Hfdst 2: Aandoeningen van de lymfoïde weefsels: inflammatoire lymfeklierbeelden (lymfadenitiden)
|
|
- Hugo de Veer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hfdst 2: Aandoeningen van de lymfoïde weefsels: inflammatoire lymfeklierbeelden (lymfadenitiden) 1. Inleiding 1.1.Klinische symptomen bij aandoeningen vd lymfoïde weefsels (zowel inflammatoir als tumoraal) Volume toename klierzwelling splenomegalie gezwollen amandelen noduli in de huid B symptomen koorts vermoeidheid malaise vermagering afwijkingen in het bloed Klinische vraagstelling reactief proces en welke etiologie kwaadaardig proces: lymfoom of metastase van andere kanker - lymfoom: Hodgkin (onze lft) vs non-hodgkin (oudere lft) 1.2. Indeling van de aandoeningen van het lymfoid weefsel Ontstekingsprocessen Resultaat van een min of meer adequaat verlopende ofwel overdreven immuun respons Overdreven aanvoer Morfologisch beeld bepaald door aard vh Ag tijdstip vd immunologische reactie 12
2 1.2.2 Tumorprocessen Vrijwel altijd kwaadaardig Tumoren vd lymfoïde cellen of "lymfomen" Metastasen van tumoren uit andere organen Metastase van adenocarcinoom (borstca) Lymfocyten Bloedvaten 13
3 2. Ontstekingsprocessen van de lymfeklieren 2.1. Algemene klinische kenmerken Gelokaliseerde of veralgemeende klierzwelling Klieren mstl pijnlijk bij palpatie ( maligne proces, metastasen) ~ etiologie algemene symptomen Geen contact Ag recirculeren Wel contact 14
4 2.2. Indeling op basis van morfologische afwijkingen Folliculaire hyperplasie belangrijkste afwijkingen thv de B-follikel Paracorticale hyperplasie/dermatopatische lymfadenitis voornamelijk thv T-gebied Sinushistiocytose/granulomateuze ontstekingsreactie beperkt tot sinussen en macrofagen 2.3. Functionele betekenis Folliculaire hyperplasie: afwijkingen thv B-follikel Wijst op een humorale respons en de vorming van specifiekere antistoffen Vrij frequent Vrij banale aandoening die (meestal) spontaan opklaart Alle leeftijden (vooral bij kinderen) (Pijnlijke) duidelijke klierzwelling Morfologische afwijkingen Bewaarde architectuur vd klier Talrijke goed ontwikkelde B follikels onregelmatig van vorm wisselend in grootte Gemakkelijk herkenbaren lymfocytencorona met lymfocytenkap Goed ontwikkeld follikelcentrum met duidelijke polarisatie (licht en donker gedeelte) en aanwezigheid van talrijke puinmacrofagen Geen expressie van het anti-apoptotische eiwit Bcl2 in de follikelcentrumcellen Zowel kappa als lamda positieve cellen (polygonale stimulatie) Functionele betekenis Immunologisch antwoord op een of meer antigenen door middel van de vorming van specifieke antistoffen B-cellen verlaten follikel waar corona het dunst paracortex ontwikkeling tot plasmacellen Norma al vergroot + groot reactiecentrum 15
5 Nupie 't Olifantje Immuunrespons niet in alle follikels op = moment groot en klein = typisch vr reactief proces ~ polyclonaal Bij maligne proces follikels = grootte centrum kap Tijdens activatie: somatisch afkeur Ig (Ig-R ~ As aanmaak) Puinmacrofagen: nemen afgekeurde B-cellen op (niet bij folliculair lymfoom) Corona 16
6 Nupie 't Olifantje IgM mature naïeve B cel IgD Lymfocyten corona geheugen B cel Follikel centrum antigeen marginale zone cel follikel centrum cellen plasma cel IgG plasma cel IgM Ig-bevattende plasmacellen + voorlopers in FC en paracortex Follikelcentrumcellen oiv T-cellen uitrijping tot plasmacellen die gewenste As/Ig produceren Ig-bevattende plasmacellen + voorlopers Opmerking - examen: Onderscheid folliculaire hyperplasie en folliculair lymfoom (geen puinmacrofagen, geen polarisatie); ook kijken nr expressie bepaalde EW (Bcl2) 17
7 Nupie 't Olifantje Bcl2 kleuring: FC spaart uit Bcl2 ~ anti-apoptotisch, onsterfelijk niet nodig in reactief proces geen aankleuring (kleine B & T-cellen wel) Bcl2 kleuring DD: folliculair lymfoom Leeftijd patiënt kinderen en jonge volwassenen: meestal folliculaire hyperplasie oudere patiënten: meestal folliculair lymfoom Immunofenotypering Bcl2 expressie al dan niet aanwezig in follikel centrum cellen - niet aanwezig ~ goedaardig, reactief Polyclonale (goedaardig) versus monoclonale (kwaadaardig) B cel proliferatie Genotypering Geen afwijkingen in het karyogram bij folliculaire hyperplasie Specifieke afwijkingen bij het folliculair lymfoom (t14:18) Folliculaire hyperplasie leidt tot de vorming van specifieke antistoffen Bcl2 kleuring Positief FC = folliculair lymfoom Twee negatieve FC = residueel reactief wfs 18
8 2.3.2 Paracorticale hyperplasie/dermatopatische lymfadenitis: thv T-gebied Wijst op een celgebonden immuunrespons en de vorming van specifieke effector T cellen Hyperplasie T gebied of paracortex celgebonden immuun respons Proliferatie van macrofagen en antigeen presenterende cellen volledige of gedeeltelijke opruiming van het aangeboden vreemd materiaal Vorming van granulomen Type bonte pulpa hyperplasie a Morfologische kenmerken Bewaarde architectuur van de lymfeklier B-follikels naar kapsel toe (periferie) verdrongen Uitgesproken expansie van de paracortex proliferatie van hoog-endotheliale venulen bonte populatie van lymfoïde cellen - geactiveerde lymfoïde cellen of immunoblasten - plasmacellen - T-cellen - neutrofielen en eosinofielen b Functionele betekenis Immuun respons op virale infectie met productie van Ig (minder kleine follikels) en vorming van geactiveerde T-lymfocyten Paracortex 19
9 Paracortex geëxpandeerd Blv: HEV Normaal endotheel niet zien (plat) In paracortex heel hoog: veel lymfocyten kunnen binnenkomen Blv T-lymfocyten eruit: blijven daar B-lymfocyten: nr follikel Lymfocyten Voorlopers plasmacellen = immunoblasten: komen juist uit follikelcentrum Plasmacel 20
10 Bonte verzameling van cellen Rode = mastcel Lymfocyt Immunoblast c DD: Morbus Hodgkin (gemengde cellulariteit) Klinische kenmerken geen aantoonbare etiologie bij Morbus Hodgkin meestal aantoonbare oorzaak bij bonte pulpa hyperplasie (virale oorzaak ~ VG) Morfologie aanwezigheid van Reed Sternberg cellen in de ziekte van Hodgkin Fenotypering Reed Sternberg cellen exprimeren de eiwitten CD15 en CD30 Genotypering normaal karyotype in bonte pulpa hyperplasie complex karyotype in morbus Hodgkin Type dermatopatische lymfadenitis ~ Chronische huidinfectie: bv. psoriasis a Morfologische kenmerken: Bewaarde architectuur vd lymfeklier Nodulaire hyperplasie van de paracortex ~ expansie rijk aan interdigiterende reticulum cellen en Langerhanscellen - interdigiterende cellen normaal ook in paracortex - Langerhanscellen < huid = dendritische cellen * migratie via afferente lymfevaten lymfeklier paracortex: Ag < huid aanbieden aan T-cellen ~ paracortex T-cellen pigment beladen macrofagen < huid b Functionele betekenis Reactie op antigeen aanbod via de huid 21
11 Paracortex expansief 1 follikel met klein centrum Randsinus : lymfestroom Bleek = T-gebied = paracortex Vol dendritische cellen Nodulaire transformatie CD20 kleuring CD20: B-cel marker Lichte gebieden = cytoplasmatische uitlopers < dendritische cellen 22
12 Grillige, langwerpig kern = dendritische cellen Gestimuleerde T-cel Interdigiterende dendritische cellen CD1 kleuring vr Langerhanscellen ~ Enige manier om onderscheid te kunnen maken Langerhanscellen en dendritische cellen Bijna allemaal dendritische cellen Enkel hele donkere = lymfocyten Overdreven reactie zonder goede T- cel respons 23
13 Pigment macrofagen < huid c DD: lymfeklier aantasting door perifeer T-cel lymfoom van de huid (mycosis fungoides) (lezen, zz, wij niet herkennen) Klinische gegevens chronisch jeukende dermatose huidafwijkingen passend bij Mycosis Fungoides Fenotypering in dermatopatische lymfadenitis: - mature T cellen met volledig T-cel antigenisch profiel aan de oppervlakte * mature T-cel antigenen CD3, CD5, CD7 * subset antigenen CD4 of CD8 in T cel lymfoom - cellen met abberrant fenotype (verlies aan T-cel antigenen) Karyotypering normaal in dermatopatische lymfadenitis abnormaal in T-cel lymfoom Overzichtje Folliculaire hyperplasie vorming van specifieke As Hyperplasie van het T gebied of paracortex hyperplasie vorming van een celgebonden immuunrespons 24
14 2.3.3 Sinushistiocytose/granulomateuze ontstekingsreactie: beperkt tot sinussen en macrofagen Wijst op een volledige of gedeeltelijke afbraak en opruiming van het aangeboden materiaal Kan leiden tot de vorming van granulomen Proliferatie van macrofagen en antigeen presenterende cellen volledige of gedeeltelijke opruiming van het aangeboden vreemd materiaal vorming van granulomen Bv. tbc Sinus histiocytose Bv. teveel rotzooi inademen Banale, frequent voorkomende aandoening van de klieren Reactie op via lymfe aangevoerd vreemd materiaal dat kan gefagocyteerd worden door de cellen die de sinussen bekleden Als zodanig treeft er geen immuunrespons op Voorkomt overdreven immuunrespons a Morfologische kenmerken Bewaarde architectuur van de lymfeklier Sterk gedilateerde sinussen vol met "sinus" macrofagen al dan niet beladen met pigment Vergrote lymfeklier Sinussen wijd open 25
15 Nupie 't Olifantje Histiocyten vol bruin materiaal Sinus verbreed Cellen met bleek cytoplasma = histiocyten Parenchym Sinus Rbc Rbc opgegeten dr macrofagen anemie = ernstig ziektebeeld ~ S/ v andere aandoeningen (parasiet, virus, tumor) 26
16 Granulomateuze lymfadenitis Specifieke ontsteking van het lymfoïde weefsel Uitgelokt dr een reactie op een niet volledig te verteren Ag Ag worden gefagocyteerd en in fagosomen geneutraliseerd maar niet verteerd toch T-cel activatie indien Ag vrijkomt Fagocyterende cellen vormen om tot epitheloïde cellen (macrofagen worden polygonaal) meerkernige reuscellen (versmelting epitheloïde cellen) Etiologische factoren Koch bacillen (TBC) sarcoïdosis medicatie schimmels a Morfologische kenmerken Bewaarde architectuur van de klier Verspreid voorkomen van kleine en grote granulomen samengesteld uit epitheloïde histiocyten Deze kunnen conflueren en samen tuberkels vormen waarin centraal kaasnecrose kan optreden (bij tuberculose) Deze kunnen als kleine granulomen ingebouwd worden in een dense fibrose (bij sarcoïdose) Eventueel beperkt de reactie zich tot een proliferatie van histiocyten al dan niet vergezeld ve purulente necrose (bij Kikuchi s lymfadenitis, Kattenkrabziekte, Yersinia) Vergrote lymfklier In T-gebied en rond sinussen granulomen (enkelvoudig of samensmeltend tot tuberkel) 27
17 Nupie 't Olifantje Meerkernige reuscel Langerhans reuscel typisch vr tbc Granuloom Kaasnecrose Lymfocyten in kransje rond granuloom Meerkernige reuscel 28
18 b Granulomateuze lymfadenitis bij tuberculose Typisch voorbeeld van een type IV hypersensitiviteit (uitgesteld) Uitgelokt door intracellulaire micro-organismen Resistent aan de opruimingsmogelijkheden van macrofagen Gevolg chronische stimulatie van T cellen en cytokine productie ( Mantoux Test) vorming van "epitheloïde" histiocyten uitgaande van geactiveerde macrofagen vorming van meerkernige reuscellen dr versmelten van epitheloïde histiocyten Gevolgen Vorming van tuberkels Vorming van fistel trajecten: nr luchtweg open tbc Kaasnecrose Reuscellen 29
19 c Granulomateuze lymfadenitis bij sarcoïdose Gaat gepaard met de vorming van kleine granulen Gevat in fibrose Geen necrose Reuscellen mogelijks producenten van angiotensine converting enzyme Granuloom ingebed in fibrose Band van sclerose en fibrose Reuscel 30
20 Nupie 't Olifantje d Granulomateuze lymfadenitis bij kattenkrabziekte (= Bartonella infectie) Tgv kattenkrab of beet Huidletsel: ontstoken krabletsel Unilateraal, pijnlijke klierzwelling Geneest spontaan Morfologische kenmerken Granulomateuze ontsteking Centrale necrose met apoptotische cellen Bartonella Helensea Bartonella Necrose in centrum granuloom Kernpuin kaasnecrose Kernpuin 31
21 e Piringer lymfadenitis Mstl pijnloze occipitale klierzwelling Morfologische kenmerken Bewaarde architectuur van de lymfeklier Uitgesproken folliculaire hyperplasie Verspreid voorkomen van kleine granulomen Proliferatie van marginale zone B-cellen buiten de marginale zone was niet bij vorige op afstand van follikel normaal ernaast Etiologie Toxoplasmose EBV infectie Folliculaire hyperplasie Granulomen Hyperplasie marginale cellen Granulomen 32
22 Nupie 't Olifantje Centrum + corona Granuloom Follikel centrum Monocytoïede B-cellen Hyperplasie die doet denken aan marginale zone Granuloom Lymfocyten Hyperplasie 33
2. AFWIJKINGEN IN BLOED EN BEENMERG WORDEN BESPROKEN IN DE LESSEN HEMATOLOGIE
HEMATOPATHOLOGIE 1. INLEIDING DEEL VAN DE PATHOLOGISCHE ONTLEEDKUNDE DAT GERICHT IS OP DE IDENTIFICATIE VAN PATHOLOGISCHE VERANDERINGEN IN HET BLOED HET BEENMERG DE LYMFOIDE WEEFSELS MET ALS DOEL HET ZIEKTEPROCES
Nadere informatieHEMOPATHOLOGIE HFDST 1: NORMALE ARCHITECTUUR EN IMMUUNRESPONS IN HET LYMFOÏDE WEEFSEL 3
HEMOPATHOLOGIE Geen histologische foto's op examen! Prof. van den Oord INHOUDSOPGAVE HFDST 1: NORMALE ARCHITECTUUR EN IMMUUNRESPONS IN HET LYMFOÏDE WEEFSEL 3 1. INLEIDING 3 1.1. AFWIJKINGEN IN BLOED IN
Nadere informatie2.5.8 Hairy cell leukemie
2.5.8 Hairy cell leukemie Volwassen patiënten Aantasting van beenmerg milt: kan enorm groot worden lever bloed Indolent verloop Low grade maligne Lymfeklieren laattijdig of nooit aangetast EM: lange cytoplasmatische
Nadere informatie2. Perifere B- cel tumoren Monoklonale lichte ketens (IHC, PCR) FISH, Karyotypering B- cel merkers: CD20, CD79a, PAX5
PATHOLOGIE MALIGNITEITEN I. NON- HODGKIN LYMFOMEN 1. Precursor B- en T- cel lymfomen B- cel: 0-3 jaar, B- ALL (geen tumormassa) T- cel: Jongetje 10 jaar, Mediastinale massa, Daaropvolgende weken: leukemisch,
Nadere informatieKWAADAARDIGE AANDOENINGEN VAN DE LYMFOIDE WEEFSELS
KWAADAARDIGE AANDOENINGEN VAN DE LYMFOIDE WEEFSELS 1. SECONDAIRE TUMOREN OF METASTASEN = uitgezaaide tumorale haarden bij voorkeur carcinomas (adenoca, spino) = epitheliale tumoren 2. PRIMAIRE TUMOREN
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatieChronische lymfoproliferatieve aandoeningen
Lessenreeks Hematologie Chronische lymfoproliferatieve aandoeningen Caroline Brusselmans & Mieke Develter LAG chronische lymfoproliferatieve aandoeningen chronische lymfoproliferatieve aandoeningen chronische
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Respiratoir syncytieel virus Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veroorzaker van luchtweginfectiesvan de mens. Het komt bij de mens met name in het winterseizoen voor.
Nadere informatieQuickTime en een TIFF (LZW)-decompressor zijn vereist om deze afbeelding weer te geven. QUIZ
QUIZ Vraag 2 Meerkleurenfluorescentie: Compensatie belangrijk. Hoe ziet deze compensatie eruit? 1 A: juist B: te veel C: geen 2 A: juist B: te weinig C: geen 3 A: te veel B: geen C: juist 4 A: te weinig
Nadere informatieNederlandse Samenvatting voor niet-ingewijden Wayel H. Abdulahad
CHAPTER 9 Nederlandse Samenvatting voor niet-ingewijden Wayel H. Abdulahad Chapter 9 De ziekte van Wegener: De ziekte van Wegener is een aandoening waarbij om onbekende redenen ontstekingen van kleine
Nadere informatieDiagnostische toets Van HIV tot AIDS?
Diagnostische toets Van HIV tot AIDS? Moleculen 1. Basenparing In het DNA vindt basenparing plaats. Welke verbinding brengt een basenpaar tot stand? A. Peptidebinding B. Covalente binding C. Zwavelbrug
Nadere informatieCasus jaar oud kind Massa in het caecum van 4 cm
Casus 1 11 jaar oud kind Massa in het caecum van 4 cm Mib1/Ki67 BCL6 CD20 BCL2 Kwis groep 1a A. Hoe noemen we dit karakteristiek morfologisch beeld? B. Waaruit is het cytologisch samengesteld? C. Hoe
Nadere informatieDC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het
: Hematopoietische antigeen presenterende cellen in de cortex van de humane thymus: Aanwijzingen voor een rol in selectie en verwijdering van apoptotische thymocyten. Het immune systeem van (gewervelde)
Nadere informatieReeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten
Reeks 13 Vergeten Organen Avond 5: Het bloed Prof.dr. Schouten Hematologie voor de Dummies Gezondheidsuniversiteit PSC MSC plt ery mono neutro eo baso LSC Blympho T lympho PSC SCF MSC IL3 LSC GM-CSF MPL
Nadere informatiePalpabele lymfeklieren bij kinderen. Kinderarts-infectioloog
Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes Kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs Kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop hebben jullie: Kennis
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19074 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Suwannalai, Parawee Title: ACPA response in evolution of rheumatoid arthritis
Nadere informatieAnatomie en histologie van het immuunstelsel ~ T. Tousseyn. Oplossingen vraagjes
Anatomie en histologie van het immuunstelsel ~ T. Tousseyn. Oplossingen vraagjes Bloed/beenmerg/thymus. 1) Geef aan de hand van een tekening de belangrijkste morfologische en functionele verschillen aan
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieTHYMUS. = primair lymfoïd orgaan: bron T-lymfocyten Proliferatie/differentiatie BM-stamcellen = promonocyten
THYMUS = primair lymfoïd orgaan: bron T-lymfocyten Proliferatie/differentiatie BM-stamcellen = promonocyten 2 lobi lobuli BW-septa Cortex: thymocyten in epitheliaal reticulum (6:1) = netwerk stervormige
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ariotti, Silvia Title: Function and behavior of CD8+ T cells in the skin Issue
Nadere informatiePitfalls in de diagnostiek van het Hodgkin Lymfoom
Pitfalls in de diagnostiek van het Hodgkin Lymfoom Arjan Diepstra, patholoog UMC Groningen 73 e NVvO Oncologiedag 30 sept. 2015 Pathology & Medical Biology UNIVERSITY MEDICAL CENTER GRONINGEN Disclosure
Nadere informatieCitation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses Amsterdam
UvA-DARE (Digital Academic Repository) B and T cell crosstalk in anti-bacterial immune responses de Wit, J. Link to publication Citation for published version (APA): de Wit, J. (2012). B and T cell crosstalk
Nadere informatieContributions of CD27 and relatives to the specific immune response Hendriks, J.A.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Contributions of CD27 and relatives to the specific immune response Hendriks, J.A. Link to publication Citation for published version (APA): Hendriks, J. A. (2004).
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47927 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kerkman, Priscilla F. Title: Identification and characterization of anti-citrullinated
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen Dysregulation of transcription and cytokine networks in Hodgkin lymphomas with a focus on nodular lymphocyte predominance type of Hodgkin lymphoma Atayar, Cigdem IMPORTANT NOTE:
Nadere informatieNon-Hodgkin Lymfomen: naar therapie op maat?
Non-Hodgkin Lymfomen: naar therapie op maat? LYMMCARE Patiëntensymposium 13 november 2014 Rien van Oers non-hodgkin lymfomen Inleiding: indeling non-hodgkin lymfomen Behandeling anno 2014 Nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieMaligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014
Maligne hematologie Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Leukemie acuut AML (acute myeloïde leukemie) ALL (acute lymfoïde leukemie) chronisch CML (chronische myeloïde
Nadere informatieAfweer: 3 Barrières / Wat / Waar
Afweer: 3 Barrières / Wat / Waar ASPECIFIEKE AFWEER Primaire / Externe bescherming (fysieke barrière) (AANGEBOREN) Secundaire / Interne bescherming (cellulaire / biochemische barrière) SPECIFIEKE AFWEER
Nadere informatieFEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE
FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE DIENST VOOR LABORATORIA VAN KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN GLOBAAL RAPPORT
Nadere informatieBloedwaarden. Wat zeggen ze en wat kunnen we er mee? Landelijke contactdag Stichting Hematon 11 oktober 2014. door Joost Lips
Bloedwaarden Wat zeggen ze en wat kunnen we er mee? Landelijke contactdag Stichting Hematon 11 oktober 2014 door Joost Lips Aanvraag bloedonderzoek Bloedafname Bewerking afgenomen bloed (1) Kleuren van
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen
Nadere informatieHOVON Educational Hodgkin lymfoom Biologie & Pathologie
HOVON Educational Hodgkin lymfoom Biologie & Pathologie Moderatoren W.J. Plattel, Dr. M. Hoogendoorn Speaker Dr. Arjan Diepstra Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van
Nadere informatieSamenvatting. Chapter12
Samenvatting Chapter12 Coinfectie met Mycobacterium Tuberculose tijdens HIV-infectie is een groot probleem in de derde wereld, daar dit leidt tot een grotere sterfte. (hoofdstuk I) In de studies beschreven
Nadere informatie[IMMUNOLOGIE PORTFOLIO]
2014 Immunologie.webwetenschap.nl Jacko van de wetering [IMMUNOLOGIE PORTFOLIO] De opdrachten van immunologie bij elkaar gezet in het opdracht. Inhoud Plan van aanpak... 5 Plan van aanpak... 5 Doelgroep
Nadere informatieT-cel lymfomen diagnostische dilemma's, klinische consequenties en moleculaire oplossingen
T-cel lymfomen diagnostische dilemma's, klinische consequenties en moleculaire oplossingen Daphne de Jong, NKI-AVL Amsterdam Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie 28-01-1011 WHO classificatie
Nadere informatieProf. dr. F.G.M. Kroese en dr. ir. G.T. Rijkers. 2.2 Barrières en het aangeboren immuunsysteem 10. 2.4 Het verworven immuunsysteem 13
9 Immunologie Prof. dr. F.G.M. Kroese en dr. ir. G.T. Rijkers.1 Inleiding 10. Barrières en het aangeboren immuunsysteem 10.3 Ontstekingsreactie 1.4 Het verworven immuunsysteem 13.5 De respons van B-lymfocyten:
Nadere informatieVoorwoord. Hallo aankomende student!
Voorwoord Hallo aankomende student! Het studentenleven is zwaar; heel zwaar. Daarom is SlimStuderen.nl er voor je om je door deze zware tijd heen te helpen! Is dat vak toch net iets moeilijker dan je dacht?
Nadere informatievan het onderzoek worden beschreven in hoofdstuk 4. In dit model wordt een primaire immuunrespons nagebootst. Daarbij wordt gebruik gemaakt van B
Samenvatting Het afweersysteem is er op gericht om bescherming te bieden tegen virussen en bacteriën, waaraan ieder mens dagelijks wordt bloot gesteld. Wanneer het lichaam hierdoor bedreigd wordt dan treedt
Nadere informatieNederlandse samenvatting Fagocytose van bacteriën door B cellen
In de mens speelt MHC klasse II antigeen presentatie een tweezijdige rol bij ziekte en gezondheid. Aan de ene kant activeert antigeen presentatie via MHC klasse II moleculen CD4 + T cellen om cytokines
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Introductie Wat zijn T cellen? T cellen zijn witte bloedcellen die een cruciale rol spelen bij het beschermen tegen ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Dit doen zij door middel van
Nadere informatieWelkom in Meander Medisch Centrum. Informatieavond non-hodgkinlymfoom en stamceltransplantatie 25 november 2014
Welkom in Meander Medisch Centrum Informatieavond non-hodgkinlymfoom en stamceltransplantatie 25 november 2014 Indolent non Hodgkin lymfoom en chronischlymfatischeleukemie Van oorzaaktot (nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieSKML-sectie Pathologie CD15 CD30 CD79a PAX5
SKML-sectie Pathologie 2013.4 CD15 CD30 CD79a PAX5 Robert Hoedemaeker Pathan, Rotterdam A Lever B Tonsil C Tumor I D Tumor II E Tumor III Weefsels op het glaasje Weefsels op het glaasje A Lever B Tonsil
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatiePalpabele lymfeklieren bij kinderen
Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes, kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs, kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop heb je: Kennis
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Methodes van antilichaam therapie voor kanker
Nederlandse samenvatting Methodes van antilichaam therapie voor kanker Methodes van antilichaam therapie voor kanker 151 INTRODUCTIE TOT HET IMMUUNSYSTEEM Dagelijks wordt de mens blootgesteld aan een uitgebreid
Nadere informatieTentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004
Thema 2.1: Infectie- en Immuunziekten Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004 Tentamencoördinator mw. Dr. I. Bakker Tentameninformatie Het tentamen bestaat uit 68 vragen, waarvan 53 gesloten en
Nadere informatieNederlandse samenvatting
6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting FcaRI als therapeutische target voor het verminderen van IgA-geïnduceerde neutrofielen activatie De slijmvliezen (mucosale weefsels), zoals bijvoorbeeld in de luchtwegen en het
Nadere informatieBloed, Afweer en Infectieziekten
Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.
Nadere informatieT-cel lymfoom en beenmergcytologie. Jeanette Doorduijn Hematoloog Erasmus MC Rotterdam
T-cel lymfoom en beenmergcytologie Jeanette Doorduijn Hematoloog Erasmus MC Rotterdam Patient 22 jarige man Zwelling in hals links 15 kg afgevallen, periode met nachtzweten, maar gestopt, geen koorts Periode
Nadere informatieHet vaccin waarmee de meisjes worden geïnjecteerd, beschermt onder andere tegen HPV18.
Examentrainer Vragen HPV-vaccinatie Baarmoederhalskanker is een vorm van kanker die relatief vaak voorkomt bij vrouwen. De ziekte kan zijn veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV).
Nadere informatieMULTIPLE MYELOOM Doneer voor genezing
MULTIPLE MYELOOM Doneer voor genezing Luister en leer Marlies Van Hoef, MD, PhD, MBA Multiple Myeloom Ziekte van Kahler werd aanvankelijk gediagnostiseerd in 1848 Kwaardaardige abnormaliteit van plasmacellen;
Nadere informatieDe immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor
De immunologische achtergrond van orale tolerantie Femke Broere Assistant professor Artritis (Osteo)artritis Slijtage? Immunologisch? Christopher B. Little & David J. Hunter Nature Reviews Rheumatology
Nadere informatieSynergie: cytologie+immunologie+histologie
Synergie: cytologie+immunologie+histologie Grieks: synergia,samenwerking De meeropbrengst die ontstaat bij het samengaan van delen ten opzichte van de som van die delen. Wikepedia Wat is de meeropbrengst
Nadere informatieRondzending melanoommarkers 2011
Rondzending melanoommarkers 2011 S-100, HMB45, MelanA Paul van der Valk, VUMC Amsterdam Belang van deze markers 1) Herkennen melanocytaire oorsprong slecht gedifferentieerde tumoren (metastasen) 2) Herkennen
Nadere informatieChapter 7. Nederlandse samenvating
Chapter 7 Nederlandse samenvating Nederlandse samenvatting Bacteriën, virussen, ziektes, giftige stoffen, ons lichaam loopt continu gevaar. Of je het nou merkt of niet, we moeten ons continu verweren.
Nadere informatieAppendix. Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
I Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Inleiding Het centraal zenuwstelsel Het centraal zenuwstelsel (CZS) bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het is opgebouwd uit miljarden cellen. Het
Nadere informatieTHEMA 1 ORGANISATIE VAN HET IMMUUNSYSTEEM
THEMA 1 ORGANISATIE VAN HET IMMUUNSYSTEEM ZSO 1 KENNISMAKING MET HET IMMUUNSYSTEEM 1. Wat zijn cytokines? Op welke wijze veroorzaken cytokines ontstekingsverschijnselen? Cytokines zijn oplosbare eiwitten
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 146 Klinische en immunologische aspecten van pretransplantatie bloedtransfusies Inleiding Bloedtransfusies worden in de meeste gevallen gegeven aan patiënten die een tekort hebben
Nadere informatieCentraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje
Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom MDO-praatje Casus Patient CutaanT-cel lymfoom, type mycosis fungoides met aanwijzingen voor lymfeklierbetrokkenheid (niet PA-bewezen). Buikproblemen
Nadere informatieOEFENEN EXAMENVRAGEN AFWEER VWO 2002-2006
OEFENEN EXAMENVRAGEN AFWEER VWO 2002-2006 Examen 2002-II Monoklonale antistoffen tekst 1: 1 De monoklonale antistoftechniek, waarvoor in 1984 de Nobelprijs is toegekend aan 2 Kohler en Milstein, maakte
Nadere informatieKlinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Claudia Ootjers
Dhr O., 60 jaar Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Claudia Ootjers Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen Claudia Ootjers Geen (potentiële) belangenverstrengeling Klinische Dag NVvH 2 Relevante
Nadere informatieInleiding. Chapter 11. Achtergrond en doel van het onderzoek
Chapter 11 Inleiding Achtergrond en doel van het onderzoek Kanker is na hart en vaatziekten de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland. Per jaar wordt in Nederland bij ongeveer 70.000 mensen kanker vastgesteld
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Nadere informatieProf.dr. R.C. Aalberse en dr. S.O. Stapel
Allergische reacties Prof.dr. R.C. Aalberse en dr. S.O. Stapel Allergische reacties zijn overgevoeligheidsreacties met een immunologische etiologie en onderscheiden zich hierdoor van de zogeheten intoleranties.
Nadere informatieCover Page. Author: Quispel, W.T. Title: Langerhans cell histiocytosis : genetic and immunologic fingerprinting Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43187 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Quispel, W.T. Title: Langerhans cell histiocytosis : genetic and immunologic fingerprinting
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nadere informatieSerum neopterin as an immunological marker of disease activity in inflammatory diseases
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Serum neopterin as an immunological marker of disease activity in inflammatory diseases Hamerlinck, F.F.V. Link to publication Citation for published version (APA):
Nadere informatieVraag Acute B-cel leukemie 3. Chronisch B-cel leukemie CD19+
Vraag 11 1. Normaal 2. Acute B-cel leukemie 3. Chronisch B-cel leukemie 4. Lymfoom 5. AML 6. CML 7. T-ALL 8. T-NHL CD19+ Vraag 11 Antwoord 7 T-ALL CD10-FITC/CD20-PE heeft in beenmerg ook een stereotype
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hende, Muriel van den Title: Human papillomavirus clade A9 specific cellular immunity
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Introductie Aan het begin van een nieuw leven is één stamcel verantwoordelijk voor het ontstaan van alle weefsels. Later in het leven dragen weefselspecifieke
Nadere informatieHet immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog
Het immuunsysteem van de pasgeborene: klaar voor actie? Joris van Montfrans, MD, PhD Kinderarts-immunoloog j.vanmontfrans@umcutrecht.nl Disclosure slide Research sponsors Stichting Vrienden van het WKZ
Nadere informatieImmunotherapie met CAR-T-cellen. Sébastien Anguille, MD, PhD
Immunotherapie met -cellen Sébastien Anguille, MD, PhD Gezond beenmerg Inleiding GEZOND BEENMERG B-lymfocyte lymfoplasmocyte plasmacel Multiple myeloom Inleiding GEZOND BEENMERG MULTIPLE MYELOOM B-lymfocyte
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37233 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tummers, Bart Title: Human papillomavirus targets crossroads in immune signaling
Nadere informatieNederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
Nadere informatieBescherming Evenwicht
Examen Voorbereiding Bescherming Evenwicht Teylingen College Leeuwenhorst 2015/2016 Thema 7 Bescherming en Evenwicht Begrippenlijst: Begrip Melanocyt Temperatuurregulatie Pathogenen Infectie Lichaamsvreemd
Nadere informatieFolliculair Lymfoom graad 3B (FL3B)
Nederlandse samenvatting Folliculair Lymfoom graad 3B (FL3B) Inleiding Een maligne lymfoom is een kwaadaardige woekering van witte bloedcellen die zich meestal manifesteert in lymfeklieren en zich verspreidt
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieBOTTUMOREN. 1. Normaal botweefsel
BOTTUMOREN Om beter te kunnen begrijpen wat een bottumor juist is, wordt er in deze brochure meer uitleg gegeven over de normale structuur van het bot. Op die manier krijgt u een beter zicht op wat abnormaal
Nadere informatieEén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van
Samenvatting Eén van de taken van het immuunsysteem is het organisme (mens en dier) te beschermen tegen de ongewenste effecten van het binnendringen van pathogenen, waaronder bacteriën, virussen en parasieten.
Nadere informatieSamenvatting Biologie H9 + 6.5
Samenvatting Biologie H9 + 6.5 9.1 Ziekteverwekkers Kenmerken van groepen organismen waartoe ziekteverwekkers kunnen behoren: Bacteriën: produceren giftige stoffen ziek, meestal wordt er antibiotica tegen
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet-ingewijden. Esther Reefman
Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Esther Reefman SYSTEMISCHE LUPUS ERYTHEMATODES Mensen met een wolfs ( lupus )-gezicht, zo werden patiënten met systemische lupus erythematodes (SLE) al vanaf
Nadere informatieImmunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving
Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Klinische en experimentele studies met pneumococcen- en Haemophilus influenzae type b-conjugaatvaccins Pneumococcen (Streptococcus pneumoniae) en Haemophilus
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieDe eerste stap van deze cellen is heel simpel: ze nemen de ziekteverwekker
1. In de aanval! Wat gebeurt er bij een immuunreactie? Aangeboren vs verworven Zodra er een ziekteverwekker je lichaam binnendringt, is het de taak van je immuunsysteem om zo snel mogelijk de verwekker
Nadere informatieCASUS 3 M - S. 54 jarige vrouw
CASUS 3 M - S 54 jarige vrouw Voorgeschiedenis: - 1999: borstkliercarcinoma, geen mestastasen: operatie, radiotherapie, chemotherapie en hormonale therapie - 2003: vermoeden van ziekte van Lyme - 10/2003:
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47911 holds various files of this Leiden University dissertation uthor: Jolink, H. Title: Human T-cell responses to spergillus fumigatus: In healthy individuals
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40898 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Elis, A.S. Title: Identification of therapeutic targets and antisense oligonucleotide
Nadere informatieNederlandse samenvatting, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications
, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications Nederlandse samenvatting Respiratoir syncytieel virus (RSV, beter bekend als het RS-virus) is bij zuigelingen de meest voorkomende oorzaak van ernstige
Nadere informatieDisease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid
International Waldentrom s Patient Meeting 9 oct 2016, Amsterdam Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid Monique Minnema, internist-hematoloog Morbus Waldenström Kankercellen : Waldenström
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33005 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Vos van Steenwijk, P.J. de Title: Immunology and immunotherapy of high grade cervical
Nadere informatieEvidence based Medicine II Korte casus III
Evidence based Medicine II Korte casus III Sil van Cauwenberghe Melissa De Henau Tutor: Chelsey Plas Clinicus: Prof. Dr. Waelput 17/02/15 pag. 1 Inhoud Probleemlijst Differentiaaldiagnoses Cyste Lymfekliermetastase
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 147 148 Maligne lymfomen zijn kwaadaardige woekeringen van verschillende typen witte bloedcellen. Deze aandoeningen ontstaan meestal in lymfklieren, maar in ongeveer 40% van de
Nadere informatieSamenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx The Role of Regulatory T cells in Kidney Transplantation Promotie: 17 december 2009 Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Promotor: Prof. dr. W. Weimar Co-promotor:
Nadere informatie