Transcriptie

1

2

3

4

5

6

7

8

9 Samenvatting Vervoerplannen 2018 Versie 23 gemeenten, METROCOV 9 december februari 2017 Datum: 7 december

10 Inhoudsopgave Samenvatting Vervoerplan Inleiding Financiën Besluitvormingsprocedure Samenvatting algemeen Samenvatting Vervoerplannen per vervoerder HTM HTMbuzz Veolia/Connexxion RET Metro Bus Connexxion Voorne-Putten Rozenburg Connexxion Park Shuttle Bijlagen Vervoerplan 2018 HTM HTMbuzz Veolia/Connexxion RET (Metro, Tram, Bus) Connexxion (Voorne-Putten, Rozenburg, Park Shuttle) 2

11 1. Inleiding Inliggend treft u de Vervoerplannen 2018 van de vervoerders van de Vervoersautoriteit MRDH. Voor de Vervoersautoriteit MRDH gelden voor alle concessies de bepalingen, zoals opgenomen in het Programma van eisen (c.q. het bestek) van de desbetreffende concessie. De gevolgen zijn, dat de indeling (inhoud) van de Vervoerplannen onderling kunnen verschillen. Per vervoerder is in deze samenvatting opgenomen de belangrijkste wijzigingen van de dienstregeling Als gevolg van de start van de metro Hoekse Lijn (per 1 september 2017) zal het netwerk van RET en Veolia/Connexxion aanzienlijk wijzigen met grote gevolgen voor het netwerk van HTM, HTMbuzz en Connexxion. Om te voorkomen dat 23 gemeenten, 5 vervoerders, METROCOV en MRDH, de vervoerplanprocedures eerst moeten doorlopen voor de invoering van de Hoekse Lijn en daarna voor het reguliere vervoerplan 2018, heeft MRDH de keuze gemaakt om de twee vervoerplanprocedures te integreren tot één vervoerplanprocedure 2018 met een geldigheid van 20 augustus 2017 t/m 8 december 2018 (= 16 maanden). Voor een gedetailleerde beschrijving van alle wijzigingen wordt verwezen naar de afzonderlijke vervoerplannen van HTM, HTMbuzz, Veolia/Connexxion, RET en Connexxion. Vanaf 11 december 2016 zal de naam Veolia gewijzigd worden in Connexxion. 2. Financiën Voor de vervoerplannen 2018 worden geen bezuinigingen voorgesteld. Er is sprake van budgetneutraliteit c.q. de nullijn. Dit is als uitgangspunt bij het opstellen van de vervoerplannen ook meegegeven. In elke concessie zijn wijzigingen mogelijk, maar blijft het aantal dienstregelinguren c.q. dienstregelingkilometers voor de railconcessies gelijk. Te denken valt o.a. aan wijzigingen om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, meer/minder rijtijden, betere aansluitingen op knooppunten, gebruikmaken van nieuwe infrastructuur. 3. Besluitvormingsprocedure MRDH heeft aan gemeenten en vervoerders (brieven dd. 7/8 juli en 12 augustus 2016) informatie gegeven voor de vervoerplanprocedure 2018, waarbij uitgangspunt is één vervoerplan 2018 geldig voor 16 maanden. In de tweede brief van 12 augustus 2016 is de planning opgenomen. De planning van de Vervoerplannen 2018 ziet er als volgt uit: Aan de vervoerders HTM, HTMbuzz, Veolia/Connexxion, RET (Metro, Tram, Bus, Fast Ferry), Connexxion Voorne-Putten Rozenburg, Park Shuttle is opdracht gegeven om vervoerplannen op te stellen. Het presidium Vervoersautoriteit zal de vervoerplannen bespreken op 7 december Op 9 december 2016 worden de vervoerplannen ter consultering naar alle 23 MRDH regiogemeenten, METROCOV, adviescommissie Vervoersautoriteit, provincie Zuid-Holland en Arriva verstuurd. De periode waarin een advies aan de Vervoersautoriteit MRDH tot stand moet komen duurt 10 weken (inclusief 2 weken kerstvakantie). In deze periode kunnen de vervoerplannen op verzoek worden toegelicht per mail of telefoon. De procedure en de vervoerplannen zullen bekend worden gemaakt via de MRDH website vanaf 9 december De METROCOV zal de vervoerplannen behandelen in haar overleg op 13 december as. De Vervoersautoriteit MRDH en vervoerders zullen het officiële schriftelijke advies van de 23 gemeenten en METROCOV ontvangen uiterlijk 17 februari

12 Na 20 februari 2017 worden de adviezen verwerkt in de Nota van Reactie. Eventuele wijzigingen van onderdelen van de vervoerplannen 2018 worden benoemd in de Nota van Reactie. Het presidium Vervoersautoriteit bespreekt de vervoerplannen en de Nota van Reactie op 15 maart In het ambtelijk overleg Vervoersautoriteit van 27 maart 2017 worden de vervoerplannen 2018 en de Nota van Reactie besproken. De bestuurscommissie Vervoersautoriteit stelt de vervoerplannen 2018 en de Nota van Reactie vast op 12 april De dienstregeling 2018 gaat in principe op 20 augustus 2017 in. Na doorlopen van de inspraakprocedure tbv besluitvorming, de volgende tekst opnemen: De gevraagde beslissingen van de Bestuurscommissie Vervoersautoriteit: 1. Kennis te nemen van de vervoerplannen 2018 van HTM, HTMbuzz, Veolia/Connexxion, RET en Connexxion. 2. Kennis te nemen van de binnengekomen reacties op de ontwerp vervoerplannen Instemmen met de Nota van Reactie. 4. Instemmen met de invoering van de vervoerplannen per 20 augustus Samenvatting algemeen Voor de dienstregeling 2018 worden geen bezuinigingen voorgesteld. In elke concessie zijn wijzigingen mogelijk, maar blijft het aantal dienstregelinguren cq. dienstregelingkilometers voor de railconcessies gelijk. Te denken valt o.a. aan wijzigingen om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, meer/minder rijtijden, betere aansluitingen op knooppunten, gebruikmaken van nieuwe infrastructuur. Tevens is sprake bij een aantal gemeenten in het MRDH gebied van grote werkzaamheden aan de infrastructuur, welke leiden tot langdurige omleidingen. In het MRDH gebied rijden grensoverschrijdende lijnen, die vallen onder de verantwoordelijkheid van de provincie Zuid-Holland en gereden worden door Arriva. De provincie heeft de wijzigingen dienstregeling 2018 op het moment van schrijven nog niet aan de Vervoersautoriteit MRDH bekend gemaakt. Mochten er wijzigingen optreden dan treden we in overleg met de provincie. De dienstregeling 2018 loopt van zondag 20 augustus 2017 t/m zaterdag 8 december 2018 (= 16 maanden). 5. Samenvatting Vervoerplannen per vervoerder In het MRDH gebied rijden de vervoerders HTM, HTMbuzz, Veolia/Connexxion, RET en Connexxion. In dit hoofdstuk vindt u per vervoerder de belangrijkste wijzigingen. Voor een gedetailleerde beschrijving van alle wijzigingen wordt verwezen naar de bijlagen, de vervoerplannen 2018 per vervoerder. 5.1 HTM Gevolgen instroom Avenio en werkzaamheden etc In het voorjaar van 2017 worden de Avenio s van HTM ook op de lijnen 9 en 15 ingezet. Op dat moment rijden de 60 Avenio s op de lijnen waarvoor deze zijn besteld: de lijnen 9, 11, 15 en 17. Op lijn 2 rijden dan weer de RandstadRail voertuigen van het type Regio Citadis. Bij aanvang dienstregeling 2018 (maandag 21 augustus 2017) is aldus de beoogde voertuiginzet bereikt. 4

13 Bij aanvang dienstregeling 2018 zijn ook de lopende werkzaamheden langs lijn 9 in Scheveningen; de route Korte Voorhout - Lange Vijverberg en langs lijn 15 (Rijswijkseweg; Nootdorp) afgerond, opgeleverd en in gebruik genomen. Bij start dienstregeling 2018 zijn twee grote werkzaamheden gaande. 1. De herinrichting van het Stationsplein bij station HS (gepland van begin juli t/m medio december 2017). Als gevolg daarvan is voorzien in lijnwijzigingen van de lijnen 1, 9, 11, 12, 15, 16 en 17. De bereikbaarheid van station HS (via de Waldorpstraat en de langzaam verkeerstunnel) is een belangrijk punt van aandacht. 2. De spoorvervanging op het traject Jan Hendrikstraat Grote Kerk Gravenstraat en tegelijk de herinrichting van het gebied rondom de Grote Kerk (incl aanpassing keerlus). Deze werkzaamheid leidt tot een tijdelijke omleiding van tramlijn 16 van/naar het Statenkwartier. Eind 2017 wordt bezien per wanneer de lijnvoering rondom station HS kan worden hersteld. Mogelijk leidt dit tot een aanpassing dienstregeling HTM Rail per 18 december 2017, een week later dus dan de landelijke datum van wijzigingen dienstregeling. Opgemerkt wordt dat de dienstregeling 2018 in het gebied van MRDH al met ingang van 21 augustus 2017 van kracht is geworden. De maatregel station HS betreft voor MRDH een tussenmoment in de dienstregeling. De verlenging van tramlijn 19 en de daaraan gerelateerde aanpassing van de dienstregeling gaat in dat geval ook in per 18 december Voorstellen HTM De voorstellen HTM vloeien voort uit de Bieding voor de concessie Rail Haaglanden Daarin heeft HTM een pakket aan maatregelen voorgesteld die enerzijds bijdragen aan de doelstellingen zoals door MRDH geformuleerd in de Uitvoeringsagenda Bereikbaarheid, en anderzijds leiden tot het optimaliseren van het vervoeraanbod op de vervoervraag. In overleg met MRDH is een deel van dat pakket al ingevoerd met ingang van dienstregeling 2017 (voor een overzicht van die voorstellen zie hoofdstuk 3 van Vervoerplan Rail 2018). Het tweede deel wordt nu voorgesteld voor het Vervoerplan 2018 (zie hoofdstuk 4 voor de motivatie en hoofdstuk 5 voor de voorstellen). Beide pakketten leiden ieder tot een budgettair sluitend aanbod van plus en min voorstellen. Het wel of niet honoreren van voorstellen leidt tot het wel of niet kunnen honoreren van andere voorstellen. De voorstellen Vervoerplan bestaan deels uit het toevoegen en schrappen van ritten op meerdere lijnen (in spitsuren op de werkdag; op drukke dagdelen in het weekend; op koopavonden en in de zomer). Een voordeel van het optimaal afstemmen van aanbod op de vraag is dat de dienstregelingen van de lijnen 15 en 17 keurig op elkaar passen en beide lijnen aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Dat leidt tot een meer logische lijnvoering in het Centrum van Den Haag en tot de mogelijkheid om de betrouwbaarheid van beide dienstregelingen te verhogen. In voorstel 5.11 wordt beschreven dat 1% van de afgesproken productie gereserveerd mag worden voor extra vervoer voor evenementen en onvoorziene buitendienststellingen van tramlijnen. HTM heeft diverse voorstellen gedaan om waar mogelijk meer traminzet te bieden op piekmomenten in het vervoer. Anderzijds heeft HTM een voorstel ingediend waarbij het aanbod tramverkeer naar beneden kan worden bijgesteld, omdat de vervoervraag ver achterblijft. HTM stelt voor om de dienstregeling van tramlijn 19 na 20:00 uur te verlagen tot een halfuurdienst. In de ontwerp Kadernota OV worden voorstellen uitgewerkt voor een mogelijk andere inrichting van het voorzieningenniveau van de tramlijnen; deze nota wordt pas later in 2017 besproken en vastgesteld. In hoofdstuk 8 wordt de beoogde verlenging van tramlijn 19 naar het nieuwe keerpunt bij station Delft beschreven, naar verwachting per 18 december De financiering van dit voorstel is niet geregeld. MRDH is van mening dat de verlenging van lijn 19 gefinancierd moet worden uit het 5

14 reguliere voorzieningenniveau van de raillijnen samen. In dat scenario stelt HTM voor de dienstregeling van tramlijn 19 gedurende de daluren overdag en in het weekend naar beneden bij te stellen tot een 20 minutendienst. Dit staat los van voorstel 5.2 waar al is voorgesteld om s avonds na 20:00 uur een halfuurdienst te bieden. HTM heeft voor de financiering van de verlenging van tramlijn 19 geen alternatief voorstel aangeboden. 5.2 HTMbuzz Op basis van de uitvoering van de huidige dienstregeling is er vooralsnog geen reden om het vervoerplan te wijzigen ten opzichte van Het vervoerplan 2018 is identiek aan dat van Voor ringlijn 28 (Voorburg Den Haag Centraal) die alleen in de ochtend- en middagspits rijdt (4x per uur met uitzondering van de zomerdienst en schoolvakanties) is er een voorbehoud. Aangezien Veolia/Connexxion met lijn 46 met ingang van de dienstregelingperiode 2018 gedeeltelijk dezelfde route met een hogere frequentie gaat rijden als lijn 28, ontstaat er mogelijk een te groot aanbod op deze verbinding. HTMbuzz stelt daarom voor om na een proefperiode van drie maanden te evalueren hoe de reizigersaantallen op lijn 28 zich ontwikkelen. Indien uit deze evaluatie blijkt dat het aantal dienstregelinguren effectiever ingezet kan worden, treedt HTMbuzz in overleg met MRDH over een andere inzet van deze dienstregelinguren. Dit kan leiden tot een gewijzigde inzet van de dienstregelinguren van lijn 28. Aangezien het om een gering aantal uren gaat (circa 0,5 % van het totaal aantal dienstregelinguren van HTMbuzz exclusief de nachtlijnen), zal voor de herverdeling van deze uren geen aparte (vervoerplan)procedure doorlopen worden. Tot slot worden voor de dienstregeling 2018 de rijtijden en rijtijdverdeling op basis van de realisatie in 2017 bijgesteld aan de praktijk. Hoewel de rijtijdveranderingen nog niet bekend zijn, wordt verondersteld dat deze van geringe omvang zijn. 5.3 Veolia/Connexxion Verlenging concessie Veolia met 2 jaar De concessie Veolia is met 2 jaar verlengd tot 25 augustus In deze verlengingsperiode zijn een aantal wijzigingen die leiden tot verbeteringen voor de reizigers: a. Gratis WiFi in alle bussen; b. Gebruik van de OV-chipkaart in de buurtbus Pijnacker-Nootdorp (lijn 484); c. Een hogere frequentie voor lijn 36 (Den Haag Naaldwijk Schiedam). Vanaf de ingang van 11 december 2016 (dienstregeling 2017) zal de merknaam Veolia worden vervangen door Connexxion. Hiermee verdwijnt Veolia definitief als OV-merk uit het straatbeeld. Wijzigingen hebben betrekking op oa de website van Connexxion, de Connexxion-app, de nieuwe haltepalen, de nieuwe dienstregeling tabellen en de naam op de bussen. Omleidingen in Delft vanwege werkzaamheden St. Sebastiaansbrug. In de loop van 2018 wordt de Sint Sebastiaansbrug (Delft) vervangen. Hierdoor zullen een aantal lijnen (Veolia/Connexxion en RET) langdurig moeten omrijden. Met de gemeente Delft zullen de omleidingsroutes worden besproken en zijn geen onderdeel van dit vervoerplan. Voorstellen Veolia/Connexxion Lijn 30 Tussen haltes Pijle Tuinen en FloraHolland wordt de nieuwe halte Horticampus in gebruik genomen. Halte Oostheullaan wordt opgeheven. Lijn 31 Rijdt voortaan van Den Haag naar Hoek van Holland. Tussen Den Haag en halte Westlandse Druif wijzigt de route niet. Vanaf halte Westlandse Druif rijdt lijn 31 voortaan via de huidige route lijn 35 naar de halte Schelpweg in Hoek van Holland. Van daar wordt in beide richtingen via de 6

15 Harwichweg naar station Hoek van Holland Haven gereden. De lus door Hoek van Holland Dorp vervalt, evenals de haltes op de Dirk van den Burgweg. Daarnaast vervallen in s-gravenzande de haltes Vreeburghlaan en Monsterseweg. Lijn 31 rijdt op weekdagen overdag een 20- minutendienst over het hele traject die in de spits tussen Den Haag en s-gravenzande wordt aangevuld tot 10-minutendienst. In de vakantieperioden en op zaterdag overdag wordt een 30- minutendienst over het hele traject gereden. s Avonds en op zondag de hele dag wordt een 30- minutendienst gereden tussen Den Haag en s-gravenzande, waarvan de helft van de ritten doorrijdt naar Hoek van Holland. Lijn 32 Wordt doorgetrokken naar s-gravenzande via de huidige route lijn 31. In s-gravenzande wordt een lusvormige route gereden. Op de nieuwe route worden twee nieuwe haltes bediend. Tussen Naaldwijk en s-gravenzande rijdt lijn 32 van maandag tm zaterdag overdag een 30- minutendienst. s-avonds en op zondag wordt een 60-minutendienst gereden. Op weekdagen buiten de vakantieperioden wordt een extra slag Delft Naaldwijk gereden waardoor de kwartierdienst in de middagspits een half uur eerder start. Rit 4060 op zaterdagavond wordt opgeheven. In Den Hoorn wordt na oplevering nieuwe infrastructuur via de Hooipolderweg gereden, waardoor halte My home is my castle en Hof van Delftstraat voor deze lijn vervallen. Lijn 33 Rijdt voortaan in Maassluis tussen Station Centrum en Station West via de Wagenstraat. Halte Industrieweg vervalt. Op de nieuwe route worden alle bestaande haltes aangedaan. Tussen halte Station West en Stadsmolen wordt voortaan via de Westlandseweg gereden. De haltes Korhoenstraat, Nachtegaallaan en Westeinde vervallen. Op de nieuwe route worden twee nieuwe haltes aangedaan. Lijn 33 rijdt s avonds en op zondag niet meer tussen Naaldwijk en station Maassluis Centrum. In Den Hoorn rijdt lijn 33 voortaan via de Woudseweg en doet op de nieuwe route de haltes My home is my castle en Hof van Delftstraat aan. Lijn 34 Gaat op weekdagen buiten de vakantieperioden overdag een 30-minutendienst rijden tussen Monster en Naaldwijk. In Monster wordt een lusvormige route gereden. Op de nieuwe route worden de haltes Kampschoerstraat en Vlotlaan aangedaan. Lijn 35 Vervalt en wordt geïntegreerd in lijn 31 en 36. Lijn 36 Gaat in de spits buiten de vakantieperioden een 10-minutendienst rijden. Op weekdagen wordt de frequentie tussen Naaldwijk en Schiedam s avonds verhoogd naar een 30-minutendienst. Lijn 37 Na oplevering van de busbaan verlengde Harnaschdreef / Hooipolderweg vervallen de haltes My home is my castle en Hof van Delftstraat voor lijn 37. Op de nieuwe route wordt de halte Hooipolderweg in gebruik genomen. Lijn 43 Rit 2 vertrekt voortaan van halte Rozenplein in plaats van Leiden Centraal. Op zaterdagochtend wordt een extra vroege rit van Den Haag naar Leiden gereden. Lijn 44 Lijn 44 gaat ook op in het weekend overdag elk half uur rijden. 7

16 Lijn 46 Rijdt voortaan tussen Den Haag Centraal en Voorburg Station via de Binckhorst, rijdt dezelfde route als lijn 28 en doet onderweg alle bestaande haltes aan. Lijn 64 De zomerbediening Delftse Hout wordt verruimd. Lijn 64 rijdt voortaan van 1 april tot 1 september door naar halte Camping. Lijn 70 Rit 11 vervalt. Lijn 72 Rit 3 vertrekt voortaan van halte Winkelcentrum De Vlieger in plaats van Centrum West. Lijn 424/425/426 Deze drie lijnen worden samengevoegd tot twee lijnen (424 en 426). Lijn 427 Nu rijden dagelijks gelijktijdig drie ritten met elk een verschillende route. De drie routes worden samengevoegd waardoor voortaan met twee bussen kan worden gereden. Lijn 444 Lijn 444 rijdt alleen nog in juli en augustus. In die maanden wordt dagelijks gereden van 9:00 12:00 uur en van 16:00-19:00 uur ( 30-minutendienst) en van 19:00 22:00 uur ( 60- minutendienst). 5.4 RET Algemeen In de concessies is vastgelegd dat vervoerbedrijven jaarlijks een vervoerplan opstellen. Omleidingen maken hier geen onderdeel van uit. Het vervoerplan is bedoeld om het vervoeraanbod, binnen de kaders die de concessie stelt, periodiek aan te passen. Het vervoerplan 2018 van de RET staat in het teken van de ingebruikname van de Hoekse Lijn als metroverbinding; een belangrijke verbetering voor het openbaar vervoer in Hoek van Holland, Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. Maar niet alleen de metro verandert, ook de buslijnen in dit gebied worden aangepast. Afgezien van het gebied rond de Hoekse Lijn is het aantal wijzigingen beperkt. In de periode tot aan de start van de metro-exploitatie wordt door RET vervangend railvervoer met bussen verzorgd. Gemeenten en reizigers zijn hierover al geïnformeerd en deze communicatie zal nog verder opgevoerd worden. Vrijdag 31 maart 2017 zal de laatste dag zijn van de treinexploitatie op de Hoekse Lijn door NS. Voor Fast Ferry worden geen wijzigingen voorgesteld ten opzichte van de dienstregeling Bij Tram worden voor 2018 geen noemenswaardige wijzigingen voorgesteld. RET hoopt hiermee de huidige zichtbare groei bij Tram door te zetten Metro Bij metro staat alles in dit vervoerplan in het teken van de toevoeging van de Hoekse Lijn aan het metronet. De Hoekse Lijn wordt bij Schiedam Centrum gekoppeld aan het bestaande metronet. Hierdoor ontstaat een directe, snelle en frequente verbinding van Hoek van Holland, Maassluis, Vlaardingen en Schiedam naar Rotterdam Centrum en verder. 8

17 Met de ingebruikname van de Hoekse Lijn als metro, verandert de tijdligging van alle metrolijnen. Daarbij wordt ernaar gestreefd om op volgende stations aan te sluiten op de trein (met name in de avonduren en op zondag omdat dan de frequentie lager is dan op werkdagen overdag): - Alexander (lijn B vanuit Schiedam op de intercity richting Utrecht) - Alexander (lijn B vanuit Nesselande op de intercity richting Utrecht) - Laan van NOI (lijn E vanuit Slinge op de intercity naar richting Leiden) - Schiedam C (lijn B vanuit Steendijkpolder richting Rotterdam Centraal) - Schiedam C (lijn B vanuit Steendijkpolder op de intercity richting Den Haag) - Schiedam C (lijn C vanuit Spijkenisse op de intercity richting Den Haag) Daarbij zal het niet mogelijk zijn om al deze aansluitingen tegelijkertijd te bieden. Immers, de keuze voor een bepaalde aansluiting legt de tijdligging van een metrolijn vast en bepaalt daarmee ook de vertrektijden vanaf andere stations. In onderstaande tabel is zichtbaar dat de reizigers meer openbaar vervoer krijgen t.o.v. de huidige dienstregeling van NS: NS RET Jaardienst ma-vr Jaardienst ma-vr Station 07-09u 09-16u 07-09u 09-16u Schiedam Centrum Schiedam Nieuwland Vlaardingen Oost Vlaardingen Centrum Vlaardingen West Maassluis Centrum Maassluis West Maassluis Steendijkpolder Hoek van Holland Haven % van de huidige reizigers op de Hoekse Lijn krijgt een licht tot sterk verbeterd vervoeraanbod, soms uitsluitend in de vorm van frequentieverhoging (zie hierboven), maar soms ook in de vorm van kortere reistijd en/of minder overstappen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ook 12% van de (huidige) reizigers te maken krijgt met iets langere reistijd en/of extra overstappen. Dit betreft reizigers met eindbestemming Rotterdam Centraal / Noord en overstappers op treinen naar Gouda en verder, Breda en verder en Amsterdam via HSL. 9

18 5.4.2 Bus De ingebruikname van de metro Hoekse Lijn zal leiden tot andere vervoerstromen in Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. RET heeft als uitgangspunt genomen dat een geïntegreerd netwerk van bus, tram en metro van groot belang is: de reiziger moet in het openbaar vervoernetwerk goede verbindingen hebben en daarvoor moeten de verschillende modaliteiten elkaar zo goed mogelijk aanvullen en versterken. Gebied Onderdeel Wijziging Maassluis Bus Sneldienst 226 (Maassluis Schiedam) wordt opgeheven. Lijn 126 blijft rijden op ma t/m zat overdag. Route in Maassluis ingekort tot station West; avond- en zondagbediening in Maassluis met kleinschalig vervoer. Vlaardingen Bus Lijn 56 niet meer via Vijfsluizen, wel aanvullende pendel in de spitsuren tussen Vlaardingen Oost en Vijfsluizen. Lijn 57 opheffen. Tussen Holy en Liesveld is blijft als alternatief lijn 56. Tussen Liesveld en Deltaplein op werkdagen nieuwe verbinding met kleinschalig vervoer. Schiedam Bus Lijn 53 en 54 extra ritten. Lijn 38 vroege avond kwartierdienst, late avond 20 tot 30 minuten frequentie. Lijn 126 route in Schiedam via Broersvest i.p.v. via Oost. Overige voorstellen: Gebied Onderdeel Wijziging Albrandswaard Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Barendrecht Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Lijn 188 routewijziging bij gereedkomen Spoorlaan Capelle ad IJssel Bus Lijn 95 afgeslankte vorm of een OVmaatwerkvoorziening Delft Bus Lijn 174 Westpolder Delft: vervallen 2 ritten vroege avond Krimpen ad IJssel Bus Lijn 96 in daluren en vroege avond afschaffen Lansingerland Bus Lijn 174 Westpolder Delft: vervallen 2 ritten vroege avond Lijn 174 Rotterdam Noord Westpolder: een avondrit vervalt, laatste rit half uur vroeger Lijn B-10 en B-17 routewijziging Midden Delfland Bus Diverse wijzigingen lijn 126 Naaldwijk Bus Lijn B19 extra rit Pijnacker Nootdorp Bus Lijn 174 Westpolder Delft: vervallen 2 ritten vroege avond Lijn B-10 en B-17 routewijziging 10

19 Gebied Onderdeel Wijziging Gebieden Rotterdam Centrum Bus Lijn 38 frequentie vroege avond kwartierdienst, late avond 20 a 30 minuten dienst Lijn 33 vervallen extra vroege ritten feestdagen Charlois Bus Lijn 69 en 72 extra spitsritten Lijn 77 vervallen ritten na uur tussen Zuidplein en Rijnhaven Delfshaven Bus Lijn 38 frequentie vroege avond kwartierdienst, late avond 20 a 30 minuten dienst Feijenoord Bus Lijn 77 vervallen ritten na uur tussen Zuidplein en Rijnhaven Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Havens, Hoogvliet, Bus Lijn 69 en 72 extra spitsritten Heijplaat Hillegersberg-Schiebroek Bus Lijn 174 een avondrit vervalt, laatste rit half uur vroeger Lijn B-10 en B-17 routewijziging Hoek van Holland Bus Lijn B19 extra rit IJsselmonde Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Kralingen-Crooswijk Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Noord Bus Lijn 33 vervallen extra vroege ritten feestdagen Lijn B-10 en B-17 routewijziging Overschie Bus Lijn 33 vervallen extra vroege ritten feestdagen Prins Alexander Bus Lijn 95 afgeslankte vorm of een OVmaatwerkvoorziening 5.5 Connexxion Voorne-Putten Rozenburg De reizigersaantallen op Voorne Putten Rozenburg zijn stabiel. Over heel 2016 wordt er een kleine toename van circa 1% in het aantal reizigers verwacht en ook de ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied geven geen aanleiding tot grootschalige wijzigingen. Het voorzieningenniveau en het aantal dienstregeling uren blijft in 2018 gelijk aan dat van Er zijn geen grote wijzigingen voorzien. De grootste wijziging in 2018 betreft de ingebruikname van de metro naar Hoek van Holland. Dit heeft gevolgen voor de metrotijden in Spijkenisse. De vertrektijden van de bussen worden bepaald aan de hand van de aankomst- en vertrektijden van de metro in Spijkenisse. Deze tijden zijn op het moment van opstellen van de vervoerplannen echter nog niet bekend waardoor de consequenties voor de bustijden nog niet te bepalen zijn. De frequentie en bedieningsperiodes van de verschillende lijnen zullen geen verandering ondergaan. Kleine aanpassingen op ritniveau, aanpassingen in de rijtijden en overstaptijden zullen op beperkte schaal plaatsvinden om de dienstregeling zo veel mogelijk te optimaliseren. 11

20 Speciale aandacht vergen de aansluitingen in de vroege ochtenduren en in de avonduren wanneer zowel bus als metro in een lagere frequentie rijden. Connexxion voert overleg met de RET om de aansluiting tussen bus en metro zo goed mogelijk te faciliteren. 5.6 Connexxion Park Shuttle In 2011 heeft de voormalige stadsregio Rotterdam een concessie verleend aan Connexxion voor de exploitatie van de Parkshuttle Rivium voor de periode december De concessie bood de mogelijkheid tot verlenging voor een periode van 2 jaar. Op 26 oktober 2016 heeft de bestuurscommissie besloten om de concessie te verlengen tot en met december De verlenging is gebaseerd op voortzetting van de bestaande concessievoorwaarden. Onderdeel van de verlenging is de inzet van extra servicemedewerkers door Connexxion. De dienstregeling en bedieningstijden van de Parkshuttle zullen in 2018 ongewijzigd blijven. De Parkshuttle rijdt op werkdagen tussen 6.00 en uur. In de spitsperiode wordt gereden met een interval van maximaal drie minuten en in de dalperiode met een interval van maximaal zeven minuten. 12

21 Vervoerplan Rail

22 Vervoerplan Rail 2018 HTM Reizigers 21 november

23 Inhoudsopgave 1. Inleiding Uitgangspunten Ontwikkelingen in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag Railconcessie Aanvullingen vervoerplan Proces aanvullende maatregelen na gunning Wijzigingsmaatregelen voor Vervoerplan HTM voorstellen Verkorten reistijd voor reizigers van en naar centrumgebieden Meer vertrekmomenten waar nodig, minder bij weinig vraag Betere bereikbaarheid in het weekend en in december Betere afstemming op drukte in de zomer Extra inzet voor strand en uitgaan in Scheveningen Evenementen, congressen en theatervoorstellingen Wijzigingsvoorstellen Vervoerplan Extra ritten in de spits T2 en T Lage vervoersvraag T19 avonduren Koppeling T17 aan T RR3 hogere frequentie op zondag Meer capaciteit op koopavonden en koopzondagen december Op zaterdagen vaker van en naar Centrum en Haagse Markt Extra ritten T6 en T16 op drukke zaterdagen in zomer Gekoppelde 3k en 4k in de zomer Lage vervoersvraag dal zomerdienst Langer doorrijden vanaf Scheveningen Flexibele inzet bij niet structurele drukte Afstemmingen tussen lijnen Overzicht aangepaste dienstregelingen Verlenging T19 naar station Delft Overzicht frequenties Frequentietabellen HTM jaardienstregeling Frequentietabellen HTM zomerdienstregeling Bijlagen Bezettingen: reizigersaantallen per maatregel Factsheets lijnen

24 1. Inleiding De Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) en HTM werken gezamenlijk aan de toekomst van het openbaar vervoer in de Haagse regio. Ook in 2018 streeft HTM naar een openbaar vervoerproduct dat naadloos aansluit bij de wensen van onze reizigers. Een reis met HTM is een veilige, betrouwbare, snelle en comfortabele reis. In dit Vervoerplan staat de kern van ons product centraal, namelijk de routes en frequenties van al onze RandstadRail- en tramlijnen. HTM gaat haar beloften voor de nieuwe concessie realiseren en voegt daar enkele verbeteringen aan toe. De uitgangspunten en onze visie op het openbaar vervoer in de Haagse regio worden neergezet in hoofdstuk 2. In hoofdstuk 3 worden de maatregelen die aanvullend voor vervoerplan 2017 dit najaar nog zijn doorgevoerd herhaald. Deze maatregelen zijn niet eerder meegenomen in een vervoerplanprocedure maar wel goedgekeurd door MRDH. Hoofdstuk 4 geeft vervolgens de uitgangspunten weer waarop de maatregelen voor vervoerplan 2018 zijn gebaseerd. Deze zijn in hoofdstuk 5 in meer detail uitgewerkt. De afstemmingen die meegenomen worden bij het maken van de dienstregeling staan in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 staan de aangepaste dienstregelingen bij feestdagen, evenementen en buitendienststellingen. Aanvullend in dit vervoerplan wordt de verlenging van tram 19 naar station Delft benoemd, omdat de financiering voor deze exploitatie nog niet rond is. Hoofdstuk 9 geeft de frequentietabellen weer. In de bijlagen is de onderbouwing van de maatregelen in bezettingscijfers weergegeven en de factsheets per lijn. 6

25 2. Uitgangspunten 2.1 Ontwikkelingen in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag HTM opereert in een grootstedelijke metropoolregio die constant in beweging is. Deze dynamiek heeft een directe invloed op het openbaar vervoer. Maatschappelijke, economische en technologische trends en ontwikkelingen bepalen de toekomst van het openbaar vervoer en daarmee de toekomst van HTM. De Metropoolregio Rotterdam Den Haag is met 2,3 miljoen inwoners een van de dichtstbevolkte gebieden van Nederland en genereert ongeveer 16% van het bruto binnenlands product. De verwachting is dat het inwonertal van Den Haag zal stijgen van in 2015 naar circa in Ook in Zoetermeer en in delen van het Westland ontstaat nog enige ruimtelijke groei. De samenleving individualiseert en vergrijst, maar ouderen zijn veelal vitaal, mobiel en hoogopgeleid. De totale hoeveelheid arbeidsplaatsen in de Haagse regio zal naar verwachting niet groeien. Het aantal (rijks)ambtenaren in de stad vermindert, maar die afname wordt gecompenseerd door een groei van banen elders. Ook het aantal studenten in de regio zal de komende tien jaar niet structureel wijzigen, al hebben recentelijk faculteiten van de Universiteit van Leiden en de TU Delft zich in Den Haag gevestigd. Ook het aantal toeristen, zakelijke bezoekers en expats neemt naar verwachting toe. Tegelijkertijd trekken evenementen en instellingen steeds meer internationaal zakelijk bezoek. De Metropoolregio Rotterdam Den Haag heeft als belangrijke uitdaging het organiseren van de potentiële agglomeratievoordelen. De ontwikkeling van mobiliteit speelt hierbij een belangrijke rol. Juist op het gebied van mobiliteit verandert er ook veel. De reisbehoefte van reizigers verandert de komende jaren. Mensen reizen minder, maar de afstand van verplaatsingen worden langer. De keuze voor een vervoerwijze wordt bewuster gemaakt. De opkomst van deelconcepten is ook steeds duidelijker zichtbaar, er vindt een verschuiving plaats van bezit naar gebruik. Adequaat inspelen op deze veranderingen in de mobiliteit is een voorwaarde voor het verbeteren van de bereikbaarheid van de metropoolregio. Binnen het vervoergebied van MRDH is de auto de belangrijkste vervoerwijze. De komende jaren wordt aanzienlijk in het autonetwerk geïnvesteerd om de bereikbaarheid verder te vergroten. Afgelopen jaren is het belang van de fiets binnen steden enorm toegenomen. Circa 25 procent van alle verplaatsingen in de metropoolregio wordt afgelegd met de fiets. De opkomst van e- bikes stimuleert het gebruik van de fiets naar verwachting verder, ook voor de middellange afstanden. Het openbaar vervoer speelt vooral binnen de grootstedelijke gebieden en tussen de grote steden een belangrijke rol. De afgelopen periode is het gebruik van het openbaar vervoer gegroeid. Middels het programma Netwerk RandstadRail wordt ook aanzienlijk in het regionale en stedelijke railvervoer geïnvesteerd. Waar nodig wordt het railnetwerk verder uitgebreid en het bestaande systeem slimmer ingericht. HTM ziet het als haar uitdaging om het openbaar vervoer beter op het individu aan te laten sluiten. Samen met partners, zoals NS, willen wij de deur-totdeur verbindingen versterken tussen de metropoolregio en nabijgelegen stedelijke regio s. 7

26 2.2 Railconcessie De Metropoolregio Rotterdam Den Haag is als opdrachtgever verantwoordelijk voor het openbaar vervoer in de Haagse Regio. In 2016 hebben MRDH en HTM een overeenkomst gesloten waarin het openbaar vervoer de periode wordt geregeld. MRDH heeft in een Programma van Eisen vastgelegd waaraan het openbaar vervoer moet voldoen. Dit Programma van Eisen is voor HTM de leidraad om invulling te geven aan de dagelijkse exploitatie. HTM streeft er wederom naar de kwaliteitsvervoerder van de regio te zijn en een openbaar vervoerproduct te bieden dat naadloos aansluit bij de wensen van onze reizigers. Een reis met HTM is een veilige, betrouwbare, snelle en comfortabele reis. Met de start van de nieuwe concessie wordt de rekeneenheid dienstregelingkilometers geïntroduceerd als eenheid waarin de productie van het openbaar vervoer wordt omschreven. De dienstregelingkilometer vervangt de tot op heden gehanteerde eenheid dienstregelinguur. De definitie van een dienstregelingkilometer luidt als volgt: Eenheid waarin de afstand gemeten wordt waarover een vervoerproduct openstaat voor het vervoeren van Reizigers. Naast de nieuwe rekeneenheid is in de nieuwe overeenkomst ook een nieuwe productieomvang overeengekomen. In 2016 produceert HTM 12,9 miljoen dienstregelingkilometers, dit komt overeen met dienstregelinguren. Voor de nieuwe concessieperiode wordt de nieuwe productieomvang 13,05 miljoen dienstregelingkilometers, dit komt overeen met dienstregelinguren Geprognosticeerde DRU s Geprognosticeerde DIRKs 12,9 miljoen 13,05 miljoen Tabel 1: Overzicht Dienstregelinguren en Dienstregelingkilometers In het Programma van Eisen zijn ook eisen opgenomen die betrekking hebben op de punctualiteit van de dienstuitvoering en op het aantal ritten dat uitvalt. Bij het opstellen van de dienstregeling wordt rekening gehouden met de dagelijkse dynamiek in het hoog stedelijke vervoergebied. Om eventuele vertragingen op te vangen voorziet HTM in voldoende hersteltijd om dit op te vangen. 8

27 3. Aanvullingen vervoerplan Proces aanvullende maatregelen na gunning Tijdens de procedure van het Vervoerplan 2017 is er sprake geweest van een parallelle procedure met de inbesteding van de Railconcessie Haaglanden Ten tijden van de Vervoerplanprocedure was er nog geen overeenstemming over een nieuw contract voor de periode , waardoor er formeel gezien (nog) geen rechtsverhouding tussen MRDH en HTM bestond. HTM kon het Vervoerplan 2017 niet los zien van de Railconcessie en heeft derhalve in maart slechts een voorlopig Vervoerplan bij MRDH ingediend. Dit voorlopige Vervoerplan 2017 bevat nog geen volledig overzicht van alle wijzigingsvoorstellen die HTM voor het jaar 2017 voorstelt. Nadat MRDH en HTM overeenstemming bereikten over de inbesteding van de Railconcessie Haaglanden voor de periode zijn er aanvullende maatregelen voor Vervoerplan 2017 aangedragen. Deze maatregelen sluiten aan bij het Gunningscriteriumplan 2 Bereikbaarheid van de bieding waarin verschillende maatregelen opgenomen zijn om te voldoen aan de doelstelling van MRDH om de economische centrumgebieden beter bereikbaar te maken. MRDH gaf aan dat het totaalpakket aan aanvullende wijzigingen uit de bieding van HTM niet langer in de inspraakprocedure gebracht kon worden. Gevolg hiervan was dat de maatregelen niet per december 2016 doorgevoerd kunnen worden. In samenspraak met MRDH is onderzocht welke kleinschalige maatregelen ter verbetering van het vervoerproduct voor reizigers toch nog per december 2016 doorgevoerd kunnen worden. Hieruit is een lijst met aanvullende maatregelen naar voren gekomen waarbij het uitgangspunt was dat het beperkte wijzigingen betreft die binnen het overeengekomen productieniveau van 13,05 miljoen DIRKs passen. Er zijn een zestal wijzigingen die met dienstregeling 2017 worden ingevoerd bovenop hetgeen benoemd in Vervoerplan Het minimum voorgeschreven basisniveau wordt hierbij niet aangetast. HTM past het aanbod aan zodat het beter aansluit op de vervoerbehoefte van reizigers. MRDH is akkoord gegaan met deze extra voorstellen op 12 september Wijzigingsmaatregelen voor Vervoerplan Wijziging T1 extra ritten ochtend- en avondspits Een belangrijk deel van onze reizigers maken in de spitsperioden gebruik van het openbaar vervoer. Forensen arriveren en vertrekken via de grote stations Den Haag Centraal en Hollands Spoor. Om de deur-tot-deur reis van reizigers te verbeteren zet HTM, samen met NS, in op het goed laten aansluiten van trams op aankomende en vertrekkende treinen. Vanaf station Hollands Spoor reizen veel forensen die met de trein arriveren verder met de tram. Vooral van tramlijn 1 wordt veel gebruik gemaakt, om richting het centrum van Den Haag en de Internationale Zone te reizen. Om de wachttijd bij deze overstap te minimaliseren is HTM samen met de NS in 2015 met extra flexibele ritten op tramlijn 1 gestart. Deze ritten sluiten altijd aan op de trein, ook als deze vertraagd is. In 2018 breidt HTM deze extra flexibele ritten verder uit zowel in de ochtendspits (meer ritten) als naar de avondspits (introductie). 9

28 Het gaat om twee extra ritten in de ochtendspits die vanaf station Hollands Spoor flexibel aansluiten op de aankomsttijden van de trein en via de reguliere route naar Scheveningen Noorderstrand rijden. Dit zijn aanvullende ritten bovenop de reeds in 2015 ingevoerde ritten. Deze extra ritten rijden alleen in de maanden van oktober tot april. De exacte vertrektijden worden bij het opstellen van de dienstregeling in samenwerking met de NS bepaald. In de avondspitsperiode ervaren reizigers drukke voertuigen. Om de kwaliteit van het vervoer te verbeteren rijdt HTM in de avonduren twee extra ritten tussen Scheveningen Noorderstrand en station Hollands Spoor. Deze extra ritten rijden alleen in de maanden van oktober tot april. De exacte vertrektijden worden bij het opstellen van de dienstregeling bepaald. Effect maatregelen Tram 1 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2016) +380 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2016) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) Effect Beheer en Onderhoud Assets Aanpassingen aan infrastructuur Gelijk aantal voertuigen Op netwerkniveau geen effect Geen aanpassingen noodzakelijk Tabel 2: wijzigingen Tram 1 2. Wijziging T6 extra ritten ochtendspits HTM onderzoekt mogelijkheden om op drukke tijdstippen en trajecten extra vervoeraanbod te bieden dat aansluit bij de behoefte van reizigers. Door het toevoegen van extra ritten op specifieke tijdstippen van reguliere lijnen kan de wachttijd van reizigers verkort worden en de kwaliteit van de rit vergroot worden. In 2015 is HTM op tramlijn 2 gestart met 2 extra ritten die tussen een tien minuten interval op de drukste momenten worden toegevoegd. Reizigers ervaren op deze drukke momenten een 5 minuten interval. HTM beschouwt de extra ritten op tramlijn 2 als een succes. In de ochtendspits zijn enkele ritten op tramlijn 6 erg druk. Scholieren uit de omgeving Om en Bij en Hobbemaplein reizen veelal naar de scholen in Mariahoeve. Om de drukke ritten te ontlasten breidt HTM het concept om extra ritten op de drukste momenten toe te voegen uit naar tramlijn 6. Vanaf Knooppunt Leyenburg rijden twee extra ritten via Den Haag Centraal naar de keervoorziening bij het Aegonplein (station Mariahoeve). Deze extra ritten rijden alleen in de maanden van oktober tot april. De exacte vertrektijden worden bij het opstellen van de dienstregeling bepaald. Belangrijk aandachtspunt bij de introductie van deze twee extra ritten is dat wissel 391 bij het Aegonplein door de onderhoudswerkzaamheden in het najaar van 2016 volledig elektrisch functioneert. 10

29 Effect maatregelen Tram 6 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2016) +330 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2016) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) Effect Beheer en Onderhoud Assets Aanpassingen aan infrastructuur +2 GTL-8 Op netwerkniveau geen effect Aanleg elektrisch wissel 391 bij Aegonplein Tabel 3: Wijzigingen Tram 6 3. Wijziging T12 maatwerk frequentie ochtendspits HTM streeft naar maatwerk in het aanbod. Door middelen te herverdelen kunnen meer reizigers sneller van en naar economische centrumgebieden vervoerd worden. Het aanbieden van extra vertrekmomenten op drukke trajecten en tijdstippen is alleen mogelijk door kritisch te kijken naar trajecten waar de vraag lager is dan het huidig aangeboden aanbod. Van tramlijn 12 maken in de ochtendspits veel scholieren gebruik die vanuit Transvaal en de Schilderswijk reizen naar de scholen langs de route van tramlijn 9 (via overstap bij de halte Wouwermanstraat) en naar de schoollocaties nabij station Hollands Spoor. Deze scholieren reizen op heel specifieke tijdstippen in de ochtendspits, namelijk binnen een half uur. Tramlijn 12 rijdt in de dienstregeling ritten per uur in de ochtendspits. Aangezien reizigers in de avondspits op tramlijn 12 meer gespreid reizen is de frequentie s avonds 6 ritten per uur. Om maatwerk te leveren rijdt HTM op tramlijn 12 nog een reguliere frequentie van 6 ritten per uur aangevuld met 2 ritten in het drukste half uur. Reizigers in dit drukste half uur in de ochtendspits ervaren dan een interval van 5 minuten. Effect maatregelen Tram 12 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2016) -400 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2016) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) Effect Beheer en Onderhoud Assets Aanpassingen aan infrastructuur Gelijk aantal voertuigen Op netwerkniveau geen effect Geen aanpassingen noodzakelijk Tabel 4: Wijzigingen Tram 12 11

30 4. Wijziging T16 maatwerk frequentie ochtendspits Door de introductie van onze nieuwe tram de Avenio op tramlijn 17 zijn de routes van de tramlijnen 15, 16 en 17 aangepast. Dit was noodzakelijk omdat de infrastructuur van de oorspronkelijke route van tramlijn 17 richting het Statenkwartier niet op korte termijn geschikt gemaakt kan worden voor de Avenio. In het voorlopige Vervoerplan 2017 heeft HTM het voorstel beschreven hoe de routes en frequenties van de tramlijnen 15, 16 en 17 wordt. Vanuit het Statenkwartier zijn 8 ritten per uur nodig om alle reizigers te vervoeren. Doordat tramlijn 16 de route van tramlijn 17 in het Statenkwartier overneemt is in het voorlopige Vervoerplan 2017 de frequentie van tramlijn 16 op de hele route verhoogd naar 8 ritten per uur. Echter zijn in de ochtendspits de oorspronkelijke 6 ritten per uur vanaf station Hollands Spoor naar Wateringen voldoende. HTM stelt voor om van de 8 ritten die in het tweede deel van de ochtendspits vanaf het Statenkwartier vertrekken er slechts 6 te laten doorrijden naar Wateringen. De overige twee ritten rijden niet verder dan Den Haag Centraal. Deze twee ritten worden vervolgens gebruikt om de extra ritten op tramlijn 1 in de ochtendspits vanaf station Hollands Spoor mogelijk te maken. Effect maatregelen Tram 16 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2016) -900 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2016) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) Effect Beheer en Onderhoud Assets Aanpassingen aan infrastructuur Gelijk aantal voertuigen Op netwerkniveau geen effect Geen aanpassingen noodzakelijk Tabel 5: Wijzigingen Tram Evenementenvervoer Den Haag wil zich onderscheiden met nationale en internationale toonaangevende evenementen. Voor de economische ontwikkeling is het wenselijk dit soort evenementen binnen de stad mogelijk te maken. Enkele evenementen zijn jaarlijks terugkerend, hierbij kan gedacht worden aan de Nieuwjaarsduik, Night at the Park, Parkpop en het Vuurwerkfestival. Deze grote evenementen trekken jaarlijks rond de half miljoen bezoekers naar de Haagse regio. HTM heeft jarenlange ervaring met het verwerken van grote aantallen reizigers bij evenementen. Om de grote reizigersstromen in goede banen te leiden zet HTM veel extra materieel en personeel in. Over deze inzet maakte HTM de afgelopen periode over het algemeen aparte (financiële) afspraken met de organisatie van het evenement, de gemeente Den Haag en MRDH. HTM neemt vanaf het jaar 2017 de belangrijkste evenementen op in het Vervoerplan en in de jaardienstregeling. Concreet gaat het hierbij om een eerste inschatting van het benodigde productieniveau. Per evenement wordt vervolgens gekeken in hoeverre het reeds opgenomen deel voldoende is. Wanneer nodig kunnen er nog aanvullende ritten ingepland worden. MRDH biedt HTM hiervoor de ruimte door 1% van de totale productieomvang (uitgedrukt in DIRKs) vrij te laten. 12

31 Effect maatregelen Evenementen Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2016) +600 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2016) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) Effect Beheer en Onderhoud Assets Aanpassingen aan infrastructuur Afhankelijk van evenement Op netwerkniveau geen effect Geen aanpassingen noodzakelijk Tabel 6: Wijzigingen evenementen 6. Ochtendspits RandstadRail 4 Uit analyses blijkt dat de start van de ochtendspits onvoldoende aansluit bij de reizigersbehoefte. Vooral op RandstadRaillijn 4 blijkt de verhoging van de frequentie in de ochtendspits te laat op te starten. Concreet resulteert dit in volle voertuigen in het drukke centrumgebied van Den Haag. Door de spitsperiode op RandstadRaillijn 4 te verschuiven kan met gelijkblijvend aanbod een beter vervoerproduct aan reizigers worden geboden. HTM past de dienstregeling in 2017 zodanig aan dat de spitsfrequentie vroeger in de ochtendspits begint, maar ook iets eerder eindigt. 13

32 4. HTM voorstellen Verkorten reistijd voor reizigers van en naar centrumgebieden Een belangrijke beleidsdoelstelling van MRDH is het versterken van het (regionale) openbaar vervoer netwerk. In de Uitvoeringsagenda Bereikbaarheid (MRDH, 4 februari 2016) beschrijft MRDH dat het versnellen van het openbaar vervoer een hoofdopgave is. Op het gebied van bereikbaarheid van de economische centra is de ambitie geformuleerd dat het aantal mensen dat binnen 45 minuten een economische toplocatie kan bereiken in 2025 met 10% gegroeid moet zijn ten opzichte van de huidige situatie. HTM heeft deze ambitie verder geoperationaliseerd in een meetbare norm voor de centrumgebieden in de Haagse regio. Afhankelijk van het centrumgebied reist tussen de 70-80% van alle reizigers binnen 20 minuten naar het centrumgebied. Dit is exclusief de wachttijd op de opstaphalte. De belangrijke centrumgebieden in de Haagse regio zijn: Den Haag Centrum (inclusief Beatrixkwartier/Schenkkade en Koninginnegracht) Den Haag Internationale Zone Den Haag Scheveningen Delft Centrum/TU-wijk Rijswijk Plaspoelpolder Zoetermeer De reistijd van reizigers hangt in sterke mate af van de rijtijd van het voertuig. De benodigde rijtijd van een voertuig bestaat voor een derde uit het rijden van halte naar halte, voor een derde uit het stilstaan bij haltes en voor een derde door hinder onderweg. In 2017 start HTM met verschillende onderzoeken naar de mogelijkheden om de benodigde stilstand bij haltes te reduceren en de hinder onderweg verder te beperken. In het verkorten van de benodigde tijd om van halte naar halte te rijden ziet HTM beperkte mogelijkheden om deze te verlagen zonder gevolgen voor de veiligheid. Ook de wachttijd op haltes vormt een belangrijk onderdeel van de reistijd van reizigers. De frequentie (aantal vertrekmomenten) is hiervoor bepalend. In de volgende paragrafen komen de concrete maatregelen om de reistijd van reizigers te verkorten door wijzigingen in het aantal vertrekmomenten aan de orde. Om de extra vertrekmomenten te kunnen realiseren wordt onbenutte capaciteit elders ingezet. De vrijgekomen capaciteit wordt structureel ingezet op lijnen en momenten waar dit nodig is. Daarnaast wordt capaciteit gebruikt om extra te rijden tijdens niet-structurele drukte. MRDH biedt HTM de ruimte voor flexibele inzet tijdens extra drukte, zoals gedurende stranddagen, evenementen en buitendienststellingen door 1% van de totale productieomvang vrij te laten. 4.2 Meer vertrekmomenten waar nodig, minder bij weinig vraag Een reis van deur-tot-deur van reizigers bestaat naast het rijden in een voertuig ook uit het wachten bij de opstaphalte en bij een overstaphalte. Wachttijd tijdens een reis wordt door 14

33 reizigers over het algemeen negatief ervaren. De frequentie speelt een grote rol in de wachttijd van reizigers, zowel bij de opstaphalte als bij een overstap. In de Klantenbarometer beoordelen reizigers als onderdeel van de vragenlijst ook de frequentie (aantal vertrekmomenten). MRDH heeft als doelstelling het verhogen van het de Klantenbarometerscore op het onderdeel frequentie geformuleerd, zodanig dat in de jaren 2017, 2018 en 2019 de score een 7,5 bedraagt en verder ontwikkelt naar een 7,8 in In 2016 beoordelen reizigers het aantal vertrekmogelijkheden met een 7,5. Om de reistijd van onze reizigers van en naar de centrumgebieden te verminderen, moeten keuzes in het aanbod gemaakt worden. De afgelopen jaren zijn de beschikbare financiële middelen voor het openbaar vervoer bij de overheid afgenomen. Dit vraagt om een kritische blik naar het huidige aanbod aan openbaar vervoer. Door onze beschikbare voertuigen en personeel slimmer in te zetten, kan vaker op drukke trajecten worden gereden. Dit gaat ten koste van trajecten en/of tijdstippen waar de vraag naar openbaar vervoer minder groot is. Ons doel hierbij is om meer reizigers sneller naar hun bestemming te laten reizen. Om de deur-tot-deur reis van reizigers te verbeteren zet HTM, samen met NS, in op het goed laten aansluiten van trams op aankomende en vertrekkende treinen. Door het toevoegen van extra ritten op de drukke tijdstippen kan de wachttijd voor reizigers verkort worden en de kwaliteit van de rit vergroot worden. In de bieding voor concessie heeft HTM aangegeven extra ritten in te zetten op tramlijn 9 van station Den Haag Centraal naar Madurodam om zo de drukte in de periode oktober-april op te vangen. Deze maatregel wordt echter niet in dit vervoerplan opgenomen omdat er onvoldoende voertuigen beschikbaar zijn en de infrastructuur bij station Den Haag Centraal nog niet gereed is. HTM verwacht geen capaciteitsproblemen doordat de verhuizing van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, van de Plesmanweg naar nabij station Den Haag Centraal, de vervoersvraag op dit traject zal stabiliseren. In 2015 is HTM gestart met de inzet van extra flexibele ritten op tramlijn 2 tussen Kraayenstein en station Den Haag Centraal. HTM breidt in vervoerplan 2018 het aantal flexibele ritten verder uit op tramlijn 2 met twee extra ritten in de ochtendspits. Daarnaast worden twee extra ritten in de avondspits gereden in de tegengestelde richting om ook daar de drukte op te vangen. Op tramlijn 6 rijdt HTM per 2017 in de ochtendspits ook extra flexibele ritten tussen Leyenburg en Aegonplein. Vanaf najaar 2017 worden ook twee extra ritten in de avondspits toegevoegd op dit traject, maar dan in tegengestelde richting. Deze extra flexibele ritten op tramlijnen 2 en 6 rijden alleen wanneer er voldoende vraag is. Daarom rijden deze extra ritten alleen in de maanden oktober tot april. Het aanbieden van extra vertrekmomenten op drukke trajecten is alleen mogelijk door op trajecten en tijdstippen waar minder vraag is het aanbod aan te passen. Door het herverdelen van onze middelen kunnen meer reizigers sneller naar hun bestemming worden vervoerd. Concreet betekent dit dat op tramlijn 17 en tramlijn 19 het aanbod aan openbaar vervoer afneemt. Tramlijn 19 zal in de avonduren minder vertrekmomenten krijgen. Voor tramlijn 17 gaat de frequentie in de spitsen omlaag. Uit onze berekeningen blijkt dat het aantal reizigers dat hinder ervaart van deze afname beperkt is, doordat de trams lage bezettingen hebben in deze perioden. 15

34 De lagere frequentie van tramlijn 17 maakt dat deze tramlijn gekoppeld kan worden aan tramlijn 15, zodat HTM een beter product in het centrum kan aanbieden. Deze koppeling was eerder niet mogelijk. De afgenomen vervoersvraag op tramlijn 17, vanwege de omklap van de routes van tramlijnen 16 en 17 in Vervoerplan 2015, geeft de mogelijkheid tot een lagere frequentie. Daarnaast gaat op tramlijn 15 vanaf april 2017 de Avenio rijden. Het middenperron bij station Den Haag Centraal kan nu gebruikt gaan worden voor het wachten op de vertrektijd van de gekoppelde lijn (tijdcorrectie). Door deze aanpassing krijgen onze reizigers een prettiger product aangeboden in het centrum, waarbij de lijnen een duidelijk eindpunt hebben bij station Den Haag Centraal en de routes in beide richtingen gelijk zijn. 4.3 Betere bereikbaarheid in het weekend en in december Het centrum van Den Haag is naast een belangrijk werkgebied ook een belangrijk winkelgebied. Uit de Binnenstad Monitor (2015) blijkt dat het aantal bezoekers in de binnenstad na een kleine dip weer is toegenomen en de verwachting is dat dit aantal in de komende jaren verder zal toenemen. Van de circa 33 miljoen bezoekers komt iets meer dan de helft uit de regio Den Haag zelf. Lopen en fietsen zijn veruit de belangrijkste vervoerwijzen om van en naar de Haagse binnenstad te reizen. Sinds enige jaren zijn de winkels op alle zondagen van het jaar geopend. Dit heeft ertoe geleid dat specifiek op zondagen het aantal bezoekers is toegenomen. Dit blijkt uit het aantal openbaar vervoerreizigers die van en naar het centrum reizen. Om reizigers sneller en met meer comfort van en naar het centrum van Den Haag te laten reizen gaat HTM op zondagen op RandstadRaillijn 3 twee extra ritten per uur rijden. Deze extra ritten rijden in de periode tussen 12 uur en 17 uur. Daarnaast wordt op tramlijn 6 de frequentie op zaterdagen verhoogd tussen 10 uur en 17 uur met twee extra ritten per uur. Deze lijn brengt de reizigers van en naar het centrum, maar ook naar de Haagse Markt en het in ontwikkeling zijnde winkelcentrum Leidsenhage. In de maand december is het traditioneel druk in de Haagse binnenstad. Veel mensen doen dan hun inkopen voor Sinterklaas en Kerst. De Binnenstadmonitor 2015 bevestigt de piek in het aantal bezoekers in de laatste weken van het jaar. In december 2017 levert HTM maatwerk door specifiek in deze weken extra ritten te rijden op de tramlijnen 1, 2, 6, 9 en 17 en op de RandstadRaillijnen 3 en 4 van en naar de Haagse binnenstad. 4.4 Betere afstemming op drukte in de zomer HTM rijdt in de zomer een zomerdienst van zeven weken. Tijdens deze weken wordt het aanbod verlaagd, aansluitend bij de verlaagde reizigersbehoefte door de zomervakantie. Echter, de aangeboden capaciteit blijkt niet meer geheel aan te sluiten bij de vraag. Doordat de schoolvakanties in 2013 zijn ingekort naar 6 weken, de vakantieperioden over de regio s worden gespreid en men steeds meer werktijden zelf kan bepalen ziet het reispatroon er in de zomermaanden anders uit dan een aantal jaren geleden. Om ook in de zomermaanden meer vertrekmomenten te bieden waar nodig en minder in te zetten bij minder vraag, heeft HTM specifiek de reizigersaantallen in juli en augustus geanalyseerd. 16

35 Ondanks dat er in de zomer minder forenzen reizen, is extra capaciteit nodig op de RandstadRaillijnen. Om de wachttijd en daarmee de reistijd te verkorten van en naar het centrum en Zoetermeer, wordt in de zomerdienst een combinatie opgenomen van RandstadRaillijnen 3k en 4k, waardoor de spitsen worden versterkt. Daarentegen hebben sommige lijnen lage bezettingen in de daluren tussen de spitsen op werkdagen waardoor minder capaciteit nodig is. De middelen die nu worden gebruikt op deze lijnen en in deze perioden kunnen beter benut worden, daarom gaat de frequentie op deze lijnen omlaag. Ook op zaterdagen in de zomer is het aantal bezoekers aan de binnenstad toegenomen. In de zomerdienst wordt extra ingezet op T6 en T16 om het centrum beter te ontsluiten tijdens winkeluren. 4.5 Extra inzet voor strand en uitgaan in Scheveningen Naast de binnenstad van Den Haag is Scheveningen een belangrijk economisch centrum van de Haagse Regio. Vooral in de zomermaanden is Scheveningen een recreatieve bestemming. De afgelopen jaren heeft de gemeente Den Haag aanzienlijk geïnvesteerd, bijvoorbeeld in het opknappen van de Boulevard. Hierdoor moet Scheveningen het hele jaar door een aantrekkelijke bestemming worden. Een bezoek aan het strand is vaak de reden om Scheveningen te bezoeken. Vooral op mooie dagen trekt Scheveningen grote aantallen bezoekers. Dit kan oplopen tot circa tweemaal zoveel bezoekers dan op een normale dag. Op dagen met mooi weer is het aanbod aan openbaar vervoer vanaf de trein station Den Haag Centraal en station Hollands Spoor richting Scheveningen vaak onvoldoende. Op de piekmomenten kunnen niet altijd alle reizigers met de eerste tram mee waardoor ze achterblijven op de halte. HTM zet op die momenten waar mogelijk zo veel mogelijk extra vervoer in om reizigers zo spoedig mogelijk te vervoeren. Om dit incidentele capaciteitsprobleem op te lossen, reserveert HTM middelen die flexibel worden ingezet wanneer de reizigersaantallen hierom vragen. Naast een bezoek aan het strand biedt Scheveningen diverse uitgaansgelegenheden. Rond het weekend maken studenten gebruik van de uitgaansgelegenheden en veel evenementen in de Haagse regio vinden op of nabij het strand. Uit de Monitor Toerisme 2015 blijkt dat circa 10% van alle bezoekers aan de Haagse regio een evenement bezoekt en het openbaar vervoer voor veel bezoekers een geschikte vervoerwijze is. De ondernemers van Scheveningen hebben gepleit voor een langere bediening van de verbindingen tussen Scheveningen en Den Haag centraal en het centrum van Den Haag. Door de laatste rit van tramlijnen 1 en 9 een half uur later vanaf Scheveningen te laten vertrekken, wordt de overgang van de dienstregeling van de trams naar de nachtbussen verbeterd. 4.6 Evenementen, congressen en theatervoorstellingen Bezoekers aan evenementen reizen vaak in grote getalen van de stations Den Haag Centraal en Hollands Spoor naar het evenemententerrein en terug. Kortom, ze hebben vaak dezelfde 17

36 herkomst (station) en dezelfde bestemming (evenemententerrein). Tussenliggende haltes vormen voor deze specifieke reizigers een ongewenst oponthoud. HTM introduceert tijdens evenementen extra ritten die, tussen de bestaande exploitatie van de reguliere lijnen, zo snel mogelijk bezoekers van evenementen naar hun bestemming brengen. Alleen op enkele belangrijke haltes wordt onderweg gestopt. Naast grote evenementen reizen ook grote groepen reizigers op hetzelfde moment van en naar congressen en theatervoorstellingen. HTM rijdt tijdens de grootste congressen extra vervoer van en naar het congrescentrum World Forum. Op weekenddagen rijdt HTM extra ritten tijdens grote theatervoorstellingen in het AFAS Circustheater. Over de exacte invulling treedt HTM in overleg met de organisatie van het congres en het Circustheater. Ook hier wordt een zo direct mogelijke route gereden, tijdens de reguliere exploitatie. 18

37 5. Wijzigingsvoorstellen Vervoerplan Extra ritten in de spits T2 en T6 Er worden extra ritten ingezet op T2 en T6 om extra vertrekmomenten te realiseren voor een grote groep reizigers en een verbeterde aansluiting te bieden op de treinen op station Den Haag Centraal. Vanwege de hoge vervoersvraag op de trajecten rondom het centrum, zet HTM extra ritten in op korte trajecten in de drukke wintermaanden van oktober tot april. Uit OV-chipkaartdata blijkt dat de bezettingen in de spitsen structureel hoog zijn in de maanden van oktober tot april. De ritten worden flexibel ingezet op de drukste momenten in de spits. In de ochtendspits zullen de extra ritten worden ingezet om reizigers snel en comfortabeler naar het centrum en station Den Haag Centraal te brengen. In de middagspits is een grote reizigersstroom in tegengestelde richting te zien, vanaf station Den Haag Centraal richting centrum en de scholen bij Mariahoeve. HTM rijdt daarom de volgende extra ritten: - Twee extra ritten in de ochtendspits van Kraayenstein naar Centraal Station (T2k). - Twee extra ritten in de avondspits van Centraal Station naar Kraayenstein (T2k). - Twee extra ritten in de avondspits van Aegonplein naar Leyenburg (T6k). Factsheet maatregel 1 Extra ritten kort traject in de spits op T2 en T6 in de wintermaanden Lijnen Effect maatregel Meer vertrekmomenten voor een grote groep reizigers met een betere aansluiting op de treinen T2 en T6 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) +2 Avenio s Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 7: Factsheet maatregel 1 19

38 5.2 Lage vervoersvraag T19 avonduren Vanuit de reizigersaantallen blijkt dat tramlijn 19 lage bezettingen heeft. Om voldoende middelen beschikbaar te maken voor prangende versterking op andere lijnen en specifieke tijdstippen, stelt HTM voor de frequentie van tramlijn 19 in de avonduren na 20 uur omlaag te brengen naar 2 keer per uur. Ook met de voorziene verlenging van tramlijn 19 naar station Delft rond december 2017 zal deze frequentie ruim voldoende zijn om het aantal reizigers te blijven vervoeren. Factsheet maatregel 2 Minder ritten avonduren Lijnen Effect maatregel Reizigers na 20 uur op de hele route van tramlijn 19 ervaren een lagere frequentie T19 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 8: Factsheet maatregel Koppeling T17 aan T15 Met de inzet van de nieuwe tram Avenio op tramlijn 17 in 2015 zijn de routes van tramlijn 16 en tramlijn 17 gewijzigd. Met de omklap van de routes is helaas het aantal reizigers op de lijnen gedaald. Het aantal reizigers is op tramlijn 16 gestegen, maar op tramlijn 17 sterk gedaald. Met de omklap van de lijnen is in 2015 de frequentie in de spitsen op tramlijn 16 verhoogd naar het niveau van de oude tramlijn 17. Tramlijn 17 heeft daarbij nog haar oude frequentie behouden. Nu blijkt echter dat deze hoge frequentie niet nodig is. Daarom stelt HTM voor de frequentie in de spitsen te verlagen naar het oude niveau van tramlijn 16, naar 6 keer per uur. Daarnaast geldt voor de frequentie op zaterdagen hetzelfde. Met de omklap van de lijnen is de frequentie van tramlijn 16 van 5 keer per uur naar 6 keer per uur gestegen tussen 12 uur en 18 uur. De frequentie van tramlijn 17 is daarbij ook op 6 keer per uur behouden. Uit reizigersaantallen blijkt echter dat een frequentie van 5 keer per uur ook voldoende zal zijn. Door het verlagen van de frequenties in de spitsen en op de zaterdagen krijgt tramlijn 17 eenzelfde frequentie als tramlijn 15. Beide lijnen keren in het centrum waardoor de lijnvoering voor reizigers in het centrum veelal onduidelijk is en in het centrum veel keerbewegingen worden gemaakt die het overige verkeer hinderen. Doordat de frequenties gelijk zijn, tramlijn 15 vanaf april 2017 ook met Avenio s zal worden gereden en nu het nieuwe middenperron in de Rijnstraat 20

39 tijdcorrecties mogelijk maakt, kunnen tramlijn 15 en tramlijn 17 worden gekoppeld. Met de koppeling zullen reizigers een sterk verbeterd product ervaren in het centrum met minder overlast voor de omgeving. De nieuwe routes: - Tramlijn 15: Nootdorp Hollands Spoor Bierkade Centrum Korte Voorhout Centraal Station en visa versa - Tramlijn 17: Wateringen Hollands Spoor Weteringplein Centraal Station en visa versa Figuur 1: Nieuwe situatie T15 en T17 met koppeling bij station Den Haag Centraal 21

40 Factsheet maatregel 3 Lagere frequentie T17 en koppeling met T15 Lijnen Effect maatregel Reizigers ervaren een beter en duidelijker product in het centrum met een lagere frequentie in de spitsen en op zaterdag op T17 T15 en T17 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) -3 Avenio s Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 9: Factsheet maatregel RR3 hogere frequentie op zondag Met de toenemende drukte van winkelend publiek in het weekend blijkt uit reizigersaantallen dat een hogere frequentie op RandstadRaillijn 3 gewenst is. Het gaat hier om de ontsluiting van en naar het centrum waarbij het kort traject van 3k voldoende aansluit bij de vraag. Op zondagen wordt daarom tweemaal per uur RR3k ingezet tijdens de winkelopeningstijden tussen 12 uur en 17 uur. Factsheet maatregel 4 Extra ritten zondag Lijnen Effect maatregel Winkelend publiek ervaart meer ritten om van en naar de Haagse binnenstad te reizen RR3 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) +400 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 10: Factsheet maatregel 4 22

41 5.5 Meer capaciteit op koopavonden en koopzondagen december In december is het extra druk in de Haagse binnenstad vanwege de inkopen die worden gedaan voor Sinterklaas en Kerst. Daarom verhoogt HTM op koopavonden in december de frequentie van T1, T2, RR3, RR4, T6, T9 en T17 tussen uur en uur, waardoor deze lijnen een frequentie krijgen van zes keer per uur. Daarnaast worden op de koopzondagen in december, naast de al verhoogde frequentie op RR3, ook RR4 en T17 verhoogd naar zes keer per uur tussen 12 uur en 17 uur. Factsheet maatregel 5 Extra ritten koopavond/zondag december Lijnen Effect maatregel Winkelend publiek ervaart in december meer ritten om van en naar de Haagse binnenstad te reizen T1, T2, RR3, RR4, T6, T17 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) +300 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 11: Factsheet maatregel Op zaterdagen vaker van en naar Centrum en Haagse Markt Met de toenemende drukte in de Haagse binnenstad worden ook de trams voller op specifieke trajecten. Uit bezettingscijfers blijkt dat de huidige capaciteit op tramlijn 6 onvoldoende is tijdens de winkelopeningstijden op zaterdag. Tramlijn 6 brengt reizigers van en naar het centrum, de Haagse Markt en het in ontwikkeling zijnde winkelcentrum Leidsenhage. De frequentie wordt daarom met twee keer per uur verhoogd tussen 10 uur en 17 uur. Hierdoor ontstaat er een frequentie van zes keer per uur tussen 10 uur en 12 uur, van acht keer per uur tussen 12 uur en 17 uur en van zes keer per uur tussen 17 uur en 18 uur. 23

42 Factsheet maatregel 6 Hogere frequentie zaterdagen van/naar centrum en Haagse Markt Lijnen Effect maatregel Reizigers ervaren extra vertrekmomenten en minder volle voertuigen T6 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 12: Factsheet maatregel Extra ritten T6 en T16 op drukke zaterdagen in zomer Tijdens de zomerdienst is er op zaterdagen over het algemeen een lagere vervoervraag dan op zaterdagen tijdens de jaardienst. Echter, op sommige lijnen voldoet de verlaagde frequentie niet aan de behoefte. Aansluitend bij de verhoogde frequentie op tramlijn 6 tijdens de jaardienst, verhoogt HTM ook de frequentie op zaterdagen in de zomerdienst op deze lijn. Tussen 10 uur en 17 uur zal tramlijn 6 vijf keer per uur gaan rijden. Daarnaast krijgt ook tramlijn 16 op zaterdagen steeds meer reizigers nu deze lijn doorrijdt naar Statenkwartier. Deze tramlijn gaat HTM daarom ook op zaterdagen in de zomerdienst versterken door deze tussen 11 uur en 18 uur vijf keer per uur te laten rijden. 24

43 Factsheet maatregel 7 Hogere frequentie zaterdagen zomerdienst Lijnen Effect maatregel Reizigers ervaren extra vertrekmomenten en minder volle voertuigen T6 en T16 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) +200 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 13: Factsheet maatregel Gekoppelde 3k en 4k in de zomer Om het capaciteitsprobleem door het wegvallen van 3k en 4k in de zomer op te vangen zet HTM een gekoppelde lijn in. Deze lijn doet alle haltes aan van de reguliere 3k en 4k ritten met uitzondering van Monstersestraat. De lijn wordt met een enkele tramstel gereden. In de reizigerscommunicatie wordt deze aanpassing helder naar voren gebracht met invoering van de zomerdienst. Deze kort trajectlijn krijgt dezelfde frequentie als de reguliere kort trajectritten op RR3 en RR4, namelijk zes keer per uur in de ochtendspits en avondspits. Factheet maatregel 8 Spitsondersteuning RandstadRail tijdens zomerdienst Lijnen Effect maatregel Reizigers ervaren extra vertrekmomenten in de spitsen en minder volle voertuigen RR3/RR4 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 14: Factsheet maatregel 8 25

44 5.9 Lage vervoersvraag dal zomerdienst Tijdens de zomerdienst wordt op sommige lijnen grote drukte ervaren, terwijl op andere lijnen de bezettingen juist een stuk lager zijn. Op tramlijnen 11, 12, 15 en 17 wordt in de zomerdienst vijf keer per uur gereden op werkdagen tussen 7 uur en 18 uur, daarbuiten wordt vier keer per uur gereden. De vervoersvraag is laag tussen de spitsen: van 9 uur tot 16 uur zijn de bezettingen dusdanig laag dat een lagere frequentie nog altijd aansluit bij de behoefte. Voorstel is dan ook om de frequentie te verlagen naar vier peer keer uur. De vrijgekomen capaciteit gebruikt HTM om extra ritten in te kunnen zetten op de drukke trajecten, zoals beschreven bij de overige maatregelen. Factsheet maatregel 9 Verlaagde frequentie dalperiode in zomerdienst op rustige lijnen Lijnen Effect maatregel Reizigers ervaren minder vertrekmomenten T11, T12, T15, T17 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 15: Factsheet maatregel Langer doorrijden vanaf Scheveningen Om het uitgaanspubliek op Scheveningen te bedienen wordt de dienst op donderdagen, vrijdagen en zaterdagen opgerekt, waardoor de laatste ritten een half uur later vertrekken vanaf Scheveningen. Deze ritten van tramlijnen 1 en 9 rijden tot station Hollands Spoor zodat de reizigers kunnen overstappen op de (nacht)bussen en (nacht)treinen. 26

45 Factsheet maatregel 10 Extra ritten na 24u vanaf Scheveningen Lijnen Effect maatregel Uitgaanspubliek kan op een later tijdstip nog richting het centrum reizen op uitgaansavonden T1 en T9 Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) +500 Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 16: Factsheet maatregel Flexibele inzet bij niet structurele drukte Den Haag kent een grote variatie aan momenten waarbij extra inzet van openbaar vervoer is gewenst. HTM vervoert de grote groepen reizigers graag zo snel mogelijk van en naar evenementen en andere festiviteiten, zoals theatervoorstellingen en congressen. Daarnaast zet HTM extra in op stranddagen om bezoekers van en naar Scheveningen te brengen. Tijdens buitendienststellingen zal HTM soms extra inzetten om de hinder voor de reizigers minimaal te laten zijn. Om in te kunnen spelen op deze niet structurele drukte zet HTM tot 1% van haar productieomvang in, zoals afgesproken met MRDH. Factsheet maatregel 11 Flexibele inzet tijdens niet structurele drukte Lijnen Effect maatregel Snel van/naar evenementen, theatervoorstellingen en congressen, meer vertrekmomenten en minder volle voertuigen op stranddagen, minder hinder tijdens buitendienststellingen Wisselend Effect DRU s (t.o.v. jaardienst 2017) Effect DIRKs (t.o.v. jaardienst 2017) Effect op maximale voertuiginzet (t.o.v. huidig) - Effect Beheer en Onderhoud Assets - Aanpassingen aan infrastructuur - Tabel 17: Factsheet maatregel 11 27

46 6. Afstemmingen tussen lijnen Bij het opstellen van de dienstregeling houdt HTM rekening met afstemmingen in de dienstregeling. Bij een afstemming worden de vertrektijden in de dienstregeling zo goed mogelijk afgestemd op overige lijnen en modaliteiten. Op deze manier wordt de deur-tot-deur reis zo goed mogelijk gefaciliteerd. Op basis van reizigersaantallen is gekeken waar de meeste HTM-reizigers overstappen binnen het tramnetwerk. Daarnaast heeft HTM gekeken naar het aantal overstappers op HTMbuzz, NS en andere vervoerders. Hieruit blijkt dat station Den Haag Centraal en station Hollands Spoor de belangrijkste knooppunten zijn in het netwerk. Veel van de overstappers op deze stations zijn afkomstig uit de Intercitytreinen vanuit Leiden en Rotterdam. Deze treinen en ook de betreffende trams hebben dusdanig hoge frequenties dat afstemmen op elkaar niet nodig is. Een groot deel van de dag is de frequentie van alle tramlijnen en de beide RandstadRail lijnen zodanig hoog dat wachttijden gemiddeld niet langer dan 10 minuten duren. Reizigers ervaren daardoor geen dusdanig hogere wachttijden bij vertraging doordat al snel een volgend voertuig komt. Wachten op vertraagde ritten en reizigers heeft een negatief effect op de totale reizigersstromen. Het gehele netwerk zal dan last ondervinden van een enkele vertraging. Logische intervallen tussen parallel lopende tramlijnen is daarom belangrijker om te voorzien in de gehele vervoersvraag. Bij het opstellen van de dienstregeling houdt HTM rekening met de volgende afstemmingen: - Intervallen op het samenloopdeel van RR, - Intervallen in de tramtunnel Grote Markt, - Intervallen RR4 en RR4k, - Intervallen RR3 en RR3k, - Intervallen T9 en T9k, - Intervallen T11 en T12 op samenloopdeel tussen station Hollands Spoor en Delftselaan, - Afstemming T1 en T19 op Nieuwe Plantage (tot verlenging T19 naar station Delft), - Afstemming T16 op Sprinter op station Moerwijk, - Afstemming exacte tijdstippen extra ritten T1k op station Hollands Spoor. 28

47 7. Overzicht aangepaste dienstregelingen 2018 De dienstregeling van 2018 loopt van zondag 20 augustus 2017 tot en met zaterdag 8 december De jaardienst wordt in de zomerperiode gedurende 7 weken onderbroken door de zomerdienst (7 juli 2018 tot en met 26 augustus 2018). Daarnaast wordt in de jaardienst een aantal aanpassingen opgenomen om aan te sluiten bij de specifieke vervoersvraag. Op bijzondere (feest)dagen worden de volgende aanpassingen gedaan in de dienstregeling: 2018 Datum Aanpassing dienstregeling 1 e Kerstdag 25 december 2017 Zondagse dienst 2 e Kerstdag 26 december 2017 Zondagse dienst Oudejaarsdag 31 december 2017 Einde om 20.00u Nieuwjaarsdag 1 januari 2018 Start 9.00u 1 e Paasdag 1 april 2018 Zondagse dienst 2 e Paasdag 2 april 2018 Zondagse dienst Koningsdag 27 april 2018 Zaterdagse dienst Hemelvaartsdag 10 mei 2018 Zondagse dienst 1 e Pinksterdag 20 mei 2018 Zondagse dienst 2 e Pinksterdag 21 mei 2018 Zondagse dienst Tabel 18: Overzicht feestdagen 2018 Tijdens de feestdagen wordt het aanbod afgeschaald omdat de vraag lager is dan normaal. Tijdens evenementen wordt er juist meer ingezet om aan te sluiten bij de specifieke vervoersvraag. Het aanbod wordt afgestemd op de vervoersvraag en zal erop gericht zijn om de bezoekers zo snel mogelijk van en naar het evenement te vervoeren. In onderstaande tabel staan de bij ons bekende evenementen die significante impact hebben op onze exploitatie. Daarnaast is het zeer waarschijnlijk dat er gedurende het jaar nog meer evenementen bekend worden gemaakt waarbij HTM extra zal inzetten. 29

48 2018 Datum Aanpassing dienstregeling Live on the Beach 8-9 september 2017 Extra ritten van/naar Scheveningen Prinsjesdag 19 september 2017 Aangepaste routes Vredesloop 23 september 2017 Aangepaste routes Intocht Sinterklaas 18 november 2017 Aangepaste routes Red Bull Knock Out 19 november 2017 Extra ritten van/naar Scheveningen Nieuwjaarsduik 1 januari 2018 Extra ritten van/naar Scheveningen CPC loop Maart 2018 Aangepaste routes Life I live 26 april 2018 Extra late ritten van/naar centrum Veteranendag Juni 2018 Aangepaste routes Night at the Park Juni 2018 Extra ritten van/naar Zuiderpark Parkpop Juni 2018 Extra ritten van/naar Zuiderpark Vuurwerkfestival Augustus 2018 Extra ritten van/naar Scheveningen Prinsjesdag September 2018 Aangepaste routes Vredesloop September 2018 Aangepaste routes Intocht Sinterklaas November 2018 Aangepaste routes Tabel 19: Overzicht evenementen 2018 Naast de aangepaste dienstregelingen voor feestdagen en evenementen, zal de dienstregeling ook aangepast worden tijdens buitendienststellingen. Een aantal buitendienststellingen zijn al bekend. De werkzaamheden voor de herinrichting van Stationsplein Hollands Spoor starten gedurende dienstregeling 2017 en zullen ook tijdens dienstregeling 2018 plaatsvinden, in het derde en vierde kwartaal van Lijnen die normaliter over het Stationsplein gaan zullen omgeleid dan wel verknoopt worden. Daarnaast zal de calamiteitenroute Prinsegracht Centraal Station worden aangepakt in het derde en vierde kwartaal van 2017, wat effect heeft op de route van tram 16. In Delft wordt gedurende dienstregeling 2018 nieuwe railinfrastructuur in gebruik genomen (de tailtrack Westvest), waardoor tram 19 door kan gaan rijden naar Station Delft. Door alle aanpassingen, zoals benoemd in dit hoofdstuk, is HTM genoodzaakt de dienstregeling van tijd tot tijd aan te passen. De wijzigingsmomenten worden zoveel als mogelijk ontleed aan de reguliere wijzigingsmomenten in het vervoerplan, zoals de invoering van de zomerdienstregeling. Op deze manier worden de wijzigingsmomenten zorgvuldig gepland en nauw in de gaten gehouden, zodat dit tot minimale last voor de reizigers leidt. Hierdoor ontstaan tijdperiodes waarin de grote variëteit aan interne en externe projecten kan worden uitgevoerd. Het geeft ook nadrukkelijk invulling aan ordening van de vele wijzigingen. HTM realiseert hiermee synergie tussen het beheer-, planning-, productie- en communicatieproces met als resultaat een kwalitatief hoogwaardig product met zo hoog mogelijke voorspelbaarheid voor onze reizigers. 30

49 8. Verlenging T19 naar station Delft Na uitvoerige werkzaamheden zal het rond de jaarwisseling 2017/2018 mogelijk worden om naar station Delft door te rijden met tramlijn 19. Dan zal namelijk de zogeheten tailtrack bij het station beschikbaar zijn, waardoor tweerichting materieel daar kan keren. De verlenging van halte Nieuwe Plantage naar station Delft is ongeveer 1,5 kilometer lang en de reistijd bedraagt ongeveer 5 minuten. Om deze verlenging ook in de dienstregeling mogelijk te maken zullen er extra DIRKs ingezet moeten worden. Figuur 2: Verlenging tramlijn 19 naar station Delft (aangegeven met zwarte lijn) Vanuit de nieuwe concessie is de afspraak gemaakt met MRDH dat netwerkuitbreidingen, zoals de verlenging naar station Delft, los van de bestaande productieomvang worden bekeken. Afspraken over de financiering van de verlenging moeten nog gemaakt worden. Om ervoor te zorgen doorgereden kan worden naar station Delft, ook wanneer de financiering vanuit MRDH nog niet rond is, stelt HTM een dienstregeling wijziging voor die de benodigde aantal DIRKs vrijmaakt voor de verlengde exploitatie. Deze verlengde exploitatie kost DIRKs op jaarbasis. Voorstel is om de uitbreiding te compenseren door een maatregel op tramlijn 19. Voor de verlenging kan capaciteit vrijgemaakt worden door de frequentie in de daluren en het weekend te verlagen naar driemaal per uur. Dit zal, ook met de verlenging naar station Delft, voldoende capaciteit bieden voor de reizigers. Deze maatregel wordt alleen doorgevoerd wanneer HTM zelf de uitbreiding moet bekostigen. 31

50 9. Overzicht frequenties Frequentietabellen HTM jaardienstregeling 2018 Jaardienst 2018 Maandag t/m vrijdag Zaterdag Zondag Tram 1 Delft Tanthof - Scheveningen 1 k Station HS - Scheveningen x x x Tram 2 Kraayenstein - Leidschendam 2 k Kraayenstein - Centraal Station x x x RR 3 Loosduinen - Centrum West 3 k De Sav. Lohm.pl. - Centraal Station RR 4 Javalaan - De Uithof 4 k Javalaan - Monstersestraat Tram 6 Leyenburg - Leidschendam Noord 6 k Leyenburg - Station Mariahoeve x x Tram 9 Vrederust - Scheveningen 9 k Vrederust - Madurodam Tram 11 Scheveningen - Station Hollands Spoor Tram 12 Duindorp - Station Hollands Spoor x Tram 15 Nootdorp - Centraal Station Tram 16 Wateringen - Statenkwartier Tram 17 Wateringen - Centraal Station Tram 19 Leidschendam - Delft Noord x = rijdt alleen in periode oktober-april ED ED ED = 8 ritten per uur = 8 ritten per uur in de heenrichting en 6 ritten per uur in de terugrichting = 6 ritten per uur = 5 ritten per uur = 4 ritten per uur = 2 ritten per uur 32

51 9.2 Frequentietabellen HTM zomerdienstregeling 2018 Zomerdienst 2018 Tram 1 Delft Tanthof - Scheveningen Tram 2 Kraayenstein - Leidschendam RR 3 Loosduinen - Centrum West RR 4 Javalaan - De Uithof 3/4k Javalaan - De Sav. Lohm.pl. Tram 6 Leyenburg - Leidschendam Noord Tram 9 Vrederust - Scheveningen 9 k Centraal Station - Scheveningen Tram 11 Scheveningen - Station Hollands Spoor Tram 12 Duindorp - Station Hollands Spoor Tram 15 Nootdorp - Centraal Station Tram 16 Wateringen - Statenkwartier Tram 17 Wateringen - Centraal Station Tram 19 Leidschendam - Delft Noord 6 Maandag t/m vrijdag Zaterdag Zondag ED ED ED = 10 ritten per uur = 8 ritten per uur = 6 ritten per uur = 5 ritten per uur = 4 ritten per uur = 2 ritten per uur 33

52 10. Bijlagen 9.3 Bezettingen: reizigersaantallen per maatregel Als basis voor de maatregelen zijn de bezettingen van de trams, afgelezen uit de OVchipkaartdata. Hierbij wordt rekening gehouden met de capaciteit van de verschillende voertuigtypes. In onderstaande afbeeldingen is met kleuren de absolute bezetting van de voertuigen weergegeven. Hoe groener, hoe minder reizigers er in het voertuig zaten. Hoe roder, hoe meer reizigers er in het voertuig zaten. In de rijen zijn de vertrektijden vanaf de beginpunten weergegeven, dus per regel is één voertuig te zien. In de kolommen zijn de trajecten van halte naar halte weergegeven, waarin duidelijk zichtbaar is waar op de lijn de drukte zich voordoet. De kolommen staan in een vaste volgorde (onafhankelijk van de richting die de trams rijden), waardoor per afbeelding moet worden gekeken van links naar rechts of van rechts naar links. Per afbeelding wordt vermeld hoe de kolommen gelezen moeten worden. Maatregel 1: extra ritten in de spits T2 en T6 2-Kraayensteinlaan 2-Kapelaan Meereboerweg 2-Loosduinse Hoofdstraat 2-Burgemeester Hovylaan 2-Buitentuinen 2-Walnootstraat 2-Thorbeckelaan Tram 2-Nieuwendamlaan 2-Laan van Eik en Duinen Tram 2-Kamperfoeliestraat Tram 2-Valkenboslaan 2-Fahrenheitstraat/Loosduinsekade 2-De La Reyweg Tram : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :50 Figuur 3: T2 kent hoge bezettingen in de ochtendspits richting Centraal Station (van links naar rechts). De huidige kort traject ritten zorgen voor lagere bezettingen, maar er omheen ook zeer druk. 2-Monstersestraat 2-MCH Westeinde 2-Brouwersgracht 2-Grote Markt Tramtunnel 2-Spui 2-Centraal Station 2-Ternoot 2-Oostinje 2-Stuyvesantstraat 2-Station Laan van NOI 2-Bruijnings Ingenhoeslaan 2-Mgr. van Steelaan 2-Prinses Beatrixlaan Voorburg 2-Voorburg t Loo Laag 2-Elzendreef 2-Essesteijn 2-Leidsenhage 2-MCH Antoniushove

53 2-Kraayensteinlaan 2-Kapelaan Meereboerweg 2-Loosduinse Hoofdstraat 2-Burgemeester Hovylaan 2-Buitentuinen 2-Walnootstraat 2-Thorbeckelaan Tram 2-Nieuwendamlaan 2-Laan van Eik en Duinen Tram 2-Kamperfoeliestraat Tram 2-Valkenboslaan 2-Fahrenheitstraat/Loosduinsekade 2-De La Reyweg Tram : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :57 Figuur 4: T2 heeft te maken met hoge bezettingen in de avondspits richting Kraayenstein (tabel lezen van rechts naar links). 2-Monstersestraat 2-MCH Westeinde 2-Brouwersgracht 2-Grote Markt Tramtunnel 2-Spui 2-Centraal Station 2-Ternoot 2-Oostinje 2-Stuyvesantstraat 2-Station Laan van NOI 2-Bruijnings Ingenhoeslaan 2-Mgr. van Steelaan 2-Prinses Beatrixlaan Voorburg 2-Voorburg t Loo Laag 2-Elzendreef 2-Essesteijn 2-Leidsenhage 2-MCH Antoniushove 6-Leyenburg 6-Monnickendamplein 6-Tienhovenselaan 6-Nunspeetlaan 6-Paul Krugerplein 6-Delftselaan 6-Hobbemaplein/Hobbemastraat 6-Vaillantlaan 6-Om en Bij 6-Brouwersgracht 6-Grote Markt Tramtunnel : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :45 Figuur 5: T6 heeft te maken met hoge bezettingen vroeg in de avondspits richting Leyenburg (tabel lezen van rechts naar links). 6-Spui 6-Centraal Station 6-Ternoot 6-Oostinje 6-Stuyvesantplein 6-Carel Reinierszkade 6-Reigersbergenweg Tram 6-Vlamenburg 6-Hofzichtlaan 6-Margarethaland 6-Aegonplein 6-Station Mariahoeve 6-Essesteijn 6-Leidsenhage 6-Burgemeester Kolfschotenlaan 6-Kastelenring 6-Dillenburgsingel

54 Maatregel 2: Lage vervoersvraag T19 avonduren : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :59 19-Nieuwe Plantage 19-Brasserskade 19-Anthony Fokkersingel 19-Ypenburg Centrum 19-Scholekstersingel 19-Gruttosingel 19-Weidevogellaan 19-Station Ypenburg 19-Lanen 19-Leidschenveen Centrum 19-Klaverveld 19-Oude Middenweg 19-Oosteinde Voorburg 19-Weigelia 19-Leidsenhage 19-MCH Antoniushove : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :05 Figuur 6: T19 heeft zeer lage bezettingen, met extreem lage aantallen in de avonden in beide richtingen (Links richting Nieuwe Plantage, tabel lezen van rechts naar links; Rechts richting Antoniushove, tabel lezen van links naar rechts). 19-Nieuwe Plantage 19-Brasserskade 19-Anthony Fokkersingel 19-Ypenburg Centrum 19-Scholekstersingel 19-Gruttosingel 19-Weidevogellaan 19-Station Ypenburg 19-Lanen 19-Leidschenveen Centrum 19-Klaverveld 19-Oude Middenweg 19-Oosteinde Voorburg 19-Weigelia 19-Leidsenhage 19-MCH Antoniushove

55 Maatregel 3: Koppeling T17 en T15 17-Korte Voorhout 17-Centraal Station 17-Weteringplein 17-Rijswijkseplein/Weteringkade 17-Station Hollands Spoor 17-Leeghwaterplein 17-Oudemansstraat 17-Lorentzplein 17-Jonckbloetplein 17-Van Vredenburchweg Tram 17-Generaal Spoorlaan Tram 17-Handelskade 17-Patentlaan 17-Volmerlaan 17-Treubstraat 17-Rijswijk Station 17-In de Bogaard/Sir Winston Churchilllaan 17-Admiraal Helfrichsingel Tram 17-Weidedreef 17-Aletta Jacobsstraat Tram 17-Eikelenburg 17-Parijsplein : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :54 Figuur 7: T17 heeft lage bezettingen in de spitsen in beide richtingen. Hier de bezettingen richting Dorpskade (tabel lezen van links naar rechts).

56 17-Korte Voorhout 17-Centraal Station 17-Weteringplein 17-Rijswijkseplein/Weteringkade 17-Station Hollands Spoor 17-Leeghwaterplein 17-Oudemansstraat 17-Lorentzplein 17-Jonckbloetplein 17-Van Vredenburchweg Tram 17-Generaal Spoorlaan Tram 17-Handelskade 17-Patentlaan 17-Volmerlaan 17-Treubstraat : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :00 Figuur 8: T17 heeft lage bezettingen op zaterdagen in beide richtingen. Hier de bezettingen richting Korte Voorhout (tabel lezen van rechts naar links). 17-Rijswijk Station 17-In de Bogaard/Sir Winston Churchilllaan 17-Admiraal Helfrichsingel Tram 17-Weidedreef 17-Aletta Jacobsstraat Tram 17-Eikelenburg 17-Parijsplein 17-Dorpskade

57 Maatregel 4: RR3 hogere frequentie op zondag 3-Dorp 3-Delftsewallen 3-Driemanspolder 3-Meerzicht 3-Voorweg Hoog 3-Buytenwegh 3-De Leyens 3-Leidsewallen 3-Seghwaert 3-Palenstein 3-Stadhuis 3-Centrum-West 3-Voorweg Laag 3-Leidschenveen 3-Forepark 3-Leidschendam-Voorburg 3-Voorburg t Loo Hoog 3-Laan van NOI 3-Beatrixkwartier 3-Centraal Station : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :51 Figuur 9: RR3 heeft hoge bezettingen op zondagen van en naar het centrum. Hier de bezettingen richting Centrum-West (tabel lezen van rechts naar links). 3-Spui 3-Grote Markt Tramtunnel 3-Brouwersgracht 3-MCH Westeinde 3-Elandstraat/Kon. Emmakade 3-Van Speijkstraat/ Kon. Emmakade 3-Conradkade Tram 3-Valkenbosplein 3-Fahrenheitstraat/Edisonstraat 3-Goudenregenstraat 3-Azaleaplein 3-Zonnebloemstraat 3-Appelstraat Tram 3-De Savornin Lohmanplein 3-Hoefbladlaan 3-Muurbloemweg Tram 3-Heliotrooplaan 3-Mozartlaan 3-Pisuissestraat 3-Arnold Spoelplein Maatregel 6: Op zaterdagen vaker van/naar centrum en Haagse Markt 6-Gemaal 6-Leyenburg 6-Monnickendamplein 6-Tienhovenselaan 6-Nunspeetlaan 6-Paul Krugerplein 6-Delftselaan 6-Hobbemaplein/Hobbemastraat 6-Vaillantlaan 6-Om en Bij 6-Brouwersgracht 6-Grote Markt Tramtunnel 6-Spui 6-Centraal Station 6-Ternoot 6-Oostinje 6-Stuyvesantplein 6-Carel Reinierszkade 6-Reigersbergenweg Tram 6-Vlamenburg : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :50 Figuur 10: T6 kent hoge bezettingen op zaterdagen vooral van/naar Haagse Markt. Hier de bezettingen richting Leyenburg (tabel lezen van rechts naar links). 6-Hofzichtlaan 6-Margarethaland 6-Aegonplein 6-Station Mariahoeve 6-Essesteijn 6-Leidsenhage 6-Burgemeester Kolfschotenlaan 6-Kastelenring 6-Dillenburgsingel

58 Maatregel 7: Drukke zaterdagen in zomer opvangen 6-Gemaal 6-Leyenburg 6-Monnickendamplein 6-Tienhovenselaan 6-Nunspeetlaan 6-Paul Krugerplein 6-Delftselaan 6-Hobbemaplein/Hobbemastraat 6-Vaillantlaan 6-Om en Bij 6-Brouwersgracht 6-Grote Markt Tramtunnel 6-Spui 6-Centraal Station 6-Ternoot 6-Oostinje 6-Stuyvesantplein 6-Carel Reinierszkade : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :59 Figuur 11: T6 kent ook in de zomerdienst hoge bezettingen op zaterdagen vooral van/naar Haagse Markt. Hier de bezettingen richting Leidschendam Noord (tabel lezen van links naar rechts). 6-Reigersbergenweg Tram 6-Vlamenburg 6-Hofzichtlaan 6-Margarethaland 6-Aegonplein 6-Station Mariahoeve 6-Essesteijn 6-Leidsenhage 6-Burgemeester Kolfschotenlaan 6-Kastelenring 6-Dillenburgsingel Rijlabels 16-Dorpskade 16-Parijsplein 16-Lage Veld 16-Oosteinde Den Haag 16-Hoge Veld 16-Steenwijklaan 16-Leggelostraat 16-Leyweg Tram 16-Loevesteinlaan 16-Hardenbroekstraat 16-Remmersteinstraat 16-Geysterenweg 16-Erasmusplein 16-Heeswijkplein 16-Station Moerwijk 16-Alberdingk Thijmstraat 16-Van Zeggelenlaan : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :48 Figuur 12: T16 is ook in de zomerdienst op zaterdagen druk van/naar het centrum. Hier de bezettingen richting Wateringen (tabel lezen van rechts naar links). 16-Jonckbloetplein 16-Lorentzplein 16-Oudemansstraat 16-Leeghwaterplein 16-Station Hollands Spoor 16-Rijswijkseplein/Weteringkade 16-Weteringplein 16-Centraal Station/Schedeldoekshaven 16-Kalvermarkt-Stadhuis 16-Centrum 16-Gravenstraat 16-Noordwal 16-Elandstraat/Vondelstraat 16-Van Speijkstraat/Zoutmanstraat 16-Waldeck Pyrmontkade 16-Groot Hertoginnelaan/Kon. Emmakade 16-Gemeentemuseum/Museon 16-Statenplein 16-Frederik Hendriklaan 16-Frankenslag/Statenlaan 16-Van Boetzelaerlaan Tram

59 Maatregel 8: Gekoppelde 3k en 4k in de zomer 4-Javalaan 4-Oosterheem 4-Willem Dreeslaan 4-Seghwaert 4-Palenstein 4-Stadhuis 4-Centrum-West 4-Voorweg Laag 4-Leidschenveen 4-Forepark 4-Leidschendam-Voorburg 4-Voorburg t Loo Hoog 4-Laan van NOI 4-Beatrixkwartier 4-Centraal Station 4-Spui 4-Grote Markt Tramtunnel 4-Brouwersgracht 4-MCH Westeinde 4-Monstersestraat 4-De La Reyweg Tram 4-Dierenselaan 4-Tienhovenselaan 4-Monnickendamplein 4-Leyenburg 4-Zuidwoldepad 4-Dedemsvaartweg Tram 4-De Rade 4-Bouwlustlaan 4-Beresteinlaan/Meppelweg 4-De Uithof : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :46 Figuur 13: RR4 is ook in de zomerdienst in de spitsen zeer druk. Hier de bezettingen richting de Uithof (tabel lezen van links naar rechts). 3-Dorp 3-Delftsewallen 3-Driemanspolder 3-Meerzicht 3-Voorweg Hoog 3-Buytenwegh 3-De Leyens 3-Leidsewallen 3-Seghwaert 3-Palenstein 3-Stadhuis 3-Centrum-West 3-Voorweg Laag 3-Leidschenveen 3-Forepark 3-Leidschendam-Voorburg 3-Voorburg t Loo Hoog 3-Laan van NOI 3-Beatrixkwartier 3-Centraal Station 3-Spui 3-Grote Markt Tramtunnel 3-Brouwersgracht 3-MCH Westeinde 3-Elandstraat/Kon. Emmakade 3-Van Speijkstraat/ Kon. Emmakade 3-Conradkade Tram 3-Valkenbosplein 3-Fahrenheitstraat/Edisonstraat 3-Goudenregenstraat 3-Azaleaplein 3-Zonnebloemstraat 3-Appelstraat Tram 3-De Savornin Lohmanplein 3-Hoefbladlaan 3-Muurbloemweg Tram 3-Heliotrooplaan 3-Mozartlaan 3-Pisuissestraat 3-Arnold Spoelplein : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :46 Figuur 14: RR3 is ook in de zomerdienst in de spitsen zeer druk. Hier de bezettingen richting Centrum-West (tabel lezen van rechts naar links).

60 Maatregel 9: Lage vervoersvraag dal zomerdienst : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :54 11-Strandweg 11-Vuurbaakstraat 11-Duinstraat/Westduinweg 11-Doornstraat 11-Statenlaan Tram 11-Willem de Zwijgerlaan Tram 11-Boreelstraat 11-Houtrust 11-Groot Hertoginnelaan/Conradkade 11-Laan van Meerdervoort Tram 11-Weimarstraat Conradkade 11-Loosduinseweg Tripstraat 11-Delftselaan 11-Hobbemaplein/De Heemstraat 11-Hoefkade 11-Wouwermanstraat 11-Jacob Catsstraat 11-Station Hollands Spoor : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :12 Figuur 15: T11 en T12 zijn rustig in het dal in de zomerdienst. Hier de bezettingen in de drukste richting, richting HS (tabel lezen van links naar rechts). 12-Markenseplein 12-Tholensestraat 12-Doctor van Welylaan 12-Sportlaan 12-Goudenregenplein 12-Goudenregenstraat 12-Fahrenheitstraat/Edisonstraat 12-Copernicusplein 12-Weimarstraat Beeklaan 12-Cartesiusstraat 12-Loosduinseweg Regentesselaan 12-Paul Krugerplein 12-Delftselaan 12-Hobbemaplein/De Heemstraat 12-Hoefkade 12-Wouwermanstraat 12-Jacob Catsstraat 12-Station Hollands Spoor : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :55 15-Nootdorp Centrum 15-Gruttosingel 15-Scholekstersingel 15-Plesmanlaan 15-Laan van Ypenburg 15-Laan van s-gravenmade 15-Broekpolder Hoog 15-Hoornbrug 15-Herenstraat 15-Broeksloot 15-Lorentzplein 15-Oudemansstraat 15-Goudriaankade 15-Rijswijkseplein/Station HS 15-Bierkade Tram Figuur 16: T15 en T17 zijn rustig in het dal in de zomerdienst. Hier de bezettingen in de drukste richting, richting Nootdorp en Korte Voorhout (T15 links: tabel lezen van links naar rechts; T17 rechts: tabel lezen van recht naar links). 15-Kalvermarkt-Stadhuis : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :53 17-Korte Voorhout 17-Centraal Station 17-Weteringplein 17-Rijswijkseplein/Weteringkade 17-Station Hollands Spoor 17-Leeghwaterplein 17-Oudemansstraat 17-Lorentzplein 17-Jonckbloetplein 17-Van Vredenburchweg Tram 17-Generaal Spoorlaan Tram 17-Handelskade 17-Patentlaan 17-Volmerlaan 17-Treubstraat 17-Rijswijk Station 17-In de Bogaard/Sir Winston Churchilllaan 17-Admiraal Helfrichsingel Tram 17-Weidedreef 17-Aletta Jacobsstraat Tram 17-Eikelenburg 17-Parijsplein

61 9.4 Factsheets lijnen Overzicht Tram 1 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Delft Tanthof Scheveningen Noorderstrand Station Delft en station Den Haag Hollands Spoor Station Den Haag Hollands Spoor 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten GTL-8 2 extra ritten na 24u vanaf Scheveningen Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur) Overzicht Tram 2 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Kraayenstein Leidschendam Leidsenhage Station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Avenio Twee extra ritten 2k in ochtendspits en twee extra ritten 2k in avondspits Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur)

62 Overzicht RandstadRail 3 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Zoetermeer Centrum west Den Haag Loosduinen Station Zoetermeer en station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Regio Citadis Extra ritten zondag (12-17u: 6x per uur) Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur) Overzicht RandstadRail 4 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Zoetermeer Javalaan Den Haag De Uithof Station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Regio Citadis Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur; 4 zondagen 12-17u 6x per uur)

63 Overzicht Tram 6 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Leyenburg Leidschendam Noord Station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten GTL-8 Twee extra ritten 6k in avondspits Twee keer per uur extra op zaterdagen jaardienst en één keer per uur extra in zomerdienst (10-17u) Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur) Overzicht Tram 9 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Vrederust Scheveningen Noorderstrand Station Den Haag Hollands Spoor en station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Avenio 2 extra ritten na 24u vanaf Scheveningen Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur)

64 Overzicht Tram 11 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Scheveningen Haven Station Den Haag Hollands Spoor Station Den Haag Hollands Spoor Loosduinseweg 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Avenio Lagere frequentie dal zomerdienst (4x per uur) Overzicht Tram 12 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Duindorp Station Den Haag Hollands Spoor Station Den Haag Hollands Spoor Loosduinseweg 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten GTL-8 Lagere frequentie dal zomerdienst (4x per uur)

65 Overzicht Tram 15 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Nootdorp Station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal Station Den Haag Centraal 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Avenio Gewijzigde route in centrum, koppeling aan T17 Lagere frequentie dal zomerdienst (4x per uur) Overzicht Tram 16 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Wateringen Statenkwartier Station Den Haag Hollands Spoor en station Den Haag Centraal Station Den Haag Hollands Spoor 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Avenio Hogere frequentie zaterdagen zomerdienst (5x per uur 11-18u)

66 Overzicht Tram 17 Beginpunt Eindpunt Knooppunten Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Wateringen Station Den Haag Centraal Station Den Haag Hollands Spoor en station Den Haag Centraal Station Den Haag Hollands Spoor 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Avenio Gewijzigde route in centrum, koppeling aan T15 Lagere frequentie spitsen (6x per uur) en op zaterdag (5x per uur) Lagere frequentie dal zomerdienst (4x per uur) Extra ritten koopavond/koopzondag december (4 avonden 19-20u: 6x per uur; 4 zondagen 12-17u 6x per uur) Overzicht Tram 19 Beginpunt Eindpunt Leidschendam Leidsenhage Delft Noord Knooppunten - Tijdhalte Vertrek eerste reguliere rit in de dienstregeling Vertrek laatste reguliere rit in de dienstregeling Materieeltype Wijziging per vervoerplan 2018 Station Ypenburg 6.00 uur beide eindpunten uur beide eindpunten Regio Citadis Minder ritten avonduren (na 20u: 2x per uur)

67 Colofon Vervoerplan Rail 2018 Tekst en vormgeving: HTM Reizigers 21 november

68 HTMbuzz Vervoerplan 2018 Vervoerplan HTMbuzz 2018 Concessie openbaar vervoer bus Haaglanden-Stad Colofon Datum : 7 november 2016 Versie : HTMbuzz BV, Den Haag

69 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Inhoud INHOUD... 2 INLEIDING... 3 OVERZICHT BUSLIJNEN DIENSTREGELING DIENSTREGELINGKALENDER FREQUENTIETABELLEN... 7 BIJLAGEN

70 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Inleiding HTMbuzz is sinds 9 december 2012 concessiehouder van het busvervoer Haaglanden Stad. HTMbuzz ziet busvervoer als integraal onderdeel van het totale openbaar vervoernetwerk in de regio Haaglanden. Reizigers staan centraal in onze dienstverlening. Een reis met HTMbuzz is een veilige, betrouwbare, snelle en comfortabele reis. Het vervoerproduct, dat bestaat uit de routes en frequenties, vormt de kern van ons aanbod aan reizigers. Het jaarlijkse Vervoerplan is de afspraak over de concrete invulling van ons aanbod. Voor 2018 is vanuit MRDH een vervroegde vervoerplanprocedure ingesteld, aansluitend bij de start van de metro Hoekse Lijn. Dit vervoerplan zal dan ook gelden van 20 augustus 2017 tot en met 8 december 2018 (= 16 maanden). In vervoerplan 2017 heeft HTMBuzz voorstellen voor wijzigingen ingebracht om haar dienstverlening beter te laten aansluiten bij de reizigersbehoefte. Deze wijzigingen worden per december 2016 doorgevoerd, waardoor het effect ervan nog niet kan worden gemeten. Uiteraard blijft HTMBuzz haar prestaties monitoren, waarbij aanpassingen voorgesteld zullen worden wanneer dit de reizigersbeleving ten goede komt. Vooralsnog blijkt uit de huidige uitvoering van de concessie geen noodzaak voor aanpassingen bovenop de wijzigingen van vervoerplan In dit vervoerplan zullen dus geen wijzigingen voorgesteld worden ten opzichte van hetgeen beschreven in vervoerplan Wanneer blijkt in de loop van jaardienst 2017 dat er aanpassingen mogelijk zijn die de reisbeleving substantieel verbeteren, dan zullen we die indienen als voorstellen, zodat wellicht niet twee jaar gewacht hoeft te worden op doorvoering van een beter product. Omdat het nog maar een half jaar geleden is dat vervoerplan 2017 is vastgesteld, het jaar nog niet afgelopen is en de dienstregeling sindsdien niet of nauwelijks is veranderd, is geen nieuwe analyse op reizigersaantallen uitgevoerd. In dit plan is het overzicht van de buslijnen voor de nieuwe dienstregeling opgenomen. Dit is vrijwel een kopie van het overzicht in vervoerplan Daarnaast is de dienstregelingkalender voor de periode 20 augustus december 2018 weergeven en zijn de frequentieoverzichten van de concept jaardienstregeling en zomerdienstregeling opgenomen. 3

71 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Overzicht buslijnen dienstregeling 2018 Lijn 18 (Rijswijk De Schilp - Clingendael) Voor lijn 18 stellen we voor om de dienst van 2017 te continueren: in de jaardienst rijdt lijn 18 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Op werkdagen in de ochtendspits wordt op het deeltraject van Rijswijk De Schilp naar Centraal Station 4x per uur extra gereden, zodat hier een frequentie van 8x per uur ontstaat. In de middag spits is dit ook het geval, maar nu in tegengestelde richting. In de zomerdienst en in de schoolvakanties wordt op het genoemde deeltraject niet extra gereden zodat de frequentie over het gehele traject ook in de spitsen 4x per uur is. Lijn 21 (Vrederust - Scheveningen Noorderstrand) In de jaardienst rijdt lijn 21 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Op werkdagen in de ochtendspits rijdt lijn 21 in de richting van Scheveningen Noorderstrand gedurende het drukste uur in een frequentie van 6x per uur. In de middag rond 15:00 uur is dit ook het geval, maar nu in tegengestelde richting. Daarnaast worden extra ritten ingezet tussen 14:00 en 14:30 uur, en bij extra businzet ook rond 8:00 uur. Deze ritten vervallen in de schoolvakanties en zomerdienst. In de zomerdienst wordt overdag 4x per uur gereden en vanaf Scheveningen Noorderstrand wordt deze frequentie tot 22:00 uur doorgetrokken. Op zondagen in de zomerdienst rijdt lijn 21 bovendien tussen 12:00 en 18:00 uur in een frequentie van 6x per uur. Lijn 22 (Duinzigt - Duindorp) In de jaardienst rijdt lijn 22 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Lijn 22 wordt op werkdagen in de ochtend- en middagspits op het deeltraject tussen Centraal Station en de Oude Waalsdorperweg 4x per uur ondersteund met spitsritten, zodat hier een gezamenlijke frequentie van 8x per uur ontstaat. Vanaf de Oude Waalsdorperweg is de middagspits vervroegd van 15:00 tot 17:00 uur. Op werkdagen in de jaardienst wordt een extra vroege rit ingelegd ten opzichte van In de zomerdienst en in de schoolvakanties rijden de spitsritten in een frequentie van 2x per uur. Bovendien rijdt lijn 22 in de zomerdienst 2x per uur extra op het deeltraject van Duindorp naar Centraal Station tussen 20:00 en 22:00 uur, zodat hier een frequentie van 4x per uur ontstaat. Lijn 23 (Scheveningen Noorderstrand - Kijkduin) In de jaardienst rijdt lijn 23 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Op werkdagen rijdt lijn 23 in de ochtendspits tussen 7:00 en 9:00 uur en in de middag tussen 14:00 en 17:00 uur in een frequentie van 8x per uur. In de periode van 9:00 tot 12:00 uur wordt 4x per uur gereden en van 12:00 tot 14:00 uur 6x per uur. In de zomerdienst rijdt lijn 23 op werkdagen tussen 7:00 en 17:00 uur in een frequentie van 6x per uur. Bovendien rijdt lijn 23 dan in de avond tot 22:00 uur door in een frequentie van 4x per uur. Op zondagen in de zomerdienst rijdt lijn 23 tussen 12:00 en 18:00 uur in een frequentie van 6x per uur. Lijn 24 (Kijkduin - Station Mariahoeve) In de jaardienst rijdt lijn 24 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Op werkdagen rijdt lijn 24 in de ochtendspits tussen 7:00 en 9:00 uur en in de middag tussen 12:00 en 15:00 uur in een frequentie van 8x per uur.. In de ochtendspits worden 4 ritten verlengd naar de Internationale School, Westduin. In de periode van 9:00 tot 12:00 uur wordt 6x per uur gereden en in de verlengde middagspits tussen 15:00 en 18:00 uur 10x per uur. In de zomerdienst rijdt lijn 24 vanaf Kijkduin tot 22:00 uur door in een frequentie van 4x per uur. Bovendien rijdt lijn 24 in de zomerdienst op werkdagen tussen 7:00 en 18:00 uur in een frequentie van 6x per uur. Ook op zondagen in de zomerdienst rijdt lijn 24 tussen 12:00 en 18:00 uur in een frequentie van 6x per uur. 4

72 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Lijn 25 (Vrederust - Grote Markt) In de jaardienst rijdt lijn 25 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Op werkdagen tussen 9:00 en 20:00 uur en op zaterdagen tussen 9:00 en 18:00 uur rijdt lijn 25 in een frequentie van 8x per uur. Bovendien rijdt lijn 25 op donderdagen tussen 20:00 en 22:00 uur in een frequentie van 4x per uur. In de zomerdienst rijdt lijn 25 op werkdagen tussen 7:00 en 18:00 uur en op zaterdagen tussen 9:00 en 18:00 uur in een frequentie van 6x per uur. Ook in de zomerdienst rijdt lijn 25 op donderdagen tot 22:00 uur door in een frequentie van 4x per uur. Lijn 26 (Kijkduin - Voorburg Station) In de jaardienst rijdt lijn 26 tot 20:00 uur 4x per uur en na 20:00 uur 2x per uur. Na 20:00 uur en in het weekend rijdt lijn 26 alleen op het deeltraject tussen Kijkduin en Station Hollands Spoor. In de ochtendspits wordt 6x per uur gereden en bovendien wordt op het deeltraject van Leyenburg naar Voorburg Station 6x per uur extra gereden, zodat hier een frequentie van 12x per uur ontstaat. In de middagspits en namiddag (14:00-18:00 uur) wordt op het genoemde deeltraject 4x per uur extra gereden, maar nu in beide richtingen, zodat hier een frequentie van 8x per uur ontstaat. In de zomerdienst, maar ook in de schoolvakanties, komt de extra inzet op het deeltraject tussen Leyenburg en Voorburg Station (B26k) te vervallen. In de zomerdienst rijdt lijn 26 vanaf Kijkduin bovendien tot 22:00 uur door in een frequentie van 4x per uur. Lijn 28 (Voorburg Station - Centraal Station) In de jaardienst rijdt lijn 28 alleen in de ochtend- en middagspits in een frequentie van 4x per uur. Bus 28 is een ringlijn die in de ochtendspits de ene kant op wordt gereden en in de middagspits de andere kant op. In de ochtendspits rijdt bus 28 vanaf Centraal Station via Binckhorst naar Voorburg Station, en maakt daarna de verbinding met Centraal Station via Station Laan van NOI. In de middagspits rijdt bus 28 de andere kant langs door eerst langs Station Laan van NOI te rijden naar Voorburg station en vervolgens via Binckhorst terug te gaan naar Centraal Station. In de zomerdienst en in de schoolvakanties rijdt lijn 28 in een frequentie van 2x per uur. Wij hebben vlak voor het definitief indienen van dit vervoersplan begrepen dat Veolia met lijn 46 exact dezelfde route gaat rijden als HTMbuzz met lijn 28 vanaf jaardienst Lijn 46 is een te gedogen lijn in ons concessiegebied hierdoor prevaleert niet de voorkeur voor een bepaalde vervoerder. Wel ontstaat er wellicht een te groot aanbod aan vervoer op deze route. Wij stellen in het belang van de reiziger voor dat wij om na een proefperiode van 3 maanden te evalueren hoe de reizigersaantallen zich ontwikkelen. Mocht deze evaluatie aanleiding geven tot het effectiever inzetten van de DRU s van lijn 28 elders in ons vervoersgebied dan gaan wij graag in overleg met onze opdrachtgever. Rijtijdaanpassingen Voor de dienstregeling 2018 worden de rijtijden en rijtijdverdeling, op basis van de realisatie in 2017, bijgesteld aan de praktijk. Hoewel deze rijtijdveranderingen op dit moment nog niet bekend zijn, mag verondersteld worden dat deze van geringe omvang zijn. De rijtijdmutant die hieruit volgt wordt binnen de kaders van dit vervoerplan op ritniveau verwerkt in de dienstregeling. Dit kan effect hebben op het aantal benodigde bussen, onvermijdelijk langere rijtijden zullen namelijk langere omlooptijden met zich meebrengen en daardoor extra benodigde bussen. Daarnaast zal in de dienstregeling rekening worden gehouden met een overstapstromen. Deze stromen zullen gefaciliteerd worden door de diensten zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen op samenloopdelen en bij kruisingen van lijnen. 5

73 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Dienstregelingkalender 2018 De dienstregeling van 2018 loopt van zondag 20 augustus 2017 tot en met zaterdag 8 december De jaardienst wordt in de zomerperiode gedurende 7 weken onderbroken door de zomerdienst (1 juli 2018 tot en met 19 augustus 2018). Daarnaast rijden we op werkdagen in schoolvakanties minder ritten in de spits, zoals vermeld in het vorige hoofdstuk (overzicht buslijnen). Dit is het geval gedurende de kerstvakantie (2 weken), voorjaarsvakantie (1 week), meivakantie (1 week) en herfstvakantie (1 week). Op bijzondere (feest)dagen wordt de dienstregeling als volgt uitgevoerd: Maandag 25 december e Kerstdag Zondagse dienst Dinsdag 26 december e Kerstdag Zondagse dienst Maandag 1 januari 2018 Nieuwjaarsdag Zondagse dienst Zondag 1 april e Paasdag Zondagse dienst Maandag 2 april e Paasdag Zondagse dienst Vrijdag 27 april 2018 Koningsdag Zaterdagse dienst Donderdag 10 mei 2018 Hemelvaartsdag Zondagse dienst Zondag 20 mei e Pinksterdag Zondagse dienst Maandag 21 mei e Pinksterdag Zondagse dienst 6

74 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Frequentietabellen Jaardienst 2017 bus- en DRU-neutraal Maandag t/m vrijdag Bus 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael Bus 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp Bus 18k Rijswijk de Schilp > Centraal Station Bus 18k Centraal Station > Rijswijk de Schilp Bus 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand Bus 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust +2 Bus 22 Duindorp > Duinzigt +1 Bus 22 Duinzigt > Duindorp Bus 22k Centraal Station > Oude Waalsdorperweg Bus 22k Oude Waalsdorperweg > Centraal Station Bus 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand Bus 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin Bus 24 Kijkduin > Mariahoeve Bus 24 Mariahoeve > Kijkduin 4x naar Westduin Bus 25 Grote Markt > Vrederust Op donderdagen 4x pu tot 22u Bus 25 Vrederust > Grote Markt Op donderdagen 4x pu tot 22u Bus 26 Kijkduin > Voorburg Station Na 20u tot HS Bus 26 Voorburg Station > Kijkduin Na 20u vanaf HS Bus 26k Leyenburg > Voorburg Station Bus 26k Voorburg Station > Leyenburg Bus 28 CS > Voorburg > Laan van NOI > CS Bus 28 CS > Laan van NOI > Voorburg > CS Zomerdienst 2017 Maandag t/m vrijdag Bus 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael Bus 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp Bus 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand Bus 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust Bus 22 Duindorp > Duinzigt Bus 22 Duinzigt > Duindorp Bus 22kz Duindorp > Centraal Station Bus 22k Centraal Station > Oude Waalsdorperweg Bus 22k Oude Waalsdorperweg > Centraal Station Bus 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand Bus 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin Bus 24 Kijkduin > Mariahoeve Bus 24 Mariahoeve > Kijkduin Bus 25 Grote Markt > Vrederust Op donderdagen 4x pu tot 22u Bus 25 Vrederust > Grote Markt Op donderdagen 4x pu tot 22u Bus 26 Kijkduin > Voorburg Station Na 20u tot HS Bus 26 Voorburg Station > Kijkduin Na 20u vanaf HS Bus 28 CS > Voorburg > Laan van NOI > CS Bus 28 CS > Laan van NOI > Voorburg > CS Legenda 10 ritten per uur 8 ritten per uur 6 ritten per uur 4 ritten per uur 2 ritten per uur 7

75 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Jaardienst 2017 Zaterdag Bus 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael Bus 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp Bus 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand Bus 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust Bus 22 Duindorp > Duinzigt Bus 22 Duinzigt > Duindorp Bus 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand Bus 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin Bus 24 Kijkduin > Mariahoeve Bus 24 Mariahoeve > Kijkduin Bus 25 Grote Markt > Vrederust Bus 25 Vrederust > Grote Markt Bus 26 Kijkduin > Station Hollands Spoor Bus 26 Station Hollands Spoor > Kijkduin Jaardienst 2017 Zondag Bus 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael Bus 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp Bus 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand Bus 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust Bus 22 Duindorp > Duinzigt Bus 22 Duinzigt > Duindorp Bus 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand Bus 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin Bus 24 Kijkduin > Mariahoeve Bus 24 Mariahoeve > Kijkduin Bus 25 Grote Markt > Vrederust Bus 25 Vrederust > Grote Markt Bus 26 Kijkduin > Station Hollands Spoor Bus 26 Station Hollands Spoor > Kijkduin Legenda 10 ritten per uur 8 ritten per uur 6 ritten per uur 4 ritten per uur 2 ritten per uur 8

76 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Bijlagen Bijlage 1: frequentietabellen volgens gevraagd format Bij de tijden van 1 e en laatste rit wordt een marge gehanteerd van 15 minuten. De perioden zijn bij benadering ingevuld doordat de frequentie binnen perioden ook kunnen verschillen (aangegeven met een *). Op werkdagen beginnen alle lijnen rond 6:00 uur, behalve lijn 28 en de kort trajecten. Werkdagen jaardienst Lijn: 1 e rit Ochtendspits Overdag Middagspits Avond Laatste rit 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael 6: :30 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp 6: :00 18k Rijswijk de Schilp > Centraal Station 7: :00 18k Centraal Station > Rijswijk de Schilp 16: :00 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand 6:00 15/ :00 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust 6: / :30 22 Duindorp > Duinzigt 5: :00 22 Duinzigt > Duindorp 6: :00 22k Centraal Station > Oude Waalsdorperweg 7: :30 22k Oude Waalsdorperweg > Centraal Station 7: * - 17:30 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand 6:00 7,5 15/ 10/ 7,5 7, :30 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin 6:00 7,5 15/ 10/ 7,5 7, :00 24 Kijkduin > Mariahoeve 6:00 7,5 10/ 7, :00 24 Mariahoeve > Kijkduin 6:00 7,5 10/ 7, :00 25 Grote Markt > Vrederust 6:00 7,5 7,5 7, :00 25 Vrederust > Grote Markt 6:00 7,5 7,5 7, :00 26 Kijkduin > Voorburg Station*** 6: :00 26 Voorburg Station > Kijkduin*** 6: :00 26k Leyenburg > Voorburg Station 7: / :30 26k Voorburg Station > Leyenburg 16:00 - -/ :00 28 CS > Voorburg > Laan van NOI > CS 7: :15 28 CS > Laan van NOI > Voorburg > CS 16: :00 In schoolvakanties rijden 18k en 26k niet. 22k en 28 rijden in schoolvakanties 2x per uur ( 30). * Middagspitsritten worden ingezet tussen 15:00 en 17:00 uur *** Na 20:00 uur doordeweeks en in het weekend traject Station Hollands Spoor Kijkduin 9

77 Vervoerplan bus Haaglanden stad 2018 Zaterdagen jaardienst Lijn: 1 e rit Ochtend Middag Avond Laatste rit 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael 7: :30 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp 7: :00 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand 7: :00 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust 7: :30 22 Duindorp > Duinzigt 7: :00 22 Duinzigt > Duindorp 7: :00 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand 7: :30 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin 7: :00 24 Kijkduin > Mariahoeve 7: :00 24 Mariahoeve > Kijkduin 7: :00 25 Grote Markt > Vrederust 7: , :00 25 Vrederust > Grote Markt 7: , :00 26 Kijkduin > Station Hollands Spoor 7: :00 26 Station Hollands Spoor> Kijkduin 7: :00 Zondagen jaardienst Lijn: 1 e rit Ochtend Middag Avond Laatste rit 18 Rijswijk de Schilp > Clingendael 8: :30 18 Clingendael > Rijswijk de Schilp 8: :00 21 Vrederust > Scheveningen Noorderstrand 8: :00 21 Scheveningen Noorderstrand > Vrederust 8: :30 22 Duindorp > Duinzigt 8: :00 22 Duinzigt > Duindorp 8: :00 23 Kijkduin > Scheveningen Noorderstrand 8: :30 23 Scheveningen Noorderstrand > Kijkduin 8: :00 24 Kijkduin > Mariahoeve 8: :00 24 Mariahoeve > Kijkduin 8: :00 25 Grote Markt > Vrederust 8: :00 25 Vrederust > Grote Markt 8: :00 26 Kijkduin > Station Hollands Spoor 8: :00 26 Station Hollands Spoor> Kijkduin 8: :00 10

78 Vervoerplan 2018 Concessie Haaglanden Regio 21 november 2016

79 In dit vervoerplan worden de wijzigingensvoorstellen voor dienstregeling 2018 toegelicht. Het vervoerplan bestaat uit twee delen. In het eerste deel worden de wijzigingen toegelicht die samenhangen met de ingebruikname van de Hoekse Lijn als metroverbinding. Het tweede deel bevat de overige wijzigingen. Alle voorgestelde wijzigingen zijn gebaseerd op OV-chipkaartdata van maart Naast de in het vervoerplan genoemde wijzigingen zijn op een aantal lijnen verschuiving van vertektijden te verwachten door aanpassing van rijtijden of om aansluitingen op andere lijnen te kunnen (blijven) bieden. In 2018 wordt de Sint Sebastiaansbrug in Delft vervangen. Hierdoor moeten een aantal lijnen langdurig omrijden. De omleidingsroutes worden met gemeente Delft afgestemd en zijn niet dit vervoerplan opgenomen. 1

80 Deel 1 Hoekse Lijn

81 In 2017 wordt de Hoekse Lijn omgebouwd tot metrolijn en bij station Schiedam Centrum aangesloten op de het metronet van Rotterdam. De metro rijdt vaker dan de trein nu en vanuit Maassluis en Hoek van Holland wordt een overstapvrije verbinding geboden met het centrum van Rotterdam en belangrijke (onderwijs)instellingen langs de oost-west metrolijn. Daarnaast worden regionale tarieven geldig op de Hoekse Lijn. Dit alles maakt de Hoekse Lijn een aantrekkelijke backbone voor het openbaar vervoer in het gebied langs de Nieuwe Waterweg. De komst van de metro vraagt om aanpassing van het busnetwerk ten noorden van de Hoekse Lijn. Eind 2015 heeft Goudappel in opdracht van MRDH onderzocht welke gevolgen dit zou kunnen hebben voor de huidige verbindingen s-gravenzande Hoek van Holland, Naaldwijk Maassluis Delft en Naaldwijk Schiedam. Het eindrapport van Goudappel (OV visie busnetwerk rond Hoekse Lijn d.d ) is een belangrijk uitgangspunt geweest bij het uitwerken van de voorstellen in dit document. Vanwege de samenhang van de door Goudappel onderzochte trajecten met overige lijnen en lijndelen zijn alle Veolia-lijnen in de driehoek Den Haag Schiedam Hoek van Holland betrokken in een integraal voorstel voor een aangepast lijnennet. Voor de leesbaarheid volgen eerst de achtergronden bij de wijzigingsvoorstellen. Hierin wordt ingegaan op de verwachte effecten van ombouw Hoekse Lijn op reizigersstromen, de kenmerken en prestaties van het huidige lijnennet en worden wensen en mogelijkheden voor een nieuw lijnnennet geschetst. Na de achtergronden volgen de wijzigingsvoorstellen per lijn. Achtergronden bij de wijzigingsvoorstellen Lijn 35 Vanuit s-gravenzande is Rotterdam nu het best bereikbaar via Naaldwijk. Na start van de metroexploitatie op de Hoekse Lijn wordt de route via Hoek van Holland echter aantrekkelijker: de reistijd naar Rotterdam neemt af, de reis via Hoek van Holland wordt goedkoper en bovendien meer comfortabel doordat minder hoeft worden overgestapt en een groter deel van de reis per metro ipv bus wordt afgelegd. De verwachting is dan ook dat behoefte zal ontstaan aan een snelle verbinding tussen s-gravenzande en Hoek van Holland met goede aansluitingen op de metro. Vanuit Hoek van Holland rijdt de metro straks met de volgende frequenties: Weekdagen overdag: elke 20 minuten, s avonds elke 30 minuten Zaterdag en zondag: elke 30 minuten Vakantieperioden overdag: elke 30 minuten, zomermaanden elke 15 minuten Om op weekdagen overdag aansluiting te bieden is verhoging van de frequentie naar een 20- minutendienst noodzakelijk. Daarnaast is versnelling van de route in Hoek van Holland gewenst om de lijn aantrekkelijker te maken voor reizigers uit s-gravenzande en verder. Omdat lijn 35 in de huidige vorm een tamelijk zwakke lijn is, is het verhogen van de frequentie op het volledige traject van de huidige lijn 35 niet haalbaar. Het rijden van een losse lijn s-gravenzande Hoek van Holland met een 20-minuten interval is exploitatief echter niet verantwoord en vervoerkundig ongewenst, omdat vanuit Hoek van Holland dan voor alle bestemmingen verder dan s-gravenzande moet worden overgestapt. In Hoek van Holland rijdt lijn 35 een lusvormige route. Voordeel hiervan is dat inwoners van Hoek van Holland Dorp voor de deur kunnen opstappen. Nadeel zijn de hogere exploitatiekosten en voor reizigers de extra reistijd van gemiddeld vier minuten per richting. Op weekdagen profiteren dagelijks 64 reizigers van de lusvormige route. 107 doorgaande reizigers rijden onnodig de lus door 2

82 Hoek van Holland Dorp mee. Met de komst van de metro stijgt het aantal doorgaande reizigers. Het rijden van de lus kost jaarlijks 1050 DRU. Halte Reizigers/dag Nieuwlandse Polderweg 11 Schelpweg 20 De Ruyterstraat 2 Strandweg 6 Station Haven 88 Herman Visser 12 Columbusstraat 30 De Hoekstee 12 Hoekse Hillweg 27 De Houtmanstraat 7 Huydekoperstraat 10 Rijpstraat 7 Gebruik haltes in Hoek van Holland op weekdagen Nb: de lusvormige route heeft voor gebruikers van halte Comlubusstraat zowel voor- als nadelen. Reizigers die van deze halte gebruik maken zijn daarom buiten beschouwing gelaten. Kijkend naar de huidige lijn 35 valt verder het volgende op: Tussen s-gravenzande en Den Haag is de bezetting van lijn 35 aanmerkelijk slechter dan op de min of meer parallel rijdende lijn 31. Gecorrigeerd voor het aantal ritten is de bezetting op lijn 31 bijna twee keer zo hoog als op lijn 35, Lijn 35 is tussen s-gravenzande en Den Haag centrum maar een minuut sneller dan lijn 31, Tussen Den Haag en s-gravenzande en tussen Den Haag en Poeldijk rijdt lijn 35 nu vrijwel gelijk op met lijn 31 resp. lijn 36 als gevolg van gewenste onderlinge aansluitingen in s- Gravenzande en Naaldwijk, Op weekdagen maken slechts 50 reizigers gebruik van het unieke traject lijn 35 (Hoek van Holland/ s-gravenzande/monster Poeldijk/Escamp), De capaciteit die lijn 31/35 en 35/36 bieden op de gezamenlijke trajecten sluit op sommige momenten niet aan bij de vraag, Jaarlijks kost lijn DRU. Kortom; de meerwaarde van lijn 35 in huidige vorm is beperkt. Lijn 31 Tussen Den Haag en s-gravenzande doet lijn 31 het prima, maar op het traject s-gravenzande Naaldwijk scoort lijn 31 matig gezien de frequenties waar nu mee wordt gereden. Bij een snelle verbinding tussen s-gravenzande en Hoek van Holland die aansluit op de metro zal de vraag op het traject s-gravenzande Naaldwijk verder dalen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat nu 75% van de reizigers op het traject s-gravenzande Naaldwijk op busstation Naaldwijk overstapt op een andere lijn en 64% van deze groep overstapt op lijn 36 naar Schiedam. Voor reizigers tussen s-gravenzande en Schiedam is de route via Hoek van Holland na ombouw van de Hoekse Lijn een aantrekkelijker alternatief. Verder geldt voor lijn 31 dat het aandeel reizigers dat over s-gravenzande heen reist beperkt is. Gezien het verschil in vervoervraag en de vervoerbreuk is koppeling van beide deeltrajecten dus niet vanzelfsprekend. 3

83 In het verleden hebben verschillende partijen te kennen gegeven betere aansluitingen te wensen tussen buslijnen van/naar het Westland en het Haagse tramnet. Het frequentieprofiel van tramlijn 2 is momenteel: Weekdagen overdag: elke 10 minuten, s avonds elke 15 minuten Zaterdag overdag: elke 10 minuten, s avonds elke 15 minuten Zondag elke 15 minuten Doordat lijn 31 nu overdag een 15 minutendienst rijdt is de aansluiting tussen lijn 31 en lijn 2 niet optimaal. Lijn 36 Tussen Naaldwijk en Schiedam rijdt lijn 36 min of meer parallel aan de Hoekse Lijn. Uit onderzoek van Goudappel blijkt echter dat het onverstandig is lijn 36 op de Hoekse Lijn te laten aantakken. Aantakken leidt tot reizigersverlies als gevolg van langere reistijd en extra overstappen zonder dat daar een besparing op exploitatiekosten tegenover staat. Lijn 36 is al jaren de drukste lijn in het Westland en het aantal reizigers neemt nog altijd toe. In de spits wordt nu een 15 minutendienst gereden. Tussen Naaldwijk en Schiedam worden alle ritten in de drukste richting bovendien versterkt met een touringcar. Omdat lijn 36 in de huidige vorm tegen de grenzen van de capaciteit aan loopt, is met MRDH afgesproken dat de frequentie op het traject Naaldwijk Schiedam met ingang van dienstregeling 2018 in de spits wordt verhoogd naar een 10 minutendienst. Na ombouw van de Hoekse Lijn blijft lijn 36 voor Den Haag Zuidwest en de meeste Westlandse kernen de snelste verbinding met de regio Rotterdam. Andere ontwikkelingen als gevolg van de metro-exploitatie op de Hoekse Lijn kunnen echter wel invloed hebben op de bezetting van lijn 36: Als na ombouw van de Hoekse Lijn een aantrekkelijke busverbinding tussen s-gravenzande en Hoek van Holland wordt geboden, wordt de route s-gravenzande Rotterdam aantrekkelijker via Hoek van Holland. Uit onderzoek van Goudappel blijkt dat het aandeel reizigers in lijn 36 dat in Naaldwijk overstapt op lijn 31 ongeveer tien procent is. Reizigers uit Maasland hebben straks de keuze om net als nu op te stappen bij Maasland Viaduct, of naar station Maassluis te fietsen en daar op de metro te stappen. Het is niet duidelijk welk deel van de reizigers lijn 36 zal verruilen voor de metro. Lijn 226 biedt nu s ochtends twee keer per uur extra capaciteit tussen Maasland Viaduct en station Schiedam Centrum. Deze lijn zal vervallen bij start van de metro-exploitatie op de Hoekse Lijn. Het s-gravenzande-effect is bekend en blijkt beperkt. De ontwikkeling van het aantal reizigers tussen Maasland Viaduct en Schiedam is een onzekere factor. De praktijk zal moeten uitwijzen op welke manier reizigersstromen veranderen. Door de bestaande versterkingsritten nog enige tijd te handhaven kan flexibel worden ingespeeld op ontwikkeling van het reizigersaanbod. Koppeling van de lijndelen Den Haag Naaldwijk en Naaldwijk Schiedam is niet meer mogelijk als de frequentie tussen Naaldwijk en Schiedam in de spits wordt verhoogd naar een 10-minutendienst en de 15 minutendienst tussen Den Haag en Naaldwijk wordt gehandhaafd. Omdat het knippen van lijn 36 in Naaldwijk niet wenselijk is en de bezetting van ritten tussen Den Haag en Naaldwijk bovengemiddeld, ligt het voor de hand de frequentie op het traject Den Haag - Naaldwijk eveneens te verhogen naar een 10-minutendienst. Bijkomend voordeel hiervan is dat betere aansluitingen op het Haagse tramnet mogelijk zijn. 4

84 In de avonduren rijdt lijn 36 nu een uurdienst tussen Naaldwijk en Schiedam. Gezien de reizigersaantallen en de functie van lijn 36 in het netwerk is dit aan de lage kant. Lijn 33 Sinds december 2015 rijdt lijn 33 in de huidige vorm van Delft via Midden-Delfland en Maassluis naar Naaldwijk. In de eerste zes maanden van 2016 steeg het aantal instappers op lijn 33 met twaalf procent ten op zichte van dezelfde periode vorig jaar. In absolute aantallen blijft lijn 33 echter een tamelijk zwakke lijn. Het traject Delft Schipluiden is de afgelopen jaren relatief het sterkst gebleken, het traject Naaldwijk Maassluis het zwakst. Hoewel het aantal reizigers van, naar en binnen Maassluis beperkt is, bewijst de groei van het aantal instappers dat dit trajectdeel een toegevoegde waarde heeft in het netwerk. De huidige route van lijn 33 in Maassluis ligt straks voor een deel in het invloedsgebied van de metro. De markt voor lijn 33 verschuift naar het noorden. Lijn 33 kan delen van Maassluis die verder van de Hoekse Lijn liggen verbinden met de diverse metrostations. 5

85 Voorstel lijnennet en dienstregeling na ombouw Hoekse Lijn Lijn 31 Lijn 35 wordt geintegreerd in lijn 31 en 36. Hierdoor wordt lijn 31 tussen Den Haag en s- Gravenzande verder versterkt, kan het aanbod beter worden gespreid over het uur, kan de frequentie tussen s-gravenzande en Hoek van Holland omhoog en worden optimale aansluitingen mogelijk in zowel Den Haag als Hoek van Holland. Tussen Den Haag Leyenburg en halte Westlandse Druif blijft lijn 31 de huidige route rijden. Vanaf halte Westlandse Druif wordt vervolgens via de huidige route van lijn 35 naar halte Schelpweg in Hoek van Holland gereden. Tussen halte Schelpweg en eindpunt station Hoek van Holland Haven rijdt lijn 31 in beide richtingen via de Harwichweg (zie voor details de kaartjes in bijlage 1). Als gevolg van het verdwijnen van lijn 35 vervallen in Monster de haltes Burgemeester Kampschoërstraat (35 instappers/dag) en Vlotlaan (26 instappers/dag). De haltes van lijn 31 zijn het alternatief. Door de routewijziging in s-gravenzande blijven de drukste haltes bediend en het hele dorp goed ontsloten. In s-gravenzande vervallen de haltes Monsterseweg (15 instappers/dag) en Vreeburghlaan (59 instappers/dag). Reizigers die nu bij een van deze haltes opstappen, kunnen voortaan gebruik maken van de haltes Westlandse Druif en Hoflaan/Zandeveltplein. Door het strekken van de route in Hoek van Holland vervallen de haltes de Ruyterstraat en Strandweg op de Dirk van den Burgweg. In Hoek van Holland Dorp vervallen de haltes De Hoekstee, Hoekse Hillweg, De Houtmanstraat, Huydekoperstraat en Columbusstraat. Reizigers die nu bij deze haltes opstappen kunnen straks gebruik maken van halte Herman Visser of Rijpstraat. Doorgaande reizigers tussen Hoek van Holland en s-gravenzande profiteren van een reistijdwinst van gemiddeld vier minuten per richting. Ook reizigers die nu gebruik maken van halte Columbusstraat en De Hoekstee gaan erop vooruit: door voortaan in- en uit te stappen bij halte Rijpstraat is het niet langer nodig de lus door Hoek van Holland mee te rijden, waardoor de totale reistijd van deur tot deur afneemt. Voor reizigers die nu gebruik maken van de haltes Strandweg, Hoekse Hillweg, De Houtmanstraat en Huydekoperstraat neemt de reistijd toe. Om die te compenseren zal het voor deze groep aantrekkelijk worden om naar halte Herman Visser of Rijpstraat te fietsen. Het is daarom aan te raden om bij deze haltes fietsklemmen te plaatsen. Omdat voortaan in beide richtingen via de Harwichweg wordt gereden moeten bij de haltes Herman Visser en Rijpstraat in de richting van station Haven tegenhaltes worden aangelegd. Op weekdagen overdag rijdt lijn 31 elke 20 minuten van Den Haag naar Hoek van Holland. In de brede spits worden deze ritten tussen Den Haag en halte Naaldwijkseweg in s-gravenzande aangevuld tot 10 minutendienst. Op zaterdag overdag rijdt lijn 31 elke 30 minuten tussen Den Haag en Hoek van Holland. Op zondag en in de avonduren rijdt lijn 31 elk half uur tussen Den Haag en halte Naaldwijkseweg. De helft van de ritten op zondag en in de avonduren rijdt door naar Hoek van Holland. In de vakantieperioden rijdt lijn 31 op weekdagen overdag een halfuurdienst over het hele traject. Zie voor een overzicht van de nieuwe frequentieprofielen per lijn bijlage 2. Het nieuwe frequentieprofiel tussen Den Haag en s-gravenzande sluit aan bij de huidige vraag op lijn 31 en 35. Op het traject s-gravenzande Hoek van Holland wordt vaker gereden dan gezien de huidige vraag noodzakelijk is. Hier wordt frequentieverhoging doorgevoerd ten behoeve van optimale aansluitingen bus-metro in Hoek van Holland. Aan Haagse zijde is met het voorgestelde frequentieprofiel op alle momenten van de dag een goede aansluiting tussen lijn 31 en lijn 2 mogelijk. 6

86 De 20 minutendienst op lijn 31 moet ergens botsen met de 30 en 15 minutendiensten die op andere lijnen in het Westland worden gereden. Met de voorgestelde opzet waarbij een 20 minutendient uitsluitend voorkomt op lijn 31 kan de knoop in Naaldwijk worden gehandhaafd en worden problemen als gevolg van verschillende frequentieprofielen beperkt tot de kleine groep reizigers die op weekdagen overdag in s-gravenzande overstapt. Het gaat dan om de relaties Monster Naaldwijk en Hoek van Holland Naaldwijk. Het probleem voor reizigers tussen Monster en Naaldwijk wordt opgelost met lijn 34. Reizigers uit Hoek van Holland met verder weg gelegen bestemmingen als Delft reizen nu al het snelst via Den Haag Leyenburg. Reizigers tussen Hoek van Holland en Westlandse kernen die alleen bereikbaar zijn via Naaldwijk kunnen op weekdagen overdag één keer per uur direct overstappen en één keer per uur met een overstaptijd van ongeveer tien minuten. Lijn 32 Richting Den Haag en Hoek van Holland/Rotterdam wordt s-gravenzande ontsloten met lijn 31. De verbinding s-gravenzande Naaldwijk blijft belangrijk voor de relaties s-gravenzande Delft, s- Gravenzande Wateringen en s-gravenzande Poeldijk. s-gravenzande heeft belang bij goede ontsluiting van het dorp richting Naaldwijk en goede aansluitingen in Naaldwijk. Lijn 32 neemt de verbinding Naaldwijk s-gravenzande over, waardoor een rechtstreekse lijn Delft Naaldwijk s-gravenzande ontstaat. In Naaldwijk en tussen Naaldwijk en s-gravenzande rijdt lijn 32 de huidige route van lijn 31. In s-gravenzande rijdt lijn 32 een lusvormige route, zodat in beide richtingen kan worden aangesloten op de knoop Naaldwijk en tegelijkertijd heel s-gravenzande voldoende wordt ontsloten. Lijn 32 rijdt in s-gravenzande via de Naaldwijkseweg en Vondellaan naar eindpunt Naaldwijkseweg. Van daar rijdt lijn 32 terug naar Naaldwijk via de Oudelandstraat en Koningin Julianaweg. Voor een optimale ontsluiting van s-gravenzande is het wenselijk om op de nieuwe route twee nieuwe haltes aan te leggen. In overleg met gemeente Westland moet dit verder worden uitgewerkt. Zie ook het kaartje in bijlage 1. In Naaldwijk sluit lijn 32 in beide richtingen aan op de knoop Naaldwijk. In s-gravenzande geven ritten van lijn 32 een directe aansluiting op lijn 31 naar Den Haag en Hoek van Holland v.v. Op weekdagen overdag kan niet altijd een directe aansluiting worden geboden in s-gravenzande. Zie voor meer informatie hierover ook het voorstel lijn 31 en 34. Tussen s-gravenzande en Naaldwijk is het aanbod nu al hoger dan de vraag en doordat s- Gravenzande met de nieuwe lijn 31 goed wordt aangesloten op de metro in Hoek van Holland, neemt de vraag op dit traject verder af. Het volgende frequentieprofiel volstaat daarom op lijn 32 tussen Naaldwijk en s-gravenzande: Weekdagen: overdag elke 30 minuten, s avonds na elke 60 minuten Zaterdag: overdag elke 30 minuten, s avonds na elke 60 minuten Zondag: elke 60 minuten Tussen Delft en Naaldwijk blijft lijn 32 met de huidige frequenties rijden. Lijn 34 Doordat de route van lijn 31 wordt verlegd naar Hoek van Holland vervalt de rechtstreekse verbinding tussen Monster en Naaldwijk. In s-gravenzande geven lijn 31 en lijn 32 normaliter onderling aansluiting, maar op weekdagen overdag is dat niet mogelijk doordat lijn 31 en 32 dan met verschillende frequenties rijden. Lijn 34 rijdt daarom voortaan buiten de vakantieperioden op weekdagen overdag elk half uur en in beide richtingen tussen Naaldwijk en Monster. In Monster wordt een lusvormige route gereden. Dit is noodzakelijk om in beide richtingen goed aan te sluiten op de knoop in Naaldwijk. Komend uit 7

87 Naaldwijk rijdt lijn 34 via de N211 naar halte Emmaplein vanwaar via de huidige route naar Naaldwijk wordt teruggereden. In Monster worden voortaan ook de haltes Burgemeester Kampschoërstraat en Vlotlaan bediend. Zie het kaartje in bijlage 1. Lijn 36 Lijn 36 blijft de bestaande route rijden tussen Naaldwijk en Schiedam. Eerder al is afgesproken dat de frequentie op het traject Naaldwijk Schiedam in de spits wordt verhoogd naar een 10- minutendienst. Door lijn 35 te integreren in lijn 36 kan de frequentie in de spits ook tussen Den Haag en Naaldwijk omhoog naar een 10 minutendienst. Voordelen van integratie zijn: Lijn 36 kan de huidige route tussen Den Haag en Schiedam blijven rijden zonder knip in Naaldwijk, Naaldwijk en Honselersdijk profiteren van extra reismogelijkheden in de spits, Ritten tussen Den Haag en Poeldijk worden in de spits gelijkmatig verdeeld over het uur, waardoor een strakke 10 minutendienst ontstaat en betere aansluitingen op tramlijn 4 in Den Haag mogelijk zijn, in de rustige uren kan het aanbod beter worden afgestemd op de vraag. De 10 minutendienst op weekdagen wordt zo ingelegd dat in Naaldwijk twee keer per uur een korte overstap wordt geboden op alle andere lijnen. Op weekdagen overdag wordt de 15 minutendienst gehandhaafd. Verder wordt de frequentie in de avonduren tussen Naaldwijk en Schiedam op weekdagen verhoogd naar een halfuurdienst. Met ingang van dienstregeling 2017 wordt de frequentie op zaterdagavond al verhoogd naar een halfuurdienst. Zie voor een overzicht van de nieuwe frequentieprofielen per lijn bijlage 2. Lijn 33 In Maassluis wordt het nieuwe metrostation Steendijkpolder in gebruik genomen. Hierdoor ligt de route van lijn 33 tussen halte Stadsmolen en station Maassluis West straks in het invloedsgebied van de metro. Om overlap te beperken en Maassluis Noordwest (o.a. nieuwbouwlocatie Dijkpolder) beter te ontsluiten, wordt de route tussen halte Stadsmolen en station Maassluis West verlegd van de Schoutenlaan/Merellaan naar de Westlandseweg/Uiverlaan. Als gevolg van de geplande infrastructuur in Dijkpolder is het niet mogelijk om door de nieuwe wijk te rijden. Nieuwe haltes moeten daarom worden aangelegd op de Westlandseweg. De exacte locatie van nieuwe haltes stellen we in overleg met gemeente Maassluis vast. Ook tussen station Maassluis en station Maassluis West rijdt lijn 33 straks min of meer parallel aan de metro. Het bedienen van station Maassluis is van belang voor Midden-Delfland, dat met lijn 33 een zo direct mogelijke verbinding heeft met een metrostation. Om paralliteit met de metro te beperken en een aantal bestaande en verder van de Hoekse Lijn gelegen haltes aan te doen, rijdt lijn 33 vanaf station Maassluis terug richting A20 om vervolgens via de P.C. Hooftlaan/Wagenstraat naar station Maassluis West te rijden. Halte Industrieweg vervalt. Het gebruik vanlijn 33 tussen Naaldwijk en Maassluis is s avonds na en op zondag minimaal. Het is daarom niet verantwoord dit traject s avonds en op zondag nog te rijden. In onderstaande tabellen het aantal instappers op haltes tussen Naaldwijk en Maassluis. 8

88 Halte In Busstation Naaldwijk 2 Pijle Tuinen 0 Pettendijk 0 Verkadestraat 0 Nollaantje 0 Coldenhovelaan 0 Instappers lijn 33 op weekdagen na uur, gemiddeld per uur Halte In Busstation Naaldwijk 2 Pijle Tuinen 0 Pettendijk 0 Verkadestraat 1 Nollaantje 0 Coldenhovelaan 0 Instappers op zondag overdag gemiddeld per uur Ook binnen Maassluis is het aantal reizigers s avonds en op zondag erg laag. In onderstaande tabellen het aantal instappers op haltes buiten het invloedsgebied van de metro. Halte In Vermeerlaan 1 Mesdaglaan 1 Mgr. W.M. Bekkerslaan 1 Korte Boonestraat 0 Rozenlaan 2 Mozartlaan 1 Uiverlaan 2 Stadsmolen 1 Stellingmolen 0 Instappers op weekdagen na uur, gemiddeld per uur, som lijn 33 en 126 Halte In Vermeerlaan 2 Mesdaglaan 3 Mgr. W.M. Bekkerslaan 2 Korte Boonestraat 1 Rozenlaan 2 Mozartlaan 2 Uiverlaan 1 Stadsmolen 2 Stellingmolen 0 Instappers op zondag overdag gemiddeld per uur, som lijn 33 en 126 Bovenstaande cijfers laten zien dat het aantal instappers in de avonduren en op zondag nu al zeer beperkt is. Als lijn 126 s avonds en op zondag niet meer rijdt zal het aantal instappers op die momenten sterk afnemen. Immers: de directe verbinding met Vlaardingen en Schiedam vervalt en doordat alleen lijn 33 nog rijdt, daalt de frequentie waarmee binnen Maassluis wordt gereden in de avonduren en op zondag. De bus is daardoor s avonds en op zondag weinig aantrekkelijk als vooren natransport voor de metro. Gezien het huidige aantal instappers s avonds en op zondag en de verwachte daling na start van de metro-exploitatie is het niet verantwoord s avonds en op zondag binnen Maassluis te blijven rijden. Lijn 33 wordt daarom in de avonduren en op zondag ingekort tot station Maassluis. Tussen Delft en station Maassluis blijft lijn 33 de bestaande uurdienst rijden. 9

89 Bijlage 1 Kaartmateriaal Netwerk na start metro-exploitatie Hoekse Lijn 10

90 Lijnvoering in Monster na start metro-exploitatie Hoekse Lijn 11

91 Lijnvoering in s-gravenzande na start metro-exploitatie Hoekse Lijn 12

92 Lijnvoering in Hoek van Holland na start metro-exploitatie Hoekse Lijn 13

93 Lijnvoering in Maassluis na start metro-exploitatie Hoekse Lijn 14

94 Bijlage 2 Frequentieprofielen dienstregeling 2018 Weekdagen winterdienst Frequenties Lijn vroege ochtend ochtend spits dagdal avond spits vroege avond Late avond 30 Naaldwijk - Zoetermeer Den Haag s-gravenzande s-gravenzande H. v. Holland Delft Naaldwijk Naaldwijk s-gravenzande Delft - Maassluis Maassluis Naaldwijk Monster - Naaldwijk Den Haag - Schiedam Weekdagen vakantiedienst Frequenties Lijn vroege ochtend ochtend spits dagdal avond spits vroege avond Late avond 30 Naaldwijk - Zoetermeer Den Haag s-gravenzande s-gravenzande H. v. Holland Delft Naaldwijk Naaldwijk s-gravenzande Delft - Maassluis Maassluis Naaldwijk Monster - Naaldwijk Den Haag - Schiedam Zaterdag Zondag Frequenties Frequenties Lijn overdag avond overdag avond 30 Naaldwijk - Zoetermeer Den Haag s-gravenzande s-gravenzande H. v. Holland Delft Naaldwijk Naaldwijk s-gravenzande Delft - Maassluis Maassluis Naaldwijk Monster - Naaldwijk Den Haag - Naaldwijk Naaldwijk - Schiedam

95 Bijlage 3 Nieuwe en vervallen haltes Nieuwe haltes Plaats Locatie Richting s-gravenzande Naaldwijkseweg thv kruising Kon. Julianaweg Beukenlaan s-gravenzande Beukenlaan thv kruising Naaldwijkseweg Vondellaan Hoek van Holland Harwichweg thv halte Rijpstraat De Cordesstraat Hoek van Holland Harwichweg thv halte Herman Visser Prins Hendrikstraat Maassluis Kruising Westlandseweg / Dr. Jan Schoutenlaan Beide richtingen Maassluis Kruising Westlandseweg / Nachtegaallaan Beide richtingen Vervallen haltes Plaats Halte Richting Monster Burgemeester Kampschoërstraat Zwartendijk Monster Vlotlaan Zwartendijk s-gravenzande Monsterseweg Beide richtingen s-gravenzande Vreeburghlaan Beide richtingen s-gravenzande Edisonstraat Oudelandstraat s-gravenzande Heliotroop Oudelandstraat Hoek van Holland De Ruyterstraat Strandweg Hoek van Holland Strandweg Strandweg Hoek van Holland Columbusstraat Beide richtingen Hoek van Holland De Hoekstee Hoekse Hillweg Hoek van Holland Hoekse Hillweg Willem Barentsstraat Hoek van Holland De Houtmanstraat De Cordesstraat Hoek van Holland Huydekoperstraat Tonnemanplein Maassluis Westeinde Beide richtingen Maassluis Korhoenstraat Beide richtingen Maassluis Nachtegaallaan Beide richtingen Maassluis Industrieweg Beide richtingen 16

96 Deel 2 Overige wijzigingen

97 Lijn 30 In het Westland wordt op het terrein tussen de N221, N222 en N466 gebouwd aan de Greenport Horticampus. Op de campus vestigt zich onder andere MBO Westland, dat hier vanaf schooljaar 2017/2018 verschillende opleidingen gaat aanbieden. Op de N466 wordt tussen de N221 en N222 de nieuwe halte Horticampus aangelegd die vanaf september 2017 bediend wordt door lijn 30. Tegelijkertijd wordt de even verderop gelegen halte Oostheullaan opgeheven. Deze halte ligt vrij dichtbij halte Middel Broekweg en vervalt bij reconstructie van de N466. Lijn 32/33/37 In Den Hoorn wordt gewerkt aan de aanleg van de Hooipolderweg en verlengde Harnaschdreef. De nieuwe infrastructuur biedt verkeer tussen Delft/Den Hoorn en de aansluiting A4 een alternatief voor de route door het centrum van Den Hoorn. Onderdeel van het project is verlenging van de busbaan die nu langs de Harnaschdreef ligt tot de brug over de Gaag. Oplevering van de nieuwe infrastructuur staat gepland voor eind 1 e kwartaal Op het grondgebied van Delft wordt de Reinier de Graafweg heringericht. Onderdeel van dit project is aanleg van een busbaan tussen de kruising Jan Thoméelaan en Buitenhofdreef. De busbaan Reinier de Graafweg komt medio 2018 beschikbaar. Na oplevering van nieuwe infrastructuur gaat lijn 32 via de Hooipolderweg rijden waardoor de haltes op de Woudseweg vervallen voor lijn 32. Doorgaande reizigers tussen Delft en De Lier/Naaldwijk profiteren van een kortere reistijd. Lijn 37 gaat via de nieuwe busbaan rijden en doet de nieuwe halte Hooipolderweg aan. 17

98 Lijn 33 neemt de bediening van de haltes Hof van Delftstraat en My home is my castle over van lijn 32 en 37, waardoor de omgeving Woudseweg voldoende ontsloten blijft. Tussen Den Hoorn en Schipluiden rijdt lijn 33 voortaan via de Klaas Engelbrechtsweg. Op de Rijksstraatweg vervallen de haltes Houtzagerij (8 instappers/dag) en Manege (1 instapper/dag). Voor reizigers die nu gebruik maken van halte Houtzagerij is halte Hof van Delftstraat het alternatief. Lijnennet Den Hoorn na oplevering Hooipolderweg Bij ingebruikname van de busbaan Reinier de Graafweg vervalt halte Revalidatiecentrum. Halte Reinier de Graaf Gasthuis is het alternatief. Lijn 32 Op weekdagen rijdt lijn 32 nu vanaf een kwartierdienst. De bezetting van ritten tussen en is aanleiding de kwartierdienst s middags een half uur eerder te starten. Concreet betekent dit dat één extra slag Delft Naaldwijk wordt gereden met vertrek uit Delft om +/ De gemiddelde bezetting van de extra late rit die nu op zaterdag van Naaldwijk naar Delft wordt gereden (rit 4060) is minder dan 1. Deze rit wordt daarom opheven. Lijn 43 De eerste rit richting Den Haag op weekdagen rijdt leeg tussen Leiden en Wassenaar. Daarom begint deze rit voortaan bij halte Rozenplein in Wassenaar in plaats van Leiden Centraal. 18

99 Op zaterdag is de eerste rit richting Leiden vrij druk. Daarom wordt een extra vroege rit van Den Haag naar Leiden geboden. Lijn 44/444 Lijn 44 rijdt nu het hele jaar op weekdagen overdag een halfuurdienst. Lijn 444 rijdt in de wintermaanden alleen in het weekend en alleen overdag één keer per uur. Van Hemelvaartsdag tot het einde van de zomerdienst rijdt lijn 444 dagelijks overdag twee keer per uur en s avonds één keer per uur. Lijn 444 rijdt via de Rijksstraatweg, terwijl lijn 44 via Bezuidenhout en Wassenaar-Zuid rijdt. Samen met lijn 43 vormt lijn 44 op deze route een kwartierdienst tussen Den Haag en Wassenaar-Noord. We constateren het volgende voor wat betreft lijn 43 en 444: Op zaterdag en zondag in de wintermaanden is lijn 43 tussen Den Haag en Wassenaar aanzienlijk drukker dan lijn 444, Het gebruik van lijn 444 is vroeg in het zomerseizoen beperkt. Alleen in juli en augustus is het aanbod zo hoog dat het nodig is extra vervoer naar Duinrell te bieden, In het zomerseizoen is de bezetting van lijn 444 op alle dagen van de week in de daluren beperkt. Met het volgende voorstel worden de bestaande DRU s effiecienter en ten behoeve van een grotere groep reizigers ingezet: Gezien de duidelijk hogere vervoervraag op de route lijn 43, rijdt lijn 444 niet meer in de wintermaanden. In plaats daarvan gaat lijn 44 ook op zaterdag en zondag overdag twee keer per uur rijden. Duinrell is hierdoor dagelijks bereikbaar met lijn 44. Net als op weekdagen vormt lijn 44 samen met lijn 43 een kwartierdienst op het gezamenlijke traject. Lijn 444 rijdt alleen nog van het eerste weekend van juli tm het eerste weekend van september. Op alle dagen van de week wordt dan dezelfde dienstregeling gereden: Van 9.00 tot elk half uur Van tot elk half uur Van tot elk uur In het hoogseizoen kunnen reizigers van en naar Duinrell in de daluren gebruik maken van lijn 44. Lijn 46 In Leidschendam en Voorburg rijden lijn 45 en 46 deels dezelfde route. Als gevolg van het lusvormige eindpunt in Voorschoten en de langere route die lijn 46 rijdt in Leidschendam-Noord, rijden beide lijnen op het gezamenlijke traject vaak vlak achter elkaar aan. Op de route in Voorburg biedt lijn 45 voldoende capaciteit. Daarom wordt voorgesteld lijn 46 tussen station Voorburg en Den Haag Centraal via de Binckhorst te laten rijden. Hierdoor worden DRU s efficienter ingezet, de Binckhorst wordt beter bereikbaar en vanuit omliggende plaatsen als Zoetermeer en Pijnacker ook sneller bereikbaar. Met een overstap op station Leidschendam-Voorburg is de reistijdwinst vanuit deze plaatsen 10 tot 15 minuten. In Den Haag volgt lijn 46 de huidige route van lijn 28 en doet onderweg alle bestaande haltes aan. De bestaande frequentie en bedieningsperioden worden gehandhaafd. Bedieningsperiode frequentie weekdagen zaterdag zondag Huidige bedieningsperiode en frequentie lijn 46 19

100 Nieuwe route lijn 46 tussen Den Haag en Voorburg Lijn 64 Het terrein aan de Olof Palmestraat waarop de keerlus van lijn 64 ligt, wordt vanaf 2018 in het toeristenseizoen (begin april tot eind augustus) gebruikt als locatie voor langparkeren van touringcars. Omdat de beschikbaarheid van de keerlus in die periode niet gegarandeerd kan worden, rijdt lijn 64 voortaan van 1 april tm 31 augustus door naar halte Camping in Delftse Hout. Gemeente Delft garandeert de beschikbaarheid van de keerlus buiten deze periode. Lijn 70 Op weekdagen buiten de vakantieperioden rijdt lijn 70 tussen 7.00 en 8.15 om de 7,5 minuut. De eerste verdichtingsrit is met gemiddeld zes reizigers per rit zeer matig bezet en wordt opgeheven. De voorgaande en opvolgende rit bieden voldoende capaciteit. Lijn 72 De eerste rit die op weekdagen vertrekt van Centrum West rijdt leeg tussen Centrum West en Rokkeveen. Daarom begint rit 3 voortaan net als rit 1 in Rokkeveen bij halte Winkelcentrum De Vlieger. Lijn 424/425/426 en 427 Dagelijks rijden vroeg in de ochtend vanuit verschillende plaatsen ritten naar FloraHolland in Honselersdijk. De bezetting van een aantal ritten is aanleiding de opzet van de veilinglijnen licht te wijzigen. Vanuit Schiedam rijdt nu lijn 424 naar Honselersdijk, vanuit Vlaardingen lijn 425 en vanuit Maassluis lijn 426. Bij aankomst in Honselersdijk is de bezetting van lijn 424 gemiddeld 15, de bezetting van lijn 425 gemiddeld 13 en de bezetting van lijn 426 gemiddeld 9. De drie lijnen worden daarom samengevoegd tot twee lijnen. 20

101 De nieuwe lijn 424 rijdt de huidige route tussen Rotterdam Marconiplein en Vlaardingen. In Vlaardingen wordt de route door Holy van lijn 425 overgenomen. Vervolgens rijdt lijn 424 non-stop naar Honselersdijk. Lijn 426 neemt de route van lijn 425 in Vlaardingen ten zuiden van de A20 over. Vervolgens wordt via de A20 naar de afrit Maasland gereden, vanwaar de huidige route van lijn 426 naar Honselersdijk wordt gevolgd. Huidige routes 424, 425 en 426 Nieuwe routes lijn 424 en 426 Vanuit Den Haag rijden drie ritten naar Honselersdijk. De bezetting bij aankomst in Honselersdijk is gemiddeld 20 reizigers per rit. Het volstaat daarom met twee ritten vanuit Den Haag te rijden. De routes worden iets aangepast zodat alle haltes bediend blijven en er een goede verdeling is tussen het aantal instappers per lijn. Huidige routes lijn 427 Nieuwe routes lijn

102 Rotterdam, 21 november 2016 Vervoerplan RET 2018

103 Vervoerplan RET 2018 INHOUDSOPGAVE 1 Algemeen Inleiding Dienstregelingkalender Grootschalige Evenementen en tijdelijke afwijkingen van de dienstregeling Overzicht wijzigingen per gemeente en gebied 5 2 Metro Vervoer in Hoekse Lijn: uitbreiding van metrolijnen A en B vanaf Schiedam naar Hoek van Holland Aansluitingen Extra ritten metrolijn E 13 3 Tram Vervoer in Wijzigingsvoorstellen 15 4 Bus Vervoer in Wijzigingsvoorstellen Schiedam, Vlaardingen, Maassluis (ism Hoekse Lijn) Huidig lijnennet Voorstellen Maassluis Voorstellen Vlaardingen Voorstellen Schiedam Wijzigingsvoorstellen overig gebied Lijn 38 Schiedam C Rotterdam Centraal Crooswijk Lijn 33 Rotterdam Centraal Airport Meijersplein Lijn 95 Capelsebrug Rivium Lijn 96 Capelsebrug Krimpen busstation Krimpen Stormpolder Lijn 77 Zuidplein Rijnhaven - Katendrecht Lijn 69 Zuidplein Waalhaven - Pernis Lijn 72 Zuidplein Sluisjesdijk Lijn 174 Station Noord Berkel Westpolder Station Delft Lijn 183 en lijn 283 Zuidplein Barendrecht Kralingse Zoom Lijn 188 Bedrijventerrein Barendrecht Oost BOB-bussen 25 5 Bijlage overzicht frequenties en bedieningstijden Metro Tram Bus november

104 Vervoerplan RET Algemeen 1.1 Inleiding In de concessies is vastgelegd dat vervoerbedrijven jaarlijks een vervoerplan opstellen. Het vervoerplan is bedoeld om het vervoeraanbod, binnen de kaders die de concessie stelt, periodiek aan te passen. Het vervoerplan 2018 van de RET staat in het teken van de ingebruikname van de Hoekse Lijn als metroverbinding; een belangrijke verbetering voor het openbaar vervoer in Hoek van Holland, Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. Maar niet alleen de metro verandert, ook de buslijnen in dit gebied worden aangepast. Afgezien van het gebied rond de Hoekse Lijn is het aantal wijzigingen beperkt. In deze bundel zijn de vervoerplannen metro, tram en bus van de RET opgenomen. Voor Fast Ferry worden geen wijzigingen voorzien. De vervoerplannen bevatten steeds een korte terugblik met informatie over het gebruik van het openbaar vervoer. Vervolgens worden wijzigingsvoorstellen voor de dienstregeling 2018 genoemd. Deze wijzigingsvoorstellen zijn gebaseerd op ontwikkelingen in de regio, veranderingen in reizigersaantallen en specifieke analyses van lijnen. NB Waar in deze notitie reizigersaantallen genoemd worden betreft dit de aantallen voor een gemiddelde werkdag in maart 2016, tenzij anders vermeld. 1.2 Dienstregelingkalender Dienstregeling 2018 van bus, tram en metro start einde zomervakantie op zondag 20 augustus 2017 en eindigt zaterdag 8 december De aanpassingen voor metro en RET bus in het gebied Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Hoek van Holland gaan in met de start van de metro exploitatie op de Hoekse Lijn, thans gepland op vrijdag 1 september De vakantiedienstregeling wordt in twee perioden gereden: Kerstvakantie van zondag 24 december 2017 t/m zondag 7 januari 2018 Zomervakantie van zaterdag 14 juli 2018 t/m zondag 26 augustus Op bijzondere (feest)dagen en in de vakanties wordt de dienstregeling als volgt uitgevoerd: Zondag 24 december 2017 Kerstavond Zondagdienst Maandag 25 december 1e Kerstdag Zondagdienst Dinsdag 26 december 2e Kerstdag Zondagdienst Zondag 31 december Oudjaar Zondagdienst, laatste ritten ca uur. Maandag 1 januari 2018 Nieuwjaar Zondagdienst Vrijdag 30 maart Goede Vrijdag Vakantie weekdagdienst Zondag 1 april 1e Paasdag Zondagdienst 21 november

105 Vervoerplan RET 2018 Maandag 2 april 2e Paasdag Zondagdienst Vrijdag 27 april Koningsdag Zaterdagdienst Donderdag 10 mei Hemelvaartsdag Zondagdienst Vrijdag 11 mei Dag na Hemelvaart Vakantie weekdagdienst Zondag 20 mei 1e Pinksterdag Zondagdienst Maandag 21 mei 2e Pinksterdag Zondagdienst Het strandseizoen in Hoek van Holland loopt in 2017 van start metro exploitatie tot en met zaterdag 30 september, en in 2018 van donderdag 10 mei (Hemelvaartsdag) tot en met zondag 30 september Grootschalige Evenementen en tijdelijke afwijkingen van de dienstregeling Dit vervoerplan beschrijft de wijzigingen voor de jaardienstregeling. Tijdelijke afwijkingen van deze dienstregeling, bijvoorbeeld door werkzaamheden, omleidingen of evenementen, worden hierin niet behandeld. In het algemeen geldt dat RET bij grootschalige evenementen zoals Koningsdag, Rotterdam Marathon, Roparun en Rotterdam Unlimited zorgt voor een aangepast vervoeraanbod. Per evenement wordt bekeken welke reizigersvraag verwacht wordt, en wordt de inzet van bus, tram en metro hierop afgestemd. De exacte uitwerking daarvan kan is bij het schrijven van dit vervoerplan voor 2018 nog niet bekend. 21 november

106 Vervoerplan RET Overzicht wijzigingen per gemeente en gebied In de tabel is per gemeente vermeld, welke concessies (vervoerplannen) op het grondgebied van deze gemeente komen. Deze vervoerplannen kunnen algemene informatie bevatten (bijvoorbeeld de ervaringen met het huidige lijnennet) die voor het betreffende gebied relevant zijn. Indien het vervoerplan voor dit gebied wijzigingsvoorstellen bevat is dat in de volgende kolom vermeld, met het nummer van de paragraaf waarin het betreffende voorstel is opgenomen. Gemeente Onderdeel Wijziging Blz. Albrandswaard Barendrecht Bernisse Brielle Capelle ad IJssel Den Haag Metro Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt 24 Tram Bus Bus Bus Metro Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Lijn 188 routewijziging bij gereedkomen Spoorlaan Bus Lijn 95 afgeslankte vorm of maatwerk 23 Metro Delft Bus Lijn 174 Westpolder Delft: vervallen 2 ritten vroege avond Krimpen ad IJssel Bus Lijn 96 in daluren en vroege avond afschaffen 23 Lansingerland Leidschendam Voorburg Metro Bus Metro Lijn 174 Westpolder Delft: vervallen 2 ritten vr. av. Lijn 174 Rotterdam Noord Westpolder: een avondrit vervalt, laatste rit half uur vroeger Lijn B-10 en B-17 routewijziging Maassluis Metro Start metro exploitatie Hoekse Lijn 9 Bus Diverse wijzigingen busnet 16 e.v. Midden Delfland Bus Diverse wijzigingen lijn Naaldwijk Bus Lijn B19 extra rit 25 Nissewaard Pijnacker Nootdorp Ridderkerk Metro Bus Metro Bus Bus Lijn 174 Westpolder Delft: vervallen 2 ritten vr. av. Lijn B-10 en B-17 routewijziging Schiedam Metro Start metro exploitatie Hoekse Lijn 9 Tram Bus Diverse wijzigingen busnet Lijn 38 frequentie vroege avond kwartierdienst, late avond 20 a 30 minuten dienst Vlaardingen Metro Start metro exploitatie Hoekse Lijn 9 Zoetermeer Tram 21 november e.v. Bus Diverse wijzigingen busnet 16 e.v. Bus 23

107 Vervoerplan RET 2018 Gebied (Rotterdam) Onderdeel Wijziging Blz. Centrum Charlois Delfshaven Feijenoord Havens, Hoogvliet, Heijplaat Hillegersberg-Schiebroek Metro Tram Bus Metro Tram Bus Metro Tram Bus Metro Tram Bus Bus Metro Tram Bus Lijn 38 frequentie vroege avond kwartierdienst, late avond 20 a 30 minuten dienst Lijn 33 vervallen extra vroege ritten feestdagen Lijn 69 en 72 extra spitsritten Lijn 77 vervallen ritten na uur tussen Zuidplein en Rijnhaven Lijn 38 frequentie vroege avond kwartierdienst, late avond 20 a 30 minuten dienst Lijn 77 vervallen ritten na uur tussen Zuidplein en Rijnhaven Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt Lijn 69 en 72 extra spitsritten Lijn 174 een avondrit vervalt, laatste rit half uur vroeger Lijn B-10 en B-17 routewijziging Hoek van Holland Metro Start metro exploitatie Hoekse Lijn 9 Hoek van Holland IJsselmonde Kralingen-Crooswijk Noord Bus Lijn B19 extra rit 25 Fast Ferry Tram Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt 24 Metro Tram Bus Lijn 183 hogere frequentie spits, lijn 283 vervalt 24 Metro Tram Bus Lijn 33 vervallen extra vroege ritten feestdagen Lijn B-10 en B-17 routewijziging Overschie Bus Lijn 33 vervallen extra vroege ritten feestdagen 23 Pernis Metro Bus november

108 Vervoerplan RET 2018 Prins Alexander Rozenburg Spaanse Polder Metro Bus Lijn 95 afgeslankte vorm of maatwerk 23 Bus Bus 21 november

109 Vervoerplan RET Metro Het vervoerplan 2018 staat in het teken van start van de metro-exploitatie op de Hoekse Lijn, de spoorlijn Schiedam Hoek van Holland. 2.1 Vervoer in 2016 In 2016 lijkt het gebruik van de metro na jarenlange groei enigszins gestagneerd. Over de eerste negen maanden van 2016 is, vergeleken met de eerste maanden van 2015, een stijging van 1,5% van het aantal instappers gerealiseerd, terwijl het aantal reizigerskilometers 0,2% daalde. 21 november

110 Vervoerplan RET 2018 Door werkzaamheden aan het nieuwe metrostation Den Haag Centraal werd het traject Den Haag Centraal Laan van NOI niet bereden tussen februari en augustus 2016 en moesten klanten overstappen om naar Den Haag Centraal te reizen. Dat heeft geleid tot minder reizigers op lijn E. Ook andere werkzaamheden aan de metro-infrastructuur (bij Marconiplein, Maashaven en Prinsenlaan) hebben effect gehad op het gebruik. Door werkzaamheden aan tramlijn 7 in Kralingen verviel de overstapmogelijkheid bij station Voorschoterlaan, en zijn reizigers vaker via het Oostplein gaan reizen. Groei was er vooral op het Rotterdamse deel van lijn E (RandstadRail). Het aantal instappers richting Rotterdam steeg met 8,5%. De drukte in de spitsuren wordt hier inmiddels duidelijk gevoeld. Vanaf begin 2016 worden enkele extra ritten in het drukste halfuur van de ochtendspits geboden. In Schiedam is er groei op de stations Parkweg, Troelstralaan en Vijfsluizen. In de spits is lijn C hier behoorlijk druk. Wanneer de Hoekse Lijn als metro in gebruik wordt genomen, zullen minder reizigers overstappen op Vijfsluizen waardoor de drukte op lijn C afneemt. 2.2 Hoekse Lijn: uitbreiding van metrolijnen A en B vanaf Schiedam naar Hoek van Holland De NS stopt per 1 april 2017 met de treindienst op deze spoorlijn. Na een ombouw- en testperiode (waarin de RET vervangend busvervoer biedt 1 ) gaat volgens planning in september de metro rijden tot Hoek van Holland Haven. De verlenging naar het nieuwe (dichter bij het strand gelegen) station Hoek van Holland Strand zal later opgeleverd worden. Tot die tijd zal een nog nader uit te werken alternatieve vervoeroplossing naar Hoek van Holland Strand worden geboden. 1 Vervangend vervoer Hoekse Lijn valt buiten de scope van dit Vervoerplan. MRDH en gemeenten zijn hierover al geïnformeerd. Communicatietraject richting reizigers in samenwerking met NS loopt al geruime tijd o.a. via de websites van RET en NS. 21 november

111 Vervoerplan RET 2018 De Hoekse Lijn wordt bij Schiedam Centrum gekoppeld aan het bestaande metronet. Hierdoor ontstaat een directe, snelle en frequente verbinding van Hoek van Holland, Maassluis, Vlaardingen en Schiedam naar Rotterdam Centrum en verder. Vanaf start metro-exploitatie Hoekse Lijn wordt ook een nieuwe station aan deze lijn in gebruik genomen: Steendijkpolder. Dienstregeling De basislijn die over de Hoekse lijn gaat rijden is metrolijn B (nu Nesselande Schiedam Centrum). Deze lijn blijft in zijn huidige frequentiepatroon rijden: op werkdagen in de jaardienst tussen 7 en 19 uur en op zaterdagen in de jaardienst tussen 11 en 19 uur elke 10 minuten en op alle overige momenten elke 15 minuten. Voor de Hoekse Lijn gelden hierbij de volgende bijzonderheden: Tussen Maassluis Steendijkpolder en Hoek van Holland Haven (later Strand) wordt de frequentie gehalveerd vanwege de lagere vervoervraag. Alleen in de zomervakantie en op zondagen in het strandseizoen (Hemelvaart t/m september) rijden wel alle ritten door naar Hoek van Holland i.v.m. strandverkeer. Op werkdagen in de spitsuren wordt de frequentie op het drukke traject tussen Schiedam Centrum en Vlaardingen West verdubbeld door hier naast lijn B ook lijn A te laten rijden. Het dienstregelingmodel in de jaardienst op werkdagen in de spitsuren ziet er als volgt uit: Onderstaand het totale overzicht van geplande frequenties per traject, per dagsoort, per periode van de dag: 21 november

112 Vervoerplan RET 2018 Dienstregeling Dagsoort Van Tot HvH Haven Steendijkpolder Vlaardingen West Steendijkpolder Vlaardingen West Schiedam Centrum 05:30 07: :00 09: ^ 09:00 16: ma-vr 16:00 18: ^ 18:00 19: :00 21: :00 24: Jaardienst 07:00 08: :30 11: za 11:00 18: :00 21: :00 24: :00 09: zo 09:00 21: :00 24: :30 07: :00 09: :00 10: ma-vr 10:00 16: :00 18: :00 19: :00 21: :00 24: Zomervakantie 07:00 08: :30 10: za 10:00 19: :00 21: :00 e.d :00 09: :00 10: zo* 10:00 19: :00 21: :00 24: :30 07: :00 09: ^ 09:00 16: ma-vr 16:00 18: ^ 18:00 19: Kerstvakantie 19:00 21: :00 24: :00 08: za 08:30 21: :00 24: zo 08:00 24:30 Zoals Jaardienst zo * Geldig in het strandseizoen, van Hemelvaart t/m september. ^ De spitsverdichtingsritten Vlaardingen West Schiedam Centrum v.v. (op ma-vr in de jaardienst 6x/u en in de vakantiedienst 4x/u) zijn ritten van lijn A; alle overige ritten (m.u.v. de aparte strandversterkingsritten) zijn lijn B. In het eerste en laatste (half) uur van de dag kan de frequentie op het traject Steendijkpolder Schiedam Centrum beperkt worden tot 2x/u. In onderstaande tabel zijn de geplande frequenties op werkdagen overdag in de jaardienst vergeleken met de nu door NS geboden frequenties: 21 november

113 Vervoerplan RET 2018 NS Jaardienst ma-vr RET Jaardienst ma-vr Station 07-09u 09-16u 07-09u 09-16u Schiedam Centrum Schiedam Nieuwland Vlaardingen Oost Vlaardingen Centrum Vlaardingen West Maassluis Centrum Maassluis West Maassluis Steendijkpolder Hoek van Holland Haven Alle frequenties gaan omhoog, behalve de ochtendspitsfrequentie vanuit Hoek van Holland. s Avonds, in het weekend en in de vakantiedienst zijn de geplande frequenties minstens even hoog als en meestal 50% hoger dan de door NS geboden frequenties. Reizigerseffecten De stations Schiedam Nieuwland t/m Hoek van Holland Strand hebben momenteel samen ongeveer in- en uitstappers per gemiddelde werkdag. Indien de trein zou blijven rijden, zouden dit er in 2020 naar verwachting ongeveer zijn. T.o.v. dit laatste getal verwacht de RET minstens 40% groei door ombouw van de Hoekse Lijn tot metro, als gevolg van hogere frequenties, directe verbinding naar Rotterdam Centrum en opening van station Steendijkpolder. Voor 88% van de huidige reizigers op de Hoekse Lijn leidt de ombouw tot metro tot een licht tot sterk verbeterd vervoeraanbod, soms uitsluitend in de vorm van frequentieverhoging (bv. interne reizigers op de Hoekse Lijn), maar voor veel reizigers ook in de vorm van kortere reistijd en/of minder overstappen (bv. reizigers naar Rotterdam centrum en zuid). Voor 12% van de reizigers leidt ombouw tot metro tot een langere reistijd en/of extra overstappen. Dit betreft reizigers met eindbestemming Rotterdam Centraal / noord en overstappers op treinen naar Gouda en verder, Breda en verder en Amsterdam via HSL. Bijzondere kenmerken In de Hoekse Lijn bevinden zich twee beweegbare bruggen, t.h.v. Vlaardingen en Maassluis. Tevens zal er een beperkt aantal goederentreinen rijden tussen het overdrachtsspoor ten westen van Schiedam Centrum en het emplacement Vulcaanhaven ten westen van Vlaardingen Oost, in beide richtingen over het zuidelijke spoor. In de dienstregeling zal hiermee rekening worden gehouden. 2.3 Aansluitingen Met de ingebruikname van de Hoekse Lijn als metro, verandert de tijdligging van alle metrolijnen. Daarbij wordt ernaar gestreefd om op volgende stations aan te sluiten op de trein (met 21 november

114 Vervoerplan RET 2018 name in de avonduren en op zondag omdat dan de frequentie lager is dan op werkdagen overdag): - Alexander (lijn B vanuit Schiedam op de intercity richting Utrecht) - Alexander (lijn B vanuit Nesselande op de intercity richting Utrecht) - Laan van NOI (lijn E vanuit Slinge op de intercity naar richting Leiden) - Schiedam C (lijn B vanuit Steendijkpolder richting Rotterdam Centraal) - Schiedam C (lijn B vanuit Steendijkpolder op de intercity richting Den Haag) - Schiedam C (lijn C vanuit Spijkenisse op de intercity richting Den Haag) Daarbij zal het niet mogelijk zijn om al deze aansluitingen tegelijkertijd te bieden. Immers, de keuze voor een bepaalde aansluiting legt de tijdligging van een metrolijn vast en bepaalt daarmee ook de vertrektijden vanaf andere stations. Tevens moet rekening gehouden worden met een goede afstemming van de verschillende metrolijnen op de kerntrajecten (lijn A, B en C tussen Schiedam C en Capelsebrug, lijn D en E tussen Rotterdam Centraal en Slinge), met de samenloop met HTM tussen Leidschenveen en Laan van NOI, en met de brugopeningen en het goederenvervoer op de Hoekse Lijn. Het faciliteren van brugopeningen op de Hoekse Lijn maakt van deze bruggen een extra planningspunt in de metrodienstregeling, dat de vrijheidsgraden t.a.v. de tijdligging van de verschillende metrolijnen (verder) beperkt. 2.4 Extra ritten metrolijn E Vanaf de start maakt metro lijn E ( RandstadRail ) een sterke groei door. Als gevolg hiervan biedt de tien minuten frequentie in de ochtendspits richting Rotterdam niet meer voldoende capaciteit. RET werkt, samen met MRDH, aan oplossingen om de capaciteit op dit traject uit te breiden. Daarnaast worden vanaf begin 2016 enkele extra ritten uitgevoerd in het drukste halfuur van de ochtendspits richting Rotterdam. Deze zullen zoveel als mogelijk worden voortgezet. 21 november

115 Vervoerplan RET Tram 3.1 Vervoer in 2016 In 2016 is de groei van het voorgaande jaar doorgezet. Zoals in figuur 1 te zien is het aantal instappers en reizigerskilometers elke maand hoger dan in het voorgaande jaar. Figuur 1: instappers en reizigerskilometers per werkdag in 2015 en 2016 Gemiddeld over de gehele periode januari augustus groeide het aantal reizigers op werkdagen met 6%. Vooral de lijnen 4, 21 en 24 deden het goed. Negatieve uitschieter was lijn 7, die het gehele jaar een ingekorte route rijdt tot het Oostplein. Een afname van de instappers reizigerskilometers is duidelijk te zien. Lijn 21 en 24 vangt een gedeelte van deze reizigers op waardoor er groei te zien is. Daarnaast is er groei te zien op het traject tussen Rotterdam Centraal en het Marconiplein voor lijn 21, 23 en 24. Ook andere lijnen groeien allemaal licht. Tabel 1: instappers per gemiddelde werkdag in 2016 (januari t/m oktober) en groei tov voorgaand jaar Lijn Instappers gem. werkdag jan t/m okt 2016 Groei tov zelfde periode 2015 T % T % T % T % T % T % T % T % T % Capaciteit lijn 23 Wanneer we lijn 23 in drie trajecten verdelen (Beverwaard Stadion Feyenoord, Vuurplaat CS, CS Marconiplein), dan is te zien dat de grootste groei zit op het traject CS Marconiplein. Door een betere afstemming met lijn 21/24 neemt lijn 23 hier nu meer reizigers op. 21 november

116 Vervoerplan RET 2018 Tabel. Reizigersgroei op tramlijn 23 naar deeltraject, gemiddelde werkdag januari februari 2016 tov januari februari 2015 Groei per werkdag T020 T025 T023 T021 T024 Beverwaard Feijenoord 279 Laan op Zuid Rotterdam Centraal Rotterdam Centraal Marconiplein Totaal Het huidige drukste uur van lijn 23 is tussen 07.00u en 08.00u en komt neer op een ritbezetting van circa 85 reizigers op de Laan op Zuid, het drukste punt. Wanneer de groei zich in 2017 en 2018 zou doorzetten met 5% per jaar, dan wordt het gemiddelde van het drukste uur 94 reizigers. Hiermee wordt nog voldaan aan de normcapaciteit. Vanzelfsprekend zal RET monitoren hoe het gebruik van de tram zich ontwikkelt. Effect Hoekse Lijn Een andere belangrijke ontwikkeling in het tramnetwerk voor 2018 zal de Hoekse Lijn zijn. De verwachting voor de tram is een lichte afname van het aantal tramreizigers tussen Schiedam Nieuwland en Schiedam Centrum doordat tram reizigers al bij Nieuwland overstappen op de metro. Hier aantal reizigers vanuit Holy en Woudhoek naar Schiedam Nieuwland zal hierdoor wellicht iets stijgen. Deze wijziging zal geen capaciteitsproblemen geven voor de tram. Wel zal na ingebruikname van de Hoekse Lijn het effect op het tramnet geëvalueerd worden. 3.2 Wijzigingsvoorstellen Er zijn verder geen interne of externe wijzigingen die veel impact gaan hebben op het tramnetwerk en de reisbehoeftes. Daarom worden er voor 2018 geen noemenswaardige wijzigingen doorgevoerd en hopen we daarmee de huidige groei door te zetten. 21 november

117 Vervoerplan RET Bus 4.1 Vervoer in 2016 In 2016 is het aantal reizigers iets hoger dan het aantal reizigers in Een aantal buslijnen die in 2015 zijn veranderd laten een duidelijke stijgende lijn in reizigersaantallen zien. Voorbeelden zijn lijn 35, 146 en 183. Daarnaast zien we ook een stijging in het sociaalrecreatieve verkeer, zoals op lijn 32 en lijn 33. Tegelijkertijd zien we ook dat werkzaamheden en omleidingen een grote impact hebben op de reizigersaantallen. Zo laten de drukke buslijnen 44 en 70 een afname in het aantal reizigers zien. In 2017 en 2018 verwachten we een verdere groei van het vervoer, onder andere doordat MBO-scholieren ook recht op een studentenreisproduct. De verwachting is dat scholieren meer zullen gaan reizen. RET zal het daadwerkelijke gebruik monitoren, en waar nodig extra ritten bieden. 4.2 Wijzigingsvoorstellen Schiedam, Vlaardingen, Maassluis (ism Hoekse Lijn) De afgelopen jaren is het buslijnennet in Schiedam, Vlaardingen en Maassluis stabiel gebleven, terwijl het gebruik door reizigers wel is veranderd. Volgend jaar valt een verdere verandering te verwachten, als in september 2017 de Hoekse Lijn wordt toegevoegd aan het metronetwerk. Ten opzichte van de huidige treinbediening betekent dat hogere frequenties en rechtstreekse verbindingen met het Centrum van Rotterdam. Ook wordt overstappen gemakkelijker doordat het regionaal tarief op de Hoekse Lijn gaat gelden. De ingebruikname van de Hoekse Lijn zal daarmee leiden tot andere vervoerstromen. Ten behoeve van dit vervoerplan is onderzocht wat dat betekent voor het buslijnennet in Maassluis, Vlaardingen en Schiedam. RET hanteert daarbij de invalshoek van een geïntegreerd netwerk van bus, tram en metro. Het gaat erom dat de reiziger in het openbaar vervoer netwerk goede verbindingen heeft, en daarvoor moeten de verschillende modaliteiten elkaar zo goed mogelijk aanvullen en versterken. 21 november

118 Vervoerplan RET Huidig lijnennet In het gebied rijden de volgende RET bus- en tramlijnen: Tramlijn 21 Tramlijn 24 Buslijn 51 Buslijn 53 Buslijn 54 Buslijn 56 Buslijn 57 Buslijn 121 Buslijn 126 Buslijn 226 van Rotterdam De Esch naar Schiedam Woudhoek (Harreweg) via station Schiedam Centrum van Rotterdam De Esch naar Vlaardingen Holy via station Schiedam Centrum van Station Schiedam Centrum naar Woudhoek (Harreweg) via Schiedam West en Nieuwland van Station Schiedam Centrum naar Woudhoek (Harreweg) via s Graveland van Station Schiedam Centrum naar De Gorzen van Station Vlaardingen West naar Vlaardingen Holy via Vijfsluizen van Vlaardingen Deltaplein naar Vlaardingen Holy van Schiedam Hof van Spaland naar Schiedam Woudhoek (trampendel in de avonduren) van Station Schiedam Centrum naar Maassluis Steendijkpolder via Vijfsluizen van Maassluis Steendijkpolder naar Station Schiedam Centrum via de A20 (spitslijn). Daarnaast wordt Schiedam nog bediend door de metrolijnen A, B en C, de trein en met Veolia lijn 36. In Maassluis komt naast RET-buslijn 126 ook Veolia lijn 33. Op onderstaande kaarten (uitsnedes uit de MRDH lijnennetkaart omgeving Rotterdam) zijn alle ov-lijnen in het gebied afgebeeld. 21 november

119 Vervoerplan RET 2018 In de tabel is het aantal reizigers (instappers) op de belangrijkste RET buslijnen in het gebied opgenomen. Lijn werkdag zaterdag zondag Gem. aantal instappers, maart 2016 Goed zichtbaar is dat lijn 56 en 126 de meeste mensen vervoeren. Deze lijnen bieden voor veel reizigers een snelle verbinding met de metro. De lijnen 51, 53 en 54 hebben een vergelijkbare vervoeromvang. Lijn 57 vervoert de minste reizigers Voorstellen Maassluis Veolia: lijn 33 met aanpassingen in route en frequentie (info uit vervoerplan Veolia) In Maassluis rijdt naast de RET, ook lijn 33 van Veolia. Het voornemen van Veolia is om de route van lijn 33 op twee punten aan te passen: Tussen station Maassluis en Maassluis West door het centrum in plaats van via Industrieweg, zodat reizigers vanuit het centrum naar een metrostation ook met lijn 33 kunnen reizen. Hierdoor vervalt de halte aan de Industrieweg bij de nieuwe wijk Het Balkon, maar voor inwoners van deze wijk ligt ook metrostation Maassluis West op loopafstand. 21 november

120 Vervoerplan RET 2018 Tussen Maassluis West en Stadsmolen via Westlandseweg Maasdijk in plaats van via Kwartellaan en Lijsterlaan. Met deze route krijgen meer inwoners in dit gedeelte van Maassluis een bushalte binnen 400 meter loopafstand, en wordt tevens de nieuwe wijk Dijkpolder bediend. Op werkdagen overdag is de geplande frequentie een halfuurdienst, op zaterdag en in de vakantie een uurdienst. In de avonduren en op zondag stelt Veolia voor om lijn 33 te rijden tussen Delft en station Maassluis (dus niet verder naar Maassluis West en Naaldwijk). Opheffen lijn 226, voortzetten lijn 126 naar Vlaardingen op ma t/m zat overdag De metro op de Hoekse Lijn is voor veel van de huidige reizigers van lijn 126 en 226 een (beter) alternatief. Daardoor zal het aantal busreizigers tussen Maassluis en Vlaardingen afnemen met ongeveer de helft. Met name reizigers in de richting Rotterdam die nu in Vijfsluizen overstappen, zijn beter af met de metro. Er zijn echter ook reizigers voor wie de metro een minder goed alternatief biedt, bijvoorbeeld door een langere loopafstand of extra overstappen. Dit geldt met name voor de verbinding van Maassluis oost en Maasland, met Vlaardingen Liesveld viaduct of Vijfsluizen. Om ook deze reizigers goed te blijven bedienen zal lijn 126 op werkdagen overdag ieder half uur rijden, en op zaterdag ieder uur. In de avonduren en op zondag vervalt de doorgaande verbinding van lijn 126, en wordt binnen Maassluis een verbinding geboden met kleinschalig vervoer (zie hieronder). Spitssneldienst lijn 226 (Maassluis Schiedam) zal worden opgeheven; de snelle verbinding met Schiedam zal immers worden verzorgd door de metro. Kleinschalig vervoer avond en zondag Op basis van het concept vervoerplan van Veolia, gaan we ervan uit dat Veolia lijn 33 in de avonduren en op zondag niet verder rijdt dan metrostation Maassluis. Om te voorkomen dat de bushaltes in Maassluis dan niet meer bediend zijn, wordt in dat geval als pilot een vorm van kleinschalig vervoer geboden tussen metrostation Maassluis West en de haltes in Maassluis. Verdere invulling hiervan willen we in samenwerking met de gemeente Maassluis uitwerken. Routewijziging lijn 126 in Maassluis Na opening van station Steendijkpolder komt een groot deel van deze wijk binnen loop- of fietsafstand van de metro te liggen. Daardoor zal met name in dit deel van Maassluis het aantal busreizigers afnemen. Dit is reden om lijn 126 in te korten tot station Maassluis West. Het westelijk deel van Maassluis blijft bediend met Veolia lijn 33. De route van lijn 126 door centrum en oost blijft ongewijzigd. Dat betekent dat lijn 126 niet station Maassluis zal aandoen. Overstappen van en op de metro vindt plaats bij station Maassluis West. Veolia lijn 33 zal wel via station Maassluis rijden Voorstellen Vlaardingen Lijn 56 niet meer langs Vijfsluizen Lijn 56 zal reizigers verliezen aan de metro. Het grootste reizigersverlies zal zich voordoen van en naar Vijfsluizen. Dit is nu de drukste halte van de lijn; ruim (47%) van de reizigers van lijn 56, reist van of naar metrostation Vijfsluizen. Ongeveer 2/3 deel van deze reizigers stapt over op de metro richting Schiedam Rotterdam. Als de metro over de Hoekse Lijn gaat rijden, zal deze overstap zich verplaatsen naar metrostation Vlaardingen Oost. Het aantal reizigers van en naar Vijfsluizen zou daardoor zo sterk afnemen, dat handhaven van de huidige route niet voor de hand ligt. Door de heen en weer route naar Vijfsluizen te 21 november

121 Vervoerplan RET 2018 schrappen, wordt de verbinding tussen Holy en Vlaardingen West / Liesveld viaduct 8 minuten sneller. Daarvan profiteren ruim 850 reizigers per dag. De verbinding tussen Vlaardingen Oost en Vijfsluizen wordt verzorgd door lijn 126 en een spitspendel (zie hieronder). Lijn 56 houdt hoge frequentie Naast het verplaatsen van de belangrijkste overstaphalte, heeft de metro nog een tweede effect op lijn 56. Op het westelijk traject ligt de route van lijn 56 ongeveer een kilometer ten noorden van de metro. Een deel van de huidige reizigers van lijn 56, zal daarom straks ook te voet of met de fiets naar een metrostation kunnen gaan. Daartegenover staat dat de kortere reistijd tussen West en Holy, op deze lokale relatie tot een reizigersgroei kan leiden. Bij elkaar leidt dat tot de verwachting dat het aantal reizigers tussen Liesveld viaduct en Vlaardingen Oost met zo n 20% kan afnemen, en tussen Vlaardingen Oost en Holy juist met 10% kan toenemen. Hoewel daarmee per saldo van een afname sprake is, kiezen we ervoor de hoge frequentie te handhaven: op werkdagen overdag iedere 10 minuten. Dat is nagenoeg gelijk aan de huidige dienstregeling; alleen in de ochtendspits komen enkele ritten te vervallen. Door de hoge frequentie kan lijn 56 goed aansluiten op de metro en blijft de lijn aantrekkelijk om te gebruiken. Ook de nieuwbouwlocaties in zuidoostelijk Holy worden met deze lijn bediend. Voortzetten lijn 126 Zoals al onder Maassluis was opgenomen, is het voorstel om lijn 126 op werkdagen en zaterdag overdag te blijven rijden. Hiermee behoudt het winkelcentrum bij Liesveld viaduct de rechtstreekse verbinding met Maassluis, en ook de haltes Van der Driftstraat, Westlandseweg en Floreslaan (bij elkaar ruim 200 reizigers) blijven bediend. Tevens biedt lijn 126 de verbinding van Vlaardingen met Vijfsluizen. In de avonduren en zondag zal lijn 126 op deze route niet voldoende reizigers trekken. Voor reizigers vanaf de haltes Floreslaan, Westlandseweg en Van der Driftstraat betekent dat in deze uren een extra loopafstand van 200 tot 650 meter. Spitspendel Vijfsluizen Momenteel reizen ruim reizigers per werkdag met de bus vanuit Vlaardingen naar Vijfsluizen en terug. 2/3 van deze reizigers stapt over op de metro richting Schiedam-Rotterdam, 18% op de metro in zuidelijke richting en nog eens 15% heeft een lokale bestemming. Reizigers Vijfsluizen Aantal gem. werkdag In- en uitstappers lijn In- en uitstappers lijn 126 (ri Vld) 307 In- en uitstappers Vijfsluizen totaal Waarvan overstap metro ri noord (67%) overstap metro ri zuid (18%) 630 herkomst/bestemming bij Vijfsluizen (15%) 523 De reizigers die op de metro richting Rotterdam overstappen zullen in de toekomst niet meer via Vijfsluizen reizen. Er blijven dan, in het huidige lijnennet, nog zo n reizigers per dag over. Hiervan komt 15% (170) van lijn 126, voor hen verandert er niets. De overige 85% komt van lijn 56 en zal, als deze lijn niet langer via Vijfsluizen rijdt, een lagere frequentie krijgen (25%, 230 reizigers) of ook een extra overstap (60%, 700 reizigers). Het gaat hier met 21 november

122 Vervoerplan RET 2018 name om reizigers in de spitsuren. Om voor deze reizigers de verbinding via Vijfsluizen aantrekkelijk te houden, zal er in de spitsuren een aparte pendelbus tussen Vlaardingen Oost en Vijfsluizen rijden, in aansluiting op de ritten van lijn 56 van en naar Holy en Vlaardingen West. Lijn 57 stopzetten, kleinschalig vervoer metrostation Vlaardingen Centrum Buslijn 57 kent een laag gebruik. Per dag zijn er 310 reizigers, wat overeenkomt met 8 instappers per rit. Aangezien de meeste mensen niet de hele rit meerijden, betekent dit dat er veelal slechts enkele mensen in de bus zitten. De frequentie bedraagt een halfuurdienst in de spits en uurdienst in het dal. Dat is te weinig om aantrekkelijk vervoer te bieden, maar bij dit reizigersaantal is een hogere frequentie niet haalbaar. En als straks lijn 56 versneld wordt, zal het gebruik van lijn 57 tussen Holy en Liesveld viaduct verder afnemen. Het voorstel is daarom lijn 57 te beëindigen, en op het zuidelijk traject (tussen Deltaplein en Liesveld viaduct) een alternatief met kleinschalig vervoer te bieden. Als gevolg hiervan vervalt het traject van lijn 57 tussen Holy en Liesveld viaduct. In de tabel is per halte van lijn 57 op dit traject vermeld hoeveel reizigers er nu instappen, en wat het alternatief is. Halte lijn 57 Instappers gem werkdag per dag en (per uur) Alternatief Kopenhagenlaan 15 (1,4) Halte Leersumhoeve lijn 56 (300 meter) Leersumhoeve 7 (0,6) Lijn 56 Winkelhoeve 10 (0,9) Lijn 56 Amsterdamlaan 18 (1,6) Halte Over de Dammen tramlijn 24 (450 meter), halte Olmendreef lijn 56 (500 meter) Jean Monnetring 11 (1) Halte De Loper tramlijn 24 (250 meter), halte Olmendreef lijn 56 (650 meter) Uitzicht 18 (1,6) Halte Holysingel tramlijn 24 (300 meter) Holysingel 8 (0,7) Tramlijn 24 Anna Paulownalaan 12 (1,1) Lijn 56 Dillenburgsingel 11 (1) Lijn 56 Burg. Verkadesingel 3 (0,3) Halte Sportlaan lijn 56 (400meter) Narcisplein 6 (0,5) Halte Meidoornstraat lijn 56 (550 meter) Hoflaan 2 (0,2) Halte Liesveld viaduct lijn 56, 126 (450 meter) Oude Havenbrug 5 (0,5) Halte Liesveld viaduct lijn 56, 126 (200 meter) Om de verbinding tussen Deltaplein, metrostation Vlaardingen Centrum en Liesveld viaduct in stand te houden, wil RET hier als pilot op werkdagen overdag flexibel, kleinschalig vervoer aanbieden. Voordeel ten opzichte van de huidige lijn 57 is dat hiermee een hogere frequentie of bediening van extra locaties (bijvoorbeeld op het bedrijventerrein Vettenoordse Polder) kan worden geboden. Verdere invulling hiervan willen we in samenwerking met de gemeente Vlaardingen uitwerken. Op zaterdag is het aantal reizigers op dit traject ongeveer de helft van dat op werkdagen. Op de halten waar geen ander openbaar vervoer komt (de halten Deltaplein, Galgkade, Diepenbrockstraat, Wagnerstraat en Mahlerstraat) zijn er bij elkaar 22 instappers. Er zal daarom op zaterdag geen vervoer worden geboden. 21 november

123 Vervoerplan RET Voorstellen Schiedam Voortzetten lijn 126 In vervolg op het voorstel voor Maassluis en Vlaardingen, blijft ook in Schiedam lijn 126 rijden op werkdagen en zaterdag overdag. Hiermee blijft niet alleen de bediening van de Burg. Knappertlaan in stand, maar ook de busverbinding tussen de kern van Schiedam en Vlaardingen. In de avond en op zondag rijdt lijn 126 niet. Het aantal reizigers is dan zeer beperkt, en veelal ligt de metro binnen 800 meter loopafstand. In de tabel is het aantal reizigers vermeld van de halten die uitsluitend door lijn 126 worden bediend. De getallen tussen haakjes geven het gem. aantal reizigers per uur aan. Halte lijn 126 Instappers avond* Instappers zondag** Alternatief Warande 4 (1) 22 (2) Lijn 54 halte Schoolstraat (300 meter) Lijn 54 halte Schoolstraat (650 meter) of Sint Liduinaplein 3 (1) 18 (2) Metro station Troelstralaan (750 meter) Rubensplein 3 (1) 19 (2) Metro station Troelstralaan (450 meter) Burg. Van Haarenlaan 0 (0) 7 (1) Metro station Vijfsluizen (550 meter) Vlaardingerdijk 1 (0) 2 (0) Metro station Vijfsluizen (250 meter) * totaal na uur en tussen () gem. per uur, maart 2016, ** totaal tot uur en tussen () gem. per uur, maart 2016 Routewijziging lijn 126: via Broersvest i.p.v. Schiedam Oost Om vanuit Vlaardingen en Schiedam West een betere bediening van het centrum van Schiedam te verzorgen, gaat lijn 126 in Schiedam rijden via de Broersvest in plaats van Boerhaavelaan. Hierdoor vervallen drie haltes voor lijn 126. Reizigers kunnen gebruik maken van lijn 38 of de tram (zie tabel). Halte lijn 126 Instappers gem. werkdag Alternatief Kamerlingh Onneslaan 26 Lijn 38 Halte Lorentzlaan lijn 38 (280 meter) en Boerhaavelaan 51 Halte Rotterdamsedijk lijn 21/24 (400 meter) Rotterdamsedijk 26 Lijn 21/24 Uitbreiding lijn 53 vroege avond Lijn 53 (Schiedam C - Woudhoek) rijdt overdag. Om forensen beter van dienst te zijn wordt de bedieningstijd iets uitgebreid, zodat reizigers nog na half 8 vanaf station Schiedam Centrum naar Woudhoek kunnen reizen. Frequentieverhoging lijn 54 middagspits Lijn 54 (Schiedam C De Gorzen) rijdt in de ochtendspits iedere 20 minuten, en de rest van de dag ieder half uur. Om de reizigers beter van dienst te zijn stellen we voor om in de middagspits de frequentie te verhogen tot een 20-minutendienst. 21 november

124 Vervoerplan RET Wijzigingsvoorstellen overig gebied Lijn 38 Schiedam C Rotterdam Centraal Crooswijk Momenteel rijdt buslijn 38 in de avonduren drie keer per uur. Vaak rijdt het aansluitende OV (trein, metro, tram, bus) ieder kwartier of half uur. Om betere aansluitingen te bieden zal de frequentie van buslijn 38 worden aangepast. De bus zal aan het begin van de avond vier keer per uur gaan rijden, s avonds na 23 uur minimaal twee keer per uur. Hierdoor komen er betere overstapmogelijkheden bij station Schiedam Centrum en Rotterdam Centraal. Hiervan profiteren ongeveer 315 reizigers per avond Lijn 33 Rotterdam Centraal Airport Meijersplein Om de piekdrukte bij Rotterdam The Hague Airport op te vangen worden ook in 2018 extra ritten op piekmomenten gereden. Deze ritten worden ingepland bij verwachte drukte, op basis van het geplande vliegschema en ervaringen van voorgaande jaren. Sinds de dienstregeling van 2016 rijden er op zaterdag- en zondagochtend op proef extra vroege ritten naar Airport. Het totaal aantal instappers op deze ritten ligt rond de tien reizigers. Op feestdagen waarop een zondagdienstregeling wordt gereden staan deze ritten ook ingepland, maar in de praktijk wordt er dan weinig gebruik gemaakt van die specifieke ritten. Daarom vervallen de vroege zondagritten op 2 e Kerstdag en Nieuwjaarsdag. Op die dagen maken slechts vijf reizigers gebruik van deze drie ritten Lijn 95 Capelsebrug Rivium In het Vervoerplan van vorig jaar is voorgesteld om de matig gebruikte lijn 95 op te heffen. Capelle West en Kralingse Veer zouden beter bediend kunnen worden met een maatwerkvoorziening. Omdat de maatwerkvoorziening nog niet beschikbaar was, is vervolgens in juli 2016 besloten door de Bestuurscommissie van de Vervoerauroriteit MRDH om de opheffing van lijn 95 met maximaal een jaar uit te stellen. RET treedt graag met de gemeenten Capelle aan den IJssel en Rotterdam in overleg over het realiseren van een maatwerk voorziening conform de beleidslijn Maatwerk openbaar vervoer. Indien het realiseren van een maatwerk voorziening (nog) niet mogelijk blijkt, kan RET lijn 95 in afgeslankte vorm voortzetten. Er zal dan overdag een uurdienst worden geboden. In samenhang hiermee zal de eerste rit van lijn 37 van Alexander naar Capelsebrug ca 20 minuten eerder gaan rijden (vertrek vanaf Alexander ca 7.00 uur) Lijn 96 Capelsebrug Krimpen busstation Krimpen Stormpolder Lijn 96 bedient bedrijventerrein Krimpen Stormpolder. Naast de lijndienst met grote voertuigen in de spitsuren, rijdt er sinds enige jaren in de daluren en s avonds tot ca uur een taxibus. In de praktijk wordt het busje amper gebruikt; de gemiddelde bezetting is niet hoger dan 1 reiziger per rit. Daarom wordt voorgesteld om de taxibusritten in de daluren en s avonds niet langer uit te voeren. Tijdens de spitsuren zijn er geen wijzigingen in de dienstregeling. Van ca tot 9.00 uur en van tot uur blijft lijn 96 naar Capelsebrug rijden Lijn 77 Zuidplein Rijnhaven - Katendrecht Tussen Zuidplein en Rijnhaven is het aantal reizigers in de avonduren gemiddeld 2 reizigers per rit. Om deze reden wordt voorgesteld om dit traject na uur s avonds niet langer te bedienen. Na uur blijft lijn 77 rijden tussen Rijnhaven en Katendrecht (ss Rotterdam). De reizigers op het traject Rijnhaven Zuidplein kunnen ook gebruikmaken van de lijnen 66, 76 of tramlijnen 2 en 25. De haltes van lijn 77 worden tevens bediend door andere bus- of 21 november

125 Vervoerplan RET 2018 tramlijnen. Uitzondering hierop zijn de haltes Afrikaanderplein en Christiaan de Wetstraat, waarvoor een loopafstand van ca 400 meter ontstaat Lijn 69 Zuidplein Waalhaven - Pernis Bij de bushaltes in de Waalhaven stappen veel scholieren op. Om de drukte op te vangen gaan er extra ritten rijden op lijn 69. Deze ritten beginnen in de Waalhaven en eindigen op Zuidplein. Op basis van huidige inzichten gaat het om vier ritten. Indien de ontwikkeling van het aantal reizigers hier aanleiding toe geeft (bijvoorbeeld vanwege de studentenkaart voor MBO-scholieren), kan het aantal extra ritten nog hoger of lager worden Lijn 72 Zuidplein Sluisjesdijk Rondom de Waalhaven zijn diverse bedrijven gevestigd. In 2016 heeft de RET in samenwerking met de Verkeersonderneming en de lokale bedrijven een marketingcampagne opgezet. Om het gebruik van het openbaar vervoer verder te stimuleren, gaat er in de ochtend een extra rit rijden op lijn 72. Hierdoor rijdt er tussen 8 en 9 uur elke twintig minuten een bus vanaf Zuidplein en Slinge naar de Waalhaven Oostzijde en Sluisjesdijk Lijn 174 Station Noord Berkel Westpolder Station Delft Buslijn 174 is één van de rustigere buslijnen van de RET en verbindt veel lokale bestemmingen met elkaar. Ook verbindt deze lijn Lansingerland en Pijnacker Zuid met Delft. s Avonds wordt de lijn echter weinig gebruikt. Daarom worden op deze lijn twee wijzigingen voorgesteld: Tussen Delft en metrostation Berkel Westpolder rijdt lijn 174 tot ca uur ipv uur (hierdoor vervallen 2 ritten tussen Delft en Westpolder). Dit betreft ca 15 reizigers. Op het traject tussen metrostation Berkel Westpolder en station Rotterdam Noord worden de laatste twee ritten samengevoegd, en gaat hierdoor de laatste rit een half uur eerder rijden (station Rotterdam Noord vertrek om ca ipv uur, Berkel Westpolder vertrek ca ipv 0.16 uur). Ca 10 reizigers moeten hierdoor een half uur eerder of later reizen Lijn 183 en lijn 283 Zuidplein Barendrecht Kralingse Zoom Lijn 183 rijdt vanaf het Zuidplein via Carnisselande, Barendrecht en Keizerswaard naar Kralingse Zoom. Sinds enkele jaren rijdt in de spits tevens sneldienst 283, die tussen Barendrecht en Kralingse Zoom een snellere route via de A16 volgt. Lijn 283 rijdt uitsluitend in de spitsrichting, met 3 ritten in de ochtendspits en 5 ritten in de middagspits. Lijn 283 slaagt er niet in voldoende reizigers te trekken. Over de Van Brienenoordbrug reizen ca 75 reizigers per dag, dat is iets minder dan 10 per rit. De verbinding met lijn 183 wordt daarentegen steeds meer gebruikt. Dagelijks maken ruim reizigers gebruik van deze lijn en dat aantal blijft stijgen. Het is daarom gewenst om de frequentie in de spitsuren te verhogen. Om dit te realiseren, zal lijn 283 tussen Barendrecht en Kralingse Zoom over de route van lijn 183 gaan rijden, dus via Lombardijen en Keizerswaard. Tegelijkertijd wordt het aantal ritten uitgebreid en komen er s ochtends ritten van Kralingse Zoom via Barendrecht naar Zuidplein en s middags van Zuidplein via Barendrecht naar Kralingse Zoom. Hierdoor is er in de ochtend- en middagspits ieder kwartier een bus tussen Carnisselande en Zuidplein en ook ieder kwartier een bus tussen Barendrecht, Lombardijen, Keizerswaard en Kralingse Zoom. In Barendrecht blijven de routes van lijn 183 en 283 ongewijzigd ten opzichte van de dienstrege- 21 november

126 Vervoerplan RET 2018 ling 2017 (die in december 2016 ingaat). Lijn 183 rijdt via de Binnenlandse Baan (halte Postkantoor), Vrouwenpolder en Ikea. Lijn 283 rijdt via de 2 e Barendrechtseweg, Harplaan en Breslau. Er zijn dagelijks ruim reizigers die van deze verandering kunnen profiteren. Tussen Keizerswaard en Kralingse Zoom rijdt tevens lijn 83. De frequentie op dit traject blijft een kwartierdienst. Wanneer lijn 183 een halfuurdienst rijdt, vult buslijn 83 dat aan tot een kwartierdienst. Wanneer ook lijn 283 rijdt, rijdt buslijn 83 niet Lijn 188 Bedrijventerrein Barendrecht Oost Wanneer de Spoorlaan in Barendrecht (oostelijk van het station) gereed komt, zal lijn 188 via deze nieuwe weg gaan rijden in plaats van via de Gebroken Meeldijk. Lijn 187 houdt de huidige route BOB-bussen De huidige BOB buslijn 10 rijdt via het Oude Noorden en Schiebroek naar Bergschenhoek, Berkel en Pijnacker. Doordat onderweg veel haltes bediend worden, is de reistijd naar Lansingerland en Pijnacker, waar de meeste reizigers naartoe reizen, naar verhouding lang. Daarom wordt voorgesteld de route van BOB-buslijn 10 te versnellen. Voortaan gaat BOBbuslijn 10 via de Schiekade en Schieweg naar metrostation Melanchthonweg Ringdijk Grindweg Berkelseweg Zoro-busbaan N472 naar Pijnacker. Het Oude Noorden blijft bediend (in een lagere frequentie) met BOB buslijn 17. Deze BOB buslijn zal tevens Schiebroek gaan bedienen via de huidige route van B10. In de nacht van zaterdag op zondag komt er op BOB-19 naar Naaldwijk en Hoek van Holland, een extra rit tussen 4 en 5 uur. Ook gaat deze lijn twee ritten rijden in nacht van vrijdag op zaterdag. 21 november

127 Vervoerplan RET Bijlage overzicht frequenties en bedieningstijden 5.1 Metro In onderstaande tabellen zijn de intervallen opgenomen van de metrolijnen en de gezamenlijke trajecten. De intervallen zijn gemiddelden in de drukste richting. De tijdvakindeling is globaal als volgt (specifieke afwijkingen per lijn en richting mogelijk). Op werkdagen wordt tot 7:00 uur s ochtends de vroege ochtend frequentie gereden. Na de ochtendspits start om 9:00 de dagfrequentie tot 15:00 uur de avondspits aanvangt. Tussen 18:00 en 19:00 uur wordt de spitsfrequentie geleidelijk afgebouwd tot de avondfrequentie. Op zaterdag wordt tussen 10:30 en 11:30 uur opgebouwd naar de dagfrequentie en tussen 18:00 en 19:00 afgebouwd tot de avondfrequentie. Op zondag wordt tussen 11:00 en 12:00 uur opgebouwd naar de dagfrequentie en tussen 18:00 en 19:00 afgebouwd tot de avondfrequentie. De gezamenlijke trajecten waar met afgestemde vertrektijden wordt gereden (de zgn. stamtrajecten) zijn de volgende: Schiedam Centrum Capelsebrug (lijn A/B/C). Rotterdam Centraal Slinge (lijn D/E) Metro WERKDAG Jaardienst Lijn Route Aanvang dienst Ochtendspits Daluren Middagspits Avond Einde dienst A Vlaardingen West - Binnenhof 7:00 10' ' :00 A Schiedam Centrum - Binnenhof 6: ' :15 A Kralingse Zoom - Binnenhof 19: ' 0:00 B Hoek van Holland Haven - Nesselande 5:30 20' 20' 20' 30' 23:45 B Steendijkpolder - Nesselande 6:15 20' 20' 20' 30' 0:00 B Schiedam Centrum - Capelsebrug C De Akkers - De Terp 6:00 10' 10' 10' 15' 0:00 D De Akkers - Rotterdam Centraal 6:00 2x10' 10' 2x10' 15' 0:00 D Slinge - Rotterdam Centraal E Slinge - Den Haag Centraal 5:45 10' 10' 10' 15' 0:00 E Leidschenveen/Pijnacker Slinge 7:45 3 ritten :15 Stamtrajecten ABC Schiedam Centrum - Capelsebrug 3,3' 3,3' 3,3' 7,5' DE Slinge - Rotterdam Centraal 2,5'-3,3' 5' 3,3' 7,5' 21 november

128 Vervoerplan RET 2018 Metro WERKDAG Vakantiedienst Lijn Route Aanvang dienst Ochtendspits Daluren Middagspits Avond Einde dienst A Vlaardingen West - Binnenhof 7:00 15' ' :00 A Schiedam Centrum - Binnenhof 6: ' :15 A Kralingse Zoom - Binnenhof 19: ' 0:00 B Hoek van Holland Haven - Nesselande 5:30 30' 30' 30' 30' 23:45 B Steendijkpolder - Nesselande 6:15 30' 30' (1) 30' (1) 30' 0:00 C De Akkers - De Terp 6:00 15' 15' 15' 15' 0:00 D De Akkers - Rotterdam Centraal 6:00 2 x 15' 15' 2 x 15' 15' 0:00 D Slinge - Rotterdam Centraal 9: ' :00 E Slinge - Den Haag Centraal 5:45 15' 15' 15' 15' 0:00 Stamtrajecten ABC Schiedam Centrum - Capelsebrug 5' 5' 5' 7,5' DE Slinge - Rotterdam Centraal 5' 5' 5' 7,5' Metro ZATERDAG Jaardienst Lijn Route Aanvang Ochtend Middag Avond Einde dienst dienst A Schiedam Centrum - Binnenhof 10: ' 10' :15 A Kralingse Zoom - Binnenhof 7:00 15' ' 0:00 B Hoek van Holland Haven - Nesselande 6:45 30'-20' 20' 30' 23:45 B Steendijkpolder - Nesselande 7:15 30'-20' 20' 30' 0:00 C De Akkers - De Terp 6:45 15' 10' 15' 0:00 D De Akkers - Rotterdam Centraal 6:45 15' 10' 15' 0:00 D Slinge - Rotterdam Centraal E Slinge - Den Haag Centraal 6:00 15' 10' 15' 0:00 Stamtrajecten ABC Schiedam Centrum - Capelsebrug 7,5'-5' 3,3' 7,5' DE Slinge - Rotterdam Centraal 7,5' 5' 7,5' Metro ZATERDAG Vakantiedienst Lijn Route Aanvang Ochtend Middag Avond Einde dienst dienst A Schiedam Centrum - Binnenhof 10: ' 15' :15 A Kralingse Zoom - Binnenhof 7:00 15' ' 0:00 B Hoek van Holland Haven - Nesselande 6:45 30' 30' 30' 23:45 B Steendijkpolder - Nesselande 7:15 30' 30' (1) 30' 0:00 C De Akkers - De Terp 6:45 15' 15' 15' 0:00 D De Akkers - Rotterdam Centraal 6:45 15' 15' 15' 0:00 D Slinge - Rotterdam Centraal 12: ' :00 E Slinge - Den Haag Centraal 6:00 15' 15' 15' 0:00 Stamtrajecten ABC Schiedam Centrum - Capelsebrug 7,5'-5' 5' 7,5' DE Slinge - Rotterdam Centraal 7,5' 5' 7,5' 21 november

129 Vervoerplan RET 2018 Metro Zondag Lijn Route Aanvang Ochtend Middag Avond Einde dienst dienst A Schiedam Centrum - Binnenhof 10: ' :00 A Kralingse Zoom - Binnenhof 8:00 15' ' 0:00 B Hoek van Holland Haven - Nesselande 7: ' 30' 23:45 B Steendijkpolder - Nesselande 8:15 30' 30' (1) 30' 0:00 C De Akkers - De Terp 8:00 15' 15' 15' 0:00 D De Akkers - Rotterdam Centraal 8:00 15' 15' 15' 0:00 D Slinge - Rotterdam Centraal 12: ' :00 E Slinge - Den Haag Centraal 8:00 15' 15' 15' 0:00 Stamtrajecten ABC Schiedam Centrum - Capelsebrug 7,5'-5' 5' 7,5' DE Slinge - Rotterdam Centraal 7,5' 5' 7,5' (1) Tijdens het strandseizoen (Hemelvaart t/m september) rijden de ritten t/m Steendijkpolder in dit uurblok door naar Hoek van Holland. 21 november

130 Vervoerplan RET Tram Onderstaande tabellen geven een beeld van de frequenties en bedieningstijden van de diverse tramlijnen, via het geboden interval over de dag (bij benadering, kleine afwijkingen mogelijk). Bij de frequenties en bedieningstijden horen de volgende opmerkingen. Vanaf aanvang dienst wordt opgebouwd tot de spitsfrequentie. Op werkdagen start om 7:00 de dagfrequentie, die duurt tot 18:00 uur. Tussen 18:00 en 19:00 uur wordt geleidelijk afgebouwd tot de avondfrequentie. Op zaterdag wordt tussen 10:00 en 11:00 uur opgebouwd naar de dagfrequentie en tussen 17:00 en 19:00 afgebouwd tot de avondfrequentie. Op zondag wordt vanaf ca. 12:00 uur opgebouwd naar de dagfrequentie en tussen 17:00 en 19:00 afgebouwd tot de avondfrequentie. In het eerste en laatste uur van de dag kan enige afwijking van de frequenties (langere intervallen) voorkomen. Opgenomen zijn de ritten volgens dienstregeling op het volledige traject (tenzij anders vermeld). In aanvulling op deze ritten kunnen extra ritten geboden worden op een deel van het traject, als de tram onderweg is van / naar de remise. De genoemde aanvang- en eindtijden betreffen de vertrektijd vanaf de beginhalte. De tijden zijn bij benadering, afgerond op halfuren en van de richting die het eerst start of het laatst eindigt. Indien de start- of eindtijd van de tegenrichting meer dan een halfuur afwijkt, is deze tijd tussen haakjes aangegeven. Lijnen die niet zijn vermeld bij een bepaald dagtype, rijden die dag niet. Voor alle dagtypen worden de vertrektijden van de tramlijnen op de volgende verbindingen zoveel mogelijk op elkaar afgestemd, zodat op het gezamenlijke traject een evenwichtig interval wordt geboden: Vuurplaat Beurs (lijn 20/23/25) Beurs Marconiplein (lijn 21/23/24) De Esch Bachplein (lijn 21/24) Kruisplein Zaagmolenbrug (lijn 7/8) Tram WERKDAG Jaardienst Lijn Route Aanvang dienst Daluren Ochtendspits Middagspits Avond (2) 2 Charlois - Keizerswaard 6:00 10' 10' 10' 20' 0:00 4 Marconiplein - Molenlaan 6:00 10' 10' 10' 20' 0:00 Einde dienst 7 Willemsplein - Erasmus Universiteit 6:00 10' 10' 10' 20' 23:30 8 Spangen - Kleiweg 6:00 10' 10' 10' 20' 0:00 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal 7:00 7,5' 7,5' 18:30 21 Woudhoek - De Esch 6:00 15' 15' 15' 19:00 23 Marconiplein - Beverwaard 6:00 7,5' 7,5' 7,5' 15'-20' 0:00 24 Holy - De Esch 6:00 15' 15' 15' 15'-20' 23:30 25 Schiebroek - Carnisselande 6:00 7,5' 7,5' 7,5' 15'-20' 0: Hof van Spaland -Woudhoek 19:00 15' 0:30 21 november

131 Vervoerplan RET 2018 Tram WERKDAG Vakantiedienst Lijn Route Aanvang dienst Daluren Ochtendspits Middagspits Avond (2) Einde dienst 2 Charlois - Keizerswaard 6:00 15' 15' 15' 20' 0:00 4 Marconiplein - Molenlaan 6:00 15' 15' 15' 20' 0:00 7 Willemsplein - Erasmus Universiteit 6:00 15' 15' 15' 20' 23:30 8 Spangen - Kleiweg 6:00 15' 15' 15' 20' 0:00 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal 7:00 10' 10' 18:30 21 Woudhoek - De Esch 6:00 20' 20' 20' 19:00 23 Marconiplein - Beverwaard 6:00 10' 10' 10' 15'-20' 0:00 24 Holy - De Esch 6:00 20' 20' 20' 15'-20' 23:30 25 Schiebroek - Carnisselande 6:00 10' 10' 10' 15'-20' 0: Hof van Spaland -Woudhoek 19:00 15' 0:30 Tram Zaterdag Lijn Route Aanvang dienst Daluren Ochtendspits Middagspits Avond (2) Einde dienst 2 Charlois - Keizerswaard 6:30 20' 15' 20' 0:00 6:30 4 Marconiplein - Molenlaan 7:00 20' 15' 20' 0:00 7:00 7 Willemsplein - Erasmus Universiteit 8:00 20' 15' 20' 23:30 8:00 8 Spangen - Kleiweg 7:00 20' 15' 20' 0:00 7:00 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal 21 Woudhoek - De Esch 7:00 20' 20' 19:00 7:00 23 Marconiplein - Beverwaard 6:30 20' 10' 15'-20' 0:00 6:30 24 Holy - De Esch 7:00 20' 20' 15'-20' 23:30 7:00 25 Schiebroek - Carnisselande 7:00 15' 10' 15'-20' 0:00 7: Hof van Spaland -Woudhoek 19:00 15' 0:30 19:00 Tram Zondag Lijn Route Aanvang dienst Daluren Ochtendspits Middagspits Avond (2) Einde dienst 2 Charlois - Keizerswaard 8:00 20' 15' 20' 0:00 8:00 4 Marconiplein - Molenlaan 8:30 20' 15' 20' 0:00 8:30 7 Willemsplein - Erasmus Universiteit 9:00 20' 15' 20' 23:30 9:00 8 Spangen - Kleiweg 7:45 20' 15' 20' 0:00 7:45 20 Lombardijen - Rotterdam Centraal 21 Woudhoek - De Esch 11:30 20' 20' 19:00 11:30 23 Marconiplein - Beverwaard 8:00 20' 10' 15'-20' 0:00 8:00 24 Holy - De Esch 8:00 20' 20' 15'-20' 23:30 8:00 25 Schiebroek - Carnisselande 7:45 15' 10' 15'-20' 0:00 7: Hof van Spaland -Woudhoek 8:15 15' 15' 0:30 8:15 (2) Trampluslijnen 23, 24, 25 rijden in laatste uur van de dag een 20 minutendienst 21 november

132 Vervoerplan RET Bus In onderstaande tabellen zijn de geplande frequenties vermeld. De waarden in de tabel omschrijven het geboden interval in minuten (bij benadering, kleine afwijkingen mogelijk). De genoemde tijden zijn raamtijden voor de dienstregeling in de drukste richting, met de volgende randvoorwaarden: Vanaf aanvang dienst wordt opgebouwd tot de spitsfrequentie. De ochtendspits is veelal het tijdvak van 7:00 tot 9:00 uur. De middagspits beslaat het tijdvak vanaf ca. 15:00 tot 18:30. Deze tijd varieert afhankelijk van de bezettingskarakteristiek van de betreffende buslijn: de tijden kunnen met circa een uur verschillen. De huidige dienstregeling geeft een weergave van de beoogde bedieningstijden. In het eerste en laatste uur van de dag kan enige afwijking van de frequenties ontstaan om aansluitingen mogelijk te maken of te verbeteren. In onderstaande tabel zijn de geplande eerste en laatste gehele ritten globaal vermeld, afgerond op halve uren. Het tijdstip kan hiervan plus of min een kwartier verschillen (bij een interval groter dan 30 minuten: +/- een half uur). Dit om bijvoorbeeld een aansluiting op trein, tram en metro mogelijk te maken. Lijnen die niet zijn vermeld bij een bepaald dagtype, rijden die dag niet. Bus WERKDAG Jaardienst Lijn Route Aanvang dienst Ochtendspits Daluren Middagspits Avond Einde dienst 30 Station Alexander - Schollevaar 6:00 10' 15' 10' 15'-30' 0:00 31 Station Alexander - Oostgaarde 6:00 15' 30' 30' :30 32 Overschie - Station Zuid 6:00 7½'-10' 10' 10' 20' 0:00 33 Rotterdam Centraal- Meijersplein 5:30 10' 10' 10' 15' 0:00 35 Station Alexander - Melanchthonweg 6:00 20' 20' 20' 30' 0:00 36 Station Alexander - Kralingse Zoom 6:00 15' 15' 15' 30' 0:00 37 Station Alexander - Capelsebrug 7:30 60' 60' 60' :45 38A Schiedam Centrum - Rotterdam Centraal 6:00 7½' 10' 7½' :00 38B Rotterdam Centraal - Crooswijk 6:00 15' 20' 15' 20'-60' 23:30 40 Rotterdam Centraal - Delft 6:30 15' 30' 20' :30 42 Marconiplein Bedr.ter. Noord-West 6:00 7½' 30' 10' :00 44 Rotterdam Centraal - Zuidplein 6:00 5'-10' 10' 7½' 20' 0:00 47 Shuttle Noordereiland 6:30 20' 20' 20' 20' 22:00 51 Schiedam Centrum - Woudhoek 7:30 30' 30' 30' :00 53 Schiedam Centrum - Woudhoek 6:00 20' 30' 30' :30 54 Schiedam Centrum - De Gorzen 6:00 20' 30' 20' 30' 0:00 56 Holy Noord - Vlaardingen West 6:00 10' 10' 10' 15'-30' 0:00 66 Zuidplein - Feijenoord 6:00 6' 10' 7½' 20' 0:00 67 Zuidplein - Pendrecht 6:00 15'-30 20' 15' 30' 22:00 68 Zuidplein - Heijplaat 6:00 3'-10' 15' 10' 30' 0:00 68 Slinge - Waalhaven 7:30 n.t.b :30 69 Zuidplein - Pernis 6:30 30' ' :00 69 Zuidplein - Waalhaven 7:30 15' ' :00 70 Charlois - Keizerswaard 6:00 6' 7½' 7½' 20' 0:30 72 Zuidplein - Sluisjesdijk 7: ' ' :00 74 Zuidplein - Charloisse Lagedijk 10: ' 30' :00 76 Zuidplein - Keizerswaard 6:00 10' 10' 10' 20' 0:00 77A ss Rotterdam - Rijnhaven 6:00 7½' 15' 7½' 15' 0:30 21 november

133 Vervoerplan RET 2018 Bus WERKDAG Jaardienst Lijn Route Aanvang dienst Ochtendspits Daluren Middagspits Avond Einde dienst 77B Rijnhaven - Zuidplein 6:00 15' 15' 15' 30' 22:00 78 Hoogvliet 6:00 15' 20' 20' 30'-60' 0:30 79 Poortugaal - Delta Psych.Centrum 7:00 20' 30' 30' :00 80 Hoogvliet Metro - Binnenban 6:30 30' 30' 30' 60' 23:30 82 Zuidplein - Portland 6:00 15' 30' 15' 30' 0:00 83 Keizerswaard - Kralingse Zoom 6:00 30' 30' 30' 30' 0:00 84 Zuidplein - Station Barendrecht 6:00 15'-10' 15' 15'-10' 30' 0:00 95 Capelsebrug - Rivivum/Capelle West 96 Busstation Krimpen - Stormpolder 6:30 30' ' :00 97 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 5:30 6' 15' 10' 30' 0:00 98 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 5:30 7½' 15' 6' 30' 0: Pendelbusje tram Woudhoek 19: ' 0: Schiedam Centrum - Maassluis West 6:00 30' 30' 30' : Kralingse Zoom - Slikkerveer 6:30 15' 30' 30' 30' 20: Zuidplein - Dordrecht 6:30 30' 60' 30' : Zuidplein Ridderkerk 6:00 10' 15' 10' 30' 0: Zuidplein - Ridderkerk 6:00 10' 15' 10' 30' 0: Rodenrijs - Zoetermeer 6:00 10' 20' 10' 30' 0: Zuidplein - Barendrecht 6:30 30' ' : Barendrecht 7:00 15' ' : Kralingse Zoom - Ridderkerk 7:00 15' 30' 15' : Zuidplein - Kralingse Zoom 7:30 30' ' : Zuidplein - Ridderkerk 6:30 30' ' :30 ST1 Kleinschalig vervoer Maassluis* 19: :30 ST2 Kleinschalig vervoer Vlaardingen* 7: :00 P1 Pendelbus Vijfsluizen Vlaardingen oost* 6:30 10' ' : Rodenrijs - Bleiswijk 6:00 10' 20' 10' 30' 0:30 60' :00 30' 30' 30' 23:30 Rotterdam Noord - Westpolder Delft 90 (3) 183 Zuidplein - Kralingse Zoom 6:00 30' 30' 30' :00 Bus WERKDAG Vakantiedienst Lijn Route Aanvang dienst Ochtendspits Daluren Middagspits Avond Einde dienst 30 Station Alexander - Schollevaar 6:00 15' 15' 15' 15'-30' 0:00 31 Station Alexander - Oostgaarde 6:00 15' 30' 30' :30 32 Overschie - Station Zuid 6:00 15' 15' (4) 15' (4) 20' 0:00 33 Rotterdam Centraal- Meijersplein 5:30 15' 15' 15' 15' 0:00 35 Station Alexander - Melanchthonweg 6:00 30' 30' 30' 30'' 0:00 36 Station Alexander - Kralingse Zoom 6:00 15' 15' 15' 30' 0:00 37 Station Alexander - Capelsebrug 7:30 60' 60' 60' :30 38A Schiedam Centrum - Rotterdam Centraal 6:00 15' 15' 15' :00 38B Rotterdam Centraal - Crooswijk 6:00 15' 15' 15' 20'-60' 23:30 40 Rotterdam Centraal - Delft 6:30 30' 60' 30' :30 42 Marconiplein Bedr.ter. Noord-West 6:00 12' 30' 12' :00 44 Rotterdam Centraal - Zuidplein 6:00 15' 15' 15' 20' 0:00 47 Shuttle Noordereiland 6:30 20' 20' 20' 20' 22:00 51 Schiedam Centrum - Woudhoek 7:30 30' 30' 30' :00 21 november

134 Vervoerplan RET 2018 Bus WERKDAG Vakantiedienst Lijn Route Aanvang dienst Ochtendspits Daluren Middagspits Avond Einde dienst 53 Schiedam Centrum - Woudhoek 6:30 30' 60' 30' :30 54 Schiedam Centrum - De Gorzen 6:00 30' 30' 30' 30' 0:00 56 Holy Noord - Vlaardingen West 6:00 15' 15' 15' 15'-30' 0:00 66 Zuidplein - Feijenoord 6:00 15' 15' 15' 20' 0:00 67 Zuidplein - Pendrecht 6:00 20' 30' 20' 30' 22:00 68 Zuidplein - Heijplaat 6:00 20' 20' 20' 30' 0:00 68 Slinge - Waalhaven rijdt niet 69 Zuidplein - Pernis 6:30 30' ' :00 69 Zuidplein - Waalhaven rijdt niet 70 Charlois - Keizerswaard 6:00 10' 10' 10' 20' 0:00 72 Zuidplein - Sluisjesdijk 7:00 30' ' :00 74 Zuidplein - Charloisse Lagedijk 10: ' 30' :00 76 Zuidplein - Keizerswaard 6:00 15' 15' 15' 20' 0:00 77A ss Rotterdam - Rijnhaven 6:00 10' 15' 10' 15' 0:30 77B Rijnhaven - Zuidplein 6:00 20' 30' 20' 30' 22:00 78 Hoogvliet 6:00 30' 30' 30' 30'-60' 0:30 79 Poortugaal - Delta Psych.Centrum 7:00 30' 30' 30' :00 80 Hoogvliet Metro - Binnenban 6:30 30' 30' 30' 60' 23:30 82 Zuidplein - Portland 6:00 15' 30' 15' 30' 0:00 83 Keizerswaard - Kralingse Zoom 6:00 30' ' 30' 0:00 84 Zuidplein - Station Barendrecht 6:00 15' 15' 15' 30' 0:00 95 Capelsebrug - Rivivum/Capelle West 96 Busstation Krimpen - Stormpolder 6:30 30' ' :00 97 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 5:30 10' 30' 10' 30' 0:00 98 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 5:30 10' 30' 10' 30' 0: Pendelbusje tram Woudhoek 19: ' 0: Schiedam Centrum - Maassluis West 6:00 30' 30' 30' : Kralingse Zoom - Slikkerveer 6:30 30' 30' 30' 30' 20: Zuidplein - Dordrecht 6:30 60' 60' 60' : Zuidplein Ridderkerk 6:00 15' 20' 15' 30' 0: Zuidplein - Ridderkerk 6:00 15'-30' 20' 15'-30' 30' 0: Rodenrijs - Zoetermeer 6:00 15' 30' 15' 30' 0: Rodenrijs - Bleiswijk 6:00 15' 30' 15' 30' 0: Rotterdam Noord - Westpolder Delft 6:00 30' 30' 30' 60'-90 (3) 23: Zuidplein - Kralingse Zoom 6:00 30' 30' 30' : Zuidplein - Barendrecht 6:30 30' ' : Barendrecht 7:00 15' ' : Kralingse Zoom - Ridderkerk 7:00 30' 30' 30' : Zuidplein - Kralingse Zoom 7:30 30' ' : Zuidplein - Ridderkerk 6:30 30' ' :30 ST1 Kleinschalig vervoer Maassluis* 19: :30 ST2 Kleinschalig vervoer Vlaardingen* 7: :00 P1 Pendelbus Vijfsluizen Vlaardingen oost* 6:30 15' ' :30 21 november

135 Vervoerplan RET 2018 Bus ZATERDAG Lijn Route Aanvang dienst Ochtend Middag Avond Einde dienst 30 Station Alexander - Schollevaar 7:00 15'-30' 15' 15'-30' 0:00 31 Station Alexander - Oostgaarde 9:00 60' 30' :30 32 Overschie - Station Zuid 7:00 15'-30' 10' 20' 0:00 33 Rotterdam Centraal- Meijersplein 5:30 15'-30' 15'-30' 15'-30' 0:00 35 Station Alexander - Melanchthonweg 6:30 30'-60' 30' 30' 0:00 36 Station Alexander - Kralingse Zoom 7:00 20'-30' 20' 30' 0:00 37 Station Alexander - Capelsebrug 10: ' :30 38A Schiedam Centrum - Rotterdam Centraal 7:00 15'-20' 15' :00 38B Rotterdam Centraal - Crooswijk 7:00 15'-30' 15' 20'-60' 23:30 44 Rotterdam Centraal - Zuidplein 7:00 15'-20' 15' 20' 0:00 47 Shuttle Noordereiland 8:00 20' 20' 20' 22:00 51 Schiedam Centrum - Woudhoek 10:00 60' 60' ;00 54 Schiedam Centrum - De Gorzen 7:00 30' 30' 30' 0:00 56 Holy Noord - Vlaardingen West 7:00 30'-20' 10' 15'-30' 0:00 66 Zuidplein - Feijenoord 7:00 15'-20' 15' 20' 0:00 67 Zuidplein - Pendrecht 7:30 30' 20' 30' 22:00 68 Zuidplein - Heijplaat 7:00 30'-60' 30' 30' 0:00 70 Charlois - Keizerswaard 7:00 15' 15' 20' 0:00 76 Zuidplein - Keizerswaard 7:00 15'-20' 15' 20' 0:00 77A ss Rotterdam - Rijnhaven 7:00 15' 7½'-10' 15' 0:30 77B Rijnhaven - Zuidplein 7:00 30' 20' 30' 22:00 78 Hoogvliet 7:00 30' 30' 30' 0:30 79 Poortugaal - Delta Psych. Centrum 12: ' :00 80 Hoogvliet Metro - Binnenban 7:00 60' 60' 60' 23:30 82 Zuidplein Portland 7:00 30' 30' 30' 0:00 83 Keizerswaard - Kralingse Zoom 7:00 30' ' 0:00 84 Zuidplein - Station Barendrecht 7:00 30' 15' 30' 0:00 97 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 7:00 30' 15' 30' 0:00 98 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 7:00 30' 15' 30' 0: Schiedam Centrum - Maassluis West 6:30 60' 60' : Zuidplein - Dordrecht 8:30 60' 60' : Zuidplein - Ridderkerk 6:30 30' 20' 30' 0: Zuidplein - Ridderkerk 6:30 30' 20' 30' 0: Rodenrijs - Zoetermeer 7:00 30' 20' 30' 0: Rodenrijs - Bleiswijk 6:30 30' 20' 30' 0: Rotterdam Noord - Berkel Westpolder 7:00 30'-60' 30' 60'-90 (3) 23: Zuidplein - Kralingse Zoom 7:00 30'-60' 30' : Zuidplein - Kralingse Zoom rijdt niet ST1 Kleinschalig vervoer Maassluis* 19: :30 ST2 Kleinschalig vervoer Vlaardingen* rijdt niet P1 Pendelbus Vijfsluizen Vlaardingen oost* rijdt niet 21 november

136 Vervoerplan RET 2018 Bus ZONDAG Lijn Route Aanvang dienst Ochtend Middag Avond Einde dienst 30 Station Alexander - Schollevaar 9:00 30' 20' 30' 0:00 31 Station Alexander - Oostgaarde 11:00 60' 30' :30 32 Overschie - Station Zuid 9:00 20' 15' 20' 0:00 33 Rotterdam Centraal- Meijersplein 5:30 20' 15' 20' 0:00 35 Station Alexander - Melanchthonweg 9:00 30'-60' 30' 30' 0:00 36 Station Alexander - Kralingse Zoom 9:00 30'-60' 20' 30' 0:00 37 Station Alexander - Capelsebrug rijdt niet 38A Schiedam Centrum - Rotterdam Centraal 9:00 20' 15' :00 38B Rotterdam Centraal - Crooswijk 9:00 30' 30' 30'-60' 23:30 44 Rotterdam Centraal - Zuidplein 9:00 20' 15' 20' 0:00 47 Shuttle Noordereiland 9:00 20' 20' 20' 22:00 51 Schiedam Centrum - Woudhoek rijdt niet 54 Schiedam Centrum - De Gorzen 9:00 30' 30' 30' 0:00 56 Holy Noord - Vlaardingen West 9:00 30' 15' 15'-30' 0:00 66 Zuidplein - Feijenoord 9:00 20' 15' 20' 0:00 67 Zuidplein - Pendrecht 9:30 60' 30' 30' 22:00 68 Zuidplein - Heijplaat 9:30 60' 30' 60' 0:00 70 Charlois - Keizerswaard 9:00 20' 15' 20' 0:00 76 Zuidplein - Keizerswaard 9:00 20' 15' 20' 0:00 77A ss Rotterdam - Rijnhaven 9:00 15' 15' 15' 0:30 77B Rijnhaven - Zuidplein 9:00 30' 30' 30' 22:00 78 Hoogvliet 9:00 30' 30' 30' 0:30 79 Poortugaal - Delta Psych. Centrum 12: ' :00 80 Hoogvliet Metro - Binnenban 9:00 60' 60' 60' 23:30 82 Zuidplein Portland 9:00 30' 30' 30' 0:00 83 Keizerswaard - Kralingse Zoom 9:00 30' 30' 30' 0:00 84 Zuidplein - Station Barendrecht 9:00 30' 30' 30' 0:00 97 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 8:30 30' 30' 30' 0:00 98 Capelsebrug - Krimpen a/d IJssel 8:30 30' 30' 30' 0: Schiedam Centrum - Maassluis West rijdt niet 144 Zuidplein - Ridderkerk 8:30 30' 30' 30' 0: Zuidplein - Ridderkerk 8:30 30' 30' 30' 0: Rodenrijs - Zoetermeer 9:00 30' 30' 30' 0: Rodenrijs - Bleiswijk 8:30 30' 30' 30' 0: Rotterdam Noord - Berkel Westpolder 9:00 60' 60' 60'-90 (3) 23: Zuidplein - Kralingse Zoom rijdt niet 283 Zuidplein - Kralingse Zoom rijdt niet ST1 Kleinschalig vervoer Maassluis* 10: :30 ST2 Kleinschalig vervoer Vlaardingen* rijdt niet P1 Pendelbus Vijfsluizen Vlaardingen oost* rijdt niet (3) lijn 174 s avonds Rotterdam Noord Westpolder (4) tijdens Kerstvakantie rijdt lijn 32 de reguliere jaardienstregeling (*) eventueel lijnnummer nader te bepalen 21 november

137 VERVOERPLAN 2018 Voorne-Putten / Rozenburg 21 november 2016

138 VERVOERPLAN VOORNE-PUTTEN / ROZENBURG 2018 Connexxion is de concessiehouder van het concessie Voorne-Putten / Rozenburg van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. De concessie omvat het grondgebied van de gemeente Nissewaard, Hellevoetsluis, Westvoorne en Brielle en delen van de gemeente Rotterdam (Rozenburg en Havengebieden). Analyse afgelopen jaren: In onderstaande tabel is een overzicht weergegeven van het aantal instappers per lijn voor de afgelopen 3 jaren 2014, 2015 en Het kalenderjaar 2016 is op moment van schrijven nog niet afgelopen. De opgave voor 2016 is derhalve een schatting. Het betreft de realisatie t/m de maand september en een ophoging voor de laatste 3 maanden. Deze is als volgt bepaald: voor 2015 is per lijn het aandeel van de maanden t/m september in het jaartotaal berekend. Dan is het aandeel van de laatste 3 maanden van 2015 in het jaartotaal ook bekend. Aangenomen is dat die aandeel in 2016 gelijk is. Het betreft het aantal instappers op basis van check-in met de OV-chipkaart. Reizigers die met een ander kaartje reizen, zijn in deze reizigersaantallen niet meegenomen. instap instap instap lijn: vs Spijkenisse, Metro Akkers - Elementen % 84 Spijkenisse, Maaswijk - Metro Akkers % 87 Spijkenisse, Metro Centrum - Halfweg % 101 Hellevoetsluis - Spijkenisse % 102 Hellevoetsluis - Spijkenisse % 103 Rockanje - Spijkenisse % 104 Hellevoetsluis - Spijkenisse % 105 Rozenburg - Spijkenisse % 106 Rozenburg - Spijkenisse % 110 Oostvoorne-Hellevoetsluis % 111 Hellevoetsluis - Spijkenisse % 115 Rozenburg - Spijkenisse % 192 Vierpolders - Tinte % 205 Spijkenisse - Botlek % NB n.v.t. totaal % In 2016 was er een kleine toename van het aantal instappers over alle buslijnen van 1,0% op jaarbasis ten opzichte van het jaar Hiermee is de stijgende lijn van 2015 voortgezet. Onderling tussen de lijnen zijn er verschillen waar te nemen; met verschillende achterliggende oorzaken: Lijn 81 kende een daling van het aantal instappers in De oorzaak daarvan is ons niet bekend; er zijn geen vervoerkundige wijzigingen. Het komende jaar besteden we aan analyse en zo mogelijke verbetering van dit soort effecten. Lijn 84 kende in 2016 een lichte stijging ten opzichte van 2015 door stabiliteit van de frequentie. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

139 De toename op scholierenlijn 110 wordt veroorzaakt door betere afstemming op de schooltijden. Scholieren nemen vaker de bus in plaats van de fiets. De toename op lijn 192 betreft de Buurtbus waar medio 2014 betaling met de chipkaart mogelijk werd. Deze toename zet door in 2015 en 2016 De lijnen 105 en 205 naar de Botlek laten een groei zijn in aantal reizigers. Een verklaring hiervoor is o.a. de congestie rondom de N15 / Hartelbrug en de snelle(re) reismogelijkheden van de bus via de busdoorsteek bij het Hartelkruis. Lijn 104 is een nieuwe lijn die per december 2015 is gaan rijden vanuit de concessie Hoeksche Waard / Goeree-Overflakkee via Hellevoetsluis naar Spijkenisse. De route is gelijk aan lijn 111 en de komst van lijn 104 verklaart ook de daling op lijn 111. Het aantal instappers onder NB betreft het niet goed toebedelen aan / registreren van reizigers op een bepaalde buslijn binnen het registratiesysteem van Connexxion. Door nieuwe software is dit in de loop van 2015 verholpen. Wijzigingen 2018 Voor het dienstregelingjaar 2018 heeft de Metropoolregio Rotterdam Den Haag aan Connexxion te kennen gegeven dat het voorzieningenniveau in 2018 ongewijzigd kan blijven. Het aantal dienstregelinguren blijft daarmee gelijk aan Aansluiting op Metro RET De grootste wijziging in 2018 betreft de ingebruikname van de metro naar Hoek van Holland, die is voorzien na de zomervakantie van Aangegeven is dat deze ingebruikname ook gevolgen heeft voor de metrotijden in Spijkenisse. Op dit moment zijn de exacte aankomsten vertrektijden van de metro in Spijkenisse nog niet bekend. Hierdoor zijn de consequenties voor het bustijden nog niet te bepalen. Vooralsnog gaat Connexxion ervan uit dat het een kwestie van schuiven in de tijden wordt en dat er geen extra ritten geboden hoeven te worden. Speciale aandacht vergen de aansluitingen in de vroege ochtend- en in de avonduren. Deze zijn, gezien de lagere frequentie van zowel bus als metro, voor de reiziger belangrijk. Connexxion voert overleg met de RET om aansluiting tussen bus en metro bij Spijkenisse Metro Centrum goed te blijven faciliteren. De reizigersaantallen op Voorne-Putten zijn stabiel en ook de ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied geven geen aanleiding tot grootschalige wijzigingen. De frequentie en bedieningsperiodes van de verschillende lijnen zullen geen verandering ondergaan. Kleine aanpassingen op ritniveau, aanpassingen in de rijtijden en overstaptijden kunnen op beperkte schaal wel plaats vinden: Aanpassing rijtijden en rijtijdverdeling De wereld verandert constant en kan daardoor van invloed zijn op rijtijden en rijtijdverdeling op diverse lijnen. Het is een continu proces om aan de hand van de data uit het voertuigvolgsysteem zonodig aanpassingen te doen. Met de dienstregeling per 11 december 2017 zijn aanpassingen doorgevoerd. Aanpassingen voor 2018 zullen pas in de eerste maanden van 2017 zichtbaar worden. Op het moment van opstellen van dit vervoerplan is dus nog niet bekend op welke lijnen en op welke momenten de rijtijden gecorrigeerd zullen worden. Tevens zal er maar een korte tijd zijn om aanpassingen door te voeren. De data is pas na het 1 e kwartaal beschikbaar en moet halverwege het 3 e kwartaal ingaan. De vertrektijden vanaf de haltes zullen naar verwachting als gevolg van de gewijzigde metrotijden voor de reizigers wijzigen. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

140 Overzicht buslijnen Voorne-Putten / Rozenburg 2017 Onderstaand wordt een beschrijving per lijn gegeven van alle lijnen op Voorne-Putten. De belangrijkste halte op Voorne-Putten is het busstation Spijkenisse Metro Centrum. Dit is een (begin/eind-)halte voor de buslijn 81,84,87,101,102,103,104,105,106,111,115 en 205. Bij deze halte geven de buslijnen aansluiting op elkaar en op de metrolijnen C en D van de RET. Ook is vanaf het busstation het Medisch Centrum Spijkenisse bereikbaar en het centrum / de binnenstad van Spijkenisse. De buslijnen 81,84 en 105 rijden als stadslijnen ook nog door het centrum van Spijkenisse met extra haltes nabij de voorzieningen in het centrum. Overzicht buslijnen: Lijn 81 De stadslijn 81 in Spijkenisse biedt de verbinding vanuit de (nieuwbouw)wijk De Elementen naar metrostation Spijkenisse Centrum en een verbinding vanuit de wijk Sterrenkwartier naar metrostation Spijkenisse Centrum. Lijn 81 rijdt op alle dagen en rijdt in de spitsperioden in een frequentie van om de 10 minuten. Lijn 81 wordt gereden met 8-persoons-busjes. Lijn 84 De stadslijn 84 in Spijkenisse bestaat eigenlijk uit 2 delen: een deel door de wijken Maaswijk en Schenkel naar metrostation Spijkenisse Centrum en een deel door de wijken Vogelenzang en De Hoek naar de metrostations Spijkenisse Akkers en Spijkenisse Centrum. Het deel naar Maaswijk is het drukste deel van alle stadslijnen in Spijkenisse met een frequentie in de hoogspits van om de 5 minuten. Lijn 84 rijdt op alle dagen. In de wijk Maaswijk wordt een lusroute gereden waarbij de route in de ochtend en middag alterneert. Lijn 84 wordt gereden met 12m-bussen. Lijn 87 Lijn 87 verzorgt binnen Spijkenisse de verbinding tussen het metrostation Spijkenisse Centrum en de bedrijventerreinen Molenwatering en Halfweg. Lijn 87 rijdt alleen op werkdagen in de spitsperioden en wordt gereden met 12m-bussen. Lijn 101 Lijn 101 verzorgt de verbinding tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse. Binnen Hellevoetsluis stopt lijn 101 in de wijken Kooistee, Struyten en Zuidwest. Vanaf de halte Amnesty International-laan rijdt lijn 101 door als lijn 102 naar de wijk Den Bonsen Hoek zodat heel Hellevoetsluis wordt bediend. Tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse halteert lijn 101 ook in Heenvliet en Geervliet (haltes op de busbaan Groene Kruisweg). Samen met lijn 103 en 105 is lijn 101 de drukste buslijn in de concessie Voorne-Putten. Lijn 101 rijdt alle dagen en rijdt overdag op maandag t/m vrijdag en op zaterdag 4x per uur. In de spitsperioden wordt de verbinding Spijkenisse Hellevoetsluis versterkt met de spitslijn 111 en 104. Lijn 101 wordt gereden met een mix van 12m-bussen en 18m-(gelede) bussen. Lijn 102 Lijn 102 is binnen Hellevoetsluis het verlengstuk van lijn 101 en bedient de wijken Noordwest, Den Bonsenhoek en Ravense Hoek. In de spitsuren rijdt lijn 102 rechtstreeks door naar Spijkenisse Metro Centrum, in de overige perioden is er een aansluiting op lijn 101 bij de halte Hellevoetsluis Kickersbloem. Net als lijn 101 rijdt lijn 102 op alle dagen van het jaar. Overdag wordt hierbij 4x per uur gereden. Lijn 102 wordt gereden met een mix van 12m-bussen en 18m-(gelede) bussen. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

141 Lijn 103 Lijn 103 verzorgt de verbinding tussen de kernen Rockanje, Oostvoorne, Brielle, Zwartewaal, Heenvliet, Geervliet en Spijkenisse. Het deel tussen Brielle en Spijkenisse is samen met lijn 101 de drukste lijn op Voorne-Putten. Tussen Zwartewaal en Spijkenisse kan lijn 103 gebruik maken van de vrijliggende busbaan Groene Kruisweg. Naast de aansluiting op de metro in Spijkenisse wordt lijn 103 ook gebruikt door scholieren naar de scholengemeenschappen in Brielle (o.a. Wellant College en Maerlant College). Lijn 103 wordt gereden met een mix van 12m-bussen en 18m-(gelede) bussen. Lijn 103 rijdt op alle dagen, waarbij in de drukste spitsrichting een frequentie van 8x per uur wordt geboden. Lijn 104 Lijn 104 verzorgt in de spitsuren de verbinding tussen Goeree-Overflakkee, Hellevoetsluis en Spijkenisse. Lijn 104 bedient hierbij Renesse, Ouddorp, Goedereede, Stellendam op Goeree-Overflakkee. Tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse wordt gereden volgens de route van lijn 111. Lijn 104 rijdt 2x per uur in de spitsperioden en wordt gereden met een mix van 12m-bussen en 18m- (gelede) bussen. Lijn 104 rijdt in afstemming met lijn 101 en spitslijn 111. Lijn 104 sluit in Renesse aan op lijn 133 naar Middelburg. Lijn 105 Lijn 105 is een combinatie van een stadslijn in Spijkenisse (tussen De Akkers en Noord) en een streeklijn (verbinding Spijkenisse Rozenburg). In Rozenburg rijdt lijn 105 een ontsluitende route waarbij heel Rozenburg bediend wordt. Tussen Rozenburg en Spijkenisse ontsluit lijn 105 de Botlek via haltes op de Botlekweg. In Spijkenisse rijdt lijn 105 door de wijken Schiekamp, Hoogwerf, Groenewoud, Waterland, De Akkers en Vriesland. Bij Metro Centrum zijn er overstapmogelijkheden op de metro en op andere buslijnen. Lijn 105 wordt gereden met 12m-bussen. Lijn 105 rijdt op alle dagen van de week, waarbij op werkdagen overdag in een frequentie van 4x per uur wordt gereden. Lijn 106 Lijn 106 is de langste buslijn op Voorne-Putten en loopt van Spijkenisse via Simonshaven, Zuidland, Oudenhoorn, Hellevoetsluis, Nieuwenhoorn en Brielle naar Rozenburg. Lijn 106 verzorgt hierbij de verbinding tussen kernen onderling op Voorne-Putten (bijvoorbeeld tussen Brielle en Hellevoetsluis, maar verzorgt ook de verbinding met de metro in Spijkenisse voor de kernen aan de zuidkant van Voorne-Putten (zoals Zuidland). Ook veel scholieren maken gebruik van lijn 106 om naar de scholen in Brielle en Hellevoetsluis te reizen, bijvoorbeeld het Penta College in Hellevoetsluis. Lijn 106 wordt gereden met een mix van 12m-bussen en 18m-(gelede) bussen. Lijn 106 rijdt op alle dagen van de week en kent een aantal ritten (voor scholieren) die in schoolvakanties vervallen. Lijn 107 Lijn 107 verzorgt de onderlinge verbinding tussen de kernen in de gemeente Bernisse: Oudenhoorn, Zuidland, Abbenbroek, Heenvliet en Geervliet. Reizigers naar Spijkenisse kunnen overstappen in Zuidland op lijn 106 of in Heenvliet op lijn 101/103. Lijn 107 is een belbus, waarbij reizigers de betreffende rit telefonisch kunnen aanvragen. Lijn 107 wordt daarbij gereden met taxibusjes. Lijn 110 Met name voor scholieren rijdt lijn 110 tussen Oostvoorne, Rockanje en Hellevoetsluis. Scholieren die naar de scholen in Hellevoetsluis reizen (o.a. CSG Helinium en Penta College) hoeven hierbij niet om te reizen via en over te stappen bij Brielle busstation Rugge. Lijn 110 rijdt alleen tijdens de spitsuren (schooltijden) en rijdt niet in de vakantieperioden. Lijn 110 wordt gereden met zowel 12m-bussen als 18m-(gelede) bussen. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

142 Lijn 111 Lijn 111 is de sneldienst van lijn 101 tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse. Lijn 111 rijdt in Hellevoetsluis over de Amnesty International-laan en door de wijk Kooistee. Lijn 111 stopt als sneldienst onderweg niet in de kernen Heenvliet en Geervliet. Samen met lijn 101 en 104 biedt lijn 111 hoge frequenties tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse; oplopend tot 15x per uur in het drukste spitsuur. Lijn 111 rijdt alleen in de spitsperioden op werkdagen en wordt gereden met zowel 12m-bussen als 18m-(gelede) bussen. Lijn 115 Lijn 115 is de sneldienst van lijn 105. Lijn 115 rijdt binnen Rozenburg grotendeels dezelfde route als lijn 105, maar rijdt in Spijkenisse een snellere route die niet via de wijken Schiekamp en Hoogwerf (Spijkenisse Noord) en Centrum loopt. Samen met lijn 105 biedt lijn 115 een frequentie van 8x per uur tussen Rozenburg en Spijkenisse in de spitsuren. Lijn 115 rijdt niet in de zomer- en Kerstvakantie. Lijn 115 wordt gereden met 12m-bussen. Lijn 192 Lijn 192 is een Buurtbus die de kernen Vierpolders en Tinte met de verschillende voorzieningen in Brielle verbindt, zoals gemeentehuis en centrum. De Buurtbus wordt gereden door vrijwilligers van de Buurtbusvereniging met een 8-persoons voertuig (buurtbus). Op Buurtbus lijn 192 zijn naast de OV-chipkaart en alle chipkaart-producten ook aparte Buurtbus-kaartjes geldig. Lijn 205 Lijn 205 verzorgt de verbinding tussen het metrostation Spijkenisse Centrum en het industriegebied Botlek. In het bijzonder bedient lijn 205 het bedrijventerrein Distripark Botlek. Daarna rijdt lijn 205 door naar de halte en het bedrijf Huntsman. Lijn 205 rijdt alleen in de spitsuren op werkdagen. Lijn 205 wordt gereden met 12m-bussen. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

143 Overzicht lijnen en frequenties 2017: In onderstaande frequentietabel staat een overzicht van de buslijnen op Voorne-Putten met de daarbij horende frequenties op de verschillende dagsoorten. Bij de tijden van 1 e en laatste rit wordt een marge gehanteerd van 15 minuten, mede afhankelijk van het bieden van aansluitingen. WERKDAGEN Frequenties: Lijn: 1 e rit Ochtend overdag Middagspits avond Laatste -spits rit 1) 81 Spijkenisse Elementen Spijkenisse Sterrenkwartier 5: :45 84 Spijkenisse Metro Centrum Spijkenisse Maaswijk 84 Spijkenisse Metro Centrum Spijkenisse Akkers 5: , :45 5: :45 87 Spijkenisse Metro Centrum Hofweg 7:00 15/ : Spijkenisse Hellevoetsluis 5: : Spijkenisse Hellevoetsluis 6: : Spijkenisse Brielle Rockanje 5:00 7,5* 15 7,5* 30 23: (Renesse-) Hellevoetsluis - Spijkenisse 6: : Spijkenisse Akkers Rozenburg 5: : Spijkenisse Hellevoetsluis Brielle Rozenburg 107 Oudenhoorn Abbenbroek Geervliet (belbus) 5: :15 7: : Oostvoorne- Rockanje Hellevoetsluis 7: : Spijkenisse Hellevoetsluis (spitslijn) 6:30 4/ 5** - 5/ 10** - 18: Spijkenisse Rozenburg (spitslijn) 6: : Vierpolders Brielle Tinte (Buurtbus) 8: : Spijkenisse Botlek 6: :45 1) dit zijn nog de tijden uit 2017, omdat zij voor 2018 nog niet bepaald kunnen worden. * = gedeelte Brielle Spijkenisse ** = samen met lijn 104 Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

144 ZATERDAG Frequenties: Lijn: 1 e rit Ochtend Middag avond Laatste rit 1) 81 Spijkenisse De Elementen Spijkenisse Sterrenkwartier 7: :45 84 Spijkenisse Metro Centrum Spijkenisse Maaswijk 7: :45 84 Spijkenisse Metro Centrum Spijkenisse Akkers 7: : Spijkenisse Hellevoetsluis 6: : Spijkenisse Hellevoetsluis 6: : Spijkenisse Brielle Rockanje 6: : Spijkenisse Akkers Rozenburg 6:30 15*** 15*** 30 23: Spijkenisse Hellevoetsluis Brielle Rozenburg 6: : Oudenhoorn Abbenbroek Geervliet (belbus) 8: :30 1) dit zijn nog de tijden uit 2017, omdat zij voor 2018 nog niet bepaald kunnen worden. *** = gedeelte stadsdienst Spijkenisse ZONDAG Frequenties: Lijn: 1 e rit Ochtend Middag avond Laatste rit 1) 81 Spijkenisse De Elementen Spijkenisse Sterrenkwartier 9: :45 84 Spijkenisse Metro Centrum Spijkenisse Maaswijk 9: :45 84 Spijkenisse Metro Centrum Spijkenisse Akkers 9: : Spijkenisse Hellevoetsluis 8: : Spijkenisse Hellevoetsluis 8: : Spijkenisse Brielle Rockanje 8: : Spijkenisse Akkers Rozenburg 8: : Spijkenisse Hellevoetsluis Brielle Rozenburg 8: : Oudenhoorn Abbenbroek Geervliet (belbus) 10: :30 1) dit zijn nog de tijden uit 2017, omdat zij voor 2018 nog niet bepaald kunnen worden. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

145 Dienstregelingkalender 2018 De dienstregeling 2018 loopt van zondag 20 augustus 2017 tot en met zaterdag 8 december Op bijzondere (feest)dagen wordt de dienstregeling als volgt uitgevoerd: Datum: Bijzondere dag: Dienstregeling volgens: Maandag 25 december e Kerstdag Zondagdienst Dinsdag 26 december e Kerstdag Zondagdienst Zondag 31 december 2017 Oudjaar Zondagdienst Maandag 1 januari 2018 Nieuwjaarsdag Zondagdienst Vrijdag 30 maart 2018 Goede Vrijdag Werkdag Zondag 1 april e Paasdag Zondagdienst Maandag 2 april e Paasdag Zondagdienst Vrijdag 27 april 2018 Koningsdag Zaterdagdienst Donderdag 10 mei 2018 Hemelvaartsdag Zondagdienst Vrijdag 11 mei 2018 Dag na Hemelvaart Werkdag Zondag 20 mei e Pinksterdag Zondagdienst Maandag 21 mei e Pinksterdag Zondagdienst Herfstvakantie = zondag 15 oktober t/m zaterdag 21 oktober 2017 Kerstvakantie = zondag 24 december 2017 t/m zaterdag 6 januari 2018 Voorjaarsvakantie = zondag 25 februari t/m zaterdag 3 maart 2018 Paasvakantie = vrijdag 30 maart t/m maandag 2 april 2018 Meivakantie = vrijdag 27 april t/m zaterdag 5 mei 2018 Pinksteren = zondag 20 mei t/m maandag 21 mei 2018 Zomerperiode = zondag 30 juni t/m zaterdag 18 augustus 2018 Herfstvakantie = zondag 21 oktober t/m zaterdag 27 oktober 2018 Op lijn 103,106 en 110 rijden er ritten speciaal voor scholieren. Deze ritten vervallen tijdens schoolvakanties en op dagen dat de scholen gesloten zijn. Deze data worden met een voetnoot in de dienstregeling bij de betreffende ritten weergegeven. Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

146 VERVOERPLAN 2018 PARKSHUTTLE Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016

147 Parkshuttle 2018 De huidige concessie Parkshuttle heeft een looptijd tot december Onlangs heeft de Metropoolregio Rotterdam Den Haag een verlenging van twee jaar gegund aan Connexxion. Onderstaande gegevens van de Parkshuttle zijn gebaseerd op voortzetting van het huidige vervoeraanbod bij een verlenging. De Parkshuttle verzorgt de verbinding tussen metrostation Kralingse Zoom via de wijk Fascinatio naar het bedrijvenpark Rivium. Op het bedrijvenpark Rivium heeft de Parkshuttle meerdere haltes. De volgende haltes doet de Parkshuttle aan: Rotterdam, Kralingse Zoom Capelle a/d IJssel, Fascinatio Capelle a/d IJssel, Rivium 1 e straat Capelle a/d IJssel, Rivium 2 e straat Capelle a/d IJssel, Rivium 4 e straat De Parkshuttle wordt uitgevoerd met 6 onbemande en elektrische voertuigen die geleid worden via sensoren in het wegdek. De Parkshuttle rijdt hierbij op volledig eigen baan. De Parkshuttle rijdt als een vraagafhankelijk systeem met aanmelding via een drukknop bij de haltes. De dienstregeling en bedieningstijden van de Parkshuttle blijven ongewijzigd. De Parkshuttle rijdt op werkdagen tussen en uur. In de spitsperioden worden alle 6 de voertuigen ingezet, waarbij continu doorgereden wordt. De wachttijd / interval van de Parkshuttle is hierbij 3 minuten. In de dalperiode rijdt de Parkshuttle met 3 voertuigen en is de wachttijd hooguit 7 minuten. Wachttijd / interval spitsperiode dalperiode Parkshuttle Rivium Max. 3 minuten Max. 7 minuten Concept Vervoerplan 2018 Connexxion nov 2016