Gezond zwanger. Gezondheid voor jou en je baby -2-

Transcriptie

1

2 Gezond zwanger Gezondheid voor jou en je baby -2-

3 DIT IS VERSIE 1.0 VAN DIT E BOOK NIEUWSBRIEF Meldt u aan voor mijn gratis nieuwsbrieven als u op de hoogte wilt blijven via: WEBSITE Ontdek nog meer gratis informatie en artikelen op: COLOFON Auteur: Eindredactie: Vormgeving: Versie: Uitgeverij: Lisa van Laar Anja Frederiks Konings AFK Vertalingen Write it Communicatieve Dienstverlening it.nl In eigen beheer uitgegeven DISCLAIMER Veel aandacht en zorg is besteed aan de samenstelling en de inhoud van dit boek. Ondanks dat is het mogelijk dat de informatie die hier is gepubliceerd onvolledig of onjuist is.aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Als de in dit boek verstrekte informatie tekortkomingen of fouten vertoont, zullen wij de grootst mogelijke inspanning leveren om dat zo snel mogelijk te corrigeren. Wij kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor rechtstreekse of indirecte schade die ontstaat uit het gebruik van dit boek of van de op de site ter beschikking gestelde informatie.niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.

4 Inhoudsopgave VOORWOORD 7 INLEIDING 8 ZWANGERSCHAPSVERSCHIJNSELEN EN AANDACHTSPUNTEN TIJDENS DE ZWANGERSCHAP 10 RICHTLIJNEN VOOR EEN GOEDE GEZONDHEID 13 VOEDING 13 LICHAAMSBEWEGING 19 LEEFSTIJL 21 DE DRIE FASEN VAN DE ZWANGERSCHAP 25 HET EERSTE TRIMESTER 25 HET TWEEDE TRIMESTER 28 HET DERDE TRIMESTER 32 DE VOORBEREIDING OP DE BEVALLING 36 DE GROTE DAG IS BEGONNEN! 40 SAMENVATTING 44 LITERATUURLIJST 45-4-

5 Voorwoord Over zwangerschap en bevalling is al veel geschreven. In de boekhandel en de bibliotheek vind je een grote keus aan boeken over dit onderwerp. Ook op internet zijn er veel leuke en informatieve websites over zwangerschap en bevalling te vinden. Het is leuk om te lezen over deze ingrijpende en bijzondere gebeurtenis in je leven. Toch kost het veel tijd om zelf uit te zoeken welke informatie actueel en welke achterhaald is, wat wel en niet klopt. Het is soms moeilijk om fabeltjes van feiten te onderscheiden. Vaak zie je door de wirwar aan informatie door de bomen het bos niet meer. Daarom geeft dit e boek, getiteld Gezond Zwanger Gezondheid voor jou en je baby, je een overzicht van de actuele informatie op het gebied van zwangerschap en bevalling. Je wordt stap voor stap door je zwangerschap geleid, waarbij telkens een trimester van de zwangerschap wordt belicht. Er wordt verteld wat er in je lichaam gebeurt en hoe je met die veranderingen kunt omgaan. Het boek besteedt ook aandacht aan je voeding en aan lichaamsbeweging. Je leert hoe je tijdens je zwangerschap goed voor je lichaam kunt zorgen. Natuurlijk komen ook de voorbereiding op de bevalling en de bevalling zelf aan bod. Kortom, dit boek zal ertoe bijdragen dat je onbezorgd kunt genieten van een gezonde en voorspoedige zwangerschap! Opmerkingen en aanvullingen kun je mailen naar: lisavanlaar@zwangerschapspagina.com. Veel leesplezier, Lisa van Laar Tilburg, maart

6 Inleiding De zwangerschapstest heeft uitgewezen wat je al vermoedde: Je bent zwanger! van een meerling zul je bij de gyneacoloog terechtkomen. Als dit je eerste kind is of als je nu beter voor jezelf wilt zorgen dan je tijdens een vorige zwangerschap hebt gedaan, dan is dit voor jou een onmisbaar boek. Gyneacologen begeleiden en controleren dus alleen vrouwen bij wie er zich tijdens de zwangerschap of de bevalling problemen voordoen of die daar kans op hebben. Het doel van dit boek is je alle informatie te geven die je nodig hebt over jouw gezondheid en die van je baby tijdens de zwangerschap. Het is belangrijk om te weten wat zwanger zijn precies inhoudt en wat er met je lichaam gebeurt als je baby zich ontwikkelt en geboren gaat worden. Wanneer er tijdens je zwangerschap complicaties optreden, verwijst de verloskundige je naar de gyneacoloog om de situatie mede te beoordelen. De verloskundige neemt de zorg weer over als er bij de controle door de gyneacoloog niets aan de hand blijkt te zijn. Is dit wel het geval, dan zul je bij de gyneacoloog onder controle blijven. Daarom verduidelijk ik de informatie over hoe je goed voor jezelf kunt zorgen met informatie over wat er in je lichaam plaatsvindt en vertel ik je waarom het belangrijk is mijn adviezen en die van degene die je zwangerschap begeleidt op te volgen. Je zult nu iemand moeten vinden die jou tijdens de zwangerschap en bevalling gaat begeleiden. Als je gezond bent en verwacht dat je een normale zwangerschap zult hebben, kun je je aanmelden bij een verloskundigenpraktijk. Je hebt hier geen verwijsbrief van je huisarts voor nodig. Verloskundigen zijn er speciaal voor opgeleid om gezonde zwangerschappen, normale bevallingen en het kraambed te begeleiden. Soms kun je voor zwangerschapsbegeleiding bij je huisarts terecht. Het percentage huisartsen dat nog zwangerschappen en bevallingen begeleidt wordt echter steeds kleiner. Je kunt er in Nederland niet zelf voor kiezen om naar de gyneacoloog te gaan voor zwangerschapsbegeleiding. Je hebt daar een medische indicatie voor nodig. Deze krijg je bijvoorbeeld als er in jouw familie of die van je partner erfelijke ziekten voorkomen of als je suikerziekte hebt. Ook als je zwanger blijkt te zijn Je eerste bezoek aan de verloskundige vindt meestal plaats rond de achtste week van de zwangerschap. De verloskundige neemt tijdens dit bezoek uitgebreid de tijd om jouw medische voorgeschiedenis en die van je partner met je door te nemen. Ook zal ze willen weten of er in jullie families erfelijke ziekten voorkomen. Er wordt bloed afgenomen voor een bloedonderzoek. Onderzocht wordt welke bloedgroep en rhesusfactor je hebt, of je hepatitis B of lues hebt gehad, of je genoeg antistoffen tegen rodehond hebt, of je hiv antistoffen hebt en wat het ijzergehalte van je bloed is. Het ijzergehalte wordt onderzocht om na te gaan of je bloedarmoede hebt. De verloskundige meet je bloeddruk en stelt samen met jou de uitgerekende datum vast. Naarmate je zwangerschap vordert, zul je steeds vaker voor controle naar de verloskundige gaan. Vanaf week 36 is dat zelfs elke week. Deze controles duren ongeveer 15 minuten. Tijdens deze controles kijkt de verloskundige hoe het met jou en je baby gaat. Door middel van een uitwendig onderzoek beoordeelt zij de groei en de ligging van het kind en luistert zij naar de harttonen van je baby. Waarschijnlijk zijn de harttonen die eerste -6-

7 controle nog niet te horen, omdat de baarmoeder nog te klein is en nog achter het schaambot zit. Tussen de 10e en de 13e week van de zwangerschap krijg je een zogenaamde termijnecho om precies te berekenen wat de uitgerekende datum is. Er zal ook gekeken worden of er misschien sprake is van een meerlingzwangerschap. Als je ongeveer 20 weken zwanger bent, vindt de screeningsecho plaats. Bij deze uitwendige echo (via de buikwand) worden de grote structuren en de organen van je baby beoordeeld, zoals de schedel, het gezicht, de wervelkolom, de ledematen, het hart, de maag, de darmen, de nieren en de blaas. Ook wordt gekeken naar de ligging van de placenta, de hoeveelheid vruchtwater en de ligging van het kind. De kosten voor deze echo worden, net als die van de termijnecho, door de zorgverzekeraar vergoed. Elke zwangere mag er voor kiezen prenataal onderzoek te laten doen. Dit onderzoek bestaat uit een kansbepalende test en zul je zelf moeten betalen als je jonger bent dan 36 en er geen aangeboren afwijkingen in de naaste familie voorkomen. Deze kansbepalende combinatietest is risicoloos voor moeder en kind en bestaat uit een nekplooimeting bij de baby door middel van een echo tussen de 11e en de 14e week van de zwangerschap en een bloedonderzoek bij de moeder tussen de 9e en de 13e week. De uitslagen van de twee tests worden gecombineerd en daarmee wordt de kans berekend op een kindje met het syndroom van Down. Alleen door middel van een vlokkentest of een vruchtwaterpunctie kan met 100% zekerheid worden vastgesteld of er sprake is van een kindje met het syndroom van Down of andere chromosoomafwijkingen. De vlokkentest en de vruchtwaterpunctie brengen een klein risico voor de baby met zich mee. Als je 36 jaar of ouder bent of als er aangeboren afwijkingen in de familie voorkomen, kun je kiezen voor een combinatietest, een vlokkentest of een vruchtwaterpunctie. Deze tests worden alle vergoed door de zorgverzekeraar. Als je meer wilt weten over de bovengenoemde tests, dan kun je deze internetsite raadplegen: Alle controles en onderzoeken bij de verloskundige, huisarts of gyneacoloog zijn belangrijk voor jouw gezondheid en die van de baby. Zorg er dus voor dat je je houdt aan de gemaakte controleafspraken en ga er niet van uit dat alles goed is omdat je je goed voelt en geen zwangerschapsverschijnselen of problemen hebt. Laat de deskundigen in de gezondheidszorg hun werk doen! Bedenk je dat het erg belangrijk is jezelf goed in acht te nemen nu je zwanger bent. Je zult waarschijnlijk van iedereen zelfs van vreemden al dan niet ongevraagd advies krijgen over wat je wel of juist niet moet doen. Daarom is het belangrijk om zelf de nodige kennis op te doen en goed geïnformeerd te zijn, vooral als het je eerste baby is, zodat je zelfvertrouwen hebt bij wat je doet. Anders is de kans groot dat je straks in verwarring wordt gebracht en onzeker wordt als je van mensen tegenstrijdig advies krijgt. Voor we ons storten op de verschillende onderwerpen die in dit boek worden behandeld, willen we nog een website noemen die mogelijk interessant voor je is. In een gesprek met de verloskundige of arts (de huisarts dan wel de gyneacoloog) kan het namelijk voorkomen dat zij woorden gebruiken waarvan jij nog nooit hebt gehoord. Natuurlijk moet je niet schromen hun te vragen dingen uit te leggen die je niet begrijpt. Maar als je zelf wat onderzoek wilt verrichten of een woord wilt opzoeken tussen twee controles in, kun je deze handige internetsite raadplegen met een alfabetische woordenlijst met woorden die met zwangerschap te maken hebben: oek Laten we nu verder gaan. -7-

8 Zwangerschapsverschijnselen en aandachtspunten tijdens de zwangerschap In dit hoofdstuk gaan we het hebben over algemene zorgen of problemen en beschrijven we een aantal zwangerschapsverschijnselen en de gevoelens die je kunt hebben tijdens de zwangerschap. Het zijn globale beschrijvingen die je een idee geven over wat normaal is en wanneer je je zorgen moet maken. Zoals altijd is het verstandig contact op te nemen met je verloskundige of arts als je je ongerust maakt. In de volgende hoofdstukken vind je richtlijnen voor voeding en lichaamsbeweging en een heleboel nuttige informatie over de veranderingen die in elk trimester plaatsvinden. En je leert hoe je je lichaam moet verzorgen en je dagelijkse programma en leefstijl kunt aanpassen aan de verschillende fasen van je zwangerschap. Hier volgt een aantal verschijnselen die je kunt verwachten tijdens je zwangerschap: Vermoeidheid Je kunt je doodmoe voelen of snel vermoeid raken tijdens de zwangerschap, vooral gedurende het eerste trimester. Dat is niet zo vreemd omdat je lichaam harder moet werken om bepaalde hormonen te produceren en om de baby in de baarmoeder van bloed en voedingsstoffen te voorzien. Een van deze hormonen, progesteron, heeft een kalmerende invloed op het centrale zenuwstelsel en hierdoor kun je je loom of slaperig voelen. Geef je er deze periode aan over. Veel vrouwen hebben na het eerste trimester hernieuwde energie en uithoudingsvermogen. Probeer voorlopig, als dat mogelijk is, af en toe een dutje te doen of even uit te rusten. Nu je eenmaal weet dat je zwanger bent en de opwinding erover minder is geworden, zul je ervaren wat een zwangerschap voor je lichaam betekent. Tijdens je zwangerschap kun je moe zijn, gevoelige borsten hebben en last hebben van zwangerschapsmisselijkheid, enzovoorts. Niet elke vrouw heeft last van elk zwangerschapsverschijnsel. Sommige vrouwen gaan fluitend door hun zwangerschap en anderen lijden aan een heleboel kleine kwaaltjes die allemaal niet ernstig zijn, maar hun leven over het algemeen wel op zijn kop zetten. Bloedverlies Het is niet ongebruikelijk dat je een paar druppeltjes of een klein beetje bloed -8-

9 verliest aan het begin van de zwangerschap, ongeveer 10 tot 14 dagen na de bevruchting. Deze korte, lichte bloeding vindt iets eerder plaats dan de gebruikelijke menstruatie en is ietwat roze van kleur. Vertel dit wel aan je verloskundige of arts, maar maak je geen zorgen, tenzij het bloedverlies hevig en langdurig is. Je kunt aan het begin van de zwangerschap ook een beetje kramperig gevoel in je onderbuik hebben. Verandering van je eetlust en voorkeur voor bepaald voedsel De geur van sommige voedingswaren kan je misselijk maken als je net zwanger bent. Wat later in de zwangerschap kun je juist naar bepaald voedsel hunkeren. Voor sommige vrouwen zit er toch iets van waarheid in de beroemde ijs en augurken legende! Veel vrouwen kunnen aan het begin van de zwangerschap geen koffie meer verdragen. Deze aversie wordt minder naarmate de zwangerschap vordert. Voedingswaren waartegen je maag kan protesteren zijn onder andere: vlees, kaas, melk en gekruide gerechten. Je moet niet vreemd opkijken als deze voorkeuren en aversies veranderen naarmate je langer zwanger bent. Zwangerschapsmisselijkheid, walging en braken Deze verschijnselen zijn kenmerkend voor het begin van de zwangerschap, maar er zijn vrouwen die er tot de zesde maand last van houden. parfums, koffie of de geur van bepaald voedsel tijdens het koken. Vaker moeten plassen Door de groei van je baarmoeder zul je het gevoel krijgen vaker naar het toilet te moeten. Dit is een normaal verschijnsel tijdens het eerste en het laatste trimester van je zwangerschap. Gevoeligheid en verandering van de borsten De toename van de productie van oestrogeen en progesteron is nodig om je borsten voor te bereiden op het geven van borstvoeding. Vrouwen klagen er aan het begin van de zwangerschap vaak over dat hun borsten zo gevoelig zijn, dat zij zelfs niet meer op hun buik kunnen slapen of nauwelijks de stof kunnen verdragen die hun borsten bedekt. Deze gevoeligheid gaat over. Vrouwen met kleine borsten zijn vaak blij met de veranderingen die de zwangerschap brengt, omdat hun borsten groter worden. Draag zowel tijdens als na de zwangerschap een comfortabele beha die goed steun geeft aan je veranderende borsten. Als je van plan bent je baby borstvoeding te geven is het handig om een speciale voedingsbeha te kopen om het voeden gemakkelijker te maken. De meeste vrouwen hebben gedurende het eerste trimester van hun zwangerschap ongeveer een maand lang last van zwangerschapsmisselijkheid. Van dit verschijnsel kun je al 14 dagen na de bevruchting last krijgen. Zwangerschapsmisselijkheid komt lang niet altijd alleen s ochtends voor en is het gevolg van de aanmaak van hormonen (oestrogeen en HCG) in het lichaam. Sommige vrouwen hebben zonder enige aanleiding last van zwangerschapsmisselijkheid, terwijl andere walgen van bepaalde geuren, zoals sigaretten of sigarenrook, sterk ruikende Hoofdpijn Veel zwangere vrouwen klagen over lichte hoofdpijn die vaak vroeg in de -9-

10 zwangerschap voorkomt. Deze hoofdpijn wordt veroorzaakt door de aanmaak van hormonen en de veranderingen in het lichaam, die leiden tot een verhoogde bloedcirculatie. Obstipatie en een opgeblazen gevoel Obstipatie is een veel voorkomend verschijnsel aan het begin van de zwangerschap en wordt veroorzaakt door een toename van het hormoon progesteron, waardoor de spijsvertering wordt vertraagd. Zorg voor voldoende vocht in je lichaam door veel water te drinken, zodat de klachten over obstipatie en een opgeblazen gevoel verminderen. Gewichtstoename en verandering van het zwaartepunt in je lichaam Je evenwichtsgevoel en het zwaartepunt in je lichaam veranderen door alle veranderingen die in je lichaam plaatsvinden. Probeer in jouw verheven toestand niet te gaan koortdansen of een ladder te beklimmen! Draag comfortabele schoenen zonder hoge hakken, zodat je je evenwicht kunt bewaren en makkelijker loopt zonder te vallen of te struikelen. Stemmingswisselingen Ook stemmingswisselingen zijn weer te verklaren door de hormonale veranderingen in je lichaam. Zelfs als je een gelijkmatig humeur hebt, kun je nu plotseling huilen of boos worden om niets. Bedenk je dat deze humeurschommelingen veel voorkomen tijdens het eerste trimester van de zwangerschap, maar dat je er daarna waarschijnlijk minder last van zult hebben. Duizeligheid Je kunt aan het begin van de zwangerschap duizelig worden of flauwvallen door een te laag bloedsuikergehalte, veranderingen van de bloedcirculatie en hormonale veranderingen. De meeste aanstaande moeders komen ongeveer kilo aan, maar er zijn er ook die wel 22 tot 27 kilo aankomen. Dat extra gewicht kan hinderlijk zijn omdat het overbelasting van je rug en rugpijn veroorzaakt. Vijfig procent van alle vrouwen krijgt op enig moment tijdens de zwangerschap te maken met pijn in de onderrug. Als je iets moet optillen, zak dan door je knieën en gebruik je verstand bij wat je tilt of waar je op klimt. Je gewrichten worden zwaarder belast door het toegenomen en verplaatste gewicht. Door de groei van je baby moet je onderrug dit gewicht compenseren. Drink genoeg water en houd crackers en andere gezonde tussendoortjes bij de hand om een laag bloedsuikergehalte tegen te gaan. Kijk er niet van op als je wat meer aan rust moet toegeven, vooral gedurende de eerste maanden van je zwangerschap. Ik zal het straks hebben over lichaamsbeweging. Probeer ondertussen je spieren sterk en soepel te houden om overbelasting van je rug en vermoeidheid te voorkomen. -10-