Samen leren samenwerken 8 Aanraders
|
|
- Mathilda Claessens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Corrine Bleecke en Suzan Valstar Samen leren samenwerken 8 Aanraders
2 Colofon Dit boek maakt deel uit van TIBtools, de boekenreeks van TIB, Tijdschrift Intern Begeleiders: Auteur: Corrine Bleecke en Suzan Valstar Hoofdredacteur: Walter van de Calseyde Vormgeving: Vormvreters Copyright Instondo B.V. Instondo B.V. Binnen Kalkhaven JC DORDRECHT ISBN Instondo B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 jº het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken(artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Noot: Vanwege het groot aantal vrouwelijke IB ers en leerkrachten gebruiken wij in de tekst veelal de vrouwelijke vorm. Uiteraard richten we ons hiermee ook op de mannelijke IB ers en leerkrachten. 2
3 Inhoud 1. Oriëntatie: snel succes 4 2. Waarom, wat en hoe? Groepsvormende werkvormen Werkvormen gericht op leren Naar meer zelfsturing Sociale vaardigheden Samenwerkend leren in de groepen 1 en Structureel aan de slag 84 Meer weten? 96 Reeds verschenen 98 In voorbereiding 99 3
4 Aanrader 1. Oriëntatie: snel succes Er is heel veel informatie te vinden in boeken en op internet over samenwerkend leren (SWL). Zoveel dat je gemakkelijk het overzicht kwijt raakt. Wanneer er weinig ervaring is met samenwerkend leren kun je deze eerste Aanrader benutten om je als team te oriënteren. Waarom samenwerkend leren? Herken je het volgende beeld: een leerkracht stelt een vraag tijdens een instructie. Je ziet een flink aantal vingers en een paar leerlingen die hopen dat ze niet gezien worden. Een leerling krijgt de beurt. Geeft hij het goede antwoord, dan zie je vaak teleurstelling bij de andere leerlingen die hun vinger hadden opgestoken, want zij hadden ook graag het goede antwoord gegeven. Geeft de leerling een fout antwoord, dan weet hij dat meteen door de enthousiaste vingers die opgestoken blijven. Vaak heeft dit kind nog weinig ruimte om logisch te blijven nadenken. Geef de beurt maar snel aan een ander Hoe anders gaat het wanneer de leerkracht voorafgaand aan het geven van de beurt aan een leerling twee stappen inbouwt. Na het stellen van de vraag wordt een korte denkpauze ingelast waarin de leerlingen hun antwoord noteren op een kladblaadje of nog effectiever op een wisbordje (zie Vervolgens wordt ze gevraagd hun antwoord te bespreken met hun buurkind en samen hun beste antwoord samen te stellen. Op deze wijze wordt de werkvorm denken-delen-uitwisselen toegepast en genereer je als vanzelf meer betrokkenheid doordat de leerlingen tegelijkertijd actief zijn. Er is minder competitie zoals bij de klassikale vraag in bovenstaand voorbeeld. Daarnaast stem je op een mooie manier af op verschillen, want: leerlingen waar het anders te snel voor gaat, geef je denktijd voor leerlingen die onzeker zijn over hun antwoord, bouw je bevestiging in leerlingen die het fijn vinden om hardop te denken krijgen ruimte Een goede reden om eens wat uit te proberen, toch? 4
5 Natuurlijk zijn er naast deze reden ook andere aanleidingen om je te oriënteren op samenwerkend leren: Hoe krijgen we onze leerlingen binnen de lessen actiever? Samenwerken is een 21 e eeuwse vaardigheid. Hoe kunnen we hier goed vorm aan geven in ons onderwijs? Sommige leerlingen leren door samen te werken. Hoe kunnen we hiermee aan de slag gaan? Begin eenvoudig Er zijn veel verschillende werkvormen, de één nog leuker dan de ander. Laat je hierdoor niet verleiden om meteen met een grote hoeveelheid aan de slag te gaan. Dit werkt vaak verwarrend voor zowel leerkrachten als voor de leerlingen. Eenvoudig beginnen houdt in dat je een keuze maakt en bijvoorbeeld start met werkvormen voor tweetallen. Je krijgt er verderop een aantal aangereikt. Neem en geef de tijd om een werkvorm uit te proberen en te zorgen dat het een succes wordt. Belangrijk voor een goede start Aan de start ben je zelf als leerkracht vooral actief: je leert de werkvorm aan. Tijdens de werkvorm doe je een stapje terug en kijk je wat er gebeurt. Alleen waar je echt nodig bent, kom je in actie. Om vervolgens na afloop met de leerlingen terug te blikken. Wat ging er goed, wat heb je allemaal gezien waar je tevreden over bent? Een werkvorm leer je aan in stappen: 1. leg de werkvorm uit, zowel auditief als visueel zorg voor een spiekbrief waarop de werkvorm staat uitgeschreven in stappen, 2. demonstreer wat de bedoeling is, 3. check of de leerlingen begrepen hebben wat de bedoeling is! Een belangrijke reden om leerlingen samen te laten leren, is hen meer verantwoordelijk te maken voor hun eigen leren. Wanneer de opdracht goed is afgestemd op het niveau van de leerlingen en de instructie helder was, moeten ze in staat zijn om de opdracht los van de leerkracht te kunnen uitvoeren. 5
6 Vijf tips voor startende leerkrachten en tevens observatiepunten voor de IB er: bij de start: geef de leerlingen de kans om het zelf uit te zoeken, ga niet direct helpen help een tweetal/groepje, niet één leerling help in eerste instantie vragend loop rondjes, observeer en benoem en bekrachtig gewenst gedrag houd overzicht. Gun jezelf en de leerlingen oefentijd en succes Herhaal een werkvorm een aantal keer, zodat jij en de leerlingen eraan wennen. Het is mooi wanneer de werkvorm jullie bevalt, hij een routine wordt waar je regelmatig naar terug kunt grijpen in verschillende leersituaties. Neem als team de tijd voor experimenteren en wissel samen met collega s ervaringen uit. Om er doelgericht en succesvol mee aan de slag te gaan heb je elkaar nodig als team. Anders gezegd, je moet als team ook samenwerkend leren. Dat betekent dat de sleutelbegrippen van samenwerkend leren van toepassing zijn op het samen leren in je team. 6
7 De vijf sleutelbegrippen: Positieve wederzijdse afhankelijkheid Individuele aanspreekbaarheid Directe interactie Sociale vaardigheden Evaluatie op inhoud en proces Jullie hebben elkaar en elkaars ervaringen nodig voor een succesvolle oriëntatie. Alleen samen bereik je dit gemeenschappelijke doel. Ieder teamlid draagt haar steentje bij en is medeverantwoordelijk voor een succesvolle oriëntatie. Teamleden moeten maximaal gestimuleerd worden om ervaringen uit te wisselen en over SWL in gesprek te gaan, elkaar te ondersteunen, elkaar te helpen en feedback te geven. Ook teamleden moeten elkaar kennen en vertrouwen, helder en duidelijk communiceren (ook luisteren!) elkaar accepteren en ondersteunen, problemen effectief kunnen oplossen. Deze sociale vaardigheden zijn nodig om met elkaar een goed besluit te kunnen nemen. Aandacht voor de wijze waarop het team samen leert en ontwikkelt: Hoe goed is het team in staat om gewenste doelen te bereiken? Te reflecteren op welke activiteiten helpen om het doel te bereiken? Bepalen wat dit betekent voor de vervolgactiviteiten? Het kan natuurlijk zijn dat een sleutelbegrip aandacht behoeft. Door duidelijke rollen en/of verantwoordelijkheden toe te kennen aan de IB er, een individueel teamlid of de directeur optimaliseer je de samenwerking in je team, waardoor er meer kans is op een succesvolle oriëntatie. 7
8 Voorbeeld Schud en pak : evaluatiewerkvorm in het team In groepjes: o uitwisseling van ervaringen in kleine groepjes (max. 3 à 4) om veel in gesprek te zijn o wie aan de beurt is (oudste, kleinste,. begint), neemt een kaartje van de stapel en beantwoordt de vraag (doorgaan op dit onderwerp tot het voldoende is besproken). o de volgende is aan de beurt, pakt een nieuw kaartje van de stapel of kiest een kaartje dat iemand al eerder heeft gehad. Plenair: o ieder groepje neemt één tip/idee/inzicht/vraag mee vanuit de besproken vragen die belangrijk zijn voor het hele team. Mogelijke vragen op de kaartjes: Hoe reageren de leerlingen op de SWL-werkvormen? Welke SWL-werkvorm heb je uitgeprobeerd en wat heeft je dat opgeleverd? Lukt het je om de SWL-werkvorm zinvol toe te passen in je lessen? Wat werkt goed? Wat is jouw bijdrage waardoor dit goed werkt? Hoe sociaal vaardig zijn de leerlingen bij de SWL-werkvorm? Hoe zie je de plaats van SWL-werkvormen in je dagelijks handelen? Hoe zou je deze willen gebruiken? Waar helpt het je wel/niet bij? Zijn er leerlingen die je anders bekijkt na je ervaringen met samenwerkend leren? Hoe lukt het jou om meer een observerende houding aan te nemen en meer aan de leerlingen zelf over te laten? Bedenk eventueel ook vragen specifiek voor jullie eigen situatie 8
9 Een weloverwogen keus maken Na een periode van experimenteren is het gemakkelijker om een goed besluit te nemen hoe samenwerkend leren past bij jullie onderwijspraktijk. Allereerst is de vraag interessant of jullie in deze eerste fase daadwerkelijk actieve betrokkenheid en plezier hebben gezien bij de leerlingen door het gebruik van SWL-werkvormen? En ook interessant is om te zien hoe sociaal vaardig de leerlingen in de verschillende groepen zijn? Als IB er kan je een mooie rol hebben in het faciliteren van het proces van experimenteren. Met behulp van de kijkwijzer (tool) kan je dit proces van nabij volgen en ondersteunen. Tevens zijn deze waarnemingen heel waardevol om te gebruiken bij de besluitvorming over het vervolg na de oriëntatie. Want de oriëntatie kan verschillende uitkomsten hebben. Samenwerkend leren willen we niet verder onderzoeken. Op dit moment willen we hier niet mee aan de slag. We willen hier in beperkte mate mee aan de slag, we willen ons nader oriënteren op eenvoudige werkvormen van samenwerkend leren om de leerlingen actiever te betrekken bij de instructie en verwerkingsactiviteiten. Hier willen we langdurig en intensief mee aan de slag. Samen werken is een belangrijke waarde in ons onderwijs en we willen de leerlingen dit goed leren. Afhankelijk van hoe jullie onderwijspraktijk eruit ziet, is het met behulp van deze driedeling mogelijk om te bepalen waar je staat en welke doelen je wilt stellen voor vervolg. Vanzelfsprekend zijn er verschillende opties en zelfs meer dan deze driedeling. Belangrijk is dat je als team kiest voor vervolgactiviteiten die passend zijn bij jullie fase van ontwikkeling en de doelen die jullie willen realiseren. Leidende vragen hierbij zijn: Wat zijn onze doelen? Wanneer vinden we het goed? Wat willen we dan zien en horen? Hoe gaan we het aanpakken om dat te realiseren? Voor het nemen van zo n teambesluit kun je natuurlijk uitstekend een SWL-werkvorm inzetten. 9
10 Tip: Om alle teamleden hierover voorbereid in gesprek te laten gaan, gebruik je de Placemat. In groepen van 4 teamleden evalueren jullie de oriëntatie op samenwerkend leren aan de hand van de vraag: Wat heeft de oriëntatie jullie opgeleverd en welke mogelijkheden zie je voor vervolg? Ieder groepje krijgt een groot vel met daarop de volgende figuur: Elk lid van de groep krijgt een kleur viltstift en beantwoordt in haar eigen vak de vraag. Vervolgens licht iedere teamlid haar antwoord toe aan de rest van de groep. In het midden wordt, na overleg binnen de groep, de overeenkomsten, een gezamenlijke conclusie als resultaat van het groepsgesprek opgeschreven. Plenair worden de gezamenlijke conclusies van de verschillende groepjes gedeeld. Ter afsluiting, om te bepalen hoeveel draagvlak er is om teambreed een vervolg te geven aan de oriëntatie, gebruik je de Eén tot vijf-structuur. Hiermee kun je snel zien of je het als team eens bent over een onderwerp. Je vraagt de teamleden met een aantal vingers aan te geven hoe zij het besluit ondersteunen om samenwerkend leren in te voeren. 5 ik ben het eens met dit voorstel en wil actief mijn bijdrage leveren in het invoeringstraject 4 ik ben het eens met dit voorstel en ga er actief mee aan de slag in mijn groep 3 ik weet het niet zeker, maar ik vertrouw op de mening van de rest van het team 2 voordat ik dit voorstel steun, is er voor mij een aanpassing nodig 1 ik kan dit voorstel niet steunen. Zie je vooral drie, vier en vijf vingers dan is er voldoende draagvlak. Zie je nog veel tweeën dan is het nodig om de oriëntatieperiode te verlengen. En mochten er vooral enen zijn, dan heb je vast andere prioriteiten als team. 10
11 Snelle en simpele werkvormen Om de beurt (groep 1 t/m 8 > 5 tot 10 minuten) Dit is een werkvorm waarbij je snel veel korte antwoorden kunt inventariseren om bijvoorbeeld voorkennis op te halen: Wat weten jullie al van? Of om een verwerking samen te laten doen waarbij leerlingen om en om het antwoord mogen opschrijven. De leerkracht wijst tweetallen aan of de leerlingen vormen met hun schoudermaatje (leerling die ernaast zit) een tweetal. De leerkracht stel een vraag waarbij meerdere antwoorden mogelijk zijn. Geef aan dat de leerlingen straks om de beurt een antwoord mogen geven. Dit kan zowel mondeling als schriftelijk. Wanneer je kiest voor schriftelijk is het handig om de leerlingen te laten werken op een gezamenlijk blad. Wanneer je kiest voor mondeling kun je bij jonge leerlingen iets in de hand geven dat ze doorgeven, zodat ze weten wie er aan de beurt is om een antwoord te geven. Tweetal check (groep 3 t/m 8 > 10 tot 30 minuten) Deze werkvorm kun je goed inzetten wanneer de leerlingen een nieuw aangeleerde vaardigheid nog moeten oefenen met als doel beheersing. Je kunt deze samenwerkingsvorm op oneindig veel manieren gebruiken, maar vooral ook om verwerkingsopdrachten uit de methode te laten verwerken. 1. Leerling A werkt aan een opgave, terwijl leerling B, de coach, kijkt en helpt als het nodig is. 2. Leerling B controleert of hij het eens is met het werk van zijn partner. (als ze het niet eens kunnen worden over een antwoord à hand opsteken) 3. Als leerling B het eens is met het antwoord, geeft hij een compliment (dikke duim). 4. Dan wordt er van rol geruild en worden de stappen 1-3 herhaald. Leerling A wordt 'coach' en leerling B lost de opgave op. 5. Wanneer ze helemaal klaar zijn en tevreden, bedanken ze elkaar voor de samenwerking. Omdat de duo s op verschillende tijden kunnen eindigen, is het verstandig om uitloop-opgaven in te bouwen in de opdracht. 11
12 12 Binnen buiten kring (groep 1 t/m 8 > 10 tot 20 minuten) Dit is een werkvorm waarbij de leerlingen in korte tijd met veel andere leerlingen informatie uitwisselen. Oudere leerlingen doen deze werkvorm staand. Jonge leerlingen kun je in de kring laten zitten. De leerkracht geeft de leerlingen om en om een nummer 1 of 2 en vraagt alle nummers 2 tegenover een nummer 1 te gaan zitten met de knieën tegenover elkaar. De leerkracht stelt een vraag. Open vragen zijn geschikt voor deze opdracht. De leerlingen in de buitenkring mogen als eerste het antwoord geven, de leerlingen van de binnenkring luisteren. De leerkracht geeft een geluidssignaal. Nu mogen ze wisselen van rol, zodat ze allebei zowel spreken als luisteren. Om het luisteren naar elkaar te stimuleren kun je bij het terugvragen van antwoorden aan de leerlingen vragen wat de ander hen verteld heeft. Vervolgens kan je de leerlingen laten roteren. Je vraagt of de leerlingen van de buitenkring allemaal drie plaatsen opschuiven. Dat betekent dat alle leerlingen naar een nieuwe partner gaan. Je kan natuurlijk variëren in het aantal plaatsen dat ze doorschuiven en er zo voor zorgen dat leerlingen die lastig samenwerken geen duo worden. Je kunt deze werkvorm ook heel goed gebruiken als alternatief voor de vertelkring op maandagochtend over het weekend. Of om wat meer persoonlijke informatie uit te wisselen waardoor ze elkaar beter leren kennen aan de hand van vragen zoals: wat vind jij het allerleukste om te doen? Wat vind je het leukste van school? Wat is je favoriete vakantie, huisdier, sport? Wat is je grootste wens? In Aanrader 3 vind je meer van dit soort groepsvormende activiteiten.
13 Om te bepalen hoe je deze TIBtool verder wilt gebruiken, kun je deze leeswijzer gebruiken. Waarnemingen: Mogelijk vervolg: Het was wel leuk, maar leuk is niet genoeg: Aanrader 2 Waarom zouden we ermee aan de slag gaan, Waarom, wat en hoe? wat is de meerwaarde van samenwerkend leren? Het was nog een beetje onwennig: Aanrader 3 Bij sommige leerlingen lukte het wel, maar er Groepsvormende waren ook duo s waar niet veel uit kwam werkvormen Het smaakt naar meer: Aanrader 4 Leerlingen waren actief en betrokken, vonden Werkvormen gericht op leren het jammer dat de les was afgelopen en daarna de hele TIBtool Wauw, wat een opbrengsten en enthousiasme: Aanrader 4 en 5 De leerresultaten zijn goed, de leerlingen zijn Met samenwerkend leren enthousiast: op naar meer! naar meer zelfsturing Het was wel leuk, maar zorgde wel voor veel Aanrader 6 onrust: Sociale vaardigheden Leerlingen waren actief, maar een beetje te actief! Sommige leerlingen hoorde je boven alles uit en wilden meteen alles regelen. Groep 3 tot en met 8 is actief bezig, maar Aanrader 7 groep 1/2 ervaart best wat moeilijkheden: Samenwerkend leren in de De werkvormen voor de kleuters zijn best nog groepen 1 en 2 ingewikkeld, en ze zijn nog zo op zichzelf gericht Teamleden zijn over het algemeen Aanrader 8 enthousiast, maar hoe nu verder? Structureel aan de slag Hoe zorgen we voor een goede implementatie? 13
14 TOOL Kijkwijzer bij de oriëntatie op samenwerkend leren De keuze van de les: - voor welk vak & onderwerp is gekozen - wat is het doel van de les inhoudelijk sociaal De werkvorm: - voor welke werkvorm is gekozen? - past de werkvorm bij de lesinhoud en de doelen? Wat valt je op bij de leerlingen? - hebben ze plezier in de activiteit? - zijn ze actief betrokken? - welke sociale vaardigheden kunnen zij al goed inzetten? Opstarten: - is de opdracht duidelijk? - is het doel duidelijk? - is duidelijk hoe de opdracht moet worden uitgevoerd? - is de beschikbare tijd duidelijk? - is het duidelijk wanneer de opdracht goed is uitgevoerd? Rol leerkracht: - geeft de leerlingen de kans om iets zelf uit te zoeken - helpt een tweetal, niet één leerling - helpt door goede vragen te stellen - loopt rond, observeert, benoemt en bekrachtigt gewenst gedrag - heeft overzicht Eventuele vragen om te bespreken met collega s: 14
15 Samenvatting Om een goed besluit te kunnen nemen of je samenwerkend leren wilt realiseren binnen je school, is het van belang dat je als team je eerst oriënteert. Zo krijg je een indruk van wat deze verandering betekent voor jou, voor jullie. Houd deze oriëntatie in het begin vooral praktisch door eenvoudige werkvormen uit te proberen en de effecten hiervan waar te nemen in je praktijk. Je krijgt dan meteen antwoorden op vragen als: Wat levert het je op? Wat merk je bij jezelf? Wat vraagt dit van je? Wat zie je bij de leerlingen? Welk effect heeft dit op het leren? Vanuit gezamenlijke praktijkervaringen heb je vooraf een beter beeld om te kunnen bepalen wat jullie wensen zijn voor het vervolg. Welke visie heb je als school op SWL? En wat is er nodig om deze daadwerkelijk te realiseren? Wanneer je succesvol aan de slag wilt gaan met samenwerkend leren, is het zinvol om deze oriëntatie ook te gebruiken om te reflecteren op jullie eigen samenwerking in het team. In hoeverre zijn de vijf sleutelbegrippen zichtbaar in het team? Is er een sleutelbegrip dat om onderhoud vraagt? Als het antwoord hierop bevestigend is, bedenk dan hoe dit onderhoud vorm kan krijgen. 15
Beter onderwijs? Zoek het uit! 8 aanraders
Linda van den Bergh en Anje Ros Beter onderwijs? Zoek het uit! 8 aanraders Colofon Dit boek maakt deel uit van TIBtools, de boekenreeks van TIB, Tijdschrift Intern Begeleiders: www.tijdschriftib.nl. Auteurs:
Nadere informatieBegeleide interne stage
Ik, leren en werken Begeleide interne stage Deel 2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marian van der Meijs Inhoudelijke redactie: Titel: Ik, leren
Nadere informatieKiezen voor een brede kijk op instructie 8 aanraders
Frida Meints en Cobi Visser Kiezen voor een brede kijk op instructie 8 aanraders Colofon Dit boek maakt deel uit van TIBtools, de boekenreeks van TIB, Tijdschrift Intern Begeleiders: www.tijdschriftib.nl.
Nadere informatieen een buitenkring. Voor de leerkracht Van groep 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 8 Stappen: Coöperatief leren
Binnen en buitenkring - onderwerp bedenken - nadenken over de organisatie Interpersoonlijk: Klasbouwer, Sociale vaardigheden oefenen en informatie uitwisselen, denkvaardigheden De kring Binnen buiten kring
Nadere informatieImplementatiewerkboek Oplossing in de Klas
Implementatiewerkboek Oplossing in de Klas Formulieren en werkbladen voor leerkrachten, co-teachers en leerlingen Leerkracht: School: Groep: Inhoud Deze formulieren en materialen horen bij de Handleiding
Nadere informatieBegeleide externe stage
Ik, leren en werken Begeleide externe stage Deel 3 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marianne de Visser, Thea van der Waal Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieTraining. Begeleiden
Training Begeleiden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Janien Leeuwerke Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Training Begeleiden ISBN: 978
Nadere informatiegroep Computerprogramma woordenschat
Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl
Nadere informatieSietse Kuipers. Leren en oefenen met breuken voor groep 7 en 8
Sietse Kuipers Leren en oefenen met breuken voor groep 7 en 8 Auteur: Sietse Kuipers Omslagontwerp: Studio Willemien Haagsma bno 2019 Visual Steps B.V. Eerste druk: juli 2019 ISBN 978 90 5905 545 2 Alle
Nadere informatieCursus. Coördineren in de kinderopvang, ketenregie, sociale kaart en netwerk
Cursus Coördineren in de kinderopvang, ketenregie, sociale kaart en netwerk Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Angela van der Plas Inhoudelijke
Nadere informatieTraining. Coachend begeleiden
Training Coachend begeleiden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Bertine Pruim Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Factor-E Coachend begeleiden
Nadere informatieCompetent talent in de praktijk
Competent talent in de praktijk Competent talent in DE PRAKTIJK CURSISTENBOEK Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten Competent talent in de praktijk Cursistenboek Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten
Nadere informatieTraining. Presenteren en instrueren
Training Presenteren en instrueren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Erica Huppelschoten Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Presenteren
Nadere informatieEerste Hulp bij Teamontwikkeling. Inhoud. Doel. Een set tools die je kunt inzetten tijdens teamvergaderingen.
Eerste Hulp bij Teamontwikkeling Inhoud Een set tools die je kunt inzetten tijdens teamvergaderingen. Doel Teamleiders en teamcoördinatoren helpen om vergaderingen effectiever en leuker te maken, en de
Nadere informatieTraining. Gesprekstechnieken
Training Gesprekstechnieken Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Anne Marie Klaassens Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Gesprekstechnieken
Nadere informatieSchool en echtscheiding
School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique van der Pluijm en Margit Grevelt School en echtscheiding Alledaagse begeleiding binnen een schoolbreed beleid Angelique
Nadere informatieTraining. Talentherkenning
Training Talentherkenning Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Ariëlle Potter Titel: Talentherkenning ISBN:
Nadere informatieCursus. Onderwijs VVE 2 activerende leeromgeving
Cursus Onderwijs VVE 2 activerende leeromgeving Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Geerte Binnema Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Onderwijs/VVE2
Nadere informatieCursus. Leren kun je leren
Cursus Leren kun je leren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Factor-E Welzijn Leren
Nadere informatieDalton (samenwerking/ samenwerkend leren) en Coöperatief leren
Dalton (samenwerking/ samenwerkend leren) en Coöperatief leren Vijf basiskenmerken van coöperatief leren: 1. Positieve wederzijdse verantwoordelijkheid. De leerlingen moeten het gevoel hebben elkaar nodig
Nadere informatieLeercoaching in het hbo. Student
Leercoaching in het hbo Student Leercoaching in het hbo Student Een kapstok om jezelf uit te dagen de regie over je leren te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009
Nadere informatieNEDERLANDS Spreken en gesprekken voor 1F Deel 4 van 5
NEDERLANDS Spreken en gesprekken voor 1F Deel 4 van 5 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Hanneke Molenaar Inhoudelijke redactie: Ina Berlet
Nadere informatieWondverzorging. Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes.
M Wondverzorging Website In de oorspronkelijke uitgave van Wondverzorging was een cd-rom toegevoegd met aanvullend digitaal materiaal. Vanaf deze editie is echter al dit aanvullende materiaal vindbaar
Nadere informatieTraining. Zakelijk communiceren
Training Zakelijk communiceren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Factor-E Welzijn
Nadere informatieTraining. Groepsklimaat
Training Groepsklimaat Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Janien Leeuwerke Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Training Groepsklimaat ISBN:978
Nadere informatieSPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team.
SPELVARIANTEN Wil jij weten waar je in jouw huidige werk goed in bent? Hoe jij communiceert en je gedraagt en vooral hoe de ander dat ziet? En wil jij dit graag uitwisselen met je teamgenoten zodat jullie
Nadere informatieTraining. Verdieping gespreksvoering
Training Verdieping gespreksvoering Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Ingrid Mulder Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Verdieping
Nadere informatieCursus. Evalueren begeleiding van activiteiten
Cursus Evalueren begeleiding van activiteiten Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Cursus
Nadere informatieCursus. Ontwikkeling van het beroep en de beroepshouding
Cursus Ontwikkeling van het beroep en de beroepshouding Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Marcella Spithoven Inhoudelijke redactie: Floortje
Nadere informatieCursus. Ontwikkeling van beroepsuitoefening en kwaliteitszorg
Cursus Ontwikkeling van beroepsuitoefening en kwaliteitszorg Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Richard Prins Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf
Nadere informatieColofon. Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur(s): Marijke Willems
BPV BPV GHZ Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 022-22 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Marijke Willems Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: BPV GHZ ISBN: 978907210 Edu Actief b.v.
Nadere informatieTraining. BMC vaardigheden gericht op dagbesteding deel 3 (muziek en drama)
Training BMC vaardigheden gericht op dagbesteding deel 3 (muziek en drama) Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Sanne Marsé Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieTraining. Observeren en rapporteren
Training Observeren en rapporteren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Floortje Vissers Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Observeren
Nadere informatieCursus. Netwerk versterken
Cursus Netwerk versterken Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Lieke Helmes Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Netwerk versterken ISBN:
Nadere informatieTraining. Uiterlijke verzorging
Training Uiterlijke verzorging Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Esther de Roode Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Factor-E - Uiterlijke
Nadere informatieCursus. Creëer een veilig seksueel klimaat
Cursus Creëer een veilig seksueel klimaat Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annemieke Loos Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Creëer
Nadere informatieCursus. Begeleiding vrijwilligers en mantelzorgers
Cursus Begeleiding vrijwilligers en mantelzorgers Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Mies Blok Inhoudelijke redactie: Bapke Westhoek Titel: Begeleiding
Nadere informatieTraining. Enquêteren
Training Enquêteren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Floortje Vissers Titel: Enquêteren ISBN: 978 90 3724 129 7 Edu Actief b.v. 2016 Behoudens
Nadere informatieKICK op meer klanten
KICK op meer klanten Word gevonden met de KICK-methode Daisy Goddijn ebookpoint COLOFON KICK op meer klanten oktober 2011- Daisy Goddijn, ebookpoint Versie 1.1 Daisy Goddijn ebookpoint www.ebookpoint.nl
Nadere informatieOrganisatie van werkzaamheden
Organisatie van werkzaamheden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Rubus Opleidingspartners, Richard Prins Inhoudelijke redactie: Jessica Satink
Nadere informatieCursus. Begeleiden bij psychiatrische aandoeningen Deel 1
Cursus Begeleiden bij psychiatrische aandoeningen Deel 1 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Angela van der Haar Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten
Nadere informatieCoöperatief leren (CLS) Volgens Dr. Spencer Kagan Verwerkt door Peter Steurs en Natascha Vansteelant
Coöperatief leren (CLS) Volgens Dr. Spencer Kagan Verwerkt door Peter Steurs en Natascha Vansteelant 7 Sleutels tot succes Sleutel 1: Didactische structuren Sleutel 2: Teams Sleutel 3: Management Sleutel
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie -begeleiding
Ik, leren en werken Loopbaanoriëntatie en -begeleiding Loopbaanlogboek voor fase 2 Voorbereiding Colofon Auteur: Edu Actief b.v. Redactie: Edu Actief b.v. Vormgeving: Edu Actief b.v. Illustraties: Edu
Nadere informatieWie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke
Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten
Nadere informatieCursus. Bijhouden van ontwikkeling van de leerling en differentiatie
Cursus Bijhouden van ontwikkeling van de leerling en differentiatie Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annemieke Loos Inhoudelijke redactie: Floortje
Nadere informatieDenken om te leren Een praktische aanpak voor leraren om evalueren om te leren te integreren in het dagelijkse onderwijs.
Denken om te leren Een praktische aanpak voor leraren om evalueren om te leren te integreren in het dagelijkse onderwijs. boekjenro.indd 1 19-10-16 09:44 Wat is evalueren om te leren? Evalueren om te leren
Nadere informatieTraining. Kunstzinnige activiteiten voor kinderen
Training Kunstzinnige activiteiten voor kinderen Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Floortje Vissers Titel: Kunstzinnige activiteiten voor kinderen
Nadere informatieMijn kind een Kanjer!
Mijn kind een Kanjer! Mijn kind een Kanjer! Help je kind bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieCursus. Signaleren van sociale problemen en huiselijk geweld
Cursus Signaleren van sociale problemen en huiselijk geweld Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Leonie Wolterink Inhoudelijke redactie: Floortje
Nadere informatieTraining. Professioneel samenwerken
Training Professioneel samenwerken Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Angela van der Haar Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Professioneel
Nadere informatieBasisinstructie Werkvormen. Kringgesprek. Basisgroep. Wat. Hoe
Kringgesprek is een kringgesprek? Voor welke opdrachten of welke momenten is een kringgesprek bij jouw vak in het VO geschikt? Bedenk hoe je een kringgesprek kunt gebruiken bij een relevant thema, zoals
Nadere informatieActief leren voor een beroep
Actief leren voor een beroep Actief leren voor een beroep Activiteiten voor leerlingen in het mbo niveau 3 en 4 Nicolien van Halem Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieNicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo
Nicolien van Halem Inge Müller Handboek studievaardigheden voor het hbo Toegang tot de website Op deze website vindt u het ondersteunend materiaal behorende bij Handboek studievaardigheden voor het hbo.
Nadere informatieWat is Kraak kracht? Kraak kracht
Wat is? Met de kaarten van Kraak Kracht evalueert u Kraak de Klas. U gaat door middel van de vragen die op de kaarten staan in gesprek met de leerlingen over de vaardigheden die ze hebben gebruikt. U kunt
Nadere informatiePESTAANPAK. Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima. Groep 8
PESTAANPAK Leerlingenboekje bij de lessenserie van Prima Groep WAAROM ZIJN LESSEN OVER PESTEN BELANGRIJK? Samen sta je sterk tegen pesten! Als er in de groep en op school een gezellige en positieve sfeer
Nadere informatieCursus. Omgaan met lichamelijkheid en intimiteit
Cursus Omgaan met lichamelijkheid en intimiteit Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Angela van der Haar Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel:
Nadere informatieCursus. Taalverwerving en meertaligheid, herkennen laaggeletterdheid ouders
Cursus Taalverwerving en meertaligheid, herkennen laaggeletterdheid ouders Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annemieke Loos Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieZo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren
Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een
Nadere informatieCursus. Begeleiden en zorgen in kleinschalig wonen in GGZ
Cursus Begeleiden en zorgen in kleinschalig wonen in GGZ Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Fundamentaal / Ank van de Wiel Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieInstructie Teamtraining
Instructie Teamtraining Kinderen op kinderdagverblijven hebben een grote kans op het krijgen van infectieziekten, zoals diarree en verkoudheid. Handen wassen is een simpele manier om infectieziekten te
Nadere informatieNEDERLANDS Taalverzorging 1F Woord/zin Deel 1 van 3
NEDERLANDS Taalverzorging 1F Woord/zin Deel 1 van 3 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Ruud Schinkel Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Titel:
Nadere informatieCursus. Meervoudig complex gehandicapten
Cursus Meervoudig complex gehandicapten Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Martine van Doorn Inhoudelijke redactie: Agnes Schouten Titel: Cursus
Nadere informatieCursus. Coördinatie en beheertaken uitvoeren
Cursus Coördinatie en beheertaken uitvoeren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Marcella Spithoven en Fundamentaal. Inhoudelijke redactie: Jo-Anne
Nadere informatieBewaken vitale functies en verlenen van eerste hulp
Bewaken vitale functies en verlenen van eerste hulp Werkcahier Kwalificatieniveau Verpleegtechnisch handelen deel 4: Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige
Nadere informatieSpelend leren, leren spelen
Spelend leren, leren spelen een werkboek voor kinderen en ouders Rudy Reenders, Wil Spijker & Nathalie van der Vlugt Spelend leren, een werkboek voor kinderen en ouders leren spelen Rudy Reenders, Wil
Nadere informatieTOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.
Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit
Nadere informatieVoeding, uitscheiding en diagnostiek
Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008
Nadere informatieCursus. Vakinhoud en leergebieden primair onderwijs (geschiedenis)
Cursus Vakinhoud en leergebieden primair onderwijs (geschiedenis) Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Sietske van Es Inhoudelijke redactie: Floortje
Nadere informatieNEDERLANDS. Schrijven. voor 1F Deel 3 van 5
NEDERLANDS Schrijven voor 1F Deel 3 van 5 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235 235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Mieke Lens Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Titel: Nederlands -
Nadere informatie8FSLDBIJFS /[EPMJMGEXMIRMZIEY
Medicijnen Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van
Nadere informatieColofon. Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur(s): Lily Benjamin - Merens
BPV BPV PMKO Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0- info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Lily Benjamin - Merens Inhoudelijke redactie: Jo-Anne Schaaf en Floortje Vissers Titel: BPV PMKO ISBN:
Nadere informatieTridio coöperatief leren
Tridio coöperatief leren Productief bv TRIDIO C coöperatief leren 1 e druk februari 2007 Auteur: Marijn van Herel http://www.tridio.nl 2007 Productief bv Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieSPELHANDLEIDING. complimenten. spel. kijk met je hart en verwonder wat je ziet
SPELHANDLEIDING complimenten spel www..nl kijk met je hart en verwonder wat je ziet Inleiding Het Complimentenspel is ontworpen door Daphne Hoogendoorn en Manon Ende. Daphne en Manon zijn beide bevlogen
Nadere informatieLETTERREGEN Handleiding instellingen
LETTERREGEN Handleiding instellingen v. 11-09-2007: 11:35 Leeswijzer Dit is de standaard handleiding instellingen van het programma OWG-Design4All Letterregen. Naast deze standaard handleiding, is er tevens
Nadere informatieCursus. Gegevens verzamelen, observeren
Cursus Gegevens verzamelen, observeren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Inge Stekelenburg Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Gegevens
Nadere informatieTraining. Gesprekstechnieken voor SMD
Training Gesprekstechnieken voor SMD Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Ingrid Mulder Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Gesprekstechnieken
Nadere informatieTraining. Taalstimulering
Training Taalstimulering Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Edith van Poppelen Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Taalstimulering ISBN:
Nadere informatieHet verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen.
Bonaventuracollege Leiden Het verbeteren van zelfwerkzaamheid van 2 havo/vwo leerlingen. Advies voor docenten Sanne Macleane 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 De opbouwende leerlijn van het zelfstandig
Nadere informatieTraining. Opvoeden zonder vooroordelen
Training Opvoeden zonder vooroordelen Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Janien Leeuwerke Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Opvoeden zonder
Nadere informatieaugustus 2012 Kwaliteitskaart Coöperatief leren
augustus 2012 Kwaliteitskaart Coöperatief leren Coöperatief leren WEB P a g i n a [ 2 ] 1. Inleiding Samenwerken is een belangrijke vaardigheid die leerlingen nodig hebben om goed te kunnen functioneren
Nadere informatieDe valkuilen van Samenwerkend leren. In deze workshop zullen een aantal eenvoudige samenwerkingsvormen worden uitgevoerd, waarbij mn.
De valkuilen van Samenwerkend leren. In deze workshop zullen een aantal eenvoudige samenwerkingsvormen worden uitgevoerd, waarbij mn. de valkuilen aan het licht zullen komen. In de workshop zal worden
Nadere informatieCursus. Didactiek en motiveren van leerlingen
Cursus Didactiek en motiveren van leerlingen Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Annemieke Loos Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Didactiek
Nadere informatieTraining. Vergaderen
Training Vergaderen Halide Temel 1-5-2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Doelen 4 Deelnemers 4 Werkvormen 4 Programma 4 Voorstellen & introductie 5 Opdracht Luciferspel 6 Theorie 7 Opdracht - Vergaderen 12
Nadere informatieSW-B-K1-W2 (C) Maakt een plan van aanpak. Oefenopdracht C Niveau 4 Crebo: Cohort: Geldig vanaf
SW-B-K1-W2 (C) Maakt een plan van aanpak Oefenopdracht C Niveau 4 Crebo: 23185 Cohort: Geldig vanaf 01-08-2015 Colofon * Daar waar hij staat, wordt ook zij bedoeld en omgekeerd. * Waar cliënt staat, kan
Nadere informatiei n s t a p h a n d l e i d i n g
jaargroep 5 reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs 20 d e l e n i n s t a p h a n d l e i d i n g Inleiding Middels het programma maken de leerlingen kennis met vernieuwende elementen uit de methode
Nadere informatieInitiatiefnemer Ben Vaske, Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl. Projectmanagement Claudette Verpalen, Utrecht
Klik & Tik Werkboek Dit werkboek is ontwikkeld door Stichting Expertisecentrum Oefenen.nl in het kader van het Actieplan Laaggeletterdheid 2012-2015 Geletterdheid in Nederland en mogelijk gemaakt door
Nadere informatieZoek het even lekker zelf uit
Zoek het even lekker zelf uit IN DE KLAS Dyslectische kinderen leren lezen Anneke Smits & Tom Braams Dyscalculie en rekenproblemen Marisca Milikowski Autisme in school Ina van Berckelaer-Onnes (red.) Aan
Nadere informatieAls je een keer over het grind loopt, kijk dan eens naar beneden en pak een steen die jou aanspreekt. Bewaar deze en teken hem op de tafel na.
ISBN 978-94-026-0104-6 NUR 770 2016 Tekst en illustraties: Guusje Slagter 2016 Nederlandstalige uitgave: Aerial Media Company bv, Tiel 1ste druk Omslagontwerp: Teo van Gerwen/Guusje Slagter Omslagillustratie:
Nadere informatieTraining. Interdisciplinair samenwerken
Training Interdisciplinair samenwerken Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Erica Huppelschoten Inhoudelijke redactie: Floortje Vissers Titel: Factor-E
Nadere informatiePedagogische aanpak op de St. Plechelmusschool
Pedagogische aanpak op de St. Plechelmusschool Ons uitgangspunt is het welbevinden en positief gedrag van leerlingen te bevorderen. Wij gaan uit van: Goed gedrag kun je leren Om dit te bereiken werken
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor
Nadere informatie2014 Kioppe, Arnhem Pedagoge drs. Marleen Kerstens www.bewustekinderopvang.nl
Dit e-book is een gratis uitgave van: Kioppe voor Bewuste Kinderopvang en is onderdeel van Procesgericht Vergaderen in de Kinderopvang De eerste titel uit deze vergadermethode is 'Iedereen doet mee!' Kioppe,
Nadere informatievoorbereiding Maatschappelijke Stage VERANTWOORDELIJKHEID IS EEN DEUGD
voorbereiding Maatschappelijke Stage VERANTWOORDELIJKHEID IS EEN DEUGD OPDRACHTEN: INDIVIDU DUO GROEP KLAS 1. Introductie 3 2. Interview 5 Inhoud 3.Stage voorbereiding 6 4. Reflectie 11 Naam: Klas: Datum:
Nadere informatieGesprekskaarten pedagogisch handelen
Gesprekskaarten pedagogisch handelen Samenwerkingsproject Samen Opleiden tussen Peel en Maas en Dommel en Aa Themagroep Pedagogisch Handelen kaarten.indd 1 28-01-17 19:17 kaarten.indd 2 28-01-17 19:17
Nadere informatieBijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW
Bijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW Deze bijlage bevat voorbeelden van opdrachten bij de zeven uitgangspunten van HGW. Bij elke opdracht staat aangegeven welke informatie uit
Nadere informatieCursus. Oriëntatie op de dienstverlening in de VVT
Cursus Oriëntatie op de dienstverlening in de VVT Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Joke Christiaans Inhoudelijke redactie: Babke Brüll Titel:
Nadere informatieOverijse Overlegt. Samen dromen & denken over de toekomst van onze gemeente. Leidraad voor grotere toekomsttafel
Overijse Overlegt Samen dromen & denken over de toekomst van onze gemeente Leidraad voor grotere toekomsttafel Leidraad voor een toekomsttafel 6 tot 14 personen 30 tot 60 min (afhankelijk van aantal deelnemers)
Nadere informatieONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE
ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ISBN 978-90-368-1699-1 ISBN 978-90-368-1700-4 (ebook) 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatie