Algemene informatie. De Streek Centraal

Transcriptie

1 Algemene informatie De Streek Centraal Inleiding De Streek Centraal is een nieuw erfgoedproject voor leerlingen uit groep 5 en 6 in Overijssel. Centraal staan aspecten uit het dagelijks leven die typisch zijn voor de directe omgeving van de leerlingen. Welke onderwerpen maken van hun woonomgeving, ook echt hun streek? De Streek Centraal is een uniek Overijssels concept, en mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel en een aantal gemeentes. Het concept is overal hetzelfde, maar de invulling is in iedere gemeente anders. Immers, in iedere gemeente zijn het andere onderwerpen die typisch zijn voor die omgeving. Leerdoelen Het Historisch Centrum Overijssel wil met De Streek Centraal de volgende leerdoelen bereiken: leerlingen leren het (im)materieel erfgoed in hun omgeving herkennen leerlingen leren hoe je het dagelijks leven vanuit erfgoedperspectief kunt bekijken leerlingen leren open te staan voor verschillende tradities en zich zo een sociale identiteit te vormen leerlingen leren werken met primaire historische bronnen leerlingen leren samenwerken leerlingen leren de opgedane kennis te verwerken in een eindproduct Met deze leerdoelen sluit De Streek Centraal aan bij de kerndoelen van het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld. In dit leergebied oriënteren leerlingen zich op zichzelf, op hoe mensen met elkaar omgaan, hoe ze problemen oplossen en hoe ze zin en betekenis geven aan hun bestaan. Leerlingen oriënteren zich op de natuurlijke omgeving en op verschijnselen die zich daarin voordoen. Leerlingen oriënteren zich ook op de wereld, dichtbij, veraf, toen en nu en maken daarbij gebruik van cultureel erfgoed. Op lokaal niveau sluit het project zoveel mogelijk aan bij reeds bestaande erfgoedprojecten, de gebruikte methodes en lokale ontwikkelingen zoals de plaatselijke canon. Het Historisch Centrum Overijssel vindt het belangrijk dat leerlingen op jonge leeftijd ontdekken dat geschiedenis zich niet in de leerboeken afspeelt op plaatsen ver van huis maar dat het verleden ook tastbaar en herkenbaar in de eigen omgeving te vinden is. Opzet van het project De Streek Centraal bestaat uit vier uitgewerkte thema s. De thema s kennen activerende opdrachten die deels in de klas en deels daarbuiten uitgevoerd kunnen worden. Alle opdrachten zijn ontwikkeld door het Historisch Centrum Overijssel, in nauwe samenwerking met lokale erfgoedinstellingen: historische verenigingen en musea. U kunt ervoor kiezen alle thema s uit te voeren, of per jaar of periode een keuze te maken uit de onderwerpen.

2 Hier woon ik De Streek Centraal in de gemeente Twenterand In de gemeente Twenterand zijn opdrachten ontwikkeld over: Wonen, Hier woon ik Streektaal, Een eigen taal (versie voor Vriezenveen en versie voor Den Ham, Vroomshoop en Westerhaar) Eten en drinken, Iets lekkers Boodschappen doen, Winkels in het dorp Tips bij de opdrachten Thema Hier woon ik Opdracht 1 De woordspin kan zowel in groepjes als klassikaal gemaakt worden. Tip: U kunt de opdrachtenkaart Wonen in Twenterand uitbreiden met een bezoek aan het Veenmuseum Vriezenveenseveld. In het museum kunt u onder andere huizen van vroeger, waaronder de plaggenhut, zowel van buiten als van binnen bekijken. Ook krijgen de leerlingen in het museum een goed beeld van het leven en het werk in Vriezenveenseveld. Het museum is wandelend te bekijken, maar ook vanaf de veentrein die over het museumterrein rijdt. Het museum werkt niet met een vaste entreeprijs, maar verwacht slechts een vrijwillige bijdrage die wordt gebruikt om het museum in stand te houden. Contactgegevens Veenmuseum Vriensenveenseveld Paterswal TB Westerhaar-Vriezenveensewijk Telefoon: / info@veenmuseum.nl

3 Iets lekkers! Thema Iets lekkers! Suggestie introductie in de klas: Maak twee kolommen op het bord. Eén met daarboven buitenlands eten en één met Nederlands eten. De kinderen mogen nu allerlei gerechten noemen en u kunt dan samen met de kinderen bepalen of het een typisch Nederlands gerecht is of misschien wel Italiaans, Frans of Spaans. Aan de hand hiervan maakt u een vergelijking met streekgerechten binnen Nederland. U kunt eventueel ook typische streekgerechten laten proeven en de kinderen vragen of ze weten hoe het heet. Opdracht 6: U kunt deze opdrachtenkaart uitbreiden door te beginnen met de onderstaande opdracht. In deze opdracht staat de vraag waar voedsel vandaan komt centraal. Vroeger aten de mensen alleen producten uit hun eigen regio. Nu komt ons voedsel overal vandaan. a. Laat de kinderen thuis een kijkje in de koelkast, de voorraadkast, tuin of fruitschaal nemen. Ze mogen allemaal 1 product uitkiezen om mee naar school te nemen. Bijvoorbeeld: een sinaasappel, pasta, rijst, een appel of een bloemkool. b. U zet vier tafels klaar. Op de tafels moet een papier komen te liggen met: Uit de buurt Nederland Europa Rest van de wereld U kunt dan met de kinderen bekijken waar de producten vandaan komen. Zo komen alle producten op de tafels te liggen. c. U bespreekt met de kinderen nog de volgende vragen: Op welke tafel liggen de meeste etenswaren? Op welke tafel liggen de minste etenswaren? Hoe zou dat komen, denk je?

4 Iets lekkers! Streekgerechten om in de klas te maken Vjeanse plassies 125 g zachte roomboter 100 g stroop 250 g roggemeel 1 el anijszaad Mix de boter en de stroop goed door elkaar. Voeg dan het meel toe en meng alles goed. Voeg dan de anijszaadjes toe. Verwarm de oven voor op 170 graden. Maak van het deeg kleine bolletjes en druk die op het beboterde bakblik een beetje na met een vork. Zet het blik in het midden van de oven. Na 20 minuten zijn de koekjes gaar. Havermoutkeukskes 200 g zachte boter 100 g suiker 2 kleine eieren 4 eetlepels melk 1 royale mok zelfrijzend bakmeel 1 royale mok havermout. Verwarm de over voor op 175 gaden. Mix de boter met de suiker, voeg de eieren toe, daarna de melk en tenslotte het meel en de havermout. Het wordt een tamelijk stijve massa. Maak bolletjes, leg ze op bakpapier op een bakplaat, druk ze wat plat en bak ze midden in de oven in 15 minuten gaar. Appel in n oaven Appels, het liefst reinetten Rozijnen Suiker Kaneel Roomboter Was de appels en haal met een appelboor het klokhuis eruit. Zet ze in het midden van een stuk folie, dat groot genoeg is om de hele appel te omwikkelen. Maak een mengsel van rozijnen, suiker en kaneel en doe dit in de openingen in de appels. Leg er een klontje roomboter op. Wikkel het folie om de appels en draai het boven vast. Zet de oven op 120 graden en zet de appels op de bakplaat. Na ongeveer een half uur of iets langer zijn de appels zacht. Warm serveren. Eerappelpankeukskes 1 kg aardappels 100 g bloem 2 grote eieren Zout en peper 1 dl zonnebloemolie om in te bakken. Schil de aardappels en rasp ze grof. Doe de aardappel samen met bloem, eieren, zout en peper in een kom en mix het tot een dikke massa. Verhit een beetje olie in een koekenpan en doe er drie porties beslag in. Bak de pannenkoekjes. Zorg ervoor dat ze lekker dun zijn, dan worden ze heerlijk knapperig. Bron: André Hottenhuis, Thea Kroese en Han Weutsink, Stip in de pan, de Twentse keuken, vroeger en nu (Terborg 2001) 40, 51, 66, 68.

5 Een eigen taal Thema Een eigen taal Suggestie gast in de klas: U kunt iemand uitnodigen die in het dialect wil vertellen. Als u zelf het dialect spreekt kunt u samen een gesprekje voeren en daarna de kinderen vragen of ze weten waar het gesprek over ging. Probeer een aantal woorden te gebruiken die niet op erg op het Nederlandse woord lijken en u kunt de kinderen laten raden naar de woorden. U kunt de opdrachtenkaart beginnen met een onderwijsleergesprek over de streektaal. Daarbij kunt u de volgende vragen stellen: a. Spreek jij de streektaal die in de gemeente Twenterand gesproken wordt? b. Versta jij de streektaal? c. Wie spreken de streektaal in jouw omgeving? Bijvoorbeeld: je ouders, of je opa en oma. d. Zo ja, waarom denk je dat zij de streektaal wel spreken? e. Er zijn steeds minder mensen die de streektaal spreken. Wat vind je daar van? f. Ken jij woorden in de streektaal? Zo ja, welke? Neem voor meer informatie over de Twentse streektaal contact op met de streektaalconsulent van TwentseWelle, Harry Nijhuis, te bereiken via telefoon of per mail: h.nijhuis@twentsewelle.nl.

6 Winkels in het dorp Thema Winkels in het dorp Opdracht 2 U gaat met de kinderen naar het Historisch Museum Vriezenveen. Daar kunnen ze zien hoe een kruidenierswinkel er vroeger uit zag. Ze vullen hier het bijgevoegde boodschappenlijstje in. Deze bespreekt u na afloop in de klas. Opdracht 3 U geeft de kinderen de opdracht om een keer met hun ouders mee te gaan boodschappen doen in de supermarkt. Daar vullen ze weer een boodschappenlijstje in en daarna bespreekt u het in de klas. Zo worden de verschillen tussen het winkelen vroeger en nu duidelijker. Opdracht 4 U kunt de kwartetkaarten het beste op stevig papier printen of kopiëren. Contactgegevens Historisch Museum Vriezenveen Westeinde CD, Vriezenveen Tel.: vereniging@oudvriezenveen.nl Het museum vraagt een geringe toegangsprijs van 1, 50 per kind. Met medewerking van lokale instellingen: Vereniging Oud Vriezenveen - Historisch Museum Vriezenveen Het Middendorpshuis Den Ham Oudheidkundige Vereniging Den Ham-Vroomshoop Veenmuseum Vriezenveenseveld Stichting Peddemorsboerderij Colofon De Streek Centraal is een product van het Historisch Centrum Overijssel. Het lesmateriaal is ontwikkeld door Kirsten Bos, Geschiedenis Beleven. Redactie: Marjorie Beekhof Vormgeving: Frank de Wit

7 Hier woon ik Antwoorden Hier woon ik Opdracht 1 Woordspin over wonen. Opdracht 2 1. Foto 1. Het is heel klein, wc hokje buiten 2. Foto Omdat men in huis geen afvoer had en het anders ontzettend ging stinken. 4. Foto 1. Opdracht 3 a. Foto 1 b. Foto 4 c. Foto 2 d. Foto 4 Welke meubels staan in de keuken? Waar zijn de meubels van gemaakt? Oude foto Tafel met stoelen Hout Nieuwe foto Tafel met stoelen Houten tafel, rieten stoelen. Is er een plek om te koken? Ja Ja Beschrijf de plek om te koken Rechts achter zie je een kachelpijp van het fornuis. Is op deze foto niet zichtbaar, maar is in iedere moderne keuken te vinden. Wat staat er op de tafel? ketel Borden, schalen, glazen en kaarsen. Zijn er mensen in de keuken? Ja Ja Wat doen de mensen? Ze eten Ze eten en praten Wat valt je op aan de kleding van de mannen? Boerenpet, blouse en broek. Bij beide mannen hetzelfde. Blouse Wat valt je op aan de kleding van de vrouwen? Rok, blouse en 1 vrouw heeft een muts/kapje op. Moderne kleding, 1 mevrouw heeft een hoofddoek op. Welke voorwerpen hangen aan de wand? Pannen en keukengerei Keukengerei Wat ligt er op de vloer? (Hout, stenen, plavuizen, zand etc.) Stenen Is niet zichtbaar.

8 Iets lekkers! Antwoorden Iets lekkers! Opdracht 1 Invullen weekmenu. Opracht 2 Afnemen interview. Opdracht 3 Eigen antwoorden, naar inschatting van de leerkracht. Opdracht 4 1. Rond Staat naast het huis. 4. Het was te gevaarlijk om in het huis zelf te koken op open vuur. Ze waren bang voor brand Dichtbij het huis en dichtbij het kookhuis Voedsel klaarmaken voor mensen en dieren - Varkens slachten, daarna het verwerken van vlees tot worsten en ham. - Kleding wassen. 8. Nu hebben alle keukens een veilig fornuis waar men op kookt. 9. Eigen antwoord. Te denken valt aan schuur, fietsenhok, kippenhok. Opdracht 5 Een gerecht bedenken en samenvoegen tot een klassenkookboek. Opdracht 6 Klassengesprek rondom de vier tafels en de meegenomen etenswaren.

9 Een eigen taal Antwoorden Een eigen taal Vriezenveen Opdracht jaar geleden (in 2011) 3. Mensen geboren in Vriezenveen 4. Een ketel, een vaatdoek en pannenkoeken, Vriezenveense brinken. 5. eigen antwoord Vriezenveens Vjeanse - Moeder murre - luier douk - pannenkoeken pannekouke - vaatdoek wasscheldouk - kinderen wichter - boterham brugge Den Ham, Vroomshoop, en Westerhaar-Vriezenveensewijk Opdracht 2 1. mensen die moeite hebben met het Sallands dialect. 2. Kun je de mensen sneller leren kennen in die streek. 3. Mensen meense Huilend kind n lippend wich Soms mangs Overhemd boezeroen Broekzak noazuk Portemonnee knippe Overstuur kats van de wieze Brood stoete

10 Winkels in het dorp Antwoorden Winkels in het dorp Opdracht 1 Foto1: slagerij harde worst Foto 2: kruidenier zeep, knopen, wortels, koffie Foto 3: zuivelfabriek melk, kaas Foto 4: boerderij melk, kaas, harde worst, appels Foto 5: marskramer knopen, snoep Foto 6: bakker brooddeeg, brood

11 Winkels in het dorp Boodschappenlijstje Supermarkt Is de supermarkt een kleine of grote winkel? Klein Groot Mag je je boodschappen zelf pakken? Ja Nee Waar vervoer je je boodschappen in? Winkelkar of winkelmandje Waar zijn de aardappels in verpakt? Plastic Mag je etenswaren zelf opscheppen? Zo ja, welke? Ja, groente- en fruitsoorten Uit welke landen komen de groenten? Schrijf twee landen op. Spanje Nederland Zoek drie soorten fruit die niet uit Nederland komen. Noem drie etenswaren die in de diepvries liggen. Hoe is het brood verpakt? Hoe is de kaas verpakt? Welke etenswaren zijn in glazen potten verpakt? Noem er drie. Welke etenswaren zijn er in blik verpakt? Noem er drie. Waarin is de melk verpakt? Hoeveel soorten toetjes zie je? Waar komt het eten in de supermarkt vandaan? Kruis het goede antwoord aan. Kiwi Mandarijn Grapefruit IJs Vissticks Frituur: patat, kroket, etc. In plastic zakken Vacuüm in plastic Appelmoes Bieten Bouillon Ananas Ragout Knakworst Kartonnen pak Waarschijnlijk meer dan soorten Alleen uit Twenterand Alleen uit Nederland Uit Nederland en Europa Uit de hele wereld

12 Winkels in het dorp Boodschappenlijstje Supermarkt Wat voor kleding draagt de kassamedewerker? Hoeveel kassa s zie je? Wat is hetzelfde in de winkel van vroeger en nu? Wat is anders in de winkel van vroeger en nu? Trui of blouse van de winkel Waarschijnlijk tussen de Teken hier een kassa.