OPBOUWEND. Astronaut André Kuipers Werken in de techniek moet je beleven! magazine van fundeon. anders bouwen investeren in personeel groeien

Transcriptie

1 OPBOUWEND magazine van fundeon Bedrijven anders bouwen investeren in personeel groeien Astronaut André Kuipers Werken in de techniek moet je beleven!

2 ontwikkel de werknemer voorwoord Een beter functionerend wiel ik wil dat mijn medewerkers zich ontwikkelen. Het digitale magazine ibouwen geeft ze dat extra zetje om naar de evc-centra of het loopbaantraject bouw & infra te stappen. Net als vele bedrijven in de bouw- en infrasector bekijkt Fundeon hoe zij in de toekomst haar werk het beste kan uitvoeren. Wat voor ons voorop blijft staan, is dat we willen bijdragen aan betere opleidingen, beter opgeleid personeel en daardoor betere bedrijven in de bouw- en infrasector. Hoe we dat in de toekomst gaan doen, hangt onder meer af van hoe de wereld om ons heen verandert. remco harink, werkgever van jeroen marsch bij bouwbedrijf De personen die in deze Opbouwend aan het woord komen, inspireren mij. Net als zij, zoeken wij bij Fundeon naar nieuwe samenwerkingsvormen met onze opdrachtgevers: het onderwijsveld, werkgeversorganisaties en vakbonden. We willen geen piketpaaltjes slaan om ons werkterrein af te bakenen en te beschermen. Liever zetten we onze deuren open voor andere partijen en bedenken we samen oplossingen om te komen tot de beste en leukste opleidings- en ontwikkelkansen in onze sector. vosman b.v. uit raalte Dat dit kan, weten we bij Fundeon door onze samenwerking met zeven andere technische kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven (kbb). Zo volgen medewerkers van deze kenniscentra sinds een jaar cursussen bij onze eigen bedrijfsschool, de Fundeon Academie. Dat hebben inmiddels meer dan honderdzestig medewerkers gedaan. Door de kostprijs die de andere kenniscentra hiervoor betalen, kunnen we extra cursussen organiseren. De grootste meerwaarde van het samenwerken met andere kenniscentra vind ik dat onze medewerkers een netwerk opbouwen en kennis delen met vakgenoten. Daardoor vinden we niet meer bij elk kenniscentrum zelf het wiel uit, maar komen we samen tot een beter functionerend wiel. Bovendien rollen we dat wiel meteen bij alle technische kenniscentra naar binnen. Dat dit tot stand komt tussen de technische kenniscentra, die tot voor kort nauwelijks contact met elkaar hadden, geeft mij het vertrouwen dat we in onze sector met de passie en innovatiekracht die we hebben samen tot onvermoede resultaten gaan komen. Dat de eerste stappen hiervoor al zijn gezet, leest u in dit magazine. Sander van Bodegraven Algemeen directeur Fundeon beter leren, beter zelfstandig onderdeel van bouwen zelfstandig onderdeel van 3

3 COLOFON Opbouwend is een uitgave van Fundeon en verschijnt in een oplage van exemplaren. Het magazine wordt gratis verzonden naar de relaties van Fundeon, waaronder bedrijven in de bouw- en infrasector, opleidingsbedrijven en roc s. Tekst Jolanda de Vries (tevens eindredactie), Erik Huijsman, Linda Blaakmeer, Wilma Schuitemaker, Janneke Maas, Johan Koning, Ed Zeelt en Corry Daalhof Fotografie De Beeldredaktie, Marco Hofsté, Gerlinde Schrijver Illustratie Shamrock Vormgeving V1 Communicatie Druk Senefelder Misset De coverfoto is tot stand gekomen dankzij medewerking van Aannemersbedrijf A. van Ooijen & Zn. B.V. 49 inhoud 6 Succesvolle bedrijven De directeuren en eigenaren van Van Boekel Zeeland BV, J. Kamst Grondverzet en A. v. Diessen Dakbedekking B.V. laten hun bedrijven momenteel floreren. Hoe doen ze dat? CONTACT Fundeon is het kennis- en adviescentrum voor de bouw en infra voor het opleiden en ontwikkelen van personeel. Het Loopbaantraject Bouw & Infra en de EVC-centra 6 38 Slimmer ondernemen = werknemers ontwikkelen De grootste innovatieslag die bedrijven in de bouw en infra nu kunnen maken is een sociale. Klok Bouw, Marku Bouw en Bergevoet investeren daarom volop in de ontwikkeling van hun personeel. Bouw & Infra zijn een zelfstandig onderdeel van Fundeon. De medewerkers werken vanuit het centraal kantoor in Harderwijk en de regiokantoren in Zwolle, Woerden en Helmond. Centraal kantoor Postbus Anders bouwen Bouw- en infrabedrijven nemen zelf de touwtjes in handen en kiezen voor een andere manier van bouwen. Met succes! Deen Metselwerken, Hoogstraten Wegenbouw en aannemingsbedrijf Kesselaar vertellen hun geheim AK Harderwijk Ceintuurbaan LG Harderwijk T (0341) E info@fundeon.nl Regiokantoor Zwolle Postbus CD Zwolle Burgemeester Roelenweg EV Zwolle T (038) Behoud kennis kleine beroepen Juist in kleine beroepen is kennisoverdracht cruciaal. Waterbouwer Durk de Boer, rietdekker Koen Turk en steenhouwer Mattias Boon laten zien wat hun beroep zo bijzonder maakt. 56 voorlichting door bedrijven Werken in de bouw en infra is leuk, boeiend en uitdagend. Om jongeren daarvan te overtuigen, zetten bedrijven de deuren wijd open. E noordoost@fundeon.nl Regiokantoor Woerden Korenmolenlaan 1G 3447 GG Woerden T (0348) E west@fundeon.nl Regiokantoor Helmond Postbus En verder 5700 AL Helmond Panovenweg 29A 13 Column André Kuipers: Hoezo tekorten? 5708 HR Helmond T (0492) Regionale initiatieven: Techniek doet E zuid@fundeon.nl 16 Leerlingbouwplaatsen: Samen bouwen, samen leren Meer weten? 22 Krachtige leeromgeving bij erkende leerbedrijven 26 De beste leermeesters in de bouw en infra T (0341) E info@loopbaantrajectbouw.nl Abonneer u dan op één van de digitale nieuwsbrieven van Fundeon. Er zijn edities voor werkgevers, roc s, opleidingsbedrijven en leermeesters. Aanmelden kan via Volg Fundeon op Twitter, Facebook en LinkedIn Beste leerbedrijven: Opleiden is gewoon nodig! 34 Lesstof maken op de bouwplaats 48 Column Beste leerbedrijf 2012: Rob de Kuiper T (0341) E evc@fundeon.nl 4 5

4 succesvol zijn? Doe wat je leuk vindt! Goede ondernemers onderscheiden zich in slechte tijden. Ze geven niet op, hebben een visie op hun bedrijf en durven keuzes te maken. Tegen de stroom in laten ze hun bedrijf floreren. Ad van Diessen, Jeroen Kamst en Jordy Redding vertellen hoe ze dat doen.

5 tekst jolanda de vries beeld gerlinde schrijver O ngeveer vier jaar geleden liepen we vooral hard voor onze slechtste klanten. De klanten die het werk slecht georganiseerd hadden, die veel klaagden en veel eisten. Dat kostte zoveel tijd dat we veel te weinig tijd overhielden voor onze goede klanten. Na nog een faillissement van één van onze opdrachtgevers bedacht ik dat het anders moest. Sindsdien lopen we vooral hard voor onze goede klanten. Dat betaalt zich uit: sindsdien hebben we geen busjes meer stilstaan en werken we vooral met bedrijven die hun afspraken nakomen en waarbij wij ons werk dus goed kunnen inplannen. Ad van Diessen, directeureigenaar bij Ad van Diessen Dakbedekkingen uit Valkenswaard: De afspraak is dat ik meteen langskom wanneer er problemen zijn. Doe waar je goed in bent Aan het woord is Ad van Diessen, van het gelijknamige dakdekkersbedrijf uit Valkenswaard. Net dat stapje meer doen voor je klant. Jeroen Kamst is het ermee eens. De machinisten en grondwerkers die voor mij werken, denken mee met de opdrachtgever: ze denken zelf na hoe ze de klussen voor die dag op de meest slimme manier kunnen uitvoeren en komen met voorstellen om het totale werk beter te laten verlopen. Daardoor zijn mijn opdrachtgevers tevreden en komen ze voor een volgende opdracht bij me terug. Als beginnend bedrijf pakt Kamst alle opdrachten aan die hij kan krijgen, van groot tot klein. Jordy Redding, directeur van gww-bedrijf Van Boekel Zeeland is zich met het bedrijf gaan specialiseren in niet-alledaagse, multidisciplinaire opdrachten. Dat lukt Van Boekel, omdat het bedrijf een relatief groot bedrijfsbureau heeft, met hoogopgeleide en creatieve mensen. We zoeken de beste oplossing om de klus te klaren. Doordat we dat vaak doen, kunnen we technieken combineren die we al eerder hebben toe gepast. Dat geeft ons een voorsprong op andere bedrijven. In projecten tot 10 miljoen concurreren we - als relatief klein bedrijf - met de echt grote bedrijven. Succesvolle groeibedrijven AD VAN Diessen Dakbedekkingen Omvang bedrijf 12 personen in dienst, gemiddeld 30 tot 35 mensen aan het werk. Ontwikkeling bedrijf In 1984 begonnen als zzp er. Sindsdien gestage groei doorlopen. Kleine terugval gehad in 2008/2009. Door het maken van bewuste keuzes daarna weer gegroeid. Van Boekel Zeeland Omvang bedrijf Circa 70 personen in dienst, waarvan 30 mensen buiten. Dit wordt aangevuld met een ruime flexibele schil van zzp ers en andere inhuur. Omzet bedraagt circa 30 miljoen euro op jaarbasis. Ontwikkeling bedrijf Familiebedrijf in de civiele techniek, opgericht in Sinds de komst van redding als directeur in 2009 heeft het bedrijf nevenactiviteiten, zoals een uitzend bureau, materiaalverhuur en onderhoudsgarage, afgestoten. De personeels omvang daalde hierdoor van circa 100 personen naar circa 60 werknemers. Inmiddels is het aantal werknemers weer gestegen naar circa 70. J. Kamst Grondverzet Omvang bedrijf Twee mobiele kranen in eigendom. Maakt daarnaast gebruik van gehuurde machines. Bedrijf heeft tot nu toe geen werk nemers vast in dienst, maar huurt standaard minimaal drie mensen in. Ontwikkeling bedrijf In januari 2012 kocht Jeroen Kamst (23) zijn eerste mobiele kraan, in september van dat jaar volgde de tweede. Zijn streven is om voor zijn 30ste vijf kranen te bezitten. Jordy Redding, directeur bij Van Boekel Zeeland uit Zeeland heeft nevenactiviteiten afgestoten: De energie die dat kost, steek ik liever in activiteiten waarvoor ik wel warmloop. Maak keuzes Kamst zit minder op de kraan dan hij zich bij de start van zijn bedrijf had voorgesteld. Ik wil dat mijn bedrijf groeit en dat kan niet als ik de hele dag op de kraan zit. Ik moet de vrijheid hebben om bij de projecten langs te gaan om te zien of we ze uitvoeren zoals ik dat wil. Ook moet ik nieuwe projecten voorbereiden en binnenhalen. Tussendoor voert hij kleinere klussen uit en handelt hij in grond en zand. Ik merk dat ik door die grondhandel in beeld kom bij nieuwe opdrachtgevers. Voor Kamst is het oppakken van nevenactiviteiten de weg naar het doel dat hij zichzelf heeft gesteld: voor zijn 30ste een bedrijf bezitten met vijf kranen in eigendom. 8 9

6 in één oogopslag voor de toekomst van mijn bedrijf investeer ik in mijn mensen. Het bedrijfsopleidingsplan helpt mij daarbij: in één oogopslag zie ik hoe ik mijn onderneming kan versterken én welke medewerker daarvoor kennis kan en wil opdoen. gert-jan mulder, directeur-eigenaar mulder aannemingsbedrijf in apeldoorn meer weten? neem contact op met de adviseur personeelsontwikkeling. kijk op Ik blijf reëel. Een derde kraan komt er Dat steek ik liever in activiteiten waarvoor Ook Van Diessen maakt steeds meer pas als ik voldoende zekerheid heb dat ik ik wel warmloop. Zoals de complexe gebruik van de telefoon. Onze opdracht- die bijvoorbeeld een jaar lang volop kan opdrachten die we nu uitvoeren. gevers nemen steeds vaker opdrachten inzetten. Het doel zorgt er wel voor dat ik stappen durf te zetten; anders had ik mijn Voer structureel overleg buiten de regio aan. Mijn medewerkers gaan met hen mee. Zelf kan ik door de eerste kraan niet eens gekocht. Kamst doet elke dag een belrondje langs afstand niet elke dag op elk project mijn zijn opdrachtgevers. Zeker als hij een gezicht laten zien. En dat is ook niet Ook Van Diessen pakte bij de start van nieuwe machinist op een klus zet. Ik nodig; door te bellen met de uitvoerders zijn bedrijf alle werkzaamheden aan die wil uit de eerste hand horen hoe het is op het werk en met mijn voormannen, hij kon krijgen, zolang er maar brood gegaan. Hierdoor bouw ik extra zekerheid weet ik hoe een project gaat. Afspraak op de plank kwam. In de loop der jaren in dat de mensen die ik inhuur werken is dat ik meteen langskom wanneer er leidde dat tot een allround dakdekkers- volgens mijn kwaliteitseisen. problemen zijn. bedrijf. Vijf jaar geleden besloot hij om te stoppen met hellende daken, het dakpanleggen. De arbo-regels en de detaillering van het werk, maakten dat we op dat vlak niet konden concurreren met Jeroen Kamst, Daarnaast worden alle werkzaamheden vastgelegd met foto s. Als kwaliteitsborging, maar ook om de mensen op kantoor te informeren over de projecten. gespecialiseerde bedrijven. Redding koos ervoor om meerdere nevenactiviteiten af te stoten, zoals een uitzendbureau, materialenverhuur en een onderhoudsgarage. Qua opbrengst bedroegen die slechts een klein deel van de omzet, maar er ging verhoudingsgewijs het meeste tijd inzitten. Ik heb zelf te weinig ervaring met die activiteiten en eigenaar van J. Kamst Grondverzet uit Nieuw- Dordrecht: Ik moet de vrijheid hebben om bij de projecten langs te gaan om te zien of we ze uitvoeren Want naast het overleg met de klant, is ook intern overleg van groot belang merkt Van Diessen. Hij heeft elke vrijdag overleg met zijn bedrijfsleider, de uitvoerders en de werkvoorbereiding. We bespreken wat er de afgelopen week is gebeurd en wat er komende week moet gebeuren. We hebben het over opmerkingen van klanten, fouten die zijn gemaakt en andere zaken die we hebben daardoor kostte het me heel veel energie. zoals ik dat wil. gezien en gehoord. beter leren, beter bouwen 11

7 column Ook bij Van Boekel is er elke vrijdag hun producten. Daarnaast zijn er altijd Succesvolle bedrijven: hoe doen zij dat? Zes tips. 1 doe 2 organiseer waar je goed in bent en wat je leuk vindt. je werk goed en kom afspraken altijd na. planningsoverleg. Op die manier weten we snel waar we moeten bijsturen en risico s moeten verkleinen, stelt de directeur. Daarnaast is er bij Van Boekel elke twee weken uitvoerdersoverleg. We bespreken dan de knelpunten in het bedrijf en komen met concrete verbetervoorstellen, vertelt Redding. Een groot knelpunt blijven de faalkosten. Zo kochten we vaak niet goed genoeg materiaal in voor een klus. Dat heeft concreet geleid tot een nieuw bestelformulier. een paar werknemers in opleiding bij de vakschool voor dakdekkers Tectum. Een nieuwe medewerker komt bij ons binnen via een uitzendbureau. Als blijkt dat diegene echt gemotiveerd is, nemen we hem in dienst en begint hij aan de opleiding. Dat is nodig, want tijdens de opleiding leer je waarom je de dingen doet zoals je ze doet. En alleen als je weet waarom je een bepaalt detail per se op die manier moet uitvoeren, besteed je daar voldoende aandacht aan. andré kuipers astronaut beeld gerlinde schrijver 3 Maak 4 Blijf 5 Zorg 6 voer bewuste keuzes en bouw daarop voort. jezelf - en je bedrijf - ontwikkelen en verbeteren. voor een financiële buffer, zodat je tegenslagen kunt opvangen. structureel overleg met je bedrijfsvoerders, je werknemers en je klanten. Hoewel alle overleggen veel tijd lijken te kosten, vinden Redding en Van Diessen het meer dan de moeite waard. We zijn geen productiebedrijf, vindt Redding. Wij moeten het hebben van slimme ideeën. Juist door veelvuldig met elkaar te overleggen en te zorgen voor open communicatie verkleinen we risico s. Zorg voor de juiste kennis Van Diessen is voortdurend bezig om het kennisniveau binnen zijn bedrijf te vergroten. Tijdens de wintermaanden Jordy Redding zet vooral in op het ontwikkelen van bepaalde vaardigheden bij zijn kantoormedewerkers. Een goede techneut, is niet per se communicatief heel goed. Daarom geven wij vooral cursussen op het gebied van communicatie, zoals gespreksvaardigheden. Dat wordt de komende jaren alleen maar belangrijker, omdat aanbestedingen in ons soort projecten steeds vaker op basis van Best Value Procurement gaan. In zo n aanbesteding moeten juist de uitvoerders, werkvoorbereiders en projectleiders Hoezo tekorten? nodigt hij producenten uit om het in interviews kunnen vertellen hoe ze een complete personeel bij te scholen over project gaan aanpakken. De komende jaren ontstaan er grote tekorten aan technisch personeel. Ook in de bouw en infra. Op dit moment lijkt dat onvoorstelbaar. Toch, als de economie weer gaat draaien, stijgt de vraag naar huizen en de investeringen in infrastructurele projecten zullen groeien. Bovendien gaan vanaf 2015 veel werknemers met pensioen. Daarom hebben veel partijen op 13 mei het Nationaal Techniekpact 2020 gesloten om samen te werken aan een goed functionerende arbeidsmarkt voor technici. Het gaat erom dat genoeg jongeren kiezen voor een technisch beroep, dat er aantrekkelijke en goed op elkaar aansluitende opleidingen zijn en dat mensen graag in de technische sector (blijven) werken. Voor de bouw en infra is het juist nu van belang te blijven investeren in jongeren. Als je dat niet doet, dan heb je ze over een paar jaar ook niet. Op mijn reizen door de ruimte zag ik hoe mooi, maar ook hoe kwetsbaar de aarde is. Als je van zo n afstand het grote aantal steden, de luchtvervuiling en de massale ontbossing kunt zien, dan schrik je daar wel van. Door duurzaam en slim te bouwen kan veel energie worden bespaard en kan de bouw en infra een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van de aarde. Uit ervaring weet ik dat techniek fascinerend is en ik weet zeker dat nog veel meer mensen een passie voor techniek kunnen ontwikkelen als ze zelf door stages, leerwerkplekken en bedrijfsbezoeken kunnen ervaren wat werken in de techniek je allemaal kan brengen. Ik vertrouw erop dat werkgevers in de bouw en infra die mogelijkheden blijven bieden en daarmee ook hun toekomstige behoefte aan personeel veiligstellen. 13

8 Techniek doet De instroom in de technische sector droogt op, de uitstroom neemt toe. In 2016 wordt daardoor een tekort van 140 duizend technici verwacht. Dit vraagt om actie. Geen uitgebreide plannen, vele vergaderingen en mooie woorden. Nee, meteen doen! En dat gebeurt in de regio. tekst linda blaakmeer beeld de beeldredaktie e technische kenniscentra Fundeon, D Innovam, Kenteq, PMLF, Savantis, SH&M, SVGB en VOC hebben het initiatief genomen voor Techniek Doet. Techniek Doet levert een bijdrage aan duurzame instroom en inzetbaarheid van technisch vakmanschap. Dat gebeurt door te werken vanuit de bestaande dienst verlening en zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande regionale initiatieven en deze te versterken. Zo is Techniek Doet aangesloten bij het Servicepunt Techniek Regio IJssel-Vecht. Dit is een samenwerkingsverband tussen onder meer UWV, FNV, technische Opleidings- en Ontwikkelingsfondsen en onderwijsinstellingen. Geen praatclubje Het Servicepunt Techniek probeert vakmensen binnen de techniek te behouden en zoveel mogelijk jongeren te laten instromen. De adviseurs van de kenniscentra ondersteunen de arbeidsmarktcoaches van het Servicepunt Techniek door tijdens hun bedrijfsbezoeken te inventariseren waar vacatures zijn, of waar interne doorstroom mogelijk is. Daardoor is een vacature gemakkelijker te vervullen. Een open houding en goede samenwerking zijn cruciaal. Je moet niet alleen naar je eigen doelen kijken, maar naar het bovenliggende doel, vindt Bert de Vries, voorzitter van het Servicepunt Techniek Regio IJssel-Vecht. In mijn ogen is techniek de motor van de economie. Samen kunnen we ervoor zorgen dat dit land weer wordt gedreven door techniek. Dat betekent in deze tijden dat je heel creatief moet zijn. Gelukkig hebben we zeer doelgerichte activiteiten en zijn we als Servicepunt Techniek geen praatclubje. Elkaar versterken Arie van den Herik, voormalig directeur van opleidingsbedrijf SSPB Dordrecht, onderschrijft dat samenwerken en het daadwerkelijk doen belangrijk zijn. Hij is in de Drechtsteden betrokken bij diverse projecten om uitstroom te verminderen en werkplekken te genereren. Techniek Doet stelt het werk centraal en niet je eigen organisatie. De samenwerking met Gerry Stapper, adviseur Beroepspraktijk Fundeon, is voor mij belangrijk. Zij kent de bedrijven, doordat ze er dagelijks komt. Dat helpt mij bij de verschillende projecten waarmee ik bezig ben. Ik kan niet zonder dat stukje intercollegialiteit. Techniekpact en aanpak jeugdwerkloosheid Beide mannen geven aan dat het belangrijk is dat dergelijke initiatieven op regionaal niveau en techniekbreed plaatsvinden. De Vries: Wij geven als Servicepunt Techniek regionaal invulling aan landelijke initiatieven zoals het Techniekpact en de Aanpak Jeugdwerkloosheid. Het is goed dat Techniek Doet daarbij aansluit. Samen moeten we een kracht ontwikkelen waar niemand omheen kan. Van den Herik sluit af: Blijf elkaar inspireren, motiveren en van elkaar leren om zo de arbeidsmarkt te plussen. Kijk niet naar belemmeringen en ga doen! Het maakt niet uit hoe klein de dingen zijn die je doet. Ook kleine successen zijn een succes. Deel ze met elkaar! Volg op en blijf op de hoogte van alle initiatieven. Techniek is de motor van de economie Bert de Vries Arie van den Herik 14 15

9 Dennis Donkers Samen Theorie leren en binnen zitten is niets voor mij. Hier op de bouwplaats werk ik samen met leermeester Jan Vosters. Als ik iets voor het eerst ga doen, doet hij het eerst voor. Daarna mag ik aan de slag. Leren in de praktijk is veel leuker. Straks heb ik mijn niveau 3-diploma, maar misschien leer ik wel verder; word ik uitvoerder! bouwen samen leren tekst corry daalhof, tessa klooster, ed zeelt beeld gerlinde schrijver Meerdere leerlingen op één bouwplaats. Ze leren van elkaar en motiveren elkaar. Een perfecte plek om het vak te leren. Opdrachtgevers en aannemers die hun bouwplaats inrichten als een leerlingbouwplaats en deze laten erkennen door Fundeon krijgen daarom subsidie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het verschil met een gewone bouwplaats? Dat is er niet. Of het moeten de enthousiaste gezichten zijn van de leerlingen die hier de kans krijgen om het vak te leren. Project Bouw van 220 huurwoningen, koopwoningen en appartementen. Locatie voormalig Brabantiaterrein, Eindhovenseweg in Waalre. Opdrachtgevers wooninc, Aert Swaens, BanBouw. Uitvoering Moeskops Bouwbedrijf. Looptijd project Maart 2012 augustus Leerlingen op deze leerlingbouwplaats is ruimte voor zeven bbl-leerlingen van de opleidingen Timmerman (mbo-niveau 2) en Allround timmerman (mboniveau 3). Zij werken vier dagen per week op de bouwplaats en gaan één dag per week naar school. Dennis van Sambeek Ik werk graag met mijn handen, dus de bouw is voor mij een logische keuze. Ik volg nu de opleiding Timmerman. Daarna ga ik door met de opleiding Allround timmerman. Ik vind het leuk dat ik elke dag lekker buiten bezig ben en steeds verschillende dingen doe. Kozijnen maken of stellen, elke dag is er iets te leren. 17

10 1.. Ricardo van der Tas is bezig met het ondersabelen van een kozijn. Hij vult de kleine ruimte met speciale, sneller hardende specie. 2. Vier woningen worden van fundering tot dakramen helemaal gerenoveerd door stagiairs van het ROC Mondriaan. Zelfs de prefab-onderdelen zijn van hun hand, die maken ze op school. ik mag alles zelf doen en ik krijg goede begeleiding Project ombouwen van 126 arbeiderswoningen uit 1874 tot een studentencampus met 189 wooneenheden. Locatie rode dorp / Stationsbuurt in Den Haag. Opdrachtgevers woningstichting Staedion, Den Haag. Uitvoering Hoofdaannemer ERA Contour Zoetermeer en diverse gespecialiseerde aannemers. Looptijd project Mei december Leerlingen op de bouwplaats is ruimte voor twintig leerlingen van ROC Mondriaan. Een deel van hen volgt de beroepsbegeleidende leerweg (bbl), hebben een leerbaan en zijn in dienst van stichting Haagbouw. De overige leerlingen lopen stage op de bouwplaats en gaan daarnaast voltijds naar school. Zij volgen de beroepsopleidende leerweg (bol). In het voorbereidingstraject waren ook studenten van de Haagse Hogeschool, de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en de TU Delft betrokken. Diego Gomez: Ik heb al van alles gedaan. De bouw vind ik leuk en de leerlingbouwplaats is helemaal super. Ik mag alles zelf doen en ik krijg goede begeleiding. Kozijnen stellen vind ik tot nu toe het mooiste. Ik doe nu de opleiding Timmerman via Haagbouw en hoop door te kunnen gaan met de opleiding voor Allround timmerman. 2 Ricardo van der Tas Vroeger ging ik al met mijn vader de bouw op. Nu ben ik bijna gediplomeerd allround metselaar. Tot nu toe heb ik hier gevels gerepareerd en onderdorpels ondersabeld. Ze hebben een paar huizen gesloopt en ik mag binnenkort de nieuwe kopgevels metselen. Mooi werk! Wesley Spaans: Ik leer voor timmerman op het ROC Mondriaan. Gewoonlijk ga ik naar school, maar dit is de fijnste plek die ik ken. Mooiste tot nu toe vind ik het werk op de steiger. Ik maak gaten in de gevels, zodat loodgieters de goten kunnen maken. Als ik verder kan leren wil ik bouwkundig tekenaar worden. 1 19

11 Lars Cobussen Deze houten constructie heb ik eerst helemaal bij ReVaBo opgebouwd. Daarna heb ik hem daar afgebroken om hem hier weer op te bouwen. Geweldig om met oude verbindingen en de oude manier van bouwen te werken. Wanneer doe je dat nog? Ik vind het mooi dat we hierdoor helpen bij het voortbestaan van een schuur met zoveel geschiedenis. Project Herbouw graanschuur met zoveel mogelijk gebruik van historische materialen. Isolatie en installaties volgens de huidige eisen. Locatie Lunteren, in de Appelhof. Opdrachtgevers Stichting De Lunterse Keie. Uitvoering Kelderman Bouw en Zegers Bouw, in samenwerking met ReVaBo Oosterbeek. Looptijd project In december 2012 begonnen, bouwwerkzaamheden reeds afgerond. Leerlingen op de leerlingbouwplaats werken tien leerlingen die in dienst zijn van ReVaBo Oosterbeek. Zij worden begeleid door leermeesters van Kelderman Bouw en volgen verschillende opleidingen, waaronder Metselaar en Timmerman. hij is altijd in de buurt als ik vragen heb 1 1. Bijna was de molenschuur verloren gegaan. Op de plek waar de schuur stond, kwam woningbouw. Een inzameling onder de Lunterse bevolking leverde voldoende op om de schuur elders in Lunteren te herbouwen. Volledig door leerlingen, onder begeleiding van enkele leermeesters. 2. Als eerstejaars leerling metselen heeft Ido Teerds hier werkzaamheden kunnen uitvoeren die sommigen pas na jaren ervaring tegenkomen. Leerlingbouwplaatsen Op 6 november reikt Fundeon de prijs uit voor de Beste leer- Ido Teerds Dit is pas een bijzondere bouwplaats. Die rollagen rond de raampjes... mooi werk, hoor. Dat soort ronde dingen doe je niet zo vaak en ik mag het al in het eerste jaar van mijn metselopleiding doen! Gelukkig is leermeester Ben Versteeg een goede begeleider. Hij is altijd in de buurt als ik vragen heb. lingbouwplaats. De drie projecten op de voorgaande pagina s zijn hiervoor genomineerd. Op leerlingbouwplaatsen werken gedurende een langere tijd meerdere vakmensen in opleiding. Deze leerlingen kunnen hier praktijkervaring opdoen met minimaal vijf onderdelen uit hun mbo-opleiding. Aannemers en opdrachtgevers die hun bouwplaats laten erkennen door Fundeon, komen in aanmerking voor subsidiegelden. Meer informatie over leerlingbouwplaatsen staat op Aantal leerlingbouwplaatsen Aantal leerlingen op leerlingbouwplaatsen bron Fundeon

12 Het midden- en kleinbedrijf (mkb) is dé plek waar mbo-leerlingen een beroep in de praktijk leren. Via een leerbaan of via stages. Door het aanbieden van passende werkzaamheden en het geven van uitstekende begeleiding, zorgen zij voor een krachtige leeromgeving voor toekomstige werknemers in de sector. tekst ed zeelt beeld de beeldredaktie erkend leerbedrijven bieden krachtige leeromgeving Een échte vakman leid je op in de praktijk e bouwbedrijven Koenen Bouw, Brands Bouwgroep en Zomers Bouwbedrijf voeren onder de naam E3 Bouw & Opleiding in Nieuw-Amsterdam voor het eerst gezamenlijk een project uit als leerlingbouwplaats. Op die leerlingbouwplaats worden de werkzaamheden, op de bouwplaats en op kantoor, zoveel mogelijk uitgevoerd door leerlingen. Daarbij worden de leerlingen begeleid door een leermeester. Gerard Heller is projectleider van E3 en zweert bij deze manier van opleiden. Deze werkwijze levert voor de leerlingen veel meer op. Ze voeren al het voorkomende werk zelf uit. De jongens lopen hier echt als volwassen timmerlieden rond. Ze luisteren niet alleen, maar gaan zelf ook nadenken. Eenmaal per maand overleggen we met iedere leerling over de opleiding en de tentamens. We reserveren op tijd het juiste tentamenwerk en verdelen het onder de leerlingen. zonder gewin De inspanningen die Heller en zijn collega s verrichten om projecten op deze manier uit te voeren, betalen zich ruimschoots terug, merkt de projectleider. Leermeester Bennie Tubben is ook uitvoerder bij de renovatie van een winkelpand in Nieuw-Amsterdam door E3 Bouw & Opleiding. Ik heb hier twee leerlingen Allround timmerman en twee leerlingen Timmerman rondlopen. Zij werken twee-aan-twee. Zo voeden zij elkaar op en ik loop er tussendoor. E3 Bouw & Opleiding blijkt een goed acquisitiemiddel. Het is een constructie zonder gewin, helemaal gericht op opleiden. Eventuele baten blijven binnen het bedrijf. Als we na de zomer een nieuw project krijgen, gaan we met een andere groep leerlingen aan de slag, in dezelfde opzet. Leerlingen die op de leerlingbouwplaats aan de slag willen en kunnen, zijn er genoeg. Niet alleen voor specifieke bouwberoepen, zoals timmerman, metselaar en voeger, maar ook voor schilders, installateurs en elektriciens. Voordat we met E3 begonnen, hebben we goed met Fundeon en opleidingsbedrijf OCB bv overlegd, blikt Heller terug. We moesten worden erkend als leerbedrijf. E3 heeft geen personeel en de leermeester is bij een van de deelnemende bedrijven in dienst. De meeste leerlingen zijn in dienst van OCB bv of andere opleidingsbedrijven.

13 Onder de naam E3 Bouw & Ontwikkeling voeren drie bouwbedrijven gezamenlijk projecten uit als leerlingbouwplaats. Projectleider Gerard Heller (rechts) is enthousiast over deze werkwijze. De leerlingen lopen hier als volwassen timmerlieden rond. Op kleine, maar zeker ook op grote projecten kunnen leerlingen een beroep in de praktijk leren. Zoals bij de bouw van de A2-tunnel in Maastricht. Goed wegwijs maken voorkomt fouten SPG neemt stukje begeleiding uit handen Stagiaire Sherina Jainath heeft het naar haar zin bij Vier tot vijf stagiairs lopen er gemiddeld Zo n drie jaar geleden begon Studio- krijgen ze hun spullen en instructie. Ze Studioschaeffer Architecten. In het begin was het rond bij Studioschaeffer Architecten in schaeffer met het aanbieden van stages worden direct opgenomen in ons bedrijf even schrikken. Ik kende het Revit tekenprogramma Den Haag. Van de mbo-opleiding Midden- aan mbo-leerlingen. Tot tevredenheid en worden onderdeel van het team. nog niet, want op school leren we nog werken met kaderfunctionaris bouw en infra en van Van den Broeck. Soms brengt een Daarin schuilt wel een gevaar. We zien ze AutoCad. Eerst vroeg ik veel, nu zelden nog wat. van verschillende hbo-opleidingen. Wij stagiair ons op een idee en ieder half soms te snel als volwaardige krachten. Ze Ik heb mijn eigen projecten met veel variatie. Die ontwerpen opbouwen en aanbouwen, jaar andere mensen op de werkvloer kunnen nog niet alles. Daarom geven we verantwoordelijkheid vind ik fijn. Ik mag veel doen relatief korte projecten. Dat is gunstig maakt het leuk voor iedereen. Voordat de veel instructie, maar evalueren we ook. en dan leer je ook veel. voor stagiairs, vindt Bas van den Broeck, mede-eigenaar en leermeester bij het architectenbureau. eerste mbo-stagiair kwam, gaf adviseur Beroepspraktijk Wilbert Pot van Fundeon uitleg en volgde Van den Broeck de Praktijktoetsen via opleidingsbedrijf cursus Leermeester niveau 4. Dat gaf me Leerling Marvin Loi Doordat de leerlingen in dienst zijn van meer inzicht in de mbo-opleidingen. Wat heeft het naar zijn het opleidingsbedrijf, heeft leermeester doet de school en wat wordt er van je zin bij Reef Infra Hamers niet vaak rechtstreeks contact verwacht als bedrijf? Zuid. Vanaf de met het roc waar de leerlingen hun Leren door de praktijk eerste dag ben ik opgenomen in het opleiding volgen. Dat loopt via het SPG. Het SPG houdt ook in de gaten wanneer De mbo-stagiairs werken tijdens hun team. de leerlingen toe zijn aan een praktijk- stage van zes maanden aan 20 tot 25 toets en regelt dat zij die kunnen maken. eigen projecten. Daardoor krijgen ze veel Hamers: Het plannen van praktijktoetsen praktijk mee en leren ze echt wat tijdens moet ruim van tevoren gebeuren en dat de stage, vindt Van den Broeck. Niet dat lukt op een groot werk als dit niet altijd. Zes maanden lang de stagiairs meteen in het diepe worden Aan de nieuwe A2-tunnel in Maastricht Daarom zijn sommige praktijktoetsen bij zijn leermeester gegooid. Voor een goede introductie Iedere leerling vergt een eigen aanpak, weet leer- werken vijf leerlingen die in dienst zijn het SPG en andere in de examenhal van Bas van den hebben we informatie over ons bureau meester Henrie Hamers van Reef Infra. Ik weet van opleidingsbedrijf SPG Limburg. Leer- Fundeon in Harderwijk. Broeck en stagiaire op de website staan. Daarnaast besteden wat er in de boeken staat en hoor van de leerlingen meester Henrie Hamers van Reef Infra Sherina Jainath we de eerste weken veel aandacht aan waar ze mee zitten. Ik heb de ruimte om leerlingen Zuid begeleidt hen. Ralf Blom, project- collega s. Een het wegwijs maken van de stagiairs. Dat te begeleiden en ga regelmatig met ze aan tafel leider van Reef Infra Zuid op het project, leuke periode voor voorkomt dat we bepaalde fouten steeds zitten. Soms moeten we na enkele waarschuwingen is er blij mee. Zij zijn ons toekomstig Benieuwd hoe u erkend leer- beiden. Jainath: zien terugkomen. In eerste instantie afscheid nemen van een leerling. Maar vaak helpt personeel. De leerlingen van het SPG die bedrijf wordt? Kijk op In de praktijk lopen ze vooral mee. Na drie maanden het al als je verandert van aanpak. Zo heb ik een interesse hebben en gemotiveerd zijn, leer je meer dan verwachten we dat ze zelfstandig leerling die pas actief werd toen hij alleen werkte. gaan bij ons aan de slag. Na een intake uit boeken. kunnen werken. Nam hij ineens wel zijn verantwoordelijkheid! komen ze bij onze uitvoering terecht en 24 25

14 De beste leermeesters in de bouw en infra Wat maakt een leermeester tot één van de beste leermeesters? Zo doen de genomineerden voor de onderscheiding Beste Leermeester Bouw en Infra 2013 het. Rachid el Fargougui (rechts): Ik stuur alleen bij om te voorkomen dat er materiaal verknoeid wordt. Als ze maar een diploma halen tekst jolanda de vries beeld de beeldredaktie De besten van 17 duizend Ruim 17 duizend leermeesters van de genomineerden de onderscheiding op woensdag 6 november begeleiden zo n 15 duizend mboleerlingen in de bouw en infra. Elk krijgt uitgereikt. De winnaar wordt jaar nomineren de adviseurs van voorgedragen voor de landelijke, Fundeon drie van hen voor de prijs sectoroverstijgende prijs voor Beste Beste Leermeester Bouw en Infra. Praktijkbegeleider. Een onafhankelijke jury beoordeelt op basis van het voordrachtformulier en een interview wie Ook leermeester worden? Kijk op Rachid el Fargougui werkt bij stichting LBH in Den Haag. Deze stichting voert diverse werkgelegenheidsprojecten uit in de stad. Ik wil dat al mijn leerlingen doorgaan tot ze een diploma hebben, benadrukt Rachid el Fargougui. Dat mag een diploma timmerman, elektricien, schilder of stukadoor zijn. Als de jongens hier binnenkomen maken ze kennis met al die vakgebieden. Daardoor ontdekken ze wat ze echt leuk vinden. Voor Bouchta Daouayry had dat rondkijken niet gehoeven. Toen ik binnenkwam, wilde ik timmerman worden en dat wil ik nog steeds. Maar het is wel goed geweest. Binnen vier maanden had ik mijn niveau 1-diploma. Het was ook fijn dat ik de eerste dag meteen een goede rondleiding kreeg. Daarna ging ik aan de slag met een leerling die meer ervaring had. Nu ben ik al zover dat nieuwelingen met mij aan het werk gaan. Elke ochtend geef ik iedereen een taak, vervolgt El Fargougui. Zelf loop ik de hele dag rond: help hier een beetje, leg daar wat uit, bestel materiaal. Zo geef ik ze de ruimte en daardoor leren ze sneller. Komen ze er niet uit? Dan ben ik altijd in de buurt. En natuurlijk kijk ik wel mee om te voorkomen dat er iets helemaal verkeerd gaat. Maar ik stuur alleen bij om te voorkomen dat materiaal verknoeid wordt

15 versterk de leermeester gelukkig zijn ze mondiger dan ik vroeger was Duncan Vos heeft een eigen bedrijf Vos Infra Service en begeleidt leerlingen binnen zijn eigen bedrijf en leerlingen die bij opdrachtgevers van hem werken. Gedurende de wintermaanden geeft hij praktijkles op ROC Flevoland. gebruik humor om het niet te zwaar te maken. Tegelijkertijd weten de leerlingen dondersgoed dat ze de regels van Vos hebben op te volgen: je komt op tijd en je hebt geen grote bek. Ik wil ze enthousiast maken en behouden voor het vak. Het mooie van de leerlingen van nu vind ik dat ze veel mondiger zijn dan ik vroeger was. Toen deed je wat je werd opgedragen en verder hield je je mond. Maar daar leer je natuurlijk niets van. Ik ben blij dat ze vragen waarom iets op een bepaalde manier moet en of het niet anders kan. Ik ben geen lieverdje, kan soms best dwars liggen, zegt Brian Donk met zelfkennis. Maar Duncan hield me in het gareel. De manier waarop hij me drie jaar lang heeft begeleid, zorgde ervoor dat ik mijn diploma s Vakman gww en Allround vakman gww heb gehaald. Als ik iets niet wist, legde hij het me goed uit. Op een vriendelijke en leuke manier, zodat ik er ook plezier in had. Wie leermeester Duncan Vos spreekt, gelooft meteen dat het geen bullebak is. Maar het is niet zo dat ik me als één van de jongens voel hoor. Ik ga ook niet proberen om hun taal te spreken. Ik behandel ze als volwassenen en Duncan Vos (links): Ik behandel ze als volwassenen en gebruik humor om het niet te zwaar te maken. een goede balans vinden tussen motiveren, leren en corrigeren, dat is lastig! fundeon-adviseur Henny bouwmeester heeft me coaching-on-the-job gegeven. Hij keek mee en gaf me tips hoe ik anders met mijn leerling kon omgaan. dat werkt: mijn leerling en ik zorgen nu samen dat hij een echte vakman wordt ivan van der linden, leermeester bij gelens bouwbedrijf b.v. meer weten? neem contact op met de adviseur beroepspraktijk. kijk op van meeluisteren leren stagiairs ook veel Emiel Neefjes is werkvoorbereider bij Iedere stagiair is anders, maar ze zijn D&P Stadsingenieurs, onderdeel van allemaal leergierig en gemotiveerd. Dat de gemeente Nijmegen. maakt het leuk om hen te begeleiden. Daar steekt de leermeester ook de Wanneer je bij mij wilt stagelopen, dan nodige tijd in. Elke week bespraken moet je eerst een sollicitatiebrief en je Emiel en ik hoe de week was verlopen, CV opsturen. Niet dat ik daarop stagiairs afwijs, maar ik vind het belangrijk bespraken wat goed en fout was weet oud-stagiair Bjorn Hendrix. We dat ze zichzelf leren presenteren. Ook gegaan en hoe we dat dan het beste als werkvoorbereider wordt het steeds konden oplossen. belangrijker dat je jezelf kunt verkopen aan opdrachtgevers. Neefjes zorgt dat stagiairs zich zo snel mogelijk thuis voelen. Vroeger zaten Emiel Neefjes begeleidt tweede- en stagiairs soms in een aparte ruimte. derdejaars leerlingen van de opleiding Ik vind het belangrijk dat ze tussen de Middenkaderfunctionaris Infra van collega s inzitten. Dan horen en zien ze ROC Nijmegen. wat er allemaal gebeurt. En juist van dat luisteren leren ze veel. Daarom neem ik ze ook mee naar vergaderingen. Emiel Neefjes: Als je bij mij wilt stagelopen, Misschien hebben ze nog niet veel in te moet je een brief en CV opsturen. Ik vind het brengen, maar ze krijgen wel mee wat er belangrijk dat ze zichzelf leren presenteren. bij een project komt kijken. beter leren, beter bouwen 29

16 Leren in de praktijk. Het maakt deel uit van elke opleiding. Maar wat bedoelen leerlingen als ze het hebben over bpv, blokstage of leerbaan? BPV, BEROEPSPRAKTIJKVORMING Overkoepelende term term voor alle voor vormen alle van vormen leren in de van praktijk. leren Wat altijd geldt? De leerlingen komen naar een erkend in de praktijk. Wat altijd geldt? De leerlingen leerbedrijf om het vak te leren waarvoor ze worden opgeleid. Daarbij komen hebben naar ze een begeleiding erkend nodig leerbedrijf van een leermeester. om het vak te leren waarvoor ze worden opgeleid. Daarbij Wat hebben ze precies ze begeleiding gaan doen bij het nodig bedrijf, van hangt een af van leermeester. Wat ze precies gaan doen bij het bedrijf, hoever ze in de opleiding zijn en wat de mogelijkheden bij het bedrijf zijn. hangt af van hoever ze in de opleiding zijn en wat de mogelijkheden bij het bedrijf zijn. STAGE Leerlingen die een beroepsopleidende leerweg (bol) (bbl) volgen, lopen stages bij erkend leerbedrijven. De duur en vorm van de stages verschillen en hangen onder meer af van de opleiding en het leerjaar waar de leerling in zit. BLOKSTAGE De leerling loopt stage gedurende een aaneengesloten periode, uiteenlopend van enkele weken tot een half jaar. LINTSTAGE Over een langere periode loopt een leerling één of twee dagen per week stage. DUOSTAGE Twee leerlingen wisselen elkaar af op één stageplaats. Dat kan om de week zijn of om de maand. De weken dat de leerling niet stage loopt, gaat hij of zij naar school. BBL OF BOL Een mbo-opleiding volg je via de beroepsopleidende leerweg (bol) of de beroepsbegeleidende leerweg (bbl). Gemiddeld werkt de bbl-leerling vier dagen per week bij een leerbedrijf en gaat hij of zij één dag per week naar school. In de bouw en infra heeft de leerling hiervoor meestal een arbeidsovereenkomst met een opleidingsbedrijf. Het opleidingsbedrijf plaatst de leerling uit bij erkend leerbedrijven. Het leerbedrijf kan de leerling ook zelf in dienst nemen. Bol-leerlingen gaan het grootste deel van hun opleidingstijd naar school. Dat wisselen zij af met stages bij verschillende leerbedrijven. LEERBAAN De leerling leert vooral in de praktijk. Gemiddeld gaat de leerling één dag per week - of twee avonden - naar school voor vaktheorie en algemene vakken. De overige dagen werkt hij, onder begeleiding van een leermeester, bij het bedrijf. DUO-LEERBAAN In sommige regio s bieden opleidingsbedrijven duo-leerbanen aan. Daarbij werken twee leerlingen om de week bij het bedrijf en gaan om de week naar school. SNUFFELSTAGE, BEROEPSSTAGE, MAATSCHAPPELIJKE STAGE In het voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo) maken leerlingen tijdens korte stages kennis met een beroep of branche. GEEF LEERLINGEN EEN KANS! GEEF LEERLINGEN EEN KANS! Een vak moet je leren. Dat lukt het beste in de praktijk. Geef Een vak de moet leerling je leren. daarom Dat een lukt kans het en beste word in erkend de praktijk. leerbedrijf Geef de leerling bij Fundeon. daarom een kans en word erkend leerbedrijf bij Fundeon.

17 beste leerbedrijven bouw en infra 2013 Opleiden is gewoon nodig! Vier categorieën met ieder drie genomineerden. Welk bedrijf mag zich het beste leerbedrijf in de categorieën bouw, infra, gespecialiseerde aannemerij en middenkader noemen? Onderling strijden deze vier winnaars om de eretitel Beste Leerbedrijf Bouw en Infra Waarom deze bedrijven genomineerd zijn? Ze vertellen het zelf. tekst johan koning beeld de beeldredaktie Categorie: Beste Leerbedrijf Gespecialiseerde aannemerij Categorie: Beste Leerbedrijf Middenkader We hebben al jarenlang leerlingen in dienst en kunnen het noodzakelijke werk aanbieden; alle werkzaamheden die nodig zijn voor een goede opleiding. En onze leermeesters kunnen en willen hun kennis overbrengen. René Oude Lashof, Rietmeijer Tegelzetbedrijf BV We hebben een prachtig vak, echt ambachtelijk handwerk. We maken alle soorten daken: we dekken leien en hebben koperslagers in dienst. Zonder opleiding hebben we straks geen mensen meer. Opleiden binnen het bedrijf is veel waard. Mirjam Dappers-Bogaerts, Bogaerts-Van Nuland BV Het vakmanschap moeten we behouden. Met de gemeente spreken we bijvoorbeeld over de ontwikkeling van een Ambachtsplein, waar leerlingen en studenten het echte handwerk kunnen leren. We geven leerlingen verantwoordelijkheid, vragen inzicht en meedenken. Steven Janse, Bambam Restauratiesteenhouwers VOF We nemen de leerling mee als collega. Een opleiding gaat bij ons verder dan alleen tekenen. Het hele traject - van adviesgesprekken tot bestekschrijven en aansturing - loopt hij mee. En bij ons leren de leerlingen tekenen met Arkey ASD, speciaal voor de bouw. René van Houwelingen, Van der Padt en Partners We willen leerlingen in de goede richting helpen, ook kennis laten maken met minder bekende facetten van het bouwbedrijf. We schenken aandacht aan leerlingen, maar geven ze ook veel vrijheid. Na afloop vragen we in een enquête hoe ze de tijd bij ons hebben ervaren. Jean van Helden, BAS-bouw BV We bieden de leerlingen een heel concept, waarbij ze op projectmatige basis een opdracht van begin tot eind uitvoeren. Ze komen in contact met allerlei partijen, van opdrachtgevers en leveranciers tot wethouders. We willen de dingen graag echt doen, niet simuleren. André Beeksma, Aannemingsbedrijf Witteveen BV Categorie: Beste Leerbedrijf Infra Categorie: Beste Leerbedrijf Bouw We zijn continu bezig met opleiden. Ook eigen mensen kunnen met loopbaantrajecten hun vakmanschap opschalen. Daarnaast willen we mensen met weinig ervaring een kans geven, bijvoorbeeld door snuffelstages van een half jaar. Daarna geven wij ze zelf op voor de opleiding. Frankwin Spithoven, Aannemingsbedrijf Qualm BV We zijn als onderdeel van defensie een heel specifiek infra-bedrijf, met defensiespecifieke opdrachten. Na een opleiding als basis-militair krijgen de leerlingen bij ons hun functiegerichte opleiding voor missies in het buitenland, waar ze erg zelfstandig moeten werken. We leiden hen zo op dat ze na hun militaire carrière in de burgermaatschappij kunnen functioneren binnen de infra. Kapitein André Wisse, Opleidings- & Trainingscentrum Genie Opleiden zit bij ons in de genen. Ook nu het zwaar gaat in de branche maken we tijd vrij voor leerlingen. Wij hebben ze in de toekomst nodig en je krijgt ze niet terug als ze eerst voor een andere branche kiezen. We hebben niet eens overwogen om minder te gaan opleiden. Er is hier geen haantjesgedrag, we zijn bereid kennis te delen. Karin Rog, Twentse Weg- en Waterbouw (TWW) Ondanks de crisis blijft opleiden belangrijk. We hebben daarbij een goede naam: leerlingen solliciteren al bij ons voordat ze aan de opleiding beginnen. Ze weten dat ze hier goed terechtkomen, dat er aandacht voor ze is. Bovendien hebben ze een grote kans op een vaste aanstelling. Marcel van Rijbroek, Bouwbedrijf L. van de Ven BV Wij hebben afgesproken dat we nieuwe aanwas alleen uit leerlingen halen. Dat betekent dat zij tijdens de opleiding aan ons kunnen wennen en dat wij hen kunnen leren kennen. En dat houdt automatisch ook in dat we goed moeten opleiden. Dat geldt overigens ook voor diegenen waarvan gedurende het opleidings traject blijkt dat ze toch niet bij ons passen. Michelle Stevens, Slokker Bouwgroep vestiging Huizen Er vindt structureel leerling- en leermeester overleg plaats. We verdelen leerlingen onder in verschillende doelgroepen van bouwplaatsassistent tot allround timmerman. Dit op basis van het opleidingsniveau van hun opleiding. Wij houden rekening met opleidingswensen, interesses en ervaring. Structureel leiden we 10 procent van ons personeel op. Henk Schipper, Bouwbedrijf Kooi Appingedam 32 33

18 Het is druk in de toekomstige badkamer van twee bij drie meter. Terwijl Alfons Exel van tegelzetbedrijf Rietmeijer op de bouwplaats in Zwolle de cementen afdekvloer afreit, kijken vier mensen ingespannen toe hoe hij dat doet. Auteur Remus Aussen maakt aantekeningen en vraagt tussendoor of de fotograaf de waterpas goed in beeld heeft, zodat je kunt zien dat de vloer aflopend is. Projectleider Eefje Lagé houdt ondertussen de grote lijnen in de gaten: komen alle aspecten van de beroepstaak goed in beeld? tekst jolanda de vries beeld de beeldredaktie Lesstof ls Aussen wil opschrijven A dat het afreien strak moet gebeuren, verbetert inhoudsdeskundige Iete Cremer hem. Nee, dat doe je niet strak, maar stijf. Tijdens het afreien moet je druk uitoefenen; alleen dan krijg je de vloer helemaal vlak. Cremer gaat geregeld met auteurs de bouwplaats op om beroepstaken uit het tegelzettersvak te bekijken. Ik ben al 43 jaar tegelzetter, dus ben alles wel een keer tegengekomen, beweert de inhoudsdeskundige. Alles wat de auteurs willen weten, kan ik vertellen. Ze moeten het me alleen wel vragen. Veel zaken zijn voor mij zo vanzelfsprekend, dat het niet in mij opkomt om het op te schrijven. Doordat inhoudsdeskundige Cremer toelichting geeft op de werkzaamheden, kunnen de tegelzetters zelf stevig doorwerken. Soms nemen ze de tijd om een bepaalde handeling nog een keer te doen, zodat Aussen kan zien hoe ze iets precies uitvoeren. Uit de praktijk Zelf de lesstof schrijven is niet aan Cremer besteed. Wel bedenkt hij toetsvragen en antwoorden; rechtstreeks aan de praktijk ontleend. Als ik een vraag bedenk over het betegelen van een kolom, zie ik die kolom meteen voor me. Ik weet waar ik tijdens het werk altijd extra op let; daarover moet je leerlingen vragen laten beantwoorden. maken op de bouwplaats Nieuwe lesmethodes voor vakopleidingen Fundeon ontwikkelt nieuwe les - methodes voor mbo-opleidingen in de bouw en infra. Deze bestaan onder meer uit theoretische lesstof, praktische opdrachten, voorbeeld praktijk toetsen en theorietoetsen. In de digitale leer omgeving Bouwinfranet zit alle theoretische leerstof, toegelicht met foto s, tekeningen en filmpjes. Via vragen in de digitale leeromgeving test de leerling meteen of hij alles weet wat hij moet weten over een bepaalde beroepstaak. In de opdrachten map zitten theorie -, praktijk-, groeps- en tekenopdrachten. Deze maakt de leerling vooral op school of bij het opleidings bedrijf, maar deels ook op de bouwplaats. Maatwerk Met deze lesmethodes kan de docent elke leerling maatwerk leveren: de leerling besteedt meer aandacht aan beroepstaken waarmee hij moeite heeft en minder aan onderdelen van het vak die hem gemakkelijk afgaan. Ook kan hij op school aan de slag met de lesstof die aansluit bij zijn werkzaamheden op de bouwplaats. Tijdens de opleiding maakt de leerling meerdere theorie- en praktijktoetsen. Daarmee toont hij aan dat hij alle onderdelen van het vak beheerst

19 bouwplaats gezocht Cijfers en feiten Fundeon streeft ernaar dat in procent van de mbo-leerlingen in de bouw en infra gebruik maakt van de nieuwe lesmethodes. Afgelopen schooljaar werkten ruim 1350 leerlingen met de nieuwe lesmethodes. Dit schooljaar zijn het er zo n Momenteel kunnen roc s (de middelbare beroepsopleidingen) gebruikmaken van de lesmethodes Assistent bouw en infra, Timmerman, Vakman gww, Allround vakman gww en Kaderfunctionaris bouw en infra. Begin 2014 zijn de lesmethodes Allround timmerman en Tegelzetter gereed. Aan het begin van het schoolseizoen 2014/2015 is de lesmethode Metselen beschikbaar. Daarna worden de lesmethodes Allround tegelzetter en Allround metselaar ontwikkeld. Tegelzetter Alfons Exel werkt stevig door terwijl Remus Aussen (links) en Iete Cremer (rechts) over zijn schouder meekijken. Filmploeg op de bouw Uitvoerder Jack Maas van Groenen bouw en onderhoud heeft er geen problemen mee om zijn bouwplaatsen beschikbaar te stellen aan auteurs- en filmteams. We hebben er geen last van en we kunnen hierdoor ons soort werk laten zien aan toekomstige vakmensen. Wie weet kiezen daardoor meer leerlingen voor het renovatie- en onderhoudsvak. Bij het groot onderhoud aan driehonderdzestig woningbouw woningen in Veldhoven verwelkomt Maas de filmploeg meerdere dagen. De cameraman kan er ontzettend veel beroepstaken filmen voor de opleidingen Allround timmerman en Metselaar; van het renoveren van een vloer tot het aanbrengen van prefab dakkapellen. Hoeveel je niet weet Door te zorgen voor goede theoretische lesstof hoopt auteur Aussen dat beginnende tegelzetters in elk geval herkennen wanneer ze om praktische uitleg van hun leermeester moeten vragen. Bij elke beroepstaak waaraan ik werk, zie ik hoeveel vakkennis erbij komt kijken. Je beseft gewoon niet hoevéél je niet weet. Tegelzetters zeggen vaak dat je het vak in de praktijk moet leren Laat zo n jongen maar een half jaar met mij meelopen, zeggen ze dan. Maar in dat half jaar leert de leerling alleen dat deel van het vak waarmee hij direct te maken heeft. Zo gauw er iets afwijkt, is het maar de vraag of de leerling weet waarop hij moet letten. Theoretische onderbouwing is daarom echt nodig. goed opgeleide vakmensen? daarvoor heb je de juiste leermiddelen nodig. in de perfecte lesstof ruik en proef je de praktijk. daarom zijn de lesstof-auteurs van fundeon op mijn bouwplaatsen altijd welkom! jeroen de goeij, directeur-eigenaar tegelzettersbedrijf oostbörg b.v. meer weten? kijk op Meewerken aan de lesmethodes Het ontwikkelen van lesmethodes doet Fundeon in nauwe samenspraak met het onderwijs en vakmensen uit de beroepspraktijk. Docenten en vakmensen werken mee als auteur, inhoudsdeskundige of meelezer. Daarnaast heeft Fundeon locaties nodig waar auteurs- en filmteams in de praktijk kunnen zien hoe een beroepstaak wordt uitgevoerd. Ook een bijdrage leveren? Dat kan! Ga voor meer informatie naar en meld u aan. beter leren, beter bouwen 37

20 Slimmer ondernemen werknemers ontwikkelen