Testlab Heb je de film Testlab gezien? Ga dan snel zelf aan de slag!

Transcriptie

1 Tstlab Hb j film Tstlab gzin? Ga an snl zlf aan slag! van: Ga naar ikthtbtr.nl n spl lk wk op ht igibor Vraag van Wk.

2 Opracht 2 Blomkool voor, blomkool na D bkn Schijf E Hir! vang wout, Dylan hout hl rg van blomkool. Hij zou wl ir ag blomkool willn tn, maar zijn ours vinn at gn go i. Dylan bgrijpt ht nit. Blomkool is toch gzon? Ht plaatj van Schijf van Vijf komt j vast bkn voor. Ho zit ht ook alwr? Waarvoor is i Schijf hanig? In it bokj lr j oor luk oprachtn n profjs waarom ht blangrijk is om gvarir t tn n volon t bwgn. J ontkt wlk voingsstoffn j lichaam noig hft om gzon t blijvn. Ook zi j wat i voingsstoffn prcis in j lichaam on. D Schijf van Vijf bstaat uit jawl! vijf vakkn. In ir vak zittn vrschilln voingsmiln. D voingsmiln binnn één vak lvrn ongvr zlf voingsstoffn. Als j ht nit mr hlmaal wt, kijk an op afbling hirnaast. Of misschin hangt postr van Schijf wl in klas aan muur. Ht is blangrijk at j gvarir t n rinkt. Elk ag kis j us voingsmiln uit lk vak. Zo krijg j all voingsstoffn binnn i j noig hbt. Thuis Probr it rcpt ns! J ours willn j vast wl hlpn! VvW Hbbn julli Vraag van Wk al gspl op ht Opracht 1 PowrPasta Bkijk ingriëntn uit ht rcpt PowrPasta. Chck mt Schijf van Vijf of it n gzon pastamaaltij is. ikthtbtr.nl n luk vraag ovr gzon n lkkr tn! Ht is wit, ligt op j bor n kan inns ontploffn Bomkool! Nit zo simpl Bgrijp j ht? Ht is nit zo simpl. Err lr j al at ht go is om lk ag prouctn uit lk vak van Schijf van Vijf t kizn. Maar aarbij is ht blangrijk at j lt op variati binnn n vak. Elk prouct binnn n vak bstaat uit ongvr zlf voingsstoffn, maar nit prcis zlf. Dus, ht is nit vrstanig als Dylan lk ag blomkool zou tn. Ook mot j lttn op hovlhn. Als j als gront bij j warm maaltij maar één klin schijfj tomaat nmt, is at nit volon. Opracht 3 Hovl? Vul vragnlijst in. Zt n cirkl om ht antwoor at ht bst bij jou past. Hovl botrhammn t jij pr ag? 2-3 sntjs. 4-5 sntjs. 6 of mr sntjs. Ho blg j i botrhammn graag? Mt n un laagj halvarin n n plakj vlswarn of n plakj kaas. Mt n un laagj halvarin n vl haglslag. Zonr botr n mt n ikk plak kaas. Et jij fruit? N, nooit of hl zln. Ja, altij 1 stuk fruit pr ag. Ja, mstal 2 stuks fruit pr ag. Jij rinkt pr ag. (vooral watr; frisrank tlt nit m) Ongvr 3 glazn. Ongvr 5 glazn. Ongvr 10 glazn. Et j bij warm maaltij altij vls? Ja, altij n klin porti. Mstal wl, maar soms t ik ook vis of n vlsvrvangr (zoals i of taho). N, ik t nooit vls, vis, irn of taho. Hovl gront schp jij op j bor? Ongvr 1-2 opschplpls. Ongvr 3-4 opschplpls. 5 of mr opschplpls. Van aarappln, pasta of rijst nm jij. Ongvr 1-2 opschplpls. Ongvr 3-4 opschplpls. 5 of mr opschplpls. igibor? Elk wk vin j op Hihi, haha! Opracht 4 Et jij gzon? In tabl hironr zi j hovl jij pr ag uit lk vak van Schijf van Vijf mag tn. Dit zijn hovlhn voor kinrn van 9 tot n mt 12 jaar. Voingsmil Pr ag noig broo 4-5 sntjs aarappln/rijst/bonn/pasta 3-4 opschplpls gront 3-4 opschplpls fruit 2 vruchtn of tw schaaltjs (aarbin, bssn,..) mlk of mlkprouctn 3 glazn of bakjs vls(warn)/vis/kip/taho/i 1 klin porti ( gram) of 2 irn halvarin op broo n un laagj pr botrham oli/vloibaar bak- of braaprouct 1 tlpl (voor ht klaarmakn van tn) vocht 1-1½ litr (ongvr 8-10 glazn)

3 Vripn in voingsstoffn J las al at voingsmiln uit vakkn van Schijf van Vijf voingsstoffn lvrn. l ings w mi at l r. n m gs in in m vo n, Dz tt Vak 3: r iwi onr an i r l al n n bv n at vit tn ami n Vak 2 koolhy : Dz v rat n, oin iwi tt gsm n, i v anr n onr a t t bv amins n minraln. n it l ls, v z Vak on 1: Dz r a n vo r vi i ta tn vat n b inraln. l m i n m s s ng min vo v z D n 5: att k bv Va gsvak 4: D in onr s. o z v s. m iln bvattn amin anr vttn n vit Kcal En af- stan ruk j uit in (kilo)mtrs n n gwicht in (kilo)grammn. En hovlhi nrgi wort uitgrukt in (kilo-) caloriën (kcal) of kilojouls (kj). Ho grotr ht vak is in Schijf van Vijf, ho mr j pr ag noig hbt van prouctn i in at vak staan. Maar klin vakkn zijn nt zo go blangrijk. Oplaabar battrij J mot us gvarir tn n juist hovlhn tn. Voor n gzon lfstijl is vrr bwgn nog hl blangrijk. J kunt j lichaam vrglijkn mt n oplaabar battrij. Bij alls wat j ot, hb j nrgi noig. Voor sportn, maar ook voor nkn, pratn n slapn. Door t tn n rinkn, laat j lichaam zich op: j krijgt wr nrgi. Vitamins n minraln zijn noig om j lichaam go t latn wrkn. Koolhyratn gvn j nrgi. Z zijn branstof voor j hrsnn. Eiwittn zijn n soort bouwstnn voor j lijf. J hbt z noig voor opbouw van j clln, znuwstlsl, spirn, organn, bottn n blo. Z kunnn ook bschaig clln rparrn. Vttn zijn noig als nrgibron. Z lvrn ook ssntiël vtzurn n vrschilln vitamins: vitamin E n soms vitamin A n D. Essntiël vtzurn houn j hui n harn gzon. Vitamin E bschrmt j clln. Vitamin A is go voor j ogn. Mt vitamin D hou j j bottn n tann strk. Evnwicht D boling is at j nrgibalans in vnwicht is. Dat btknt at hovlhi nrgi i j binnnkrijgt via j tn n rinkn, glijk is aan nrgi i j kwijtraakt. Iman i n lang prio vl mr nrgi binnnkrijgt an hij gbruikt, zal ikkr worn. Iman i lang tij minr caloriën binnnkrijgt an hij gbruikt, zal juist afvalln. Opracht 5 In balans Enrgi gbruikn oor bwgn (all activititn gurn één uur van n kin van ongvr 40 kg) Tlvisi kijkn -50 kcal Snacks Enrgi binnnkrijgn oor tn n rinkn Appl +60 kcal Banaan +88 kcal Buitn spln -200 kcal Zwmmn -160 kcal Bkr halfvoll mlk +118 kcal Sntj bruin broo +84 kcal Halv ro paprika +11 kcal Kamr opruimn -135 kcal Gymls -140 kcal Blokj 20+ kaas +24 kcal Kopj bouillon +13 kcal Glas vruchtnsap +110 kcal In klas zittn -55 kcal Snacks zoals chips, kok, chocola n ijs staan nit in Schijf van Vijf, omat z gn of maar hl winig go voings- stoffn bvattn. Ht zijn vaak ook nog caloribommn. Ht klinst zakj chips lvrt al 135 kcal. Eén roz kok zorgt zlfs voor 237 kcal. Krntnbol +134 kcal Watr zit ovral in j lichaam. Watr vrvort anr stoffn oor j lijf n hlpt j lichaam op tmpratuur t blijvn. Vzls zorgn rvoor at j armn go wrkn. Tst Enrgi D hovlhi nrgi i iman pr ag noig hft, ht nrgibhoft. D nrgibhoft is voor irn vrschilln. Jongns hbbn mstal mr nrgi noig an misjs. Jongns tussn 9 n 13 jaar hbbn ongvr 2200 kcal noig. Misjs in zlf lftij ongvr 2100 kcal. Bij nrgibhoft spln bhalv j lftij ook m: j gwicht, ho vaak j bwgt n ho intnsif j bwgt. Door gzon t tn n minstns n uur pr ag t bwgn, blijf j lkkr fit n in balans! Bwg jij volon? Tip: o ns bwgtst op sit: 30minutnbwgn.nl! Ga naar Bwg jij Dubbl30? n kis an voor Do bwgtst. Laat j ours bwgtst makn. En, hb jij sportiv ours? Bnk at volwassnn minstns n halfuur pr ag motn bwgn. Strp ht fout woor wg: Mijn var bwgt wl/nit volon. Mijn mor bwgt wl/nit volon.

4 vak 2 Ht lab in! vak Lt op Elk pro fj o j mt n grop j van ong vr v ijf lrling n! J wt nu mr ovr gvarir n gzon tn, ovr voingsstoffn, n gzon gwicht n nrgibalans. J hbt in film gzin at Ewout n profssor Amito ri profjs n om voingsstoffn aan t tonn. Mt prouctn i in ht booschappnpakkt zittn, ga j nu zlf aan slag! Ho volt at, collga zijn van profssor Amito? 1 Koolhyratn Koolhyratn lvrn nrgi aan j lichaam. Ht zijn branstoffn. Eignlijk bstaat n koolhyraat uit allmaal klin suikrltjs. J lichaam brkt koolhyratn af in loss suikrltjs. J lichaamsclln zttn z suikrltjs om in nrgi. Vitamins n minraln Grontn n fruit bvattn vl vitamins, minraln n watr. In film Tstlab zag j al n voorbl. Sommig vitamins n minraln kan j lichaam zlf makn. D mst vitamins n minraln mot j binnnkrijgn oor juist voingsmiln t tn. Vitamins n minraln lvrn gn nrgi. Z zijn van blang om fit n gzon t blijvn. Prof 1 Vruchtn vol vitamins In fruit zit vl vitamin C. Vitamin C is onr anr go voor j wrstan. Als j t winig vitamin C binnnkrijgt, an kun j zik worn. In wlk sap zit mst vitamin C: applsap, sinaasapplsap of grapfruitsap? Nm van all ri vruchtnsappn n paar slokkn. Kun jij provn in wlk sap mst vitamin C zit? Ja / N Wlk van ri vin jij ht lkkrst?. J kunt nit provn wlk vruchtnsap mst vitamin C bvat. Maar j kunt wl n prof on om it t wtn t komn. Noig voor prof 3 vrschilln vruchtnsappn: applsap, sinaasapplsap n grapfruitsap 1 thlpl allsbinr watr flsj btain (of joium) (j vint it in EHBO-oos op school) 4 glazn of bkrtjs 1 tlpl 3 thlpltjs maatbkr Zo vor j prof uit 1. Mng één thlpl allsbinr mt 100 ml watr in n glas. 2. Vog aan it mngsl tin ruppls btain to n ror ht go. Ht mngsl wort nu blauw. 3. Nm ri glazn n o in lk glas tw tlpls van ht blauw mngsl. 4. Vog an aan lk glas voorzichtig één thlpl vruchtnsap to. In glas 1 o j applsap, in glas 2 sinaasapplsap n in glas 3 grapfruitsap. 5. Wacht vijf minutn n kijk an naar klur van vloistof in glazn. Ht glas mt lichtst gklur vloistof bvat mst vitamin C. Omcirkl ht antwoor at klopt: In wlk glas zit lichtst gklur vloistof? Dit sap bvat us mst vitamin C! Kijk op ri pakkn vruchtnsap n chck hovlhi vitamin C i rin zit. Klopt ht rsultaat van ht profj? Prof 2 Ztml zokn joium. Als j n wonj mot ontsmttn, gbruik j aarvoor btain of nsappn vrucht in s J gbruikt nt ook btain om aan t tonn at r vitamin n in zittn. Dz bruinachtig vloistof kan ook aantonn at r voingsmil ztml aanwzig is. Ztml bstaat uit koolhyratn. Als r ztml n us koolhyratn in n voingsmil zit, zorgt n ruppltj btain rvoor at ht voingsmil onkrblauw klurt! Noig voor prof flsj btain (of joium) (j vint it in EHBO-oos op school) ½ aarappl (snij voorzichtig één aarappl oor) 1 rijstwafl kaas ½ plakj kaas klin btj vruchtnsap 1 glas of bkrtj J ha maar één rijstwaf l kaas noig vo or z pro f. Er blijvn r gnog ovr om van t snopn! Zonr bta in natuurlij k! Zo vor j prof uit 1. Druppl tlkns n paar ruppls btain op ht voingsmil at j wilt tstn. 2. Kijk aarna naar klur van ht voingsmil. 3. Vul tabl hironr in. Voingsmil Klurt ht voingsmil onkrblauw als j ruppls btain hbt togvog? Suikr J lichaam hft volon aan natuurlijk suikrs uit bijvoorbl grontn n fruit. J hoft us nit t zorgn voor xtra suikr in vorm van snop. Blauw = ztml (koolhyratn) aanwzig. Omcirkl wat klopt. Hihi, haha! Mourat loopt huiln naar lraar n zgt: Z hbbn mijn broo in vijvr ggooi. Waarop lraar vraagt: Mt opzt? N, antwoort Mourat, Mt pinakaas!

5 Eiwittn J lichaam is hlmaal opgbouw uit clln: j hui, j blo, j bottn n j spirn. Al i clln zijn gmaakt van iwittn! J lichaam maakt voorturn niuw clln n vrvangt ou clln. Eiwittn zijn us n blangrijk bouwstof. va k 3 Hihi, haha! En school sarintjs zwmt in ocaan. En onr- zër komt voorbij. Wat is at nou voor n ing?, vraagt n sarintj aan zijn var. O, nits bijzonrs, at is n blik mnsn. Klontjs Als j prof go gaan hbt, zul j n soort witt klontn in koffifiltr ovrhoun. Dit zijn iwittn! J kunt van z iwittn zlfs n blj klin. Na ongvr tw agn is j blj hlmaal har gworn! Vttn Vttn gvn, nt als koolhyratn, nrgi aan j lichaam. Z inn us als branstof. Vttn lvrn ook vitamins. Vt bstaat voor n l uit go vttn n voor n l uit minr go vttn. Dat hb j ook kunnn zin in film. Ho zat ht ook alwr? Go vttn nomn w onvrzaig vttn. Z zittn vooral in vtt vis, zoals makrl. Go vttn zittn ook in oli, halvarin n notn. Onvrzaig vttn vrlagn kans op hart- n vaatziktn. Vrzaig vttn zijn minr go vttn. Er zit vl vrzaig vt in snacks, chocola n gbak. Ook in vtt vlswarn of vlssoortn n in voll mlkprouctn n kaas zittn vl vrzaig vttn. Vrzaig vttn kun j btr zo min moglijk nmn. vak Prof 3 Wl ns n iwit gzin? In mlk zittn iwittn. Kijk maar op n pak mlk. Ho zin iwittn r ignlijk uit? Vor it profj uit n j zult ht zlf zin! Noig voor prof 100 millilitr (ml) mlk 100 millilitr (ml) natuurazijn maatbkr 1 lpl 2 glazn of bkrtjs koffifiltr Zo vor j prof uit 1. Do 100 ml mlk in n glas of bkrtj. 2. Vog 100 ml azijn to. 3. Ror it mngsl mt lpl go oor. 4. Laat ht mngsl vijf minutn staan. 5. Git ht mngsl aarna oor n koffifiltr in n anr glas of bkrtj. 4 Prof 4 Vt in chips In chips zittn vttn. In light chips zittn ook vttn, maar minr an in gwon chips. Dat kun j nit ruikn of provn. J kunt ht wél zin. Ho? Vor ht profj uit n ht bwijs is glvr! Noig voor prof n klin hanj gwon chips n klin hanj light chips 2 glazn watr watrkokr its om m t stampn of t vrkruimln Zo vor j prof uit 1. Nm n hanj gwon chips n maak z fijn. 2. Do it ook mt n hanj light chips. 3. Nm tw glazn n o klin stukjs chips in n glas. Onthou chips. go in wlk glas gwon chips zittn n in wlk glas light okr. watrk 4. Kook watr in n chips5. Git voorzichtig n btj gkookt watr in bi glazn ovr n. afkol aarna ls mngs kruimls. Laat glas 6. Wat zi j nu op ht watr rijvn? Wlk vrschil zi j tussn ht chips? light mt glas ht n chips mt gwon Light Light chips bvattn 30% minr vt an gwon chips. Maar ht zijn nt zo go caloribommn! Wist j at... als j gzon bnt: j haar 15 cm pr jaar groit? j nagls 2,5 mm pr maan groin? nagls van j hann 4x snllr groin an i van j tnn? Wist j ook at: mst bottn in j hann n votn zittn? j vot n j onrarm zlf lngt hbbn? J 17 spirn gbruikt om t glimlachn n 43 spirn om t fronzn? Dus glimlachn kost j vl minr nrgi an boos kijkn!

6 Totj van Wk Watr vak Watr is van lvnsblang! J kunt n paar wkn zonr tn lvn. Maar, zonr rinkn hou j ht nit langr vol an n paar agn. Wist j at j lichaam voor ongvr rikwart uit watr bstaat? Watr is noig om j hl lichaam go t latn wrkn. Watr lost voingsstoffn op, i aarna oor ht lichaam opgnomn worn. Watr hlpt bij ht vrvorn van afvalstoffn n voingsstoffn in ht blo. En watr is blangrijk voor ht rgln van tmpratuur van j lichaam. En nu prof op som! Hb j all provn gaan? Dan zijn z vragn n pulnschil voor j. Do j ht go, an bn j lkkr bzig gwst n mag j jzlf Prof nomn! Vt! J hbt ht noig. Nit t vl, n lifst go, onvrzaig vttn: i zijn blangrijk voor j lichaam. Wt j ht zlsbruggtj? Onvrzaig = Oké! Bvattn prouctn hironr vooral vrzaig of vooral onvrzaig vttn? Kis ht juist antwoor oor ht t omcirkln. 4 5 n mns voor 66% uit watr bstaat? Dat is minr an n komkommr of watrmlon, want i bstaan voor 97% uit watr! Prof 5 Watrig wortl Ewout glooft in film nit at n wortl voor n groot l uit watr bstaat. Wat nk jij? Nit alln vloistoffn bvattn watr. In vl voingsmiln zit ook watr. Vul rst kolom van tabl hironr in. Vor aarna prof uit n controlr op i manir of wat jij nkt klopt. Ewout hoor in film gn watr klotsn ton hij n wortltj hn n wr schu. Wil at zggn at r gn watr in zit? Vul tijns prof tw kolom van tabl in. Om t bginnn n sappig vraag. Als iman jou vraagt om vruchtnsap waarin mst vitamin C zit, wat schnk jij an in? 1 a oli vrzaig/ onvrzaig vttn paprikachip walnotn vrzaig/ onvrzaig vttn s vrzaig/ onvrzaig vttn salami vrzaig/ onvrzaig vttn haring vrzaig/ onvrzaig vttn c b En mns bstaat voor 75% uit watr, vrm i hè? Ook in hl vl prouctn zit watr, ook al zi j at nit irct. Maar wt j ook van prouctn hironr waarin ht mst watr zit? Gf prouctn hironr n cijfr van 1 tot n mt 5. 1 = mst watr n 5 = minst watr. 5 applsap sinaasapplsap grapfruits ap a J kunt mt btain zin of r ztml in n voingsmil zit. Vrklurt ht voingsmil oor n ruppltj btain blauw, an BINGO zit r ztml in. Kis in zinnn hironr sts ht juist woor oor ht t omcirkln. b c 2 Noig voor prof 4 plastic botrhamzakjs n warm lamp (gn tl-lamp, spaarlamp of llamp) stukj aarappl btj graspt wortl ½ plakj kaas ½ witt botrham Zo vor j prof uit 1. Do vir voingsmiln apart in vir plastic botrham zakjs n sluit zakjs go af. Nm van aarappl n paar klin stukjs of schijfjs! 2. Hou zakjs één voor één ongvr tin cntimtr onr n warm lamp gurn n paar minutn. 3. Schrijf op in tabl of j klin watrruppls (connsruppls) aan binnnkant van ht plastic zakj zit vrschijnn. 4. Als j watrruppls zit, an bvat ht voingsmil watr. D warmt van lamp zorgt r namlijk voor at ht watr uit ht voingsmil vrampt. Klopt ht wat jij van tvorn acht? watrmlon 3 a koolhyratn b vttn c iwittn banaan appl High fiv! Jij wt nu alls ovr Schijf van Vijf! Slotvraag: wlk tw zinnn van onrstaan vijf kloppn? a Ho grotr ht vak van Schijf van Vijf, s t mr j uit at vak noig hbt. b Als j lk ag its t uit Schijf, bn j go bzig. c Snopjs waarop staat at r vitamin C in zit, vin j in ht gront- n fruitvak van Schijf. Eiwittn vin j alln in ht vls-vis-zuivlvak. D Schijf is n hulpmil om gzon n gvarir t tn. 6 Mlk mt klontjs mot j nit mr rinkn. Wannr mlk zuur wort, ontstaan r klontjs. Maar wat zijn i klontjs ignlijk? volkornbroo tomaat Mt n ruppl btain vrklur aarappl blauw / nit. D kaas vrklur juist blauw / nit. Als n voingsmil blauw wort, an zittn r wl / gn koolhyratn in, want ztml is n koolhyraat / iwit. 1 b - 2 blauw, nit, wl, koolhyraat - 3 c - 4 a. onv., b. onv., c. vrz.,. onv.,. vrz watrmlon, 2 tomaat, 3 appl, 4 banaan, 5 volkornbroo - 6 a n Wist j at... t ht Op ht platform van Ik agn op ht btr kunnn julli vr julli ook toigibor on. Hir vinn luk filmpjs. lichtingn op vragn n c b a

7 Na al i provn hb j vast trk in n lkkr gzon botrham of smoothi? Kijk op ikthtbtr.nl/rcptn n tst j kookkunst! Colofon Ht Knmrk-lsprogramma Ik t ht btr Tstlab voor grop 7 is gmaakt in opracht van Albrt Hijn. Bij ht wrkbokj hoort n postr van Schijf van Vijf (bstlnummr 6250) n n ocntnhanliing (bstlnummr 6240). D introuctifilm bij Tstlab is t vinn op Op it platform staan ook Vraag van Wk, anr lsmatrialn n xtra informati. Bij ht lsprogramma hoort vrr nog n booschappnpakkt mt prouctn i noig zijn voor provn. D schriftlijk matrialn kunt u tgn vrznkostn aanvragn bij Zorn Uitgvrij via Ht bijbhorn booschappnpakkt kunt u na inschrijving gratis ophaln op 12 maart 2015 bij oor u gslctr Albrt Hijn-winkl. Ht lspakkt Ik t ht btr Tstlab is n onrl van ht ovrkopln ucativ platform Ik t ht btr van Albrt Hijn. Binnn it platform ontwikklt Albrt Hijn vrschilln initiativn i lrlingn actif aanzttn tot n gzon voingspatroon. Albrt Hijn is lanlijk partnr van JOGG. JOGG staat voor Jongrn Op Gzon Gwicht. JOGG is bwging waarbij irn in sta, orp of wijk zich inzt om gzon tn n bwgn voor jongrn gmakklijk n aantrkklijk t makn. Auturs Pitti Rkr n Annt Huysr Mt mwrking van ht Voingscntrum Rcptn Janin Schrurs Prouktis Fotografi Hnk Bransn n Thssa Ligtvot Art irctor Esmé van Doorn Vormgvr Sannk Prins Mt ank aan OBS D Hof & Hugo, Waalwijk Ontwikkling n istributi Zorn Uitgvrij B.V. Postbus 4001, 2301 RA Lin tlfoon (071) mail info@ikthtbtr.nl fax (071) Albrt Hijn Bstlnummr 6230