Bewoners Beheren Buurt

Transcriptie

1 Bewoners Beheren Buurt Zelfbeheer van de groene openbare ruimte door de ogen van het digitaal burgerpanel in Oss Uitkomsten burgerpanel Gemeente Oss Jeanette Huisbrink i.s.m. Team Statistiek en Onderzoek Januari 2014

2 1. Inleiding Waarom is het burgerpanel gevraagd? De gemeente Oss wil graag dat bewoners een grotere rol krijgen bij het beheer van hun wijk en buurt. Dat bewoners zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun woonomgeving door ze meer te betrekken bij het beheer van de openbare ruimte. En zo het besef van verantwoordelijkheid voor hun eigen leefomgeving te vergroten. Door bezuinigingen wordt de openbare ruimte soberder ingevuld. Bewoners kunnen door zelfbeheer de beeldkwaliteit verhogen, de sociale cohesie versterken en bijdragen aan sociaal maatschappelijk, economische participatie. Omdat er een beroep gedaan wordt op de bewoners is de gemeente benieuwd hoe over dit onderwerp gedacht wordt en of het stimuleren van zelfbeheer een goed idee is. Hiermee kan het beleid aangescherpt worden, de promotiecampagne beter afgestemd worden en beter ingespeeld worden op wat er leeft onder de bewoners. Wat is zelfbeheer? Zelfbeheer, ook wel participatief beheer of samen beheer, is het vrijwillig onderhouden van delen van de openbare ruimte door bewoners. Dus zonder dwang of financiële vergoeding maar wel met ondersteuning van de gemeente. Het kan zijn dat alles zelf gedaan mag worden of dat de gemeente een deel van de taken blijft uitvoeren. Hiervoor is Bewoner Beheren Buurt opgezet. De gemeente Oss zet hiermee in op het betrekken van bewoners bij het groenbeheer. Het benadrukken van ruimte die bewoners krijgen om initiatieven vanuit de bewoners te stimuleren in plaats van medewerking door de gemeente opgelegd. De gemeenten Oss heeft al goede ervaringen met zelfbeheer. In Teeffelen verzorgen bewoners al 25 jaar de openbare ruimte in hun dorp. Rapportage burgerpanel In dit rapport worden de resultaten van het burgerpanel kort weergegeven. Respons De enquête is ingevuld door 462 panelleden. Dat is 57% van het burgerpanel (806 panelleden). Veel respondenten hebben een toelichting gegeven waar ook veel informatie uit gehaald kan worden. Wilt u ook lid worden van het digitaal burgerpanel Oss? Ga naar 2

3 1.1. Onderzoeksvraag Het burgerpanel wordt ingezet om de volgende vraag te beantwoorden: Hoe kan de gemeente Oss zelfbeheer faciliteren zodat bewoners worden geprikkeld en aangespoord om initiatieven te nemen, de initiatieven duurzaam in stand blijven en ze daarmee hun leefomgeving duurzaam onderhouden? Omdat deze vraag te kunnen beantwoorden, zijn de volgende deelvragen opgesteld: - hoe is de houding van bewoners ten opzichte van het stimuleren van zelfbeheer? - hoe is de deelnamebereidheid van bewoners aan zelfbeheer? - welke ondersteuning verwachten bewoners bij zelfbeheer van de gemeente? - welke informatie behoefte is er bij bewoners over zelfbeheer? Na het analyseren van de uitkomsten is het antwoord op deze vraag: De gemeente Oss kan zelfbeheer faciliteren door: inwoners goed informeren over spelregels en wet- en regelgeving; begeleiding met kennis en deskundigheid samen met bewoners afspraken maken; praktische ondersteuning in - ophalen van afval - het uitlenen van tuingereedschap/materialen Als de bewoners weten dat ze ondersteund worden zullen er initiatieven ontstaan die duurzaam in stand blijven. 3

4 2. Belangrijkste conclusies Antwoorden op de deelvragen: 1. Hoe is de houding van bewoners ten opzichte van het stimuleren van zelfbeheer? Van de panelleden vindt 46% het stimuleren van zelfbeheer door de gemeenten een goed idee. De belangstelling hiervoor is laag denkt 49%. Het is goed voor de betrokkenheid van de buurt vindt 56%. Het ontbreken van regelmaat in het beheer wordt als meest negatieve aspect genoemd(56%). 50 % Ziet het als kostenbesparing voor de gemeente. 2. Hoe is de deelnamebereidheid van bewoners aan zelfbeheer? Van de panelleden wil 32% meewerken aan het onderhoud buiten of doet dit al. Een ruime meerderheid (70%) geeft aan dat ze een nette buurt belangrijk vinden. Ruim de meerderheid geeft aan dat de kans (zeer) klein is dat ze zelf meedoen. Bij arbeidsintensieve klussen is de kans op deelname aanzienlijk lager dan bij eenvoudige klussen. Belangrijke redenen om niet mee te werken aan het beheer in de openbare ruimte zijn: het is een taak van de gemeente (58%) en geen tijd (48%). Conclusie: De houding van de panelleden ten opzichte van het stimuleren van zelfbeheer is positief maar terughoudend wanneer het op deelname aankomt. Ze denken dat de belangstelling onder bewoners hiervoor laag is. En ze zien het als kostenbesparing voor de gemeente. Hieruit kun je concluderen dat panelleden het beeld hebben dat bezuinigen vanuit de gemeente de drijfveer is. Betrokkenheid bij de buurt wordt als belangrijk positief aspect gezien. Het ontbreken van regelmaat in het beheer wordt als belangrijkste negatief aspect van zelfbeheer gezien. Minder dan de helft geeft aan wel mee te willen werken aan het onderhouden van de openbare ruimte of doet dit al. Dat is 32%. Gemeente Oss is al heel tevreden als 10% van de bevolking meedoet aan zelfbeheer. 14% van het panel zegt ja, dat doe ik al. Onder de panelleden in Oss is dus een hoge bereidheid tot meewerken. Het beeld dat de panelleden zelf hebben, is dat er weinig belangstelling is voor zelfbeheer. Een belangrijk reden om niet mee te werken is dat ze het beheer nog steeds als taak van de gemeente zien. Ook tijdgebrek scoort hoog. Van de zelfbeheer activiteiten die voorgelegd zijn, hebben kleine projecten zoals boomspiegels of zwerfvuil opruimen de voorkeur. Hoe groter de arbeidsintensiviteit, hoe kleiner de kans op actie. Zwerfafval opruimen doen veel mensen nu al. Buurtmoestuinen zijn in dit stadium nog een stap te ver. Uit de toelichtingen door panelleden komt naar voren dat de groenomvormingen het beeld op zelfbeheer nog erg negatief beïnvloed. 4

5 3. Welke ondersteuning verwachten bewoners bij zelfbeheer van de gemeente? Ondersteuning in de vorm van ophalen van snoeiafval (78%) en zwerfafval (69%) Spelregels vinden de panelleden belangrijk (52%) Kennis en kunde (51%) Conclusie De voorkeur van ondersteuning gaat uit naar het ophalen van snoei- en zwerfafval, duidelijke spelregels (afspraken samen opstellen), kennis en deskundigheid (begeleiding) maar ook tuingereedschap/materialen De panelleden denken dat de gemeente hiermee het zelfbeheer succesvol kan maken. Duidelijkheid, begeleiding en controle is in dit stadium van zelfbeheer nog erg belangrijk vinden de panelleden. Dit komt ook naar voren uit de toelichting die zij geven op hun antwoorden. 4. Welke informatie behoefte is er bij bewoners over zelfbeheer? Panelleden vinden het uitbrengen van een inspiratieboekje een goed idee (64%). Als informatie willen ze de spelregels van zelfbeheer (85%) en wet- en regelgeving (58%) Een tuinkalender (69%) en informatie over planten zien ze ook graag (54%). Conclusie Als informatie willen ze de spelregels en wet-en regelgeving. Ook hier geven ze eigenlijk weer aan dat er behoefte aan duidelijkheid is. 5

6 3. Onderzoeksresultaten De vragenlijst is onderverdeeld in vier categorieën, gebaseerd op de deelvragen: - Houding ten opzicht van zelfbeheer; - Mogelijke deelname van bewoners aan vormen zelfbeheer; - Ondersteuning die bewoners verwachten; - Informatie die bewoners willen. 3.1 Houding ten opzicht van zelfbeheer Aan de panelleden is gevraagd wat zij in het algemeen vinden van het idee om het zelfbeheer van delen van de openbare ruimte te stimuleren. Bijna de helft van de panelleden vindt het een goed idee. Wat vind u in het algemeen van dit idee? Goed idee 46% Neutraal 30% Slecht idee 24% Weet niet / geen mening 2% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 1. Betrokkenheid bij de buurt wordt als belangrijk positief aspect gezien. Positieve aspecten Het is goed voor de betrokkenheid bij de buurt Kostenbesparing voor de gemeente Inwoners kunnen zelf bepalen hoe ze het willen Leuke buurtactiviteit Het geeft voldoening Het onderhoud gebeurt dan beter dan nu Ik zie geen positief aspect Meer variatie in het groen Het is goed voor de gezondheid Anders namelijk: Nieuwe dingen leren en ontdekken 20% 18% 13% 13% 13% 10% 6% 2% 27% 50% 56% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 3. 6

7 Geen regelmaat in het beheer wordt als belangrijkste negatief aspect van zelfbeheer gezien. Het panel denkt dat de belangstelling van bewoners voor zelfbeheer laag is. Negatieve aspecten Er is geen regelmaat in het beheer 56% De belangstelling van inwoners is hiervoor laag 49% Het onderhoud zal minder goed zijn dan nu Er wordt te veel gevraagd van inwoners 22% 25% Het moeten samenwerken met buurtbewoners Inwoners hebben hier geen verstand van Anders namelijk: Ik zie geen negatieve aspecten 15% 14% 13% 12% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag Mogelijke deelname van bewoners aan vormen zelfbeheer Op de vraag Wilt u zelf meewerken aan het onderhouden van de openbare ruimte? geeft 32% aan wel mee te willen werken aan het onderhouden van de openbare ruimte of doet dit al. Wilt u zelf meeewerken Nee 37% Misschien 30% Ja 18% Ja, dat doe ik al 14% Geen mening 1% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 9. Uitgaande van het doel dat 10% van de bevolking meedoet aan zelfbeheer, dan is 32% heel veel. 14% zegt ja, dat doe ik al. Bereidheid tot meewerken is daarmee hoog te noemen. Het beeld dat de panelleden zelf hebben, is dat er weinig belangstelling is voor zelfbeheer. 7

8 Een nette buurt is een belangrijke drijfveer om mee te (willen)werken. Uit de opmerkingen die vaak gemaakt zijn, kan opgemaakt worden dat een groot gedeelte van de panelleden bewust is van de verantwoording voor de woonomgeving. Waarom wel meewerken belangrijk dat de buurt er netjes uitziet 70% verantwoordelijk voelen voor de buurt 36% samen met buurtbewoners iets ondernemen anders namelijk actief zijn in de buurt is leuk ontevreden over groenonderhoud iets nuttigs willen doen meer vrijheid in onderhoud waardering door anderen 24% 19% 14% 12% 11% 9% 5% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 12. Panelleden beschouwen het onderhoud van de openbare ruimte nog steeds als taak van de gemeente en dat is een belangrijke reden om niet mee te werken. Ook tijdgebrek scoort hoog. Waarom niet meewerken taak van de gemeente geen tijd lichamelijk niet in staat niet handig in groen anders namelijk: wil niet samenwerken met buurtbewoners wil niet samenwerken met gemeente 5% 3% 16% 14% 29% 48% 58% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 10. Aan de panelleden is een aantal zelfbeheer activiteiten voorgelegd. Het merendeel van de panelleden geeft aan dat de kans (zeer) klein is dat men mee gaat doen aan activiteiten van zelfbeheer. Zij hebben aangegeven waar hun voorkeur naar uitgaat. De uitkomsten hiervan kunnen als volgt geïnterpreteerd worden: 8

9 Grond rond de boom onderhouden heeft de voorkeur als zelfbeheeractiviteit. Voorkeur zelfbeheer activiteiten Groen rond een boom (boomspiegel) Zwerfafval opruimen Groenstroken onderhouden Bloembakken aanleggen en onderhoud Meewerken in een buurt (groente) tuin Speeltuin schoon houden Schoonmaken van straten Schoonmaken van pleintjes 23% 22% 20% 17% 13% 12% 28% 36% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 14. Hoe meer inspanning het zelfbeheer kost, hoe kleiner de kans op actie. Weinig tot geen (kans op) actie Schoonmaken van pleintjes Speeltuin schoon houden Schoonmaken van straten Bloembakken aanleggen en onderhoud Meewerken in een buurt (groente) tuin Groenstroken onderhouden Groen rond een boom (boomspiegel) Zwerfafval opruimen 39% 45% 70% 66% 65% 63% 60% 54% Zwerfafval opruimen doen veel mensen nu al. Huidige zelfbeheer activiteiten Zwerfafval opruimen 24% Schoonmaken van straten 8% Groen rond een boom (boomspiegel) 7% Groenstroken onderhouden 5% Speeltuin schoon houden 3% Schoonmaken van pleintjes 2% Bloembakken aanleggen en onderhoud 1% Meewerken in een buurt (groente) tuin 1% 9

10 3.3. Ondersteuning die bewoners verwachten Onderstaande tabel geeft antwoord op de vraag wat de gemeente volgens de panelleden kan doen om zelfbeheer succesvol te maken. Wat moet de gemeenten doen om het zelfbeheer succesvol te maken Ophalen van snoeiafval Ophalen van verzameld zwerfafval Spelregels opstellen Deskundigheid / tips over groenonderhoud Planten en zaden leveren Controle en toezicht Uitlenen van tuingereedschap en ander materiaal Contacten tussen mensen die aan zelfbeheer Cursussen over groenonderhoud aanbieden (bijv. Organiseren van activiteiten (bijvoorbeeld Anders namelijk: Geen 6% 11% 19% 52% 51% 48% 48% 42% 35% 29% 69% 78% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vraag 16. Het ophalen van snoeiafval en zwerfafval zien de panelleden als een belangrijke ondersteuning bij het zelfbeheer. Ook spelregels (duidelijkheid) scoort hoog. Aan de panelleden is gevraagd hoe volgens hun zelfbeheer van de openbare ruimte een succes worden. Zie hiervoor vraag 18. De volgende opmerkingen worden veel genoemd: Beloningssysteem voor deelnemers of financiële vergoeding; Betrokken blijven als gemeente; Goede coördinatie en opvolging; Deskundigheid en begeleiding; Duidelijke regels; Faciliteren en meedenken door de gemeente; Contact houden en waardering uitspreken; Proefprojecten opzetten en hierover bericht geven; Eén aanspreekpunt in de buurt; Positieve ervaringen delen met wijkbewoners; Naar inwoners luisteren en ze serieus nemen; Bewoners het gevoel geven dat het hun buurt of wijk is. 10

11 3.4. Informatie die bewoners willen De advertenties van "Bewoners Beheren Buurt " in Oss actueel zijn door 21% gezien. De website bewonersbeherenbuurt door 10%. Het geeft aan dat de reguliere mediakanalen weinig indruk maken of onvoldoende mensen bereiken. Google analytics gaf een lichte stijging aan in bezoeken aan de site gedurende de campagneweken. Advertenties gezien Kent u de site? Nee 79% Nee 90% Ja 21% Ja 10% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vragen 19 en 21. De panelleden zijn positief over het uitbrengen van een inspiratieboekje. Uit de antwoorden komt de informatiebehoefte weer naar voren. Inspiratieboekje Goed idee 64% Weet niet / geen Geen goed idee 11% 25% Wat moet er in het boekje staan De spelregels van zelfbeheer 86% Een tuinkalender 69% Wet- en regelgeving 58% Informatie over planten en bomen 54% Milieuvriendelijk tuinieren 46% Interessante websites 39% Beplanting passend bij Osse landschap 36% kleurencombinaties van planten 12% anders namelijk: 11% Bron: burgerpanel enquête zelfbeheer vragen 22 en

12 Stellingen In onderstaande tabel staat de uitkomst van stellingen die zijn voorgelegd aan de panelleden. Hieruit komt duidelijk naar voren dat bezuinigingen als belangrijke reden gezien wordt om zelfbeheer door bewoners te laten doen. En dat er waarschijnlijk weinig interesse voor zelfbeheer is. Dat de gemeente de bewoners de gelegenheid geeft om het zelf te doen wordt als positief gezien. Positief is ook dat ze zich realiseren dat zelfbeheer de betrokkenheid vergroot. Ook komt hier duidelijk naar voren dat er behoefte is aan meer informatie wat zelfbeheer inhoud. informatie is. Stellingen Oneens Eens De gemeente ziet zelfbeheer als bezuinigingsmaatregel 9% 68% Meer informatie over zelfbeheer door gemeente 8% 71% Zelfbeheer werkt alleen met goede afspraken. Zelfbeheer werkt alleen in buurten waar contacten goed zijn Gelegenheid tot zelfbeheer groen is goed 12% 18% 21% 56% 54% 65% Zelfbeheer vergroot de betrokkenheid 16% 52% Onderhoud openbare ruimte niet voor bewoners 22% 47% Verschil in kwaliteit groen door zelfbeheer is niet erg 37% 40% Waarschijnlijk veel intresse voor zelfbeheer 10% 52% 12

13 Een greep uit de toelichtingen door de panelleden: Er zijn verschillende opmerkingen geplaatst door de panelleden. Een paar opvallende: We betalen al belasting. Besparing in mindering brengen op de belastingen. Laat werkeloze uitkeringstrekkers het maar doen. Ik haat tuinieren. Ga het gewoon niet doen! Als het op een buurtdag van een koffiegigant kan, dan kan het ook hele jaar door. Goed voor de sociale cohesie maar vaak zijn het dezelfde mensen die het doen. De gemeente is gegroeid uit zelfbeheer. Of heb ik iets gemist? Gewoon beginnen. Bijsturen kan altijd nog. Laat duizend bloemen bloeien! Zelfbeheer mag geen verschuiving van de verantwoordelijkheid worden. De gemeente hoeft niets te doen want dit mislukt gegarandeerd. De openbare ruimte bij je tuin trekken als uitbreiding. 13

14 4. Adviezen Geef meer informatie over zelfbeheer Uit de toelichtingen die de panelleden komt naar voren dat nog onduidelijk is wat de gemeente onder zelfbeheer verstaat. Ze geven aan dat hier meer informatie over gegeven moet worden. Het beeld dat zelfbeheer een bezuinigingsmaatregel is, is bij de panelleden erg aanwezig. Ook hier moet meer informatie over gegeven worden. Bewoners Beheren Buurt is een proces. De bewustwording van verantwoordelijkheid voor de leefomgeving. Een proces waar de bewoners van Oss en de interne organisatie doorheen moet om te wennen aan de nieuwe richting die de gemeente op wil en moet. Het besef van betrokkenheid en verantwoording is wel aanwezig maar het moet nog verder vergroot worden. Gebruik effectieve communicatiemiddelen De naamsbekendheid van Bewoners Beheren Buurt is nog onvoldoende. Dit geeft aan dat de reguliere mediakanalen mensen niet of onvoldoende bereiken. De advertenties zijn door een klein percentage van de panelleden gezien. Ook de site is bij weinig panelleden bekend. Uit Google analystics (opgevraagd bij de afdeling Communicatie) is tijdens de promotiecampagne wel een kleine toename van bezoeken aan de site te zien. Dit geeft wel aan dat promotie van de naamsbekendheid een noodzaak is om bewoners te stimuleren. Voor het bereiken van een breder publiek zijn effectievere acties nodig die verder reiken dan de standaard mediamogelijkheden. Gebruik hiervoor mediakanalen zoals bewonersavonden, lokale markten, landelijke (natuur) acties zoals Burendag, Buitenspeelmiddag, Natuurwerkdag en Nederland Schoon. In Oss worden ook regelmatige plaatselijke festivals gehouden waar promotie kan plaatsvinden. Een voorbeeld is het Midzomernachtfestijn in de Ruwaard. Zet de zelfbeheerprojecten meer in het zonnetje. Zet ze prominent op de site Bewoners Beheren Buurt. Zie deze zelfbeheerders als de ambassadeurs van het zelfbeheer en maak hier gebruik van. Spoor andere zelfbeheerders aan om ook hun projecten als voorbeeld op de site of in het boekje te zetten. Vul de site regelmatig met nieuwe en aanvullende informatie. Laat deze informatie bijvoorbeeld per seizoen wisselen. Plaats de site BBB prominent op de site van de gemeente, zodat mensen direct de informatie kunnen opvragen. Investeer in begeleiding en ondersteuning Het is goed om gerealiseerde besparingen in begeleiding en ondersteuning van de initiatieven van de bewoners te stoppen. Hier blijkt behoefte aan te zijn. Door nu te investeren in ondersteuning en begeleiding kunnen bewoners op den duur steeds meer zelf. Hiermee wordt een duurzaam resultaat verwacht. Bewoners hebben structureel steun en begeleiding nodig en zien het als een wezenlijk onderdeel. Meedenken met de bewoners is ook faciliteren. Gemeente kan faciliteren met een vaste contactpersoon. 14

15 Breng een inspiratieboekje uit Uit het onderzoek komt naar voren dat 64% een inspiratieboekje een goed idee vindt. Ook hier geven zij aan dat ze spelregels, wet- en regelgeving belangrijk vinden samen met een tuinkalender en informatie over planten. Vul het boekje regelmatig aan met nieuwe initiatieven die de aandacht prikkelen, nieuwe trends, tips en deskundige adviezen. 15