Veilig samen leven met toekomstig hoogwater

Transcriptie

1 Veilig samen leven met toekomstig hoogwater Nieuwsbrief 1 Varik-Heesselt Tiel-Waardenburg Rivierverruiming en dijkversterking

2 Veilig samen leven met toekomstig hoogwater Provincie Gelderland, Waterschap Rivierenland, gemeente Neerijnen en het Ministerie van Infra structuur en Milieu kijken samen naar manieren om het rivierwater tegen te houden en veilig af te voeren. De komende tijd werken zij samen met partners in het gebied aan het onderzoeken van oplossingen om het rivierwater tussen Tiel en Waardenburg tegen te houden. Daarnaast maken we een gebiedsvisie waarin de ontwikkeling van de dorpen Varik en Heesselt centraal staat. Duidelijk is dat de dijk tussen Tiel en Waardenburg in ieder geval moet worden versterkt. Een hoog watergeul bij Varik-Heesselt is uit eerdere studies als kansrijke rivierverruimende maatregel naar voren gekomen, maar een andere oplossing is ook mogelijk. Tijdens de verkenning worden oplos singen uitgewerkt en met elkaar vergeleken. In het voorjaar van 2018 wordt de oplossing gekozen die het beste past. Deze nieuwsbrief is de eerste in een reeks van gezamenlijke uitgaven. U kunt ons ook vinden op de projectwebsite van Waterschap Rivierenland ( waterschaprivierenland.nl/common/projecten/ tiel---waardenburg/tiel---waardenburg.html), op facebook en op twitter. Atelier Varik U bent van harte welkom in Atelier Varik aan de Keizerstraat 4 in Varik voor een gesprek of informatie. Op dinsdag, woensdag en donderdag staat daar de koffie voor u klaar! (dinsdag en donderdag op afspraak). Veilig samenleven met toekomstig hoog water nieuwsbrief 1 1

3 Boek beschrijft relatie bewoners met dijk en rivier Het boek De dijk is van ons allemaal van auteur Frank Bolder beschrijft hoe bewoners van de dijkdorpen tussen Tiel en Waardenburg de dijk beleven. De dijk was ooit een plek waar een deel van het dorpsleven zich afspeelde. Er stonden woningen, er was bedrijvigheid, de dijk was veel meer een onderdeel van het dorp. In de uitwerking van de plannen voor de dijkversterking tussen Tiel en Waardenburg, speelt deze conclusie een belangrijke rol. Woningbouw op de dijk is bespreekbaar geworden en zal ook onderdeel worden van gesprekken met de gemeente Neerijnen. Ook de relatie tussen dorp en rivier krijgt veel aandacht bij de uitwerking van de plannen, die in 2022 gerealiseerd moeten zijn. Stevige dijken In het boek wordt uitgelegd dat een groot deel van de bewoners wil dat de dijken stevig genoeg zijn om de verwachtte hoeveelheden water te weerstaan. Tegelijkertijd zeggen de bewoners dat hogere en bredere dijken zo min mogelijk moeten leiden tot afbraak van woningen en aantasting van het landschap. De dijkversterking van eind jaren negentig ligt veel mensen nog vers in het geheugen. Tientallen mensen moesten destijds verhuizen. Naast het boek voor volwassenen is er een boek geschreven voor kinderen van groep 7 en 8, hun leerkrachten en ouders. Het boek is onderdeel van een op maat gemaakt educatiepakket voor de zes basisscholen tussen Tiel en Waardenburg. Aandacht is er voor onder andere de dijkver sterking, de hoogwatergeul en de evacuatie van De school kan verder kiezen uit verschillende modules met veel praktijk. Beide boeken zijn te downloaden via waterschaprivierenland.nl/common/projecten/ tiel---waardenburg/documenten.html. U kunt ook zo lang de voorraad strekt- een exemplaar ophalen in Atelier Varik aan de Keizerstraat 4 in Varik. Dhr. van Santen krijgt als oudste geïnterviewde het boek overhandigd. 2 Veilig samenleven met toekomstig hoog water nieuwsbrief 1

4 Plan maken om leefbaarheid te verbeteren: doet u mee? Voor de omgeving van Varik en Heesselt stellen we een gebiedsvisie op, samen met de bewoners. Hierin gaat het vooral over leefbaarheid. We ontwikkelen meerdere toekomstperspectieven, zowel voor een toekomst met als zonder hoogwatergeul of andere oplossingen om het rivierwater tegen te houden. Top 5 leefbaarheid Steeds meer mensen weten de weg te vinden naar Atelier Varik. In dit atelier, de voormalige super markt, spreken we met bewoners en ondernemers en organiseren we bijeenkomsten over het opstellen van de gebiedsvisie. Zo hebben we doorgepraat over de uitkomsten van het belevingswaardeonderzoek. Uit deze gesprekken blijkt dat het maken van een gebiedsvisie voorziet in een behoefte. Er is een groep bewoners en ondernemers die actief met de toekomst van het gebied aan de slag wil. Daar leven goede ideeën, ambities en trots. Uit de gesprekken is een top vijf van belangrijkste opgaven voor de leefbaarheid gekomen: betaalbare woningen voor jongeren; een winkel en ontmoetingsplek; ouderenwoningen en zorg; bereikbaarheid; recreatie en toerisme. Ateliergesprekken landbouw en natuur Op 9 november 2016 hebben we gesproken met LTO-Neerijnen en agrariërs uit het gebied. Op 10 november was er een Ateliergesprek met natuurexperts. Door in gesprek te gaan met de omgeving en experts ontstaat steeds meer zicht op de wensen, kansen en behoeften van het gebied. De gesprekken gaan de komende tijd door. Wilt u ook meedenken en meepraten? Houdt u dan de agenda op in de gaten of stuur ons een mail op info@varik-heesselt.nl. Notitie Reikwijdte en Detailniveau vastgesteld In de zoektocht naar oplossingen om het rivierwater tegen te houden, moeten we een aantal officiële documenten maken. Het eerste document was de startnotitie, deze is in het voorjaar van 2016 vastgesteld. Het tweede document is de notitie Reikwijdte en Detailniveau. Hierin staat wat er gaat gebeuren, wanneer en door wie. Zo moeten er bijvoorbeeld onderzoeken worden gedaan naar de milieueffecten van de verschillende oplossingen (milieueffectrapportage) en naar de kosten en baten ervan (maatschappelijke kosten- en batenanalyse). De notitie Reikwijdte en Detailniveau is op 15 november 2016 vastgesteld. De ontwerpnotitie Reikwijdte en Detailniveau heeft gedurende zes weken ter inzage gelegen zodat iedereen kon reageren. Daarnaast hebben we advies gevraagd aan diverse overheden en aan de Commissie voor de milieueffectrapportage. Uiteindelijk zijn er naast het advies van de Commissie tien zienswijzen en adviezen binnen gekomen. De zienswijzen en adviezen zijn samengevat in een reactienota. Enkele daarvan hebben geleid tot aanpassingen van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau. Alle documenten zijn te vinden op nl/mirt-verkenning/wat+zijn+we+aan+het+doen/ default.aspx. Veilig samenleven met toekomstig hoog water nieuwsbrief 1 3

5 Oplossingen voor het tegenhouden en afvoeren van hoogwater verzameld In de afgelopen periode zijn we op zoek gegaan naar oplossingen om het rivierwater bij Varik en Heesselt tegen te houden en af te voeren. Duidelijk is dat de dijk tussen Tiel en Waardenburg in ieder geval moet worden versterkt. En een hoogwatergeul bij Varik-Heesselt is uit eerdere studies als kansrijke rivier verruimende maatregel naar voren gekomen. Maar we zoeken ook naar andere oplossingen. Eerste selectie van oplossingsrichtingen Inmiddels hebben verschillende mensen mogelijke oplossingen bij ons ingebracht. Dat gaat van het uitbaggeren van de Waal tot aan hoogwatergeulen op andere plekken en alles wat daar tussenin zit. Tijdens een inloopmarkt op 30 november 2016 konden bewoners en belangstellenden voor het laatst oplossingsrichtingen inleveren. De komende periode gaan we alle mogelijke oplossingen onderzoeken. We kijken onder andere naar de technische uitvoerbaarheid en naar de kosten. En natuurlijk naar het effect dat de oplossing heeft op de verlaging van de waterstand. In het voorjaar van 2017 bepalen we welke oplossingsrichtingen kansrijk zijn. Planning Hiernaast ziet u de planning tot het moment dat de minister het besluit neemt over dijkversterking met of zonder rivierverruiming. Varik-Heesselt Tiel-Waardenburg Rivierverruiming en dijkversterking Tijdpad tot voorjaar 2018: 2018 voorjaar Voorkeursbesluit: dijkversterking met of zonder rivierverruiming eind 2017 Vaststelling voorgenomen voorkeursalternatief Beoordeling van de kansrijke oplossingsrichtingen Beoordeling van de kansrijke oplossingsrichtingen 2017 voorjaar Selectie van kansrijke oplossingsrichtingen Verzamelen van oplossingsrichtingen najaar Vaststellen van kaders mei/juni Belevingswaardenonderzoek 2016 voorjaar Startdocument 4 Veilig samenleven met toekomstig hoogwater nieuwsbrief 1

6 Test innovatief systeem op stukje dijk Tiel-Waardenburg Om het rivierwater tegen te houden moet de dijk tussen Tiel en Waardenburg in ieder geval worden versterkt. Naast het inzetten van traditionele oplossingen, zoekt het waterschap voortdurend naar innovatieve oplossingen die kosten- en ruimtebesparend zijn en weinig tot geen hinder opleveren voor de omgeving. Vanaf april 2017 wordt daarom op een klein gedeelte van de dijk tussen Tiel en Waardenburg het DMC-systeem ingezet. Piping en macrostabiliteit Het DMC-systeem, dat staat voor dijkmonitoringsen conditioneringssysteem, is jaren geleden bedacht, ontwikkeld en getest. Het systeem is op een aantal locaties al met succes bij dijkversterking toegepast, bijvoorbeeld bij een dijkversterkings project in Veessen. Daar is het ingezet als maatregel tegen piping. Bij piping spoelt het zand onder de dijk weg waardoor de dijk in elkaar zakt. Het systeem is echter nog niet gebruikt tegen macrostabiliteit. Dat gaan we op de dijk tussen Tiel en Waardenburg testen. Bij macrostabiliteit kan de dijk bij een hoge waterstand aan de landzijde in elkaar zakken doordat de waterdruk onder de dijk te hoog wordt. Het DMC-systeem wordt gezien als een kansrijke innovatie hiertegen; het is kosten- en ruimtebesparend en levert nauwelijks overlast op voor de omgeving. Als deze pilot slaagt, kan de oplossing op meer plekken worden toegepast. Het DMC-systeem Bij het DMC-systeem wordt een horizontale drainagebuis in de zandlaag onder de dijk aan gebracht. Met deze buis kan het water onder de dijk worden afgevoerd, waardoor de waterdruk zal dalen tot een aanvaardbaar niveau. Eerst moeten de ligging en eigenschappen van de zandlagen onder de dijk worden onderzocht. De uitkomsten van dit onderzoek bepalen wat de beste plek voor de drainagebuis is en wat het beste ontwerp is van de buis, de sensoren en de pompen. Voordelen van dit systeem zijn dat het nauwelijks overlast veroorzaakt tijdens het aanbrengen en ook sloop van gebouwen kan worden voorkomen omdat brede stabiliteits bermen niet nodig zijn. Na de aanleg Het DMC-systeem heeft weinig onderhoud nodig en de werking van het systeem is volledig automatisch. Met speciale sensoren worden de waterspanning en de temperatuur van de dijk 24 uur per dag bewaakt. Als de dijk door toenemende waterdruk minder stabiel wordt, grijpt het systeem direct in. Er wordt alleen water afgepompt als de waterdruk een vooraf ingestelde waarde overschrijdt. Een groot deel van het jaar staat het systeem stand-by en is het niet aan het werk. Iedere maand wordt het systeem op een goede werking getest. Het systeem signaleert zelf eventuele slijtage of verstopping van de pompen en de filters, via speciale software. Veilig samenleven met toekomstig hoogwater nieuwsbrief 1 5

7 Nieuwe veiligheidsnormen voor dijken Per 2017 gaan er nieuwe regels gelden waaraan de dijk moet voldoen: we noemen dat de nieuwe normering. Dat is een veiligheidsnorm die meer rekening houdt met de mogelijke gevolgen van een overstroming, omdat ons land steeds dichter bevolkt is en een steeds hogere economische waarde heeft (bedrijven, wegen, woningen). Voor het Rivierengebied wordt de norm strenger. In het gebied Tiel-Waardenburg krijgen we ook met deze nieuwe normen te maken. Iedereen dezelfde bescherming Nu zijn er grote verschillen in bescherming tegen overstromingen in Nederland. Bovendien verandert het klimaat en zijn het aantal inwoners en de economische waarde de laatste decennia toegenomen. Bovendien weten we meer over de sterkte van de dijken en wanneer en op welke manier deze kunnen overstromen. Daarom hebben we nieuwe afspraken gemaakt. Iedereen in Nederland krijgt dezelfde bescherming ( basisbescherming ) tegen overstromingen. Dit is in 2050 gerealiseerd. De kans dat iemand overlijdt door een overstroming mag niet groter zijn dan 1: per jaar. Dit noemen we het basisbeschermingsniveau dat voor iedereen in Nederland geldt. Extra onderzoek naar kistdammen in dijk Als u wel eens wandelt over de dijk tussen Waardenburg en Opijnen heeft u het misschien niet in de gaten: in de dijk zijn twee kistdammen aanwezig. Een kistdam bestaat uit twee metalen platen van ongeveer vijftien meter lang. De kistdammen zorgen voor stabiliteit van de dijk. Om te garanderen dat de kistdammen ook op de lange termijn ( ) de gewenste veiligheid bieden, moeten we nader onderzoek doen. Daarom plaatsen we in de week van 12 december 2016 apparatuur om de stromingen van het water in de ondergrond beter in beeld te krijgen. Na het plaatsen is er op twee locaties langs de dijk een beschermingskoker zichtbaar, zoals te zien is op de afbeelding. De apparatuur en beschermingskoker blijven tot medio april 2017 staan. Met de gegevens kunnen we bepalen of de kistdammen mogelijk ook op lange termijn voldoen. 6 Veilig samenleven met toekomstig hoogwater nieuwsbrief 1

8 Ik ben geïnteresseerd in mijn omgeving Alex Olzheim is een bekende inwoner van Varik. De meeste mensen kennen hem als oud-directeur van de Burgemeester Westerbeek van Eertenschool in Varik of als vrijwilliger bij diverse organisaties. Hij is de drijvende kracht achter de website waar hij elke dag de nieuwtjes uit de omgeving op plaatst. Alex Olzheim is lid van de klankbordgroepen die gaan over de dijkversterking en rivierverruiming. Waarom bent u lid van de klankbordgroepen? Ik ben geïnteresseerd in de geschiedenis van mijn omgeving. Bovendien wil ik dat er niks vergeten wordt bij het maken van de plannen voor de dijk versterking en de rivierverruiming. Eerst zat ik alleen in de klankbordgroep van de rivierver ruiming. Later kwam er ook een voor de dijkver sterking en daar ben ik ook in gegaan. Sinds kort worden de klankbordgoepen meteen achter elkaar gehouden zodat je makkelijk aan beide kunt deel nemen. Het is de bedoeling de twee groepen binnenkort samen te voegen. Wie zijn lid van de klankbordgroepen? Een mengeling van inwoners van het gebied: burgers, boeren en buitenlui. Allemaal hebben ze hun eigen belangen. Er zijn bijvoorbeeld natuurliefhebbers, maar ook voor- en tegenstanders van een hoogwatergeul en ook mensen die het hoge water van 1995 hebben meegemaakt. Zij vinden de dijkversterking heel belangrijk. Er zijn dus veel verschillende meningen. In elke klankbordgroep zitten zo n vijftien mensen. Een prima aantal om mee te discussiëren. En ik vind het een goede afspiegeling van de burgers uit de omgeving. Wat wordt er besproken? In de klankbordgroep over de dijkversterking denken we mee over de mogelijkheden per huis, heel gedetailleerd dus. Maar er wordt ook gepraat over het cultureel erfgoed in de omgeving. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de Dikke Toren in Varik als de dijk omhoog moet? Bij de rivierver ruiming denken we mee over de verschillende oplossingen die mogelijk zijn. En over de financiële haalbaarheid van de plannen. Alex Olzheim bij de Dikke Toren in Varik Veilig samenleven met toekomstig hoog water nieuwsbrief 1 7

9 Dit gebeurt in Atelier Varik Ontmoet ons ook op facebook! Sinds kort zijn wij ook te vinden op facebook. Hier vindt u informatie over waar we mee bezig zijn in de verkenning, maar ook over de gesprekken, bijeenkomsten en evenementen die we in Atelier Varik organiseren. Bovendien kunt u reageren op vragen of stellingen. Like en volg ons nu op: waterveiligheidvarikheesselttielwaardenburg. Wij kijken uit naar uw reacties! Colofon Deze nieuwsbrief is een gezamenlijke uitgave van Provincie Gelderland, Waterschap Rivierenland, gemeente Neerijnen en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en wordt verstuurd aan alle betrokkenen in het gebied. Heeft u vragen of opmerkingen? Mailt u dan naar info@varik-heesselt.nl. U kunt ook bellen met één van onze omgevingsmanagers: John Janssen Pieter Bode December Veilig samenleven met toekomstig hoog water nieuwsbrief 1

10