Inhoudsopgave. Inleiding Wat is duurzaamheid? 6

Transcriptie

1 Beleidsvisie Duurzaamheid Achtkarspelen December 2009

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Wat is duurzaamheid? Definitie duurzaamheid Duurzaamheidsbeleid over grenzen Wereld Europa Nederland Gemeenten Duurzaamheid in Achtkarspelen 9 2. Visie en doelstellingen Visie Doelstellingen Definitie Duorsum yn de Wâlden De vertaling People Planet Profit Aanpak Kosten Prioriteit en uitvoering Tot slot: de dilemma s rond duurzaamheid 17 Bijlage 1 18 Projecten 2010 Communicatie Bouwen en wonen Duurzame energie Duurzaam ondernemen Bijlage 2 28 Overzicht duurzame ontwikkelingen Achtkarspelen 2

3 Inleiding Achtergrond: In 2007 hebben de VNG en het Rijk in het Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk afgesproken om zich gezamenlijk in te spannen voor een schoner, zuiniger en duurzamer Nederland. Het akkoord bevat afspraken op het gebied van energiebesparing, het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, energietransitie en het klimaatbestendig maken van Nederland. Het uitgangspunt daarbij is dat gemeenten een cruciale rol hebben bij het streven naar een duurzame en efficiënte energievoorziening op lokaal niveau. Gemeenten staan steeds dichter bij de burger en het bedrijfsleven en kunnen daarbij verschillende belangrijke rollen vervullen, door het geven van een voorbeeld, duurzaam aanbesteden, het maken van beleid, het geven van educatie en voorlichting of het verlenen van vergunningen tot het faciliteren van lokale klimaatinitiatieven. Van milieubeleid naar duurzaamheidsbeleid: Duurzame ontwikkeling heeft daarmee feitelijk betrekking op al het gemeentelijk beleid. Het economisch beleid, het milieubeleid, verkeer- en vervoerbeleid, natuur en landschap en het ruimtelijk beleid bevatten allemaal componenten die invloed hebben op de ontwikkelingsrichting van de gemeente en op de balans tussen de drie duurzaamheiddomeinen; people, planet en profit. We lopen daar tegen verschillende zaken aan. Naast het bepalen van de ambities, het creëren van draagvlak, het vergaren van kennis over bijvoorbeeld regelgeving, mogelijke maatregelen en randvoorwaarden, speelt ook de financiering een grote rol. Het klimaatbeleid bestrijkt immers een breed scala aan onderwerpen, zoals duurzame energieproductie, stimuleren van energiebesparing bij burgers en bedrijven, duurzame (agrarische) bedrijven, energiezuinige gebouwde omgeving en schone en zuinige mobiliteit. Voor al die onderwerpen zijn in de loop van de tijd subsidieregelingen en andere fiscale of financiële regelingen opgezet. In de praktijk levert dit een veelheid aan (subsidie)regelingen op met uiteenlopende subsidie verstrekkers, doelgroepen, doelstellingen, voorwaarden etc. Het bekendste voorbeeld hiervan is de in 2008 gepresenteerde Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE) Doel: Het doel van deze Duurzaamheidsvisie is duidelijk zicht te geven op de doelen die we als gemeente Achtkarspelen willen realiseren en met welke concrete plannen we dit kunnen bereiken. Deze visie wil daarnaast de kapstok zijn voor heel veel goede en praktische ideeën op het gebied van duurzaamheid die wij als gemeente hebben. We willen een totaaloverzicht geven van het duurzaamheidbeleid in de verschillende beleidssectoren in onze gemeente. We willen aangeven op welke terreinen intensivering en uitbreiding nodig en mogelijk is ten aanzien van het bestaande beleid. We willen blijvende aandacht voor het onderwerp duurzaamheid binnen de verschillende beleidsvelden waarborgen. 3

4 We achten het verder van belang om duidelijk te communiceren over onze toenemende aandacht voor duurzaamheid. Deels om draagvlak voor activiteiten te creëren maar ook met het oog op educatie en voorlichting. Een belangrijk nevendoel is daarom om op samenhangende wijze te communiceren over de doelen en resultaten van onze duurzaamheidsactiviteiten. Aanpak: In Gewogen Ambitie III heeft de gemeenteraad prioriteit toegekend aan het thema Duurzaamheid en een voorzet gedaan voor een aantal plannen dat zij nader uitgewerkt wilde zien. Om invulling te geven aan deze wens is er een (ambtelijke) projectgroep ingesteld. De projectgroep bestaat uit een vaste kerngroep, die afhankelijk van de thematiek uitgebreid werd met interne en externe deskundigen. De kerngroep heeft op verzoek van de raad een miniconferentie georganiseerd, waarin samen met raad, burgers en bedrijfsleven is gesproken over hoe we duurzaamheid in Achtkarspelen vorm kunnen geven. Tijdens deze themasessie is het huidige beleid op hoofdlijnen geïnventariseerd, zijn taakstellingen en activiteiten benoemd waarmee het duurzaamheidsbeleid geïntensiveerd en uitgebreid kan worden. Ook de verantwoordelijke wethouders waren bij de themasessie aanwezig. De aanbevelingen en conclusies van deze interdisciplinaire bijeenkomst zijn meegenomen in deze visie. Voorliggende nota is tot stand gekomen door een interdisciplinaire aanpak, waarbij alle relevante beleidsafdelingen betrokken zijn geweest. De houdbaarheid van de duurzaamheidsnota: Duurzame ontwikkeling is een zaak van lange adem, een continu proces. Het gaat om lange termijn perspectieven met acties in het hier en nu. In de voorliggende kadernota worden aspecten met betrekking tot de lange termijn vastgelegd. Daarbij hanteren we een meerjarige zichttermijn. Nieuwe innovatieve ontwikkelingen spelen een grote rol bij de oplossing van de energievraagstukken of bij het ontzien van het milieu. Daar willen we de ogen niet voor sluiten. Ontwikkelingen volgen elkaar in snel tempo op en inzichten veranderen soms met de dag. Hypes, al dan niet onderbouwd, spelen soms een hoofdrol in het duurzaamheidsdenken en zo krijgen de ontwikkelingen een competitief karakter. Daar is niemand mee gediend. Menukaart: Er zal jaarlijks een actieprogramma worden opgesteld, waarin de visie middels concrete en onderbouwde plannen gestalte krijgt. Hierin wordt de stand van zaken van lopende projecten bijgehouden en worden nieuwe projecten voorgesteld. Een interactief proces, waarbij zowel raad als college kunnen (bij)sturen. Achtkarspelen is dan ook actief aan de slag met de ontwikkeling en uitvoering van (lokaal) klimaatbeleid. Leeswijzer: Deze visie begint met een begripsbepaling van Duurzaamheid. Het duurzaamheidsbeleid op wereld-, en Europees niveau wordt beschreven om het landelijke beleid, en ons gemeentelijk beleid, in perspectief te plaatsen. In het tweede hoofdstuk wordt de visie van Achtkarspelen besproken. In het derde hoofdstuk is deze visie vertaald naar concrete doelstellingen. Hoe we dit gaan 4

5 bereiken, en waar we mee beginnen en wat nog meer tijd nodig heeft, komt in de volgende hoofdstukken aan de orde. De visie sluit af met een nadere beschouwing over duurzaamheid en de dilemma s waar dit begrip ons soms voor plaatst. 5

6 1. Wat is duurzaamheid? 1.1 Definitie duurzaamheid Duurzame ontwikkeling is het kernbegrip in het rapport Our Common Future, dat in 1987 werd uitgebracht door de VN-Commissie Brundtland. Mevrouw Brundtland legde een duidelijke verbinding tussen economische groei, milieuvraagstukken en armoede- en ontwikkelingsproblematiek. Volgens Brundtland is duurzaamheid een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties hier en elders de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Er is sprake van duurzame ontwikkeling als economische, sociaal-culturele en ecologische belangen op een evenwichtige wijze worden afgewogen. Zo moet economische groei niet ten koste gaan van mensen en het milieu, maar juist zo veel mogelijk ten gunste van mens en milieu. Waar mogelijkheden zijn voor milieuverbetering, moet gezocht worden naar economisch voordeel. De genoemde drie invalshoeken worden ook wel de 3 P s genoemd (Planet, People, Profit). Deze invalshoeken werken door in de drie pijlers fysiek, sociaal en economisch, die gehanteerd worden als afwegingskader bij de belangenafweging voor een duurzaam evenwicht. Hieronder wordt dit grafisch weergegeven. 1.2 Duurzaamheidsbeleid over grenzen Op internationaal, Europees, nationaal, provinciaal en regionaal niveau zijn wetten, regelgeving en afspraken gemaakt om duurzame ontwikkeling te stimuleren. In deze paragraaf wordt ingegaan op deze afspraken en op welk niveau ze zijn gemaakt. Door het grote aantal regels, wetten en afspraken wordt er gekeken naar enkele (de belangrijkste) delen hiervan. Deze paragraaf is daarom niet uitputtend. 6

7 1.2.1 Wereld Klimaatverdrag In 1992 werd in Rio de Janeiro het zogenoemde Raamverdrag Klimaatverandering van de Verenigde Naties (UNFCCC, United Nations Framework Convention on Climate Change) gesloten, meestal aangeduid als het Klimaatverdrag. De doelstelling van dit verdrag: het stabiliseren van de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer op een zodanig niveau, dat een gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat wordt voorkomen. Verschillende industrielanden, waaronder Nederland, hebben verplichtingen onder het Klimaatverdrag afgesproken om de groei van hun uitstoot van broeikasgassen te stoppen. De groep (189) bestaat uit Westerse landen en de landen in Oost- Europa. Halverwege de jaren negentig werd duidelijk dat de uitstoot van broeikasgassen niet genoeg stabiliseert om het doel van het Klimaatverdrag te realiseren. Dat heeft geleid tot het Kyoto-protocol. Kyoto-protocol Het Kyoto-protocol werd in 1997 opgesteld als aanvulling op het Klimaatverdrag. Industrielanden verbinden zich door het ondertekenen van dit verdrag aan de afspraak om in 2012 de uitstoot van broeikasgassen met gemiddeld 5% te verminderen ten opzichte van het niveau in Per land gelden uiteenlopende reductiepercentages. Het percentage voor de Europese Unie is 8%. De Europese Unie heeft vervolgens de emissiereducties per lidstaat bepaald. Nederland moet zijn broeikasgasemissies in 2012 met 6% hebben gereduceerd ten opzichte van Millenniumdoelstellingen VN In september 2000 kwamen de wereldleiders in VN-verband bij elkaar voor de Millenniumtop. Er werd afgesproken om gezamenlijk te vechten tegen armoede en honger, ongelijkheid tussen man en vrouw, milieuverontreiniging en HIV/AIDS en om in te zetten op verbetering van de toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en schoon water. Deze beloften zijn samengevat in de acht Millenniumdoelen. De acht Millenniumdoelen zijn: 1. Extreme armoede en honger zijn uitgebannen 2. Alle jongens en meisjes gaan naar school 3. Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten 4. Kindersterfte is sterk afgenomen 5. Minder vrouwen sterven door zwangerschap 6. De verspreiding van ziektes als AIDS en malaria is gestopt 7. Er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu 8. Er is meer eerlijke handel, schuldverlichting en hulp De eerste zeven doelen moeten hoofdzakelijk gerealiseerd worden in de ontwikkelingslanden. Het achtste Millenniumdoel beoogt verandering in de relaties tussen rijke en arme landen. De doelen moeten in 2015 gehaald zijn. De doelen werden weliswaar door regeringsleiders vastgesteld, maar om ze voor 2015 daadwerkelijk te kunnen halen is ieders hulp nodig, met name op lokaal 7

8 niveau. Daarom startte de VNG in 2007 de Millennium Gemeente campagne. Inmiddels zijn er al meer dan 100 Millennium Gemeenten. Deelnemende gemeenten kiezen voor een eigen invulling, onder de gezamenlijke, herkenbare vlag. Achtkarspelen is een millenniumgemeente. In dit kader licht de nadruk op de bestrijding van malaria, eerlijke handel of fair trade (dit bevordert duurzame ontwikkeling in de internationale handel, met name bij de export van arme landen naar rijke Westerse landen) en energiebesparing binnen gemeentelijke gebouwen. Met de ambities uit de visie willen we ook bijdragen aan het realiseren van de millenniumdoelen. Door bewust te kiezen voor bijvoorbeeld duurzaam inkopen of educatie rondom de millenniumdoelen. Klimaattop Kopenhagen Van 7 tot 18 december 2009 heeft in de Deense hoofdstad Kopenhagen de klimaatconferentie onder het UNFCCC plaatsgevonden. De bedoeling van de klimaattop was het ontwerpen van een nieuw internationaal klimaatverdrag, dat het Kyoto-protocol diende te vervangen. De top is geëindigd zonder juridisch bindend akkoord over verdere opwarming van de aarde. Wel hebben de Verenigde Staten, China, Brazilië, India en de Europese Unie afspraken gemaakt; het akkoord van Kopenhagen. Zij zijn overeengekomen dat er een fonds wordt opgericht voor arme landen die kampen met de gevolgen van klimaatverandering. Voor 2012 moeten rijke landen daar samen 21 miljard euro in storten. Ook is afgesproken dat de landen ernaar streven op een volgende klimaattop, in december 2010, een juridisch bindend document op te stellen. Verder wordt ernaar gestreefd de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden Celsius Europa Op 9 maart 2007 heeft de Europese Commissie een overeenkomst bereikt met ambitieuze klimaatdoelstellingen. In 2020 moet een vijfde van de totale energieconsumptie in de Unie bestaan uit groene energiebronnen zoals wind, water en zon. De Commissie wil dat in 2020 tenminste 10 procent van alle olie en diesel in de vervoerssector moet bestaan uit biobrandstoffen. Deze percentages zijn een gemiddelde voor de Unie. Per lidstaat wordt bepaald welk aandeel zij moeten leveren Nederland In september 2007 heeft het kabinet het werkprogramma Schoon en Zuinig vastgesteld. Dit programma is opgesteld naar aanleiding van afspraken die bij de start van het kabinet zijn gemaakt om duurzaamheid als een van de belangrijkste pijlers van dit kabinet te zien. De doelstellingen van het kabinet in dit programma zijn: De uitstoot van broeikasgassen, vooral CO 2, in 2020 met 30% verminderen vergeleken met

9 Het tempo van energiebesparing de komende jaren verdubbelen van 1% nu naar 2% per jaar. Het aandeel duurzame energie in 2020 verhogen van ongeveer 2% nu naar 20% van het totale energiegebruik Gemeenten In november 2007 hebben het kabinet en de gemeenten het door hen samen opgestelde klimaatakkoord ondertekend. Zij hebben afgesproken zich gezamenlijk in te spannen voor een schoner, duurzamer en zuiniger Nederland. De doelstellingen van gemeenten en rijk zijn: Vermindering CO 2 uitstoot in 2020 met dertig procent. Het aandeel duurzaam geproduceerde energie in 2020 verdubbelen tot twintig procent. Energieverbruik in woningen en gebouwen in 2020 halveren. In 2010 zal het Rijk al zijn producten duurzaam inkopen. Met gemeenten is afgesproken dat zij in 2010 hun producten en diensten voor 75% duurzaam inkopen en in 2015 moet dit 100% zijn. 1.3 Duurzaamheid in Achtkarspelen Duurzaamheid in onze gemeente is niet nieuw. De gemeente Achtkarspelen is op vele terreinen bezig met duurzaamheid en loopt op sommige terreinen zelfs op kop. Voorbeelden hiervan zijn de zonnecollectoren op het dak van het gemeentehuis, ons ecologische groen, het aanbestedingsbeleid en het gebruik maken van groene stroom. Een overzicht van de huidige stand van zaken van zaken van duurzame ontwikkelingen binnen de gemeente is in de bijlagen opgenomen (bijlage 2). Traditioneel is er ook veel aandacht voor openbare ruimte, natuur en multifunctionele plekken; ontmoetingsplaatsen die goed zijn voor de sociale cohesie. Een belangrijke functie hierin heeft natuurbehoud en agrarisch landschapsonderhoud. De nog te ontwikkelen Structuurvisie biedt de kans om alle ruimtelijke ordeningsthema s op het duurzaamheidvlak te verbinden. Duurzaamheid is ook recht doen aan identiteit en karakteristieken en verschillen. Achtkarspelen biedt een uniek landschap, een goed ondernemersklimaat en bruisende gemeenschappen. Ook niet nieuw is, dat er nog veel kansen in het verschiet liggen. In Nederland zijn bijvoorbeeld al veel woonwijken opgezet die energie-efficiënt zijn en zijn uitgerust met innovatieve verwarming- en koelsystemen. 9

10 2. Visie en doelstellingen 2.1 Visie Duurzaamheid is een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Duurzaamheid is daarmee de aarde net zo achterlaten als je haar aangetroffen hebt. Dit jezelf als mensheid ten doel stellen is heel mooi, maar onuitvoerbaar. Wel kunnen we dit doel voor onze eigen gemeente stellen en hier met al onze energie invulling aan geven. Visie 2020 Achtkarspelen klimaatneutraal Blijvende aandacht voor duurzaamheid binnen alle beleidsterreinen. Een aanpak gericht op samenwerking met bedrijven, inwoners en maatschappelijke instellingen. Actieve communicatie over duurzaamheid intern en extern. In 2020 zijn wij als gemeentelijke organisatie klimaat neutraal en is de CO 2 uitstoot van onze gemeente met 30 procent gedaald. Dit is een forse ambitie voor de komende jaren. De grootste uitdaging hierbij is het overbrengen van deze boodschap. Wanneer bij iedereen, van kind tot woningbouwcorporatie, van ambtenaar tot bedrijf, tussen de oren zit is het zwaarste werk echter gedaan. Milieucommunicatie is het belangrijkste middel om aan bewustwording te werken waarbij natuur- en milieueducatie een belangrijk instrument is. Globaal houdt dit doel in dat Achtkarspelen op een duurzame wijze moet voorzien in haar eigen energiebehoefte. Duurzaamheid gaat echter om meer dan energie alleen, op alle beleidsterreinen moet aandacht zijn voor duurzaamheid. Een ambitie die vraagt om een visie en een koerswijziging. Met deze ambitie wordt duurzaamheid immers neergezet als leidend principe en niet een verbijzondering van beleid. De overgang naar een duurzame gemeente kenmerkt zich dan ook als een transitieproces. In dit visiedocument worden de uitgangspunten weergegeven. Er wordt een voorzet gegeven voor een omslag van milieubeleid naar duurzaamheidbeleid, met een jaarlijks duurzaamheidprogramma (Actieplan) waarin concrete projecten 10

11 worden uitgewerkt. Er is daarbij gekozen voor een indeling op basis van de 3 P s. People, Planet en Profit. Dit visiedocument vormt dan ook een instrument waarmee zowel intern als extern gecommuniceerd kan worden over duurzaamheid in Achtkarspelen. Duurzaamheid is immers een breed begrip dat zich op allerlei manieren laat vertalen. In dit visiedocument wordt duurzaamheid vertaald naar de ambities van het college en de gemeenteraad. 2.2 Doelstellingen Deze visie laat zich in combinatie met de drie P s en de vele afspraken die er zijn gemaakt op Europees, landelijk en provinciaal niveau vertalen naar onderstaande doelstellingen op langere en kortere termijn. Ambities People 2020 Herkenbare en vooruitstrevende inspirerende voorbeeldfunctie voor ondernemers, bewoners en maatschappelijke instelling. Ambities Planet 2020 Een CO 2 neutrale organisatie; compensatie van CO 2 emissie is overbodig. Een CO 2 reductie van 30% voor de hele gemeente. Ambities Profit 2020 Duurzaamheid als basisvoorwaarde voor al onze inkoop, aanbestedingen en contracten. Producten en diensten moeten in 2010 voor 75% duurzaam zijn inkocht en in 2015 moet dit 100% zijn. Stabiele economische ontwikkeling gericht op de kwaliteit van het menselijk welzijn. Binnen de mogelijkheden lijken de ambities realistisch. Veranderende omstandigheden, bijvoorbeeld door nieuwe inzichten of op economisch gebied kunnen het bijstellen van de doelen noodzakelijk maken. De doelen moeten niet alleen realistisch en ambitieus zijn, maar moeten ook op een verantwoorde manier gehaald kunnen worden. 2.3 Definitie Duorsum yn de Wâlden De doelstellingen samen vormen de basis voor de definitie van het duurzaamheidsbeleid in Achtkarspelen. We willen een gezonde gemeente zijn zowel economisch als sociaal en ecologisch. Bovendien willen we gezond blijven nu én in de toekomst. Dit doel willen we echter niet bereiken ten koste van andere delen van de wereld. Duorsum yn de Wâlden: Een ontwikkeling die zorgt voor een gezond en duurzaam leef- en werkklimaat in de Wâlden, voor nu en in de toekomst, voor hier en elders. 11

12 3. De vertaling 3.1 People Ambities 2020 Herkenbare, vooruitstrevende en inspirerende voorbeeldfunctie voor ondernemers, bewoners en werknemers. Een duurzaam ondernemersklimaat Bij ontwikkelen en uitvoeren van beleid niet alleen rekening houden met hier en nu maar ook met daar en later. Belang Voorbeeldgedrag laat zien dat een organisatie zich verantwoordelijk voelt en gaat uit van het principe goed voorbeeld doet goed volgen. Ons streven naar duurzaamheid is afhankelijk van en doet een beroep op de samenleving, daarom moet ons eigen handelen geloofwaardig zijn. We moeten dus nadrukkelijk kijken naar hoe we zelf functioneren en onze bedrijfsvoering verduurzamen. Een nieuwsgierige, onderzoekende en innovatie basishouding moet bovendien anderen verrassen, prikkelen en inspireren tot duurzaam handelen. Belangrijke ontwikkelingen Onze organisatie is voortdurend in beweging als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen. Dit betekent dat duurzaam handelen een onderwerp is dat continu aandacht vereist. Belangrijke aandachtsgebieden hierbij zijn ons personeelsbeleid en het NME. Hoe kunnen we dit bereiken? Zorgen dat ondernemers, bewoners en werknemers zich optimaal kunnen ontplooien, zonder nadelige gevolgen af te wentelen op volgende generaties, betekent investeren in voorlichting- en stimuleringprogramma s die bewoners en werknemers aanzetten tot duurzaam handelen. Het betekent ook dat we ondernemers, bewoners en werknemers moeten uitdagen om te participeren in duurzame ontwikkeling en de opgave om energieneutraal te worden, want alleen samen kunnen we werken aan duurzame toekomst. Informeren, stimuleren, participeren en inspireren zijn dan ook sleutelbegrippen. 3.2 Planet Ambities 2020 Een CO 2 neutrale organisatie; compensatie van CO 2 emissie is overbodig. Een CO 2 reductie van 30% voor de hele gemeente in Belang CO 2 levert een grote bijdrage aan het opwarmen van de aarde. Er zijn hierover talloze onderzoeken gepubliceerd. De VNG heeft samen met het Rijk afspraken gemaakt om deze uitstoot te verminderen. 12

13 Belangrijke ontwikkelingen Onze organisatie is voortdurend in beweging als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen. Dit betekent dat duurzaam handelen en er energiebesparing een onderwerp is dat continu gestimuleerd moet worden. Hoe kunnen we dit bereiken? We kunnen een CO 2 -neutrale gemeentelijke organisatie bereiken door een combinatie van maatregelen. Ten eerste door zo veel mogelijk te besparen op energieverbruik, ten tweede door zo veel mogelijk gebruik te maken van duurzame energie en ten derde door de CO 2 uitstoot van het overige energieverbruik te compenseren. Het ministerie van VROM heeft een subsidieregeling voor particulieren om voordeliger een zonneboiler of zonnecollector of andere energiebesparende aan te schaffen. Hier dient aandacht voor te zijn. Bedrijven en particulieren kunnen ook bijdragen door het gebruik van bijvoorbeeld andere koelapparaten, een biovergasser, gebruik van spaarlampen. Hierbij dient ook samengewerkt te worden met de agrarische-, de energie sector en de corporatie SWA. 3.3 Profit Ambities 2020 Duurzaamheid als basisvoorwaarde voor al onze inkoop, aanbestedingen en contracten. Producten en diensten moeten in 2010 voor 75% duurzaam zijn inkocht en in 2015 moet dit 100% zijn. Stabiele economische ontwikkeling gericht op menselijk welzijn. Belang De economie is de motor van de gemeente. Onze taak als overheid is om de economie op een zo verantwoord mogelijke wijze te stimuleren en zelf op een verantwoorde manier hier onderdeel van uit te maken als afnemer. Belangrijke ontwikkelingen Bij het actualiseren van het inkoop- en aanbestedingsbeleid nemen we alle aspecten van duurzaamheid, en de doelstellingen, mee bij de afwegingen. De projectgroep inkoop & aanbesteding onderzoekt op welke manier we dit, organisatiebreed, kunnen bereiken. Hoe kunnen we dit bereiken? Door zelf duurzaam in te kopen stimuleren we de (lokale) duurzame economie. Hierbij kunnen we lokale ondernemers wijzen op de mogelijkheden die zij zelf hebben. Voor bedrijven zijn er diverse subsidiemogelijkheden voor het vervangen van apparatuur en innovatief werken. 13

14 4. Aanpak De doelstellingen zijn ambitieus. Er is niet sprake van een kleine beleidsopgave maar van een koerswijziging, een transitie. Er wordt een structurele maatschappelijke verandering nagestreefd. Toch heeft de gemeenteraad gevraagd om concrete plannen. Dit is ook in lijn met het algemeen beleidskader van Gewogen Ambitie. Op deze manier wordt stapsgewijs gewerkt aan de realisatie van de verandering. Immers, zelfs de grootste reis begint met het zetten van de eerste stappen. Op 18 juni heeft er een miniconferentie Duurzaamheid plaatsgevonden. Deskundigen uit het werkveld, bestuurders en bedrijfsleven hebben tijdens deze conferenties samen gesproken over de wijze waarop we duurzaamheid vorm moeten geven. Dé conclusie die werd getrokken was dat, als we iets willen bereiken, het begint met de wil en bereidheid van mensen om een verschil te maken. Dit wordt bereikt door educatie en communicatie, dit zou volgens de aanwezigen dan ook een vast onderdeel van het beleid moeten zijn. Om de doelstellingen te realiseren zijn concrete plannen en voorstellen neergelegd in de menukaart duurzaamheid. De plannen op de menukaart zijn in 4 categorieën in te delen; communicatie, bouwen en wonen en energie. Daarnaast is in het actieprogramma nog een thema opgenomen over het stimuleren van duurzaam ondernemen binnen Achtkarspelen. De volgende projecten staan op de menukaart: Communicatie Optimaliseren communicatie Duurzaamheid Uitbouwen en opwaarden Natuur en Milieu Educatie (NME) Aanhaken bij landelijke acties energiebesparing Bouwen en wonen Duurzame gemeentelijke gebouwen Stimuleren duurzaam (ver)bouwen particulieren Energiebesparing bestaande woningbouw (corporaties) Ontwikkelen duurzame woonwijken (charette) Duurzame energie Gemeentelijke CO 2 monitor Minimapakket duurzame energie Duurzame energie uit landschap Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen stimuleren Elk jaar zal er een overzicht van projecten worden gepresenteerd. Hierin staat de voortgang van lopende projecten en worden nieuwe projecten gepresenteerd. Voor meer gecompliceerde projecten zal voorafgaand aan de uitvoering een projectplan worden gemaakt. Waar mogelijk zal in de doelstellingen ook de 14

15 verwachte CO 2 besparing worden genoemd. Bij kleinere zaken, zoals het aanhaken bij acties bijvoorbeeld, zal een projectplan niet altijd nodig zijn. In bijlage 1 is het overzicht voor 2010 opgenomen. Voor het uitvoeren en bewaken van de voortgang van de projecten is het aan trekken van een duurzaamheidsmedewerker raadzaam. In Gewogen Ambitie III is hier in de formatie-uitbreiding al rekening mee gehouden. 4.1 Kosten Het programma is als zodanig opgezet en bevat projecten die deel uit maken van het bestaande beleid en de uitvoering daarvan. De projecten, zoals Bodem- en Baggerbeleid, het Waterplan en de Onkruidbestrijding worden kostenneutraal met de bestaande personele capaciteit uitgevoerd. Ook bevat het projecten die vooral uitgevoerd worden door maatschappelijke partners zoals de woningbouwcorporaties. Er worden convenanten afgesloten, waarvan de uitvoering ten laste zal komen van deze corporaties die door de gemeente ondersteunend wordt bijgestaan. Dit gebeurt met de bestaande personele capaciteit. Ten slotte bevat het programma projecten waarvan de uitvoering ten laste van de gemeentelijke begroting komen. In Gewogen Ambitie III is door de raad euro beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het duurzaamheidbeleid in de komende vier jaren van 2010 tot en met Als voorwaarden werd gesteld dat er een duurzaamheidsbeleid zal worden geformuleerd met daarin duidelijke visie en doelen. De raad wil beleid vaststellen waarin de ambitie voor de komende jaren omschreven wordt. Bij het kiezen van uitvoeringsprojecten ligt er beleid waaraan getoetst kan worden. Na vaststelling van deze Beleidsvisie Duurzaam Achtkarspelen kan er met gebruikmaking van dit budget met de uitvoering van de projecten gestart worden. De projecten worden waar mogelijk met de bestaande personele capaciteit uitgevoerd. Dat wil zeggen dat de projecten worden geleid door een interne werkgroep, een projectleider en drie medewerkers, die parttime de projecten aanstuurt. De daadwerkelijke uitvoering kan door interne gemeentelijke afdelingen of door externe specialisten, mogelijk door inhuur, gestalte gegeven worden. Samenwerking met Tytsjerksteradiel behoort wellicht in een aantal gevallen tot de mogelijkheden. Ook zal gezocht worden naar cofinanciering in de vorm van subsidies of andere bijdragen. De afzonderlijke projecten, met de financiële onderbouwing, zullen alvorens met de uitvoering begonnen wordt, aan de raad ter besluitvorming worden voorgelegd. 15

16 5. Prioriteit en uitvoering De uitwerking van de projecten op de menukaart kan, en hoeft, niet allemaal tegelijk plaats te vinden. Er zal een prioritering moeten plaatsvinden. Communicatie vormt het hart, is het speerpunt van de aanpak en is de meest logische beginstap. Zonder dit op orde te hebben zullen de andere projecten niet goed uit de verf komen en geen inspirerende voorbeelden kunnen zijn. Het communicatie handboek en het logo, het gezicht voor duurzaamheid in Achtkarspelen, is daarom als eerste opgepakt. Alle volgende projecten kunnen hier hun voordeel mee doen. Natuur- en milieueducatie is voor een groot deel communicatie. Bij nagenoeg alle communicatie rond duurzaamheid kan natuuren milieueducatie een bijdrage leveren aan het educatieve element, voor groot en klein, van de projecten. Immers, duurzaamheid moet tussen de oren van iedereen een plek krijgen en educatie is daarvoor hét instrument! Het beleidsplan voor NME is inmiddels geschreven en wacht op vaststelling. Ook het aanhaken bij bestaande acties is reeds van start gegaan en moet worden gezien als doorlopend proces. Het bepalen van een nulpunt, of vertrekpunt, voor de CO 2 besparing is daarna een vervolgstap. Op basis hiervan zullen keuzes moeten worden gemaakt. Dit project start eind Het zelfde geldt voor duurzame gemeentelijk gebouwen. Nu de energielabels bekend zijn kunnen maatregelen worden getroffen. De projecten voor het minimapakket, duurzaam ondernemen en het stimuleren van duurzaam (ver)bouwen bij particulieren kunnen worden opgestart in de eerste helft van Voor deze projecten is de regie van de gemeente nodig maar voor de uitvoering is expertise nodig die we, waar nodig, extern zullen zoeken. Daarnaast zijn er nog een aantal zaken die op dit moment nog even tijd nodig hebben voordat er concreet mee aan de slag kan worden gegaan. Het betreft hier het ontwikkelen van duurzame woonwijken en de duurzame energie uit landschap. Eerder constateerden we al dat duurzaamheid een doorlopend proces is. Er zullen dus in de loop van de tijd projecten worden toegevoegd aan de menukaart. Ook kunnen afgeronde projecten van de menukaart verdwijnen. 16

17 6. Tot slot: de dilemma s rond duurzaamheid Toch nog één keer terug naar de begripsdefiniëring, wat is duurzaamheid. In de discussie over het project minsken meitsje in doarp in Twijzelerheide werd gevraag naar de duurzaamheid van de pilot. Even stonden een paar mensen op het verkeerde been. Duurzaamheid? Dat ging toch over het terugdringen van de CO 2 uitstoot of zoiets? Correct, alleen in dit geval niet. Hier wilde men slechts weten of de beschikbare middelen een -uiteraard bij gebleken succes- structurele aanpak legitimeerden danwel dat het project per definitie eindig was. Duurzaamheid had hier dus even niets met luchtvervuiling te maken. Voormalige ontwikkelingswerkers zullen zich nog de standaardfrases over duurzaamheid in hun functieprofielen herinneren. Ongetwijfeld zullen een paar van hen in de milieuhoek hebben gewerkt, maar het gros was toch echt werkzaam binnen de velden onderwijs of gezondheidszorg. Duurzaamheid had hier dan ook niets met milieu of energie te maken, duurzaamheid betekende slechts dat het betreffende project zodanig moest worden ingericht dat het zich na verloop van tijd zelf met inzet van lokale betrokkenen, maar dus zonder externe hulp, zou kunnen bedruipen. Tot ver in de jaren zestig stond het bekend als het duurzame materiaal bij uitstek. Menig kinderspeelgoedje is met dat argument aan de man gebracht. Het ging dan steevast over... plastic. Plastic omdat het niet stuk kon, niet kon vermolmen of verroesten. Plastic dat daardoor als buitengewoon duurzaam werd beschouwd. Opvallend is dat we één generatie verder juist plastic om ongeveer precies hetzelfde argument -namelijk het feit dat het niet of nauwelijks afbreekbaar is- als het tegenovergestelde van duurzaam beschouwen. Bovenstaande voorbeelden mogen aangeven hoe breed het begrip duurzaamheid zou kunnen zijn. Maar willen we het werkbaar houden, willen we althans een begin van SMART opereren bewerkstelligen dan zal het ingeperkt moeten worden. Tegelijkertijd mag dit inperken niet ten koste gaan van het integrale karakter dat juist dit begrip bij uitstek verdiend. Iedere actie en elk product kan op zich duurzaam zijn, maar wanneer het niet binnen een duurzaam opererende omgeving tot stand is gekomen is het weinig meer dan een incident. Om dat te voorkomen is dus toch een brede definitie noodzakelijk. Een definitie die dan ook onvermijdelijk stof tot discussie zal doen opwaaien en wellicht ook op meerdere wijzen geïnterpreteerd zal kunnen worden. Maar is dat eigenlijk wel een nadeel? Of is dat misschien juist wel de essentie van de duurzaamheid. Dat het leeft, dat het beweegt, dat het morgen iets anders inhoudt dan vandaag en overmorgen weer iets anders. Dat we er met z n allen mee bezig zijn. Want dat bevordert een duurzame houding. En als we het over één ding eens kunnen zijn, dan is het wel dat die houding de sleutelfactor is. Een houding die langs de drie sporen, planet, profit en people ontwikkeld moet worden. Wellicht niet noodzakelijkerwijs tegelijkertijd, misschien niet alle drie in dezelfde mate, maar wel zonder er één te vergeten. Want dan zou het niet beklijven, dan zou het niet duurzaam zijn. En dat is nu net wat we willen, duurzaamheid. 17

18 En met dat uitgangspunt laat het begrip zich relatief eenvoudig uitwerken in jaarlijkse uitvoeringsplannen. Plannen om onze gemeente te verduurzamen, plannen om tot een duurzame gemeenschap te komen. Concrete plannen, binnen een kader dat nu eenmaal naar zijn aard abstract is. 18

19 Bijlage 1 Projecten 2010 De volgende projecten staan op de menukaart: 1. Communicatie Optimaliseren communicatie duurzaamheid Uitbouwen en opwaarden Natuur- en Milieu Educatie (NME) Aanhaken bij landelijke acties energiebesparing 2. Bouwen en wonen Duurzame gemeentelijke gebouwen Stimuleren duurzaam (ver)bouwen particulieren Energiebesparing bestaande woningbouw (corporaties) Ontwikkelen duurzame woonwijken (charette) 3. Duurzame energie Gemeentelijke CO 2 monitor Minimapakket duurzame energie Duurzame energie uit landschap 4. Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen stimuleren Op de volgende bladzijden worden de gerechten van de menukaart per onderwerp beschreven. 19

20 1 Communicatie 1.1 Optimaliseren communicatie duurzaamheid Communicatie is van blijvend belang voor het creëren van draagvlak en bewustwording. Een doordachte en consequente manier van communiceren is hiervoor nodig. Om het duurzaamheidsbeleid een duidelijk gezicht te geven is er een huisstijl voor duurzaamheid ontwikkeld: Duorsum yn de Walden. De huisstijl sluit aan bij de gemeentelijke huisstijl zodat deze duidelijk te herkennen is als onderdeel van de gemeente Achtkarspelen. Resultaat of ambitieniveau: Bij alle projecten rond duurzaamheid zal een communicatieparagraaf worden opgenomen. Resultaten van het duurzaamheidsbeleid zullen via alle relevante media worden gepubliceerd. Bij alle vormen van communicatie rond duurzaamheid wordt het logo gebruikt. Duurzaamheid van Achtkarspelen krijgt op deze manier een duidelijk gezicht. Financiële consequenties: Het ontwerpen van de huisstijl en het maken van een huisstijl handboek heeft 2083,- euro gekost. Start uitvoering: Doorlopend 1.2 Uitbouwen en opwaarderen Natuur en Milieu Educatie (NME) De gemeente is al een aantal jaren bezig met natuur- en milieu educatie. In het verleden was de educatie vooral gericht op de uitvoering. Het centrum werd bemand door WIW-ers die weliswaar een grote inzet toonden, maar geen achtergrond in het vakgebied hadden. In het afgelopen jaar is een professionele kracht ingehuurd en is ervaring opgedaan met een brede, proactieve manier van werken. De resultaten zijn positief. Er wordt een beleidsplan Natuur en Milieu educatie aangeboden aan de gemeenteraad. Met de uitvoering van dit plan zal NME gericht als beleidsinstrument kunnen worden gebruikt bij het overbrengen van de duurzaamheidsgedachte. Resultaat of ambitieniveau: We willen in 2012 het volgende bereikt hebben: Provinciaal is NME-Achtkarspelen een goed voorbeeld van een ondernemend NME-centrum. Het is partner bij gemeenteoverstijgende projecten en draagt bij aan expertiseontwikkeling voor NME in Friesland. NME-Achtkarspelen heeft actuele visies op NME voor de doelgroepen. 20

21 Elk kind komt op school minimaal 1x per jaar in aanraking met een NMEactiviteit. NME hanteert actuele en aansprekende werkvormen, inclusief toepassing van ICT en moderne media en sluit aan bij de moderne informatiesamenleving. Het bedrijfsleven is actief betrokken bij NME. Ouders hebben toegang tot informatie over de mogelijkheden om met hun kinderen met NME bezig te zijn. NME-Achtkarspelen is -als een spin in het web-, de drijvende kracht achter het lokale netwerk van NME-organisaties. Hierbij zal ook samenwerking met Tytsjerksteradiel worden gezocht. Financiële consequenties: Voor de uitvoering van de projecten uit het beleidsplan is ,- euro nodig. Voor uitvoering van de plannen is het nodig de formatie voor NME op minimaal 24 uur per week te brengen. Start uitvoering: Zodra beleidsplan is vastgesteld. 1.3 Aanhaken bij landelijke acties energiebesparing Er wordt al zo nu en dan aangehaakt bij landelijke acties. Echter, door hier meer prioriteit aan te geven kunnen we een groter effect sorteren. De projectgroep speelt een belangrijke rol bij het inventariseren en opmerken van acties waar we bij aan kunnen sluiten. Voorbeelden van acties waar al bij aangesloten is zijn de groene voetstappen (stimuleren om per fiets of te voet naar school te gaan) en de Nacht van de Nacht (aandacht voor schoonheid van de nacht en energiebesparing buitenverlichting). Resultaat of ambitieniveau: De projectgroep is op de hoogte van landelijke acties en sluit waar mogelijk en wenselijk aan. Het meedoen aan een actie wordt duidelijk gecommuniceerd met de inwoners van Achtkarspelen. Financiële consequenties: Afhankelijk van actie Start uitvoering: Doorlopend 21

22 2 Bouwen en wonen 2.1 Duurzame gemeentelijk gebouwen Hier is al veel gedaan aan inventarisatie van de energielabels van de verschillende gemeentelijke gebouwen. Bij het labellen van de gebouwen is ook een EPA gemaakt. Naar aanleiding hiervan kunnen per gebouw maatregelen worden genomen. Bij aanpassingen of onderhoud wordt in de keuze van materialen duurzaamheid meegenomen in de keuze. Dit vertaalt zich in het gebruik van verantwoorde materialen, zoals FSC hout, en/of de keuze voor energiezuinige opties. Dit is een doorlopend proces. Voor wat betreft de nieuwbouw van het gemeentekantoor geldt als kader dat de extra kosten voor duurzaamheidsmaatregelen binnen 8 jaar terug verdiend moeten zijn. Om dit proces goed te begeleiden is het benoemen van een(ervaren) projectleider nodig. Resultaat of ambitieniveau Bij onderhoud en verbouwingen van gemeentelijke gebouwen wordt gekozen voor de op dat moment meest energiezuinige opties en duurzame materialen. Financiële consequenties: Afhankelijk van maatregelen. Start uitvoering: Doorlopend 2.2 Energiebesparing bestaande woningbouw De grootste slag valt hier te maken bij de huizen van de woningbouwcorporaties. Tijdens de miniconferentie waren deze aanwezig en gaven zij aan te willen investeren in de duurzaamheid van hun woningen. Met de corporaties is inmiddels overleg geweest. Er is een convenant in de maak voor de aanpak van het woningbezit van de corporaties. De energielabels van de woningen worden in kaart gebracht en hieruit vloeit een maatregelenpakket voort. Besparingsmaatregelen in de schil van de woning zijn over het algemeen erg effectief. De gemeente heeft een ondersteunende rol in dit proces. Resultaat of ambitieniveau: Alle woningbouwcorporaties die actief zijn binnen Achtkarspelen ondertekenen het akkoord. Financiële consequenties: Geen Start uitvoering: Ondertekening convenant

23 2.3 Stimuleren duurzaam (ver)bouwen particulieren Hoewel het duurzaam (ver)bouwen door particulieren uiteraard word toegejuicht ondernemen we momenteel geen maatregelen om dit te stimuleren. Wel worden via de website mensen op de hoogte gesteld van het bestaan van het informatiepunt duurzaam bouwen in Groningen. Door tijdens het bouwen van nieuwe huizen te kiezen voor energiezuinige maatregelen kan een grote bijdrage geleverd worden aan duurzaam wonen. Wanneer burgers een nieuw huis laten bouwen of bij renovatie van bestaande bouw kan door het kosteloos aanbieden van een Duurzaam advies op maat de burger op de hoogte worden gebracht (creëren van vraag) van welke mogelijkheden er zijn en ook welke besparing een dergelijke maatregel oplevert. Aan de hand van een berekening van de energie prestatie coëfficiënt (EPC) worden de mogelijkheden voor energieoptimalisatie van de woning onderzocht. Het is belangrijk dat de gemeente dit advies (door een adviesbureau) aanbiedt in een vroeg stadium van het nieuw- of verbouwtraject. Aan de hand van het advies kunnen burgers kiezen voor duurzame aanpassingen in hun woning. EPCverlagende maatregelen zijn doorgaans rendabel, echter een subsidieregeling voor het uitvoeren van de aanpassingen is wel een belangrijke stimulans. Het adviesbureau kan burgers ook adviseren over subsidiemogelijkheden. Ervaring in andere gemeenten (het gaat dan vooral om nieuwbouw) leert dat vooral in dorpen de animo het grootst is, namelijk 50%. In grotere plaatsen/steden ligt dit op 20%. Als verklaring wordt aangevoerd dat in dorpen mensen vooral een huis bouwen om lang te blijven wonen en meer aandacht besteden aan ontwerp en uitvoering. In plaatsten waar veel cataloguswoningen worden verkocht is de respons lager, een aanpassing bij een dergelijke woning is relatief duur. Misschien kopen mensen op die plekken ook een huis met de intentie later door te stromen. Een investering wordt dan minder interessant gevonden. Mensen die bereid zijn om te investeren in energiebesparende oplossing zijn dus zeker in een plattelandsgemeente als Achtkarspelen te vinden. Voor bestaande bouw kunnen energiebesparende maatregelen genomen worden op het moment dat er gerenoveerd wordt of een nieuwe ketel/boiler etc. nodig is. De EPC norm is hier niet praktisch toepasbaar maar het energielabel wel. Ook hier wordt het traject weer ingezet door een advies op maat door een adviesbureau. Deze groep is moeilijker te vinden dan de nieuwbouwers. Een goede voorlichting over de subsidiemogelijkheden is hier belangrijk. Mensen die in aanmerking komen zullen zich zelf moeten melden en komen niet automatisch naar voren zoals bij verkoop van kavels. Goede communicatie is hier weer belangrijk. Resultaat of ambitieniveau: Nieuw gebouwde woningen hebben een EPC van minimaal 0,5. Iedereen die een huis bouwt of verbouwt in Achtkarspelen krijgt de mogelijkheid voor een gratis maatwerkadvies voor duurzaam bouwen. Indien mensen willen investeren in maatregelen om de EPC te verlagen hiervoor subsidie of een (goedkope) lening beschikbaar stellen. 23

24 Financiële consequenties: Een maatwerkadvies kost ca. 500,- voor een eerste gesprek. Vervolg gesprekken komen op ca. 200,-. Start uitvoering: Ontwikkelen duurzame woonwijken Ontwikkeling van nieuwe woonwijken biedt unieke mogelijkheden om duurzaam bouwen mogelijk te maken. De gemeente heeft eind 2007 een zogenaamde charette georganiseerd om de mogelijkheden voor een het realiseren van een duurzame woonwijk op de ijsbaanlocatie in Buitenpost te onderzoeken. Tijdens een charette worden ideeën verzameld, gesorteerd en op bruikbaarheid getoetst. Uitgangspunten voor het ontwerp van de nieuwe wijk waren: Zorg dat woningen klimaatneutraal zijn Denk aan ruimtelijke inpasbaarheid Denk aan sociale aspecten van duurzaamheid Maak gebruik van Cradle to Cradle principes Maak zoveel mogelijk gebruik van regionale ruimtelijke/fysieke karakteristieken Bij de ontwikkeling van de wijk zullen de resultaten van de charrette worden gebruikt. Resultaat of ambitieniveau: Bij de ontwikkeling van nieuwe woonwijken, zoals de ijsbaanlocatie, worden bovenstaande uitgangspunten in acht genomen. Financiële consequenties: Onbekend Start uitvoering: Onbekend 24

25 3. Duurzame energie 3.1 Gemeentelijke CO 2 monitor Om de ambitie van een CO 2 reductie van 30% voor de hele gemeente te realiseren zal er eerst bepaald moeten worden wat de CO 2 uitstoot nu is. Op grond van deze nulmeting kan bepaald worden op welke gebieden we maatregelen kunnen nemen die het meeste effect sorteren. Resultaat of ambitieniveau: Vertrekpunt creëren voor de ambitie CO 2 reductie 30% gemeentebreed in Op basis van deze meting een plan van aanpak opstellen voor maatregelen. Financiële consequentie: De kosten voor de uitvoering van de CO 2 monitor bedragen 4.800,- excl. btw. Start uitvoering: Uitvoering CO 2 monitor eind Opstellen plan van aanpak Minimapakket Duurzame energie Door de minima te betrekken bij het duurzaamheidsbeleid snijdt het mes aan 2 kanten. Natuurlijk levert het een bijdrage aan de doelstelling maar er kan op deze manier ook een financiële besparing worden gerealiseerd waar deze het hardst nodig is. Door de minima een gratis energiebespaaradvies in combinatie met energiebesparende materialen aan te bieden kunnen bewuste keuzes worden gemaakt. Ook bij het toekennen van bijzondere bijstand voor de aanschaf van een apparaat zou de gemeente de keuze voor een duurzame variant moeten stimuleren. Als wordt uitgegaan van gezinnen met een inkomen van maximaal 120% van het minimum gaat het in Achtkarspelen om 1850 gezinnen, als wordt uitgegaan van 110% gaat het om 1000 gezinnen, voor 100% minima komt dit neer op 683 huishoudens. Een dergelijke actie sluit aan bij 2010, het Europese jaar van de armoede. Resultaat of ambitieniveau: Alle minima wordt een energiebespaaradvies met bijpassende maatregelen (spaarlampen, waterbesparende douchekop, radiatorfolie etc.) aangeboden. Financiële consequentie: Per advies in combinatie met uitvoering van maatregelen zal op een bedrag van 75,- tot 100,- gerekend moeten worden. Start uitvoering: Begin

26 3.3 Duurzame energie uit landschap Bij het onderhoud van de voor Achtkarspelen karakteristieke houtsingels en houtwallen, komen enorme hoeveelheden snoeihout vrij. Tot voor kort kwam dunning daaruit op composthopen terecht, maar het merendeel werd gewoon ter plaatse verbrand. Verbranden van het afvalhout mag niet meer, dus moet het worden afgevoerd en veelal gecomposteerd. Omdat dit kostbaar is wordt er veel met ontheffingen gewerkt. Vanuit milieutechnisch oogpunt niet bepaald een ideale situatie. Nederland importeert energie, maar energiebronnen binnen de landsgrenzen worden onderbenut. Op hout stoken heeft echter een groot aantal voordelen. Het is schoner, CO 2 neutraal, ruim voorradig en bovendien veel voordeliger. Hout is dus een duurzame grondstof die nog niet optimaal gebruikt wordt. Houtwallen zijn mooi voor het landschap, maar leveren tot dusver weinig op voor de grondeigenaar. Onderhoud wordt steeds duurder, overheidssteun neemt af (SAN).Vandaar de vraag; kun je het gebruik van houtachtig materiaal rendabel maken voor duurzame energieproductie? Op dit moment zijn veel partijen bezig met het onderzoeken of er mogelijkheden zijn. De Noardelike Fryske Wâlden, verschillenden gemeenten; verbranding van biomassa is letterlijk een hot item. Binnen Achtkarspelen zijn er ook mogelijkheden, milieuterrein Lutkepost zou een mogelijke locatie kunnen zijn voor een dergelijke centrale. De NFW laten een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren. Het gaat dan om een gezamenlijk project voor het benutten van snoeihout uit Achtkarspelen, Tytsjerksteradiel en Dantumadiel. Zodra de resultaten van het haalbaarheidsonderzoek van NFW bekend zijn moet bezien worden hoe en op welke manier Achtkarspelen hieraan aan kan bijdragen. Resultaat of ambitieniveau: Ontwikkelingen ondersteunen en stimuleren. Financiële consequentie: Nog onbekend Start uitvoering: Zodra het haalbaarheidsonderzoek van de NFW is uitgevoerd komen met plan voor de rol van gemeente Achtkarspelen. 26

27 4. Duurzaam ondernemen 4.1 Stimuleren duurzaam ondernemen Ook bedrijven zullen duurzamer moeten worden. De gemeente stimuleert dit, bijvoorbeeld door duurzaam te gaan inkopen. Voor het bedrijfsleven biedt dit kansen. Het MKB kijkt vooralsnog eerst de kat wat uit de boom. Belangstelling is er zeker maar concreet aan de slag gaan blijkt lastiger. De gemeente kan een belangrijke rol spelen in het stimuleren van bedrijven om op een praktische manier met duurzaam ondernemen aan de slag te gaan. Een manier om de lokale bedrijven te stimuleren is het opzetten van een zogenaamd koploperproject. Bij een dergelijk project wordt, onder regie van de gemeente, een aantal bedrijven gevraagd deel te nemen in een pilot. Deze bedrijven, de koplopers, gaan aan de slag met een tweetal praktische instrumenten; de duurzaam Ondernemen quickscan en de Milieubarometer. Deze bedrijven zijn bij voorkeur al bezig met duurzaam ondernemen of zijn hier enthousiast over, én ze zijn bereid hun ervaringen met andere bedrijven te delen. Op deze manier wordt bewustwording gecreëerd, samenwerking met de gemeente bevorderd, ervaringen gecommuniceerd en wordt invulling gegeven aan het gemeentelijk klimaatbeleid. Resultaat of ambitieniveau: Duurzaam ondernemen binnen Achtkarspelen stimuleren en mogelijkheden voor duurzaam ondernemen voor de bedrijven in kaart brengen. Financiële consequentie: Onbekend Start uitvoering: