Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Suriname Nr. 97 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 11 juli 2000 De vaste commissie voor Buitenlandse Zaken 1 heeft op 28 juni 2000 overleg gevoerd met minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken over de actuele situatie in Suriname. Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Blaauw (VVD), Weisglas (VVD), Van den Berg (SGP), Ter Veer (D66), Van Middelkoop (RPF/GPV), Valk (PvdA), Apostolou (PvdA), Hillen (CDA), Verhagen (CDA), ondervoorzitter, M.B. Vos (GroenLinks), Marijnissen (SP), Hessing (VVD), Hoekema (D66), Dijksma (PvdA), Van Ardenne-van der Hoeven (CDA), Van den Doel (VVD), Koenders (PvdA), De Boer (PvdA), voorzitter, Timmermans (PvdA), Ross-van Dorp (CDA), Remak (VVD), Van der Knaap (CDA), Karimi (GroenLinks), Bussemaker (PvdA) en Wilders (VVD). Plv. leden: Dijkstal (VVD), Van Baalen (VVD), De Graaf (D66), Van t Riet (D66), Rouvoet (RPF/GPV), Zijlstra (PvdA), Belinfante (PvdA), Visser-van Doorn (CDA), Eurlings (CDA), Harrewijn (GroenLinks), Van Bommel (SP), Cherribi (VVD), Scheltema-de Nie (D66), Gortzak (PvdA), De Haan (CDA), Snijder- Hazelhoff (VVD), Albayrak (PvdA), Van Oven (PvdA), Feenstra (PvdA), Leers (CDA), Patijn (VVD), Van den Akker (CDA), Rosenmöller (GroenLinks), Duivesteijn (PvdA) en Balemans (VVD). De heer Weisglas (VVD) sprak allereerst zijn waardering uit voor de duidelijke brief van de minister. Zoals ook in de brief wordt gesteld zal er, hoe de overheidsbetrekkingen met Suriname zich ook zullen ontwikkelen, altijd sprake blijven van een speciale relatie tussen de Surinaamse en de Nederlandse bevolking. De verkiezingen zijn goed verlopen en er is sprake van een interessante en verheugende uitslag, omdat die perspectief biedt op nieuwe betrekkingen en de invulling van die speciale relatie tussen beide landen. Hij was het ermee eens dat beslissingen over de samenwerking tussen Suriname en Nederland pas kunnen worden voorbereid, nadat de Surinaamse regering is gevormd en een regeerprogramma is gepresenteerd. Er zal sprake moeten zijn van economische hervormingen, een versterking van de democratische rechtsstaat en een verbetering van elementaire zaken in de gezondheidszorg en het onderwijs. Verder blijven de beleidsuitgangspunten van goed bestuur en goed beleid onverminderd van kracht voor de bepaling van het Nederlandse standpunt. Daaraan heeft het de afgelopen jaren in Suriname ontbroken. De heer Weisglas was van mening dat de Nederlandse regering de intentie zou moeten uitspreken om op korte termijn daadwerkelijk ondersteuning te geven bij de versterking van de democratische rechtsstaat en de economische hervormingen. Worden daartoe voorbereidingen getroffen? Er zou bijvoorbeeld gedacht kunnen worden aan ondersteuning bij de belastingheffing. De heer Weisglas zou het buitengewoon betreuren als de nieuwe Surinaamse regering heel veel energie zou moeten stoppen in het grensconflict met Guyana. Het risico van een gewelddadig treffen is nog steeds niet helemaal van de baan. Hij vroeg naar het oordeel van de minister over de aard van het conflict. Zou er niet kunnen worden bemiddeld door een internationale organisatie teneinde escalatie van het conflict te voorkomen? KST47280 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2000 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 1

2 De heer Verhagen (CDA) constateerde naar aanleiding van de verkiezingen dat het Surinaamse volk heeft gekozen voor verandering en het gevoerde beleid van de afgelopen jaren, dat heeft geresulteerd in een grote financiële malaise, heeft afgewezen. De uitspraak van de vier partijen die gezamenlijk het Nieuw front vormen dat een stem op het front een stem voor structurele aanpassingen is, schept verwachtingen en geeft hoop. Er was naar zijn mening dan ook goede hoop op een normalisering van de betrekkingen tussen Suriname en Nederland. Hij vond de brief van het kabinet te afhoudend. Er moet sprake zijn van goed beleid en bestuur in Suriname alvorens over de toekomstige betrekkingen kan worden gesproken. De heer Verhagen was juist van mening dat het gesprek met de Surinaamse regering moet worden aangegaan teneinde programma s te starten waardoor dat «good governance» kan worden gerealiseerd. Daarmee kan niet te lang worden gewacht. Hij betreurde het voorts dat de aanzienlijke steun die non-gouvernementele organisaties (NGO s) in Nederland aan de Surinaamse bevolking hebben gegeven, niet is beloond met een stimulans in die richting. Het NGO-fonds is niet uitgeput. Als Nederland vooruitlopend op de besprekingen met de Surinaamse regering via de NGO s extra humanitaire hulp zou geven, zou daarmee een signaal aan de Surinaamse bevolking worden gegeven. Een dergelijk gebaar zou wel degelijk op zijn plaats zijn. Naar zijn mening zou dat geen afbreuk doen aan de terechte eisen die worden gesteld ten aanzien van de sanering van de economie. De heer Verhagen pleitte voor een grotere betrokkenheid van de NGO s en voor een verbreding van de relatie tussen Nederland en Suriname. De contacten zouden niet beperkt moeten blijven tot het regeringsniveau, maar ook de NGO s, het bedrijfsleven en de bevolking zelf zouden erbij betrokken moeten worden. Hij achtte de kans op internationalisering van de hulp vrij klein, gelet op het feit dat daarvoor een verdragswijziging nodig is. Hij kon zich wel vinden in een grotere rol van het Internationaal monetair fonds (IMF) en de Inter-American Development Bank (IDB) bij de analyse en de conditionering van het te voeren sociaal-economisch beleid. Hij vroeg vervolgens aandacht voor projecten van «Conservation International» (IUCN) ten behoeve van een duurzaam beheer van het tropenbos in Suriname. Hij verzocht de minister in de toekomstige betrekkingen met Suriname aandacht te schenken aan deze projecten. In het kader van het rechtshulpverdrag vroeg de heer Verhagen om een reactie van de minister op de mogelijkheid om de heer Bouterse in Nederland te berechten voor de decembermoorden. Ten slotte sprak de heer Verhagen de hoop uit dat er snel gekomen kan worden tot een volledig herstel van de betrekkingen met Suriname. Ook mevrouw Karimi (GroenLinks) was zeer te spreken over de manier waarop de Surinaamse bevolking gebruik heeft gemaakt van haar democratische rechten. Er was sprake van een zeer hoge opkomst en het beleid van de vorige regering is duidelijk afgestraft. Vertragingstactieken zijn met het oog op de toegenomen armoede, de grote inkomensverschillen en de problemen in het onderwijs en de gezondheidszorg zeer ongewenst. Er moet derhalve zo snel mogelijk een nieuwe regering worden gevormd. Deze nieuwe regering zal in eerste instantie haar handen vol hebben aan het puinruimen. Hoe zal in dat licht met het criterium van goed beleid en bestuur worden omgegaan? Dat moet immers nog helemaal van de grond komen. Wat is overigens de stand van zaken bij de vorming van een nieuwe Surinaamse regering? Is de verkiezingsuitslag nu überhaupt definitief vastgesteld? Mevrouw Karimi herinnerde eraan dat er in het vorige algemeen overleg kamerbreed op aangedrongen is dat niet alleen zakelijkheid maar ook betrokkenheid uitgangspunt van het beleid ten opzichte van Suriname zou moeten zijn. Zij vond de brief van de regering te afstandelijk. De Neder- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 2

3 landse regering neemt een te afwachtende houding aan en zou meer betrokkenheid bij de opstelling van het beleid moeten tonen. Bovendien zou de nieuwe Surinaamse regering een beroep op Nederland moeten kunnen doen bij het formuleren van het toekomstige beleid. Verder is in het vorige overleg toegezegd dat er gesprekken zouden plaatsvinden met de Surinaamse gemeenschap in Nederland. Hebben die gesprekken inderdaad plaatsgevonden? Hoe zal die Surinaamse gemeenschap worden betrokken bij de vormgeving van het Nederlandse beleid ten opzichte van Suriname? Mevrouw Karimi sprak vervolgens haar zorgen uit over de rol die het IMF en de IDB zullen hebben bij het formuleren van het toekomstige beleid. Zij vreesde dat er wederom sprake zal zijn van blauwdrukken van deze internationale financiële instellingen. In de brief wordt gesteld dat Suriname door een verdere diversificatie van zijn internationale relaties en een vergroting van de regionale integratie de sterke gerichtheid op Nederland zou kunnen verminderen. Mevrouw Karimi was van mening dat de intensieve relatie tussen Suriname en Nederland een vaststaand gegeven is. Die is niet alleen historisch bepaald, maar wordt ook ingegeven door het feit dat er net zoveel mensen van Surinaamse afkomst in Nederland als in Suriname wonen. Tot slot wilde mevrouw Karimi weten of de continuïteit van het NGOfonds gewaarborgd is. Op welke manier kunnen de NGO s daar een beroep op blijven doen? Zij sloot zich nog aan bij de vragen over een duurzaam bosbeheer en biodiversiteit. Zij had met instemming vernomen dat de Nederlandse regering een voorstander is van een regionale aanpak op dat punt. Hoe zal de Nederlandse steun aan dat programma vorm en inhoud krijgen? De heer Hoekema (D66) toonde zich eveneens zeer ingenomen met het verloop en de uitslag van de verkiezingen in Suriname ondanks de stemadviezen uit Nederland en sprak de hoop uit dat er snel een goede nieuwe regering zal zijn gevormd. Het Surinaamse volk heeft zich uitgesproken voor structurele aanpassingen. Deze vormen de opmaat tot een nieuwe start in de verhoudingen tussen Nederland en Suriname. Ook hij was benieuwd naar de stand van zaken bij de Surinaamse kabinetsformatie. Zijn er overigens al gesprekken geweest met de Surinaamse autoriteiten en de Surinaamse gemeenschap in Nederland of wordt daarmee gewacht tot de nieuwe Surinaamse regering is aangetreden? De heer Hoekema achtte het van groot belang dat die nieuwe start op korte termijn gestalte krijgt. De relatie is de afgelopen jaren terecht sober, zakelijk en afstandelijk geweest. Aangenomen mag worden dat de voorwaarden van de vorige Surinaamse regering om weer met Nederland in gesprek te treden, tot het verleden behoren. De heer Hoekema erkende desgevraagd dat er op korte termijn een gebaar zou kunnen worden gemaakt in de richting van de Surinaamse bevolking om het een en ander aan de humanitaire noodsituatie te doen. Als vanuit Suriname om een dergelijk gebaar gevraagd wordt, dan zou dat zeer gepast zijn. Dat zou dan kunnen worden gefinancierd uit het NGO-fonds. Zitten er nog voldoende middelen in dat fonds? Zo niet, dan zal moeten worden aangevuld. Met de besprekingen over de hervatting van de hulp moet echter worden gewacht tot de totstandkoming van een nieuwe regering en een regeerprogramma. De Nederlandse regering zou wel blijk kunnen geven van een grote mate van betrokkenheid bij het nieuwe beleid van een nieuwe Surinaamse regering. De wat kille en afstandelijke toon van de kant van de Nederlandse regering kan dan ook worden bijgesteld. Ook de heer Hoekema vond de brief kort en zakelijk. Een aantal aspecten verdient een nadere uitwerking. Hij erkende dat er sprake is van een sterke bilaterale relatie tussen Nederland en Suriname. Het lijdt geen twijfel dat Suriname er belang bij heeft om het eigen beleid veel meer in te bedden in regionale organisaties, zoals de Caribbean Community and Common Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 3

4 Markets (CARICOM). Suriname moet derhalve worden gestimuleerd om zich op de regio te oriënteren. Er wordt verder gedacht aan een grotere rol van het IMF en de IDB, waardoor een sterkere donorcoördinatie, bij voorkeur onder Surinaamse leiding, mogelijk zou worden. De heer Hoekema sprak de hoop uit dat deze richting inderdaad zal worden ingeslagen, maar hij vreesde dat hier nog een lange weg te gaan is. De Nederlandse middelen zullen voorlopig nog in hoge mate bepalend zijn voor de mogelijkheden van Suriname. Hij nam aan dat de nieuwe benadering van het IMF om in te spelen op armoedebestrijding en dergelijke in het ontvangende land, ook zal doorklinken in het beleid van het IMF ten opzichte van Suriname. De heer Hoekema verzocht de regering de mogelijkheden van de NGO s goed in het oog te houden. Hij noemde in dat kader de suggestie van Cordaid om vanuit Nederlandse NGO s te werken aan de gezondheidszorg, kleinschalige bedrijfsactiviteiten en het basis- en het beroepsonderwijs. Nederland zou moeten bijdragen aan de ontwikkeling van een gezonde economie in Suriname. Voorwaarde daarbij is dat er geen sprake is van een versnippering in Suriname, maar van een goede samenwerking tussen de Surinaamse overheid, het Surinaamse bedrijfsleven en de NGO s in Suriname. Hij sloot zich aan bij de vraag over het project van IUCN. Wat is er gebeurd met de projectaanvraag die in mei 1999 is ingediend? Nederland zou projecten moeten steunen die de ecologische duurzaamheid in Suriname en de regio bevorderen. Ten slotte vroeg de heer Hoekema aandacht voor een brief van de Stichting strategische personeelsvoorziening en management (SPM), waarin melding wordt gemaakt van het stopzetten van een aantal trainingsprojecten voor het kader bij de Surinaamse overheid. Is er uitzicht op een hervatting van deze projecten? De vorming van een kwalitatief betere overheidsorganisatie is immers van groot belang. Het is ook een van de essentiële voorwaarden voor het weer op gang komen van een goede economie en goede verhoudingen tussen Suriname en Nederland. De heer Hoekema concludeerde dat van de bewindslieden van Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking een iets grotere mate van warmte en betrokkenheid mag worden verwacht. Het kabinet zal moeten inspelen op de ontwikkelingen in Suriname. Hoe zal het contact tussen de ministers en hun Surinaamse collega s in de komende maanden worden ingevuld? De heer Koenders (PvdA) constateerde allereerst dat de Surinaamse kiezers overduidelijk hebben afgerekend met het wanbeleid van de regering-wijdenbosch. De winst van het Nieuw front geeft uitzicht op een stabielere regeerperiode. Er moet overigens niet uit het oog worden verloren dat dit Nieuw front een combinatie van oude partijen is. Er is nu echter sprake van een grotere winst, waardoor er meer kans is op coherentie, een zekere eenheid van beleid en een ondersteuning van de noodzakelijke hervormingen. Hij stelde vervolgens dat Suriname zich nog steeds op een tweesprong bevindt: óf verder wegzakken in corruptie, in een narco-economie met weinig aansluiting bij de wereldkenniseconomie, óf het moeilijke pad van goed bestuur opgaan, onder andere door inpassing in de regio. Hij was van mening dat Suriname steun van buitenaf nodig heeft om die tweede weg te bewandelen. Het is ook in het belang van Nederland dat Suriname een onafhankelijke positie in de regio krijgt. Ook de heer Koenders vond de brief van het kabinet wat mager. De officiële verkiezingsuitslag, de verkiezing van de president en het regeerprogramma moeten worden afgewacht alvorens kan worden bezien hoe ontwikkelingssamenwerking zou kunnen bijdragen aan een goed bestuur. Hij was eveneens van mening dat een brede verhouding tussen Nederland en Suriname moet worden vormgegeven en dat het niet alleen gaat om een relatie tussen twee regeringen. Hij vroeg de minister ervoor zorg Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 4

5 te dragen dat de gemeenschappen in Nederland en Suriname op grote schaal worden ingeschakeld bij de voorbereiding van het overleg met Suriname. Voorts dienen de non-gouvernementele sector en het bedrijfsleven erbij betrokken te worden. De heer Koenders was het ermee eens dat de plannen en de projecten zakelijk moeten worden bekeken. De Nederlandse regering dient blijk te geven van haar betrokkenheid vanwege de kwetsbare positie van Suriname in de regio. Waar het maar enigszins mogelijk is, zal Nederland ambassadeur moeten blijven voor het kwetsbare Suriname in de regio. Verder is een wederzijds respect van belang en zal Nederland een andere houding moeten aannemen ten aanzien van gebeurtenissen in Suriname. Nederland zou niet meer direct moeten reageren op alles wat daar gebeurt, maar moeten investeren in de relatie. Die relatie is immers niet meer automatisch gegeven nu Nederland integreert in Europa en Suriname een andere positie krijgt. Het blijven echter wel bevolkingen die bij elkaar horen. Uit de brief komt het Nederlandse standpunt ten aanzien van goed bestuur en beleid niet duidelijk naar voren. In eerdere brieven aan de Kamer wordt gesteld dat het gaat om een daadwerkelijke inzet van een nieuwe regering en het op een geloofwaardige wijze inhoud geven aan goed beleid en bestuur. Voorts wordt gezegd dat ontwikkelingssamenwerking pas weer goed op gang zou kunnen komen zodra er sprake is van goed beleid en goed bestuur door een nieuw gekozen democratische regering. Waar ligt nu precies de operationalisering van dit terrein voor de Nederlandse regering? Over de toekomstige ontwikkelingssamenwerking merkte de heer Koenders op dat die zakelijk zal moeten worden vormgegeven. De hulp moet worden gedepolitiseerd, donorafhankelijkheid moet worden voorkomen en de hulp moet vraaggestuurd plaatsvinden. Hij kon zich vinden in een internationale donorcoördinatie en zou het toejuichen als het IMF Suriname ook voor de «Poverty Reduction Strategy Papers» (PRSP) zou selecteren. Verder moet het beleidsoverleg verbreed worden en moeten bepaalde fondsen op korte termijn gevuld worden. Hij kon zich aansluiten bij de gemaakte opmerkingen over het milieu. Het «Guyana Shieldproject» is van groot belang voor de ecologische overleving van de regio. Het is derhalve gewenst dat de Nederlandse regering dat steunt. Verder moeten er allianties worden gesloten tussen veelbelovende sectoren in het Surinaamse bedrijfsleven en het Nederlandse ministerie van Economische Zaken. Voorbereidingen daartoe kunnen nu al getroffen worden. De heer Koenders merkte op dat het grensconflict tussen Guyana en Suriname zeer gecompliceerd is. Hij wees op de uitstekende scriptie van zijn collega Van Oven over deze grensproblematiek, waaruit blijkt dat er al sinds 1920 in het Nederlandse parlement over dit conflict gesproken wordt. De heer Koenders was van mening dat zowel het Verenigd Koninkrijk als Nederland het er een beetje bij heeft laten zitten en achtte het, gelet op de specifieke koloniale erfenis, een goede zaak als Nederland en het Verenigd Koninkrijk hun diensten zouden aanbieden bij de oplossing van het conflict. Hoe denkt de minister daarover? Ten slotte vroeg de heer Koenders naar de stand van zaken bij het rechtshulpverdrag. Wat verwacht men van de nieuwe regering op het gebied van juridische samenwerking? Hoe staat het met de eventuele berechting van de heer Bouterse? Er zit een groot aantal Nederlandse gedetineerden in de Surinaamse gevangenis. Is de Nederlandse ambassade nu daadwerkelijk geëquipeerd om die mensen te bezoeken? Kan een effectiever beleid worden gevoerd om de drugshandel tussen Suriname en Nederland een halt toe te roepen? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 5

6 Het antwoord van de regering De minister vond de uitslag van de verkiezingen in Suriname eveneens hoopvol, bemoedigend en verheugend. Inmiddels is in negen van de tien districten de uitslag vastgesteld. Als de kiesraad de gehele uitslag definitief heeft kunnen vaststellen, treedt de grondwettelijke 30-dagentermijn in werking waarbinnen de nationale assemblee met tweederde meerderheid een nieuwe president moet benoemen. Vervolgens kan de kabinetsformatie worden afgerond. Uit de winst voor het Nieuw front mag worden afgeleid dat de bevolking duidelijk een ander beleid wenst. Hij sprak de vurige hoop uit dat binnenkort met een nieuwe Surinaamse regering kan worden gesproken en écht vooruitgang kan worden geboekt in de gezamenlijke relatie tussen Nederland en Suriname. Feit is dat er altijd sprake is en zal blijven van een speciale relatie tussen de Surinaamse en de Nederlandse bevolking. Met de heer Hoekema benadrukte hij dat het van belang is om bij de thans te nemen stappen een goede volgorde aan te houden. Pas wanneer in Suriname een nieuwe president is gekozen, een nieuwe regering is gevormd en een regeerprogramma is gepresenteerd, kunnen beslissingen worden genomen over de toekomstige bilaterale samenwerking. Degenen die aan de onderhandelingen over de nieuwe Surinaamse regering deelnemen, weten wat de gedachtelijn van de Nederlandse regering in dezen is. Het zou evenwel voor de toekomstige bilaterale relatie een verkeerd signaal zijn als de Nederlandse regering zich in dit stadium daadwerkelijk zou bemoeien met de kabinetsformatie in Suriname. De Nederlandse regering staat klaar om met de nieuwe Surinaamse regering te onderhandelen, althans als deze regering met een goed regeerprogramma komt dat een basis biedt voor een goed economisch en sociaal beleid. In dat opzicht zal uiteraard sprake zijn van een groeiproces, waarbij ook het IMF een goede rol kan vervullen. De Nederlandse regering kan bij dit groeiproces, indien gewenst en indien gevraagd ook goede diensten verlenen. De criteria voor «good governance» zijn opgenomen in de brief aan de Kamer van 26 februari 1999, terwijl hierover ook het een en ander is bepaald in artikel 2 van het raamverdrag met Suriname. Van belang is dat beide regeringen daarover zo spoedig mogelijk in alle openheid en transparantie kunnen spreken. De voorbereidingen daartoe zijn al ter hand genomen. Er is nog steeds veel expertise op het departement van Buitenlandse Zaken ten aanzien van Suriname, terwijl ook van buiten het departement nog expertise kan worden aangeboord. Wat het te voeren overleg betreft, is het niet per se noodzakelijk om het in het verleden gevolgde model te hanteren. De Nederlandse regering staat in dezen open voor alternatieven, ook als het gaat om het verbreden van het overleg. Uiteraard dient een en ander wel te passen in het raamverdrag dat met de Surinaamse regering is gesloten. Hij zegde toe dat de Kamer in het vroege najaar van 2000 een notitie zal ontvangen waarin wordt ingegaan op de inhoud van het Nederlandse beleid ten aanzien van Suriname. Wat het grensconflict met Guyana betreft, hield de minister zich aanbevolen voor een exemplaar van de scriptie van de heer Van Oven. Het conflict kent inderdaad al een lange geschiedenis. Een gelukkig gegeven is thans dat er in het betrokken grensgebied niet meer door CGX naar olie zal worden geboord, waardoor de facto een deëscalatie is bereikt. De Nederlandse regering heeft in 1975 in een briefwisseling met de toenmalige Surinaamse regering steun aangeboden ten behoeve van de vaststelling van de juiste kaarten. Deze toezegging kan thans wellicht nader worden ingevuld, bijvoorbeeld in overleg met het Verenigd Koninkrijk. Er kan ook worden gedacht aan betrokkenheid of bemiddeling van CARICOM in dit kader. De huidige president van Suriname heeft overigens om overleg met Guyana verzocht, maar dat verzoek is tot op heden nog niet ingewilligd. Vervolgens benadrukte minister Van Aartsen dat de Nederlandse regering Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 6

7 bij acute noden op humanitair gebied handelend zal optreden, zoals in het verleden ook altijd is gebeurd. De continuïteit van het NGO-fonds is gewaarborgd. Het fonds bevatte 6 mln. en daarvan resteert nog 4 mln. In het rapport van Cordaid is gepleit voor een versterking van het geheel, waarbij werd opgemerkt dat de NGO s niet de taak van de overheid kunnen overnemen en dat dus ook een beter overheidsbeleid noodzakelijk is. Het is evenzeer noodzakelijk dat de onderlinge samenwerking tussen de verschillende NGO s optimaal verloopt. Hij zegde toe na overleg met zijn collega voor Ontwikkelingssamenwerking schriftelijk te zullen ingaan op de nog resterende vragen over het NGO-fonds, met name de vraag of dit fonds ook kan worden ingezet voor de institutionele versterking. Ten aanzien van het duurzaam beheer van het tropenbos bevestigde hij dat IUCN reeds in mei 1999 een interessante projectaanvraag heeft ingediend. Het beoordelen van deze aanvraag heeft hoge prioriteit bij de betrokken departementen, te weten Buitenlandse Zaken (DGIS), LNV en VROM. De Kamer zal zo spoedig mogelijk vernemen wat in dezen de stellingname van de regering is. Nadere gedachtewisseling De heer Verhagen (CDA) kreeg graag nog een schriftelijke reactie op de mogelijkheden tot berechting van de heer Bouterse in relatie tot de decembermoorden. Voorts deelde hij mede dat er, gelet op de volksgezondheidssituatie in Suriname, snel een einde moet komen aan het in Nederland werven van verpleegkundig personeel uit Suriname. Mevrouw Karimi (GroenLinks) kreeg graag nog antwoord op haar vraag over de betrokkenheid van de Surinaamse gemeenschap in Nederland. De heer Hoekema (D66) herhaalde zijn vraag over het SPM-project voor kadertraining aan Surinaams overheidspersoneel. Verder kreeg hij graag nog een overzicht van de concrete bestedingen van de afgelopen maanden uit het NGO-fonds, de nog niet afgehandelde aanvragen en de komende weken te nemen beslissingen op dit punt. Beide zaken konden, wat hem betreft, schriftelijk worden afgehandeld. De heer Koenders (PvdA) kreeg graag nog een reactie op zijn vraag over het rechtshulpverdrag, alsmede over de inschakeling van het bedrijfsleven en de Surinaamse gemeenschap in Nederland bij de ontwikkeling van Suriname. De minister deelde mee dat het Gerechtshof in Amsterdam opdracht heeft gegeven om te onderzoeken of een Nederlandse rechter kan worden belast met de berechting van de heer Bouterse voor de decembermoorden. Overwogen wordt om ook een volkenrechtdeskundige in dezen om advies te vragen. Ten aanzien van het rechtshulpverdrag met Suriname gaf hij te kennen dat in dezen sprake is van een zeer specifiek Nederlands belang. De stokkende contacten op dit punt vormen immers een groot probleem voor het Nederlandse OM. Derhalve is het zeer wenselijk dat ook op dit punt de verhoudingen met Suriname worden genormaliseerd, zeker ook omdat een fors aantal Nederlanders in Suriname is gedetineerd. Op de Nederlandse ambassade in Paramaribo zijn vijf mensen belast met het bezoeken en in de gaten houden van de fysieke en overige omstandigheden waarin deze Nederlanders verkeren. Vervolgens releveerde hij dat er zeer veel contacten met de Surinaamse gemeenschap in Nederland zijn geweest, hetgeen overigens in eerste instantie minister Van Boxtel regardeert. Bij ontmoetingen met vertegenwoordigers uit deze gemeenschap wordt zeker ook gesproken over de onderhavige problematiek, alsmede over de manier van benadering van Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 7

8 de Surinaamse regering. Buitenlandse Zaken heeft overigens de betrokken vertegenwoordigers ook voor gesprekken uitgenodigd, maar daarvan is niet in alle gevallen gebruik gemaakt. Het trainingsprogramma van SPM is niet stopgezet, maar afgerond in de oorspronkelijk gestelde termijn. Thans is de eindrapportage in beoordeling. Op basis daarvan zal worden bekeken of voortzetting van een dergelijk programma zinvol is. Hij zegde toe dat de Kamer de komende periode inzicht zal ontvangen in de uitgaven uit het NGO-fonds. Tot slot deelde hij mede dat het bij een nieuwe start in de bilaterale betrekkingen met Suriname zeer voor de hand zou liggen om hierbij het bedrijfsleven te betrekken. De voorzitter van de commissie, De Boer De griffier van de commissie, Hommes Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 97 8