Energieaspecten Bedkoeling champignonteelt (SiB energie)
|
|
- Fedde Smit
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Energieaspecten Bedkoeling champignonteelt (SiB energie) DLV Plant Postbus AE Horst RVO referentie nummer: PAD13002 Expeditiestraat 16 a 5961 PX Horst Dossiercode T F E info@dlvplant.nl Gefinancierd door RVO Postbus RE Utrecht RVO referentienummer PAD13002 SiB energie deel 2014 Productschap Tuinbouw Postbus AG Zoetermeer PT projectnummer SiB energie deel 2013 ZLTO (LTO vakgroep Paddenstoelenteelt) Postbus AC s-hertogenbosch SIB_Energie2015_Prj SiB energie deel 2015 Stuurgroep S&Z Paddenstoelenteelt In de Stuurgroep S&Z Paddenstoelenteelt werken de LTO Vakgroep Paddenstoelen, Productschap Tuinbouw, Ministerie van EZ, RVO en paddenstoelentelers samen aan dit convenant.. Uitgevoerd door DLV Plant Mushrooms Expeditiestraat 16a 5961 PX Horst Jan Gielen November 2015 DLV Plant B.V. is niet aansprakelijk voor schade bij toepassing of gebruik van gegevens uit deze uitgave
2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Inleiding Doel van het project Werkwijze Wijziging meetlocatie Te verwachten resultaten 5 2 Resultaten Monitoring Incomplete of verstoorde data Analyse Resultaten Voorbeeld energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling (teeltduur 35,9 dagen) Omrekening naar kwh-e en m3 gas Omrekening naar MJ primaire energie Samenvatting resultaten Juiste interpretatie resultaten Energieverbruik componenten toegelicht Energieverbruik componenten in tabel 9 3 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 10 4 Bijlagen Bijlage 1: Foto bedkoeling in een meerlaagsysteem Bijlage 2: Foto meetinstallatie energiemetingen klimaatunit Bijlage 3: Energiemeting bedkoeling Bijlage 4: Foto datalogger met drukknop Bijlage 5: Resultaten bedrijf 1 normaal Bijlage 6: Resultaten bedrijf 1 bedkoeling Bijlage 7: Resultaten bedrijf 2 normaal Bijlage 8: Resultaten bedrijf 2 bedkoeling Bijlage 9: Foto bedkoeling in een 1-laagsysteem 19 2
3 Samenvatting Doel van het project SiB energie is in een praktijksituatie het energieverbruik van bedkoeling te monitoren in een meerlaagsysteem, ter vergelijking met de standaard teelt methode. Dit om naast de reeds bekende aspecten van bedkoeling (betere compostcontrole, teeltversnelling, grote variatiemogelijkheden in vulgewicht en bijvoeding etc.), duidelijk te krijgen of bedkoeling ook tot energiebesparing kan leiden. Op een 2-tal plukbedrijven met een meerlaagsysteem is gedurende ¾ jaar onder praktijkcondities het energieverbruik van een bedkoelcel en een gewone cel gemonitord. In totaal dus 4 cellen. Naast energiemetingen op de bedkoeling is ook het energieverbruik rechtstreeks op de componenten van de klimaatunit gemeten. Dit met een specifiek hiervoor ontwikkelde datalogger. Helaas bleek bij de analyse van de meetgegevens dat er toch nog diverse oorzaken waren (problemen op technisch vlak en diverse praktijkomstandigheden), waardoor de gegevens niet altijd compleet of betrouwbaar waren. Door data te schrappen, dan wel te combineren en waar nodig te repareren zijn er toch per cel tussen de 4 en 6 teeltrondes samengesteld kunnen worden, die voor analyse bruikbaar waren en waarvan de resultaten in deze rapportage zijn verwerkt. Ondanks de voorgenoemde problemen met de meetgegevens, wijzen de resultaten duidelijk in de richting dat telen met bedkoeling in de geteste installaties minimaal 7 % meer energie kost per m2 teeltoppervlakte dan in een gewone cel. Bij gelijke productie betekent dit ook dat er minimaal 7 % meer energie nodig is per kg paddenstoelen. Alleen als er bij bedkoeling meer productie kan worden gerealiseerd, kan het energieverbruik per kg paddenstoelen lager uit komen te vallen. Vooralsnog wijzen de teeltresultaten er nog niet op dat blijvend hogere producties per m2 teeltoppervlakte kunnen worden gehaald. Het voordeel van bedkoeling ligt voorlopig nog niet op het vlak van energiebesparing, maar op het vlak van teeltversnelling (meerdere teeltrondes per jaar) en betere beheersbaarheid van de compost, wat de teeltresultaten ten goede kan komen. Deze conclusie is enigszins in tegenspraak met de verwachting dat er in elk geval minder koelenergie nodig zou zijn, maar hierbij wordt alleen naar de energie van het koelblok gekeken en niet naar de extra energie die voor de bedkoeling zelf en de bedkoelpomp nodig is. Ook uit de theoretische benadering van het energieverbruik van de individuele componenten blijken de bevindingen van deze rapportage te worden bevestigd. Dat men op basis van praktijkcijfers van bedkoeling op een 1-laagsysteem aangeeft minder energie nodig te hebben dan bij een normaal meerlaagsysteem zonder bedkoeling, lijkt dan ook niet aan de bedkoeling als zodanig te liggen, maar aan het feit dat er van een 1-laagsysteem gebruik wordt gemaakt, in combinatie met een energie efficiënte installatie. Een technische doorontwikkeling van bedkoeling kan nog plaatsvinden op een betere isolatie aan de onderzijde (bespaard tevens op koel- en verwarmings energie) en kleinere technische en regeltechnische verbeteringen. Een optie om toch energie met bedkoeling te besparen, is een koppeling aan een WKO installatie met warmtepomp en PV zonnepanelen. Op deze wijze kan op een energie-efficiënte manier en met duurzame energie de volledige behoefte aan koeling, bedkoeling en verwarming op een kwekerij worden gerealiseerd. De verdere doorontwikkeling bij bedkoeling zal tevens vanuit de teeltkant moeten komen, zodat behalve het kortere teeltschema ook de productie per m2 teeltoppervlakte en de kwaliteit toenemen. Vooral dan zal bedkoeling interessant zijn. Een beter benutting van de voeding uit de compost, aangevuld met de juiste bijvoedingselementen zal de basis voor een dergelijke doorontwikkeling moeten vormen. Dit in combinatie met een optimale beheersbaarheid van de compost door het bedkoelsysteem. 3
4 1 Inleiding 1.1 Inleiding In een voorgaand project Compost in Controle (CiC) zijn testen gedaan met het rechtstreeks sturen van de compost via beluchting, water geven in de dekaarde en bedkoeling. Vooral bedkoeling gaf hierbij positieve effecten te zien. Voor zover dit mogelijk was zijn destijds ook de energieaspecten van de bedkoeling meegenomen inclusief luchtzijdige energiemetingen op de klimaatunit. Uit analyse van de gegevens bleek dat het moeilijk was om harde uitspraken te doen op het gebied van energiebesparing. Dit werd veroorzaakt vanwege het feit dat de proefopstelling van het CiC-systeem één enkele teeltlaag inhield, terwijl de referentie een meerlaagsysteem betrof. Ook het luchtzijdig meten op de klimaatunit was onvoldoende nauwkeurig. Aanbevolen werd om bij een volgende gelegenheid de energie aspecten van bedkoeling in een meerlaagsysteem met volledig gevulde cellen en met primaire energiemetingen rechtstreeks op de componenten van de klimaatunit te monitoren. Deze gelegenheid was het praktijk netwerk Samen in Bedkoeling (SiB). Doel van dit project was om bedkoeling verder te ontwikkelen in de praktijk door kennisuitwisseling en -ontwikkeling van netwerk partijen als telers, onderzoek, toeleveranciers en adviseurs. De potentie van bedkoeling is zeker aanwezig en is dus van belang voor de paddenstoelensector. Niet alleen om duurzamer te telen, maar ook om het rendement van de kwekerij te verhogen. Door de netwerk aanpak, kan op korte termijn het fenomeen bedkoeling verder worden doorontwikkeld en worden geïmplementeerd in de praktijk. Aan dit project deden 2 kwekerijen mee met bedkoeling in een meerlaagsysteem (zie foto bijlage 1), zodat dit de ideale gelegenheid was om parallel hieraan het project SiB energie te koppelen. 1.2 Doel van het project Doel van het project SiB energie is in een praktijksituatie het energieverbruik van bedkoeling te monitoren in een meerlaagsysteem, ter vergelijking met de standaard teelt methode. Dit om naast de reeds bekende aspecten van bedkoeling (betere compostcontrole, teeltversnelling, grote variatiemogelijkheden in vulgewicht en bijvoeding etc.), duidelijk te krijgen of bedkoeling ook tot energiebesparing kan leiden. Voor de energiemetingen zal gebruik worden gemaakt van primaire energiemetingen. Dat wil zeggen dat direct op het koel- en verwarmingsblok en de bedkoeling de inen uitgaande temperaturen en waterflow worden meten (zie bijlage 2 en 3). Tevens wordt het verbruik van de ventilator, verlichting, bevochtiging en het doodstomen gemeten. Doordat er aan de primaire zijde van de energieverbruikers wordt gemeten, zal men nauwkeuriger de verschillen in energieverbruik onder praktijkomstandigheden in beeld kunnen brengen. Dit project heeft deels parallel gelopen met het praktijk netwerk Samen in Bedkoeling, maar staat verder qua projectuitvoering en doelstellingen volledig los hiervan. In deze project rapportage worden strikt gegevens opgeleverd om de energie aspecten van bedkoeling aan te tonen en te onderbouwen. De teeltkundige aspecten zijn beschreven in de rapportage Samen in Bedkoeling. 4
5 1.3 Werkwijze Op een 2-tal plukbedrijven met een meerlaagsysteem wordt gedurende ¾ jaar onder praktijkcondities het energieverbruik op cel niveau gemonitord van 2 cellen per bedrijf. Hiertoe zijn in totaal dus 4 cellen (per bedrijf 1 referentie en 1 bedkoelcel) met extra energiemetingen uitgerust (ventilator, koeling, verwarming, bevochtiging, stoom en verlichting). Bij de bedkoelcellen is tevens een energiemeting op de bedkoeling geplaatst. De geregistreerde gegevens zullen worden geanalyseerd en worden vertaald in de verschillen in energiegebruik tussen gangbaar en bedkoeling. 1.4 Wijziging meetlocatie Binnen het project SiB energie waren 2 meetlocaties gepland. Eén van de meetlocaties is het bedrijf van Niek Franzmann. De andere meetlocatie was bij Bart Bovee (Agaricus Sevenum) gepland. Door een inkrimping van het bedrijf van Bart Bovee is er echter geen referentiecel meer beschikbaar. Ook wordt de bedkoelcel vaak niet meer volledig gevuld, waardoor de te verkrijgen energiegegevens te beperkt en onvoldoende relevant voor de sector zullen zijn. Om de kwaliteit te waarborgen zijn we met instemming van de Stuurgroep Schone en Zuinige Paddenstoelenteelt op zoek naar een vervangende meetlocatie gegaan, waar wel complete en voor de sector relevante meetgegevens kunnen worden verzameld. Het aantal bedrijven dat met bedkoeling werkt is zeer beperkt, maar het is gelukt om een vervangende locatie te vinden. Dit is het bedrijf van Jozef van de Elzen (Nesco) te St. Oedenrode. 1.5 Te verwachten resultaten Er wordt verwacht dat het rechtstreeks sturen van de composttemperatuur middels bedkoeling ervoor zorgt dat de composttemperatuur vooral na het vullen beter beheersbaar blijft en dat hiervoor minder koelenergie nodig is. Uit de praktijk komen signalen dat de koelklepstand in de periode na het vullen inderdaad lager is dan in een gewone teeltcel. Ook zou men te koude compost bv. in een latere vlucht gunstiger kunnen opwarmen door de bedkoeling als verwarming te gebruiken. Dit blijkt in de praktijk echter nagenoeg nooit voor te komen zodat het systeem hoofdzakelijk alleen als bedkoeling wordt gebruikt. De verwachting is dan ook dat er vooral op koelenergie zou moeten kunnen worden bespaard. 5
6 2 Resultaten 2.1 Monitoring Voor de monitoring is een specifieke datalogger met bijbehorende software ontwikkeld, die elk uur alle genoemde energiemetingen registreert inclusief de cumulatieve waarde. Bij de start van een nieuwe teeltronde moest door de teler een drukknop worden ingedrukt, zodat er een nieuwe registratie werd gestart (zie bijlage 4). Helaas bleek bij de analyse van de gegevens dat er toch nog diverse oorzaken waren waardoor de gegevens niet altijd compleet of betrouwbaar waren Incomplete of verstoorde data In de aanvangsfase van de monitoring bleek een enkele keer dat een meting niet of niet goed functioneerde. Ook werd door de kweker de drukknop niet of niet altijd op het juiste moment ingedrukt om de registratie van de volgende teeltronde te starten. Daarnaast kwam het voor dat cellen soms korte tijd leeg lagen of maar gedeeltelijk werden gevuld. Dubbel doodstomen kwam ook een enkele keer voor. Ook werden er een enkele keer kastanje champignons geteeld, welke een hoger energie gebruik hebben dan witte champignons. Tot slot liep ook het geheugen van de datalogger sneller vol dan verwacht, waardoor ook data verloren is gegaan. Conclusie is dat de monitoring ondanks de specifieke datalogger zowel op technisch vlak alsook door allerlei praktijksituaties niet ideaal is verlopen 2.2 Analyse Het zal duidelijk zijn dat met incomplete of verstoorde data moeilijk een strakke analyse is te maken. Door data te schrappen, dan wel te combineren en waar nodig te repareren zijn er toch per cel tussen de 4 en 6 teeltrondes samengesteld kunnen worden, die voor analyse bruikbaar waren. Hiervan zijn per cel de gemiddelde waardes berekend, welke ter vergelijking zijn gebruikt. 2.3 Resultaten Aan de hand van één voorbeeld wordt uitgelegd, hoe de resultaten van de tabellen (zie bijlage 5 t/m 8) tot stand zijn gekomen en hoe deze geïnterpreteerd kunnen worden. Het voorbeeld betreft een cel met bedkoeling op bedrijf 1 (zie bijlage 6). Onderstaande energie cijfers hebben betrekking op het gemiddelde van 5 teelten in de periode van 10 dec 2014 tot 3 sept Hierbij is ook rekening gehouden met het energieverbruik van de bedkoelpomp. Om tot een vergelijking te kunnen komen met de cijfers van bedrijf 2, is alles teruggerekend per 100 m2 teeltoppervlakte Voorbeeld energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling (teeltduur 35,9 dagen) Per 100 m2 / teeltronde per 100 m2 / teeltronde in kwh-e of m3 gas Ventilator 125,1 kwh-e 125,1 kwh-e Koeling 997,5 kwh-th 362,7 kwh-e Verwarming 1025,8 kwh-th 116,7 m3 Verlichting 42,8 kwh-e 42,8 kwh-e Doodstomen 1662,5 liter 156,7 m3 Bevochtiging 0,0 kwh-th 0,0 m3 Bedkoeling 309,4 kwh-th 112,5 kwh-e Bedkoelpomp 57,5 kwh-e 57,5 kwh-e 6
7 2.3.2 Omrekening naar kwh-e en m3 gas Zoals in de eenheden te zien is, worden een aantal metingen in elektrische energie kwh-e, thermische energie kwh-th of liters aangegeven. Om in de laatste kolom alles terug te brengen tot herkenbare eenheden zoals kwh elektra en m3 gas, moet er nog een omrekening plaatsvinden. Hiervoor zijn enkele aannames gedaan voor wat de rendementen van de apparatuur betreft. Omdat de omrekening bij alle 4 cellen op dezelfde wijze gebeurd hebben deze aannames geen invloed op de onderlinge verschillen in energieverbruik. Om de koelenergie van het koelblok en de bedkoeling om te rekenen van kwh-th naar kwh-e is uitgegaan van een glycol koelmachine met een COP factor van 2,75. Om van 1 liter water stoom met een warmte inhoud van 2690 kj/kg te maken, uitgaande van 10 C aanvoertemperatuur van het leidingwater, is 2690 kj/kg -(10*4,2 kj/kg)= 2648 kj/kg energie nodig, ofwel 2648 kj/kg / 3600= 0, kwh-th/kg. Als rendement is voor de stoomketel met leidingen 80 % gehanteerd en voor de verwarmingsketel met leidingen is een rendement van 90 % gehanteerd. Per 1 kwh-th energie is dan 3600 kj / bovenwaarde aardgas kj/m3= 0, m3 aardgas nodig. Na omrekening kan men alle elektra optellen en komt dan voor de cel met bedkoeling uit bovengenoemd voorbeeld op 700,7 kwh-e/100m2/teeltronde. Als men alle gas optelt, komt men voor de cel met bedkoeling uit bovengenoemd voorbeeld op 273,4 m3/100m2/teeltronde. Deze cijfers kunnen dan met de resultaten van de andere cellen worden vergeleken Omrekening naar MJ primaire energie Om de energiebehoefte per cel als 1 getal te kunnen vergelijken, kunnen elektra en gas nog verder omgerekend worden naar primaire energie. Voor elektra wordt een omrekenfactor 9 gebruikt om kwh-e om te rekenen naar MJ. Voor gas wordt een omrekenfactor 35,17 gebruikt om m3 om te rekenen naar MJ. Beide waardes kunnen dan opgeteld worden, zodat men voor de cel met bedkoeling uit bovengenoemd voorbeeld op een totale energiebehoefte komt van MJ/100m2/teeltronde Samenvatting resultaten In de onderstaande tabel zijn de resultaten van alle 4 cellen samengevat, waarbij in willekeurige volgorde per bedrijf eerst de normale cel en daarna de bedkoelcel is aangegeven. Primaire energie Productie EE Resultaten pimair energieverbruik per 100 m2/teeltronde MJ/100m2/teeltronde kg/m2 MJ/kg Totaal primair energieverbruik bedrijf 1 normaal per 100 m2/teeltronde ,5 5,25 Totaal primair energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling per 100 m2/teeltronde ,63 Bedrijf 1 bedkoeling tov normaal % 119% 126% Totaal primair energieverbruik bedrijf 2 normaal per 100 m2/teeltronde ,34 Totaal primair energieverbruik bedrijf 2 bedkoeling per 100 m2/teeltronde ,74 Bedrijf 2 bedkoeling tov normaal % 107% 107% Gemiddelde beide bedrijven bedkoeling tov normaal % 113% 117% Uit de resultaten blijkt dat de cellen met bedkoeling gemiddeld 13 % meer primaire energie gebruiken dan gewone cellen. Als er rekening wordt gehouden met de productie in kg/m2, dan gebruiken cellen met bedkoeling gemiddeld 17 % meer energie per kg paddenstoelen. Opmerking: voor een deel wordt dit veroorzaakt doordat er bij bedrijf 1 in de bedkoelcel ook enkele teelten zijn geweest met kastanje champignons welke een hogere energiebehoefte en 7
8 Teeltduur dagen Ventilator kwh-e Koeling kwh-th Verwarming kwh-th Verlichting kwh-e Water liters Bevochtiging kwh-th Bedkoeling kwh-th Bedkoelpomp kwh-e lagere productie per m2 hebben. Kijkt men alleen naar bedrijf 2, dan is de conclusie dat cellen met bedkoeling 7 % meer energie nodig hebben Juiste interpretatie resultaten Zoals al aangegeven zijn er bij bedrijf 1 in de bedkoelcel ook enkele teeltrondes met kastanje champignons geweest. Daarnaast kon vanwege ruimteverlies vanwege de bedkoeling in deze cel minder gevuld worden (80 kg/m2 met 30 kg/ton bijvoeding ter compensatie) dan in de gewone cel (90 kg/m2 met 18 kg/ton bijvoeding). Bij bedrijf 2 kon in beide cellen kg/m2 met 14 kg/ton bijvoeding worden gevuld. Het energieverbruik per 100 m2 teeltoppervlakte is minder van belang dan hoeveel energie er per kg paddenstoelen nodig is. Zodra bedkoeling tot hogere producties per m2 teeltoppervlakte leidt zal de energie efficiëntie per kg paddenstoelen ook gunstiger worden, mogelijk zelfs gunstiger dan in normale teelten Energieverbruik componenten toegelicht In de onderstaande tabel is de energiebehoefte van de afzonderlijke componenten aangegeven voor verdere interpretatie. Resultaten energieverbruik per 100 m2/teeltronde Energieverbruik bedrijf 1 normaal per 100 m2/teeltronde 36,0 100, ,3 900,8 39, , Energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling per 100 m2/teeltronde 35,9 125,1 997, ,8 42, ,2-309,4 57,5 Energieverbruik bedrijf 2 normaal per 100 m2/teeltronde 31,2 94, , ,4 73, ,7 176,7 - - Energieverbruik bedrijf 2 bedkoeling per 100 m2/teeltronde 27,6 92,1 920, ,2 87, ,2 91,4 376,6 65,9 Ventilator Omdat bedkoeling tot een teeltversnelling van +/- 3 dagen leidt en er na het vullen minder geforceerd hoeft te worden gekoeld, is het logisch dat er minder ventilator energie nodig is bij bedkoeling. Dit is bij bedrijf 2 ook het geval. (Dat dit bij bedrijf 1 niet het geval is, kan gerelateerd zijn aan de teelten met kastanje champignons) Koelblok Omdat bij bedkoeling een deel van de compostkoeling via de bedkoeling wordt gedaan, zal er minder koeling via het koelblok nodig zijn. Dit is ook het geval; er is bij beide bedrijven significant minder koeling via het koelblok nodig geweest. Verwarming Omdat bij bedkoeling na het vullen met een hogere luchttemperatuur wordt gewerkt (wat de snellere ingroei en teeltversnelling geeft), zal er meer verwarming nodig zijn. Tevens is de bedkoeling aan de onderzijde maar matig geïsoleerd, waardoor ook wat extra verwarming nodig zal zijn om de hogere luchttemperatuur te handhaven. Ook dit blijkt bij beide bedrijven het geval te zijn. Bedkoeling heeft dus een iets grotere verwarmingsbehoefte tot gevolg. 8
9 Verlichting Ondanks dat in de data iets meer verlichting nodig was voor de bedkoelcellen, kan dit niet worden onderbouwd. Omdat de verlichting met name nodig is voor vullen, leegmaken, teelthandelingen en oogst, zal dit normaalgesproken voor beide situaties ongeveer gelijk moeten zijn. Water (doodstomen) Voor het doodstomen blijken de bedkoelcellen iets meer stoom nodig te hebben gehad dan de gewone cellen. De reden hiervoor kan niet goed worden onderbouwd. Mogelijk dat de bedkoeling met isolatie het iets moeilijker maakt om de compost op de juiste doodstoomtemperatuur te krijgen, waardoor het doodstomen iets moeizamer gaat. Bevochtiging Bij bedrijf 1 werd niet met stoom bevochtigd, hooguit werden een enkele keer de vloeren nat gemaakt. Ondanks dat bedrijf 2 aangaf ook geen stoombevochtiging te gebruiken, werden hier wel waardes geregistreerd (registratie is aan bevochtigingsklep gekoppeld). Natuurlijk kan eventueel een handkraan dicht zijn gezet. De data van de bevochtiging is dan ook twijfelachtig. Wel kan men zien dat de cel met bedkoeling minder bevochtiging nodig had. Dit klopt ook met de praktijkervaringen dat bij bedkoeling de dekaarde minder uitdroogt en er niet alleen minder bevochtiging, maar ook minder gesproeid hoeft te worden. Bedkoeling (incl. pomp) Bij de cellen met bedkoeling is natuurlijk extra energie nodig voor de bedkoeling zelf en de hieraan gekoppelde pomp voor de flow over de bedkoeling. De pomp is niet geregeld en draait 100 % als er bedkoeling wordt gevraagd. Voor de berekening is er vanuit gegaan dat de pomp in totaliteit gemiddeld 1 week per teeltronde draait. Naast de pomp wordt de bedkoeling via een warmtewisselaar gekoeld door de koelmachine. De totale warmte die uit de compost wordt onttrokken via de lucht (koelblok) en bedkoeling, zal uiteindelijk toch door de koelmachine moeten worden geleverd. Het is verleidelijk om te denken dat er veel koeling wordt bespaard als het koelblok bv. maar op 50 % draait na het vullen tegenover 100 % bij een gewone cel, maar de bedkoeling vraagt natuurlijk ook energie. De koelmachine zal per definitie toch de energie uit de compost moeten halen. Als men de vermogens van de bedkoeling, bedkoelpomp en koelblok bij elkaar optelt, komt men voor de cellen met bedkoeling hoger uit dan het koelblok van de gewone cellen Energieverbruik componenten in tabel In de onderstaande tabel is het energieverbruik van de diverse componenten als een globale indicatie aangegeven. Hierbij geeft het symbool aan hoe het energieverbruik van de bedkoelcel afsteekt ten opzichte van dat van een normale cel. 9
10 3 Conclusies en aanbevelingen 3.1 Conclusies Ondanks de bedenkingen bij enkele van de meetgegevens door problemen op technisch vlak alsook door allerlei praktijksituaties, wijzen de resultaten duidelijk in de richting dat telen met bedkoeling in de geteste installaties minimaal 7 % meer energie kost per m2 teeltoppervlakte. Bij gelijke productie betekent dit ook dat er minimaal 7 % meer energie nodig is per kg paddenstoelen. Alleen als er bij bedkoeling meer productie kan worden gerealiseerd, kan het energieverbruik per kg paddenstoelen lager uit komen te vallen. Vooralsnog wijzen de teeltresultaten er nog niet op dat blijvend hogere producties per m2 teeltoppervlakte kunnen worden gehaald. Het voordeel van bedkoeling ligt voorlopig nog niet op het vlak van energiebesparing, maar op het vlak van teeltversnelling (meerdere teeltrondes per jaar) en betere beheersbaarheid van de compost, wat de teeltresultaten ten goede kan komen. Deze conclusie is enigszins in tegenspraak met de verwachting dat er in elk geval minder koelenergie nodig zou zijn, maar zoals al aangegeven wordt hierbij alleen naar de energie van het koelblok gekeken en niet naar de extra energie die voor de bedkoeling zelf en de bedkoelpomp nodig is. Ook uit de theoretische benadering van het energieverbruik van de individuele componenten blijken de bevindingen van deze rapportage te worden bevestigd. Dat men op basis van praktijkcijfers van bedkoeling op een 1-laagsysteem (zie foto bijlage 9) aangeeft minder energie nodig te hebben dan bij een normaal meerlaagsysteem zonder bedkoeling, lijkt dan ook niet aan de bedkoeling als zodanig te liggen, maar aan het feit dat er van een 1-laagsysteem gebruik wordt gemaakt, in combinatie met een energie efficiënte installatie. 3.2 Aanbevelingen Technisch gezien is bedkoeling niet al te complex en al redelijk uitontwikkeld. Doorontwikkeling zal nog kunnen plaatsvinden op een betere isolatie aan de onderzijde van de bedkoeling (bespaard tevens op koel- en verwarmings energie) en kleinere technische en regeltechnische verbeteringen. Een optie om toch energie met bedkoeling te besparen, is een koppeling aan een WKO installatie met warmtepomp en PV zonnepanelen. Op deze wijze kan op een energieefficiënte manier en met duurzame energie de volledige behoefte aan koeling, bedkoeling en verwarming op een kwekerij worden gerealiseerd. De verdere doorontwikkeling bij bedkoeling zal tevens vanuit de teeltkant moeten komen, zodat behalve het kortere teeltschema ook de productie per m2 teeltoppervlakte en de kwaliteit toenemen. Vooral dan zal bedkoeling interessant zijn. Een beter benutting van de voeding uit de compost, aangevuld met de juiste bijvoedingselementen zal de basis voor een dergelijke doorontwikkeling moeten vormen. Dit in combinatie met een optimale beheersbaarheid van de compost door het bedkoelsysteem. 10
11 4 Bijlagen Bijlage 1: Foto bedkoeling in een meerlaagsysteem 11
12 4.1.2 Bijlage 2: Foto meetinstallatie energiemetingen klimaatunit 12
13 4.1.3 Bijlage 3: Energiemeting bedkoeling Bij een bedkoelcel wordt er op 2 plaatsen energie gebruikt: in de klimaatunit en in de bedkoeling. Om het energieverbruik van de bedkoeling te kunnen meten zijn er watertemperatuurvoelers tussen de warmtewisselaars en in de aanvoer en retour van de bedkoeling geplaatst. Daarnaast wordt de vaste flow over de bedkoeling gemeten. Op basis van het verschil in warmte inhoud en de water flow kan hiermee het energieverbruik van de bedkoeling worden berekend. 13
14 4.1.4 Bijlage 4: Foto datalogger met drukknop 14
15 Teeltduur dagen Ventilator kwh-e Koeling kwh-th Verwarming kwh-th Verlichting kwh-e Water liters Bevochtiging kwh-th Bedkoeling kwh-th Bedkoelpomp kwh-e Bijlage 5: Resultaten bedrijf 1 normaal Bedrijf 1 normaal, 5 teelten periode 13 dec sept 2015 Gemiddeld energieverbruik bedrijf 1 normaal per 100 m2/teeltronde 36,0 100, ,3 900,8 39, , Aannames* voor omrekening naar kwh-e en m3 gas COP factor koelmachine (omrekening kwh-th naar kwh-e) uitgaande van glycol chiller 2,75 456,5 - Stoom energie per 1 liter c.q. 1 kg en 10 C aanvoertemperatuur leidingwater 2690 kj/kg -(10*4,2 kj/kg)= 2648 kj/kg / 3600= 0, kwh-th/kg 0, ,8 Rendement stoomketel + leidingen 80 % 80% 1.231,0 - Rendement verwarmingsketel + leidingen 90 % 90% 1.000,9 m3 aardgas nodig per 1 kwh-th; 3600 kj / bovenwaarde kj/m3= 0, m3/kwh-th 0, ,4 126,0 - *Energieverbruik bedrijf 1 normaal per 100 m2/teeltronde Elektra 100,0 456,5 39, ,5 kwh-e Gas 102,4 126,0-228,5 m3 Omrekening naar primaire energie kwh-e naar MJ via factor MJ m3 gas naar MJ via factor 35, MJ *Totaal primair energieverbruik bedrijf 1 normaal per 100 m2/teeltronde MJ 15
16 Teeltduur dagen Ventilator kwh-e Koeling kwh-th Verwarming kwh-th Verlichting kwh-e Water liters Bevochtiging kwh-th Bedkoeling kwh-th Bedkoelpomp kwh-e Bijlage 6: Resultaten bedrijf 1 bedkoeling Bedrijf 1 bedkoeling, 5 teelten periode 10 dec sept 2015 Gemiddeld energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling per 100 m2/teeltronde 35,9 125,1 997, ,8 42, ,2-309,4 57,5 Aannames* voor omrekening naar kwh-e en m3 gas COP factor koelmachine (omrekening kwh-th naar kwh-e) uitgaande van glycol chiller 2,75 362,7 112,5 Stoom energie per 1 liter c.q. 1 kg en 10 C aanvoertemperatuur leidingwater 2690 kj/kg -(10*4,2 kj/kg)= 2648 kj/kg / 3600= 0, kwh-th/kg 0, ,9 Rendement stoomketel + leidingen 80 % 80% 1.531,1 - Rendement verwarmingsketel + leidingen 90 % 90% 1.139,7 m3 aardgas nodig per 1 kwh-th; 3600 kj / bovenwaarde kj/m3= 0, m3/kwh-th 0, ,7 156,7 - *Energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling per 100 m2/teeltronde Elektra 125,1 362,7 42,8 112,5 57,5 700,7 kwh-e Gas 116,7 156,7-273,4 m3 Omrekening naar primaire energie kwh-e naar MJ via factor MJ m3 gas naar MJ via factor 35, MJ *Totaal primair energieverbruik bedrijf 1 bedkoeling per 100 m2/teeltronde MJ 16
17 Teeltduur dagen Ventilator kwh-e Koeling kwh-th Verwarming kwh-th Verlichting kwh-e Water liters Bevochtiging kwh-th Bedkoeling kwh-th Bedkoelpomp kwh-e Bijlage 7: Resultaten bedrijf 2 normaal Bedrijf 2 normaal, 4 teelten periode 24 dec aug 2015 Gemiddeld energieverbruik bedrijf 2 normaal per 100 m2/teeltronde 31,2 94, , ,4 73, ,7 176,7 - - Aannames* voor omrekening naar kwh-e en m3 gas COP factor koelmachine (omrekening kwh-th naar kwh-e) uitgaande van glycol chiller 2,75 465,7 - Stoom energie per 1 liter c.q. 1 kg en 10 C aanvoertemperatuur leidingwater 2690 kj/kg -(10*4,2 kj/kg)= 2648 kj/kg / 3600= 0, kwh-th/kg 0, ,9 Rendement stoomketel + leidingen 80 % 80% 1.233,6 220,9 Rendement verwarmingsketel + leidingen 90 % 90% 1.119,4 m3 aardgas nodig per 1 kwh-th; 3600 kj / bovenwaarde kj/m3= 0, m3/kwh-th 0, ,6 126,3 22,6 *Energieverbruik bedrijf 2 normaal per 100 m2/teeltronde Elektra 94,4 465,7 73, ,3 kwh-e Gas 114,6 126,3 22,6 263,5 m3 Omrekening naar primaire energie kwh-e naar MJ via factor MJ m3 gas naar MJ via factor 35, MJ *Totaal primair energieverbruik bedrijf 2 normaal per 100 m2/teeltronde MJ 17
18 Teeltduur dagen Ventilator kwh-e Koeling kwh-th Verwarming kwh-th Verlichting kwh-e Water liters Bevochtiging kwh-th Bedkoeling kwh-th Bedkoelpomp kwh-e Bijlage 8: Resultaten bedrijf 2 bedkoeling Bedrijf 2 bedkoeling, 6 teelten periode 22 dec aug 2015 Gemiddeld energieverbruik bedrijf 2 bedkoeling per 100 m2/teeltronde 27,6 92,1 920, ,2 87, ,2 91,4 376,6 65,9 Aannames* voor omrekening naar kwh-e en m3 gas COP factor koelmachine (omrekening kwh-th naar kwh-e) uitgaande van glycol chiller 2,75 334,9 137,0 Stoom energie per 1 liter c.q. 1 kg en 10 C aanvoertemperatuur leidingwater 2690 kj/kg -(10*4,2 kj/kg)= 2648 kj/kg / 3600= 0, kwh-th/kg 0, ,2 Rendement stoomketel + leidingen 80 % 80% 1.331,5 114,3 Rendement verwarmingsketel + leidingen 90 % 90% 1.223,5 m3 aardgas nodig per 1 kwh-th; 3600 kj / bovenwaarde kj/m3= 0, m3/kwh-th 0, ,2 136,3 11,7 *Energieverbruik bedrijf 2 bedkoeling per 100 m2/teeltronde Elektra 92,1 334,9 87,4 137,0 65,9 717,2 kwh-e Gas 125,2 136,3 11,7 273,2 m3 Omrekening naar primaire energie kwh-e naar MJ via factor MJ m3 gas naar MJ via factor 35, MJ *Totaal primair energieverbruik bedrijf 2 bedkoeling per 100 m2/teeltronde MJ 18
19 4.1.9 Bijlage 9: Foto bedkoeling in een 1-laagsysteem 19
Energiestromen en doodstomen in de champignonteelt. Deelrapport 1: Energiestromen. PT projectnummer 14901 02
Energiestromen en doodstomen in de champignonteelt PT projectnummer 14901 02 Deelrapport 1: Energiestromen DLV Plant Postbus 6207 5960 AE Horst Expeditiestraat 16 a 5961 PX Horst T 077 398 75 00 F 077
Nadere informatieEnergie aspecten EPT en SiB
26 Februari 2015 Energie aspecten EPT en SiB Jan Gielen DLV Plant MUSHROOMS j.gielen@dlvplant.nl 1 Energiebesparende opties EPT en SiB EPT www.energiekepaddenstoelentelers.nl Houtkachel Zonnepanelen WKO
Nadere informatieEnergiestromen en doodstomen in de champignonteelt. Deelrapport 2: Doodstomen. PT projectnummer
Energiestromen en doodstomen in de champignonteelt PT projectnummer 14901 02 Deelrapport 2: Doodstomen DLV Plant Postbus 6207 5960 AE Horst Expeditiestraat 16 a 5961 PX Horst T 077 398 75 00 F 077 398
Nadere informatieEnergiestromen en doodstomen in de champignonteelt. Deelrapport 2: Doodstomen. PT projectnummer
Energiestromen en doodstomen in de champignonteelt PT projectnummer 14901 02 Deelrapport 2: Doodstomen DLV Plant Postbus 6207 5960 AE Horst Expeditiestraat 16 a 5961 PX Horst T 077 398 75 00 F 077 398
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector Jeroen Wildschut
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2007 Jeroen Wildschut Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. BU Bloembollen, Bomen & Fruit PPO nr 3236067008 September 2008 2008 Wageningen, Praktijkonderzoek
Nadere informatieBedrijfsartikelen & Kantinebijeenkomsten
Bedrijfsartikelen & Kantinebijeenkomsten Duurzame energie en energiebesparing 2011 in de paddenstoelenteelt. DLV Plant Postbus 6207 5960 AE Horst Expeditiestraat 16 a 5961 PX Horst T 077 398 75 00 F 077
Nadere informatieChampignon kwekerij t Voske. Klimaatneutraal door Duurzame energie
Champignon kwekerij t Voske Klimaatneutraal door Duurzame energie Jan Gielen Manager / Specialist Klimaat & Energie DLV Plant MUSHROOMS E-mail: j.gielen@dlvplant.nl 1 Onderwerpen Schone en Zuinige Paddenstoelensektor:
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2010. Jeroen Wildschut & Arjan Smits
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2010 Jeroen Wildschut & Arjan Smits Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit
Nadere informatieHaalbaarheid benutting restwarmte
Haalbaarheid benutting restwarmte in de paddenstoelenteelt DLV Plant Postbus 6207 5960 AE Horst Expeditiestraat 16 a 5961 PX Horst T 077 398 75 00 F 077 398 66 82 E info@dlvplant.nl www.dlvplant.nl Dit
Nadere informatieWarmtepompen. Een introductie
Warmtepompen Een introductie Inhoud presentatie Introductie 040energie Warmtepompen: Principe Varianten Financieel Is mijn huis geschikt? Vragen? Introductie 040Energie 040energie is een vereniging van
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector Jeroen Wildschut & Arjan Smits
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2009 Jeroen Wildschut & Arjan Smits Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit
Nadere informatieVergelijkingsonderzoek luchtverdeelsystemen in de champignonteelt
Vergelijkingsonderzoek luchtverdeelsystemen in de champignonteelt R. van Doremaele, November 2002 C point Horst 2002 Horst, C point B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
Nadere informatieEnergiezuinige Vochtregeling
Energiezuinige Vochtregeling J.H. Gielen, Januari 2002 C point Horst 2002 Horst, C point B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieEnergierapportage MFC Atria Leusden. Asschatterweg JJ Leusden
Energierapportage 2018 MFC Atria Leusden Asschatterweg 37 3831 JJ Leusden Introductie Voor u ligt de energierapportage 2018, waarin de energieverbruiken van de scholen wordt vergeleken met het maximale
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector Jeroen Wildschut & Arjan Smits
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2010 Jeroen Wildschut & Arjan Smits Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit
Nadere informatieVoorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII
Voorwaarden aansluiting appartementen en woningen op WKO bron DSKII Stichting Spaarnesant 04 februari 2014 9X3803 Entrada 301 Postbus 94241 1090 GE Amsterdam +31 20 569 77 00 Telefoon 020-5697701 Fax info@amsterdam.royalhaskoning.com
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2013
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2013 Jeroen Wildschut Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit November 2014
Nadere informatieSolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Maart 2018
SolarFreezer Comfort zonder aardgas Maart 2018 Wie zijn we? Geschiedenis: 2013 SolarFreezer BV opgericht 2015 Investeringsronde 2016 SolarFreezer systeem volledig functionerend 2017 7 systemen operationeel
Nadere informatieEnergiezuinige inblaasvochtregeling
Energiezuinige inblaasvochtregeling J.H. Gielen, Maart 2005 C point Horst 2005 Horst, C point. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieProgramma Schone en Zuinige Paddenstoelensector Jaarwerkprogramma 2010
Programma Schone en Zuinige Paddenstoelensector Jaarwerkprogramma 2010 Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland, Vakgroep Paddenstoelen Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Productschap
Nadere informatieGewasgezondheid in relatie tot substraatsamenstelling (Input-output Fase IV)
Gewasgezondheid in relatie tot substraatsamenstelling (Input-output Fase IV) Effect twee vulgewichten op opbrengst en kwaliteit Johan Baars, Anton Sonnenberg & Pieter de Visser & Chris Blok Dit project
Nadere informatieWaar zijn we met het verduurzamen van onze woningen in Nederland?
Waar zijn we met het verduurzamen van onze woningen in Nederland? We hebben veelal nog verouderde woningen waarbij ongeveer een kwart van de huiseigenaren een hypotheekschuld heeft boven de huidige marktwaarde.
Nadere informatieNieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen
Nieuwe wetgeving koelinstallaties versnelt toepassing warmtepompen Door: Robin Sommers en Erik Deliege, Van Beek DIT IS EEN PUBLICATIE VAN: VAN BEEK INGENIEURS B.V. UTRECHTSESTRAAT 59 6811 LW ARNHEM +31
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2014
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2014 Jeroen Wildschut Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit maart 2016 PPO
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2016
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2016 Jeroen Wildschut Wageningen University & Research Bloembollen januari 2018 PPO nr 3736191600 2 Wageningen University & Research en de Stuurgroep
Nadere informatieThema-avond Warmte. 28 februari 2018
Thema-avond Warmte 28 februari 2018 Energieverbruik gemiddeld huis in NL Business case voor besparingen Besparingspotentieel Netto Contante Waarde huidige besparing electra gas investeringsruimte 1500
Nadere informatieImplementatie 1e fase. Vochtdeficietregeling WVC meetsysteem
Vochtdeficietregeling WVC meetsysteem J.H. Gielen, December 2003 C point Horst 2003 Horst, C point B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieENERGIERAPPORTAGE ENERGIE mrt
ENERGIERAPPORTAGE ENERGIE 2-217 mrt 218 INLEIDING EN MANAGEMENTSAMENVATTING INLEIDING Deze rapportage heeft betrekking op het energie van Avans hogeschool en wordt gebruikt om de resultaten van de diverse
Nadere informatieSolarFreezer. Comfort zonder aardgas
SolarFreezer Comfort zonder aardgas Jacques Mathijsen April 2017 1 Energie per woning Gemiddeld energie verbruik in Nederland woning met 2.2 personen Elektrische energie 100% = 3.500 kwh Thermische energie
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieJaarrapportage Q4 ENERGIE Maart
Jaarrapportage Q4 ENERGIE 218 Maart 219 INLEIDING EN MANAGEMENTSAMENVATTING INLEIDING Deze rapportage heeft betrekking op het energie van Avans hogeschool en wordt gebruikt om de resultaten van de diverse
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2011
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2011 Ir. J. (Jeroen) Wildschut & Ir. E. (Eva) Promes Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij
Nadere informatieRelatie warmte-, vocht- en CO 2 -afgifte champignonteelt met groei en kwaliteit
Relatie warmte-, vocht- en CO 2 -afgifte champignonteelt met groei en kwaliteit J.H. Gielen, September 2004 C point Horst 2004 Horst, C point B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag
Nadere informatieDeerns ketenanalyse downstream van een van de twee meeste materiele emissies
Deerns ketenanalyse downstream van een van de twee meeste materiele emissies 2013 Inleiding In het kader van de CO 2 prestatieladder is een ketenanalyse uitgevoerd naar de CO 2 productie door verwarming
Nadere informatieH e t W A d u s E P C p a k k e t
Uw partner in duurzame energie H e t W A d u s E P C p a k k e t De ultieme oplossing voor uw woning v1.0 april 2009 Voorwoord WAdus BV is een jong en dynamisch bedrijf. Het bedrijf is opgericht in 2008
Nadere informatieEnergie Index berekening (EI)
1 Energie berekening (EI) 2onder1 kap woningen Molenwijk Malden: Randwijksingel, 32 stuks. Wat is een Energie : Het berekent het energieverbruik van de woning en geeft dat aan met een getal tussen de 0
Nadere informatieEnergy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning
Energy-Floor haalt energie uit de bodem van uw woning De laatste jaren is er qua energiebehoefte veel veranderd in de woningbouw. Voorheen waren de behoefte en kosten m.b.t. verwarming in nieuwbouw woningen
Nadere informatieecht Nul op de meter HRsolar : Robbert van Diemen Techneco : Niels van Alphen
echt Nul op de meter HRsolar : Robbert van Diemen Techneco : Niels van Alphen Agenda Wie is HRsolar Zonnewarmte V1.0 De markt Zonnewarmte V2.0 Zonnewarmte NOM Wie is HRsolar Nederlandse fabrikant van complete
Nadere informatieCertificering van WKO is niet genoeg
Certificering van WKO is niet genoeg Ed Rooijakkers Halmos Adviseurs 2 1 gebouwen ~30 % op TOTAAL 3 a 5% energiereductie landelijk! Voorkomen verspilling 10%~15% energiereductie 3 4 2 Waar is WKO mee begonnen
Nadere informatieOnderzoek naar het energiezuinig paddenstoelenbedrijf anno 2010;
Onderzoek naar het energiezuinig paddenstoelenbedrijf anno 2010; hoogst haalbare niveau van energiereductie en energie-efficiency. Definitief In opdracht van: Agentschap NL NL Energie en Klimaat Croeselaan
Nadere informatieQMS Mushrooms. De digitale teelt assistent Workshop De Nationale Paddenstoelendag 19 April 2018
QMS Mushrooms De digitale teelt assistent Workshop De Nationale Paddenstoelendag 19 April 2018 Jan Gielen Manager Delphy Mushrooms / Specialist Klimaat & Energie E-mail: j.gielen@delphy.nl / Mobiel: 06-53539895
Nadere informatie1. Energieverbruik op uw bedrijf
Bedrijfsnummer: 886 Datum uitdraai monitor: 6-1-218 1. Energieverbruik op uw bedrijf Het energieverbruik ligt op uw bedrijf in 217 op 44,3 kwh per 1. kilo melk. Hiervan is 4,8 voor overige elektrische
Nadere informatieMogelijke oplossingen voor het energieprobleem
http://glasreg.khk.be/ www.kvlt.be Mogelijke oplossingen voor het energieprobleem Studiedag: Toekomst voor de glastuinbouw? 1 december 2006 Herman Marien Energieprobleem: van kennis tot besparing 1. Kennis
Nadere informatieMonitoring energie-efficiency en toepassing duurzame energie in de. bloembollensector. Toelichting resultaten 2001
Monitoring -efficiency en toepassing duurzame in de bloembollensector Toelichting resultaten 2001 M. de Jong, E3T consult b.v., Woubrugge, 2002 1 Inhoud presentatie monitoring aanpassingen voorgaande jaren
Nadere informatieHoeveel kost 1 ton stoom?
Hoeveel kost 1 ton stoom? ENERGIK 23 november 2011 Valérie de Groote, INDEA Voorstelling INDEA Bruikbaar energieadvies voor industriële bedrijven Audits / Haalbaarheidsstudies Wetgeving Begeleiding bij
Nadere informatieenergiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2):
certificaatnummer 20110627-0000869054-00000007-9 straat Wijngaardstraat nummer 39 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2): Het berekende
Nadere informatieVerwarmen en koelen met de zon
Noodzaak alternatieve energiebronnen neemt toe Energieprijzen: 1996-008 Vergelijk CPI, Gasprijs en Electra (1996 = 100) 350 300 36 Verwarmen en koelen met de zon 50 33 197! 00 Index 150 19 De meest duurzame
Nadere informatieInleiding Basisbegrippen Energie Materialen Vormgeving Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten
Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten Wat kan er gebeuren in de wereld als de productie niet kan voldoen aan de stijgende vraag? Fossiele brandstof en delfstoffen zijn eindig. Probleemstelling is dus eenvoudig
Nadere informatieKennis uitwisseling ervaringen met LED verlichting in de aardbeienteelt
Kennis uitwisseling ervaringen met LED verlichting in de aardbeienteelt juli 2010 Gefinancieerd door Productschap Tuinbouw Uitgevoerd door: Ing. Bart Vromans Bart.vromans@hortinova.nl Kennis uitwisseling
Nadere informatieEnergiezuinig telen in de glastuinbouw. Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen
Energiezuinig telen in de glastuinbouw Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen Toelichting project Overzicht Invloed van verschillend E-besparende maatregelen: Schermen Variëren met plantdatum Zomerstookstop
Nadere informatieDe Energie Revolutie
De Energie Revolutie Proof, not promises Maximale CO2-reductie Maximaal Rendement Review Mijnsheerenland Type woning: Vrijstaande woning Locatie woning: Mijnsheerenland Systeem: HONE 501T Ligging: Oost
Nadere informatieRI&E 3 ADVIES rapport: Energiemaatregelen. Van Elst Grafisch Afwerker BV
PRAKTISCH MILIEUBELEIDIN DE GRAFIMEDIA RI&E 3 ADVIES rapport: Van Elst Grafisch Afwerker BV Uitgave van: : Dienstencentrum maandag 13 augustus 2012 Rapport van Van Elst Grafisch Afwerker BV te Apeldoorn
Nadere informatieKennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal
Ing. Vincent Keppel Accountmanager Vabi Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal TIP: Houd pen en papier bij de hand!!!! Ir. Roy Zold Directeur PVM welke data & welk doel Vraagstelling corporaties
Nadere informatieeen toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect
een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 20.00 uur Opening Wethouder Johan Aalberts 20.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 20.15 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper,
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieMeting energieverbruik decentrale Ventilatie. 12 juli 2018
! Meting energieverbruik decentrale Ventilatie 12 juli 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Aanleiding... 3 2. Methode... 4 2.1 Meting elektriciteitsverbruik... 4 2.2 Meting luchtdebiet... 4 3. Resultaten...
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat bestemming type appartement softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2 ): 191 Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement.
Nadere informatieHybride warmtepompen. Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity
Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Agenda Waarom Hybride en wat zijn de voordelen Wat is een Hybride systeem Voorbeeld berekening
Nadere informatieDe warmtepomp. Het creëren van draagvlak. Rimme van der Ree Directeur
De warmtepomp Het creëren van draagvlak Rimme van der Ree Directeur 2 Wat kost/ is pottentiele energie? Grootheid (Potentiele) Energie Elektra kwh Aardgas m 3 Propaan kg LPG L Stadsverwarming GJ Benzine
Nadere informatieNOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement.
Belan rike toelichtin bi het E C attest! NOTA: De EPC score is geen weergave van het effectieve verbruik in dii appartement. De hoge score is meestal te wijien aan het teit dat er met elektdcileii verwarmd
Nadere informatieThermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming
H01N2a: Energieconversiemachines- en systemen Academiejaar 2010-2011 Thermodynamische analyse van het gebruik van een warmtepomp voor residentiële verwarming Professor: Martine Baelmans Assistent: Clara
Nadere informatieSolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Jacques Mathijsen Mei 2019
SolarFreezer Comfort zonder aardgas Jacques Mathijsen Mei 2019 Energie behoefte Elektrische energie 20% Warm water + 20% + Verwarming 60% 3.500 kwh 1.650 m3 gas / 16.500 kwh PV panelen SolarFreezer Gemiddeld
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat straat Sint-Bernardsesteenweg nummer 269 bus 3 bestemming appartement type softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m2): 379 Het berekende energieverbruik is een inschatting
Nadere informatieDe Warmtepomp. Het creëren van draagvlak. Rimme van der Ree Directeur
De Warmtepomp Het creëren van draagvlak Rimme van der Ree Directeur Wat kost / is potentiele energie? Elektra = kwh Aardgas = m³ Wat kost / is potentiële energie? Elektra Aardgas Propaan LPG Stadsverwarming
Nadere informatieWarmtepomp in de. aardbeiteelt: Energie-infodag 12 maart Herman Marien.
http://glasreg.khk.be/ www.khk.be Warmtepomp in de aardbeiteelt: Energie-infodag 12 maart 2009 Herman Marien Warmtepomp in de aardbeiteelt 1. Warmtebehoefte in de aardbeiteelt 2. Warmtepomp Wa-Wa; Lu-Lu;
Nadere informatieToelichting Aanvraag subsidie Marktintroductie energie-innovaties
Toelichting Aanvraag subsidie Marktintroductie energie-innovaties Waarom deze toelichting? Deze toelichting hoort bij het digitale aanvraagformulier 'Subsidie voor Marktintroductie energie-innovaties 2010'.
Nadere informatiePraktijknetwerk Stal vol Energie 23 maart 2012. Jan Onne Bosman
Praktijknetwerk Stal vol Energie 23 maart 2012 Jan Onne Bosman Programma Warmte uit de composteringsstal Elektriciteit van het dak Composteringsstal en warmte aanbod Temperatuur in composteringsstal 50
Nadere informatieWarmteTerugWinning voor optimale diergezondheid en een beter bedrijfsresultaat. Ir. Maurice Ortmans
WarmteTerugWinning voor optimale diergezondheid en een beter bedrijfsresultaat Ir. Maurice Ortmans Waarom WarmteTerugWinning? 1. WarmteTerugWinning verhoogt het rendement van de intensieve veehouderij:
Nadere informatieElektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf
Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Hoeveel CO 2 bespaar je hiermee? 1 Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf; hoeveel CO2 bespaar je hiermee? Erfwerkzaamheden
Nadere informatie3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018
3.C.1 Voortgangsrapportage CO2 over het jaar 2018 Inleiding In het energie management actieplan zijn de reductiedoelstellingen beschreven. Tevens is hierin het plan van aanpak opgenomen waarin de maatregelen
Nadere informatieAanvulling ISSO 39: definitie en monitoring van de SPF van bodemenergiesystemen
Aanvulling ISSO 39: definitie en monitoring van de SPF van bodemenergiesystemen Normatieve teksten ISSO-kontaktgroep De heer ir. H.J. Broekhuizen De heer ing. A.W.F. Vlooswijk De heer ing. H.C. Roel (voorzitter)
Nadere informatieHet Varken als kachel. I r. M a u r i c e O r t m a n s
Het Varken als kachel I r. M a u r i c e O r t m a n s Hoeveel warmte produceren varkens? Vo e lbare w a rmteproductie: B ig 23 kg: 4 2 Wa t t Vleesva rken 11 0 k g: 1 2 7 Wa t t K raamzeug: 3 7 5 Wa t
Nadere informatieHolstein BV. Energie(management) actieplan Conform NEN april Holstein BV. Verantwoordelijke voor dit verslag is Holstein BV
Energie actieplan Holstein BV - Energie(management) actieplan -1 Conform NEN 50001 Holstein BV 16 april Holstein BV Verantwoordelijke voor dit verslag is Holstein BV 5 Energie actieplan Holstein BV - Inhoudsopgave
Nadere informatieENALYZER FOR COOLING 1. TAGS
ENALYZER FOR COOLING Geschikt voor: Koelcompressoren met een geïnstalleerd vermogen vanaf 50 kw Basis koel-layout: ééntraps systeem zonder warmterecuperatie basis chiller met ijswatercircuit Afhankelijk
Nadere informatieAnalyse energieverbruik
Analyse energieverbruik International School of Amsterdam (ISA) Jan 217 24-1-217 J.A. Meerkerk Advies Tel. 6-53319418 j.a.meerkerk@online.nl 1 Inhoudsopgave 1 ENERGIEVERBRUIK... 3 2 GASVERBRUIK... 4 3
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie
energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380
Nadere informatieWelkom. Rentabiliteit studie energiecentrale MMC
Welkom Rentabiliteit studie energiecentrale MMC Waarom ziekenhuis uitermate geschikt voor WKO Langs een warmte vraag heeft een ziekenhuis ook een grote koudevraag. Een WKO levert in zijn totaliteit meer
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
Vri jteken i ng sbed i ng De meeste maatregelen die opgenomen zijn op dit certificaat, zijn op dit moment kosteneffectief of kunnen dat worden binnen de geldigheidsduur van het certificaat. Mogelijk zijn
Nadere informatieTransitiepad klimaatneutrale paddenstoelenteelt
Transitiepad klimaatneutrale paddenstoelenteelt De agenda voor een klimaatneutrale en economisch rendabele paddenstoelenteelt in 2020 Definitief Stuurgroep S&Z Paddenstoelenteelt In de Stuurgroep S&Z Paddenstoelenteelt
Nadere informatieWhitepaper. De kracht van pinch-technologie in de voedingsmiddelenindustrie WWW.VANBEEK.COM
Whitepaper De kracht van pinch-technologie in de voedingsmiddelenindustrie Inleiding De voedingsmiddelenindustrie kan nog verder energie besparen door intern warmte te gaan hergebruiken. Pinch-technologie
Nadere informatieEnergieverbruik per functie voor SenterNovem
Energieverbruik per functie voor SenterNovem Rapportage/advisering : Meijer Energie & Milieumanagement B.V. tel. 070 315 57 15 fax 070 315 57 10 Status : Eindrapport Auteurs : Ir P.H. Meijer Ir. R. Verweij
Nadere informatieReview CO 2 -studie ZOAB Rasenberg
Review CO 2 -studie ZOAB Rasenberg Notitie Delft, maart 2011 Opgesteld door: M.N. (Maartje) Sevenster M.E. (Marieke) Head 2 Maart 2011 2.403.1 Review CO 2 -studie ZOAB Rasenberg 1 Inleiding Binnen de prestatieladder
Nadere informatieWarmtepompboiler AX7.1B
Warmtepompboiler AX7.1B Warmtepompboiler (260 liter) 260 liter 4 à 6 personen pagina 3 Warmtepompboiler (260 liter) 3 Wat is een warmtepompboiler? Een warmtepompboiler is een milieuvriendelijk alternatief
Nadere informatieEQ concept. Duurzame installatie voor een woning van 100 m2 met een EPC van 0,4
EQ concept Duurzame installatie voor een woning van 100 m2 met een EPC van 0,4 ZONNEPANELEN Een woning kan niet zonder elektriciteit. Deze EQ woning voorziet deels in zijn eigen elektriciteitsvoorziening
Nadere informatieToros Vision. Kennismaken. De nieuwe generatie combi-warmtepomp. Oktober 2015 Energie Den Bosch
Toros Vision De nieuwe generatie combi-warmtepomp Oktober 2015 Energie Den Bosch Kennismaken Techneco Groep» oprichting 1995 (20 jaar), vestiging in Delft» ca. 2.500 duurzame projecten in Nederland» 20
Nadere informatieeen toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect
een toekomst zonder aardgas? Warmtepomp Het Warmte Effect Programma 10.00 uur Opening 10.05 uur De initiatiefnemers: ZMf & Zeeuwind 10.10 uur Alles over de warmtepomp Niek Tramper, Zeeuwind 10.45 uur Ervaringen
Nadere informatiePraktijkimplementatie. energiezuinige klimaatregeling
Praktijkimplementatie energiezuinige klimaatregeling Projectverslag 2006 DLV Plant Postbus 7001 6700 CA Wageningen Agro Business Park 65 6708 PV Wageningen T 0317 49 15 78 F 0317 46 04 00 E info@dlvplant.nl
Nadere informatieDoor: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen
Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik
Nadere informatieHybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe?
Hybride warmtepompen Wat, wanneer en hoe? Simon Tuitel, Product Manager Warmtepompen, Controls & connectivity Agenda Wat is een Hybride systeem Waarom Hybride en wat zijn de voordelen Voorbeeld berekening
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector Jeroen Wildschut. Rapport WPR-815
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2016 Jeroen Wildschut Rapport WPR-815 Referaat In het kader van de Meerjarenafspraak Energie heeft WUR het energiegebruik in de paddenstoelensector
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat certificaatnummer 20120515-0001118936-00000005-8 nummer postnummer Voorhavenlaan 33 9000 bus gemeente A 101 Gent bestemming type appartement - softwareversie 1.3.3 berekend
Nadere informatieDe verwarming van de toekomst
De verwarming van de toekomst Altherma Case Study Batibouw 2008 Page 1 Waarom verbruikt een Altherma warmtepomp zo weinig? 1) De Altherma warmtepomp maakt gebruik van een inverter (frequentie gestuurde)
Nadere informatieTrias energetica. Verdiepende opdracht
2015 Trias energetica Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over de Trias energetica, een strategie voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening. Pagina
Nadere informatieEnergiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2012
Energiemonitor van de Nederlandse Paddenstoelensector 2012 Jeroen Wildschut Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit November 2013
Nadere informatieEffect van geselecteerde Bacillus stammen op bacterievlekken door Pseudomonas spp. bij de champignon
Effect van geselecteerde Bacillus stammen op bacterievlekken door Pseudomonas spp. bij de champignon Met financiële ondersteuning van het Productschap Tuinbouw Contactpersoon: Jan Vink Begeleiding vanuit
Nadere informatieBepaling van het thermisch rendement van een warmteterugwinapparaat
1 Bepaling van het thermisch rendement van een warmteterugwinapparaat Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 1 INLEIDING... 2 1. TOEPASSINGSGEBIED... 3 2. ACHTERGROND... 3 3. HET DEBIET IN EEN PROJECT IS GROTER
Nadere informatieMONITORING WARMTEPOMP WONINGEN TE EDE WONING 1 EDE KERNHEM. DATUM : 5 april 2013 PLAATS : Winterswijk
MONITORING WARMTEPOMP WONINGEN TE EDE WONING 1 EDE KERNHEM DATUM : 5 april 2013 PLAATS : Winterswijk INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3 2 DE WONING... 4 2.1 VERTICALE BODEM WARMTEWISSELAAR... 4 2.2 WARMTEPOMP...
Nadere informatieEPV IN GESTAPELDE BOUW KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN
EPV IN GESTAPELDE BOUW KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN Wim van den Bogerd EERST NOM PROJECT 2013 RIJSWIJK Woonwijken met gezonde, energiezuinige en kwalitatief hoogstaande woningen waar het fantastisch
Nadere informatieenergieprestatiecertificaat
energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie certificaatnummer 20090615-0000209416-00000001-5 straat Trumelet Faberstraat nummer 9 bus 3 postnummer 8670 gemeente Koksijde bestemming appartement
Nadere informatie