ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDINGAL DRAFT LEWENSORIËNTERING

Transcriptie

1 ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDINGAL DRAFT LEWENSORIËNTERING HALFJAAR EKSAMEN JUNIE 2015 GRAAD 9 BLADSYE: 10 PUNTE: 70 TYD: 1 UUR

2 Instruksies aan leerlinge Beantwoord al die vrae in Afdelings A en B. Beantwoord enige TWEE vrae in Afdeling C. Nommer antwoorde korrek. Skryf netjies en leesbaar. Lewensorëntering Graad 7 2 Halfjaar-eksamen Junie 2015

3 AFDELING A VRAAG 1 Kies die korrekte antwoord uit die opsies A tot D. Skryf slegs die nommer van die vraag en die simbool wat met jou antwoord ooreenstem. Bv.1.2 A 1.1 Risiko/gevaar faktore wat lei tot ongesonde seksuele gedrag sluit nie die volgende in nie: A B C D Jy lei aan bipolêre steuring. Jy gebruik soms alkohol of Jy het ʼn lae selfbeeld. dwelmmiddels. Weerhouding van seks. 1.2 Rolmodelle moet ʼn positiewe lewe lei en A B C D Bevorder die waardes soos bewaar is in die Konstitusie. Skikking van die konstitusionele regte en verantwoordelikhede. Respekteer die standpunte van ander rolmodelle en nie die van die publiek nie Moet self gesentreerd wees 1.3 Watter van die volgende stellings is korrek? A B C D Nie-selfgeldende leerlinge word misbruik deur ander leerlinge. Selfgeldende mense is baie ongelukking omdat hulle geen selfvertroue het nie. Aggressiewe mense is bang om ander mense te domineer. Selfgeldende mense is dominerend en opdringerig. Lewensorëntering Graad 7 3 Halfjaar-eksamen Junie 2015

4 1.4 Vryheidsdag word op herdenk. A B C D 1 Mei 16 Junie 27 Maart 27 April 1.5 Liggaamlike oefeninge maak jou opgeruimd. Dit vermeerder die in jou bloed. A B C D VRAAG 2 vitamines en minerale endorfine morfien chloor Bepaal of die volgende stellings WAAR of ONWAAR is. Skryf slegs die nommer en antwoord neer bv. 2.1 Waar. 2.1 Jou selfbeeld word beïnvloed en gevorm deur jou kleresmaak, jou aanwendsels en jou voorkoms. 2.2 Jou familie, kultuur en gemeenskap beïnvloed jou lewenstylkeuses. 2.3 Obesiteit/Vetsug is die gevolg van ʼn vinnige lewenstyl en vinnige, ongesonde kos. 2.4 Die Nasionale Beroepsertifikaat is ʼn akademiese kwalifikasie. 2.5 MIV en VIGS word hoofsaaklik deur seksuele interaksie en moeder-na-kind infeksies oorgedra. Lewensorëntering Graad 7 4 Halfjaar-eksamen Junie 2015

5 VRAAG 3 Voltooi die table. Skryf slegs die nommer en die korrekte antwoord neer bv Nelson Mandela Dag Datum Nasionale Dag 21 Maart Vryheidsdag 3.3 Vrouedag 24 September Desember 3.5 VRAAG 4 Pas die items in KOLOM A by die korrekte verduideliking in KOLOM B. Bv. 4.2 B KOLOM A KOLOM B 4.1 Lewenstyl A Beginsels van gelowe betreffende goedheid wat gebasseer is op die reëls van reg en verkeerd. 4.2 Voetskimmel B Menslike Papilloma Virus 4.3 Sedes C ʼn Maateenheid van die sterkte van ʼn persoon se immuniteitsisteem. 4.4 Risikofaktore D ʼn Voetswamsiekte. 4.5 Baarmoederkanker E ʼn Algemene sportstrategie. 4.6 Voeding F Verstand- en liggaamlike Lewensorëntering Graad 7 5 Halfjaar-eksamen Junie 2015

6 oefening. 4.7 CD4 telling G Medisyne wat gebruik word om mense wat MIV positief is te behandel. 4.8 Antiretrovirale middels (ARVs) H Jou gedrag en gewoontes. 4.9 Tai chi I Eetgewoontes Spelplan J Sluit alkohol en dwelmmisbruik in. K Gebruik 67 minute van jou eie tyd om dinge te doen wat armoede sal bekamp en vrede en versoening sal bevorder. (10 1 = 10) TOTAAL AFDELING A: 25 AFDELING B VRAAG Gee VYF voordele van goeie tydsbestuurvaardighede en gee ʼn kort verduideliking van elke vaardigheid. (10) VRAAG Wat word bedoel met persoonlike lewenstylkeuses? Verduidelik deur ʼn voorbeeld te gee. (3) Gee ʼn voorbeeld van elk van die volgende: Positiewe portuurgroepsdruk. Negatiewe portuurgroepsdruk. 6.3 Bespreek TWEE maniere hoe die media ʼn invloed kan hê op persoonlike lewenstylkeuses. Lewensorëntering Graad 7 6 Halfjaar-eksamen Junie 2015

7 6.4 Bespreek EEN manier hoe jou familie ʼn positiewe invloed kan hê op jou lewenstylkeuses. (10) VRAAG 7 Daar is tien fundamentele grondwetlike waardes. Hierdie waardes word dwarsdeur die grondwet herhaal. Noem VYF van die grondwetlike waardes. TOTAAL AFDELING B: 25 AFDELING C Beantwoord enige TWEE van die volgende drie vrae. VRAAG 8 Skryf ʼn paragraaf onder die opskrif Om seksueel gesond te wees. Beantwoord die volgende vrae in jou paragraaf. (NB. Daar word van jou verwag om ʼn paragraaf te skryf, waarin jy die antwoorde op die vrae gebruik. Moet nie slegs die antwoorde op die vrae neerskryf nie) 8.1 Wat beteken dit om seksueel gesond te wees? 8.2 Noem sommige van die dinge wat jou seksuele gedrag kan beïnvloed. 8.3 Noem sommige van die risikofaktore wat geassosieer word met ongesonde seksuele gedrag. 8.4 Hoe moet jy optree om seksueel gesond te bly? (4) OF (10) Lewensorëntering Graad 7 7 Halfjaar-eksamen Junie 2015

8 VRAAG 9 Lees die onderstaande artikel en beantwoord die daaropvolgende vrae. Hashim Amla is die perfekte rolmodel: Krieket Suid-Afrika. Krieket Suid-Afrika (KSA), in ʼn media vrystelling op Sondag, het Hashim Amla gesalueer vir sy dubbele mokerslag om Suid-Afrika se hoogste toetsuitslag ooit te bereik, en om die eerste te wees om ʼn driedubbel honderd op hierdie vlak vir sy land te maak. Dit was ʼn sensasionele prestasie deur ons top spelers. het die waarnemende Direkteur van Krieket Suid-Afrika, Jacques Faul, opgemerk, maar Hashim Amla moet uitgesonder word omrede hy eerstens AB De Villiers se rekord van 278, nie uit nie, gebreek het en toe aangegaan het om aan te sluit by die 300 klub. Die Proteas het ʼn hele aantal eersteklas kolfvertonings gehad oor die jare, maar ʼn beurt van 300 was opvallend deur die afwesigheid daarvan op die topspelers se CV en nou het Hashim dit beïndig. Hashim se bydrae tot Suid-Afrikaanse krieket is veel meer as die lopies wat hy op die telbord gesit het. Hy bly ʼn wonderlike rolmodel vir ons jeug met die menswaardigheid en nederigheid wat hy op die speelveld openbaar, sy totaal professionele en gefokusde benadering op die veld en die manier waarop hy optree beide op en af van die veld. 9.1 Veduidelik wat ʼn rolmodel is. 9.2 Hoekom het KSA se waarnemende Direkteur, Jacques Faul, Hashim Amla uigesonder? Gee TWEE redes. 9.3 Beskryf VIER positiewe kwaliteite wat jy dink Hashim Amla openbaar. (4) 9.4 Gee TWEE karaktereienskappe van ʼn negatiewe rolmodel. OF (10) Lewensorëntering Graad 7 8 Halfjaar-eksamen Junie 2015

9 VRAAG Daar is TWEE opsies vir studie nadat jy Graad 9 voltooi het. 11.1a Noem die opsies en verduidelik die verskille tussen hulle. (4) 11.1b Bespreek die voordele van elke opsie Is ʼn werkgewer verplig om ʼn pensioenskema as deel van ʼn werkskontrak aan te bied? Gee redes vir jou antwoord Noem TWEE moontlike gevolge indien ʼn werknemer nie aan al die voorwaardes van ʼn werkskontrak voldoen nie. (10) TOTAAL AFDELING C: 20 GROOTTOTAAL 70 Lewensorëntering Graad 7 9 Halfjaar-eksamen Junie 2015

10 ALGEMENE ONDERWYS EN OPLEIDING GRAAD 9 LEWENSORIËNTERING JUNIE 2015 MEMORANDUM BLADSYE : 6 PUNTE: 70

11 AFDELING A VRAAG D 1.2 A 1.3 A 1.4 D 1.5 B VRAAG Vals 2.2 Waar 2.3 Waar 2.4 Vals 2.5 Waar VRAAG Menseregtedag April Augustus. 3.4 Erfenisdag. 3.5 Versoeningsdag. VRAAG H 4.2 D 4.3 A 4.4 J 4.5 B 4.6 I 4.7 C 4.8 G 4.9 F 4.10 E (10) TOTAAL AFDELING A: 25 AFDELING B VRAAG 5 Een punt word toegeken vir elke vaardigheid Maksimum van vyf punte. Een punt word toegeken aan die korrekte beskrywing van elk. Maksimum van vyf punte. Voorgestelde antwoorde sluit in: Minder stress. Jy sal minder gespanne wees oor jou skoolwerk as jy jou tyd goed benut het, omrede jy jou take betyds sal voltooi as jy oor goeie 2

12 tydsbestuurvaardighede beskik.. Meer tyd om te oefen, goed te slaap en behoorlik te eet. As jy jou tyd goed benut, sal jy meer tyd vir ander aktiwiteite hê wat nie skoolwerk behels nie. Beter punte op skool. As jy jou tyd goed benut, sal jy meer tyd hê om projekte te voltooi en vir toetse te leer. Jy sal nie belangrike sperdatums mis nie. As jy tyd goed benut en vooruit beplan, sal jy presies weet wat ingehandig moet word en wanneer. Dit sal dinge vir jou vriende en familie vergemaklik. As jy jou tyd goed benut het, kan jou vriende en familie ontspan en weet dat jy alles onder beheer het. Goeie tydsbestuurvaardighede sal jou vir jou studies na skool voorberei. Sodra jy klaar is met skool, word daar van jou verwag om meer verantwoordelikheid vir jou eie lewe te hê en goeie tydsbestuurvaardighede sal dit baie minder stresvol maak. (10 VRAAG 6 ( Ander relevante antwoorde kan oorweeg word) 6.1 Persoonlike lewenstylkeuses behels keuses wat ʼn persoon maak in terme van hulle optrede en houdings teenoor sekere situasies. Byvoorbeeld: Jy kan kies om aan liggaamlike aktiwiteite deel te neem om jou gesondheid te bevorder, (positiewe keuse), of jy kan kies om middels te misbruik en onaktief te bly. (negatiewe keuse). (3) Positiewe portuurgroepsdruk;jy is in ʼn ongesonde verhouding en jou vriende moedig jou die heeltyd aan om die verhouding te beeïndig. As hulle invloed daartoe lei dat jy uit die verhouding kom, het hulle druk jou gehelp om ʼn goeie besluit te neem. Negatiewe portuurgroepsdruk: ʼn Portuurgroep wat in gevaarlike optredes betrokke raak soos dwelmmisbruik, kan druk uitoefen op jou om te drink of dwelms te gebruik wat skadelik vir jou is. 6.3 Positief: As die media byvoorbeeld ʼn wêreldwye sportbyeenkoms vertoon, mag dit dalk ons vlakke van motivering verhoog ten einde groter sukses in ons spesifieke sportaktiwiteite te behaal. Negatief: Die advertensie van gemorskos of die romantisering van gevaarlike optrede, soos ongesonde seksuele aktiwiteite of middelmisbruik wat dikwels in flieks gesien kan word, kan ons beïnvloed om ongesonde lewenstylkeuses te maak. 6.4 Ons is meer geneig om selfgeldende metodes van kommunikasie te gebruik, indien dit deel is van ons familie se kommunikasiestyl. As ʼn familie ʼn veilige en versorgende omgewing bied, sal dit daartoe lei dat ons ʼn hoë vlak van selfrespek het, en ons is ook meer geneig om gesonde besluite te neem as ons van onsself hou en onsself respekteer. ( Enige relevante antwoord) (10) 3

13 VRAAG 7 Enige VYF van die volgende: Demokrasie. Sosiale geregtigheid en regverdigheid. Gelykheid. Nie-rassisme en nie-seksisme. Ubuntu (Menswaardigheid). ʼn Oop gemeenskap. Aanspreeklikheid (Verantwoordelikheid). Regsoewereiniteit. Respek. Rekonsiliasie. AFDELING C Beantwoord enige TWEE van die volgende drie vrae. VRAAG 8 Voorgestelde paragraaf: Seksuele gesondheid beteken dat jy jou liggaamlike, sosiale en emosionele welsyn in stand moet hou. Dit beteken dat jy jou seksuele oriëntasie moet verstaan en verantwoordelikheid moet neem vir jou seksuele gedrag. Middelmisbruik of die drink van alkohol kan ʼn persoon se besluite oor seks beïnvloed. ʼn Lae selfbeeld kan daartoe lei dat ʼn persoon seks gebruik om beter te voel. Die media romantiseer seksuele aktiwiteite en laat dit voorkom of almal dit doen. Tienerswangerskap en seksueeloorgedraagde infeksies, insluitend MIV/VIGS, kan die gevolg wees van onverantwoordelike seksuele gedrag. Weerhouding van seks totdat jy seker is dat dit die regte ding is om te doen, beslis tot die ouderdom van 16, die wettige ouderdom vir toestemming, is die beste manier om seksueel gesond te bly. Om selfgeldende op te tree en jou man te staan omtrent jou persoonlike waardes, dra by tot seksuele gesondheid.(4) (10) 4

14 VRAAG ʼn Rolmodel is iemand na wie ander opkyk en admireer/bewonder. Rolmodelle wys hul waardes in wat hulle doen en sê. 9.2 Hy het AB De Villiers se rekord van 278 gebreek. Hy het verder gegaan en aangesluit by die 300 klub. 9.3 Hy openbaar menswaardigheid en nederigheid op die veld. Hy het ʼn totaal professionele en gefokusde benadering op die veld. Die manier waarop hy optree beide op en af van die veld. (3) 9.4 Enige DRIE van die volgende: (Ander relevante antwoorde kan aanvaar word) Hulle dink hulle is beter as ander. Hulle maak gewilde keuses en doen wat hulle wil hê die gemeenskap moet sien. Hulle doen nie altyd die regte ding as mense nie kyk nie. Hulle verteenwoordig ʼn sekere beeld en gee nie om hoe hulle lyk nie. Indien dinge moeilik raak, verdwyn hulle. Hulle rook, drink en misbruik middels. VRAAG 10 Hulle is onbetroubaar. (3) 10.1a Die Nasionale Senior Sertifikaat (NSS) wat toegeken word sodra jy Graad 12 geslaag het. Die Nasionale Beroepssertifikaat (NBS) wat by VOO kolleges aangebied word. (10) Jy sal vir jou NSS gedurende Grade 10, 11 en 12 studeer. Die NBS laat jou toe om vir die ekwiwalent na die NSS te studeer, maar die vakke is meer beroepsgerig en het te doen met praktiese beroepe. Jy sal ʼn sertifikaat op vlakke 1, 2 of 3 toegeken word wat die ekwiwalent van Grade 10, 11 en 12 is. (4) 5

15 10.1b Die NSS is geskik vir hulle wat ʼn akademiese beroep wil volg en verder wil studeer aan ʼn universiteit. Die NBS bied ʼn wye reeks praktiese, beroepsgerigte aktiwiteite aan. Dit is geskik vir iemand wat prakties aangelê is en goed is met hul hande Die werknemer is nie verplig om ʼn pensioen aan te bied nie maar moet in die kontrak stipuleer of ʼn pensoen aangebied word of nie en of daar van die werknemer verwag word om ʼn bydrae te maak Die werknemer sal sy/haar optrede aan Die Menslike Hulpbrondepartement (MH) moet verduidelik. Geskrewe waarskuwings gevolg deur wetlike aksies kan toegepas word. GROOTTOTAAL 70 (10) TOTAAL AFDELING C: 20 6