DE ZON. Enige zongegevens.(zie ook fig. 2)
|
|
- Emilie Timmermans
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DE ZON In verband met de a.s. zonsverduistering op 11 augustus (die moet U echt gaan zien, maar daar komen we nog op terug) is het bijna vanzelfsprekend dat het thema van dit VESTA nummer de zon is. We zullen e.e.a. in drie artikeltjes splitsen, allereerst enige informatie over de zon i.h.a. die voor 'oude rotten' onder de VESTA lezers veelal bekend zal zijn, dan de laatste ontwikkelingen betreft onze kennis over de zon en tot slot... de zonsverduistering i.h.a. en die van 11 augustus in het bijzonder. Inleiding. Bestudering van en kennis over maan en sterren is prachtig maar.. we kunnen leven zonder. De zon is echt(er) van levensbelang. Zonder deze bestonden we eenvoudig niet. Als de zon na zo'n 5 miljard jaar langzaam uitgedoofd is dan... maar daarover behoeven we ons nu niet druk te maken. Reeds in de oudheid speelde de zon een zeer belangrijke rol. Meer dan 4000 duizend jaar geleden waren er al in Egypte en ook Mexico, zonne-tempels / observatoria (zoals ook te Stonehenge in Engeland) waar de zon als een godheid vereerd werd en aan wie bv jonge meisjes geofferd werden. Ontstaan van de zon (en ons planetenstelsel): Hierover is in de VESTA nummers 33 t/m 36 al aandacht besteed. In het kort: jaar na de begin van het heelal vormden zich de eerste generatie sterren door contractie van waterstof. Was de totale massa groot genoeg dan ontstond in de kern een dermate hoge druk en temperatuur dat door kernfusie Helium uit Waterstof ontstond waarbij, t.g.v. massaverlies (Einstein, E= mc 2!) een enorme energieontwikkeling plaats vond. Had de ster voldoende massa dan werden er -ook door fusies- zwaardere elementen gevormd. 'Reeds' na ongeveer 1 miljard jaar was 'de brandstof op' en stortte de ster, tgv de gravitatie ineen om tenslotte te exploderen: een (super)nova was 'geboren'. Hierbij werden dus (ook) zwaardere elementen het heelal ingeslingerd. Uit deze supernovaresten konden weer nieuwe sterren -met eventueel planeten- ontstaan. Onze zon -en de daarbij behorende planeten- zijn 4,3 miljard geleden gevormd uit dergelijke supernova-resten. Enige zongegevens.(zie ook fig. 2) Onze zon bestaat voor 73% uit H (waterstof), 25% He (helium, vnl tgv van fusiereacties) en 2% zwaardere elementen. De massa van onze zon (2*10 30 Kg) is te gering om als een een -super-nova te exploderen. (Wat moet dat een machtig verschijnsel zijn!).wel zal hij in zijn eindstadium opzwellen tot een rode reus zo groot dat zeker Mercurius opgeslokt zal worden. De aarde zal verschroeid worden, oceanen verdampen. Daarna zal de temperatuur drastisch dalen. De straal van de zon bedraagt km, groot genoeg om binnen de zon de maan rondjes om de aarde te laten draaien! (fig. 1). De afstand tot de aarde is 150 miljoen km. De dichtheid varieert enorm, De gemiddelde dichtheid is kg/m 3 dichtheid (kern) = kg/m 3 dichtheid (chromosfeer) = ± 1,0* 10-8 kg/m 3 Verlichtingssterkte zon: lux. M.zon = -27 [Venus: -4] Lichtsterkte zon: 1,4* kaars = 6*10 9 lumen/m 2. Vermogen zon: 3,8* watt, waarvan op aarde 1,7* watt, maal het mondiaal energieverbruik! Zonne'constante'; 1,366 W.m -2 NB. Dit is buiten de atmosfeer (uiteraard bij loodrechte inval) en kon eerst gemeten worden mbv satellieten.
2 Zonsopbouw In de kern is de temperatuur 15 miljoen K en de druk 400 miljard atmosfeer, ideale omstandigheden voor waterstoffusie! Het energietransport -naar 'buiten'- vindt eerst plaats via straling/fotonen in de zg radiatieve zone. Door het enorm aantal botsingen die de aanvankelijk hoogenergetische fotonen (bij H fusie ontstaat gammastraling) moeten maken, duurt het tot jaar voordat de fotonen de oppervlakte (fotosfeer) bereiken! In deze periode geven de fotonen, tgv de botsingen zoveel energie af dat het (zichtbaar)lichtfotonen geworden zijn (gelukkig maar!) Om de radiatieve zone bevindt zich de convectiezone. Hierin vindt het energietransport plaats dmv stroming: heet gas stroomt naar boven, koeler gas daalt weer af. Hierdoor heeft de zon een 'borrelend' oppervlak en ontstaat de zg granulatie. Het (lichtgevend) oppervlak van de zon, de fotosfeer (dikte 400 km), bestaat dan ook uit heldere bellen/korrels (granula) met een afmeting van ± 1000 km tussen een 'donkere' achtergrond. Dan volgt de zg omkerende (ontdekt in 1870) laag (500 km dik) welke men bij een eclips kan waarnemen: de absorptie(fraunhofer)lijnen uit het spectrum zijn emisielijnen geworden! Als buitenste zonnelaag rekent men de chromosfeer (dikte km), door haar rode kleur zo genoemd (chromos,- Grieks-= kleur). Deze bestaat uit tongen van heet gas, zg spicules. De temperatuur in de chromosfeer loopt, tegen de verwachting in, naar buiten toe op van 5000 tot K. De mooiste verschijnselen op de zon zijn de protuberansen, bogen of tongen van gas. Door hun monochromatisch licht zijn ze met een (Lyot) filter waarneembaar maar in ieder geval ook bij een (totale) zonsverduistering! Ze kunnen een hoogte bereiken van tot km (dikte slechts enkele duizenden km's). Er zijn rustige en eruptieve protuberansen met een duur van resp. enkele weken tot enkele minuten! De corona is een uitgestrekt, van vorm wisselend gebied (afhankelijk van de zonnevlekkenactiviteit), welke in feite niet meer tot de zon gerekend wordt. Er heerst een zéér hoge temperatuur (miljoenen graden!). De corona is echter heel ijl, zodat de uitgestraalde hoeveelheid licht slechts die van de volle maan bedraagt en dus uitsluitend zichtbaar is tijdens... de eclips! Dat de temperatuur in de corona zo hoog is weten we uit het voorkomen van hoog geïoniseerde toestanden van Fe en Ca ionen (aanvankelijk, wegens hun toenmalige onbekendheid 'coronium' genoemd!) De corona bestaat uit de zg F-corona (vrije electronen) en daarbuiten de zg (minder heldere K-corona (kosmisch stof). NB.Aanvankelijk dacht men (met name Keppler) dat de corona (uitsluitend dus zichtbaar tijdens een eclips) een uitgebreide dampkring rond de maan was! Pas bij de eclips van 1842 kwam aan deze onzekerheid (corona deel van zon of maan?) een einde.
3 figuur 1 figuur hypothetische baan vd maan T = temperatuur in miljoen K d rustige proterubansen d = afstand tot middelpunt e eruptieve proterubansen in km I kern (fusie H tot He) IV corona II radiatieve zone III convectiezone a fotosfeer b omkerende laag c chromosfeer Zonnevlekken. Vroeger dacht men ooit dat de zon een 'smetteloos' oppervlak bezat. Uit de ontdekking van zonnevlekken bleek dat wel anders. Reeds voor de uitvinding van de telescoop (begin 17e eeuw) deden Chinezen met 'het blote oog' (dwz zonder kijker) tussen 200 en 1640 ± 100 waarnemingen van zonnevlekken. Hieruit bleek een periode van 11 jaar waarin een maximum en een minimum aantal vlekken waarneembaar waren. Overigens waren er tussen 1645 en 1715 (dus gedurende 6 perioden) bijna helemaal geen vlekken te zien. (Maunder-minimum). Uit de beweging van de vlekken over het oppervlak bleek dat de zon om haar as draait, aan de evenaar echter sneller (in 25d) dan aan de polen (35d). [T.o.v. de aarde. Een totale omwenteling a/d evenaar duurt 27 dagen.] Een zg differentiële rotatie dus. De zonnevlekken bewegen zich vanaf ± 35 graden breedte naar de evenaar toe en komen steeds in paren voor. De vlekken bezitten een 'donkere' kern, de umbra (T = 4000K) welke omgeven wordt door een minder donkere zone, de penumbra.
4 Spectroscopisch onderzoek van het door de umbra uitgestraalde licht toonde een sterk magnetisch veld aan (zeemaneffect), tienduizend maal zo sterk als dat van de aarde! Van het zonnevlekken-paar is de ene N- en de andere Z-pool. De verklaring van de zonnevlekken is nogal ingewikkeld: Door de differentiële rotatie worden de magnetische veldlijnen uitgerekt en opgewonden onder het zonsoppervlak. Op plaatsen waar kronkels in de veldlijnen ontstaan, dringen lussen in de fotosfeer door en veroorzaken daar paren zonnevlekken. De onrustige zon (t.g.v. wisselend magnetisme) Een van de wildste verschijnselen op de zon zijn de zonnevlammen en vlamstoten -voorlopers van zonnevlekken- welke slechts kort (enkele minuten tot een paar uur) duren en veroorzaakt worden door het vrijkomen van magnetische energie. De vlammen zenden intensieve kortgolvige ultraviolette en röntgenstraling uit waarvan de gevolgen op aarde duidelijk merkbaar zijn: wegvallen van radioverkeer op ultrakorte golflengten! Bij een vlamstoot (outburst) wordt er tevens een krachtige straal geïoniseerde deeltjes met een snelheid van 2000 km/s uitgestoten (chromosferische eruptie). Gaat deze straal vanuit het centrum van de schijf, dan kan ze op de aarde gericht zijn alwaar ze daar zgn magnetische stormen kan doen ontstaan: continentaal radioverkeer kan meer dan een etmaal ontwricht zijn. Ook poollichtverschijnselen (noorderlicht) zijn het gevolg van botsingen van deze zonnedeeltjes met atomen van de lucht. Radiostraling. De radiostraling van de zon is deels een normale temperatuurstraling. Electronen welke door de chromosfeer en de corona schieten, zullen door de daar aanwezige protonen afgebogen worden en daardoor kinetische energie verliezen waarbij fotonen in het radiogebied worden uitgezonden. Daar de dichtheid in corona (veel) kleiner is dan in de chromosfeer, ligt de uit deze delen afkomstige straling in het m, resp. cm gebied (en bevestigen de temperatuur in deze gebieden). Bij vlamstoten wordt, tgv het krachtige magnetische veld, ook radiostraling, vele malen sterker dan de normale, uitgezonden en kan opgevat worden als synchrotonstraling. Zonnewind. De zonnewind is een stroom van geladen deeltjes (vnl. electronen, protonen en alphadeeltjes) die de corona verlaten met een snelheid van ± 450 km/s. Hierdoor verliest de zon miljoen ton materie/s (maar voor de zon is dat verwaarloosbaar!) In de aardbaan zijn ± 5 deeltjes/cc aanwezig. De zonnewinddeeltjes vliegen òm de magnetosfeer (gebied van de ruimte waar aards magnetisch veld van de aarde het interplanetaire overheerst) van de aarde heen. Door de druk van de zonnewind heeft de magnetosfeer de vorm van een langgerekte druppel, richting zon 10 aardstralen, aan de 'schaduwzijde' 1000 aardstralen. [De geladen deeltjes welke de zon bij zonnevlammen en vlamstoten uitzendt, hebben zoals we weten een veel grotere snelheid, bereiken wel de aarde alwaar ze o.m. noorderlicht veroorzaken]. Zonvibratie. De zon trilt met diverse frequenties, uitlopend van enkele minuten tot een paar uur (zonbevingen). Het gevolg zijn wisselende zondiameters welke bepaald kunnen worden bij een Mercuriusovergang en bij zonsverduisteringen.
5 DE (TOTALE!) ZONSVERDUISTERING (op 11 augustus a.s.) Inleiding. 11 augustus is het dan zover. Niet ver van Nederland is een totale zonsverduistering zichtbaar. Nu is het verschijnsel zonsverduistering op zich niet zeldzaam. Zeker 2 maal per jaar (soms wel 4 maal) vindt dit verschijnsel (op aarde) plaats maar... meestal ver weg (buiten Europa) en soms ook slechts gedeeltelijk Partiëel). Binnen Europa vond de laatste (totale) eclips plaats in 1927 en de eerstvolgende is pas in 2081 waar te nemen. Totale eclipsen in Nederland zelf zijn nog veel zeldzamer: De laatste was (computerberekend!) in 1715, de eerstvolgende in 2300! In Nederland zelf is (op 11/8) de eclips partiëel: voor 90% in N-Groningen tot 97% in Z- Limburg. Nu lijkt dat heel veel maar.. zelfs een eclips van 99,9% (heel interessant) is nog 'niets' vergeleken bij de waarneming van een totale zonsverduistering. Het waar (mogen) nemen van dit verschijnsel schijnt (zelf heb ik dit nog nooit mogen meemaken) in geen termen te beschrijven. Zonder meer het meest indrukwekkend fenomeen ooit te aanschouwen! Mechanisme van zons- en maansverduisteringen. Zoals U weet, de maan draait in 4 weken rond de aarde. In deze periode is de maan één maal 'vol' en -na 2 weken- éénmaal 'nieuw' (dwz we zien hem niet, de donkere zijde is naar de aarde gekeerd) Het vlak waarin de maan om de aarde draait, maakt een hoek van 5 graden met de ecliptica (vlak waarin de aarde om de zon draait). De snijpunten van de snijlijn van deze twee vlakken met de maanbaan noemt men knopen. Tweemaal per jaar zal zowel de volle als de nieuwe maan in de buurt van zo'n knoop komen. Als de volle maan dan in de schaduwkegel van de aarde komt wordt ze verduisterd (zoals U weet, maanlicht is teruggekaatst zonlicht); schuift de nieuwe maan vóór de zon dan wordt de zon 'verduistert', dwz we zien haar dan niet. Héél toevallig is de schijnbare diameter van zon en maan ongeveer gelijk (± 30 boogminuten) zodat bij een (totale) zonsverduistering juist het (fel lichtgevend) zonoppervlak wordt 'verduisterd' (beter gezegd, afgeschermd) maar de 'rand' (omkerende laag, chromosfeer, proterubansen en corona) juist niet en dat maakt de (totale) zonsverduistering nu juist zo razend interessant want het felle zonlicht maakt waarneming daarvan normaliter onmogelijk. Nu zijn zowel de maan-baan als de baan van de aarde om de zon geen cirkels maar ellipsen (weliswaar met geringe excentriciteit) zodat de schijnbare maan- en zondiameters enigzins variëren: de maandiameter variëert van 90 tot 106 % van de zondiameter. In dat laatste geval is de duur van de totale eclips maximaal, 7 minuten. De eclipsduur op 11 augustus is 2min. 25s (N-Frankrijk). Deze waarden gelden voor het midden van de kernschaduw (100 km breed). De maan draait met een gemiddelde snelheid van bijna 1,02km/s (= 3680 km/h) rond de aarde en met deze snelheid beweegt de (cirkelvormige) kernschaduw (umbra) over het aardoppervlak. De halfschaduw (penumbra), waarbij dus een partiële verduistering is waar te nemen, is uiteraard veel groter (duizenden km's). De typische baan-eigenschappen van aarde (om de zon) en maan (om de aarde) veroorzaken een vaste cyclus -met een periode van 18j en 11 dagen) van vergelijkbare zonsverduisteringen, hoewel niet op dezelfde plaats op aarde. Deze cyclus wordt de Saros-periode genoemd.
6 Niet op schaal! Waarnemingen tijdens een totale zonsverduistering. Wat maakt het waarnemen van een totale zonsverduistering nu zo uniek? Doordat het felle zonlicht, door de fotosfeer uitgezonden, door de maanschijf wordt afgedekt, zien we de omkerende laag, de chromosfeer (bestaande uit vlammen, spicula die uit de zon schieten en een rode kleur hebben), proterubansen, de K-corona (vrije electroenen tot op een afstand van km) en verderweg (als men aan het donker gewend is wat later) de grote Fcorona (kosmisch stof, dat het magnetisch veld rond de zon weerspiegelt) en.. planeten, zoals Mercurius (anders heel moeilijk waarneembaar), Mars en Jupiter en ook de meer heldere sterren. Daar het maanoppervlak niet volkomen vlak is, zal door de dalen nog licht kunnen doordringen, terwijl de hogere bergruggen (kraterwanden) het zonlicht al afeshcremen. Dit resulteert in de waarneming van een spectaculair kralensnoer rond de donkere maanschijf. Toegegeven moet worden dat dit alles toch een uniek gebeuren is! Bescherming van de ogen!! Vergeet vooral niet vóór de eclips uw ogen te beschermen. Doet U dit niet dan kunnen de gevolgen afschuwelijk zijn (tot blijvende blindheid aan toe!) Het beste is natuurlijk U een speciale eclipsbril aan te schaffen, maar een beroet stuk glas of twee overelkaar gelegde zwart-wit negatieven (niet overbelicht!) is ook al wat. Een goed filter laat minder dan 0,0003% van het zichtbare licht (dat chemische schade kan aanrichten) èn minder dan 0,5 % van de infrarode straling (die thermische schade kan veroorzaken), door. Baan der totale eclips. Zie onderstaande figuur. Tijdstip en tijdsduur is voor enkele punten aangegeven. Eerdere (en latere) totale eclipsen.
7 De eerste vermelding van eclipswaarnemingen zijn van ver voor de jaartelling, verricht door...ja de Chinezen! Ruimtegebrek noopt me tot beperking maar de meest beroemde eclips uit 1919 mag niet onvermeld blijven. Hierbij werd de juistheid van Einsteins beide relativiteitstheorieën onomstotelijk vastgesteld. Hieronder vindt U alle totale zonsverduisteringen vanaf nu tot 2020 terug. Zoekt U maar uit (als het 11 augustus bewolkt is heeft U nog kansen maar wel ver weg!) Alle totale zonsverduisteringen tot en met 2020 Het lag in de bedoeling om in dit VESTAnummer ook aandacht te besteden aan de laatste ontwikkelingen op het gebied van zonneonderzoek, maar bovenstaande artikeltjes hebben al zo veel ruimte gekost dat U hiervoor tot het volgend nummer moet wachten. Daarin wordt o.m. aandacht besteed aan de betekenis van de zon in de oudheid, verklaring zonnevlekken a/d hand van de magnetische veldlijnen, invloed van de zon èn de zonnevlekken op ons klimaat en het weer, de heliosfeer, helioseismologie, toepassing zonne-energie, maserstraling en resultaten van zonnesatelieten en sondes (zoals ROSAT, SOHO, Ulyssus, Cluster en vele anderen). Heiloo Jaap Kuyt.
Basiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019
Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 8 Mei 2019 Deze les Zijn er nog vragen n.a.v. de vorige les? Deze les: Ontstaan zonnestelsel De Zon Ons zonnestelsel binnen het sterrenstelsel
Nadere informatieInleiding Astrofysica college 6
Inleiding Astrofysica college 6 Onze zon en de sterren De opbouw van de zon Binnen in de ster: opaciteit - Hoe lichtdoorlatend is het gas? Veel tegenwerking zorgt voor een heter gas. In de zon botst een
Nadere informatieMaansverduistering 28 september 2015
Maansverduistering 28 september 2015 In de nacht van maandag 28 september 2015 vindt een totale maansverduistering plaats. Hierbij beweegt de Maan zich door de schaduw van de Aarde, zodat er geen direct
Nadere informatie1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8.
De zon inhoud 1. De zon 3 2. De plaats van de zon 4 3. De geboorte van de zon 5 4. Kernfusie 6 5. Zonnevlekken 7 6. Zonnevlammen 8 7. De kracht van de zon 9 8. Een zonsverduistering 10 9. Avondrood 11
Nadere informatieALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT
1 DE ZON ALGEMEENHEDEN STRUCTUUR VAN DE ZON WAARNEMEN IN WIT LICHT EIGEN WAARNEMINGEN HUIDIGE ZONNEACTIVITEIT 2 3 ALGEMEENHEDEN DE ZON Zon is een ster Bol met diameter van 1,4 miljoen km Ouderdom 4,5 miljard
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon
Praktische opdracht ANW De zon Praktische-opdracht door een scholier 1475 woorden 17 januari 2002 6 31 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud Hoofdstuk 1: inleiding Hoofdstuk 2: zonnevlekken Hoofdstuk 3: de corona
Nadere informatieHoofdstuk 8. Samenvatting. 8.1 Sterren en sterrenhopen
Hoofdstuk 8 Samenvatting Een verlaten strand en een onbewolkte lucht, zoals op de voorkant van dit proefschrift, zijn ideaal om te genieten van de sterren: overdag van de Zon de dichtstbijzijnde ster en
Nadere informatie13 Zonnestelsel en heelal
13 Zonnestelsel en heelal Astrofysica vwo Werkblad 51 LEVENSLOOP VAN STERREN In deze opdracht ga je na hoe de levensloop van een ster eruit ziet, en wat dat betekent voor het leven op aarde. Uit het HRD
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Negen planeten
Werkstuk Natuurkunde Negen planeten Werkstuk door een scholier 1608 woorden 3 januari 2005 5,7 93 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Planeten Ontstaan van het zonnestelsel Vlak na een explosie, de Big Bang
Nadere informatieOnze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon
De Zon Inleiding sterr Onze Zon is e doodgewone gele ster. 109 x diameter aarde (maanbaan past erin!) 333.000 x zwaarder dan aarde dichtheid 1.4 gr/cm 3 (vergelijkbaar met Jupiter) rotatieperiode 25(+)
Nadere informatieDe Zon. N.G. Schultheiss
1 De Zon N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module is direct vanaf de derde of vierde klas te volgen en wordt vervolgd met de module De Broglie of de module Zonnewind. Figuur 1.1: Een schema voor kernfusie
Nadere informatieGevaar uit de ruimte
Gevaar uit de ruimte Gevaar uit de ruimte Hoe veilig is het leven op Aarde Wat bedreigt ons Moeten wij ons zorgen maken Wat doen we er tegen Gevaar uit de ruimte Gevaren zijn tijdgebonden en zitten meestal
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde. Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019
Basiscursus Sterrenkunde Sterrenwacht Tweelingen, Spijkenisse 1 Mei 2019 Deze les Zijn er nog na vorige keer nog vragen? Deze les: Planeten in het zonnestelsel Zonnestelsel - overzicht Mercurius Is de
Nadere informatieSterrenstof. OnzeWereld, Ons Heelal
Sterrenstof OnzeWereld, Ons Heelal Mesopotamie: bestudering van de bewegingen aan het firmament vooral voor astrologie. Veel van de kennis, ook over bedekkingen (waaronder maans- en zonsverduisteringen)
Nadere informatieZon, aarde en maan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87197
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87197 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 9.1 De hemel Wanneer s nachts naar een onbewolkte hemel wordt gekeken is het eerste wat opvalt de vele fonkelende sterren. Met wat geluk kan ook de melkweg worden gezien als een
Nadere informatieClusters van sterrenstelsels
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden radiowaarnemingen en computer simulaties van samensmeltende clusters van sterrenstelsels besproken. Om dit beter te begrijpen wordt eerst uitgelegd wat
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Planeten
Praktische opdracht ANW Planeten Praktische-opdracht door een scholier 1867 woorden 7 juni 2004 7,5 58 keer beoordeeld Vak ANW Hoofdstuk 1: HOE ONTSTAAN PLANETEN? Het woord planeet komt van het Griekse
Nadere informatieInleiding Astrofysica college 5
Inleiding Astrofysica college 5 Methoden Afstanden tot de dichtstbijzijnde sterren zijn >100,000x groter dan tot planeten in ons zonnestelsel Stralen zelf nauwlijks licht uit à miljoenen/miljarden keren
Nadere informatieWerkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk
Werkstuk Nederlands De Ruimte werkstuk Werkstuk door Denise 1472 woorden 24 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Nederlands Het zonnestelsel Inhoudsopgave Inleiding Onderzoeksvraag Het ontstaan Planeten De
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Hoofdstuk 7 Nederlandse samenvatting De zon is een hele gewone ster. Hij heeft een tamelijk kleine massa voor een ster en het heelal hangt vol met vergelijkbare sterren. De zon is ook nog eens in een rustige
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 5 17 oktober Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 5 17 oktober 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Ons zonnestelsel Planetoiden, kometen en dwergplaneten Pluto en de Kuipergordel NASA s New Horizon Mission naar Pluto Ons zonnestelsel
Nadere informatie5.6. Boekverslag door K woorden 22 december keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1768 woorden 22 december 2011 5.6 56 keer beoordeeld Vak NLT 1. De straal van de aarde is 637800000 cm. Als deze afneemt tot 0.5 cm, dan is deze in verhouding 0.5/637800000 keer de
Nadere informatieT2b L1 De ruimte of het heelal Katern 1
Het heelal of de kosmos is de ruimte waarin de zon, de maan en de sterren zich bevinden. Het heelal bestaat uit een oneindig aantal hemellichamen waarvan er steeds nieuwe ontdekt worden. De hemellichamen
Nadere informatieWerkstuk ANW Zonnestelsel
Werkstuk ANW Zonnestelsel Werkstuk door een scholier 2012 woorden 16 mei 2004 5,8 188 keer beoordeeld Vak ANW Het zonnestelsel Het zonnestelsel waar wij in leven, bestaat uit de zon met daarom heen cirkelende
Nadere informatieZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T
ZON & MA AN R A FA Ë L M O S T E R T HOI 22 jaar Studeer Sterrenkunde Voorzitter JWG Dé sterrenkundevereniging voor jongeren! ZON & MA AN OUDE EGYPTE 25~24 eeuwen voor Christus (~4,500 jaar geleden!)
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1741 woorden 17 februari 2006 5,5 17 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave Inleiding Wat is een zonnevlek? Hoe kun je
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 3 juni 2004 6,9 41 keer beoordeeld Vak ANW De zon en ons klimaat 1. a. Wat is een zonnevlek? Zonnevlekken
Nadere informatieUitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1. 1 Het Zonnestelsel en de Zon. 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel
Uitwerking Opgave Zonnestelsel 2005/2006: 1 1 Het Zonnestelsel en de Zon 1.1 Het Barycentrum van het Zonnestelsel Door haar grote massa domineert de Zon het Zonnestelsel. Echter, de planeten hebben een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Als je op een heldere nacht op een donkere plek naar de sterrenhemel kijkt, zie je honderden sterren. Als je vaker kijkt, valt het op dat sommige sterren zich verplaatsen langs
Nadere informatieZonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nadere informatieBasiscursus Sterrenkunde
Basiscursus Sterrenkunde Les 1 Sterrenwacht Tweelingen te Spijkenisse 24 April 2019 Inhoud van de cursus Inleiding Geschiedenis Afstanden in het heelal Het zonnestelsel Onze zon en andere sterren Sterrenstelsels
Nadere informatieNeutrinos sneller dan het licht?
Neutrinos sneller dan het licht? Kosmische neutrinos Ed P.J. van den Heuvel, Universiteit van Amsterdam 24/10/2011 Zon en planeten afgebeeld op dezelfde schaal Leeftijd zon en planeten: 4,65 miljard jaar
Nadere informatieRIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig
Nadere informatie6.1. Boekverslag door K woorden 22 mei keer beoordeeld
Boekverslag door K. 1555 woorden 22 mei 2002 6.1 301 keer beoordeeld Vak ANW 1. Inleiding Ik doe mijn werkstuk over ons zonnestelsel, omdat het me boeit wat er verder is dan onze aarde. Ook doe ik mijn
Nadere informatiehet grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman
het grote boek van de ruimte met professor astrokat Tekst van dr. dominic walliman Ontwerp en illustraties van ben newman Iedere avond zetten de laatste stralen van de ondergaande zon de hemel in vlammende
Nadere informatieSterrenkunde Ruimte en tijd (3)
Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Zoals we in het vorige artikel konden lezen, concludeerde Hubble in 1929 tot de theorie van het uitdijende heelal. Dit uitdijen geschiedt met een snelheid die evenredig
Nadere informatieDe Fysica van Sterren. Instituut voor Sterrenkunde
De Fysica van Sterren Overzicht Sterrenkunde en de universaliteit van de natuurwetten Astro-fysica: wat is een ster? De kosmische cyclus van ontstaan en vergaan De vragen over het heelal zijn ook vragen
Nadere informatieRuimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 11-12 oktober 2014 Feb 08, 2008 Space Weather: international
Nadere informatieMaterie bouwstenen van het heelal FEW 2009
Materie bouwstenen van het heelal FEW 2009 Prof.dr Jo van den Brand jo@nikhef.nl 2 september 2009 Waar de wereld van gemaakt is De wereld kent een enorme diversiteit van materialen en vormen van materie.
Nadere informatieTENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, UUR
TENTAMEN PLANETENSTELSELS 30 MEI 2016, 14.00-17.00 UUR LEES ONDERSTAANDE GOED DOOR: DIT TENTAMEN OMVAT DRIE OPGAVES. OPGAVE 1: 3.5 PUNTEN OPGAVE 2: 2.5PUNTEN OPGAVE 3: 2.0PUNTEN HET EINDCIJFER IS DE SOM
Nadere informatie1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002
1 Leerlingproject: Kosmische straling 28 februari 2002 1 Kosmische straling Onder kosmische straling verstaan we geladen deeltjes die vanuit de ruimte op de aarde terecht komen. Kosmische straling is onder
Nadere informatieInterstellair Medium. Wat en Waar? - Gas (neutraal en geioniseerd) - Stof - Magneetvelden - Kosmische stralingsdeeltjes
Interstellair Medium Wat en Waar? - Gas (neutraal en geioniseerd) - Stof - Magneetvelden - Kosmische stralingsdeeltjes Neutraal Waterstof 21-cm lijn-overgang van HI Waarneembaarheid voorspeld door Henk
Nadere informatieDE ZON (2) De zon in de oudheid.
DE ZON (2) In het vorige VESTA nummer beloofde ik op de zon terug te komen, bij deze dus. Tja, 11 augustus is geweest. Bent U, ook zoals ik en met mij vele (honderd) duizenden Nederlanders, naar Frankrijk,
Nadere informatieHoofdstuk 8 Hemelmechanica. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 8 Hemelmechanica Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 8.1 Gravitatie Geocentrisch wereldbeeld - Aarde middelpunt van heelal - Sterren bewegen om de aarde Heliocentrisch wereldbeeld
Nadere informatie11/15/16. Inleiding Astrofysica College 8 14 november Ignas Snellen. De melkweg
Inleiding Astrofysica College 8 14 november 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen De melkweg 1 De melkweg Anaxagoras (384-322 BC) en Democritus (500-428 BC): Melkweg bestaat uit verwegstaande sterren Galilei
Nadere informatieEinstein (2) op aardoppervlak. versnelling van 10m/s 2. waar het foton zich bevindt a) t = 0 b) t = 1 s c) t = 2 s op t=0,t=1s en t=2s A B C A B
Einstein (2) In het vorig artikeltje zijn helaas de tekeningen, behorende bij bijlage 4,"weggevallen".Omdat het de illustratie betrof van de "eenvoudige" bewijsvoering van de kromming der lichtstralen
Nadere informatieEdy Vorming van het planetenstelsel Tony
Verslag vergadering Vendelinus 12 mei 2018 We hadden ditmaal liefst vier (!) verjaardagen te vieren: Ludo, Jarkko, Jos en Tony. Een dikke proficiat en bedankt voor het tracteren. Edy opende de vergadering
Nadere informatieSamenvatting ANW Hoofdstuk 6
Samenvatting ANW Hoofdstuk 6 Samenvatting door een scholier 1776 woorden 4 november 2006 6,4 15 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar H6 Het zonnestelsel H6.1 Dagen, maanden, jaren Rondom de zon in een
Nadere informatieSterren en sterevolutie Edwin Mathlener
Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Kosmische raadselen? Breng ze in voor de laatste les! Mail uw vragen naar info@edwinmathlener.nl, o.v.v. Sonnenborghcursus. Uw vragen komen dan terug in de laatste
Nadere informatieRuimteweer: de impact van zonnestormen op aarde
Ruimteweer: de impact van zonnestormen op aarde Cis Verbeeck, Eva Robbrecht, Jan Janssens Koninklijke Sterrenwacht van België Open Deur Dagen Koninklijke Sterrenwacht van België, 25-26 mei 2013 Feb 08,
Nadere informatieVSW MIRA Cursus Theorie. 7. De Zon. 13 april 2016 Jan Janssens
VSW MIRA Cursus Theorie 7. De Zon 13 april 2016 Jan Janssens Inhoud Structuur en evolutie Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer Corona Heliosfeer
Nadere informatieLeraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch begeleider: G. Tibau
Schooljaar: 2010/2011 Tri-/semester: 2 Score 107 Max. Naam:... Nr.:... Studierichting: TSO Klas:... Graad: 3 Leerjaar: 1 Dag en datum: dinsdag 16 juni 2011 Leraar: H. Desmet, W.Van Dyck Handtekening: Pedagogisch
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Zwarte gaten
Praktische opdracht ANW Zwarte gaten Praktische-opdracht door een scholier 2138 woorden 2 mei 2003 6,9 64 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding. Al heel lang speelt het heelal een rol in onze samenleving.
Nadere informatieHet draait allemaal om de Zon!
Het draait allemaal om de Zon! De zon: een doodgewone ster Henny J.G.L.M. Lamers Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht lamers@astro.uu.nl astro.uu.nl Een reusachtige gloeiend hete gasbol De zon
Nadere informatieKeuzeopdracht natuurkunde voor 5/6vwo
Exoplaneten Keuzeopdracht natuurkunde voor 5/6vwo Een verdiepende keuzeopdracht over het waarnemen van exoplaneten Voorkennis: gravitatiekracht, cirkelbanen, spectra (afhankelijk van keuze) Inleiding Al
Nadere informatiePandora's cluster, 2/12/2018. inhoud. Het vroege heelal. HOVO-Utrecht 9 februari HOVO-Utrecht 9 februari 2018
2/12/2018 Evolutie van het vroege heelal: proces van samenklonteringen vanaf de gelijkmatige verdeling tot de huidige structuur: de vorming van clusters en superclusters in het kosmische web vanaf 10 miljard
Nadere informatieInleiding. Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig.
Het heelal Inleiding Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het heel interessant vind en ik had een onderwerp nodig. Hoofdstukken Hoofdstuk 1 Het Heelal. blz. 3 Hoofdstuk 2 Het Zonnestelsel. blz. 4 Hoofdstuk
Nadere informatieIk doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Boekverslag door J. 1981 woorden 29 juli 2003 6.3 208 keer beoordeeld Vak Nederlands Ik doe mijn spreekbeurt over de ruimte omdat ik het een interessant onderwerp vind en ik er graag meer over wilde weten.
Nadere informatieDe ruimte. Thema. Inhoud
Thema De ruimte Inhoud 1. Het heelal 2. Het ontstaan van het heelal en het zonnestelsel 3. Sterren en sterrenstelsels 4. De zon 5. De planeten van ons zonnestelsel 6. De stand van de aarde de maan de zon
Nadere informatieSamenvatting door D woorden 28 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Samenvatting door D. 1387 woorden 28 november 2016 0 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kosmografie Onderzoeken van heelal basis wetenschap = fysica Hoofdstuk 1: Structuur van het heelal 1.1 Samenstelling
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De zon schijnt al 4,6 miljard jaar, en zal dat nog 4,4 miljard jaar blijven doen. Het mag duidelijk zijn dat de zon een van de belangrijkste hemellichamen is voor het bestaan van
Nadere informatie6,9. Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart keer beoordeeld
Werkstuk door een scholier 2711 woorden 12 maart 2001 6,9 171 keer beoordeeld Vak ANW 1.1 wat is de zon? De zon is en gigantische bal van gloeiende gassen, ook is de zon is een ster, een ster van gemiddelde
Nadere informatieHERTENTAMEN PLANETENSTELSELS 13 JULI 2015,
HERTENTAMEN PLANETENSTELSELS 13 JULI 2015, 14.00-17.00 LEES ONDERSTAANDE GOED DOOR: DIT TENTAMEN OMVAT DRIE OPGAVES. OPGAVE 1: 3.5 PUNTEN OPGAVE 2: 2.5 PUNTEN OPGAVE 3: 2.0 PUNTEN HET EINDCIJFER OMVAT
Nadere informatieAfstanden in de astrofysica
Afstanden in de astrofysica Booggraden, boogminuten en boogseconden Een booggraad of kortweg graad is een veel gebruikte eenheid voor een hoek. Een booggraad is per definitie het 1/360-ste deel van een
Nadere informatieOverzicht. Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014
Vandaag: Frank Verbunt Het heelal Nijmegen 2014 De aarde en de maan Boek: hoofdstuk 2.6 Overzicht Halley en de maan meting afstand van de Maan en verandering erin getijden: koppeling tussen lengte van
Nadere informatie4 Het heelal 6. De zon. De aarde. Jupiter. De maan. Ons zonnestelsel. Mars. Mercurius Venus
Inhoud 4 Het heelal 6 De zon 10 8 De aarde De maan Jupiter 18 12 Ons zonnestelsel 14 15 16 Mars Mercurius Venus 22 Saturnus Verre planeten 24 Satellieten van het zonnestelsel 20 26 Planetoïden 27 Kometen
Nadere informatieBegripsvragen: Cirkelbeweging
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.1 Mechanica Begripsvragen: Cirkelbeweging 1 Meerkeuzevragen 1 [H/V] Een auto neemt een bocht met een
Nadere informatieHet zonnestelsel en atomen
Het zonnestelsel en atomen Lieve mensen, ik heb u over de dampkring van de aarde verteld. Een dampkring die is opgebouwd uit verschillende lagen die men sferen noemt. Woorden als atmosfeer en stratosfeer
Nadere informatieLichtsnelheid Eigenschappen
Sterrenstelsels Lichtsnelheid Eigenschappen! Sinds eind 19 e eeuw is bekend dat de lichtsnelheid:! In vacuüm 300.000km/s bedraagt! Gemeten met proeven! Berekend door Maxwell in zijn theorie over EM golven!
Nadere informatieAstrofysica. Ontstaan En Levensloop Van Sterren
Astrofysica Ontstaan En Levensloop Van Sterren 1 Astrofysica 9 avonden Deeltjestheorie als rode draad Energie van sterren Helderheden Straling en spectrografie HR diagram Diameters en massa 2 Astrofysica
Nadere informatieVoorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Licht als golf en als deeltje. 24 juli 2015. dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Licht als golf en als deeltje 24 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Op een heldere avond kunnen we aan de hemel een witte, op sommige plekken onderbroken band van licht tegenkomen. Wat we zien zijn miljoenen sterren die samen de schijf van ons eigen sterrenstelsel, de
Nadere informatie1. Het ontstaan van een zonsverduistering
Werkstuk door een scholier 1913 woorden 24 mei 2001 6,1 109 keer beoordeeld Vak ANW 1. Het ontstaan van een zonsverduistering Een zonsverduistering ontstaat helemaal niet ver van de aarde: bij de maan.
Nadere informatieB. Een zonnevlek is een deel in het zonsoppervlak. Zonnevlekken volgen een cyclus van elf jaar.
Antwoorden door een scholier 2617 woorden 9 februari 2014 5,8 6 keer beoordeeld Vak Methode ANW Scala Paragraaf 1 Ons zonnestelsel A. Ons zonnestelsel bestaat uit een ster van gemiddelde grootte (de zon),
Nadere informatieInhoudsopgave: Bladzijde: 2 Bladzijde: 3 Bladzijde: 4-5
Noorderlicht AT3B Inhoudsopgave: 1. Hoe ontstaat de zonnewind? 2. Waaruit bestaat de zonnewind 3. Waar komt het aardmagnetisch veld vandaan 4. Hoe is een atoom opgebouwd 5. Schilelectronica in het atoom,
Nadere informatieBegripsvragen: Elektromagnetische straling
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.8 Astrofysica Begripsvragen: Elektromagnetische straling 1 Meerkeuzevragen Stralingskromme 1 [H/V] Het
Nadere informatieVeilig de zon waarnemen
Veilig de zon waarnemen ken Zonsverduistering Op 20 maart is er totale verduistering te zien, in een strook over de Atlantische Oceaan, van een gebied ten zuiden van Groenland, onder IJsland door en over
Nadere informatieVoorronde Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014 30 april 2014
Voorronde Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014 30 april 2014 Leuk dat je meedoet aan de voorronde van de Nederlandse Sterrenkunde Olympiade 2014! Zoals je ongetwijfeld al zult weten dient deze ronde
Nadere informatieNaam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari Het heelal.
Naam: Janette de Graaf. Groep: 7. Datum:Februari 2017. Het heelal. Inhoudsopgaven. Hoofdstuk 1. Ons zonnestelsel. Blz 3 Hoofdstuk 2. De zon. Blz 4-5 Hoofdstuk 3. De maan. Blz 6 Hoofdstuk 4. Planeten. Blz
Nadere informatiePresentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren
JongerenWerkGroep voor Sterrenkunde Presentatie bij de cursusbrochure Sterrenkunde voor Jongeren 1 Inhoud Wat is de JWG Sterren en dwaalsterren Alles draait! De zon en de maan Het zonnestelsel Buiten het
Nadere informatieInleiding Astrofysica
Inleiding Astrofysica Hoorcollege V 8 oktober 2018 Praktische aspecten n Woensdag eerste werkcollege n Indeling werkgroepen (zalen in Huygens): n WG1: Stan Barmentloo, 204 n WG2: Gerben Jolink, 207 n WG3:
Nadere informatieWordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties.
Nog niet gevonden! Wordt echt spannend : in 2015 want dan gaat versneller in Gevene? CERN echt aan en gaat hij draaien op zijn ontwerp specificaties. Daarnaast ook in 2015 een grote ondergrondse detector.
Nadere informatieAfstanden in de sterrenkunde
Afstanden in de sterrenkunde Inleiding. In de sterrenkunde bestaat een fundamenteel probleem; we kunnen misschien wel heel precies waarnemen waar een object aan de hemel staat, maar hoe kunnen we achterhalen
Nadere informatieDonkere Materie. Bram Achterberg Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht
Donkere Materie Bram Achterberg Sterrenkundig Instituut Universiteit Utrecht Een paar feiten over ons heelal Het heelal zet uit (Hubble, 1924); Ons heelal is zo n 14 miljard jaar oud; Ons heelal was vroeger
Nadere informatiePlaneten. Zweven in vaste banen om een ster heen. In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet?
Planeten Zweven in vaste banen om een ster heen In ons zonnestelsel zweven acht planeten rond de zon. Maar wat maakt een planeet nou een planeet? Een planeet: zweeft in een baan rond een ster; is zwaar
Nadere informatieMercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen
Mercurius Op bijna 58 miljoen kilometer afstand van de Zon staat Mercurius. Met de Zon vergeleken is het maar een kruimeltje. Hij staat op 57 miljoen kilometer van de Zon en het is er dus gloeiendheet,
Nadere informatieDonkere Materie Een groot mysterie
Donkere Materie Een groot mysterie Donkere Materie Al in 1933 toonde studie Fritz Zwicky dat 10-100 keer meer massa benodigd was om in clusters sterrenstelsels bijeen te houden. Mogelijkheid dat dit ontbrekende
Nadere informatie(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben.
Uitwerkingen HiSPARC Elementaire deeltjes C.G.N. van Veen 1 Hadronen Opdracht 1: Elementaire deeltjes worden onderverdeeld in quarks en leptonen. (a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met
Nadere informatieVeilig de zon waarnemen
Veilig de zon waarnemen ken Zonsverduistering Op 20 maart is er totale verduistering te zien, in een strook over de Atlantische Oceaan, van een gebied ten zuiden van Groenland, onder IJsland door en over
Nadere informatieWetenschappelijke Nascholing Deel 3: En wat met de overige 96%?
Wetenschappelijke Nascholing Deel 3: En wat met de overige 96%? Dirk Ryckbosch Fysica en Sterrenkunde 23 oktober 2017 Dirk Ryckbosch (Fysica en Sterrenkunde) Elementaire Deeltjes 23 oktober 2017 1 / 27
Nadere informatie2. Zon en Zonnestelsel
VSW MIRA Cursus Theorie 2. Zon en Zonnestelsel 23 Januari 2008 Jan Janssens Inhoud Enkele basisnoties Inwendige van de zon Kern - Stralingszone - Convectiezone Atmosfeer van de zon Fotosfeer - Chromosfeer
Nadere informatieTentamen Planetenstelsels met oplossingen 19 april 2012 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde
Tentamen Planetenstelsels met oplossingen 19 april 2012 Docent: Dr. Michiel Hogerheijde Dit tentamen bestaat uit 3 bladzijden (inclusief dit voorblad) met vier opgaven, waarvan er voor de eerste drie ieder
Nadere informatieUitdijing van het heelal
Uitdijing van het heelal Zijn we centrum van de expansie? Nee Alles beweegt weg van al de rest: Alle afstanden worden groter met zelfde factor a(t) a 4 2 4a 2a H Uitdijing van het heelal (da/dt) 2 0 a(t)
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 7 + zonnestelsel en heelal Samenvatting door C. 1741 woorden 24 juni 2016 1,4 1 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nu voor straks Natuurkunde H7 + Zonnestelsel en
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Spiraalstelsels Het heelal wordt bevolkt door sterrenstelsels die elk uit miljarden sterren bestaan. Er zijn verschillende soorten sterrenstelsels. In het huidige heelal zien we
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Introductie: stervorming De zon is slechts één onbeduidend exemplaar van de circa 200 miljard sterren die onze Melkweg rijk is en de Aarde is één van de acht planeten die hun baantjes rond de zon draaien.
Nadere informatieDe correcte bewering aankruisen: WAAR FOUT
Warmte en straling De correcte bewering aankruisen: WAAR FOUT - Lichtgolven noemt men ook wel elektromagnetische golven. - Het zichtbaar lichtspectrum is een klein onderdeel van het E.M -spectrum - Rood
Nadere informatieSterrenstelsels: een aaneenschakeling van superlatieven
: een aaneenschakeling van superlatieven Wist u dat! Onze melkweg is een sterrenstelsel! Het bevat zo n 200000000000 sterren! Toch staat de dichtstbijzijnde ster op 4 lichtjaar! Dit komt overeen met 30.000.000
Nadere informatieVariabele Sterren. Instability strip: Cepheiden RR Lyrae W Virginis sterren. Rode reuzen op de z.g. instability strip in het HR diagram
Variabele Sterren Cepheiden Lyrae W Virginis sterren ode reuzen op de z.g. instability strip in het H diagram De pulsatie en variabiliteit onstaan doordat in de buitenlagen van zulke sterren de He + nogmaals
Nadere informatie