DE DELICATE ECONOMISCHE POSITIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE DELICATE ECONOMISCHE POSITIE"

Transcriptie

1 22ste jaargang Voorzomer - Zomer editie 2009 Oplage ex. DE DELICATE ECONOMISCHE POSITIE Curaçao behoort tot de meest ontwikkelde eilanden van het Caraïbisch gebied, terwijl het eiland onvoldoende export heeft om de import te dekken. Waaraan dankt Curaçao haar toch relatief goed functionerende economie? internationaal in hoog aanziend staand Rechtsstelsel. Dat Curaçao een onderdeel vormt van het Koninkrijk der Nederlanden geeft een extra dimensie aan Curaçao, waardoor internationale inversteerders en financiers groot vertrouwen in ons eiland hebben. Curaçao wordt nu geconfronteerd met de internationale economische crisis, alsmede de ontmanteling van de Nederlandse Antillen, waardoor Curaçao. In dit hoofdartikel wordt getracht om een overzicht te geven, van de economische pijlers van ons eiland, die kunnen worden verzwakt of versterkt afhankelijk van de niet alleen buitenlandse invloeden, maar ook door de interne politieke aansturing. LUCHTVAARTMAN De heer S.G. Newton. Annabay, Curaçao with RCCL cruise ship Enchantment of the Seas and containership Rio Manazanares heading to the sea. Photograph courtesy of Mr. Cees Bustraan, maritime photographer. Waaraan dankt Curaçao haar toch relatief goed functionerende economie? Dat is dienstverlening aan derden en die is mogenlijk door de strategische geografische positie, de goede infrastructuur, goed ondernemerschap en de bekwaamheid van de werknemers van het eiland, gekoppeld aan een Curaçao nu als autonoom land binnen het Koninkrijk moet gaan functioneren. Tijdens het referendum van 15 mei jl. heeft de bevolking van Curaçao gekozen voor haar toekomst en het is te hopen dat de bevolking, die voor de volksraadpleging in twee kampen was verdeeld, gezamenlijk gaat werken aan de toekomst van het toekomstige land BEVOLKING De totale geregistreerde bevolking van Curaçao bestond vorig jaar uit personen, waarvan werkend, het aantal aan het arbeidsproces deelnemende buitenlanders bedraagt meer dan een kwart (27%). Het aantal werkenden tegenover de totale bevolking bedraagt 40,8%, hetgeen laag is voor het Caraïbisch gebied. Het aantal banen nam in 2008 met 2500 toe! Het aantal AOV gerechtigden, dus lokale gepensioneerden bedraagt en personen genieten een weduwen/ wezenpensioen. Vervolg op pagina 6 De heer Silvio G. Newton behoort tot de luchtvaarpioniers van Curaçao. In tegenstelling tot zijn vader, koos hij niet voor de zee, maar voor de lucht. Op 1 december 1942 trad hij in dienst van het KLM West Indisch Bedrijf als dispatcher op het vliegveld Hato, maar werkte ook op het KLM passage kantoor in de stad, dus leerde hij het vak op commerciëel en operationeel gebied. De Tweede Wereldoorlog woedde van 1939 tot 1945 in Europa en het Verre Oosten, maar ook op alle wereldzeeën. Vervolg op pagina 2

2 Antillean Navigator Nummer 53 Luchtvaart man, De heer Silvio G. Newton. During World War II the KLM West Indian Division was fully engaged in flying to Caribbean destinations. On the Picture Mr. Silvio Newton as flag man marshalling an aircraft. Het vliegveld Hato was militair gebied, waarvoor men een militaire toegangspas nodig had. In die jaren vlogen de SNIP* en de ORIOL nog en de heer Newton heeft toen met deze vliegtuigen een aantal vluchten gemaakt. VOOROPLEIDING Na de lagere school ging de heer Newton naar het toen beroemde St.Thomas 579_ba:Layout :28 Pagina 1 college, en behaalde aldaar zijn MULO-diploma. Aan dat zelfde college studeerde ook de latere president van Venezuela Dr. Herrera Campins. 2 VERDERE KLM CARRIĖRE In augustus 1950 werd de heer S.G. Newton overgeplaatst naar Maiquetía, het vliegveld van Caracas en na 6 jaar werd hij benoemd tot assistent Stationschef. Op 1 december 1950 huwde hij KLM stewardess Antonia F.M. Corthals. Het echtpaar kreeg 7 kinderen. Daarna werd hij gedurende 4 jaren gestationeerd in Maracaibo als KLM Stationschef en was ook nog belast met het passagekantoor. Vervolgens werd de heer Silvio Newton tot Stationschef Aruba voor een periodevan 4 jaar op Aruba benoemd. DE ALM WORDT OPGERICHT. Op 1 augustus 1964 nam de nieuw opgerichte During the years Curaçao airport was militarized and everyperson employed there has a special badge signed by the military commander. This is the badge of Mr. Silvio G. Newton Dutch Antillean Airlines (ALM) de vloot en het personeelsbestand van de KLM WIB over en de heer Newton bleef Stationschef op Aruba, maar nu was hij in dienst getreden van de ALM. Vervolg op pagina 3 RUIMTE voor uw ambities Aon staat voor de geïntegreerde inzet van hoogwaardige expertise, diensten en producten op het gebied van operationeel, financieel en personeel risicomanagement en verzekeringen. De focus van Aon is volledig gericht op het waarmaken van uw ambities. Aon Antillen NV Prof. Kernkampweg 1 Tel (5999) Fax (5999) info@aon.an RISICOMANAGEMENT EMPLOYEE BENEFITS VERZEKERINGEN

3 3 Antillean Navigator Nummer 53 Vervolg van pagina 2 Wegens zijn grote ervaring werd hij vaak ingeschakeld bij het voorbereiden en openen van nieuwe bestemmingen. ALM CARRIĖRE De ALM benoemde de heer Newton daarna tot Field Organisation Man- ager en richtte zich op het Oostelijk Caraibisch gebied, zoals St. Maarten, Antigua, Guadeloupe, St. Lucia en Barbados, waarbij het zorg droeg voor de grondafhandeling van de vliegtuigen en de ALM agentschappen in de respectievelijke steden. Mr. Silvio Newton in front of an ALM MD82 shortly before his retirement. De ALM richtte in de zeventiger jaren de ABC commuter Services op en de heer Newton werd tot Directeur benoemd. Na een aantal jaren werd de heer Silvio Newton naar St. Maarten overgeplaatst en werd aldaar Directeur van WINAIR alsmede de verantwoording voor de grondafhandeling van ALM dienst tussen Miami en St. Maarten en de KLM lijndienst tussen St.Maarten en New York. MET PENSIOEN. In 1982 ging de heer Silvio Newton op 60-jarige leeftijd met een welverdiend pensioen en leeft nog rustig op ons mooie eiland. COSTA RICA Het midden Amerikaanse land Costa Rica is traditioneel een oase van rust temidden van de midden Amerikaanse landen. Vroeger verkozen vele gepensioneerde Curaçaoenaars en op Curaçao wonende Europese Nederlanders Costa Rica om daar hun rustige levensavond door te brengen. Het is een vreedzaam land met een geweldige natuur,een begrensd door Nicaragua, waar het meer van Nicaragua en de San Juan rivier de natuurlijke grenzen zijn. In het zuiden grenst Costa Rica aan Panamá. De bergrug Cordillera de Talamanca met hoogtes, die variëren tussen 1728 Krater van een slapende vulkaan, Crater of an inactive vulcan. Standard of excellence Global SaleS and Support extensive range of products and ServiceS ongoing product development ClOCkwISE from TOP left damen Stan tug 4011 damen asd tug 2810 damen Stan tug 2909 DAMEN SHIPYARDS GORINCHEM P.O. Box AA Gorinchem The Netherlands phone +31 (0) fax +31 (0) Member of the DAMEN SHIPYARDS GROuP americas@damen.nl heerlijke temperatuur en heeft geen leger! De bevolking is goed opgeleid en de economie stabiel. Helaas zijn de vroegere luchtverbindingen tussen Curaçao en Costa Rica niet in stand gebleven en daarom is het minder gemakkelijk om dit land te bezoeken. Echter, deze zomer zullen er charters worden uitgevoerd en daarom ligt het voor de hand Costa Rica als een bijzonder aantrekkelijke vakantiebestemming in deze uitgave te belichten. LANDSCHAP Costa Rica is in oppervlakte ca. een derde groter dan Nederland, maar de bevolkingsgrootte is slechts 25% in vergelijking met Nederland. Het land wordt aan het noorden meter en 3819 meter, doorsnijdt Costa Rica over de volle lengte. Aan de Caribische zijde bevinden zich uitgestrekte regenwouden. Het midden van het land heeft een aangenaam klimaat en is zeer vruchtbaar, daar bevinden zich de meeste steden. Aan de kust van de Stille oceaan zijn er savannen, tropische wouden en uitgestrekte stranden. De belangrijkste weg is de Panamerican high way, die zich uitstrekt van Alaska tot Buenos Aires in Argentinië. Dan zijn er hoofdwegen, die de hoofdstad San José verbinden met de voornaamste havensteden Puerto Limón (Caribische kust) en Punta Arenas (de kust van de Vervolg op pagina 4

4 Antillean Navigator Nummer 53 4 Vervolg van pagina 3 Stille Oceaan). SAN JOSĖ De hoofdstad San José is zeer aantrekkelijk. Prachtige pleinen en winkelstraten, eerste klas hotels, uitstekende restaurants en een prachtige Opera. Het klimaat is aangenaam, de gemiddelde temperatuur bedraagt 24º C omdat de stad omgeven door bergen - op 1149 meter Strandgezicht, Beach view San José. Deze werd in 4 gebruik genomen, toen het oorspronkelijk aan de rand van de toenmalige stad gelegen vliegveld te klein werd voor de moderne grote vliegtuigen. Gezien de grote binnenlandse afstanden is er ook binnenlands luchtverkeer. NATUUR Het land heeft 12 grote natuurreservaten en Vervolg naar pagina 5 boven het zeeniveau ligt. Meestal wordt het s middags wat bewolkt. De lokale muziek ligt aangenaam in het gehoor en de marimba een soort houten xylofoon is een typisch centraal amerikaans instrument. Het stad en streekvervoer gebeurt per taxi en bus. Koepel voor muziekuitvoeringen in het centrale plein van San José. Cupula for music performances in the central square of the capital San José LUCHTHAVEN De internationale luchthaven ligt ongeveer 20 minuten rijden buiten 2

5 5 Antillean Navigator Nummer 53 Gezicht op de kust. Coastal view enkele vulkanen, waaronder een zgn. dode vulkaan op ca. 45 minuten rijden van San José en de aktieve 1633 meter hoge Arenal bij de noordgrens. De meest populaire nationale parken zijn Rincón de la Viega, Palo Verde, Santa Rosa en Baulas. In Costa Rica zijn de fauna en flora overweldigend. Er zijn 943 soorten zoogdieren, 857 soorten vogels en 182 soorten amfibiën. De plantenwereld kent 111 soorten palmbomen en 42 soorten cactussen en uiteraard de ongerepte tropische regenwouden. Dicht bij San José is er een ojo del agua, waar het water ontspringt en waar men heerlijk kan zwemmen, hoewel de watertemperatuur voor onze begrippen fris is. In het noorden zijn er naast de vulkanen, prachtige rivieren en watervallen TOERISME Dit is een belangrijke economische pijler van de economie en om die reden zijn er talloze voorzieningen. Zo zijn er nabij de nationale parken hotels voor elk budget en is het mogenlijk om van een veelheid aantrekkelijke gebieden en faciliteiten te genieten. Wij wensen de lezers, die deze unieke mogenlijkheid tot een vakantie in Costa Rica niet voorbij willen laten gaan, vele prettige en gelukkige dagen toe. COSTA RICA Hoofdstad: San José. Oppervlakte 51,100 km² Bevolking: 3,9 milloen. Taal: Spaans. Munt: colón. Afstanden: San José-vulkaan 40 km. San José-Puerto Limón 173 km. San José-Punta Arenas 101 km. San José-Panamá stad 953 km. Reisinformatie: Maduro Travel tel website : costarica Costa Rica This article has been written in the Dutch language and describes the attractive Central American county Costa Rica. This country is by Law neutral and has no army! The nature is impressive: a mountain range over the full length of the country with the highest mountain reaching feet. There are volcanos, one still active and a tropical rain forest borders the Caribbean sea. The middle region is fertile and about half of the3.9 million inhabitants live there. The Pacific side has savannas and tropi- cal woods, plus pristine beaches. The country has a fairly high standard of living and has many facilities for tourism. This summer there will Central America be all in charter flights from Curaçao to Costa Rica and if you are interested, please phone Maduro Travel. 2

6 Antillean Navigator Nummer 53 6 Vervolg van pagina 1 Het aantal werkzoekenden bedroeg vorig jaar personen, waarvan 1437 beneden de 23 jaar, waardoor de jeugdwerkloosheid een percentage van 26,3% te zien geeft. Uit deze cijfers blijkt hoe belangrijk het is om de economische activiteiten op te voeren en tevens te zorgen voor goed onderwijs, waardoor de arbeidsmarkt toegankelijk wordt voor alle schoolverlaters. GEREGISTREERDE ONDERNEMINGEN. In 2007 stonden in Curaçao ondernemingen ingeschreven, waarvan plaatselijk gevestigde bedrijven en in de Off shore sector. ECONOMISCHE SECTOREN Toerisme. Internationaal vervoer. Financiële dienstverlening. Olie industrie. Ondersteunende sectoren. TOERISME Er zijn nu 23 hotels in bedrijf en in aanbouw en de hotelcapaciteit zal in kamer zijn toegenomen. Vorig jaar werden nieuwe hotelkamers in gebruik genomen. In de toeristische sector zijn 175 bedrijven (w.o. hotels, restaurants etc) actief met ca werknemers. Het aantal over overnachtingen bedroeg Er waren dagjesmensen, dus bezoekers van andere gebieden. INTERNATIONAAL VERVOER De luchthaven en zeehavens zijn zeer belangrijk. In 2008 registreerde de CAP, dus de luchthaven Curaçao International Airport, ideally located at the North coast of Curaçao with the longest runway in the Caribbean feet and excellent approach and take off paths exploitant passagiers en landende commerciële vliegtuigen. Hiervan waren er lijnvluchten en andere vluchten, waaronder charters, vrachtvliegtuigen en zakenvliegtuigen. Volgens de gegevens van de CPA, de zeehaven exploitant kwamen er 3238 zeeschepen binnen, waaronder 215 cruiseschepen met cruise passagiers.. De grote hoeveelheid lucht-en zeeverbindingen hebben geleid tot een krachtenbundeling van alle betrokkenen, die moet leiden om van Curaçao een HUB te maken. Een hub is als de naaf van een fietswiel, waarin alle spaken samenkomen. Bij een HUB is iedere spaak is een overzeese verbinding. Hiermede worden passagiers en goederenstromen naar ons eiland toegetrokken, waarvan een deel voor doorvoer.. Een onderdeel hiervan is de economische (vrije) zone met een import ter waarde van Nafls miljoen en een export van Nafls miljoen. In dit bedrag is de olie import/ export niet begrepen. Een voorwaarde voor de ontwikkeling van internationale activiteiten is een minimum aan red tape en een maximum aan dienstverlening op alle gebieden, dus ook zijdens ambtelijke- en andere instanties. Deze sector biedt aan mensen werk. FINANCIELE DIENSTVER- LENING Internationaal verrichten de Curaçaose Banken en off-shore bedrijven vele financiële diensten, waaraan vele lokale goed opgeleide en gehonoreerde krachten zijn verbonden. Eind 2007 waren er personen in deze sector werkzaam. Het is een delicate sector, want financiën staan nu dagenlijks op het wereldvoorpagina nieuws en is gevoelig voor politieke onrust. OLIE INDUSTRIE Deze valt als industrie buiten het economisch plaatje, het is een soort vrijzone. Curaçao heeft alleen maar voordelen van de werkgelegenheid aan de op de ISLA werkende lokale mensen en de daaruit voortvloeiende havenactiviteiten, want tankers vormen de meerderheid van de bezoekende schepen. ONDERSTEUNENDE SECTOREN. Hieronder rekenen we gemakshalve alle lokale bedrijven, die werken voor de bevolking en de infrastructuur. In deze sector zijn personen werkzaam. Deze sector is in grote mate afhankelijk van de vraag naar goederen en diensten. Deze vraag wordt sterk beïnvloed door de economische bedrijvigheid. IMPORT VERSUS EXPORT. In 2007 importeerde Curaçao voor een bedrag van Nafls ,- en de export waarde bedroeg. Nafls , dat is ongeveer 10% van de invoer. Dit betekent, dat de 90% extra moet worden opgebracht door andere economische sectoren. In deze cijfers zijn niet de olie industrie begrepen. Ook is hierbij niet gesproken over het begrotingstekort van meer dan Nafls per inwoner (kinderen inbegrepen). De economie van Curaçao is zeer kwetsbaar en het is dus zaak om onze economie gezond te houden, want anders komen we in een neergaande spiraal, die niet is tegen te 2 houden. Dit vergt kunde, integriteit en wilskracht van alle betrokken! Speciale voorzichtigheid vergt de toekomstige status van de Centrale Bank en de muntsoort!

7 4 DE OGEN VAN DE KUSTWACHT. KUSTWACHT NEDERLANDSE ANTILLEN EN ARUBA De Kustwacht van de Nederlandse Antillen en Aruba (KWNA&A) werd in Januari 1996 opgericht om de veiligheid in het Caraibische Deel van het Koninkrijk der Nederlanden en via de Verenigde Naties (ICAO) toegewezen aangrenzende toegewezen zeegebieden te optimaliseren. vlnr. CG Dash 8, CG Helikopter, Lynx helikopter van de Koninklijke Marine en neus van ander CG Dash 8 patrouillevliegtuig. from left to right: Dash 8 Coast Guard aircraft, a Coast Guard helo, a RNLNavy Lynx helicopter and the front of a Coast Guard Dash 8. (In the context of this article: CG = Coast Guard for the Netherlands Antilles and Aruba). De Kustwacht heeft meerdere hoofdtaken: Wetshandhaving, Dienstverlening op zee, Nationale samenwerking, Internationale samenwerking. Een overzicht wat deze taken inhouden. Wetshandhaving: opsporen van vaartuigen met verdovende middelen en/ of illegale immigranten. Toezicht op de scheepvaart w.o. het verhinderen/opsporen van olievervuiling. Bewaken van de kust, de territoriale wateren en economische zônes rondom de desbetreffende landen/eilanden van het Koninkrijk der Nederlanden. Dienstverlening: SAR (Search and Rescue), waarbij men gaat zoeken naar afgedreven personen, vermiste vaartuigen en optreden bij zeerampen. Dit kunnen zowel schepen als vliegtuigen betreffen. Ook kan de Kustwacht een belangrijke rol spelen bij eventuele ernstige situaties (calamiteiten) op land. Integrity, quality and professionalism 7 Antillean Navigator Nummer 53 Nationale samenwerking: In de eerste plaats met de Koninklijke Marine, die het stationsschip ter beschikking stelt aan de Kustwacht. In de tweede plaats met de vrijwillige zeereddingsorganisaties CITRO (Curaçao) en SARFA (Aruba), maar ook met andere autoriteiten op land. Internationale samenwerking: Er wordt via het Kustwacht Redding Coördinatie Centrum (RCC) samengewerkt met de U.S. Coast Guard en alle RCC s in het Caraïbische gebied. Het resultaat van al deze taken is, dat de veiligheid op zee in dit deel van het Koninkrijk der Nederlanden tot hoogste graad in de wereld kan worden gerekend. De naam Kustwacht werd voor het eerst genoemd in 1974 in een artikel in het niet meer bestaande dagblad Beurs-en Nieuwsberichten en niemand begreep toen het nut van de Kustwacht. Nu wel, want de internationale situatie en ook op zee heeft op sommige gebieden een bedreigend karakter aangenomen. Wegens de enorme uitgestrektheid van het toegewezen zeegebied (meer dan tien keer de oppervlakte van Nederland met bijna km² zeewater, Curaçao is slechts 0,15 % van dit gebied) en om aan de hoofdtaken een grotere uitvoering te geven, beschikt de KWNA&A sinds 1 januari 2007 over een aeronautisch steunpunt: Coast Guard Air Station HATO (CGAS HATO). COAST GUARD AIRSTA- TION HATO Toen CGAS HATO nog geen onderdeel was van de KWNA&A, bestond het onder de naam HATO Militair. Al sedert het midden van de vorige eeuw vlogen de eerste vliegtuigen (o.a Firefly) van de Marine Luchtvaart Dienst vanaf HATO. Meerdere vliegtuigen daarna hadden ook HATO als thuisbasis, bv de Fokker 27/60 van de Koninklijke Luchtmacht. Met de P3C-Orion nam de Marine Luchtvaart Dienst als laatste vliegtuig van afscheid van HATO. CGAS HATO staat onder leiding van Hoofd Steunpunt / Commandant LTZ1 Ing. R.A. Paarlberg (zie apart kader). Het personeel bestaat uit een mix van nationaliteiten: medewerkers van de Kustwacht NA&A, medewerkers van de Koninklijke Marine en Canadezen. Afhankelijk van de omstandigheden kan hun aantal oplopen tot 60 mensen. Deze mensen werken nauw samen met als doel optimaal resultaat te behalen 2 t.a.v. de opgedragen werkzaamheden. Luchtvloot De ogen van de Kustwacht bestaan uit twee (fixed wing) vliegtuigen van het type Dash- 8 en een (rotary wing vliegtuig) helikopter van het type AS 355. De twee Dash-8 vliegtuigen zijn VR Shipping has been Curacao s prime shipping-agent since Through our offices we cover the Islands of Curacao, Aruba and Bonaire, catering the needs of ship owners, traders, charterers and operators. We are proud of our record in the transportation field, as we ensure a consistent level of performance and personalized service to both our customers and principals. VR Shipping N.V. Willemstad, Curaçao - Netherlands Antilles Phone: / / info@vrshipping.com VR Shipping (Aruba) N.V. Oranjestad, Aruba Phone: / vrshippingaua@vrshipping.com Services: agents for container-lines CMA-CGM & Hapag-Lloyd in Aruba, Bonaire & Curacao agents for break-bulk carrier Vertraco agents for car-carrier MOL agents for vessels calling the ABC -islands for discharging, loading, bunkering, repairs & maintenance clearance & handling of spare-parts, ship-stores, etc. husbanding-, lay-up & charterers agency ship-registration & -management One of the pilots with one of the observers next to the Dash 8 Coast Guard patrol aircraft. These aircraft are crucial for the vigilance of the territorial waters and the Curaçao Flight Information Region about square statute miles.

8 Antillean Navigator Nummer 53 8 Commanding officer Lt.Cdr. Roelof Paarlberg of the Coast Guard Air Station of the Coast Guard of the Netherlands Antilles and Aruba at Curaçao International Airport. Hoofd Kustwacht Steunpunt Hato. voor een lange periode geleased van de Canadese onderneming Provincial Airlines Limited. De helikopter wordt eveneens geleased van de Nederlandse onderneming Heli Holland. Beide type vliegtuigen kunnen met de aanwezige apparatuur hun taak goed uitvoeren, zowel in dag- als nachtsituaties. Communicatie is van het hoogste belang, daarom staan de vliegtuigen tijdens het uitvoeren van operaties voortdurend in verbinding met het RCC op de Marine Basis Parera. Het RCC kan op haar beurt de Kustwacht oppervlakteschepen inzetten en dirigeren naar aangewezen locaties op zee. CGAS HATO is in haar korte bestaan onder de vlag van de Kustwacht uitgegroeid tot een onmisbare schakel in de dagelijkse operaties. Niet voor niets worden de eenheden van CGAS HATO daarom al de Ogen van de Kustwacht The helicopter next to one of the Dash 8 aircraft of the Aviation Division of the Coast Guard for the Netherlands Antilles and Aruba. genoemd onder het credo Semper Opus Superrog. (*) Voorbeeld van samenwerking Indien het RCC een melding krijgt van een manover-boord, dan zal zij eerst kijken naar de reeds beschikbare eenheden op zee. Zijn deze niet direct in de omgeving aanwezig, dan zal het RCC direct CGAS HATO op de hoogte stellen en een vliegtuig op laten opstijgen. Als met de hulp van het oog, via de cockpit maar ook via een uitstulpend observatieraam aan elke zijde van het vliegtuig (als enige in de wereld) en camera de man-in-water is gelokaliseerd, volgt een procedure om een opblaasbaar reddingsvlot af te werpen. Ondertussen is ook de helikopter gewaarschuwd en deze spoed zich naar de plaats waar het vlot te water ligt. Met de DASH-8 boven zich, zal de AS 355 de drenkeling uit het vlot hijsen. Even later wordt de drenkeling veilig aan boord van de Kustwacht Cutter afgezet door de AS 355 en is de operatie een succes. Samen Sterk! TOEKOMST Onafhankelijk van eventuele staatkundige veranderingen, zal de Kustwacht zich blijven ontwikkelen. In de praktijk is overduidelijk gebleken, dat de Kustwacht niet meer weg te denken is in een aan zee gelegen staat of een archipelago. (*) Latijnse spreuk, die betekent: Immers een prestatie die de verwachting overtreft. De leiding van het Kustwacht Steunpunt HATO, ook wel Coastguard Air station HATO, is in handen van LTZ1 ing. R.A. Paarlberg, Na zijn middelbare schoolopleiding volgde hij in de jaren de Hogere Zeevaart school in Vlissingen en voer als stuurman in dienst van NEDLLOYD, destijds de grootste Nederlandse rederij. Na een korte vaarperiode trad de heer Paarlberg in dienst van de Koninklijke Marine In 1990 werd hij op eigen verzoek overgeplaatst naar de Marine Luchtvaart Dienst te Valkenburg (ZH). Na een opleiding werd hij Navcom op een P3C Orion maritiem verkenningsvliegtuig. Hij was belast met de navigatie en de verbindingen. In 1993 werd hij Navcom-instructeur vliegend op de P3C Orion en Fokker 27. In 1997 begon zijn opleiding tot Tacco (Tactical Coordinator). In 1999 verhuisde de heer Paarlberg met gezin naar Canada in het kader van uitwisselingsprogramma met de Canadese Luchtmachten vloog daar wederom als Tacco, nu op een AURORA maritiem verkenningsvliegtuig. In 2002 keerde de heer Paarlberg terug en werd Commando Centrale Officier op de Hr.Ms. Karel Doorman (een multipurpose fregat) voor een periode van 2 jaar. Voordat de heer Paarlberg in 2006 met gezin naar Curacao kwam, was hij vanaf 2004 Hoofd Air Control van de Koninklijke Marine in Nederland.

9 9 Antillean Navigator Nummer 53 Hoe werkt de KTK Kompania di Tow De Curaçaose sleepvaart en bergingsonderneming KTK (in het Engels Curaçao Towage Company Ltd.) is een succesvolle werkmaatschappij van Curaçao Ports Authority. De maatschappij bezit 5 krachtige sleepboten, één sleepboot voor sleepwerk binnen de haven en langs de kust, alsmede 6 loodsafhaalboten, die ook lichte sleepdiensten kunnen verrichten, in totaal 12 schepen. e maatschappij heeft eel aanvragen voor eesleepwerk en moet om ie reden, el eens een beroep doen p een havensleepboot an een buitenlandse leepvaartmaatschappij, m in Curaçao sleepdinsten in de haven te unnen verrichten als de igen sleepboot een grote leepreis gaat maken. et bezit van een sterke igen zeesleepboot is een ereiste en om die reden erd op 28 maart 2008 en bouwovereenkomst ussen KTK en de bekende cheepswerf DAMEN esloten voor de bouw an een zeesleepboot van et type Stan Tug IRECTIE e directeur van de KTK is r. M.R.J. de Lannoy en hij ordt bijgestaan oor de heer L.C. Stacie ls manager en de heer.m. Diaz als assistant anager. Nautical Department. Finance and book keeping. Human Resources. Office management. PERSONEELSBESTAND. De maatschappij heeft 110 personeelsleden in dienst, waarvan 91 varend en de overigen met een walbetrekking Omdat de sleepboten dag en nacht worden ingezet, werkt men in ploegendienst. Het varend personeelsbestand moet worden uitgebreid. Niet alleen door de komst volgende jaar van de nieuwe zeesleepboot, maar ook wegens pensionering An artist impression of the ocean going tugboat ORCAof the Curaçao Towage Company Ltd., presently under construction. Een artist impression van de zeesleepboot ORCA, die momenteel voor de KTK in aanbouw is. van personeelsleden. VAKKENNIS Er is grote bekwaamheid en ervaring nodig om te kunnen worden gepromoveerd tot een hogere funktie aan boord van een sleepboot. De KTK moedigt studie aan en heeft hiertoe overeenkomsten met erkende maritieme opleidingen. De trekkracht van een grote sleepboot bedraagt ongeveer kg., een trekkracht ongeveer gelijk aan 20 grote vrachtauto s. De kapitein moet met zijn ruim kg zware sleepboot de meest moeilijke manoevres snel kunnen uitvoeren, waarbij het te assisteren zeeschip moet varen, zoals de loods dit aangeeft. Schepen met hoge opbouw of hoog op het water liggend, krijgen met sterke zijwind te maken met een grote zijdelinkse druk en in zo n situatie moeten de sleepboten zo n schip in bedwang kunnen houden. VEILIGHEID. Sleepboten zijn er voor de veiligheid in de haven, de sleepboten moeten het schip op de goede koers houden en vermijden, dat het geassisteerde schip andere schepen of kadeinstallaties raakt, want dan kan de schade enorm zijn om niet te spreken over de mogenlijke gevolgen. Om die reden moeten tankers van 3000 ton waterverplaatsing of meer, een vóór en achtersleepboot hebben. Stelt u zich voor, een tanker geladen met ton benzine, wat een potentiëel gevaar dit is. Ofschoon de loods bij Wet adviseur van de kapitein is, regelt hij in de praktijk alle manoeuvres, waarbij de kapitein alsmede minstens één van zijn officieren aanwezig zijn. Er zijn in het verleden schepen binnengekomen, die werden bijgestaan door zes grote sleepboten! De sleepboten zijn ook varende brandbluseenheden en de bemanningen zijn door de Curaçaose Brandweer opgeleid en beschikken over een volledige brandweeruitrusting. wordt vervolgd RGANISATIE e KTK heeft de volgende fdelingen: echnical Department. Mr. Marcelino R.J. de Lannoy, MSc. General Manager of the Curaçao Towage Company Ltd. De heer Ir. Marcelino R.J. de Lannoy, Algemeen Directeur van de KTK.

10 Antillean Navigator Nummer damen Shipbuilding world wide 4 DE BEROEMSTE SCHOENER KAPITEIN Aerial view of the Head office and ship yard of DAMEN in the Netherlands. Luchtfoto van het hoofdkantoor en de scheepswerf van DAMEN in Gorinchem, Nederland. The Damen Shipyards Group is a major European shipyard group. It operates more than 30 shipyards in 13 countries on 4 continents and employs more than 8500 people directly and a similar amount as subcontractors. Over the past 40 years more than 4500 units were delivered. A worldwide service network of parts and maintenance supports the vessels build. Through Damen Technical Cooperation, the Damen Shipyards Group is supporting many sh yards around the world for the construction of Damen designed vessels locally. Zijn naam wordt nog steeds in hoge ere gehouden. Zo werd een aan hem opgedragen postzegel van 85 ct. op 24 juni 1998 officiëel in omloop gebracht. Vorig jaar december werd de nieuwe glasvezelzeekabel tussen Bonaire en Curaçao aan wijlen kapitein Newton opgedragen, een Antilliaan, waarop wij allen trots kunnen zijn. Niet alleen door wat hij in zijn leven bereikt heeft, maar ook door het grote voorbeeld dat hij aan anderen Gerrit Simeon Newton. Kapitein G.S. (Gerry) Newton werd op 1 juni 1884 op Bonaire geboren en overleed op 30 januari 1949 te Curaçao. gaf. DE BEGINJAREN De levensomstandigheden in de 19de eeuw waren op Bonaire moeilijk. Zoals vele Bonarianen vóór en na hem, ging hij na zijn schoolopleiding op jonge leeftijd naar zee. Hij ging varen tussen Bonaire en Curaçao op de balandras, zeilvaartuigen met één mast. Later werd hij matroos op diverse schoeners en hij leerde veel van de ervaren kapiteins, maar de heer Newton wilde vooruit. Hij trad toen in dienst als steward bij de Amerikaanse Red D line (de latere Grace Line) Aan boord van het schip, waarop hij voer, studeerde hij in zijn vrij uren zeevaartkunde (w.o. astronomische navigatie), zeemanschap en andere noodzakelijke vakken, maar leerde ook vlot Engels lezen, spreken en schrijven. Aangenomen mag worden, dat hij bij zijn zelfstudie op de medewerking van de of- Vervolg op pagina 12 2 The Damen Shipyards Group is best known for its success in the standardisation of workboats, in particular tugboats in which it is world market leader. The same principal of standardisation and modular construction applies to most other product market combinations. Apart from workboats the Damen Shipyards Group is a major player in the market for patrol boats and naval vessels including auxiliary vessels. In addition, the Damen Shipyards Group produces cargo vessels and tankers up to ton deadweight, dredging equipment, fast ferries, and vessels for the offshore oil industry. Under the name Amels the Group produces top brand mega yachts. Ship repair yards are operated in major European ports. The main harbor of Curaçao is very important shipping center and the leading channel divides down town of the capital Willemstad in Punda and Otrabanda. This channel is considered the most beautiful entrance in the world. Ships often need specialized tugboats with highly trained crews. The Curaçao Towage Company Ltd. has twelve Damen built vessels: 5 tugs suitable for towage work also at sea, one tug for inshore and harbor work and 6 pilot boats with towage capacity. In this article background information is given about the company. A present the Curaçao Towage Company (local acronym KTK) employs 110 persons of which 91 on board the tugs.

11 11 Antillean Navigator Nummer 53 VROUWEN MET BIJZONDERE BEROEPEN Mevrouw Crisma C. Henriquez de Ramirez is directeur/eigenaresse van de uitvaart onderneming El Señorial gevestigd aan de van Leeuwenhoekstraat te Willemstad. Het is een beroep, dat hoge eisen stelt aan de verantwoordelijke persoon, immers men wordt altijd geconfronteerd met het leed, dat gepaard gaat met het definitieve afscheid van iemands leven. Eerbied, waardigheid en integriteit verlangen een organisatie, die aan wettelijke en internationale eisen moet voldoen en hieraan wordt volledig voldaan. Dit jaar viert El Señorial het vijfentwintig betaan! MOEILIJK BEGIN Mevrouw Henriquez is Curaçaose van geboorte en was oorspronkelijk zakenvrouw. Ze bezat gedurende vier jaren een boutique in cosmetische producten en later gedurende negentiger jaren bezat ze een kledingwinkel, waarvoor ze veel naar San Juan (Puerto Rico) reisde om daar kleding van Amerikaanse oorsprong in te kopen. Eén van haar aldaar wonende kennissen was gehuwd met een begrafenis ondernemer en van deze man leerde ze meer over de achtergronden van dit beroep. In 1980 besloot Mevrouw Henriquez op Puerto Rico het vak van uitvaartverzorgster te gaan studeren en werkte daar om haar studie te kunnen bekostigen. In 1984 stichtte ze op Curaçao een eigen uitvaartonderneming en gebruikte oorspronkelijk een kleine kamer van 3 x 3 meter. Zij werd lid van erkende internationale organisaties op het gebied van de uitvaartverzorging en kreeg spoedig een uitstekende naam, die haar in staat stelde te gaan uitbreiden. Huidig centrum. Op 23 september 1994 nam Mevrouw Henriquez het huidige nieuwgebouwde centrum annex administratiekantoor in gebruik. Haar architect was Ing. Frits Zingel en werd gebouwd door de aannemer BOHAMA. Dit centrum moest geheel energie onafhankelijk kunnen functioneren, waartoe een grote dieselgenerator werd geïnstalleerd, als de eilandelijke electriciteitsvoorziening zou uitvallen. Het gebouw bevat alle noodzakelijke optimaal ingerichte ruimten en is ook ingesteld om overleden slachtoffers van ernstige rampen tijdenlijk te kunnen onderbrengen in de daartoe aanwezige vele vriescellen. Overeenkomstig de moderne eisen is er ruime parkeergelegenheid rondom het gebouw. Wegens het internationale karakter van de Curaçaose gemeenschap vindt ook intenationaal vervoer van overledenen plaats, hetgeen prakisch en administratief veel kennis en ervaring vereist. Steun aan de Gemeenschap. Mevrouw Henriquez is van mening, dat iedere succesvolle persoon op ons eiland, de morele plicht heeft om instellingen van grote waarde voor onze gemeenschap en met een onberispelijk gedrag, financiëel te steunen. Zo is zij verbonden aan het Blauwe kruis en steunt deze organisatie. Ook Mevrouw Crisma N. Henriquez-Ramirez is de directeur van El Señorial. Mrs. Crisma N. Henriquez-Ramirez is de managing director of El Señorial, one of the few female undertakers in the Caribbean. heeft mevrouw Henriquez de ere-titel Redder aan de wal van de CITRO, de vrijwillige zeereddingsorganisatie, die nu 32 jaar bestaat en in haar bestaan al meer dan mensen in nood op zee veilig heeft binnengebracht. Voorts steunt zij de kankerbestrijding van het Prinses Wilhelmina fonds. Internationale erkenning. Een uitvaartonderneming is veeleisend op het gebied van menselijke waardigheid en om dat streven niet alleen waar te maken, maar ook om de dienstverlening op veeleisend internationaal niveau te handhaven, participeert Mevrouw Henriquez in alle internationale congressen op haar vakgebied. Deze vinden in vele landen over de gehele wereld plaats, zoals in de USA, Spanje, Argentinië en andere landen. Kernbegrippen Integriteit, respect voor de getroffen familie en de overledenen. bemiddeling bij geestelijke hulpverlening. Ere titels Mevrouw Henriquez heeft een aantal ere-titels, zoals: Als enige vrouwelijke begrafenisondernemer in het Caraïbisch gebied is zij in de USA onderscheiden met de Order of the Golden Rule. Zij is in Philadelphia (USA) onderscheiden als Living legend In 2007 gekozen tot de groep van honderd donker gekleurde vrouwen. Black Women, die zich internationaal hebben onderscheiden EXA award Onderscheiding door de Minister van Volksgezondheid & ontwikkeling. 2008/9 Valued members of the NFDA (National Funderal Directors Assocation). Lidmaatschappen NFDA (USA) met wereldwijd leden. FIAI-IFTA nu onder Chinees voorzitterschap. BWFS (women in funeral services). OIEF (Spaanse organisatie). Talenkennis Om lokaal en internationaal te kunnen functioneren, is een goede talenkennis een noodzaak. Mevrouw Henriquez spreekt Spaans, Engels, Nederlands en Papiamentu. Eerbetoon The Antillean Navigator feliciteert mevrouw Henriquez met de door haar opgerichte succesvolle organisatie alsmede met haar positieve bijdragen aan Curaçao, waarbij ze helpt ons eiland een positieve internationale bekendheid te geven. Deze bekendheid weerspiegelt zich onder meer omdat cruisepassagiers die haar naam kennen regelmatig een kort kennismakingsbezoek aan Mevrouw Henriquez brengen

12 Antillean Navigator Nummer Vervolg van pagina 10 ficieren van dat schip kon rekenen. HOGER OP Hij verliet de Red D line toen hij de tijd rijp achtte om weer naar de zeilvaart terug te keren. Wegens zijn soliede maritieme kennis, kon worden aangenomen als stuurman op een schoener. Daar leerde hij alle kneepjes van het vak kennen. Een zeilschip was in die jaren volledig afhankelijk van de wind en had zoals nu wel geen hulpmotor. Om met een dergelijk vaartuig vooral in havens te kunnen manoeuvreren moest men het gehele krachtenspel van de wind op de zeilen tot in de finesses kennen. KAPITEIN. Vermoedenlijk werd de heer Gerrit Newton al voor zijn 26ste tot kapitein benoemd en voer met zijn schip naar vele Caraibische bestemmingen. In de periode woedde de eerste wereldoorlog en dat had ook gevolgen voor het Caraibisch gebied, waardoor er minder stoomschepen kwamen en het accent op de zeilvaart rustte. Zo was kapitein Newton onder meer gezagvoerder van de schoeners Delia, Hollandia en Pionier. In het voorjaar van 1919 maakte kapitein Gerry Newton als gezagvoerder van de schoener Hollandia een reis van Barbados naar Le Havre (Noord Frankrijk). Deze reis werd gemaakt voor rekening van de Curaçaose Handel Maatschappij, waarbij het schip volledig was beladen met rum. Het was een riskante reis, want de Atlantische Oceaan behoort tot de gevaarlijkste zeegebieden ter wereld en bovendien waren er Cover of the first day envelope with stamps dedicated to four famous persons from Curaçao, including Captain Gerry Newton. Eerste dag enveloppe met postzegels gewijd aan vier bekende Curaçaonaars, w.o. kapitein Gerrit Newton. talloze zeemijnen in de Europese wateren gelegd en het opruimen daarvan zou nog jaren duren. GEZINSLEVEN. Na terugkeer huwde kapitein Newton mej. Juanita F. Hart. Het echtpaar kreeg vijf kinderen: Evert, Florence, Elsi, Silvio en Raquel, waarvan de eerst genoemde twee personen niet meer in leven zijn. Evert werd econoom en Silvio koos voor de luchtvaart als loopbaan (zie artikel voorpagina). ZWAAR WEER. Kapitein Newton heeft in zijn loopbaan twee keer schipbreuk geleden, waarvan één keer tussen Cuba en Florida. Tijdens een zeer zware storm dreigde het schip waarop hij zich bevond ten onder te gaan. Een groot koopvaardijschip kwam te hulp en de kapitein van dat schip stelde kapitein Newton voor om het zwaar beschadigde en door de golven geteisterde zeilschip te verlaten. Kapitein Newton stelde toen zijn bemanning voor om zich aan boord van het grote schip in veiligheid te brengen en zou zelf achterblijven. De bemanning weigerde unaniem: men zei: wij laten kapitein Newton niet alleen. Door zware inspanningen en goed beleid gelukte om het schip te behouden. Deze uitspraak zouden wij allen in gedachten moeten houden, als wij zelf met moeilijke tijden te maken krijgen. EINDE SCHOENER PERIODE Kapitein Newton werd in 1924 wal-kapitein bij de fa. S.E.L.Maduro & Sons en werd verantwoordelijk voor het beheer van de Prins Hendrikkade en Motetwerf. Hij was zeer populair bij de officieren van de zeeschepen, de havenloodsen, maar ook bij de havenarbeiders, waarvoor hij opkwam in een tijd, dat er nog geen vakbonden waren. Ten tijde van het overlijden van kapitein Newton nam het aantal schoeners voortdurend af. De moderne stoom- en motorschepen waren niet afhankelijk van de wind en konden goed een van tevoren bekend gemaakt vaarschema aanhouden. Het passagiers vervoer, dat vroeger ook met schoeners plaatsvond, werd verdrongen door de luchtverbindingen. Voor zover bekend werden de laatste schoenerverbinding onderhouden tussen St. Maarten en Saba tot dat Saba in de zestiger jaren een vliegveldje kreeg. De driemastschoener Pioneer ligt gezonken in het Schottegat, gedeeltelijk bedolven onder een later aangebrachte dijk. Maritieme archeologen hebben voor dit schip grote belangstelling. Vervolg op pagina 31 First officer mr. Selby was a first class seaman, who together with captain Moody made the ship famous for her fast transit times. Photo: courtesy of the British Seafarer Captain Gerry Newton during his active years as a schooner captain. Kapitein Gerrit Newton ten tijde van zijn aktieve dienstperiode als zeekapitein.

13 13 Antillean Navigator Nummer DRUK JAAR VOOR CITRO De vrijwillige zeereddingsorganisatie CITRO staat dag en nacht onder alle weersomstandigheden paraat, met tientallen uitstekend opgeleide en onbetaalde mannelijke en vrouwelijke vrijwilligers, waaronder 11 artsen. Net als aan land, komen op zee veel ongelukken en medische problemen voor. Onder leiding van de Kustwacht voor de Nederlandse Antillen en Aruba kunnen de wateren rondom Curaçao worden gerekend tot de veiligste zeegebieden in de wereld. OVERZICHT AKTIES Het RCC (Reddings Coördinatie Centrum) van de Kustwacht NA&A bewaakt dag en nacht middels RADAR en het uitluisteren van de noodradiofrequente het zeegebied rondom Curaçao en heeft naast eigen varende en vliegende middelen ook de beschikking over de zeereddingsorganisatie CITRO. Vorig jaar werd de CITRO 70 keer gealarmeerd en voerde 47 reddingsakties uit, waarbij 69 mensen veilig werden binnengebracht. Voorts verleende de CITRO zes diensten. De reddingsakties betroffen 49 vaartuigen, waaronder 3 koopvaardijschepen. Tien mensen kwamen in zee terecht, waarvan er vijf verdronken. In een aantal gevallen had CITRO de zware taak om de stoffelijke overschotten te bergen en aan de autoriteiten over te dragen. Ook werd er veel een beroep gedaan om medische hulp, zowel per radio als aan boord van schepen te bieden. Er is een samenwerkingsproject tussen de CITRO met de CEMS en het SEHOS. De CITRO zette drie eigen reddingsboten in alsmede vaartuigen behorende tot de CITRO Sea Auxiliary, dat zijn bezitters van zeewaardige jachten, die in ernstige nood gevallen, dus bij GROOT ALARM worden opgeroepen. Vorig jaar maakte de CITRO reddingsboten 344 vaaruren en de CITRO base, de reddingsboottrekker annex mobiel coördinatiecentrum legde 908 km tijdens noodgevallen af. GROOT ALARM Op 31 augustus werden er bij Klein Curaçao vier duikers vermist. Er volgde groot alarm, waarbij het stationsschip Hr.Ms. van Speijk, de boordhelicopter en een inshore reddingsboot van het schip werden ingezet. Ook zocht een DASH 8 opsporingsvliegtuig van de Kustwacht naar de vermiste duikers. De CITRO participeerde met de reddingsboten ANTJE en GRIEND, alsmede het motorjacht Bimini Twist. De volgende dag werden om de vermiste duikers gevonden, na 16 uur op zee te hebben gedreven! ANTJE DEFECT De snelle en belangrijkste reddingboot van de CIT- RO, de ANTJE kreeg grote en zeer kostbare schade aan het voortstuwingssysteem en kan niet meer gebruikt worden. Dit is een grote tegenvaller, want in 2008 werden in 9 maanden tijd 123,5 vaaruren met deze reddingsboot gemaakt. CITRO zoekt naar een oplossing, want mensenlevens kunnen op het spel staan. Vervolg op pagina 16 Reddingsboot Griend tijdens een oefening aan de Zuidkust. motor lifeboat Griend during an exercise at the South coast of Curaçao. SEA-HARBORTRANSPORT Global Maritime Support Services - OFF SHORE DELIVERY - SPARES HANDLING - LUB.OILS PUMP OR ON DECK - FRESH WATER - CREW CHANGE - OILWASTE RECEPTION - GARBAGE HANDLING DAE directeur de heer Floris van Pallandt DAE CEO Mr. Floris van Pallandt

14 Antillean Navigator Nummer 53 AVIATION AT CURAÇAO For its existence and further development the island (in near future) the State of Curaçao depends on international communications by sea, air and telecommunications. Concerning aviation we publish some highlights from the past and now. The great stimulus for aviation was the arrival in 1934 of the KLM Snipe, initiating the KLM West Indian Division, which expanded rapidly due to the demand for airtravel. In 1964 now 45 years ago the airline received a new name DUTCH ANTILLES AIRLINES ALM under new ownership: the Government of the Netherlands Antilles. During the seventies the name was changed into ALM ANTIL- LEAN AIRLINES. ALM was originally a well run company but went bankrupt after 40 years. New privately owned airlines emerged like DAE and INSEL AIR, partially employing former ALM employees. In attached pictures the Antillean Navigator highlights some aircraft and people that played a role. 14 The latest KLM aircraft which connects Amsterdam with Curaçao is the B In March this type of aircraft replaced the MD11 airliners on the Mid Atlantic route to Curaçao. De sloop van een Antilliaans vliegtuig. In 1982 was dit vliegtuig de nieuwste aanwinst van de ALM. Once a proud MD82 ALM aircraft, later DCA owned, now being demolished for recycling. (Picture courtesy of Mr. Paul van Leeuwen CAP). INSEL AIR is one fast growing local carriers, serving many routes formerly operated by ALM and it successor DCA. An Insel Air during MD 83 take off. On February 23 last the director of the Dutch Aviation Museum AVIODOME in company of Arke Fly captain Arjen Dros (standing left) paida visit to the Snipe in the Curaçao Museum. HATO Airport in 2007 The 26 years old former ALM/DCA MD82, registration PJ-SEF about to be torn apart and scrapped. Picture courtesy of Mr. Paul van Leeuwen CAP.

15 15 Antillean Navigator Nummer 53 The first KLM aircraft to operate in the West Indies was the SNIPE. PJ-AIS. From 1934 till 1946 the aircraft gave reliable services. Now the cabin and middle engine are on display at the Curaçao Museum. The first three ALM aircraft was of the Convair 320 series. This picture was taken in 1964 over the city of Willemstad. The captain was late Mickey Jones. This picture shows the DC9-15 in 1969 at Hato International Airport. Three of these aircraft replaced the Convair 320 series. A group of pensioned ALM personnel, members of the APA, the ALM Pensioner Association. The picture was recently taken. BEST IN BUSINESS AWARD

16 Antillean Navigator Nummer Vervolg van pagina 13 BESTAANSRECHT De CITRO heeft in de 33 jaren van haar bestaan meer dan mensen veilig aan land gebracht en dit was mogenlijk door de inzet van vrijwilligers alsmede de donaties van burgers en bedrijven. De CITRO vraagt geen overheidssubsidie. Wilt U als lezer wat bijdragen? Wordt dan Redder aan de Wal en stort uw bijdrage op rekening nr bij Maduro&Curiel s Bank of bel voor meer informatie de heer Curd Evertsz, tel The Antillean Navigator Uitgave No ste jaargang voorzomer-zomer editie Oplage IN MEMORIAM Wijlen de heer Edwin Carty toen hij nog actief CITRO zeeredder was. Late Mr. Edwin Carty when he was an active member of the lifeboat crew. Captain George Tielen besides his helicopter outside the hangar next tothe Anna bay, the main shipping channel of Willemstad. Op 8 maart j.l. ontviel de CITRO een zeer gewaardeerde vrijwilliger, de heer Edwin Carty, die sedert 1991 dag en nacht voor onze gemeenschap gereed stond. Hij was niet alleen een zeer gewaardeerd reddingsbootbemanningslid en para-medicus, maar was ook vrijwilliger bij het Rode Kruis, waar hij instructeur en expert was in het simuleren van verwondingen tbv. oefeningen, een zgn. LOTUS specialist. Tijdens een EHBO cursus voor de CITRO kwam Mr. Carty ( zoals hij vriendschappelijk werd genoemd) een keer met een gesminkte brandwond binnen en maakte iedereen aan het schrikken. De heer Carty ging ook altijd met de reddingsboot mee, als er op zee eerste hulp moest worden verleend en gewonden moesten worden geëvacueerd. Zijn koelbloedigheid kwam vooral tot uitdrukking als er stoffelijke overschotten moesten worden geborgen. Een hoogtepunt in zijn leven was toen hij tijdens het bezoek van H.M. Koningin Beatrix aan de Marinebasis Parera en de CITRO aan Hare Majesteit werd voorgesteld. Op zaterdag 14 maart namen zijn familie en vrienden afscheid van hem: de Kustwacht, de CITRO, het Rode Kruis en zijn favoriete motorclub de Easy Riders. Dat hij moge rusten in vrede. Van Leeuwenhoekstraat 32, Mundo Nobo, Curaçao. Nederlands Antillen. Telefoon: navigator@scarlet.an Web site: GOOGLE search: The Antillean Navigator or De periodiek The Antillean Navigator wordt uitgegeven door een stichting met dezelfde naam. Voor overname of reproductie van artikelen en/of foto s uit dit blad of delen daaruit, ongeacht de wijze van reproductie wordt schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur vereist. van oord di Hoofdredactie J.M. Kooijman Lay Out Frog Media Productions. Druk Drukkerij De Stad Verspreiding exemplaren door Sandra distribution system. Voorts via meer dan 125 distributiepunten en aan boord van lokale vliegtuigen. In.totaal exemplaren. Voorts gaan300 bladen naar Aruba, Bonaire en Suriname. Speciale dank aan: De heer Gerard Casius in Nederland, De heer A. Elens, General Manager Seawings N.V. De heer A. Kelder, scheepvaart historicus in Nederland. De heer H. van der Kwast, CEO S.E.L. Maduro & Sons. Mevrouw Barbara Newton, De heer J. Pauwels, Spliethoff N.V. De heer Kapitein P. Sinke, Singapore, Bergingsinspecteur en uitgever Shipping Bulletin via Internet. Speciale bronvermelding Curaçao II Dr Johan Hartog. Inschrijvingsnummer KvK 681 Crib nummer Wide range of mortgage options: Annuity mortgage Life mortgage Interest-only mortgage Equity mortgage Your mortgage Caribe! Your dreams, your plans, your future. Our mortgage is all about you, and lets you build, buy or refinance the house of your dreams. We offer: Attractive interest rates starting at 6.5% Expert advice 100% financing possible Branches Curaçao: Saliña, Punda, Otrobanda and Santa Maria Branch Bonaire: Kaya Grandi 22 For more information please call Curaçao: or , Bonaire: Vervolg op pagina 18

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed!

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed! ENGLISH, WE WILL DO BETTER! LESSON EIGHT VOORZETSELS at three o'clock = om drie uur around three o'clock = rond drie uur by three o'clock = tegen drie uur before Saturday = voor zaterdag for a week = voor

Nadere informatie

Onderzoek naar Chinese bedrijven sinds 2007

Onderzoek naar Chinese bedrijven sinds 2007 Bijlage 2 Onderzoek naar Chinese bedrijven sinds 2007 In opdracht van: WestHolland Foreign Investment Agency 11-11-2013 1. Opdrachtformulering en totstandkoming opdracht ScoutOut is door WFIA benaderd

Nadere informatie

For Sale 480.000,- If u are interested in this ship and you want further information, don`t hesitate to contact us.

For Sale 480.000,- If u are interested in this ship and you want further information, don`t hesitate to contact us. For Sale 480.000,- Historical data The seaworthy steel passenger ship "Vonne S" was in 1953-1955 specially built for the "Delta works" in Zeeland (Holland) for research and inspection of the Department

Nadere informatie

10e Guardian Group Fatum Pensioen- en Bedrijven dag FUTURE READINESS. Connecties maken. (historische lessen voor de toekomst van Curaçao?

10e Guardian Group Fatum Pensioen- en Bedrijven dag FUTURE READINESS. Connecties maken. (historische lessen voor de toekomst van Curaçao? 10e Guardian Group Fatum Pensioen- en Bedrijven dag FUTURE READINESS Connecties maken (historische lessen voor de toekomst van Curaçao? S.M. de Sola 5 juni, 2015 Santa Barbara Resort Curaçao We can almost

Nadere informatie

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT THE WORK During the twenty years of its existence Studio Berkhout has evolved into the number one studio specialized in still life fashion photography. All skills needed for photography and styling, including

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Health targets: navigating in health policy. van Herten, L.M. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Health targets: navigating in health policy. van Herten, L.M. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Health targets: navigating in health policy van Herten, L.M. Link to publication Citation for published version (APA): van Herten, L. M. (2001). Health targets: navigating

Nadere informatie

Talentmanagement in tijden van crisis

Talentmanagement in tijden van crisis Talentmanagement in tijden van crisis Drs. Bas Puts Page 1 Copyright Siemens 2009. All rights reserved Mission: Achieving the perfect fit Organisatie Finance Sales Customer Engineering Project management

Nadere informatie

Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging. Cooperative Purchasing and Selling Association for the Shipping Industry. your trusted partner in shipping

Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging. Cooperative Purchasing and Selling Association for the Shipping Industry. your trusted partner in shipping Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging voor de Scheepvaart Cooperative Purchasing and Selling Association for the Shipping Industry your trusted partner in shipping Bebeka: de juiste partner voor de scheepvaart

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

PSO bij Ericsson. Loet Pessers Head of HR Netherlands

PSO bij Ericsson. Loet Pessers Head of HR Netherlands PSO bij Ericsson Loet Pessers Head of HR Netherlands AGENDA 1 2 3 4 Introductie van Ericsson PSO bij Ericsson De lokale praktijk En nu verder. PSO within Ericsson Ericsson Internal Ericsson AB 2017 2017-06-07

Nadere informatie

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland

Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland Bijlage 2: Informatie met betrekking tot goede praktijkvoorbeelden in Londen, het Verenigd Koninkrijk en Queensland 1. Londen In Londen kunnen gebruikers van een scootmobiel contact opnemen met een dienst

Nadere informatie

Rijk der Farao s. De Zonneboot van Choefoe The Solarboot of Khufu Modelbouw tekeningen Modelling plans

Rijk der Farao s. De Zonneboot van Choefoe The Solarboot of Khufu Modelbouw tekeningen Modelling plans Rijk der Farao s De Zonneboot van Choefoe The Solarboot of Khufu Modelbouw tekeningen Modelling plans 2017-05-25 De Zonneboot van Choefoe wordt u aangeboden door Rijk der Farao s en is gemaakt door Hans

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

CREATING VALUE THROUGH AN INNOVATIVE HRM DESIGN CONFERENCE 20 NOVEMBER 2012 DE ORGANISATIE VAN DE HRM AFDELING IN WOELIGE TIJDEN

CREATING VALUE THROUGH AN INNOVATIVE HRM DESIGN CONFERENCE 20 NOVEMBER 2012 DE ORGANISATIE VAN DE HRM AFDELING IN WOELIGE TIJDEN CREATING VALUE THROUGH AN INNOVATIVE HRM DESIGN CONFERENCE 20 NOVEMBER 2012 DE ORGANISATIE VAN DE HRM AFDELING IN WOELIGE TIJDEN Mieke Audenaert 2010-2011 1 HISTORY The HRM department or manager was born

Nadere informatie

B. SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN B. NON-LIFE INSURANCE COMPANIES

B. SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN B. NON-LIFE INSURANCE COMPANIES B. SCHADEVERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN B. NON-LIFE INSURANCE COMPANIES 1. Dochters van buitenlandse verzekeraars 1. Subsidiaries of foreign insurance companies ASKA Schadeverzekering NV Schottegatweg Oost

Nadere informatie

STORM Groep b.v. We will get there in time

STORM Groep b.v. We will get there in time STORM Groep b.v. We will get there in time info@stormconnect.nl info@stormenginesandparts.nl +31(0)180-512097 info@stormsafetyservices.nl info@stormserviceandtrading.nl +31(0)180-518321 stormconnect.nl

Nadere informatie

1.1 ORGANIZATION INFORMATION 1.2 CONTACT INFORMATION 2.1 SCOPE OF CERTIFICATION 2.2 AUDITOR INFORMATION 3.1 AUDIT CONCLUSIONS 3.2 MANAGEMENT SYSTEM EFFECTIVENESS 3.3 OBSERVATIONS Organization Address Name

Nadere informatie

Klanten en Leveranciers moeten samen groeien voor en succesvol toekomst

Klanten en Leveranciers moeten samen groeien voor en succesvol toekomst Evolving Together Klanten en Leveranciers moeten samen groeien voor en succesvol toekomst Optitrade Van inkooporganisatie naar SAAS provider VAN INKOOPORGANISATIE NAAR SAAS PROVIDER Optitrade Retailgroep

Nadere informatie

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda University of Groningen Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2017 Nr. 18

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 2017 Nr. 18 63 (1975) Nr. 32 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2017 Nr. 18 A. TITEL Douaneovereenkomst inzake het internationale vervoer van goederen onder dekking van carnets TIR (TIR-Overeenkomst)

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NATUURLIJK SAMEN NATURALLY DUTCH. Koolhaas Natuurlijk is a typically Dutch company: Sober, with a clear vision and no-nonsense. That s what our customers may expect

Nadere informatie

Bel Cruise Plus op 03-780.76.60 voor meer informatie!

Bel Cruise Plus op 03-780.76.60 voor meer informatie! De Caribische Zee is bezaaid met honderden tropische eilanden, waaronder heel wat stukjes paradijs op aarde. Niet gek dat allerlei buitenlandse machten hier de afgelopen eeuwen talloze favoriete plekjes

Nadere informatie

Profile visitors NRC Q

Profile visitors NRC Q NRC Media presents About NRC Q A unique concept Business news platform for ambitious people on the go Short, sharp articles with professional infographics Daily newsletter at 5.30am News updates via WhatsApp

Nadere informatie

The Royal British Legion. The Royal British Legion Holland Branch NIEUWSBRIEF JANUARI 2017 NEWSLETTER JANUARY 2017

The Royal British Legion. The Royal British Legion Holland Branch NIEUWSBRIEF JANUARI 2017 NEWSLETTER JANUARY 2017 The Royal British Legion Holland Branch The Royal British Legion Holland Branch NEWSLETTER JANUARY 2017 NIEUWSBRIEF JANUARI 2017 Message from our Chairman Bericht van onze Voorzitter Looking back on 2016

Nadere informatie

ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF

ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ==> Download: ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF ZO GAAT DAT IN RUSLAND PDF - Are you searching for Zo Gaat Dat In Rusland Books? Now, you will be happy that at this time Zo Gaat Dat

Nadere informatie

Extreem veilig Het product Our product Voordeel Advantage Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock

Extreem veilig Het product Our product Voordeel Advantage Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Bajolock Extreem veilig Het product Alle koppeling zijn speciaal ontworpen en vervaardigd uit hoogwaardig RVS 316L en uitgevoerd met hoogwaardige pakkingen. Op alle koppelingen zorgt het gepatenteerde veiligheid

Nadere informatie

Confirmation of Wage Tax

Confirmation of Wage Tax MANUAL. Confirmation of Wage Tax 1 nieuw perspectieven CHOOSE YOUR MANNER OF APPROVAL There are several manners in which you can approve your wage tax filing, which is prepared by BDO, in 3 steps: CHOOSE

Nadere informatie

SUPPORT A NOBLE PROJECT

SUPPORT A NOBLE PROJECT Ecumenical Patriarchate Orthodox Metropolis of Belgium Exarchate of The Netherlands and Luxemburg SUPPORT A NOBLE PROJECT it s a unique opportunity AN ORTHODOX CHURCH FOR AMSTERDAM The Orthodox Metropolis

Nadere informatie

Joop Polder. Artipico Art Gallery

Joop Polder. Artipico Art Gallery Artipico Art Gallery was born in 1939 in The Hague, in The Netherlands. He graduated from several academies of visual arts in Europe and has successfully worked as an artist for many years. gets his inspiration

Nadere informatie

University of Groningen. Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert

University of Groningen. Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert University of Groningen Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

Building the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event

Building the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event Building the next economy met Blockchain en real estate Lelystad Airport, 2 november 2017 Blockchain en real estate Programma Wat is blockchain en waarvoor wordt het gebruikt? BlockchaininRealEstate Blockchain

Nadere informatie

Cycling in The Netherlands & The Hague

Cycling in The Netherlands & The Hague Cycling in The Netherlands & The Hague Inge Molenaar program manager for cycling City of The Hague Ottawa, december 2009 A few words about me Facts and points of interest about the municipality of the

Nadere informatie

Waterbouwdag 2011. Sluizen in de wereld. Han Vos

Waterbouwdag 2011. Sluizen in de wereld. Han Vos Sluizen in de wereld Han Vos Recente sluisprojecten voor Waterbouwdag 2011 de zeevaart In de laatste jaren zijn en worden er plannen gemaakt voor grote zeesluizen waarvan de capaciteit aansluit bij de

Nadere informatie

TE HUUR: Prinsengracht 731 D 1017 JX Amsterdam P/M. Super luxury apartment in top location. Netland Makelaars

TE HUUR: Prinsengracht 731 D 1017 JX Amsterdam P/M. Super luxury apartment in top location. Netland Makelaars TE HUUR: Prinsengracht 731 D 1017 JX Amsterdam 2.750 P/M Super luxury apartment in top location Netland Makelaars 2 netlandmakelaars.nl INLEIDING Super luxury apartment of ca 105 m² with six windows to

Nadere informatie

UV/151/ Re: Questions from MP S.A. Wescot-Williams regarding de-risking commercial banks

UV/151/ Re: Questions from MP S.A. Wescot-Williams regarding de-risking commercial banks To the Hon. Minister of Finance Mr. R. Gibson p/a Council of Ministers Philipsburg UV/151/20 1 6-20 1 7 Philipsburg, February 24, 2017 Re: Questions from MP S.A. Wescot-Williams regarding de-risking commercial

Nadere informatie

TUI Benelux. November 2016 Bonaire/Curaçao

TUI Benelux. November 2016 Bonaire/Curaçao TUI Benelux November 2016 Bonaire/Curaçao TUI Group The world s number one tourism business at a glance Global Company domiciled in Germany Revenues of 20 billion* Underlying EBITA 1 billion* A FTSE 100

Nadere informatie

SABA adhesives & sealants. Samenwerken met je buitenlandse partner

SABA adhesives & sealants. Samenwerken met je buitenlandse partner adhesives & sealants Samenwerken met je buitenlandse partner - in het kort Lijmen & Kitten Producent van hoogwaardige lijmen & kitten Professionele & Industriële markten (B2B) Internationale scope /wereldspeler

Nadere informatie

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Pon Power Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Agenda Pon Pon Power Service Design door Pon Power Pon Wereldwijd Canada United States

Nadere informatie

KLM. Omgaan met infrastructuren in Kritische Bedrijfsprocessen. Teun J Platenkamp KLM Security Services Sr Vice President

KLM. Omgaan met infrastructuren in Kritische Bedrijfsprocessen. Teun J Platenkamp KLM Security Services Sr Vice President Omgaan met infrastructuren in Kritische Bedrijfsprocessen Veiligheid in de luchtvaart is een probleem van mensen en geen technisch probleem. Het gaat niet om leden van de bemanning en technici maar om

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Extreem veilig. Our product. Het product

Extreem veilig. Our product. Het product Extreem veilig Het product Alle koppelingen zijn speciaal ontworpen en vervaardigd uit hoogwaardig RVS 316L en uitgevoerd met hoogwaardige pakkingen. Op alle koppelingen zorgt het gepatenteerde veiligheidsysteem

Nadere informatie

Zakendoen op of vanuit Curaçao

Zakendoen op of vanuit Curaçao Zakendoen op of vanuit Curaçao ZAKENDOEN OP OF VANUIT CURAÇAO Heeft u er ooit aan gedacht om zaken te doen op of vanuit Curaçao? Het eiland biedt verrassende mogelijkheden! Curaçao ligt in het Caraïbisch

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1957 Nr. 237

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1957 Nr. 237 48 (1957) Nr. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1957 Nr. 237 A. TITEL Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk Denemarken inzake het internationale

Nadere informatie

Costa Calida / Costa Blanca. Geniet van de zon

Costa Calida / Costa Blanca. Geniet van de zon Costa Calida / Costa Blanca Geniet van de zon Het gezondste klimaat van Europa! 3 Mar Menor Costa Calida / Costa Blanca Beste klimaat van Europa Mediterraan micro klimaat Gemiddelde temperatuur 18 C, zomers

Nadere informatie

Melding Loonbelasting en premies Aanmelding werkgever. Registration for loonbelasting en premies Registration as an employer

Melding Loonbelasting en premies Aanmelding werkgever. Registration for loonbelasting en premies Registration as an employer Melding Loonbelasting en premies Aanmelding werkgever Registration for loonbelasting en premies Registration as an employer Over dit formulier About this form Waarom dit formulier? Dit formulier is bestemd

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Uitgifte nieuwe circulatie- en herdenkingsmunten

Uitgifte nieuwe circulatie- en herdenkingsmunten (Scroll down for the English version) Persbericht 2014-005 Uitgifte nieuwe circulatie- en herdenkingsmunten Willemstad - Ter gelegenheid van de eerste Koningsdag op 27 april 2014, wordt op vrijdag 25 april

Nadere informatie

Reading comprehension: The Tropical Rainforest

Reading comprehension: The Tropical Rainforest Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Patricia Termeer 05 februari 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/71971 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Open source VoIP Networks

Open source VoIP Networks Open source VoIP Networks Standard PC hardware inexpensive add-in vs. embedded designs Ing. Bruno Impens Overview History Comparison PC - Embedded More on VoIP VoIP Hardware VoIP more than talk More...

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

South Holland. AngloINFO. 2015 (Dutch) Media Pack AngloINFO. Angloinfo.com

South Holland. AngloINFO. 2015 (Dutch) Media Pack AngloINFO. Angloinfo.com Angloinfo.com AngloINFO Media Pack AngloINFO Media 2015 (Dutch) Pack 2013 Over AngloINFO AngloINFO is a global expat network: 90+ regional websites 45+ countries 20 million monthly page views Over 3 million

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Brokers vision. VAT exempt. Netherlands

Brokers vision. VAT exempt. Netherlands Établissement: Vlaardingen (pays Bas du Ouest) Maastricht (pays Bas du Sud) Pont de Présentation Briare le Canal (France 45) www.courtierdebateaux.fr info@ courtierdebateaux.fr Palingaak 7.69 24.500 VAT

Nadere informatie

Handleiding rekentool loodsgeld Instructions tariff calculator pilotage tariffs. Dutch pilots January 2016

Handleiding rekentool loodsgeld Instructions tariff calculator pilotage tariffs. Dutch pilots January 2016 Handleiding rekentool loodsgeld Instructions tariff calculator pilotage tariffs Dutch pilots January 2016 INLEIDING Deze brochure bevat een beknopte handleiding voor de rekentool waarmee u de loodsgeldtarieven

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

HOPE UNIVERSITY COLLEGE ADDIS ABABA ETHIOPIA

HOPE UNIVERSITY COLLEGE ADDIS ABABA ETHIOPIA HOPE UNIVERSITY COLLEGE ADDIS ABABA ETHIOPIA Service Center (A) Classroom (B) Administration (C) Faculty (E) Library (K) Multi Purpose Hall (D) Classroom (F) Sport (G) Staff Residence (H) PROGRESS REPORT

Nadere informatie

OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL

OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL OUTDOOR HD BULLET IP CAMERA PRODUCT MANUAL GB - NL GB PARTS & FUNCTIONS 1. 7. ---- 3. ---- 4. ---------- 6. 5. 2. ---- 1. Outdoor IP camera unit 2. Antenna 3. Mounting bracket 4. Network connection 5.

Nadere informatie

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum

Ontpopping. ORGACOM Thuis in het Museum Ontpopping Veel deelnemende bezoekers zijn dit jaar nog maar één keer in het Van Abbemuseum geweest. De vragenlijst van deze mensen hangt Orgacom in een honingraatpatroon. Bezoekers die vaker komen worden

Nadere informatie

Nieuw Danone Innovation Centre

Nieuw Danone Innovation Centre Nieuw Danone Innovation Centre Waarom Utrecht en wat zal het brengen voor de regio Regiodag Utrecht, 16 september 2011 Elmo Wissing, Project Director Danone Nieuwbouw Nieuw Danone Innovation Centre in

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Jaarthema Samen bloeien. Flourish together

Jaarthema Samen bloeien. Flourish together Jaarthema 2017-2018 Jesaja 35:1 Samen bloeien Flourish together In Christus Jezus zijn! Psalm 119: 105 Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad. Your word is a lamp to my feet and a

Nadere informatie

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system

Nadere informatie

Laat de teleurstellingen van vandaag nooit de dromen van morgen overschaduwen

Laat de teleurstellingen van vandaag nooit de dromen van morgen overschaduwen 22 e jaargang februari/maart 2014 No139. VAN DE REDACTIE Voor u ligt weer een nieuw exemplaar van uw clubblad Samengesteld door uw redactie en vrijwilligers die bereid waren om even een beetje van hun

Nadere informatie

(Big) Data in het sociaal domein

(Big) Data in het sociaal domein (Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078

Nadere informatie

Kent, een geweldige plek om zaken te doen

Kent, een geweldige plek om zaken te doen Kent, een geweldige plek om zaken te doen Kent is de beste plek om zaken te doen in het Verenigd Koninkrijk. Gelegen in Zuidoost-Engeland is Kent de regio die het dichtst bij het vasteland van Europa ligt.

Nadere informatie

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet.

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. General: Please use the latest firmware for the router. The firmware is available on http://www.conceptronic.net! Use Firmware version

Nadere informatie

Example. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick

Example. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick Example Dutch language lesson Demonstrative Adjectives Close: dit and deze `dit' agrees with `het' and is used to indicate objects that are close, like `this' in English. `deze' agrees with `de' and is

Nadere informatie

Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum

Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum Hoe werkt het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum in Oostende? Een zee van activiteiten Het Belgische gedeelte van de Noordzee is een gebied van 3600 vierkante kilometer, dit is vergelijkbaar met

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Geachte Bezoeker, Adresgegevens

Geachte Bezoeker, Adresgegevens Geachte Bezoeker, Wij heten u van harte welkom bij Astellas Pharma Europe B.V. te Leiden. Astellas Leiden wordt ook wel Mirai House genoemd en is gelegen in het Bio Science Park van Leiden. Als u als bezoeker

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

FOR RENT. Regentesselaan 22 A 2562 CS Den Haag p.m. ex.

FOR RENT. Regentesselaan 22 A 2562 CS Den Haag p.m. ex. FOR RENT Regentesselaan 22 A 2562 CS Den Haag 1.350 p.m. ex. FEATURES Price 1.350 p.m. ex. Zipcode 2562 CS Location Near busy road Type Upper floor apartment Living Surface 85m² Volume 280m³ Rooms 3 Acceptance

Nadere informatie

Gerechtsdeurwaarderskantoor BDMV cvba Beerten-Vergauwen-Mertens-Vandenhende-Van der Steichel Balansstraat Antwerpen

Gerechtsdeurwaarderskantoor BDMV cvba Beerten-Vergauwen-Mertens-Vandenhende-Van der Steichel Balansstraat Antwerpen Gerechtsdeurwaarderskantoor BDMV cvba Beerten-Vergauwen-Mertens-Vandenhende-Van der Steichel Balansstraat 117 2018 Antwerpen SURVEY REPORT: Deskundige verslag: Ro-Ro Car carrier: Berthed: Gemeerd: CITY

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14)

Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of Houthandel Wijers vof (09.09.14) Quality requirements concerning the packaging of oak lumber of (09.09.14) Content: 1. Requirements on sticks 2. Requirements on placing sticks 3. Requirements on construction pallets 4. Stick length and

Nadere informatie

[ ] OVER ASCOM HARRY WASSENS, SALES DIRECTOR. Over Ascom Harry Wassens 13-10-11 Ascom (Nederland) B.V.

[ ] OVER ASCOM HARRY WASSENS, SALES DIRECTOR. Over Ascom Harry Wassens 13-10-11 Ascom (Nederland) B.V. [ ] OVER ASCOM HARRY WASSENS, SALES DIRECTOR 1 ASCOM Ascom employs about 2.300 people worldwide Ascom has subsidiaries in 20 countries In H1/2011 Ascom generated revenues of 253.1 MCHF with an EBITDA margin

Nadere informatie

DELFTSEPLEIN. TENDER

DELFTSEPLEIN. TENDER DELFTSEPLEIN. TENDER ROTTERDAM CENTRAL DISTRICT. GLOCAL DISTRICT De afgelopen 10 jaar heeft Rotterdam Central District (RCD) een enorme ontwikkeling doorgemaakt. In het RCD komen wonen, werken in een innovatieve

Nadere informatie

3. Welk kanaal in de VHF-band wordt gebruikt voor schip-schip alarmering? 2 a. 70. b. 67. c. 13.

3. Welk kanaal in de VHF-band wordt gebruikt voor schip-schip alarmering? 2 a. 70. b. 67. c. 13. Proefexamen Marcom-B module GMDSS U bent geslaagd voor het examen Module GMDSS als u tenminste 28 van de 40 punten heeft behaald. Het aantal te behalen punten is in de rechter kantlijn vermeld. Naast deze

Nadere informatie

The 15th International Paas Pieper Tournament

The 15th International Paas Pieper Tournament The 15th International Paas Pieper Tournament 22-24 april 2011 Graspiepers en IPPT Tijdens Pasen 2011 zal DMHC de Graspiepers voor de 15e keer haar six-a-side Internationale Paas Pieper Toernooi (IPPT)

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET. Overeenkomst inzake overheidsopdrachten; Marrakesh, 15 april 1994

TRACTATENBLAD VAN HET. Overeenkomst inzake overheidsopdrachten; Marrakesh, 15 april 1994 76 (1994) Nr. 3 1) TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2014 Nr. 202 A. TITEL Overeenkomst inzake overheidsopdrachten; Marrakesh, 15 april 1994 B. TEKST De Engelse tekst van de Overeenkomst

Nadere informatie

General info on using shopping carts with Ingenico epayments

General info on using shopping carts with Ingenico epayments Inhoudsopgave 1. Disclaimer 2. What is a PSPID? 3. What is an API user? How is it different from other users? 4. What is an operation code? And should I choose "Authorisation" or "Sale"? 5. What is an

Nadere informatie

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance?

How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance? How will be the journey from corrective maintenance to preventive or even predictive maintenance? Corporate movie Bakker Repair.mp4 Ton Klinkenberg Managing Director ton.klinkenberg@bakker-repair.nl Introduction

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET

TRACTATENBLAD VAN HET 12 (1974) Nr. 5 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2010 Nr. 202 A. TITEL Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Tsjechoslowaakse Socialistische Republiek tot het

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

NVAV Buitenlandvlucht. Marville (Montmedy-Marville)

NVAV Buitenlandvlucht. Marville (Montmedy-Marville) NVAV Buitenlandvlucht Marville (Montmedy-Marville) Briefing items Overzicht van de route Regelgeving Duitsland, België en Frankrijk Weer en notams Indienen vliegplan Radio procedures Plannen route Procedures

Nadere informatie

Uitbreiding NH Collection in Antwerpen van start

Uitbreiding NH Collection in Antwerpen van start Uitbreiding NH Collection in Antwerpen van start ANTWERPEN 22 september 2017 Met een druk op de knop is vandaag de symbolische eerste steen gelegd voor het nieuwe NH Collection Antwerp Centre. Hiermee

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

Yes/No (if not you pay an additional EUR 75 fee to be a member in 2020

Yes/No (if not you pay an additional EUR 75 fee to be a member in 2020 Meedoen aan dit evenement? Meld je eenvoudig aan Ben je lid? Ja/Nee Do you want to participate? Please apply Are you a LRCH member? Yes/No (if not you pay an additional EUR 75 fee to be a member in 2020

Nadere informatie

Citiez Hotel. People make a city real

Citiez Hotel. People make a city real Citiez Hotel People make a city real Info Amsterdam Gepubliceerd op: 16 augustus 2016 Samenvatting Amsterdam, 16 juli 2016 - Het short-stay hotel Citiez opende haar deuren op 6 juni jl, in de levendige

Nadere informatie

Rooted plant plugs tailor-made. Bedrijfsprofiel Company profile

Rooted plant plugs tailor-made. Bedrijfsprofiel Company profile Rooted plant plugs tailor-made Bedrijfsprofiel Company profile Rooted plant plugs tailor-made Uw leverancier bij uitstek Stekbedrijf Bergs in Heythuysen vermeerdert een uitgebreid assortiment planten voor

Nadere informatie

LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area

LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area ENERGY INNOVATION PARK INNOVATION & DEVELOPMENT Energy Innovation Park: Innovation & Development Area Direct beschikbaar: 3000-15.545m2 Uitstekend gelegen

Nadere informatie

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT

FOD VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU 25/2/2016. Biocide CLOSED CIRCUIT 1 25/2/2016 Biocide CLOSED CIRCUIT 2 Regulatory background and scope Biocidal products regulation (EU) nr. 528/2012 (BPR), art. 19 (4): A biocidal product shall not be authorised for making available on

Nadere informatie

Wettelijke grondslag(en) of bevoegdheid waarop de regeling is gebaseerd

Wettelijke grondslag(en) of bevoegdheid waarop de regeling is gebaseerd Nederlandse Antillen MINISTERIELE BESCHIKKING van de 7de december 2004, ter uitvoering van artikel 3, eerste lid, onderdeel 1, onder a en b, artikel 3, tweede en vierde lid, artikel 9, eerste en tweede

Nadere informatie

Windpark Borssele 1+2. Stefan de Bruijn, april 2019

Windpark Borssele 1+2. Stefan de Bruijn, april 2019 Windpark Borssele 1+2 Stefan de Bruijn, april 2019 Ørsted is wereldwijd actief in windenergie op zee Orsted Wind Power geographical footprint USA Europe Bay State Wind Asia Pacific Boston office Ocean

Nadere informatie