Designteams hogere-orde leesvaardigheid met ICT

Transcriptie

1 Designteams hogere-orde leesvaardigheid met ICT Ontwikkelkring en Promotieonderzoek Voor het inrichten van meerdere designteams zijn we op zoek naar enthousiaste docenten Engels die gemotiveerd zijn om met andere collega s samen leerarrangementen te ontwikkelen gericht op het bevorderen van hogere-ordeleesvaardigheid met gebruik van ICT. Onder hogere-orde leesvaardigheden verstaan we vaardigheden die ervoor moeten zorgen dat de lezer niet alleen begrijpt wat er in de tekst staat, maar dat hij deze informatie ook kan evalueren, beoordelen, interpreteren, en integreren met informatie uit andere bronnen of met al eerder verworven kennis. Het leesgedrag van jongeren verandert en leerlingen lezen onder andere steeds vaker digitaal. Dat roept de vraag op of je dan niet juist die digitale leesomgeving in zou kunnen zetten om de hogere-orde-leesvaardigheid van leerlingen te vergroten. Door met elkaar lessen te ontwerpen gaan de designteams op zoek naar mogelijke antwoorden op deze vraag. Ieder designteam bestaat in principe uit vier tot zes docenten, waarbij liefst (maar niet noodzakelijkerwijs) twee docenten van dezelfde school of locatie afkomstig zijn. De teams zullen worden ondersteund door een procesbegeleider, en door een vakdidacticus of ICT-expert op momenten dat daar in het team behoefte aan is. Docenten die willen deelnemen Wij willen graag in contact komen met enthousiaste docenten Engels die: gemotiveerd zijn om in één van de designteams aan de slag te gaan met het ontwerpen, observeren, herontwerpen en evalueren van ICT-rijke leerarrangementen om zo hogere-orde leesvaardigheid van hun leerlingen te bevorderen; lesgeven aan minimaal één klas in vwo 2 of vwo 3; zich voor de duur van minimaal een schooljaar aan dit project willen verbinden ( ).

2 Deelname door de leerlingen De leerlingen van de docenten uit het designteam in 2 of 3 vwo volgen de lessen die ontwikkeld worden door het designteam van hun docent. Deze lessen kunnen deel uit maken van het reguliere programma bij Engels. De docenten verzamelen tevens data bij hun leerlingen op basis waarvan de lessen geëvalueerd en bijgesteld worden. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat een aantal leerlingen kort geïnterviewd wordt door een van de docenten aan het einde van de les, of dat hen gevraagd wordt een vragenlijst in te vullen of een leestoets te maken. Het programma De docenten ontwikkelen samen een aantal leerarrangementen. Hiervoor worden ongeveer acht bijeenkomsten verspreid over het schooljaar georganiseerd. Dit is inclusief een plenaire startbijeenkomst en een bijeenkomst aan het einde van het jaar waarin de teams hun leerarrangementen en ervaringen delen met elkaar en met anderen. Buiten de bijeenkomsten om hebben de teamleden ook nog regelmatig overleg via telefoon of computer. We werken volgens de lesson-studymethode (Dudley, 2013; Lee, 2011). Een lesson-study-cyclus bestaat uit het ontwerpen, uitvoeren, herontwerpen en evalueren van een lessenserie. Binnen de lessenserie wordt één les aangewezen als onderzoeksles. Deze les wordt geobserveerd door de teamleden, waarbij de focus ligt op het leren van de leerlingen. In Nederland is de lesson-study-methode de laatste tijd erg in opkomst. Het heldere stappenplan en de gerichtheid op het leren van leerlingen maken dat deze methode erg geschikt is voor het ontwerpen van onderwijs in designteams. Inanimate Alice Bij het ontwikkelen van de leerarrangementen zal gebruikgemaakt worden van Inanimate Alice (The Bradfield Company, ). Deze digitale jeugdroman maakt gebruik van 'transmedia storytelling': verschillende media (zoals blogs, mails, sms jes, games, afbeeldingen of videoclips met tekst, maar ook kwalitatief hoogwaardige literaire teksten) worden gecombineerd om zo krachtig mogelijk over de belevenissen van de hoofdpersoon, Alice, te vertellen. Aan de verhaallijn worden nog steeds nieuwe afleveringen toegevoegd. De teksten zijn geschreven door Kate Pullinger, een gerenommeerde Engelse auteur van jeugdromans. Ook grafisch zijn de verhalen prachtig vormgegeven. Hierdoor heeft Inanimate Alice een aantal belangrijke internationale prijzen en nominaties in de wacht gesleept. Inanimate Alice wordt in een aantal landen, waaronder de Verenigde Staten en Australië, aanbevolen als onderdeel van de nationale curricula om zowel de literaire als de digitale geletterdheid van leerlingen te bevorderen. Er zijn geen kant-en-klare lesplannen of leerarrangementen bij deze applicatie; deze ontwikkelen de teams zelf.

3 Opbrengst voor de school Op de eerste plaats levert deelname een aantal krachtige leerarrangementen op om de Engelse hogere-orde leesvaardigheid van de leerlingen te bevorderen. Deelname biedt de docenten waardevolle samenwerking en uitwisseling met collega s van andere scholen, daarbij ondersteund door vakdidactische- of ICT-experts van de HAN of RU. Daarmee is het een bijzondere kans voor deze docenten om zich verder te professionaliseren. Betrokkenheid bij het promotieonderzoek levert de school bovendien interessante informatie op en kan net als de designteams bijdragen aan het bevorderen van een onderzoekend klimaat. En ten slotte krijgen de schoollocaties van docenten die meedoen het lesmateriaal (de Teacher Edition Suite van Inanimate Alice) gratis ter beschikking gesteld. Randvoorwaarden Er zijn geen kosten aan deelname verbonden. Wel is het van belang dat de docenten kunnen beschikken over 80 uur op jaarbasis binnen hun taakbelasting. Deze 80 uur zouden gekoppeld kunnen worden aan professionaliseringsbeleid of lesvoorbereidingstijd. Vakdidactische ondersteuning wordt geboden vanuit de HAN (waaronder mogelijk het Centre of Expertise, Instituut voor Leraar en School, of HAN Masterprogramma s) en/of de Radboud Universiteit (onder andere de Radboud Docenten Academie). De serverapplicatie van Inanimate Alice werkt vooralsnog niet met IOS vanwege het feit dat flash is gebruikt voor de eerste afleveringen. Dit betekent dat leerlingen moeten kunnen beschikken over een Android of Windows laptop, tablet of computer. Uiteraard kan de les ook in een computerlokaal gegeven worden. De ervaring leert inmiddels dat het praktisch is om Inanimate Alice te installeren op de schoolserver binnen de werkomgeving voor leerlingen. Deelnemende docenten ontvangen een downloadlink hiervoor. Er zijn momenten waarop de docenten binnen een team bij één van de teamleden een research lesson moeten bijwonen. Het kan zijn dat voor deze bijeenkomsten roosteraanpassingen noodzakelijk zijn.

4 Uitkomsten van het project Het project levert zowel lesmateriaal en leerarrangementen als onderzoeksdata op. Het lesmateriaal en de leerarrangementen die ontwikkeld worden door de designteams zijn in principe openbaar. Het doel is deze zo veel mogelijk te delen en uit te wisselen met anderen. Waar mogelijk zal, met nadrukkelijke toestemming van betrokkenen, aanvullend beeldmateriaal verzameld worden om de vergaarde producten, kennis en ervaringen te kunnen delen. Daarnaast maakt dit project deel uit van het promotieonderzoek van Manon Reiber-Kuijpers. Hiervoor zullen tevens onderzoeksdata verzameld worden. Veelgestelde vragen en antwoorden Q: Vervangt dit programma bepaalde onderdelen in de lessen en kan het naast de reguliere leergang gebruikt worden? A: Ja, de ontwikkelde leerarrangementen kunnen naast de leergang gebruikt worden, en een deel van het programma (leesvaardigheidstraining) vervangen. Q: Waarom is er gekozen voor leerlingen in 2 en 3 vwo? A: Omdat docenten aangegeven hebben de aansluiting van de onderbouw naar de bovenbouw te willen verbeteren; complexere leesvaardigheid is belangrijk om die overgang voor het vak Engels voor de leerlingen te versoepelen. Hogere-orde leesvaardigheid in het Engels is voor vwo- leerlingen ook van belang voor toekomstige studie en beroep. Q: Hebben docenten ook in latere schooljaren nog iets aan het ontwikkelde programma? A: Ja, de school kan blijven beschikken over zowel de lesmaterialen als de leerarrangementen. Q: Blijft de applicatie van Inanimate Alice ook na beëindiging van het project eigendom van de school? A: Ja, het materiaal wordt geschonken. Voorwaarde is wel dat de Teacher Edition Suite op geen enkel andere wijze gedeeld of verspreid wordt onder personen die niet rechtstreeks deelnemen aan het project. Q: Kan Inanimate Alice ook op de ipad gebruikt worden? A: De applicatie werkt niet met IOS, het besturingssysteem van Apple. Windows tablets kunnen wel gebruikt worden.

5 Q: Kunnen ook docenten MVT die een andere taal dan Engels doceren deelnemen? A: Helaas niet. Ze kunnen wel gebruik maken van de Duitse of Franse vertaling van Inanimate Alice op de website: Q: Hoeveel tijd kost deelname aan dit designteam gemiddeld per week? A: De ervaring met andere teams leert dat het vaak neerkomt op 2 uur iedere 14 dagen. Dat wisselt. Rondom de onderzoeksles is er meestal een piek. Heeft u belangstelling? In het schooljaar zijn we gestart met een pilotproject waaraan 2 teams deelnemen. Voor het schooljaar willen we het aantal teams graag uitbreiden. Indien u interesse heeft of verdere vragen kunt u contact direct opnemen met Manon Reiber: manon.reiber@han.nl Geraadpleegde literatuur The Bradfield Company. ( ). Inanimate Alice. Author. Retrieved from Dudley, P. (2013). Teacher learning in Lesson Study: What interaction-level discourse analysis revealed about how teachers utilised imagination, tacit knowledge of teaching and fresh evidence of pupils learning, to develop practice knowledge and so enhance their pupils' learning. Teaching and Teacher Education, 34, Lee, C. (2011). Crossing borders: The global spread of lesson study. University of Tokyo. 1 *ixperium/centre of Expertise is een initiatief van het HAN Lectoraat Leren met ict, lerarenopleidingen van de HAN en partnerscholen po vo en mbo in de brede regio rond Arnhem- Nijmegen ** Manon Reiber is als buitenpromovenda verbonden aan de Radboud Docentenacademie