(lie l'a1/ de romplexiteit 1't/1/ de opdrafbt. de mml. de reikwijdle ell de o!lll'(mg 1'(1lI de /Jresta/ies die. ÎlI mt/el'illg 1'((/1 de lot/mijt/ijke /101' IIlm. l'ereîst zijll. JBR - JMRV[R~I""'{, 1997

26 2. HUISHOUDELIJK REGLEMENT In zijn verslag over her jaar 1996 drukre de Raad de wens uit dar her koninklijk bt>sluir van 20 april 1989 wt vaststelling van her huishoudelijk reglement van het Insriruur der B edrij(~rev i so ren zou worden gewijzigd (Jaarverslag 1996, p. 2 1). Hé( verzoek daartoe werd gericht aan de Minister van Economische Zaken, dic het advies terzake vroeg van de Hoge Raad voor het Bedrjjfsrcvisora~lr ("n de Accountancy. De Hoge Raad heeft een positief advies uir,gebrachr over de voorgestelde wijzigingen. De Raad wenst dan ook dat het voorstel tot wijziging vun het huishoudelijk reglement de consrirurioneje procedure' rot 8o(-'dkeuring verder zou kunnen doorlopen. 3. VIERDE FORUM VAN HET REVISORAAT Rekening houdend mer de aan de gang zijnde technologische veranderingen, zullf."n de controlemethoden in de komende ja ren zonder n vijfel ingrijpend!' wijzigingen ondergaan. t-,'leer dan 300 confraters hebben deelgenomen aan de werkzaamheden van het 4de Forum van het Rf."visoraat, ditt pinatsvond op 27 november 1997 in Genval rond het tbema "De audit morgen». Voor h('[ eerst had de Raad besloten een diepgaande bf."zinning over bepaalde ft'chnisclw aspecten van het beroep op de agenda van f."en Forum te plaatsen. In haar inleidende uiteenzetting van het Forum, Stelde Mevrouw M, K EEGAN, VoorzitSter van de werkgrotv Audit van de FédémliOll des EXpeflJ COlli/I/tiMes EII/"opk m (F EE), dat de sntlheid waarmee de zaken in de informatica evolueren, her mogelijk maakt gebruik te maken van zeer performallte software. Her gebruik van deze software en van de elektronische post - een ware omwenreling in cl!' communicatie op afstand - vergemakkel ijkt het organiseren van zeer ingewikkelde auditopdrachren. \X'ar als een totkomstvisioen kon worden beschouwd. is nu al g rotendeels in Je praktijk verwezenlijkt. De spreekster stipte verder nog aan dut de audirors oog moeten hebben voor de verwachtingen van de markt, waarnaar ovc.-rigens in h('[ Groenboek van de Europese Commissie verwezen werd. De I13 R - J AARvrK~I""'(; 1997

27 markt van vandaag vraagt mc"'r certificering en verschillend", vormen van certificering betr",frend", financiële, maar ook betreffende niet-financiële informatie. De discllssi", met d", dednemc:'rs situ"''''rde zich op het vlak van de volgend", drie th"'ma's: De aansprakelijkheid van de bedrijfsrevisor tegenover her begrip.. mat"'rial iey"; Her bijbreng",n van een toegevoegde waarde voor de conrrole in de nieuwe domc'in",n van certificering; De controle in een papierloze om,gevin,g. Vanuit de ZOf,g om het,gebruik van d", compuc",r,gestullrde conrroletechnieken aan te moedigen, hebben de op het Forum aanwezige confraters daarnaast de mogelijkheid gekregen om d"'!llonstraties bij te wonen van beschikbare audirsoftware of sofrwar'" in omwikkeling. De vooruirgang die op dit gebie<l wordt geboekt, toom voldoend", aan hoe belangrijk d"'ze nieuwe conrrolebenadering is, zond"'f dewclh' de b",drijrsrevisoren dreigen hun beroep niet langer meer met dc vereiste efficiëntie te kunnen blijven uitoefenen Het p rinc ipe van het relatief belang De inrernationale normen, zowel op her vlak van boekhouding als van audit, gaan ervan UIt dat informatie betekenisvol is zodra de weglating of de onjuistheid ervnn vnn anrd is de economische besluitvorming te beïnvloeden v:m diegenen die van de financiële stuten gebruik makell. Her betekenisvolle karnkrer zal afhangen van: het belang van het beschouwde gegeven of van de geïdenrificeerde verglssmg; de specifieke omsrandigheden wnnrin de weglating of de vergissing zich heeft voorgedaan; diegene voor wie de informatie is be$(",md; de aard van de conrroleopdracht (certificering. beperkt nazicht of bijzondere 0lxlrncht). Her begrip materialiteit of relevnnriedrempel (relatief belang) wordt op vele plaatsen in de comrolenormen of -aanbevelingen gehanteerd. lixh is het nooit nauwkeurig omschreven of toegelicht. De vmag kan worden lbr - ) MRVI'RSI... G!997

28 gesteld naar her nur van dergelijke definitie, omdat zij van aard is een doorslaggevende invloed uit te oefenen op de aansprakelijkheid van de commissaris-revisor in de uitoefening van de verschillende opdrachten die hem zijn toeverrrouwcl. Zo hebben in bepaalde gerech[(:lijke instanrîes de magistraten een strakke houdi ng a.1ngenomen: zij aanvaarden dat de rev isor her recht heeft om zijn conrrolewerkzaamheden steekproefsgewijs uit te.' voeren, maar blijken te vereisen dar elke onjuistheid die wordr vastgesteld, gemeld wordt, ook al is die niet van beu:kenisvol belang UJ. I-Ier vah nier uir re sluiten dat een dergelijke inrerpretatie van de rechtspraak sreun vindt in een onvoldoende duidelijk omsch reven beg rip van relevanticdrempel in de normcn en in de beroepsleer. De vraag die aan de op het Forum aanwezige confrarers werd voorgelegd, was te weten of her nut!is is dat her Instituut (er zake een stelling zou uitwerken en meer in her bijzonder een model, waarbij het matcrieel karakter van (-<:n onjuistheid of van t't:n vergissing kwantitatief kan worden benaderd. Een leer grote met:rderheid van de a.'lilwezige confmters gaf toe dat er om trent het materialiteitsbegrip onbesrip bestaat tussen de beroepsbeoefenaars en diegenen voor wit' hun verslag is bestemd. De meesten onder hen pleitten voor (;en nauwkcuriscr omschrijvins van h(;r begrip in de controlenormen. Maar een ml'trderheid van de confraters wenste daarenresen niet dat een model. dat op wezenlijk kwanritatieve cri teria stoelt, een meetinstrument zou wotden om na te gaan of de revisor al dan nicr heefr scda.1n wat norma.11 noois is. Het zou algemeen moeten worden aanvaard dat uit het wt'rkdossier moet blijken dat over de relevanriedrempel is nagedacht. Het beroepsmatis oordeel lou in eerste instantie kunnen gebaseerd zijn op ervaring en op een geheel van gegevens van kwalitatieve aard, maar her zou ook kunnen onderbouwd zijn aan de hand van kwantitatieve instrumenren. I-Iet belan,g van dergel ijke kwantiratieve instrumemen word r niet onrkcnd. Maar een veralsemening daarvan bij wijze van modellijkr nier passend. De omsrandi,gheden en kwalitt'irsgebonden gegevens zijn belangrijk in een comrole- (I) lkrotp, luik. 15 januari 19'}6, 1(,(/.1«pr,/IIIIM da l1j4iflb, 1997, p nom A. Iknoil Moury.. n N. TlllroOIi.

29 opdracht. Elk kw(lntitatief model noopt ofwel tor overdreven vereenvoudigingen, of wordt al vlug mocilijk beheersbaar. Ondanks de voordelen die aan een kwantitatief evaluatiemodd voor de relev(lnti('{lrempel wlklen kunnen verbonden ZIJn, moeten [wee argumenten in overweging worden genomen: Her is vermoedelijk een LlJrermate complexe - en lil de roepassing dure - opgave om precieze regels uit re werken voor de omschrijving van het besluitvormingsproces, gezien de hoeveelheid van hyporhesen en variabelen; Indien eenvoudiger regels wuden worden voorgesteld, wuden die ongerwijfeldlouter formeel worden geïnterpreteerd, hetgeen tot gevolg wu hebben dat de beroepsmatige beoordeling aan degelijkheid inboet. De internationale normen (ISA 320) schrijven voor dat de revisor een aanvaardbare relevanriedrempel moer bepalen, die her hem mogelijk maakt betekenisvolle onjuistheden op te sporen bij de uitwerking van zijn auditprogramma en bij de inschatting van de invloed van de onjuistheden op de financide staten. Die normen onderstrejx"n dat de evaluatie van het auditrisico en van de relevantiedrempel kan evolueren tussen de oorspronkelijke planning van de olxjrachr en de beoordeling van de resultaten van de auditprocedures. Zij benadrukken verder dat het relevame karakter de invloed kan ondergaan van een :laihal gegevens, zoals de wergevende en bescllursrechtelijke bepalingen, of nog de invloed vall vragen die de diverse rubrieken van de financiële staten en hun onderlinge relaties aanbelangen. Dit proces kan dan aanleiding geven toe diverse relevantiedrempels. De internationale normen geven dan ook de voorkeur aan een kwalitatieve benadering. De meeste confraters op het Forum waren van oordeel dat de interpretatie van het materialiteitsbegrip niet noodzakelijk dezelfde moet zijn voor een controleopdracht betreffende de jaarrekening of de geconsolideerde jaarrekening en voor een aantal bijzondere opdrachten, wals in het vennootschapsrecht bepaald. De certificering van de jaarrekening heeft betrekking op een zeer volledig geheel van inlichringen en bevat een aantal duidelijk in de wetgeving omschreven gegevens met het oog op her getrouw beeld van het vermogen, de financitje tot.-stand en de resulmten van de onderneming. De infor-

30 matie st reeft ernaar een synthese - soms een compromis - voor te stellen russen de behoeften van de verschillende groepen gebruikers, die zich kunnen baseren op de flnancide staten, en het controleverslag dat Nbij is gevoegd om hun economische besluitvorming te onderbouwen. [n het kader van bijzondere opdmchten, is d(" bedoeling daarentegen vaak veel duidelijker en beperkt tot een specifieke beslissing die tot de uitsluirende bevoegdheid behoort van een vennoorschapsorgaan. Het doel om her maatschappelijk verkeer te informeren, komt slechts op de tweede plaars o( is zelfs onbesraande. In een dergelijke contexr is her normaal dar het materialiteitsbegrip ondergeschikt wordt gemaakt aan her doel dat de sp("ciflekt- informatie nastreeft. Dit wordt zel(s door de wetgever beaamd. omdat hij niet vereist dat de tussentijdse boekhoudkundige staren het geheel van de inlichring("n bevatten die noodzakelijk zouden zijn, indien het om een jaarrekening ging. De deelnemers aan hel Forum hebben de wens uitgc<lrukt dat de Raad het initiatief zou nemen om een aanpassing van de weneksten tilt te lokken, onder meer wat de ojxlrachten betre(r die betrekking hebben op de omzetting van de reclhsvorm en de ombinding van de vennootschap. De Raad heeft kennis genomen van de conclusies van de commissie en heeft daar onmiddellijk een eersre toepassing van gemaakt in zijn beslissing van 5 december [997 tor WIjziging van hoofdstuk 111 van de algemene controlenormen. Pamgmaf van de algemene controlenormen is met volgende passus aangevuld: "Illformatie ij /'(fllmt/lei'iee! w/(l!/g l'()(jr mi g(/r(jflll' beeld illdim he, li'f?g!flltli of bel ol/jllist II'wgel'e/I dtltll1'(1!1 de ef(mqlllisr!je WS/iJi;lIgel/ die gebmikers 011 basis 1'tI1I de jam.,-ekenillg liemel,. kt//l beiill-!ocdell. V(l1Idflt/1" dat eell i/lbf/:/lk 0/1 bet boekbo//{/rerhl liiel ll(}()(lzilke/ijkerll'ijze bel gelroil//' beeld ;/1 bet gee/ml/g brtllgl». De tekst vlln het nieuw conrroleverslag drukr eveneens duidelijk her princi pe vlin he[ relatie( lx>lang uit Toegevoegde waarde: nie uwe producee n, nieuwe markten De opleiding en de ervaring van de bedrijfsrevisoren maken van hen specinl isren inzake audit. Deze systematische benadering van onderzoek en diagnose krijgt een eerste ((){'phssing in de controle van de financiële sra- IBR - J IIA!W E ~ S J.AG 1997

31 ten, maar kan ook in andere contexten ontwikkeld worden. De technische bekwaamheid van de leden van het bero<'p moet het hen mogel ijk maken een toegevoegde wmrde te leveren in andere gebieden dan diegene die behoren tor de traditionele taak, n:lmelijk de verklaring over de jaarrekenlng. Dit thema werd besproken op her Forum te Genval, waarbij een aantal suggesties werden gedllan om de activiteirensfeer van de bedrijfsrevisor("n open te trekken, zonder evenwel af te wijken van de essenrie van de revisorale aanpak. Een eerste aspecr is de vraag naar de kwaliteit van de dienst die nu aan de ondernemingen in het kader van een commissarisfullctie wordt verstrekt. Er bestaan mogel ijkhe<len om aan het optreden van de bedrijfsrevisor meer toegevoegde waarde bij te brengen. [n dit verband worden drie ideet:n naar voren geschoven. Vooreerst kunnen we stilstaan bij de Wijze waarop de revisor mn de onderneming communiceert. Naast het verslag aan de algemene vergadering, zijn er vaak ook nog andere verslagen die bijvoorbeeld aan de ondernemingsraad of aan de instellingen voor prudenrië[e controle (CBF of CDV) worden overgelegd, en de verslagen die naar aanleiding van occas ionele o[xlmchten worden opgesteld. Daarnaast is er nog andere informatie in het auditdossier vervat die verder nier wordt geëxploiteerd. Het geheel van die inlichtingen zou kunnen worden samengebracht in een syntheseverslag in een meer uitgebreide vorm, dat officieel aan de raad van bestuur van de vennootschap zou worden overhandigd. Dergelijk instrument zou vooral in KMO's bijzonder nuttig kunnen zijn. Vervolgens kan ook g('(lacht worden aan een gestructureerde vorm voor de IIItf//tfgelllelllleffer. \'(Iij mogen dit document nier verwarren met het syntbesc verslag dat niet \'erder reik t dan een loutere diagnose. De I//tll/(/gemenf Ir/tn bevat voorstellen om de systemen, voornamebjk het administratief en boekhoudkundig systeem, te verbeteren. De aandacht wordt gevestigd op de noodzakelijke beheersing van de risi co's waarmee de ondérneming wordt geconfronteerd. De IlItIl/tlgemelllle!!er die wordt gericht ;lan de effectieve leiding van de onderneming, is eén belangrijk gegeven in de strategie die her verhogen van de toegevoegde waarde beoogt. En ten sloue bie<len er zich ook nieuwe mogelijkheden aan op het vlak van de financiële staten. De periodiciteit daarvan wordt opgedreven (hajf- I BR ~ J MRVER~I""(, 1')97