Een instructieomgeving voor het leren oplossen van juridische casus PROSA

Transcriptie

1 Een instructieomgeving voor het leren oplossen van juridische casus PROSA Antoinette J. Muntjewerff Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Meta Juridica Leerstoelgroep Rechtsinformatica Het computerprogramma PROSA 1 is een instructieomgeving voor het leren oplossen van juridische casus. Al sinds jaar en dag is er in de Dapperstraat in het stadsdeel Zeeburg de Dappermarkt. Het bevoegde bestuursorgaan neem een besluit in de zin van de Awb om ook op zondag markt te gaan houden in de Dapperstraat. Alexander Boer woonachtig in het stadsdeel Oud-Zuid, in De Lairessestraat, vindt het maar niets dat de markt ook op zondag wordt gehouden. Hij is een lichte slaper, zo komt zijn gezondheid nog in gevaar. Hij maakt bezwaar tegen het besluit van het stadsdeel Zeeburg. Een juridische casus beschrijft een specifieke situatie. De situatie wordt geproblematiseerd door het stellen van een vraag over de specifieke situatie. Is Alexander Boer een belanghebbende in de zin van de Awb? 2 Hierdoor ontstaat een probleemsituatie. Voor de probleemsituatie moet een juridische oplossing worden geconstrueerd. Om een juridische oplossing te construeren moet er gebruik worden gemaakt van rechtsregels. Rechtsregels zijn de juridische probleemoploshulpmiddelen. Het construeren van een juridische oplossing voor een probleemsituatie is een centrale activiteit van juristen. Het gaat om een complexe activiteit die men moet leren. Dit is een belangrijke reden waarom in het juridisch onderwijs aandacht wordt besteed aan het construeren van juridische oplossingen. Rechtenstudenten hebben moeite met het leren oplossen van juridische casus. Dit komt enerzijds doordat studenten geen goed beeld hebben van wat juridisch casusoplossen is. Studenten gaan hierdoor weinig systematisch te werk en kunnen ook niet goed bepalen of en wanneer de juridische oplossing compleet is. Anderzijds komt het doordat er te weinig gelegenheid is te oefenen met het oplossen van 1 PROSA staat voor PRObleem Situaties Algemeen bestuursrecht. In PROSA zijn probleem situaties opgenomen op het terrein van het algemeen bestuursrecht. 2 Awb = Algemene wet bestuursrecht.

2 juridische casus waarbij de docent direct respons geeft op de verrichtingen en resultaten van de individuele student. Het computerprogramma PROSA biedt een omgeving waarin de student kan oefenen in het oplossen van juridische casus. De student wordt door het computerprogramma gedwongen systematisch te werk te gaan. PROSA volgt de student in haar doen en laten en geeft respons op activiteiten en resultaten van de student. figuur 1: de instructieomgeving PROSA De instructieomgeving in PROSA bestaat uit twee horizontale lagen (figuur 1). In de bovenste laag wordt het materiaal gepresenteerd en wordt de prestatie van de student uitgelokt. De onderste laag is de laag waar de ondersteuning wordt gepresenteerd. Per laag worden de onderdelen juridische casus, construeer juridische oplossing en rechtsregels onderscheiden. In PROSA moet de student voor een specifieke probleemsituatie een juridische oplossing construeren. Dit betekent dat de student gebruik moet maken van 2

3 rechtsregels. In het construeren van een juridische oplossing moeten de abstracte rechtsregels en de specifieke casusfeiten op elkaar worden betrokken. De student selecteert een casus over een bepaald onderwerp met een bepaalde moeilijkheidsgraad door gebruik te maken van de menuknop casus onderaan het juridische casusscherm. De casustekst wordt daarna gepresenteerd in het juridische casusscherm. Tegelijkertijd met de casus wordt er een vraag gepresenteerd in het construeer juridische oplossing scherm (figuur 2). De vraag stelt het doel van het oplosproces. figuur 2: presentatie van casus en vraag Om een juridische oplossing te construeren moeten nu rechtsregels en feiten geselecteerd worden die op elkaar moeten worden betrokken. Om dit aan te geven moet de student door gebruik te maken van de menuknop proces onderaan het construeer juridische oplossing scherm kiezen voor de selecteer optie. Het construeer juridische oplossingscherm laat nu zien dat er een rechtsregel en een feit kunnen worden geselecteerd en dat de uitkomsten van de activiteiten van de student in het gedeelte juridische oplossing moeten worden geplaatst (figuur 2). De student moet nu een rechtsregel selecteren. Rechtsregels zijn te vinden in wetten, overige regelingen en jurisprudentie. Door gebruik te maken van de menuknop rechtsregels onderaan het rechtsregelscherm kan de student een keuze maken voor, in dit geval, 3

4 de rechtsbron wetten. De wetten zijn geordend naar rechtsgebied. Als de student binnen een rechtsgebied een bepaalde wet heeft geselecteerd wordt de wet gepresenteerd in het rechtsregelscherm (figuur 3). Nu moet er een specifiek artikel uit de wet worden geselecteerd. Het artikel wordt daarna geplaatst in het selecteer rechtsregel gedeelte van het construeer juridische oplossing scherm (figuur 3). figuur 3: selecteren van de rechtsregels De tekst van het artikel moet vervolgens in de juridische oplossing worden gezet om aan te geven dat voor het beantwoorden van de bij de casus gestelde vraag allereerst moet worden onderzocht of dit artikel van toepassing is. Een wetsartikel is opgebouwd uit componenten die ieder afzonderlijk moeten worden bekeken. Een artikelcomponent kan concreet zijn zodat het kan worden gekoppeld aan een feit uit de casus, maar een artikelcomponent kan ook nog te abstract zijn om al gekoppeld te kunnen worden aan een feit uit de casus (figuur 4). Er moet dan gezocht worden naar een rechtsregel ter concretisering van het betreffende artikelcomponent. 4

5 figuur 4: koppel artikelcomponent en feit In PROSA wordt de ondersteuning gepresenteerd in de onderste laag. Er zijn twee soorten ondersteuning aanwezig in PROSA. De student kan zelf specifieke ondersteuning vragen door gebruik te maken van de menuknop ondersteuning. Ondersteuning bij de juridische casus bestaat onder andere uit een begrippenlijst (figuur 5) en een onderwerpenmodel. Ondersteuning bij de rechtsregels bestaat onder andere uit zoekondersteuning in de vorm van een index bij een wet. 5

6 figuur 5: ondersteuning in PROSA Daarnaast biedt PROSA ondersteuning in de vorm van respons. Het computerprogramma volgt de student tijdens het construeren van de juridische oplossing en geeft respons op de activiteiten en uitkomsten van de student. De student kan op iedere moment om een beoordeling vragen door gebruik te maken van de menuknop beoordeling onderaan het construeer juridische oplossingscherm. Er bestaat de mogelijkheid om een tussenbeoordeling te vragen van het proces of het product (figuur 6). Er bestaat de mogelijkheid om een eindbeoordeling te vragen. 6

7 figuur 6: ondersteuning door PROSA Als de student vraagt om een eindbeoordeling geeft PROSA aan of in de juridische oplossing alle onderdelen aanwezig zijn, of de onderdelen in de juiste volgorde staan en of het goede antwoord is gegeven. Tevens geeft PROSA aan of de oplosactiviteiten in de vereiste (is goede) volgorde zijn uitgevoerd. Muntjewerff, A.J. (2000). An Instructional Environment for Learning to Solve Legal Cases PROSA. 7