Opleiding professionele integratie tijdens periode arbeidsongeschiktheid voor trajectbegeleiders

Transcriptie

1 Opleiding professionele integratie tijdens periode arbeidsongeschiktheid voor trajectbegeleiders Mede ontstaan vanuit ESF-project Hart voor Werk Jos, vrijwilliger en ex-vrachtwagenchauffeur Jos is een 57-jarige man die geconfronteerd werd met een hartinfarct. Hij werkte zijn ganse leven als vrachtwagenchauffeur, maar was reeds 8 maanden voor zijn hartinfarct op mutualiteit omwille van een schouderprobleem. Jos was akkoord met de begeleiding vanuit het project. Vanuit het project werd er in eerste instantie bekeken op welke manier Jos terug naar zijn werkgever zou kunnen gaan en zou kunnen werken als vrachtwagenchauffeur. Al snel werd duidelijk dat er binnen het bedrijf geen mogelijkheden waren, gezien de hartproblematiek en de schouderproblematiek. Een korte periode na de revalidatie, is er bij Jos ook nog een nekhernia ontstaan, waarvoor hij een operatieve ingreep onderging. Op dat moment werd hij bijgevolg geconfronteerd met 3 medische problematieken. Jos is echter een erg gemotiveerde man is, die graag nog zijn steentje wil bijdragen. GTB verwees hem naar GA Turnhout, waar hij een uitgebreid multidisciplinair onderzoek onderging. Alle medische problematieken werden objectief beoordeeld en bij elkaar gelegd en van daaruit werd besloten dat er voor hem op dit moment geen opties zijn naar tewerkstelling. Jos stond echter wel open om vrijwilligerswerk te doen en dan heeft GTB het zoeken naar een geschikte vrijwilligersplaats op zich genomen. Op dit moment is Jos bezig als vrijwilliger in het rusthuis waar ook zijn moeder verblijft.

2

3 Inhoudstafel 1 Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 1.1 Ontstaan 1.2 Recoveryvisie/herstelvisie 1.3 Voordelen van werken 1.4 Samenwerkingsmodel 2 Rol van de trajectbegeleider 2.1 Competenties van een trajectbegeleider 3 Specifieke aandachtspunten tijdens traject 3.1 Aanmelding/trajectbepaling 3.2 Uitvoeren trajectplan 3.3 Afsluiten traject 1 Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 1.1 Ontstaan Het samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid is ontstaan vanuit twee ESF-projecten. Hart voor Werk enerzijds en Bruggen Bouwen anderzijds. GTB krijgt vanuit actoren uit de gezondheidssector veel vragen naar samenwerking. Stilaan realiseert men zich binnen de gezondheidssector dat indien patiënten kunnen werken naar een zo optimaal mogelijk reparticipatie in de samenleving, dit hun herstel bevordert. Dit samenwerkingsmodel biedt een methodiek die de kansen op een professionele re-integratie van patiënten in revalidatie verhoogt en die inzetbaar is over heel Vlaanderen. Vanuit de ervaringen binnen Hart voor Werk werd de methodiek omtrent professionele re-integratie ontwikkeld. Deze methodiek steunt op een zo intens mogelijke samenwerking tussen de betrokken actoren rond de patiënt. Tijdens de experimentele fase van Hart voor Werk werd er een hele intensieve samenwerking opgebouwd, waarbij de trajectbegeleiders ingebed werden in het centrum. Op het einde van dit project kunnen we stellen dat dit een ideale situatie is, die leidt tot de beste resultaten. Dit is echter erg tijdsintensief en niet haalbaar om toe te passen in alle settings die vragen rond samenwerking hebben. Er werd daarom gezocht naar een wijze van samenwerken die deze vorm het meest benadert en waarin de factoren die bijdragen tot een goede samenwerking en tot de opstart van een goed traject met de patiënt meegenomen werden.. Deze factoren zijn de voorwaarden om tot een succesvolle samenwerking en resultaten te komen.. Verder in dit hoofdstuk worden deze voorwaarden toegelicht en uitgediept. Vanuit de ervaringen binnen Bruggen Bouwen, een ESF-project dat ontstaan is vanuit art. 107, en de ervaringen van Hart voor Werk werd het draaiboek tot samenwerking opgemaakt. Een draaiboek dat toepasbaar en aanpasbaar is in elke residentiële of ambulante setting in de gezondheidszorg. Dit draaiboek wordt verder in dit hoofdstuk ook toegelicht. Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 3

4 1.2 Recovery-visie / herstel-visie Alles vertrekt vanuit de herstelvisie ( recoveryvisie die in geestelijke gezondheidszorg gehanteerd wordt). De herstelvisie gaat over het creëren van een goed leven, optimale maatschappelijke participatie en een positieve identiteit, rekening houdende met moeilijkheden en uitdagingen die eigen zijn aan de problematiek waarmee mensen kampen. Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de klachten met zich meebrengen. Herstellen betreft het ontgroeien van de gevolgen van de aandoening en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en misschien een nieuw doel in iemand zijn leven. Deze visie benadert patiënten vanuit 3 kernbegrippen. Een eerste is hoop. Men is er van overtuigd dat betaald werk de levenskwaliteit verhoogt. De begeleider neemt een coachende, faciliterende rol en benadert de patiënt op een empowerende manier. Er zijn twee experten in een traject, enerzijds het arbeidsnetwerk met kennis van de interactie tussen arbeidshandicap en de arbeidsmarkt, en anderzijds de patiënt met inzicht en kennis over zichzelf, zijn mogelijkheden, zijn competenties. Er wordt vertrokken vanuit het perspectief van de klant en alle acties, ook diegene die niet lukken, worden aanzien als leerervaringen. Een tweede basisbegrip is controle. Het gespecialiseerd netwerk reikt alle informatie aan en stelt zijn expertise ter beschikking. Er wordt verteld over het positieve effect van een betaalde tewerkstelling, tewerkstellingsmaatregelen worden geschetst, Maar de klant bepaalt en beslist. Hierbij wordt er ook gefocust op risicomanagement. Bepaalde acties houden risico s in. Deze risico s worden samen met de klant onderzocht, maar de keuze blijft bij de klant. En een derde begrip zijn de mogelijkheden. Er worden vanuit het netwerk mogelijkheden gecreëerd om betaald werk te vinden en men vertrekt vanuit de mogelijkheden van de klant in plaats van vanuit de beperkingen en problemen. Binnen de herstelvisie wordt aan patiënten maximaal de kans gegevens om te ervaren of betaald werk mogelijk is. 1.3 Voordelen van werken De voordelen van werken kunnen schematisch als volgt beschreven worden: Voordelen van werken Economisch nut Psychosociaal nut Fysiek nut Economisch nut Arbeid verhoogt de financiële draagkracht van personen met een ziekte, en daarom heeft arbeid voor deze mensen in eerste instantie een economisch nut. Mensen werken om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 4

5 Economisch gezien is het voor ons maatschappelijk stelsel ook wenselijk dat zoveel mogelijk mensen aan het werk zijn. Daarom wordt ook geïnvesteerd in mensen die inactief zijn. Verder zijn er ook op bedrijfsniveau voordelen. Wanneer mensen sneller het werk hervatten, besparen werkgevers op loondoorbetaling en vermindert de werkdruk op de collega s van zieke werknemers Psychosociaal nut In het kader van optimale participatie van mensen in een ziektestatuut in de maatschappij is werkhervatting een belangrijk doelstelling geworden. Arbeid kan bijdragen aan een reductie van het risico dat een sociaal isolement met zich meebrengt. Werk is het meest geschikte instrument om een aantal psychosociale functies te vervullen (zelfvertrouwen, dagstructuur, sociale contacten, ). Het is bewezen dat arbeid mensen zich nuttig laat voelen. Naast de economische voldoening kan werken ook een intellectuele, creatieve, sociale, voldoening bieden. Mensen krijgen meer de kans om hun competenties te gebruiken en te ontwikkelen, maar ook te laten zien aan de buitenwereld. Werken geeft bovendien een vast ritme aan het leven. Mensen zonder werk klagen meer over de sleur in het leven. Na verloop van tijd lijken alle dagen meer en meer op elkaar Fysiek nut: Er is relatief vele onderzoek gedaan naar de invloed van werkloosheid op de gezondheid. Hieruit blijkt dat het verlies van een baan de gezondheid vermindert en dat blijvende werkloosheid een verder negatief effect heeft op de gezondheid. Aspecten van werk die een positieve invloed hebben op de gezondheid zijn: Het hebben van controle over het eigen werk Werk dat beroep doet op de creativiteit gezonde werkdruk Mogelijkheden voor eigen ontwikkeling Mogelijkheden om werkuren en werktijden zelf te bepalen. 1.4 Samenwerkingsmodel Basisprincipes Het model dat opgemaakt is gebaseerd op een aantal basisprincipes die belangrijk bleken te zijn tijdens de experimentele fase van Hart voor Werk en die het mogelijk maakten een aanbod te kunnen bieden op de vraag. Om een samenwerking uit te kunnen bouwen in meerdere settings binnen de gezondheidszorg is het belangrijk dat de methodiek inpasbaar is in de reguliere werking van GTB. De begeleidingen die opgestart worden, mogen niet projectafhankelijk zijn. De inbedding in de reguliere werking zorgt voor de uitbouw duurzame samenwerkingen. Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 5

6 Het samenwerkingsmodel biedt mogelijkheid tot expertise-uitwisseling. Door de uitbouw van een goede samenwerking gaat er geen informatie verloren en leert men van elkaar. GTB reikt zijn expertise aan van de arbeidsmarkt en het revalidatiecentrum biedt input vanuit de medisch hoek. Er wordt beroep gedaan op ieders kennis. Er wordt sterk ingezet op de empowerende benadering van de patiënt. De patiënt wordt aangemoedigd om zoveel mogelijk acties zelf te zetten en zo ook zelf zijn traject te sturen. Indien nodig neemt GTB acties over, maar dit is steeds in overleg met de patiënt. Door een intensieve samenwerking uit te bouwen, wordt het afstemmen van adviezen van verschillende artsen gefaciliteerd. GTB fungeert hierin als spil die contacten neemt en adviezen naast elkaar legt. Er wordt initieel steeds getracht om een bestaande werkgever te behouden. Er zal samen met de patiënt, indien hij dit wenst, zoveel als mogelijk in overleg gegaan worden met de werkgever om de job te behouden. Indien nodig wordt er gezocht naar een andere job. Gans het samenwerkingsmodel kadert binnen het inclusief beleid regulier waar kan, gespecialiseerd waar nodig. GTB doet enkel beroep op het gespecialiseerd netwerk indien dit nodig is. Het samenwerkingsmodel kadert ook binnen afspraken die reeds gemaakt werden VDAB-GTB-RIZIV-VI Succesfactoren Uit het project kunnen volgende succesfactoren weerhouden worden die leiden tot een goede samenwerking en een succesvol traject. Vooreerst is een snelle interventie in het traject van groot belang. Er kan al van vroeg in het herstelproces melding gemaakt worden van de bestaande samenwerking naar werk toe. Het is voornamelijk een taak van de begeleiders in de gezondheidszorg om de juiste moment van doorverwijzen te bepalen. Een te vroege doorverwijzing kan vaak confronterend zijn, echter te laat doorverwijzen, kan het risico inhouden dat de patiënt zich reeds gesetteld heeft in zijn inactiviteit en moeilijker terug naar actie kan overgaan. Uit onderzoek blijkt immers dat na zes maanden inactiviteit nog maar 50% van de patiënten het werk hervatten. De opstart van een traject gebeurt tijdens het herstelproces. Dit geeft de trajectbegeleider ook de kans om het herstel nog op te volgen en de patiënt en diens mogelijkheden beter te leren kennen. De betrokkenheid van het netwerk is erg belangrijk. De multidisciplinaire aanpak is de kracht van de methodiek. Het overleg met artsen, werkgever, sociaal netwerk, revalidatieteam en het bundelen van al deze informatie zorgt ervoor dat er gericht adviezen gegeven worden, dat er geen info verloren gaat en dat de efficiëntie verhoogd wordt. Het is een aandachtspunt om al deze actoren te blijven betrekken gedurende het ganse traject. Regelmatige terugkoppeling kan zorgen voor nieuwe inzichten. Tijdens de begeleiding wordt er gestreefd naar jobbehoud. Elke werknemer is waardevol, zijn ervaring en zijn kennis over het reilen en zeilen van het bedrijf is een duidelijke meerwaarde is.. Opgedane kennis blijft zo binnen het bedrijf. Er kunnen verschillende modaliteiten van hertewerkstelling zijn: Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 6

7 Zelfde taak/job bij zelfde werkgever Aangepaste taak/gelijkaardige job, zelfde werkgever Alternatieve taak/nieuwe job, zelfde werkgever Aangepaste taak/gelijkaardige job, andere werkgever Alternatieve taak/nieuwe job, andere werkgever Onbezoldigde arbeid Naast de verschillende modaliteiten zijn er ook aanpassingen mogelijk, zoals aangepaste werkuren, aanpassen van woon-werkverkeer, aanpassen van werkomstandigheden, Communicatie tussen de verschillende actoren blijkt essentieel te zijn om een traject goed te laten lopen. Dit kan via formeel contact, zoals bestaande overlegmomenten of via de gemaakte afspraken. Echter het informeel contact met begeleiders in de gezondheidszorg of met andere patiënten is onontbeerlijk om meer uitwisseling te krijgen over het beleven van de beperking en om vertrouwen te winnen van de begeleiders in de gezondheidszorg. Zo komt er ook ruimte om andere casussen te bespreken. Tijdens formele en informele contacten gaan beide partijen ten rade bij elkaar en worden er expertise uitgewisseld. Door deze expertise-uitwisseling kan het revalidatiecentrum een betere inschatting maken naar mogelijke hertewerkstelling en kunnen er zelf al meer stappen ondernomen worden om de klant voor te bereiden. De klant stapt op vrijwillige basis in een trajectbegeleiding Gezien de patiënt de regisseur is van zijn traject, bepaalt hij mee of hij al dan niet instapt in de begeleiding. De begeleider van de gezondheidszorg houdt het thema werk warm, zelfs al is de patiënt nog niet klaar om concrete stappen te zetten. Wanneer een patiënt om een of andere reden het niet haalbaar acht om het werk te hervatten, gaat de trajectbegeleider na waarom de patiënt niet gemotiveerd is. Indien de oorzaak van het gebrek aan motivatie ligt in het ongeloof in de mogelijkheden, tracht de begeleider dit te doorprikken en alsnog de patiënt te motiveren. Indien blijkt dat de patiënt geen acties wenst te ondernemen, stopt de trajectbegeleider de begeleiding. Er volgt in dat geval wel altijd een terugkoppeling naar de verwijzer. De ganse methodiek binnen het samenwerkingsmodel is gebaseerd op de reguliere trajectbegeleiding, maar met enkele andere accenten en met een gespecialiseerde kennis rond het begeleiden van personen met een gezondheidsprobleem Draaiboek Vanuit deze voorwaarden en succesfactoren werd er binnen GTB een draaiboek uitgewerkt dat een samenwerking beschrijft vanuit een residentiële setting en vanuit een ambulante setting. Dit draaiboek dient als leidraad voor samenwerking met zorgpartner in kwestie en kan aangepast worden aan de eigen werking, wel met aandacht voor ieders verantwoordelijkheid binnen het traject. Dit draaiboek is volledig terug te vinden als bijlage 4 Samenwerkingsmodel Werk en Gezondheid 7

8 2 Rol van de trajectbegeleider 2.1 Competenties van de trajectbegeleider Samenwerken met netwerken Het netwerk rond een klant speelt een belangrijke rol in zijn re-integratieproces. Om te zorgen dat iedereen binnen dat netwerk een gedeelde visie heeft omtrent de professionele re-integratie, is het aangewezen om hier voldoende aandacht aan te besteden. Zowel het formele als het informele contact speelt hierin een cruciale rol. Binnen het project Hart voor Werk werd er getracht om zoveel mogelijk de netwerken van klant in kaart te brengen, uit te breiden en te betrekken. De trajectbegeleider kan hierin een belangrijke spilfiguur zijn. Enkele competenties van een goede netwerker: bouwt en onderhoudt contact met personeelsleden van organisaties rond de klant buiten de eigen organisatie. -- Vb. een goede relatie met het revalidatieteam zorgt ervoor dat er meer informatie wordt uitgewisseld en dat er meer wederzijds begrip is. bouwt binnen de eigen organisatie relaties op die van pas kunnen komen bij het realiseren van doelstellingen. -- Vb. door een goede relatie met collega s en door regelmatig overleg, bouwt men expertise op en blijft men beter op de hoogte van de arbeidsmarkt. onderhoudt interne en externe relaties met relevante beslissingnemers of ander belangrijke personen uit het netwerk van de klant. -- Vb. indien je een goede relatie hebt met de cardioloog van het revalidatieteam, zal deze ook makkelijker het advies volgen inzake hertewerkstelling. bouwt een vertrouwensband op met de klant door te luisteren, zich aan te passen aan het tempo van de klant, door correcte informatie te verstrekken en zich te houden aan afspraken. -- Vb. als iemand langdurig ziek wordt, wordt men geconfronteerd met hel wat administratieve verplichtingen. Als je als trajectbegeleider hiervoor aandacht hebt, en dit kan verduidelijken, geeft dit vertrouwen aan de klant. pakt kansen om anderen te ontmoeten en toont direct en actief interesse in de ander door initiatief te nemen tot het uitwisselen van informatie. -- Vb. als je initiatief neemt om in overleg te gaan met een andere hulpverlener uit het netwerk leer je elkaar en elkaars organisatie beter kennen. Het is van belang om hierin geen afwachtende houding aan te nemen. brengt mensen uit het eigen netwerk met elkaar in contact -- Vb. indien je het vermoeden hebt dat de adviezen van de adviserend geneesheer en de arbeidsgeneesheer niet gelijklopen, kan je deze twee samenbrengen en aanmoedigen tot overleg. speelt contacten en informatie door aan relaties zodat zij er hun voordeel mee kunnen doen. -- Vb. door de ervaring die je als trajectbegeleider opdoet in contact met een specialist, te delen met collega s, maak je het voor je collega s een stuk makkelijker. Rol van de trajectbegeleider 8

9 2.1.2 Snel kunnen (re)ageren: Als trajectbegeleider in een traject in samenwerking met een partner uit de gezondheidszorg, is het van groot belang om snel in te kunnen spelen op vragen die gesteld worden. Bij de opstart van een begeleiding Klanten zijn soms maar een korte periode in behandeling en de opstart van de begeleiding valt best binnen deze periode om nog tot een goede samenwerking te komen. Om die reden moet de trajectbegeleider snel ruimte kunnen vrijmaken in zijn agenda om de vraag te verduidelijken en in te schatten welke acties er genomen moeten worden. Dit is ook van groot belang bij klanten die nog een werkgever hebben. Deze wordt best zo snel mogelijk gecontacteerd en betrokken bij het traject. Na de revalidatieperiode Na de revalidatieperiode moet er onmiddellijk actie ondernomen worden naar hertewerkstelling bij de werkgever. De timing waarbinnen al deze acties gezet moeten worden, moet nauwgezet gekozen worden om ervoor te zorgen dat alles goed aaneensluit. Vaak moet binnen een korte tijdspanne contact genomen worden met werkgever-adviserend geneesheer-arbeidsgeneesheer-specialist en moeten al deze opinies naast elkaar gelegd worden. Deze taken moeten snel opgenomen worden, in het belang van de klant. Tijdens de nazorg Ook wanneer de klant terug aan het werk is, en er een probleem opduikt, is het de trajectbegeleider die onmiddellijk moet kunnen ageren en tot actie overgaan Expertise van de arbeidsmarkt: De trajectbegeleider is in het netwerk rond de klant expert inzake arbeidsmarkt. Alle vragen omtrent deze materie worden door de begeleider opgenomen en verzorgd van antwoorden. Indien de trajectbegeleider zelf geen antwoord kan geven, verwijst deze wel door naar de juiste dienst. Deze expertise richt zich vooral op de volgende domeinen: Statuut De trajectbegeleider dient op de hoogte te zijn van de verschillende statuten, zowel de meest gangbare (mutualiteit, werkloosheid) als de minder gangbare (brugpensionering, ziektesysteem ambtenarij, systeem in onderwijs, ). De trajectbegeleider volgt evoluties op dit vlak en weet waar hij de juiste info moet vergaren. De trajectbegeleider is tevens in staat om deze materie correct over te brengen naar de klant en diens netwerk. In het verduidelijken van het statuut van de klant, houdt de trajectbegeleider rekening met financiële consequenties die bepaalde keuzes met zich mee kunnen brengen. De trajectbegeleider zoekt samen met de klant een evenwicht tussen wat financieel de beste keuze is en een maatschappelijke re-integratie. Rol van de trajectbegeleider 9

10 Matching mogelijkheden klant en job: De trajectbegeleider is de persoon die samen met de klant een degelijke jobanalyse maakt. De taken die de klant zonder problemen kan uitvoeren en de aspecten waar problemen verwacht worden, worden hierin opgelijst. De mogelijkheden, aandachtspunten en problemen worden voorgelegd aan de behandelend arts. Deze geeft een advies inzake tewerkstelling en eventuele andere opvolging. Met dit advies wordt het gesprek met de werkgever aangegaan. Voor dit proces wordt er gebruik gemaakt van de bijlage 5 jobanalyse. De trajectbegeleider is op de hoogte van verschillende ondersteuningsmogelijkheden (tewerkstellingsmaatregelen, begeleidingsmogelijkheden e.d.) en neemt zelf de verantwoordelijkheid om de ontwikkelingen op dit vlak op te volgen. De trajectbegeleider is tevens de persoon om de klant en de werkgever in te lichten en attent te maken op de verschillende mogelijkheden. De trajectbegeleider is de persoon die in de onderhandeling met de werkgever tracht om match te maken tussen de mogelijkheden van de klant en de mogelijkheden die er zijn op de werkvloer. De trajectbegeleider is in staat verschillen in standpunten of inzichten naar elkaar toe te brengen. Hij is behendig in het verkrijgen van concessies, het slechten van conflicten en/of het creëren van win-winsituaties. Om dit te kunnen waarmaken bereid de trajectbegeleider zich goed voor, laat hij zich leiden door de feiten en combineert vanuit de belangen van de werkgever en die van de klant. Daarnaast durft hij creatief te zijn en blijft hij zoeken naar oplossingen die voor alle partijen bevredigend zijn. De trajectbegeleider maakt in de nazorgfase een goede inschatting van de ondersteuningsnood van werkgever en klant in de loop van de eerste maanden van de hertewerkstelling. Indien de trajectbegeleider van mening is dat werknemer en werkgever in probleemsituaties samen tot een goede oplossing zullen komen, onderneemt hij zelf geen initiatief tijdens nazorg, maar blijft hij wel ter beschikking. Indien blijkt dat een goede communicatie tussen klant en werkgever niet vanzelfsprekend is, zal de begeleider tijdens de nazorgfase zelf actiever informeren naar het verloop van de tewerkstelling. 3 Specifieke aandachtspunten tijdens traject 3.1 Aanmelding/trajectbepaling Verwachtingen naar klant toe bijstellen In tegenstelling tot reguliere trajecten, waar er verwacht wordt dat een klant werkklaar is alvorens aan zijn traject te starten, vertrekt men in de trajecten werk-gezondheid vanuit een andere visie. Deze visie is mee onderbouwd door de herstelvisie/recoveryvisie. De trajectbegeleider gaat het gesprek rond werk aan en bespreekt met de klant wat hij voor de klant al kan betekenen tijdens de herstelperiode. De eerste periode van een traject wordt gebruikt om een vertrouwensrelatie uit te bouwen, een beter zicht te krijgen op de mogelijkheden Specifieke aandachtspunten tijdens traject 10

11 van de klant en tevens ook op het proces dat reeds werd afgelegd en de doelen die nog gesteld worden in de revalidatie Snel kunnen (re)ageren De trajectbegeleider voorziet in zijn agenda momenten die ingevuld kunnen worden om kort op de bal te kunnen spelen Uitbouwen van en samenwerken met netwerk Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie soorten netwerken. Het professioneel en persoonlijk netwerk rond de klant, en het netwerk van de trajectbegeleider. Het is een taak van de trajectbegeleider om de drie netwerken op elkaar af te stemmen en een brug te slaan. Vooreerst is er het professioneel netwerk. Dit bestaat uit: Werkgever Arbeidsgeneesheer Collega s Huisarts Specialist/cardioloog Revalidatieteam (verpleegkundige, kinesist, ergotherapeut, psycholoog, diëtist, ) Adviserend geneesheer Het is belangrijk om gedurende de revalidatie contact te houden met de werkgever en de collega s om het verloop van de revalidatie terug te koppelen. Ook voor de werkgever bieden deze contacten de mogelijkheid om een stand van zaken en mogelijke veranderingen door te spelen naar de werknemer. De betrokkenheid blijft op deze manier veel groter en dit zal er voor zorgen dat de patiënt meer zin heeft om terug te gaan werken. Hij zal zich een deel van het team voelen i.p.v. een werknemer die (tijdelijk) aan de kant geschoven wordt. Wanneer er tijdens de revalidatie terug afspraken gemaakt worden over hertewerkstelling, wordt het contact met de arbeidsgeneesheer ook aangehaald. Deze zal mee oordelen of de jobinhoud en werkomstandigheden nog wel haalbaar zijn voor de werknemer. Indien deze goed geïnformeerd is over de aandoening en de gevolgen hiervan, kan hij een correcter oordeel vormen. De trajectbegeleider stimuleert de behandelend geneesheer om een duidelijk advies gericht op de job van de klant te formuleren. Het onderhouden van contact met collega s tijdens een revalidatieperiode is voor beide partijen belangrijk. Collega s blijven zo op de hoogte van vorderingen die de klant maakt, ze zullen meer begrip tonen bij de terugkeer en de klant blijft (ondanks zijn fysieke afwezigheid) toch een deel van het team. Al deze aspecten maken door de klant de terugkeer naar de werkvloer ook gemakkelijker. Collega s zijn ingelicht en op de hoogte. Wanneer er sprake is van een werkaanpassing, of deeltijdse terugkeer, is het ook belangrijk dit te communiceren met de collega s om te vermijden dat er onderlinge wrevel ontstaat. De rol van de verschillende artsen in het professioneel netwerk is verschillend. Adviserend geneesheer De belangrijkste taak van de adviserend geneesheer is het evalueren van de arbeidsongeschiktheid van de uitkeringsgerechtigden. Hij oordeelt hierover door middel van consultaties vanaf Specifieke aandachtspunten tijdens traject 11

12 de primaire arbeidsongeschiktheid en komt dus met het grootste deel van deze werknemers in contact. De eerste consultatie vindt in praktijk plaats binnen de 10 weken, vaak is men dan de acute fase voorbij. De adviserend geneesheer zou dus een belangrijke rol kunnen spelen in het selecteren van deze werknemers waarvan kan verwacht worden dat de terugkeer naar werk niet evident en vanzelfsprekend zal zijn, al vanaf het eerste contact. Intensievere begeleiding van deze werknemers is dan een volgende stap. Naast het evalueren van de ongeschiktheid zijn adviseren en aanbieden van concrete ondersteuning sleuteltaken van de adviserend geneesheer. Zowel progressieve werkhervatting als herscholing kunnen door de adviserend geneesheer aangekaart en verhelderd worden in de terugkeer naar werk. De adviserend geneesheer is met betrekking tot re-integratie volledig afhankelijk van de werkgever. Deze moet immers akkoord zijn met de progressieve hervatting of stage in kader van een herscholing. De adviserend geneesheer kan wel in individuele trajecten succes boeken, maar geen re-integratiebeleid of cultuuromslag in het bedrijf teweeg brengen. Hij heeft geen middelen om de werkgever te responsabiliseren ten opzichte van deze thematiek. Arbeidsgeneesheer De rol van de arbeidsgeneesheren in de preventie en het welzijn op het werk is van essentieel belang. Een werknemer kan steeds bij de arbeidsgeneesheer terecht met vragen over ergonomie en de werkomstandigheden op de werkvloer. De arbeidsgeneesheer heeft een preventieve functie. Zijn belangrijkste taken zijn: het houden van consultaties, het uitvoeren van bedrijfsbezoeken en het deelnemen aan comités. Deze taken hebben tot doel de arbeidsomstandigheden van de werknemers zoveel mogelijk te bevorderen, de tewerkstelling positief te beïnvloeden en de werknemers in de mate van het mogelijke te beschermen tegen de risico s verbonden aan het werk zelf. Tijdens de verschillende soorten consultaties beoordeelt de arbeidsgeneesheer telkens of de persoon al dan niet geschikt is voor een bepaalde job. In de periodieke consultaties wordt er tevens specifiek gescreend naar bepaalde risico s waaraan de werknemer in kwestie is blootgesteld. Bij een werkhervattingsonderzoek kunnen, indien nodig, werkaanpassingen besproken worden. De arbeidsgeneesheer kan ook geconsulteerd worden in verband met zwangerschappen. Net zoals elke andere arts, is ook een arbeidsgeneesheer gebonden door het beroepsgeheim. De werkgever komt dus niets te weten over het medisch dossier van een werknemer. Het is wettelijk bepaald dat de communicatie tussen geneesheer en werkgever gebeurt via het gezondheidsformulier. Hierop vult de arbeidsgeneesheer in of hij de werknemer geschikt of ongeschikt verklaart en de eventuele werkaanpassing die er zou moeten gebeuren. Arts-specialist De arts-specialist/revalidatiearts volgt de revalidatie mee op en bepaalt mee het revalidatieprogramma. Op basis van een degelijke jobanalyse geeft hij een advies omtrent tewerkstelling. Hij bepaalt mee het moment waarop de klant klaar is om stappen naar werk te zetten en kan ook ingeschakeld worden om tijdens de tewerkstelling advies te vragen. Naast het professioneel netwerk, heeft elke klant ook een persoonlijk netwerk dat bestaat uit: Specifieke aandachtspunten tijdens traject 12

13 Familie en naaste vrienden andere begeleiders Voor de klant is het belangrijk de steun te krijgen van zijn persoonlijk netwerk, dit geldt zowel voor de maatschappelijke als professionele re-integratie. Daarvoor is het belangrijk dat het persoonlijk netwerk op de hoogte is van de vorderingen die de klant maakt en de doelen die er gesteld worden tijdens de revalidatie. Het incident dat voorafging aan de revalidatie, is ook vaak voor familie en vrienden een traumatische gebeurtenis en het opvolgen van het revalidatieproces zal rust, aanvaarding en duidelijkheid geven. De mensen in de persoonlijke levenssfeer van de klant kunnen vaak goed de huidige situatie vergelijken met hoe het vroeger was, dit geeft de trajectbegeleider een beter beeld over de impact van de veranderingen in het leven de klant. De trajectbegeleider kan in dit proces een belangrijke rol spelen, hij kan de klant stimuleren om een gesprek aan te gaan om de betrokken partijen te horen en de info samen te brengen. Indien de klant het hier zelf moeilijk mee heeft, kan hij hiervoor ondersteuning krijgen vanuit de begeleiders van de gezondheidszorg of vanuit de trajectbegeleider. De trajectbegeleider vertaalt samen met de klant deze info naar arbeidsmatige termen. Indien wenselijk kan een trajectbegeleider beroep doen op personen uit dit persoonlijk netwerk om de terugkeer naar werk te faciliteren. Naast de netwerken van de klant, heeft de trajectbegeleider zelf ook een netwerk waarmee hij aan de slag gaat. De trajectbegeleider bouwt expertise op door contacten met artsen en revalidatieteams en behoudt contacten met werkgevers, collega s, partnerorganisaties om voeling te houden met de arbeidsmarkt. Indien nodig kan de trajectbegeleiders zelf werkgevers met elkaar in contact brengen om ervaringen uit te wisselen. 3.2 Uitvoeren van trajectplan Terugkoppeling naar zorgpartners Communicatie speelt in deze samenwerking een heel grote rol. Er dient wederzijds overleg te zijn, om ervoor te zorgen dat de klant onder de meest ideale omstandigheden het werk kan hervatten. De zorgpartners kunnen vanuit de weg die zij reeds aflegden met de klant vaak een goed inzicht geven in situaties die zich voordoen op de werkvloer Overleg met werkgevers De trajectbegeleider stelt zich op als onderhandelaar in gesprek met de werkgever. Dit houdt in dat hij respect en begrip heeft voor alle betrokken partijen, dus ook voor de werkgever. Hij bereidt het gesprek goed voor op basis van de jobanalyse en de opsomming van ondersteuningsmaatregelen. Het is ook belangrijk om een vertrouwensband op te bouwen met de werkgever, zodat deze bij problemen makkelijk terug contact opneemt met de begeleider. Specifieke aandachtspunten tijdens traject 13

14 3.2.3 Contact mutualiteit/arbeidsgeneesheer De trajectbegeleider is de persoon die de klant wegwijs maakt in de verschillende contacten die hij nodig heeft om een tewerkstelling te kunnen hervatten. Ter ondersteuning werd de routing artsen uitgewerkt (bijlage 3 ). De trajectbegeleider spoort de klant aan om deze contacten zelf te leggen, indien nodig, kan de trajectbegeleider dit overnemen. 3.3 Afsluiten traject In overleg met klant Als de trajectbegeleider aanvoelt dat de tewerkstelling voor alle betrokken partijen goed loopt, wordt de begeleiding in overleg met de klant afgesloten. De klant en de werkgever krijgen de duidelijk boodschap dat de trajectbegeleider terug gecontacteerd kan worden indien er zich problemen zouden voordoen Terugkoppeling naar zorgpartner In het kader van leren uit ervaring is het belangrijk om de outcome van trajecten terug te koppelen naar de zorgpartners. De ervaringen die opgedaan worden zijn waardevol en kunnen gebruikt worden in andere begeleidingen. Specifieke aandachtspunten tijdens traject 14