Stel je laat een kans liggen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Stel je laat een kans liggen"

Transcriptie

1 Stel je laat een kans liggen Dilemma s van ouders van kinderen met ADHD Arga Paternotte, adviseur Oudervereniging Balans ADHD netwerk meeting 4 oktober 2012 Utrecht

2 Deze presentatie Een probleem in de opvoeding Onderwerp van maatschappelijke discussie/zorg Behandeling volgens richtlijnen Nieuwe behandelingen Het alternatieve circuit De echte pijn bij ADHD

3 Kinderen met ADHD Roepen irritatie op in hun omgeving Presenteren zich als jongere kinderen Kunnen niet aan verwachtingen omgeving voldoen (Dat moet hij nu toch kunnen) Risico negatief zelfbeeld, sociale isolatie, achterstand in onderwijs etc

4 Ouders van kinderen met ADHD Onzekerheid Zware opvoedingslast Risico isolatie Onderwerp van maatschappelijke kritiek Verwarring over hulpaanbod Zorgen over de toekomst

5 Onzekerheid bij opvoeding Wat doe ik niet goed? Opvoeden moet je gewoon kunnen Bij de buren en familie lukt het wel De hulpverlening gelooft mij (in eerste instantie) niet Handelingsverlegenheid school De media

6 ADHD in het onderwijs Last voor de leerkracht Onvoldoende kennis over ADHD (problematiek wordt vaak gezien als onwil) Beleid: Passend onderwijs maar minder labelen Discussie: Hulpverleners de school uit

7 ADHD in de media Kritiek op labels (mode diagnose) Kritiek op DSM Vooroordelen oorzaken Vooroordelen behandeling Collectieve verontwaardiging (stuitend hoogtepunt Zembla september Momenteel strijd Laura Batstra )

8 Boodschap media aan ouders Jullie doen mee aan een ADHD epidemie ADHD bestaat niet want het bestond vroeger ook niet ADHD is een verzinsel van ouders en leraren Jullie kunnen niet meer opvoeden Jullie nemen niet meer de tijd voor je kinderen Jullie vergiftigen de kinderen

9 Een mode diagnose? Gemakzucht? Excuus voor falen opvoeding? Over maatschappelijke kosten Perverse prikkel voor (oneigenlijke) hulp?

10 Aantrekkelijk? Een kind dat voortdurend negatieve reacties in de omgeving oproept Een kind dat ongelukkig is Een extra zware opvoedingstaak Risico s op extra problemen zoals schooluitval, verslaving etc.

11 Deskundigen?

12 Inhaalslag of lobbey farmacie?

13 Zijn de zorgen nieuw? 2000 De gezondheidsraad rapporteert over ADHD n.a.v. vraag minister Borst. Conclusie: ADHD een stoornis die behandeling behoeft!

14 Geschiedenis

15 Geschiedenis : moreel-ethisch defect en zenuwachtigheid : ongedurigheid en nervositeit MBD heden ADHD

16 Onderzoek Bolt Mode diagnose? Moderne tijd? Medische vooruitgang? Medicalisering van gedrag? Misère Conclusie: uiteindelijk gaat het niet om de maatschappelijke ontwikkelingen maar om de problemen van individuele mensen

17 Opdracht Warner Schrijf een boek over de ADHD hype, over ouders die dokters onder druk zetten, over overvragende te veel met zichzelf bezig zijnde ouders etc. Onderzoek liep vast

18 Conclusies Warner Iedereen praat elkaar na in de media Pijnlijk getroffen door de problemen gezinnen Vroeger waren ze er ook maar met andere labels; dom, lui, ongehoorzaam, slecht. Ongerustheid over onbehandelde kinderen

19 Diagnostiek Verwarring classificatie/ diagnostiek Kwaliteit divers Soms afhankelijk waar je start

20 Behandeling Psycho-educatie Medicatie Diverse vormen van gedragstherapie Breinstimulerende interventies Dieet Hulpmiddelen (timers, planners etc.) Groot aantal alternatieve therapieën (handel)

21 Psycho-educatie Uitleg over achtergronden gedrag Verschil tussen classificatie en diagnose Versterken weerbaarheid ouders Verwijzen naar oudervereniging

22 Onderwijs Heeft een kerntaak bij ontwikkeling kinderen met ADHD Kennis over effectieve aanpak beschikbaar maar nog lang niet overal ingezet Balans initiator van leerkracht handboek (uitvoering samen met VU)

23 Aanpak ADHD gedrag Bij oudercursussen gaat het om inzicht in achtergronden van het (individuele) gedrag Leren onderscheiden van onwil / onvermogen Leren hoe gedrag beïnvloedt kan worden

24 Medicatie de oplossing? Nee, tenzij Het gaat om de belemmering (niet om het label) Alleen na zorgvuldige afweging voor en nadelen

25 Medicatie de oplossing? Kinderen die behandeld zijn met medicatie hebben dezelfde breinvolumes als gewone kinderen en anders dan niet behandelde kinderen met ADHD (Twee onafhankelijke meta analyses. Nakao et al AmJ Psychiatry ( 2011) Frodi et al Acta Psychiatr Scand (2012) Idem ongeveer dezelfde cortical dikte Shaw et al Am J Psychiatry (2009)

26 Ouders over medicatie Liever niet Ik zie dat mijn kind ongelukkig is We hebben alles geprobeerd en zijn in een crisis beland Na proefmedicatie (vaak maar niet altijd) Ik kan weer houden van mijn kind, ik heb mijn kind weer terug

27 Boodschap: Je bent een slechte ouder als je dit niet probeert.

28 ADHD tussen peren en pillen Natuurlijk versus chemisch Gezond versus pillen opiumwet Veel moeite doen / er even een pil in gooien Tijdelijk en blijvend effect Inca studie / RIVM rapport

29 Plaats van de voeding Meer onderzoek (aanbeveling RIVM) Bij voorlichting ouders jonge kinderen reële plaats van voeding bespreken Ontwikkeling criteria voedingsgerelateerde ADHD Ontwikkeling kind/gezin vriendelijke aanpak dieet Wachten met opnemen in richtlijnen

30 Breinstimulerende interventies Cogmed training (korte termijn) geheugen training Braingame Brian training met belonend spelelement, inhibitie, werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit Neurofeedback

31 Neurofeedback Groot aanbod, veel reclame, bewijs?? En nu: Jaap Oosterlaan: Moriyama et al., 2012 (Neurotherapeutics, online first) 16 gecontroleerde studies (10 theta/bèta, 2 SCP, 1 gecombineerd, 3 geïndividualiseerd) N=625, 12 studies 5-15 jaar sessies, minuten, 1-5 maal/week

32 Neurofeedback? Gerandomiseerde studies vergelijking met placebo-feedback 0/5 positieve effecten Beperkingen Kleine onderzoeksgroepen (N=9-39) 2/5 aanvullende behandelingen

33 Aanbod alternatieve circuit Heeft veel tijd voor ouders Belooft veel Werkt met discipelen Kritiek op wetenschap (farmacie) Kritiek op richtlijnen Moreel appèl op ouders

34 Dilemma ouders Alles over hebben voor de toekomst van je kind. En andere veelbelovende middelen

35 ADHD en de politiek

36 Zorg maatschappelijk/ politiek klimaat Hoe meer we leren over het brein hoe minder de politiek zich daar gelegen aan laat liggen Balans 25 jaar geleden gebrek kennis Nu: niet willen weten ( te duur)

37 ADHD en de politiek Informatie Lea Bouwmeester lid Tweede Kamer PvdA, gebaseerd op rapport van de (zeer omstreden) organisatie Stichting Nederlands Comité voor de Rechten van de Mens die is gelieerd aan de Scientology Church.

38 De echte pijn Niet serieus genomen en erkend door Mij Doelwit maatschappelijke ongerustheid en verontwaardiging Machteloosheid bij eenzijdige berichtgeving (Zembla) Iedereen voelt zich op dit gebied deskundig en weet het beter dan ouders

39 Visie Balans ADHD ADHD is een serieus probleem ADHD is een classificatie en een signaal Het gaat om het in zijn ontwikkeling bedreigde kind ( gun ze een kans op ontwikkeling) Diagnose en behandeling volgens multi- disciplinaire richtlijnen Ouders en kind beslissen samen met arts.

40 Hoe nu verder? Neem ons serieus Help ons met aanpak volgens richtlijnen Weet dat het ook talentvolle kinderen kunnen zijn; gun ze een ontwikkelingskans Zorg mee dat het onderwijs en de jeugdhulpverlening (en iedereen) onze kinderen begrijpt en wat te bieden heeft

41 Oudervereniging Balans Bestaat 25 jaar, bijna leden Publicaties Advies en informatietelefoon Belangenbehartiging 250 vrijwilligers in 26 regio s zorgen voor onderling contact Cursus ouders pubers met ADHD (In ontwikkeling)

42

43 Dank voor uw aandacht! Kijk ook eens op

Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen. Walter Matthys

Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen. Walter Matthys Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen Walter Matthys Gedragsproblemen Opstandig gedrag Anderen ergeren Prikkelbaarheid, boosheid, woede, driftbui

Nadere informatie

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD

Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit

Nadere informatie

ADHD. In een breed perspectief. Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters

ADHD. In een breed perspectief. Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters ADHD In een breed perspectief Ciska den Boer, arts Forensisch psychiatrisch behandelcentrum Het Palmhuis, de Jutters Zonder COMPASSIE geen verbinding Praten met het héle systeem Kwetsbaarheid = authenticiteit

Nadere informatie

BEHANDELING VAN ADHD: MEDICATIE OF NIET-MEDICAMENTEUS?

BEHANDELING VAN ADHD: MEDICATIE OF NIET-MEDICAMENTEUS? BEHANDELING VAN ADHD: MEDICATIE OF NIET-MEDICAMENTEUS? Drs. Carlijn Bergwerff & dr. Marleen Bink nr. Het begint met een idee DEEL 1: WETENSCHAPPELIJKE INZICHTEN Voorstellen ADHD Medicatie Alternatieven

Nadere informatie

Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD. West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context

Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD. West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context Ilse Dewitte Mei 2018 ZORGPAD ADHD West-Vlaams Integrerend Netwerk Geestelijke Gezondheid voor kinderen, jongeren en hun context ZORGPAD ADHD www.adhd-traject.be Een optimaal traject voor kinderen en jongeren

Nadere informatie

congres dit IS adhd training werken Met ZELF PLANNEN Inschrijven via: www.lannoocampus-academie.nl Maandag 28 oktober 2013 Jaarbeurs Utrecht

congres dit IS adhd training werken Met ZELF PLANNEN Inschrijven via: www.lannoocampus-academie.nl Maandag 28 oktober 2013 Jaarbeurs Utrecht congres dit IS adhd RECENTE INZICHTEN IN BEHANDELING EN BEGELEIDING WEGENS SUCCES HERHAALD! Maandag 28 oktober 2013 Jaarbeurs Utrecht alles over: De nieuwste interventies en hun effectiviteit Praktische

Nadere informatie

Kajak Congres Psychiatrie en LVB

Kajak Congres Psychiatrie en LVB WERKEN AAN SAMENSPEL Kajak Congres Psychiatrie en LVB Sammy Roording, Klinisch neuropsycholoog Karakter, Zorglijn LVB Ede/Apeldoorn s.roording@karakter.com Muntgebouw Utrecht, 17 mei 2018 pagina 1 INVENTARISATIE

Nadere informatie

Informatie voor ouders en leerkrachten over AD(H)D

Informatie voor ouders en leerkrachten over AD(H)D Informatie voor ouders en leerkrachten over AD(H)D Een stoornis in de aandachtsregulatie is een veelvoorkomend fenomeen bij kinderen. Deze aandachtsproblematiek gaat vaak gepaard met hyperactief gedrag.

Nadere informatie

Beter bij de Les. Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink

Beter bij de Les. Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink Beter bij de Les Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink Drie onderwerpen die aan bod komen 1. Wat zijn executieve functies? 2. Wat is een cognitieve training en wanneer

Nadere informatie

Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen

Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen Laura Batstra 25 november 2014 In deze online lezing: Druk, dwars, dromerig of ADHD? ADHD en de hersenen ADHD en de maatschappij Stepped Diagnosis

Nadere informatie

Individuele coaching en groepsbijeenkomsten. Volwassenen met AD(H)D

Individuele coaching en groepsbijeenkomsten. Volwassenen met AD(H)D Individuele coaching en groepsbijeenkomsten Volwassenen met AD(H)D Behandeling en coaching Psycho-educatie cliënt en partner Staken alcohol en/of drugs Medicatie Coaching individueel Coaching in de groep

Nadere informatie

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013

De rol van de gedragskundige. LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 De rol van de gedragskundige LVB en Verslaving Workshopronde 1 Slotbijeenkomst Trimbos 16-04-2013 Spin in het web? Agenda Korte uiteenzetting LVB en verslaving Functie-eisen Rol gedragskundige Discussie

Nadere informatie

3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD

3/12/2013. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. ADHD groeit mee. ADHD is een ontwikkelingsstoornis. Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD ADHD groeit mee Babypeuter Lagere school Puberadolescent Babypeuter Stelling 1 Huilbaby s ontwikkelen later ADHD Geboorte zuigeling - peuter Al hyperactief van in de buik Moeilijke baby : Verhoogd activiteitsniveau

Nadere informatie

3/12/2013. Hebben alle drukke kleuters ADHD? Drukke kleuters, druk gedrag. De opvoedkist (Annette Kast, 2006) De ik-wil-kist.

3/12/2013. Hebben alle drukke kleuters ADHD? Drukke kleuters, druk gedrag. De opvoedkist (Annette Kast, 2006) De ik-wil-kist. Hebben alle drukke kleuters ADHD? Drukke kleuters, druk gedrag Wie zijn ze? Wat doen ze? Marijke Vermeulen Drukke kleuters Breed begrip We denken aan Hyperactief Onaandachtig Impulsief Maar ook moeilijk

Nadere informatie

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Vandaag. Achtergrond NAH - oorzaken. Cognitive revalidatie Definitie. Achtergrond NAH - gevolgen

Vandaag. Achtergrond NAH - oorzaken. Cognitive revalidatie Definitie. Achtergrond NAH - gevolgen Disclosure belangen sprekers C5 Train je brein met strategietraining voor kinderen en jongeren met NAH Christine Resch onderzoeker/neuropsycholoog, Maastricht University Roeli Wierenga GZ-psycholoog/neuropsycholoog

Nadere informatie

Pubers. En de verleidingen van nu!

Pubers. En de verleidingen van nu! Pubers En de verleidingen van nu! PUBERTEIT/FUNCTIE Lichamelijke ontwikkeling ONTWIKKELING, HORMONEN, ONZEKERHEID + Cognitieve ontwikkeling DE GROEI VAN DE HERSENEN + Sociaal-emotionele ontwikkeling HOE

Nadere informatie

stemmen van ouders Of zoals een moeder het formuleerde: Hoe meer uitleg, hoe meer je iets verstaat. Hoe meer je begrijpt, hoe beter je kan meewerken.

stemmen van ouders Of zoals een moeder het formuleerde: Hoe meer uitleg, hoe meer je iets verstaat. Hoe meer je begrijpt, hoe beter je kan meewerken. stemmen van ouders Luisteren is meer dan woorden uitspreken of woorden horen. Luisteren is begrijpen en is ook nagaan of de zaken duidelijk zijn. Stap voor stap overlopen tot de hulpverlener weet dat de

Nadere informatie

Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen

Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt

Nadere informatie

Dyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor

Dyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor Inhoudsopgave 1 Introductie 4 2 Het belang van psycho-educatie 6 3 Het herkennen van dyslexie 8 4 Diagnose dyslexie 10 5 Vergoedingsregeling 12 6 De dyslexieverklaring 13 7 Dyslexie: herkomst en hersenwerking

Nadere informatie

Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld)

Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld) Executieve functies in vogelvlucht (met autisme als voorbeeld) Hilde M. Geurts Universiteit van Amsterdam Dr. Leo Kannerhuis Boodschap 1. Bij mensen met verschillende diagnoses zien we meer EF problemen

Nadere informatie

4. Als u bij vraag 3 'Anders' heeft ingevuld, geef dan hier aan, met een korte omschrijving erbij, om welke behandeling/ondersteuning het gaat.

4. Als u bij vraag 3 'Anders' heeft ingevuld, geef dan hier aan, met een korte omschrijving erbij, om welke behandeling/ondersteuning het gaat. Balans Enquête Heeft uw kind recentelijk de diagnose adhd/add gekregen, max. 24 maanden geleden, of zit u nog in een traject voor een diagnose, wilt u dan onderstaande enquête invullen? De uitkomsten van

Nadere informatie

De lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.

De lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige. 4.2.12. Digitale opvoedondersteuning voor ouders van het jonge kind Ondersteuning in de vorm van een aantal online lessen voor ouders met kinderen tot 4 jaar, om ze voor te bereiden op de (toekomstige)

Nadere informatie

Meer informatie MRS 0610-2

Meer informatie MRS 0610-2 Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,

Nadere informatie

Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school.

Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Waarom RIOzorg? Complete zorg: onderzoek en behandeling Wetenschappelijk effectief bewezen behandelmethodes Een zo kort mogelijke wachtlijst

Nadere informatie

Inhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie

Inhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis

Nadere informatie

Mental Health First Aid Eerste hulp bij psychische problemen

Mental Health First Aid Eerste hulp bij psychische problemen Mental Health First Aid Eerste hulp bij psychische problemen Catherine van Zelst Nicole van Erp Trimboscongres Een te gekke wijk 8 november 2017 Inhoud workshop Wat is MHFA? Het belang van MHFA Onderzoek

Nadere informatie

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk

Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk Het trainen van het werkgeheugen bij ontwikkelingsstoornissen: waarom zou je? Drs. B.J.L.Gerrits, psycholoog-psychotherapeut Presentatie Werkgeheugen wetenswaardigheden Onderzoek naar werkgeheugentrainingen

Nadere informatie

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,

Nadere informatie

vormgeving Samen Sterk zonder Stigma (de)stigmatisering Samen Onderzoek Christine Sterk de Vries

vormgeving Samen Sterk zonder Stigma (de)stigmatisering Samen Onderzoek Christine Sterk de Vries Richtlijnen Journalisten voor over vormgeving Samen Onderzoek Christine Sterk de Vries zonder Stigma (de)stigmatisering Kees Dijkman Projectcoördinator Aanpak stigma in de media Samen Sterk zonder Stigma

Nadere informatie

Behandeling en onderwijs in één. Dagbehandeling Aquamarijn

Behandeling en onderwijs in één. Dagbehandeling Aquamarijn Behandeling en onderwijs in één. Dagbehandeling Aquamarijn Sommige kinderen zijn vastgelopen in het onderwijs. Kinder- en jeugdpsychiatrische dagbehandeling Sommige kinderen hebben zoveel problemen, dat

Nadere informatie

Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn

Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn 9 november 2012 VU Medisch Centrum/GGZinGeest/Amsterdam Patricia van Oppen 1 Presentatie

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten

Nadere informatie

Complexe scheidingen en handelingsverlegenheid

Complexe scheidingen en handelingsverlegenheid Complexe scheidingen en handelingsverlegenheid Een korte Quiz... Wat denk je: Hoeveel kinderen per jaar krijgen te horen dat hun ouders uit elkaar gaan? Meer of minder dan een volle Amsterdam Arena? Antwoord:

Nadere informatie

Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase

Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase Symposium Traumatisch Hersenletsel Kinderen en Jongeren 31 oktober 2018 Drs. Y. Boom MSc. - Neuropsycholoog Disclosure

Nadere informatie

Straatwijzer Online blended psycho-educatie voor jongeren met een LVB en psychiatrische stoornissen en hun ouders

Straatwijzer Online blended psycho-educatie voor jongeren met een LVB en psychiatrische stoornissen en hun ouders Straatwijzer Online blended psycho-educatie voor jongeren met een LVB en psychiatrische stoornissen en hun ouders Anne van der Waa (GZ psycholoog) Sammy Roording (Klinisch Neuropsycholoog) Karakter Kinder-

Nadere informatie

ADHD-werking binnen CAR Accent

ADHD-werking binnen CAR Accent ADHD-werking binnen CAR Accent ADHD is een ontwikkelingsstoornis waarbij de verwerking van informatie in de hersenen verstoord verloopt. Als gevolg hiervan vertonen kinderen met deze stoornis vooral problemen

Nadere informatie

Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven.

Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Alix Kuylen Psycholoog intensieve behandeleenheid Susanne Cuijpers Verpleegkundig specialist GGZ Inhoud

Nadere informatie

Tips voor nieuwe ME-patiёnten

Tips voor nieuwe ME-patiёnten ` Tips voor nieuwe ME-patiёnten ME Vereniging Nederland "Tips voor nieuwe ME-patiënten", ME Vereniging Nederland, 27 januari 2015 Deze collectie is samengesteld uit bijdragen van leden van de ME Vereniging

Nadere informatie

De psychiatrische cliënt in beeld Terugkeer in de maatschappij Psychiatrisch stigma bekeken vanuit client, familie en samenleving Job van t Veer Wat is het psychiatrisch stigma? Psychiatrisch stigma Kennis

Nadere informatie

- 172 - Prevention of cognitive decline

- 172 - Prevention of cognitive decline Samenvatting - 172 - Prevention of cognitive decline Het percentage ouderen binnen de totale bevolking stijgt, en ook de gemiddelde levensverwachting is toegenomen. Vanwege deze zogenaamde dubbele vergrijzing

Nadere informatie

Verzamelstoornis Marjolijn Korteweg, Danielle Cath. Presentatie

Verzamelstoornis Marjolijn Korteweg, Danielle Cath. Presentatie Verzamelstoornis Marjolijn Korteweg, Danielle Cath Presentatie 11-10-2017 Protocol verzamelstoornis Cliëntenwerkboek Handleiding Voor behandelaren cognitieve gedragstherapie Voor thuisbegeleiders Taakverdeling

Nadere informatie

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven

Bio (EEG) feedback. Reflecties vanuit de klinische praktijk. Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Bio (EEG) feedback Reflecties vanuit de klinische praktijk Kannercyclus 09-05-2011 Dr. EWM (Lisette) Verhoeven Neurofeedback -Een vraag uit de spreekkamer- Minimaal 1500 Literatuur 2008 literatuur search

Nadere informatie

CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS

CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS 2018 / 2019 CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS Dit is een document over het cursusaanbod van het Sociaal Pedagogisch Werk van Partners in Welzijn. Het is opgedeeld in cursussen voor kinderen,

Nadere informatie

Het chemobrein. concentratie- en geheugenverlies na chemo

Het chemobrein. concentratie- en geheugenverlies na chemo Het chemobrein concentratie- en geheugenverlies na chemo Vriendin op visite. Ik probeer normaal te doen, maar: Het lukt me nauwelijks om haar aan te kijken, ik weet niet wat te zeggen en heb ook helemaal

Nadere informatie

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen!

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan? Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische

Nadere informatie

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen Begeleid Leren Overzicht Symposium Success@School Utrecht, 29 november 2018 Doelgroep Begeleid Leren Positionering van Begeleid Leren Ontwikkelde kennis, producten en diensten Dr. Lies Korevaar Agenda

Nadere informatie

EXECUTIEVE FUNCTIES. Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014 JAARBEURS UTRECHT

EXECUTIEVE FUNCTIES. Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014 JAARBEURS UTRECHT EXECUTIEVE FUNCTIES Kinderen en adolescenten met problemen met inhibitie, cognitieve controle, emotieregulatie, werkgeheugen, motivatie en zelfregulatie thuis en op school Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014

Nadere informatie

Zelfmoordpreventie bij kind en jeugd. 30 oktober 2018 Judith de Heus Manager hulpverlening

Zelfmoordpreventie bij kind en jeugd. 30 oktober 2018 Judith de Heus Manager hulpverlening Zelfmoordpreventie bij kind en jeugd 30 oktober 2018 Judith de Heus Manager hulpverlening j.deheus@113.nl Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Behandelmogelijkheden bij kinderen met ADHD in de basisschoolleeftijd

Nadere informatie

Denk jij dat je. vastloopt tijdens. je studie?

Denk jij dat je. vastloopt tijdens. je studie? Denk jij dat je vastloopt tijdens je studie? Soms loopt het leven niet zoals jij zou willen. Misschien ben je somber, twijfel je erover wie je bent, loopt het niet zo met contacten of worstel je met je

Nadere informatie

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis

Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?

Nadere informatie

INTER-PSY Lente Symposium

INTER-PSY Lente Symposium Disclosure belangen spreker Getalenteerd omgaan met ADHD Anne van Lammeren, psychiater Universitair Centrum Psychiatrie UMCG 16-03-2016 Lentesymposium Interpsy (Potentiële) belangenverstrengeling Voor

Nadere informatie

Bijlage 7.12: HGD en labels in het onderwijs. Naar minder labels in het onderwijs

Bijlage 7.12: HGD en labels in het onderwijs. Naar minder labels in het onderwijs Bijlage 7.12: HGD en labels in het onderwijs Naar minder labels in het onderwijs Steeds meer leerlingen hebben een etiket, stempel of label, zoals ADHD, ADD, ASS, Asperger, gedragsstoornis, ODD, hoogbegaafd,

Nadere informatie

Kortdurende hulpverleningstrajecten Maasland

Kortdurende hulpverleningstrajecten Maasland Kortdurende hulpverleningstrajecten Maasland 1. Individuele sociale vaardigheidstraining 2. Sociale vaardigheidstraining groep 12-/12+ 3. Gezinsbegeleiding (6+) 4. Gezinsbegeleiding (0-6 jaar) 5. Individuele

Nadere informatie

Growing into a different brain

Growing into a different brain 221 Nederlandse samenvatting 221 Nederlandse samenvatting Groeiend in een ander brein: de uitkomsten van vroeggeboorte op schoolleeftijd De doelen van dit proefschrift waren om 1) het inzicht te vergroten

Nadere informatie

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten

Nadere informatie

Druk in de klas. Leerkrachtmethode. Drs. Betty Veenman Dr. Marjolein Luman Prof. dr. Jaap Oosterlaan

Druk in de klas. Leerkrachtmethode. Drs. Betty Veenman Dr. Marjolein Luman Prof. dr. Jaap Oosterlaan Druk in de klas Leerkrachtmethode Drs. Betty Veenman Dr. Marjolein Luman Prof. dr. Jaap Oosterlaan Inhoud Voorwoord 7 1 Introductie 9 1.1 Doel 9 1.1.1 Voor wie is deze methode bedoeld? 9 1.1.2 Wat is het

Nadere informatie

Tim Peetoom, klinisch psycholoog

Tim Peetoom, klinisch psycholoog Tim Peetoom, klinisch psycholoog 1 e staps interventie: Psycho-educatiecursus voor patiënten en naastbetrokkenen 2e staps interventies: CGT, IPSRT, FFT 2e staps interventie: Verslaving, Traumabehandeling,

Nadere informatie

Patiëntenrechten. Een tweede mening

Patiëntenrechten. Een tweede mening Patiëntenrechten Inhoudsopgave 3 Wat is een tweede mening? 4 Wanneer kunt u een tweede mening vragen? 5 Voordat u een beslissing neemt... 6 Aanvullende informatie 7 Hoe vindt u iemand die een tweede mening

Nadere informatie

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken

Nadere informatie

Je eigen gevoelens. Schaamte

Je eigen gevoelens. Schaamte Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,

Nadere informatie

Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme?

Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Neurofeedback: een geschikte behandeling voor autisme? Mirjam Kouijzer, MSc Radboud Universiteit Nijmegen Het programma Controversiële behandelingen Wat is biofeedback? Mijn onderzoek naar de effecten

Nadere informatie

Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS

Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Iris Duinmeijer Senior onderzoeker Koninklijke Auris Groep Presentatie Congres Jeugd in Onderzoek, 24 mei 2018 Onderwijs aan leerlingen met een TOS Instellingen

Nadere informatie

WORM WORking Memory training een onderzoek naar de effecten van Werkgeheugentraining bij kinderen met ADHD 19 januari 2009 Martine van Dongen¹², Marieke Lansbergen¹, Sascha Roos², Kina Potze², Nadine Schalk²,

Nadere informatie

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen

Nadere informatie

Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010

Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010 Onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen in Rotterdam Een rapportage van Stichting Ouders010 Inleiding Het primair onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen heeft de laatste jaren steeds meer aandacht gekregen

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik

Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling

Nadere informatie

Resultaten boeken Meer dan interven2es MEER DAN INTERVENTIES. Het belang van aspecifieke factoren voor bevordering van herstel Jaap van der Stel

Resultaten boeken Meer dan interven2es MEER DAN INTERVENTIES. Het belang van aspecifieke factoren voor bevordering van herstel Jaap van der Stel MEER DAN INTERVENTIES Resultaten boeken Meer dan interven2es Het belang van aspecifieke factoren voor bevordering van herstel Jaap van der Stel Lector Geestelijke Gezondheidszorg Hogeschool Leiden Senior-

Nadere informatie

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk

ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding

Kinderboekenweekprogramma. Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Kinderboekenweekprogramma Docentenhandleiding Wie Groep ben jij & 6 wie t/m ben ik? 8 1 Utrecht, 2016 Beste docent, Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te

Nadere informatie

(online) Gokken en gokverslaving. Verslaving 23/02/15. Aantal personen met gokprobleem

(online) Gokken en gokverslaving. Verslaving 23/02/15. Aantal personen met gokprobleem Ronny Willemen UC Leuven- Limburg 13.02.2015 (online) Gokken en gokverslaving Verslaving Ø DSM- III (1980) Pathologisch gokken onder stoornis in impulscontrole Ø DSM- V (2013) : Gokstoornis onder Middel-

Nadere informatie

Multi-compenent model

Multi-compenent model Preventie van Kindermishandeling Rianne van der Zanden Trimbos-instituut rzanden@trimbos.nl Preventie kindermishandeling Opzet presentatie Aard, omvang en gevolgen van kindermishandeling Kindermishandeling

Nadere informatie

Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften. Bij mensen met EPA. Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016

Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften. Bij mensen met EPA. Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016 Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften Bij mensen met EPA Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016 Zelfmanagement ondersteuning behoeften & EPA Introductie Methode Bevindingen Discussie

Nadere informatie

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Waarom video games? Nadelen van huidige interventies Effectiviteit Toegankelijkheid Stigmatisering Didactische

Nadere informatie

ALGEMENE INFORMATIE. Specialistisch hulpaanbod voor meiden

ALGEMENE INFORMATIE. Specialistisch hulpaanbod voor meiden ALGEMENE INFORMATIE Specialistisch hulpaanbod voor meiden Meiden gaan op een andere manier met hun problemen om dan jongens. Wij hebben gemerkt dat meidenhulpverlening een andere, specialistische aanpak

Nadere informatie

GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK

GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. TOELICHTING Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot democratie te komen.

Nadere informatie

Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie

Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie Bipolair en middelenmisbruik: De ervaringen met een nieuwe groepstherapie Een Nederlandse versie van Integrated Group Therapy for Bipolar Disorder and Substance Abuse binnen GGz Breburg A. Brouwer RN MANP

Nadere informatie

ADHD Centrum & behandelvormen

ADHD Centrum & behandelvormen ADHD Centrum & behandelvormen Hanneke van Aalst GZ-psycholoog/Orthopedagoog- Generalist 21 oktober 2016 Symposium ADHD 1 Psychologische theorie Genetisch Biologisch (Medicatie) Omgeving (Ouder/leerkracht

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1: INLEIDING

HOOFDSTUK 1: INLEIDING 168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet

Nadere informatie

BeMind studie: Mindfulness bij kanker

BeMind studie: Mindfulness bij kanker BeMind studie: Mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen online en face to face mindfulness versus standaardzorg Prof. Dr. A.E.M. Speckens, Radboud UMC en Dr. M. van der Lee, Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Digitale opvoedondersteuning voor aanstaande ouders

Digitale opvoedondersteuning voor aanstaande ouders Bijvoorbeeld over: borst- en flesvoeding; ouderschap; verzorging van je kind; balans tussen kind en relatie. Ouders die deelnemen aan deze thema- of voorlichtingsbijeenkomst hebben (nieuwe) kennis en informatie

Nadere informatie

Centrum Autisme Haaglanden. Uitleg en overzicht zorgaanbod voor cliënten

Centrum Autisme Haaglanden. Uitleg en overzicht zorgaanbod voor cliënten Centrum Autisme Haaglanden Uitleg en overzicht zorgaanbod voor cliënten Voor wie Centrum Autisme Haaglanden doet diagnostisch onderzoek naar autisme en biedt behandeling en ondersteuning als de diagnose

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn naar thema Nationaal Media Paspoort. Nationale Academie voor Media en Maatschappij

Doorlopende leerlijn naar thema Nationaal Media Paspoort. Nationale Academie voor Media en Maatschappij Doorlopende leerlijn naar thema Nationaal Media Paspoort 1 THEMA 1. Weet wat je ziet Alles wat je ziet in de media is door iemand met bepaalde bedoeling gemaakt. Deze producent wordt door allerlei dingen

Nadere informatie

Het creëren van een gemeenschappelijke visie m.b.t. executieve functies voor het jonge kind; handvatten voor morgen!

Het creëren van een gemeenschappelijke visie m.b.t. executieve functies voor het jonge kind; handvatten voor morgen! Opbouw workshop Korte geschiedenis Wat zijn executieve functies? Waarom zijn ze belangrijk? Hoe is het gesteld met mijn EF s? Vertalen naar de praktijk Rol van de IB-er (EF en stoornissen) Doel Hoe het

Nadere informatie

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8

Wie ben jij & wie ben ik? Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 Docentenhandleiding Groep 6 t/m 8 1 Utrecht, 2017 Beste docent(e), Wat leuk dat u met uw groep binnenkort naar Museum Catharijneconvent komt om deel te nemen aan het programma Dit programma speelt zich

Nadere informatie

MEE Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking.

MEE Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Voor verwijzers Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Veel

Nadere informatie

PROGRAMMA RESULTAAT- EN OPLOSSINGSGERICHT DENKEN. Resultaat. oplossingsgericht denken. Resultaat- en. Probleemgericht denken

PROGRAMMA RESULTAAT- EN OPLOSSINGSGERICHT DENKEN. Resultaat. oplossingsgericht denken. Resultaat- en. Probleemgericht denken Resultaat- en oplossingsgericht denken Laura Krause Obelisk 1 RESULTAAT- EN OPLOSSINGSGERICHT DENKEN PROGRAMMA 1 Denken in problemen of denken in oplossingen Resultaat- en oplossingsgericht De taal van

Nadere informatie

Als ouders uit elkaar gaan

Als ouders uit elkaar gaan Als ouders uit elkaar gaan Inhoud 3 > Als ouders uit elkaar gaan 4 > De Raad voor de Kinderbescherming 6 > Het ouderschap blijft bestaan 7 > Informatie en consultatie 9 > De rol van de Raad 11 > De rechter

Nadere informatie

Kunnen peuters en kleuters al een stoornis hebben?

Kunnen peuters en kleuters al een stoornis hebben? Kunnen peuters en kleuters al een stoornis hebben? Regionale dagen jonge kind Buro Bloei Mariëlle Beckers en Sonja Borgsteede april 10, 2017 - pagina 1 Even voorstellen Mariëlle en Sonja Orthopedagoog

Nadere informatie

4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen

4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Alle ouders met kinderen tot 4 jaar die in ons werkgebied wonen. Pedagoog. 4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Dit aanbod is gericht op kinderen die naar de basisschool gaan en hun ouders.

Nadere informatie

Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip.

Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. 1 2 INFORMATIE OVER COMENIUS Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen een ruime ervaring

Nadere informatie

Basistraining Psychiatrie. Psychische klachten na de bevalling Donderdag 19 oktober Voorschoten

Basistraining Psychiatrie. Psychische klachten na de bevalling Donderdag 19 oktober Voorschoten Basistraining Psychiatrie Psychische klachten na de bevalling Donderdag 19 oktober 2017 - Voorschoten Introductie Karin den Oudsten Ervaringsprofessional Geboortezorg/GGZ Gecertificeerd coach (NOBCO) Integratief

Nadere informatie

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M.

De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk. Maaltijdsalade. Disclosure belangen. Hilde M. De wisselwerking tussen wetenschap & de (klinische) praktijk Hilde M. Geurts @dutcharc 1 Disclosure belangen Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Begrippen. Wetenschappelijk onderzoek. Diagnostiek. Klinische aanpak. Inbrengen casus. Take home.

Wie zijn wij? Wie bent u? Begrippen. Wetenschappelijk onderzoek. Diagnostiek. Klinische aanpak. Inbrengen casus. Take home. Anna van der Miesen ai.vandermiesen@vumc.nl Wie zijn wij? Wie bent u? Begrippen. Wetenschappelijk onderzoek. Diagnostiek. Klinische aanpak. Inbrengen casus. Take home. Persoonlijke beleving van gender.

Nadere informatie

Licht verstandelijk beperking? Hoe herken je mensen met een licht verstandelijke beperking. Hoe kom je samen verder?

Licht verstandelijk beperking? Hoe herken je mensen met een licht verstandelijke beperking. Hoe kom je samen verder? Licht verstandelijk Hoe herken je mensen met een licht verstandelijke beperking. Hoe kom je samen verder? Wat gaan we doen: Signalen van een licht verstandelijke beperking Wat is een licht verstandelijke

Nadere informatie

15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW

15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW 15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW Agenda 1. Inleiding 2. Laaggeletterdheid 3. Therapietrouw 4. Pilots 5. Vragen? Overal had ik er last van. Bij de bibliotheek, het stadhuis,

Nadere informatie

Welkom bij: Taal- en cultuurstudies

Welkom bij: Taal- en cultuurstudies Welkom bij: Wat is bijzonder aan? De meerwaarde van taal en talen breed denken Programma Wat kun je ermee? Test jezelf voor Taal- en cultuuurstudies Student en afgestudeerde Vragen (panel ) Wat is bijzonder

Nadere informatie

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat

Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 5

Inhoudsopgave. Inleiding 5 Inhoudsopgave Inleiding 5 Deel 1 Wat we weten over adhd 9 1 Kenmerken van adhd 10 2 Executieve functies en gevoeligheid voor beloningen 25 3 Bijkomende stoornissen 34 4 Oorzaken van adhd 44 5 Gevolgen

Nadere informatie