Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen

Transcriptie

1 DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING C: RECHTEN VAN DE BURGER EN CONSTITUTIONELE ZAKEN JURIDISCHE ZAKEN Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen NOTA PE NL

2 Dit document is aangevraagd door de Commissie juridische zaken van het Europees Parlement. AUTEUR Philippe Lortie Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht Scheveningseweg KT Den Haag Nederland VERANTWOORDELIJKE ADMINISTRATEUR Vesna NAGLIC Beleidsondersteunende afdeling C: Rechten van de burger en constitutionele zaken Europees Parlement B-1047 Brussel vesna.naglic@europarl.europa.eu TAALVERSIES Origineel: EN Vertalingen: BG/CS/DA/DE/EL/ES/ET/FR/IT/LV/LT/HU/MT/NL/PL/PT/RO/SK/SL/FI/SV OVER DE REDACTEUR Om contact op te nemen met de beleidsondersteunende afdeling B of om u aan te melden voor de maandelijkse nieuwsbrief gelieve te schrijven naar: poldep-citizens@europarl.europa.eu Europees Parlement, manuscript voltooid in november Europese Unie, Dit document is op internet beschikbaar op: BEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID De meningen die in dit document worden geuit, vallen uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de auteur en geven niet noodzakelijkerwijs het officiële standpunt van het Europees Parlement weer. Nadruk en vertaling met bronvermelding voor niet-commerciële doeleinden is toegestaan, mits de uitgever daarvan vooraf op de hoogte wordt gesteld en een exemplaar krijgt toegestuurd. 2

3 Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen SAMENVATTING Doel: Uitnodiging tot toetreding tot het Verdrag van Den Haag over de internationale bescherming van volwassenen De Europese staten die nog niet zijn toegetreden tot het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen worden uitgenodigd dit alsnog te doen. De volgende Europese staten hebben dit Verdrag van Den Haag wel reeds ondertekend en/of geratificeerd of zijn er wel reeds tot toegetreden: Cyprus, de Tsjechische Republiek, Estland, Finland, Duitsland, Griekenland, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Polen, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland. Het Verdrag is aan het einde van de vorige eeuw in het leven geroepen om te voorzien in de behoeften van mobiele bevolkingsgroepen in de 21e eeuw, alsook om in te springen op de demografische verschuivingen in Europa en vele landen elders ter wereld. Achtergrond Toelichting bij het Verdrag Als gevolg van de combinatie van een vergrijzende wereldbevolking en grotere internationale mobiliteit is behoefte ontstaan aan een grotere internationale bescherming van kwetsbare volwassenen middels wetgeving en internationale samenwerking. De steeds hogere levensverwachting in vele landen gaat gepaard met een dienovereenkomstige stijging van het aantal mensen met ouderdomsziekten. Doordat reizen steeds eenvoudiger is geworden, besluiten veel mensen om na hun pensioen de laatste jaren van hun leven door te brengen in het buitenland. Hierdoor rijzen er steeds vaker internationaal-privaatrechtelijke kwesties, onder meer ten aanzien van het beheer of de verkoop van goederen die toebehoren aan personen waarvan de persoonlijke vermogens zijn aangetast. Ingeval volwassenen zelf tevoren de behartiging van hun belangen geregeld hebben voor wanneer ze daar zelf niet meer toe in staat zijn - bijvoorbeeld middels aanstelling van een vertegenwoordiger - is het van het uiterste belang dat hun aldus vastgelegde wil ook in het buitenland ten uitvoer wordt gelegd. Dit werpt allerhande vragen op als welk recht er van toepassing is, wie de volwassene mag vertegenwoordigen en met welke bevoegdheden die vertegenwoordiger dat doen mag.er zijn gezien dit alles duidelijke regels nodig die bepalen welke autoriteiten bevoegd zijn de benodigde maatregelen te treffen ter bescherming van de persoon of het eigendom van de volwassene. Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen regelt veel van deze kwesties met behulp van regels over rechtsbevoegdheid, toepasselijk recht, internationale erkenning en de handhaving van beschermende maatregelen. Het Verdrag stelt tevens een mechanisme in voor de samenwerking tussen de overheden van de verdragslanden. Ook ondersteunt het Verdrag een aantal belangrijke doelstellingen van het Verdrag van 13 december 2006 inzake de rechten van personen met een handicap (New York) dat op 3 mei 2008 in werking trad, in het bijzonder van artikel 12 ervan over gelijkheid voor de wet en artikel 32 over internationale samenwerking. Het Verdrag over de internationale bescherming van volwassenen 3

4 Beleidsondersteunende afdeling C: Burgerrechten en constitutionele zaken Het Verdrag lijkt qua structuur op het Verdrag van 19 oktober 1996 inzake de rechtsbevoegdheid, het toepasselijk recht, de erkenning, de tenuitvoerlegging en de samenwerking op het gebied van ouderlijke verantwoordelijkheid en maatregelen ter bescherming van kinderen 1, maar is aangepast aan de specifieke behoeften van kwetsbare volwassenen. Het Verdrag voorziet in "de bescherming van volwassenen in een internationale context, die door een aantasting of ontoereikendheid van hun persoonlijke vermogens niet in staat zijn om voor hun belangen op te komen" 2. Een volwassene is hierbij elke persoon die de leeftijd van 18 jaar bereikt heeft. Het Verdrag heeft evenwel tevens betrekking op beschermende maatregelen in verband met een volwassene die op het moment dat de maatregelen getroffen werden nog niet de leeftijd van 18 jaar had bereikt 3. Artikel 3 van het Verdrag bevat een niet-uitputtend overzicht van de verschillende soorten met het Verdrag beoogde beschermende maatregelen. De maatregelen betreffen onder meer de vaststelling van handelingsonbekwaamheid, de instelling van beschermende maatregelen voor de volwassene, alsook de benoeming en de functies van de vertegenwoordiger van de volwassene die belast is met het beheer van zijn of haar eigendommen. Het Verdrag voorziet in uniforme regels voor de vaststelling van de tot het nemen van beschermende maatregelen bevoegde autoriteiten van het desbetreffende land. Het Verdrag wijst de rechtsbevoegdheid in eerste instantie toe aan de autoriteiten van de gebruikelijke verblijfsplaats van de volwassene 4. Dat sluit evenwel niet uit dat ook de gelijktijdige, doch subsidiaire rechtsbevoegdheid erkend wordt van het land waarvan de volwassene onderdaan is 5. Ook wordt de rechtsbevoegdheid van de autoriteiten van het land waar de volwassene eigendommen bezit om beschermende maatregelen te treffen ten aanzien van dit eigendom erkend 6 en daarnaast tevens de rechtsbevoegdheid van het land op wiens grondgebied de volwassene 7 of het aan de volwassene behorende eigendom 8 zich bevinden om noodmaatregelen 9 of tijdelijke maatregelen te treffen met een beperkt territoriaal effect ter bescherming van de persoon in kwestie 10. Verdere flexibiliteit is ingebouwd met de mogelijkheid voor de autoriteiten met de primaire rechtsbevoegdheid om de autoriteiten van bepaalde andere landen te vragen beschermende maatregelen te treffen indien dit in het belang van de volwassene is 11. In de regel behoren de autoriteiten van verdragslanden bij de uitoefening van rechtsbevoegdheid krachtens het Verdrag hun eigen wetgeving toe te passen 12. Voor de vertegenwoordigingsbevoegdheid bestaat evenwel een uitzondering op de algemene regel ten aanzien van het toepasselijk recht. Indien een volwassene tevoren regelingen getroffen heeft voor zijn of haar verzorging en/of vertegenwoordiging ingeval van handelingsonbekwaamheid, dient in het nieuwe land van vestiging te worden uitgemaakt of deze regelingen rechtsgeldig zijn. De volwassene heeft krachtens het Verdrag het recht om te bepalen welk recht van toepassing is voor het bestaan, de omvang, de wijziging en de tenietgang van de bevoegdheden van een persoon die de volwassene vertegenwoordigt 13. De volwassene kan hiertoe het recht van de volgende staten aanwijzen: a) een land waarvan de volwassene staatsburger is; b) het land waar de volwassene eerder gewoonlijk woonachtig was; of c) een land waar zich eigendommen van de volwassene bevinden 14. Op 1 Het Verdrag van 1996 is met uitzondering van België en Italië per 1 januari 2013 geldig in alle lidstaten van de Europese Unie. 2 Artikel 1. 3 Artikel 2. 4 Artikel 5. 5 Zie artikel 7 en Toelichtend rapport van P. Lagarde. 6 Artikel 9 en Toelichtend rapport. 7 Artikel 10 en 11 en Toelichtend rapport. 8 Artikel 10 en Toelichtend rapport. 9 Ibid. 10 Artikel 11 en Toelichtend rapport. 11 Artikel Artikel Artikel Ibid. 4

5 Het Verdrag van Den Haag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen deze manier kunnen dankzij het Verdrag "volmachten" of andere soortgelijke instituten in verdragslanden die niet over een dergelijk instituut beschikken, worden erkend. Hierdoor heeft de volwassene de zekerheid dat eerder ten behoeve van het beheer van zijn of haar zaken getroffen regelingen ook toegepast worden in andere verdragslanden. Alle in een verdragsland getroffen beschermende maatregelen ten behoeve van de persoon of het eigendom van een volwassene worden dankzij het Verdrag van rechtswege in alle overige verdragslanden erkend. Er bestaan slechts beperkte gronden waarop een dergelijke erkenning kan worden geweigerd 15. Ook voorziet het Verdrag in de handhaving van dergelijke maatregelen. Het Verdrag van 13 januari 2000 over de internationale bescherming van volwassenen bevat net zoals andere recente Haagse Verdragen een aantal bepalingen ten aanzien van de samenwerking tussen staten, in dit geval ter verbetering van de bescherming van rechtsonbekwame volwassenen. Dit flexibele samenwerkingssysteem waarbinnen gebruik kan worden gemaakt van bestaande kanalen, voorziet onder meer in de uitwisseling van informatie, ondersteuning bij de uitvoering van overeengekomen oplossingen in betwiste gevallen en de opsporing van vermiste volwassenen. De verdragslanden dienen een Centrale Autoriteit aan te wijzen die zorgdraagt voor uitvoering van de verplichtingen uit hoofde van het Verdrag 16. Dit komt in hoofdzaak neer op facilitering van doeltreffende communicatie tussen verdragslanden en wederzijdse bijstand. 15 Artikel Artikel 28. 5