4 Voorwoord. Colofon. 5 Innovatie en groei als mens én uiteraard als ondernemer. 10 Structuur aanbrengen. 13 De beste week uit ons bestaan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "4 Voorwoord. Colofon. 5 Innovatie en groei als mens én uiteraard als ondernemer. 10 Structuur aanbrengen. 13 De beste week uit ons bestaan"

Transcriptie

1

2

3 2

4 ve > Colofon 10 jaar LiveWIRE, van lef naar succes is een uitgave van LiveWIRE. LiveWIRE helpt technisch innovatieve ondernemers met de ontwikkeling van hun bedrijf. Met het bieden van persoonlijke begeleiding en een professioneel netwerk wil LiveWIRE de weerbaarheid en de kans op succes van ondernemers vergroten. LiveWIRE - een internationaal Shell-programma dat in Nederland wordt uitgevoerd door Syntens, Innovatienetwerk voor ondernemers - richt zich specifiek op technisch innovatieve ondernemers. Innovatie is immers de drijvende kracht achter de Nederlandse economie. Oplage Fotografie Edwin Weers, Ernst Bode, Elmer Spaargaren, NFP Utrecht, Shell Nederland en Syntens Basisontwerp WD81 - Amsterdam Vormgeving en redactie Bijl, partners in public relations Capelle aan den IJssel In opdracht van Shell Nederland - maart 2008 Sponsors van LiveWIRE: 4 Voorwoord 5 Innovatie en groei als mens én uiteraard als ondernemer 10 Structuur aanbrengen 13 De beste week uit ons bestaan 14 New breed of company 17 Iedereen kan ondernemer zijn De JA-vuilnisbak zat helemaal vol 18 Geloof in eigen idee 21 Doe gewoon wat je voor ogen hebt Morgen is er weer een dag 22 Ga de boer op! 25 Machinaal wegen vermarkten Advies gebaseerd op vertrouwen 26 Bouwen aan je eigen droom 29 Beroep doen op advies van Shell Ik leer nog steeds elke dag 3

5 De drijvende krachten van de Nederlandse economie Allereerst wil ik LiveWIRE van harte feliciteren met het tweede lustrum. Al tien jaar draagt het programma actief bij aan het succes van de deelnemende technostarters. En dat zijn er nogal wat. Van de ruim technostarters die ons land telt, participeren er jaarlijks ruim 200 in LiveWIRE Nederland. Tweehonderd technisch innovatieve bedrijven, die gedurende een jaar een ervaren coach en een uitgebreid netwerk tot hun beschikking krijgen. Die geassisteerd, gestimuleerd en ondersteund worden om hun business verder te ontplooien. Deelnemers aan het programma laten zien dat zij als innovatieve ondernemers prima in staat zijn de verbinding te leggen tussen de aanwezige kennis en de door de samenleving gewenste producten en diensten. Nieuwe innovatieve bedrijven geven impulsen aan de concurrentie, houden bestaande bedrijven scherp en stimuleren zo tot innovatie. Omdat ze werken op het snijvlak van innovatie en ondernemer schap, noem ik technostarters altijd de drijvende krachten van de Nederlandse economie. Ze zorgen voor economische groei en hoogwaardige werkgelegenheid. Het zijn mensen die de visie, de durf en het plezier hebben om een innovatief product, proces of dienst in de markt te zetten. Ze durven risico s te nemen en werken keihard om hun onderneming tot een succes te maken. Uiteindelijk moeten ondernemers het natuurlijk vooral zélf doen, maar ik vind dat innovatieve technostarters best een steuntje in de rug mogen krijgen. Dat is er in de vorm van het programma TechnoPartner, een gezamenlijk initiatief van het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van OCW. Dat moet er mede voor zorgen dat Nederland een land wordt waar het heel gewoon is dat onderzoekers en studenten een eigen bedrijf beginnen. Waar het vanzelfsprekend is dat kennisinstellingen en bedrijven zulke starters stimuleren en ondersteunen. En waar durfkapitalisten het normaal en rendabel vinden om in technostarters te investeren. LiveWIRE speelt een belangrijke rol in dit proces. Het is een belangrijk initiatief, en daarom steun ik het door de coachingsuren van Syntens te betalen. Ik hoop dat het enthousiasme, de gedrevenheid en de ervaringen van de deelnemende ondernemers u via dit boekje inspireren en stimuleren! Maria J.A. van der Hoeven Minister van Economische Zaken 4

6 > Verandering is een onvermijdbaar element in ons leven. En in bedrijven is het een onmisbaar element om te óverleven. In onze samenleving staan we voor grote uitdagingen als vergrijzing, individualisering, toenemende concurrentie en welvaartsbehoud. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, hebben we een grote behoefte aan ondernemerschap en innovatie. Ben Tiggelaar, bevlogen trainer en schrijver op het gebied van menselijk gedrag, leiderschap en verandering, over innovatie en groei als mens én als ondernemer. Hóé creëer je innovaties die aansluiten op de behoefte in de markt? Ben Tiggelaar richt zich in zijn werk op de hoe-vraag. Waarom je het ondernemen van belang vindt, is natuurlijk heel belangrijk. En wat je precies gaat doen, is essentieel. Maar mijn vraag is: als je het waarom en het wat op orde hebt, hóé maak je er dan ook echt een succes van? Hoe realiseer je échte veranderingen als onderneming? Dit kun je natuurlijk nooit los zien van het individuele niveau. Hoe komt een mens tot nieuwe inzichten en nieuw gedrag? Dat zijn vragen die mij enorm boeien. Ben Tiggelaar Innovatie en groei als mens én uiteraard als ondernemer 5

7 6

8 Zelfvertrouwen en interactie met de markt Hoe zuur is het als je een briljant idee hebt en niemand het wil? Je kunt innovatie op innovatie bedenken, maar hoe implementeer je die? Cruciaal hierin zijn volgens Tiggelaar het samenbrengen van het idee en de ontvankelijkheid ervoor op de markt. Een manier waarop je dit kunt doen, is om in het ontwerpproces actief samen te werken met klanten. Een andere belangrijke factor is snelheid. Hoe snel kun je jouw idee omzetten in een prototype? Managementgoeroe Tom Peters zei ooit: Ieder bedrijf moet binnen twee weken, en met een budget van duizend euro, een prototype kunnen bouwen waarmee je vervolgens gaat testen. Dan bouw je in de ontwikkelingsfase al aan de acceptatie van het product in de markt. Succesvolle innovaties draaien vaak om een nieuwe oplossing voor een bestaand probleem Zelfvertrouwen en interactie met de markt zijn belangrijke, basale ingrediënten. Deze moeten gezamenlijk echter wel de oplossing bieden voor een reëel probleem, stelt Tiggelaar. Succesvolle innovaties draaien vaak om een nieuwe oplossing voor een bestaand probleem. Bijvoorbeeld de Senseo. Hier komt het succes niet alleen voort uit het gemak van het apparaat. Het is ook het gevolg van het feit dat kleinere huishoudens een probleem of ergernis hadden: namelijk dat ze iedere keer een pot koffie moesten zetten, waarvan ze telkens weer meer dan de helft moesten weggooien. Wat ik maar wil zeggen is: wie goed wil innoveren, moet weten wat de reële problemen van klanten zijn. Zorg ervoor dat je bij ze over de vloer komt! Nodig ze uit! En het mooie is, als je een reële oplossing hebt voor reële problemen, in de vorm van een product of een dienst, dan kun je ook een goede prijs vragen. Oude gewoontes Om succesvol te kunnen innoveren, moet je zelf vaak veranderen. Om een innovatie binnen een bedrijf mogelijk te maken of om een innovatie in een bedrijf te implementeren, moet vaak ook het gedrag van medewerkers in het bedrijf veranderen. Of om een innovatie op de markt te brengen, moeten klanten de innovatie accepteren. 7

9 Dat is de praktijk. Tiggelaar vult aan: Niet elke verandering is een verbetering, maar voor iedere verbetering is wel een verandering nodig. Daar valt niet aan te ontkomen. En bij veranderingen is menselijk gedrag de zwakke schakel. Van alle mensen die beginnen met een persoonlijke verandering, valt meer dan 80% binnen twee jaar weer terug in oude gewoontes. Voor veranderingen in bedrijven zijn de cijfers vergelijkbaar. Jezelf veranderen. Hoe dan wel? Dromen, durven en doen, schrijft Tiggelaar in zijn gelijknamige boek. De technieken die succesvolle veranderaars gebruiken, kunnen we volgens hem indelen in drie stappen. Dromen is de eerste stap. Deze draait erom dat we doelgerichte en concrete gedragsintenties formuleren. Doel van de tweede stap, durven, is om de moeilijkste verandermomenten gedegen voor te bereiden. Zo voorkomen we terugval in oude, ineffectieve gewoontes. Dan is de derde stap: doen! Bedoeling hiervan is volgens hem te starten met het gewenste gedrag en dit vervolgens te meten, zo nodig te belonen. In deze drie stappen combineert Tiggelaar bewezen inzichten, die betrekking hebben op ons bewuste, geplande gedrag én ons onbewuste, automatische gedrag. Als je alleen mooie intenties vormt, maar niets verandert aan de dagelijkse omgeving waarin je functioneert, en daarmee aan je automatismen, is de kans op verandersucces heel gering. Je zult altijd beide moeten doen: én werken aan je voornemens én ervoor zorgen dat de omgeving waarin je leeft en werkt, het gewenste gedrag niet automatisch afremt, maar juist bevordert, zo doceert Tiggelaar. En hij vervolgt: Het geheim van zelfsturing, verandering en groei draait om het herkennen van onze uit-zon-der-lijk goede momenten en het stelselmatig werken aan het creëren van meer van zulke ervaringen. Je moet dus niet iemand anders willen worden, het gaat erom dat je meer jezelf wordt, zoals je nu al bent op je beste momenten. Daarvoor is het nodig om ons eigen gedrag dat bijdroeg aan deze positieve momenten, zeer concreet te omschrijven: meetbaar, actief en persoonlijk. Niet elke verandering is een verbetering, maar voor iedere verbetering is wel een verandering nodig 8

10 Durven De meeste mensen die beginnen aan een verandering, vallen weer terug in oude gewoontes. Maar niet zomaar. Deze terugval treedt volgens Tiggelaar bijna altijd op tijdens crisismomenten die we vaak al lang van tevoren konden zien aankomen. Crisismomenten waarin je de afkeuring ervaart van anderen. Of momenten waarop je het veel te druk hebt met andere zaken. Met name stress en uitputting zijn factoren die kunnen zorgen voor terugval in oude, ineffectieve gewoontes. Er is gelukkig iets aan te doen, vertelt hij. Onderzoek laat zien dat het actief anticiperen op crisismomenten zeer effectief is. De kans op doorzetten neemt hierdoor toe met een factor drie tot vier. Zo helpen geheugensteuntjes om door te zetten op moeilijke momenten. Je moet jezelf krachtig herinneren aan je voornemens wanneer dit het meest nodig is. Bijvoorbeeld met plakkertjes en aantekeningen in je agenda of met reminders in de werkomgeving, zo luidt een van Tiggelaar s tips. Je moet jezelf krachtig herinneren aan je voornemens Doen Mensen leren vooral door directe feedback. Daarom moeten we volgens Tiggelaar ons nieuwe gedrag meteen vanaf het begin bijhouden. Daarbij heeft hij een aantal handvatten ontwikkeld om te blijven doen. We kunnen uitstelgedrag voorkomen door onze start goed voor te bereiden. Als het niet vanzelf leuk is om te beginnen, máák het dan leuk met beloningen. Nog een belangrijke: denk níét in termen van slagen of falen, maar in termen van leren. Als je je doelen écht belangrijk vindt, kun je niet mislukken, maar alleen leren onderweg. Verder zullen we ons gedrag vaak langere tijd moeten blijven meten om nieuwe gewoontes te vormen en terugval te voorkomen. Een jaar of langer is geen uitzondering. Geslaagde veranderingen werken positief en stimulerend. Wie gemotiveerd raakt om vaker de drie stappen toe te passen, dromen, durven en doen, krijgt meer grip op zijn leven en is dus beter in staat om zelf te veranderen en om innovaties te creëren!, aldus Ben Tiggelaar. * 9

11 Derek Roos - Mendix Structuur aanbrengen 10

12 endix > LiveWIRE Wat begon als een oriënterend gesprek met een Syntens-adviseur, eindigde met een plek in de LiveWIRE-finale als goedlopend innovatief bedrijf. Derek Roos van Mendix heeft veel gehad aan het LiveWIRE-advies. Vers van de universiteit waren we vooral met ons product bezig. LiveWIRE heeft ons geholpen een goede structuur in ons bedrijf aan te brengen. coachte ons bij de structurering van ons bedrijf Derek Roos en zijn studiegenoten Derckjan Kruit en Roald Kruit waren al zo n twee jaar met hun innovatie bezig toen ze in 2005 bij LiveWIRE aanklopten voor een oriënterend gesprek. Roos: Ons bedrijf begon net vorm te krijgen. We waren voornamelijk bezig met het verbeteren en verkopen van ons product en waren met onze eerste klanten in gesprek. We hadden weinig aandacht voor de interne organisatie. LiveWIRE heeft ons geholpen structuur in ons bedrijf aan te brengen. Het product van Mendix is een portalplatform waarmee nieuwe bedrijfsapplicaties ontwikkeld en geïntegreerd kunnen worden. Zo kan Mendix bestaande systemen eenvoudig toegankelijk maken voor het web, waardoor bedrijven hun partners en klanten realtime inzicht kunnen geven in een deel van hun proces. Dit resulteert in meer tevreden klanten en een flinke tijd- en kostenbesparing. Bedrijven uit onder andere de financiële, logistieke en mediabranche als Sandd, Agis en Sanoma maken er gebruik van. Ongeveer één keer in de twee maanden spraken Mendix en twee Syntens-adviseurs met elkaar. Ze hielpen met de interne bedrijfsvoering en fungeerden als klankbord en coach. Het advies had vooral betrekking op het fiscale en juridische gedeelte van het bedrijf. Zaken waar je je als starter helemaal niet mee bezig wilt houden. Je vindt alleen je product interessant en richt je daarop. Het is wel belangrijk dat het bedrijf eromheen ook goed loopt. 11

13 Het kwam voor Roos als een grote verrassing dat Mendix in de LiveWIRE-finale stond. We kwamen in de finale vanwege de potentie van ons product en onze ambitie om wereldwijd marktleider te worden. Uiteindelijk ging een ander bedrijf er met de winst vandoor. De jury was van mening dat er een te grote kans bestond dat we onze ambities niet waar konden maken. Mendix hield uiteindelijk genoeg aan zijn finaleplaats over. De publiciteit heeft veel naamsbekendheid opgeleverd. Daarnaast hebben we veel aan de voorafgaande mediatraining gehad. Het heeft ons bovendien de samenwerking met BDO CampsObers Accountants & Adviseurs, een van de partners van LiveWIRE, opgeleverd. De visie van de jury heeft Roos ter harte genomen. De ambitie om wereldwijd marktleider te worden, hebben we uitgesteld. Eerst moest ons bedrijf goed lopen. We hebben gewerkt aan onze boodschap en aandacht besteed aan de focus van de organisatie. Uiteindelijk is die groei er wel gekomen. Na twee jaar heeft Mendix vijfendertig mensen in dienst en is de omzet elk jaar verdubbeld of zelfs verdriedubbeld. Roos: We hebben ook een vestiging in Boston opgezet. We willen nog meer uitbreiden en richten ons op marketing en sales. Gevraagd naar tips voor jonge ondernemers put Roos uit eigen ervaring. Ik heb één tip: focus, focus, focus. Je moet vooral niet te breed willen beginnen met je bedrijf. Bij ons waren alle klanten welkom, maar dat kun je als starter niet waarmaken. Je kunt beter specifiek te werk gaan en je volledig op een bepaalde klantengroep richten. Durf daarbij vast te houden aan je visie. Als je een radicaal nieuw product op de markt wilt brengen, moet je erin geloven. De klant kent je product nog niet en zal misschien geneigd zijn om je weer de geijkte paden op te sturen. Je moet je eigen ding doen en niet te veel naar het, goedbedoelde, advies van klanten luisteren. Als je een radicaal nieuw product op de markt wilt brengen, moet je erin geloven * 12

14 > De Thomas van den Groenendaal - Evening Breeze beste week uit ons bestaan Thomas van den Groenendaal kan nog steeds niet geloven wat hem in de week na de LiveWIRE-finale allemaal is overkomen. Het bericht in de Telegraaf over de finale is door ontzettend veel Nederlanders in het buitenland gelezen. We zijn overspoeld door reacties van geïnteresseerden die onze bedden in hun resort willen plaatsen. Binnen een uur meldden zich bijvoorbeeld drie geïnteresseerde importeurs voor Thailand. We hebben het onwijs druk, maar het is een goede drukte. Dit is de beste week uit het bestaan van Evening Breeze. En daarmee doelt Van den Groenendaal niet alleen op de overweldigende aandacht, maar ook op het versgetekende contract voor een nieuw bedrijfspand en de vergevorderde gesprekken met investeerders. Juryvoorzitter Karel Jan Alsem, universitair docent Marketing bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen, vertelt waarom Evening Breeze de finale won: We hadden als jury één belangrijk aandachtspunt: focus, richt je op strategie en marktbenadering. Evening Breeze heeft die focus het beste aangebracht. Ze weten precies voor wie hun product bedoeld is. Van den Groenendaal beaamt dit: We hadden alleen nog maar het idee bedacht voor een gekoeld hemelbed, maar we Karel Jan Alsem - Rijksuniversiteit Groningen zijn meteen naar Curaçao en Bonaire gevlogen. We hebben daar iedereen geïnterviewd die ook maar iets met ons product te maken zou kunnen hebben. Met al die informatie hebben we bepaald waar onze bedden aan moesten voldoen. Dat is ook de reden dat de vraag nu zo groot is: we bieden precies aan wat resorts nodig hebben. Alsem kan zich zeker vinden in deze werkwijze: De belangrijkste vraag is: hoe kan ik de klant bedienen? En het antwoord begint altijd met een goed product. LiveWIRE stimuleert deze productontwikkeling en is daarom van groot belang. Je zou het misschien niet verwachten, maar innovatie begint gemakkelijker bij jonge ondernemers dan bij grote bedrijven. Grote organisaties kijken naar de korte termijn en worden afgerekend op hun cashflow. Dan is er vaak geen ruimte om lang bezig te zijn met productontwikkeling. Dat probleem hebben starters niet. Hun probleem ligt eerder bij de vereiste investering en lange adem. Gelukkig kan LiveWIRE hen hiermee helpen. De deelname aan LiveWIRE was inderdaad precies wat we nodig hadden. We zijn in een stroomversnelling geraakt die Evening Breeze veel goeds oplevert. In alle gesprekken die we met potentiële klanten of leveranciers hebben, kunnen we nu altijd op tafel gooien dat wij wel even de finale van Shell LiveWIRE hebben gewonnen!, lacht Van den Groenendaal. 13

15 Siete Hamminga - Waleli New breed of company 14

16 aleli > De Draadloos en simpel. Dat is het uitgangspunt van de producten van Waleli, het bedrijf dat Siete Hamminga in 2002 oprichtte. Hamminga won met de GSM-deurbel de LiveWIRE-finale in Waleli is tegenwoordig een internationaal opererend bedrijf, dat samenwerkt met grote ondernemingen. Bedrijven als Waleli zijn de winnaars van de toekomst. hulp van LiveWIRE is het beste te omschrijven als een klankbord Hij was in Silicon Valley voor de afronding van de studie Technische Bedrijfskunde en verbaasde zich over de manier waarop technologische bedrijven te werk gingen. Dat kan anders, dacht Siete Hamminga. Ik zag het als een uitdaging om techniek te vertalen naar de behoefte van de consument. Er wordt veel te ingewikkeld nagedacht over de ontwikkeling van nieuwe technische producten. Hamminga wilde altijd al ondernemer worden. Het enige wat nog ontbrak, was een goed plan. Mijn broer en ik bedachten dat de meeste mensen altijd portemonnee, sleutels en mobiel op zak hebben. Die dingen wilde ik combineren. Ik heb me gericht op de mobiele telefoon ter vervanging van de sleutelbos. Hamminga was anderhalf jaar bezig met de ontwikkeling van een prototype. LiveWIRE heeft hem daarbij goed begeleid. De samenwerking met de Syntens-adviseur was erg leuk en productief, hij had zelf ook al eens nagedacht over een combinatie van mobiel en sleutel, dus dat bevorderde de samenwerking enorm. Het resultaat was de GSM-deurbel, waarmee de gebruiker iemand die aanbelt, op afstand te woord kan staan en kan binnenlaten met zijn of haar mobiele telefoon. De hulp van LiveWIRE is het beste te omschrijven als een klankbord. Als starter heb je geen enkele notie van wat je moet doen om een eigen bedrijf op te zetten. Syntens verwees me ook door naar andere partijen. Hamminga bouwde zo veel waardevolle contacten op. Het belangrijkste dat hij geleerd heeft in de afgelopen jaren, is de manier waarop je als starter met andere partijen moet praten. Ik heb vooral gemerkt dat de 15

17 grens tussen partners en concurrenten heel dun is en dat je veel beter open kunt zijn over je ideeën. Omdat ineens kan blijken dat die ene concurrent juist een heel goede partner is of zelfs je eerste klant kan worden. In 2003 won Waleli de LiveWIRE-finale. Achteraf bezien was de start van mijn bedrijf ontzettend zwaar. De winst van LiveWIRE gaf me weer een stukje bevestiging dat ik goed bezig was. Ook de publiciteit had volgens Hamminga een enorme impact. Je businessplan is na het winnen van de finale nog steeds hetzelfde, maar voor potentiële klanten is het plotseling veel interessanter. Als je de Young Business Award wint, dan weten andere partijen dat het wel goed zit met je plannen. Waleli is een productontwikkelbedrijf met als uitgangspunt de ontwikkeling van draadloze en simpele producten, die zonder handleiding te gebruiken zijn. Daarnaast wordt Waleli steeds vaker door partijen als KPN, Siemens, Ericsson en Philips aan boord gehaald om innovatieve projecten aan te jagen of te versnellen. Ook Shell is, als aandeelhouder, bij het bedrijf betrokken. Op dit moment bestaat het kernteam van Waleli uit negen man. Daarnaast werken er nog zo n vijfendertig mensen freelance op verschillende projecten. Een new breed of company, zo zou je Waleli kunnen zien, legt Hamminga uit. Dat nieuwe soort bedrijf heeft volgens hem een aantal kenmerken. We verzamelen partijen om ons heen met elk hun eigen expertise in plaats van allerlei mensen op de loonlijst te zetten. Daarnaast zorgen we ervoor dat we zichtbaar zijn in de media. De technologiebranche is erg grijs en slecht in communicatie. Daar ben ik blij om, want wij kunnen ons daarom op een positieve manier profileren. Je businessplan is na het winnen van de finale nog steeds hetzelfde, maar voor potentiële klanten is het plotseling veel interessanter * 16

18 > Iedereen Miranda Bensing - Aristo Taaltrainingen kan ondernemer zijn Niet zozeer haar product, als wel de marktbenadering en haar enthousiasme maakten dat Miranda Bensing de LiveWIREfinale in 2000 won. Met haar vraag gerichte taaltrainingen staat ze nu in de top tien van Nederlandse taalinstituten. Ik ben begonnen als projectleider bij een opleidingsinstituut en dacht: goh, een leuke business, maar ik zou het zelf anders doen. Veel taalinstituten hebben een vastomlijnd aanbod, dat nooit precies op de wensen van de cursist aansluit. Ik besloot daarom het bedrijf Aristo Taaltrainingen op te richten, waarbij ik uitging van wat de klant wil. Ik was verbaasd dat ik met mijn talenachtergrond door LiveWIRE werd gezien als iemand die een bedrijf kan leiden. Nu weet ik dat iedereen ondernemer kan zijn, als je maar je enthousiasme combineert met goed nadenken en plannen. Na de finale verscheen er een interview over Aristo Taaltrainingen in het Financieele Dagblad. De directeur van het bedrijf Feedback Talen belde me vervolgens op, omdat ze een tweede directeur nodig hadden. Ik zei dat ik eerst mijn eigen bedrijf wilde uitbreiden en dat hij over drie jaar maar terug moest bellen. Dat heeft hij gedaan. Onze bedrijven zijn samengegaan en ik ben nu commercieel en didactisch directeur van Feedback Talen. Ik doe precies wat ik leuk vind, want ik kan me geheel richten op contact met klanten en het bepalen van het trainersbeleid. Niels Paauw - Innocent Drinks De JA-vuilnisbak zat helemaal vol De jonge ondernemers van Innocent Drinks wonnen in 2000 met hun gezonde smoothies de LiveWIRE-finale in Engeland. Sindsdien is hun bedrijf enorm gegroeid. In 2005 kwam er ook een vestiging in Nederland. Drie ondernemende Engelse jongens namen op een muziekfestival in Londen de proef op de som. Met 500 aan fruit vroegen ze aan het publiek of ze hun baan op moesten zeggen om smoothies te gaan maken. De bezoekers van het festival konden antwoord geven door hun lege flesjes in een JA- of een NEE-vuilnisbak te gooien. Na het weekend was de JA-vuilnisbak helemaal vol. De volgende dag hebben ze alle drie hun baan opgezegd en zijn ze begonnen met Innocent Drinks. Niels Paauw is binnen de Nederlandse afdeling verantwoordelijk voor de marketing en communicatie voor de gezonde en milieu bewuste smoothies. De start van het Amsterdamse Innocent Drinks verliep voorspoedig. Paauw vertelt: Henk Jan Beltman en Ynzo van Zanten werkten allebei zo n vijf jaar bij een bedrijf, toen het ineens ging kriebelen. Onafhankelijk van elkaar kwamen ze in contact met Innocent Drinks. Het concept sprak ze aan, dus ontwikkelden ze een plan voor een start in Nederland. Dat kwam op het juiste moment, want Innocent Drinks wilde net gaan uitbreiden naar het buitenland. In 2005 werden de eerste smoothies in de Amsterdamse Bijenkorf verkocht. Nu zijn de drankjes landelijk verkrijgbaar bij veel verschillende verkooppunten. 17

19 Olaf Lawerman - Yourfuture.tv Geloof in eigen idee 18

20 ourfuture.tv > Alle deuren gingen wijd open voor Olaf Lawerman, toen hij met Your future.tv de LiveWIRE-finale won. Als potentiële klanten niet geïnteresseerd waren, zei ik: ho eens even, ik ben net uitgeroepen tot meest succesvolle jonge ondernemer van Nederland. En ja, dán wilden ze wel meedoen. Zes jaar later runt hij drie bedrijven met in totaal vijftig werknemers. Het winnen van de finale drukt een positieve stempel op je bedrijf Toen Lawerman de regionale LiveWIRE-finale in Zuid-Holland won, had hij alleen nog een plan in zijn hoofd. Daarna ging het snel, vertelt de inmiddels 33-jarige Rotterdammer: Op het moment dat de landelijke finale plaatsvond, had ik vijf man in dienst en mijn eerste klanten binnengehaald. Dat ging meteen al om forse bedragen. Daarom kon ik met mooie resultaten komen. De jury prees zijn gedegen aanpak, zijn concrete bedrijfsresultaten en zijn enthousiasme: met opgestroopte mouwen presenteerde hij zijn bedrijfsplannen. Ik heb een echte Rotterdamse handen-uit-de-mouwenmentaliteit. Het idee voor Yourfuture.tv kwam voort uit zijn eigen frustratie. Tijdens mijn afstuderen wilde ik me oriënteren op potentiële werkgevers, maar er was te weinig informatie over te vinden. Ik wilde weten hoe de sfeer was, welke mensen er werkten, hoe de bedrijfscultuur was. Yourfuture.tv biedt organisaties de mogelijkheid om zich door middel van filmpjes aan werkzoekenden voor te stellen. De filmpjes kunnen via internet, op web sites als Intermediair.nl of Monsterboard.nl, worden bekeken. Momenteel zijn ruim honderd organisaties, waaronder Shell, uit verschillende branches op Yourfuture.tv te zien. Lawerman heeft veel profijt gehad van het winnen van de LiveWIRE-finale: Bedrijven kwamen ineens naar mij toe om over samenwerking te praten. Tegenwoordig is hij behalve van Yourfuture.tv ook eigenaar van Scholieren.tv, Beroepenkrant.nl, Masterkiezen.nl, het Sp!ts Careerevent en Company Webcast, dat bedrijfsbijeenkomsten live op internet uitzendt. Inmiddels heeft de Telegraaf Media 19

21 Groep, onder andere uitgever van dagblad Sp!ts, een aandeel van vijftig procent in Yourfuture.tv en Scholieren.tv. Lawerman s functie als directeur van het Sp!ts Careerevent is uit die samenwerking voortgekomen. Een goede ondernemer moet volgens Lawerman een aantal eigenschappen bezitten. Hij of zij moet het niet erg vinden om keihard te werken en moet zeker geen negen-tot-vijfmentaliteit hebben. Het is bovendien belangrijk dat je in je eigen idee blijft geloven. Daarnaast moet je de rust nemen en niet te veel tegelijk willen. Het duurt toch wel zo n vijf jaar om een goed en stabiel bedrijf op te bouwen. Inmiddels heeft Lawerman de titel van beste jonge ondernemer niet meer nodig. Nu zijn de rollen zelfs omgekeerd: als ervaringsdeskundige neemt Lawerman plaats in verschillende comités van aanbeveling ter bevordering van innovatief ondernemerschap, vaak in samenwerking met het Ministerie van Economische Zaken. Ook heeft hij Yourfuture.tv ingezet om werkzoekenden te informeren over de voordelen van een eigen bedrijf. Ik dacht: als ik op mijn site allerlei werkgevers aanbeveel, dan moet ik ook iets doen met ondernemerschap. Daarom hebben we een uitgebreide film gemaakt waarin drie ondernemers laten zien dat een eigen bedrijf ook een heel goede carrièreoptie is. De verantwoordelijkheid die het hebben van een eigen bedrijf met zich meebrengt, kan ook zwaar zijn, beaamt Lawerman. Je kunt er natuurlijk wel eens wakker van liggen als het even niet goed gaat met je bedrijf. De eventuele zorgen neemt hij graag voor lief, want hij krijgt er een goedlopend eigen bedrijf voor terug. Voor de toekomst ziet Lawerman nog veel mogelijkheden. Hij wil blijven groeien met zijn huidige bedrijven en gaat uitbreiden naar het buitenland. Sinds een tijdje wordt Company Webcast ook in het buitenland gebruikt. Volgend jaar gaan we ook daadwerkelijk mensen in Engeland en België aannemen. * Een goede ondernemer moet het niet erg vinden om keihard te werken en moet zeker geen negen-tot-vijf - mentaliteit hebben. 20

22 > Doe Alexander Lubberhuizen - Living City gewoon wat je voor ogen hebt Alexander Lubberhuizen was tien jaar geleden een van de eerste Nederlandse deelnemers aan LiveWIRE. Hij werkte met studiegenoot Maarten van Dijk aan de casestudy van een bedrijf, Lifta, dat adverteren in liften als business heeft. Michel van Dooren - Netras Morgen is er weer een dag Een sexy product. Zo omschrijft Michel van Dooren de minitruck van zijn bedrijf Netras. De zogenoemde City-L 3.5 won in 2005 de publieksprijs in de LiveWIRE-finale. De publiciteit leverde het bedrijf veel op. Bij mijn studie Commerciële Economie werd de mogelijkheid geboden om aan LiveWIRE mee te doen. Ik deed dat om te leren wat er allemaal komt kijken bij het opzetten van een eigen onderneming. LiveWIRE is een mooie praktische aan vulling op een theoretische studie. Ik heb echt het gevoel dat ik hierdoor sneller klaar was voor de praktijk. Na het Lifta-avontuur ben ik gestart met een bedrijf in projectontwikkeling. Omdat we via onze advertentieacquisitie voor liften contacten hadden opgebouwd in de vastgoedwereld, konden we gebruikmaken van die relaties. Als je mij nu vraagt wat het belangrijkste is in zakendoen, is het toch wel communicatie. Nu ben ik directeur van Living City, dat zich richt op de projectontwikkeling van entertainmentgebieden rond de theaters van Van den Ende in binnen- en buitenland. We willen niet zomaar een theater neerzetten, maar een levendig gebied eromheen creëren. Dus de omgeving krijgt een extra impuls met hotels, winkels en woningen naast een theater. Ik denk dat starters vooral in hun eigen kracht moeten geloven. Doe gewoon wat je voor ogen hebt. Toon lef! Ik had een eenmanszaak en werkte wel eens samen met twee andere ondernemers in hetzelfde bedrijvenpand. Met z n drieën hebben we een truck ontwikkeld die door het ontbreken van een achteras veel lichter is en daardoor kosten in het logistieke traject bespaart. Ik denk dat wij de publieksprijs wonnen, omdat het een sexy product, is dat tot de verbeelding spreekt. Ons motief om mee te doen, was de publiciteit die daarmee samenhangt. Dat heeft goed uitgepakt. Via een krantenartikel werden we door een Amerikaans bedrijf benaderd. Daarmee zijn we nu een heel eind gekomen, hoewel de deal nog niet rond is. Het ontwikkelen van een auto en wat daarbij komt kijken, valt niet mee. Het was bijvoorbeeld moeilijk om wettelijke goedkeuring voor het voertuig te krijgen. Wetgeving is gebaseerd op het verleden en wij hadden iets innovatiefs. Dat leverde problemen op. Als we hadden geweten waar je tegenaan loopt, waren we er wellicht nooit aan begonnen. Het is dus maar goed dat we dat niet wisten Ik denk altijd: als het een dag écht tegenzit, ga dan lekker vroeg naar bed, want morgen is er weer een dag. 21

23 Jules Scheltes - DEAM Ga de boer op! 22

24 EAM > De De overstap van de wetenschap naar het bedrijfsleven is voor Jules Scheltes voorspoedig verlopen. Met zijn innovatieve kabelkransmechanisme won hij de LiveWIRE-finale in Het hebben van een eigen bedrijf bevalt me ontzettend goed. Ik kan nu meer doen voor de medische wetenschap dan toen ik nog wetenschapper was. mediatraining was een echte eyeopener, ook nu gebruik ik die kennis nog Een collega van Jules Scheltes van de Technische Universiteit Delft ontwikkelde een kabelkransmechanisme voor toepassing in medische instrumenten. Een van die instrumenten is een tang die wordt gebruikt bij kijkoperaties in de buikholte. Door de innovatie is het mogelijk de tang om een hoekje te sturen, waardoor de chirurg zijn ingreep makkelijker, veiliger en sneller kan uitvoeren. Scheltes: Ik heb met die collega, Paul Breedveld, afspraken gemaakt om zijn uitvinding op de markt te brengen. Samen hebben we het bedrijf DEAM opgezet. Daar is ook investeerder Malcolm Begemann bij gekomen, die als strategisch directeur niet alleen geld en kennis in het plan stak, maar zich nu ook een paar dagen per week met de strategische en creatieve kant van onze ontwerpen bezighoudt. Het contact met de Syntens-adviseurs resulteerde in een scherper geformuleerd bedrijfsplan. Ze hebben daarnaast subsidiepotjes waarmee ik bijvoorbeeld iemand kon inschakelen om ons met de financiën te helpen, en ik kwam in contact met een fabrikant waarmee DEAM nu samenwerkt. Ik heb onze plannen voor de LiveWIRE-wedstrijd opgestuurd, en na een voorselectie stonden we in de finale, aldus Scheltes. DEAM won de LiveWIRE-finale, omdat de jury zeer onder de indruk was van zowel het bedrijf en het product als het ondernemerschap van DEAM. De mediatraining voorafgaand aan de finale beschouwde Scheltes als zeer leerzaam. Zo n training was voor mij helemaal nieuw, een echte eyeopener. Ik heb daar erg veel aan gehad, ook nu gebruik ik die kennis nog. 23

25 Sinds de finale heeft DEAM twee mensen in dienst genomen. Met het Amerikaanse bedrijf Microline Pentax, een grote speler op de internationale markt voor medische hulpmiddelen, is een contract getekend voor de verkoop en distributie van de tang. DEAM werkt verder veel samen met academische centra en medisch specialisten voor de ontwikkeling van andere producten. Samen met het Leids Universitair Medisch Centrum zijn we bijvoorbeeld bezig met de ontwikkeling van een instrument waarmee een loszittende heupprothese goed kan worden vastgezet zonder haar eruit te hoeven halen. Voor de start van DEAM werkte Scheltes als onderzoeker voor de TU Delft. Het beeld dat hij toentertijd van het bedrijfsleven had, bleek niet te kloppen. Als wetenschapper denk je wel eens dat alles in het bedrijfsleven om geld draait. Dat valt hartstikke mee. Het valt mij juist op dat mensen zoveel betrokkenheid bij hun product tonen. Scheltes ziet veel voordelen in zijn rol als ondernemer: Het mooie van een eigen bedrijf is dat ik zelf veel meer invloed kan uitoefenen op mijn bijdrage aan medische ontwikkelingen. De belangrijkste tip die hij starters kan geven, is zoveel mogelijk advies in te winnen, bijvoorbeeld door deel te nemen aan het LiveWIRE-traject. Ga de boer op voor het aanscherpen van je plannen. Blijf niet achter je computer hangen, maar praat met zoveel mogelijk mensen die je verder kunnen helpen. Daarvoor moet je niet je product te veel willen beschermen. Als je bepaalt wat het cruciale aspect van je plan is en je daar zelf enthousiast over bent, dan kom je al heel ver. En dan gewoon heel Nederland doorrijden om in contact te komen met mensen die je verder kunnen helpen. Blijf niet achter je computer hangen, maar praat met zoveel mogelijk mensen die je verder kunnen helpen * 24

26 > Machinaal Edwin de Boer - Frybo wegen vermarkten Het voegen van muren gebeurt al eeuwen met de hand. Edwin de Boer is er als eerste in geslaagd een machine te ontwikkelen waarmee voegen voortaan machinaal kan. In 2006 deed hij mee aan het LiveWIRE-traject en stond hij met zijn bedrijf Frybo in de LiveWIRE-finale. Ik had al tien jaar mijn eigen voegbedrijf en dacht: goh, dat zou ook anders kunnen. Het idee voor machinaal voegen bestond al langer, maar ik ben er als eerste in geslaagd om hier ook daadwerkelijk een machine voor te maken, omdat ik de samenwerking met andere bedrijven ben aangegaan. Met mijn idee voor een voegmachine ben ik naar LiveWIRE gegaan. De adviseurs hebben me geholpen met het ver markten van mijn product. Syntens heeft geregeld dat er twee stagiaires van de Hogeschool Leeuwarden bij Frybo werken om een marketingplan te ontwikkelen. Ik heb veel profijt gehad van mijn deelname aan de LiveWIREfinale. Voor het zover was, heb ik voor vrienden en collega s geoefend met presenteren. Daar had ik helemaal geen ervaring in. Uiteindelijk ging het in de finale veel beter dan ik had gedacht. Het gaat hartstikke goed met Frybo. Als je de naam Shell LiveWIRE laat vallen, gaan er veel deuren voor je open. Ik ben nu bijvoorbeeld in gesprek met een bedrijf in Frankrijk, dat ook voegmachines wil gaan verkopen. Patricia van Schie - Shell & Saskia Bosch - Syntens Advies gebaseerd op vertrouwen Patricia van Schie is voor Shell werkzaam als landelijk projectleider van LiveWIRE. Saskia Bosch is vanuit Syntens projectleider van LiveWIRE. LiveWIRE is nu veel meer dan een wedstrijd alleen, legt Patricia van Schie uit: De professionaliteit is in tien jaar toegenomen. We begonnen met startende ondernemers, nu richten we ons op bedrijven die één tot vijf jaar bezig zijn. Die bedrijven krijgen een-op-een advies van Syntens. Dat advies is gebaseerd op vertrouwen, vertelt Saskia Bosch: Syntens heeft een vertrouwensband met de ondernemers. De Syntensadviseurs coachen onder andere op ondernemersvaardigheden. Veel deelnemers zijn met van alles tegelijk bezig en doen dat vaak voor de eerste keer. Ze vinden het belangrijk om dit in een vertrouwde sfeer te bespreken. In de toekomst zal LiveWIRE zich richten op de internationale netwerkfunctie. Van Schie: We hebben in Nederland meer dan ondernemingen begeleid, dat levert een schat aan kennis op. Daar kun je de buitenlandse deelnemers nog bij optellen. Al die ondernemers kunnen beginnende ondernemers heel goed begeleiden. Volgens Bosch is de vraag naar netwerkmogelijkheden groot: LiveWIRE-ondernemers besteden nu meer aandacht aan het opbouwen van hun netwerk dan vijf jaar geleden. Van Schie: Ondernemers zien hun deelname aan LiveWIRE als erkenning van hun bedrijf. Ik sprak eens een deelnemer die zei: `Ik zou het liefst een Shell LiveWIRE-speldje dragen. Dan kan iedereen zien dat Shell mijn plannen ondersteunt. 25

27 Philip Hess - SENZ Umbrella Bouwen aan je eigen droom 26

28 NZ Umbrella > Als De SENZ Umbrella, oorspronkelijk bedoeld als afstudeerproject, is uitgegroeid tot een internationaal bekend product. De bedenkers van de innovatieve paraplu deden mee aan het LiveWIRE-traject en wonnen in 2006 de publieksprijs in de LiveWIRE-finale. Vele andere nominaties en prijzen volgden. De drie jonge ondernemers van SENZ kunnen hun succes soms nauwelijks bevatten. Het is fantastisch om aan je eigen droom te kunnen bouwen. beginnend ondernemer zie je vaak door de bomen het bos niet meer Gerwin Hoogendoorn was het zat toen hij in één week drie paraplu s in de prullenbak kon gooien. Reden voor een revolutionair ontwerp, dat de student Industrieel Ontwerpen als afstudeerproject kon gebruiken. Hoogendoorn benaderde Philip Hess en Gerard Kool om mee te helpen aan het definitieve ontwerp van de ultieme paraplu. Het resultaat was een paraplu die niet rond is, maar kort van voren en naar achter toe langwerpig. De scharnieren zitten niet meer in het midden, maar in het uiteinde van de paraplu. Hierdoor kan hij niet meer omklappen. We hebben vervolgens een businessplan gemaakt en de knoop doorgehakt om er serieus mee door te gaan, vertelt Hess. De SENZ Umbrella was direct een groot succes. De eerste exemplaren waren binnen negen dagen uitverkocht. Binnen het bedrijf zijn de taken goed verdeeld. Hoogendoorn houdt zich voornamelijk met de productontwikkeling bezig en Hess richt zich op de commerciële activiteiten. Kool is verantwoordelijk voor de algemene zaken die structuur in het bedrijf moeten aanbrengen. Daarbij heeft hij veel aan het advies van LiveWIRE, zo vertelt hij: De adviseurs hebben ons met verschillende dingen geholpen. Zo hebben we subsidie kunnen regelen om de sterkte van de paraplu in een windtunnel te testen en gezamenlijk gekeken naar de exportmogelijkheden. Gevraagd naar de meest waardevolle les van LiveWIRE hoeft Kool niet lang na te denken. Als beginnend ondernemer zie je vaak door de bomen het bos niet meer. Je hebt echt 27

29 geen idee van de mogelijkheden die er zijn op het gebied van kennisondersteuning en subsidieaanvragen. LiveWIRE weet dat wel precies. Zo maken we bijvoorbeeld gebruik van kenniscentra, omdat dat een goedkope manier is om bruikbare kennis op te doen. Hoewel de marktintroductie al een jaar geleden plaatsvond, heeft Kool nog steeds regelmatig contact met de LiveWIRE-adviseurs. We worden ook nu nog met bepaalde dingen geholpen en we brainstormen samen over bijvoorbeeld marketingstrategieën. Ook heeft SENZ veel profijt gehad van het netwerk binnen LiveWIRE, vertelt Kool: Je spreekt met ontzettend veel interessante mensen en bedrijven. Een van de Syntensadviseurs heeft ons bijvoorbeeld in contact gebracht met iemand die veel ervaring heeft in het opzetten van bedrijven in de textielindustrie. Met hem hebben we onze productieactiviteiten in China gespiegeld aan de situatie van bedrijven met soortgelijke werkzaamheden in dat land. SENZ won in 2006 de publieksprijs in de LiveWIRE-finale. Kort geleden hebben zij hun prijs, euro aan reclamegeld op de radio, verzilverd. Al deze aandacht bracht hun product veel bekendheid. Wereldwijd is er ontzettend veel interesse voor ons product. En het is onwijs gaaf dat we door TIME Magazine op de lijst van best inventions of 2007 zijn geplaatst. SENZ Umbrella, tegenwoordig zeven man sterk, blijft voorlopig uitbreiden. Binnenkort verschijnt er een derde, grotere variant van de paraplu. Hess: Op dit moment verkopen we alleen nog in de Benelux, maar op korte termijn breiden we uit naar heel West-Europa en Amerika. Hess is nuchter over het feit dat hij na zijn studie in één klap ondernemer en werkgever is geworden. Als je gewoon je gezonde verstand gebruikt, kom je heel ver, verklaart hij het succes van zijn onderneming. Het is onwijs gaaf dat we door TIME Magazine op de lijst van best inventions of 2007 zijn geplaatst * 28

30 > Beroep Gustave Corten - CortEnergy BV doen op advies van Shell Zijn vinding, een verbeterd bladontwerp voor de rotoren van windturbines, zat al goed in elkaar. Het enige wat Gustave Corten van CortEnergy BV nog nodig had, was een licentienemer voor het ontwerpprincipe. Zijn LiveWIRE-adviseur bracht hem in contact met een licentiespecialist van Shell International. Ik stond op het punt om in onderhandeling te gaan over de verkoop van octrooien. Daar heb ik wel ervaring in, maar ik wilde mijn ideeën toetsen aan de mening van een professional. Ik kon wel wat advies gebruiken over hoe ik dat het beste kon aanpakken en wat bijvoorbeeld een redelijke prijs zou zijn. Ik wilde weten wat ik, als eenmanszaak, kon verwachten als ik zware onderhandelingen zou aangaan met een multinational. Hiervoor kon ik een beroep doen op het advies van Shell, dat eveneens onderdeel is van het LiveWIRE-programma. Jeroen Gaasbeek van Shell heeft mijn strategie uitgebreid beoordeeld en bevestigde dat ik met mijn ideeën op de goede weg zat. Ik voelde mij dankzij het advies een stuk zekerder tijdens de onderhandelingen. Ik heb tijdens die onderhandelingen ook aangegeven dat ik mijn case heb voorgelegd aan een licentiespecialist van Shell en dat die zich in mijn plannen kon vinden. Dan heeft een bedrijf ineens een heel andere beleving bij je voorstel. Op dit moment heeft een bedrijf een optie om de octrooien te kopen. Binnenkort spreek ik Jeroen weer over hoe ik nu verder moet handelen. Sjoerd van Berkel - Fitforme Ik leer nog steeds elke dag Sjoerd van Berkel is een van de directeurs eigenaars van Fitforme, een website waar consumenten vitamines kunnen bestellen die precies zijn afgestemd op hun persoonlijke eet- en leefgewoontes. Het ondernemen ligt Sjoerd van Berkel wel. Op zijn zeventiende startte hij zijn eerste eigen bedrijf. In de zomermaanden verkocht ik frisdrank aan watersporters. Inmiddels ben ik directeur-eigenaar van Fitforme. In de beginfase van Fitforme hebben we twee sessies gehad met de LiveWIRE-adviseurs over ons bedrijf en onze kansen. Ze hebben ons voornamelijk geadviseerd op het gebied van communicatie en het bevorderen van de naams bekendheid. Fitforme heeft daarnaast gebruikgemaakt van de aangeboden subsidiemogelijkheden. Ik kan wel zeggen dat het advies ons zeker verder heeft geholpen. Het gaat goed met ons bedrijf. Er komen dagelijks steeds meer enthousiaste Fitforme-gebruikers bij. We zijn nu met vijf personen, en over twee maanden komen er nog twee medewerkers bij. Daarnaast zijn er nog enkele aandeelhouders die het bedrijf van advies voorzien. Ik merk dat ik nog steeds elke dag dingen bijleer over goed ondernemen. Ik zie mezelf dus nog niet als een expert die starters zou kunnen begeleiden, maar ik kan wel wat tips geven. Ondernemen is doen. Zeker als je jong bent, is dat het juiste moment om iets voor jezelf te beginnen. Je moet geloven in je idee en een eindeloos doorzettingsvermogen tonen. Het helpt bovendien als je steun vanuit je omgeving krijgt. 29

31 2

32 In opdracht van Shell Nederland - maart 2008 Sponsors van LiveWIRE: 4 Groei en vernieuwing worden belangrijk 5 LiveWIRE-advies had ik zelf goed kunnen gebruiken 6 Van lef naar succes met LiveWIRE 8 Mouwen opstropen en aan de slag 9 Niet alleen geld willen verdienen 10 Zorgen dat ze vertrouwen krijgen 11 Dat netwerk gaat niet verloren 3

33 Toen Syntens in 2004 de gelegenheid kreeg om als partner in te stappen in LiveWIRE, hebben we die buitenkans met beide handen aangegrepen. Als Syntens maken we ons al jaren sterk om innovatief Nederland met raad en daad bij te staan. Het LiveWIRE-programma is daarbij een prachtig hulpmiddel. Met betrekkelijk weinig gerichte moeite kunnen we zo jonge ondernemers veel verder helpen. Daarbij zijn de functies duidelijk verdeeld: Shell geeft LiveWIRE zichtbaarheid. Syntens zorgt voor de inhoudelijke begeleiding van de ondernemers. Een prachtige tandem, die bijzonder goed werkt dankzij de expertise die we allebei hebben. En uiteindelijk hebben we hetzelfde belang: technostarters verder op weg helpen. Over het algemeen beschikken technostarters over een enorme drive en een steengoed idee. Maar het ontbreekt ze vaak aan de benodigde ervaring en vaardigheden om dat idee op de rails te zetten. Daar komen we dan met LiveWIRE om de hoek kijken. Want onze ervaring leert dat wanneer deze groep eenmaal vaart kan gaan maken, er heel wat gaat gebeuren! Om die vaart erin te krijgen, heeft Syntens enkele tientallen adviseurs in dienst. Het is hun vak om de technostarters in de omgeving te krijgen waar ze kunnen floreren. Op basis van de ervaring die Syntens heeft opgedaan, kunnen we jonge ondernemers behoeden voor valkuilen. We kunnen ze koppelen aan het grootste ondernemersnetwerk van Nederland. We coachen ze. Want wat we zien, is dat veel jonge technostarters worden gedreven door productinnovatie. Prima, maar meer dan eens ontbreekt het juiste zicht op wat de gebruiker eigenlijk wil. Wij zorgen ervoor dat dit proces effectiever verloopt. Daarvan profiteert de hele Nederlandse economie. Juist groei en vernieuwing worden zeer belangrijk de komende jaren. Het aanboren en benutten van nieuwe disciplines en nieuwe mogelijkheden zal dus essentieel zijn. LiveWIRE wil daaraan een belangrijke steen bijdragen. Op naar de volgende tien jaar, dus! Piet van Staalduinen Algemeen directeur Syntens Groei en vernieuwing worden belangrijk 4

34 Tien jaar Shell LiveWIRE in Nederland is een jubileum om trots op te zijn. In die tijd zijn meer dan tweeduizend, vooral jonge ondernemers geholpen om hun droom en ambitie waar te maken. Ik weet wat dat is. Als dertiger startte ik vol enthousiasme en zakelijke idealen een bedrijf in Australië. Een onvergetelijke belevenis, die ik later inruilde voor internationale avonturen bij Shell. LiveWIRE begon tien jaar geleden als een hulpprogramma voor jonge mensen van 18 tot en met 27 jaar die een eigen bedrijf wilden beginnen. Het concept was overgewaaid uit Engeland. Daar bestond het gelijknamige Shell-project al sinds 1982 tegen het decor van hoge jeugdwerkloosheid. De laatste jaren richt LiveWIRE in ons land zich specifiek op wat wij noemen technostarters, jonge bedrijven die met innovatieve technologische ontwikkelingen de markt op gaan. Die passen helemaal bij een bedrijf als het onze. Technologie zit namelijk diep in de poriën van Shell. In die zin kunnen we de ondernemers dus ook wat extra s bieden. Wij vinden innovatie en het stimuleren daarvan goed voor de economie en dus goed voor de samenleving. Vorig jaar steunde LiveWIRE ruim tweehonderd van die creatieve technostarters; dit jaar wordt dat aantal weer gehaald. Zij hebben in de regel veel potentie, maar zijn vertegenwoordigd in kleinere bedrijven of eenmanszaken. De jonge ondernemers lopen ook over van de ideeën, maar hebben juist hulp nodig bij de vraag: hoe maak ik er een business van? Juist vanwege hun sterke economische groeikansen wil LiveWIRE hen graag ondersteunen. Ik had die hulp vijfentwintig jaar geleden, toen ik mijn zaak begon, zeker kunnen gebruiken! Peter de Wit President-directeur Shell Nederland LiveWIRE-advies had ik zelf goed kunnen gebruiken 5

35 In Engeland noemen ze iemand die het lef heeft om ondernemer te worden, een livewire. De perfecte naam dus voor het programma dat Shell in 1982 in Strathclyde (Schotland) opzette om jongeren te steunen in hun poging een eigen bedrijf te starten. In die tijd was er sprake van grote werkloosheid. Ambitieuze starters probeerden daarom bij gebrek aan instapbanen steeds vaker hun eigen onderneming op te zetten. LiveWIRE bood deze jongeren tussen de 16 en 30 jaar hulp en advies. Na het succesvolle project in Strathclyde werd het programma uitgebreid tot heel Engeland. Daarna ging LiveWIRE ook van start in Australië, Chili, Hongarije, Zuid-Afrika en Oman. In al deze landen werden jongeren begeleid om van een goed idee ook daadwerkelijk een goedlopend bedrijf te maken. Van lef naar succes met LiveWIRE Zo hebben al zo n Zuid-Afrikaanse jongeren sinds 1995 gebruikgemaakt van het LiveWIRE-advies. Dit advies richt zich voornamelijk op het starten van een klein bedrijf. Het LiveWIRE-project in Zuid-Afrika is onderdeel van het Shellbeleid in het kader van de Black Economic Empowerment (BEE). Met de BEE wil de overheid de participatie van de zwarte bevolking in de economie vergroten. De zwarte bevolking moet onder andere meer deelnemen in het eigendom van bedrijven. 6

Ben Tiggelaar over verandering en persoonlijke groei

Ben Tiggelaar over verandering en persoonlijke groei MET GRATIS TEST Ben Tiggelaar over verandering en persoonlijke groei Waarom houden we de meeste veranderingen niet vol? Wat bepaalt 95% van je gedrag (zonder dat je het merkt)? Hoe ontwikkel je met succes

Nadere informatie

WERKBOEK DROMEN DURVEN DOEN. Het managen van de lastigste persoon op aarde: jezelf

WERKBOEK DROMEN DURVEN DOEN. Het managen van de lastigste persoon op aarde: jezelf WERKBOEK bij de nieuwe editie van DROMEN DURVEN DOEN Het managen van de lastigste persoon op aarde: jezelf dr. Ben Tiggelaar DROMEN DURVEN DOEN WERKBOEK BEN TIGGELAAR 1 OVER GEDRAG EN VERANDERING HOOFDSTUK

Nadere informatie

Veranderen is moeilijk

Veranderen is moeilijk Waarom veranderen? Verandering is een onvermijdelijk element in ons leven. En in organisaties is het een onmisbaar element, schreef de Amerikaanse managementdenker Warren Bennis. Verandering hoort bij

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Geeft je inzicht in jouw persoonlijke

Nadere informatie

Winnen en behouden van nieuwe cliënten

Winnen en behouden van nieuwe cliënten Winnen en behouden van nieuwe cliënten Dat is de kracht van het zelfstandig ondernemerschap in tegenstelling tot de grote bedrijven. Alles draait om het vertrouwen van jouw cliënt in jouw professionaliteit.

Nadere informatie

Werkboek MEER KLANTEN OP JOUW MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER KLANTEN DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST

Werkboek MEER KLANTEN OP JOUW MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER KLANTEN DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST Werkboek MEER MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST MANIER! Hoofdstuk 1 Nieuwe klanten nodig? Marketing is een vakgebied waar veel om te doen is.

Nadere informatie

MARK HUIJSMANS VIJF CARRIÈRETIPS VAN. Marketingdirecteur bij Miele. Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing

MARK HUIJSMANS VIJF CARRIÈRETIPS VAN. Marketingdirecteur bij Miele. Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing in het hart van de marketing VIJF CARRIÈRETIPS VAN MARK HUIJSMANS Marketingdirecteur bij Miele Door: Tristan Lavender, bestuurslid NIMA Young Professionals Op 7 februari opent Miele als derde Top Marketing

Nadere informatie

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig

Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het

Nadere informatie

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK!

LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! LAAT JE BEDRIJF GROEIEN DOOR HET INZETTEN VAN JE NETWERK! In dit E-book leer je hoe je door het inzetten van je eigen netwerk je bedrijf kan laten groeien. WAAROM DIT E-BOOK? Veel ondernemers beginnen

Nadere informatie

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt

Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken. van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt Aan de Schrans in Leeuwarden is één van de meest opvallende orthodontiepraktijken van Noord-Nederland gevestigd. Daarin werkt orthodontist Daniël van der Meulen samen met veertien assistentes intensief

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

10 SUCCESFACTOREN VAN VIP-DAGEN

10 SUCCESFACTOREN VAN VIP-DAGEN 10 SUCCESFACTOREN VAN VIP-DAGEN SNEL GOED VERDIENEN MET WERK DAT JE LEUK VINDT DOOR LAURA BABELIOWSKY WWW.BOUWEENBLOEIENDBEDRIJF.NL WAT IS EEN VIP-DAG PRECIES? Je gaat een dag met de klant aan het werk

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

APQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo

APQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende

Nadere informatie

Innovatie support gids

Innovatie support gids Innovatie support gids Uw gids naar resultaat 1 Uw gids naar resultaat Innovatief duurzaam drukwerk Het drukwerk van deze gids is uitgevoerd in waterloos offset met inkt op plantaardige basis, dit resulteert

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE Exact Online CASE STUDY ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY INZICHT DELEN OM TE GROEIEN JOINSON & SPICE is druk.

Nadere informatie

Onderhandelen met lef en liefde

Onderhandelen met lef en liefde Lodewijk van Ommeren, directeur van Bureau Zuidema, interviewt Judith Schoenmaeckers Onderhandelen met lef en liefde Dirty tricks? Judith Schoenmaeckers, commercieel directeur bij Randstad, heeft er niets

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Jaar Werkboek 4 weken Challenge

Jaar Werkboek 4 weken Challenge Coach jezelf naar succes Jaar Werkboek 4 weken Challenge 10 Focus Sociaal zijn, jezelf kunnen wegcijferen en altijd klaar staan voor anderen zijn mooie eigenschappen, en... Jij bent ook belangrijk Hij

Nadere informatie

Hans van Rooij VERSTAG

Hans van Rooij VERSTAG Hans van Rooij VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van

Nadere informatie

ASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf

ASSERTIVITEIT. beter communiceren vanuit jezelf ASSERTIVITEIT beter communiceren vanuit jezelf Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij

Nadere informatie

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen

COMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij

Nadere informatie

APQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld

APQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld APQ-vragenlijst 28 maart 2018 Bea Voorbeeld Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende

Nadere informatie

Jonge ambtenaar van het jaar

Jonge ambtenaar van het jaar Verkiezing opent vele deuren voor Katherine Diaz Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motiva Winnares Katherine Diaz vertelt over haar motivatie voor het werk, bewustwording tijdens en kansen na het

Nadere informatie

Jan de Laat OVERSTAG

Jan de Laat OVERSTAG Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

N A Ï S I S S U E N O. 1. NaïS Zine. Download tijdelijk gratis INSPIRATIE STORYTELLING B2P BUSINESS TO PERSONAL

N A Ï S I S S U E N O. 1. NaïS Zine. Download tijdelijk gratis INSPIRATIE STORYTELLING B2P BUSINESS TO PERSONAL N A Ï S 2 0 1 7 I S S U E N O. 1 T I J D E L I J K G R A T I S NaïS Zine Download tijdelijk gratis Nieuw INSPIRATIE STORYTELLING B2P BUSINESS TO PERSONAL Inhoud 1 2 : Waarom jij niet zonder deze zes geheimen

Nadere informatie

10 SUCCESFACTOREN. In het webinar ga ik ook iets vertellen over mijn nieuwe event Meer Verdienen Minder Werken op 3/4/5 april 2014 a.s.

10 SUCCESFACTOREN. In het webinar ga ik ook iets vertellen over mijn nieuwe event Meer Verdienen Minder Werken op 3/4/5 april 2014 a.s. 21 Tips om meer te verdienen en minder te werken 10 SUCCESFACTOREN Veel coaches, trainers en adviseurs verdienen weinig maar werken toch heel hard. Ze werken 1-op-1 en op uur-factuurbasis met klanten.

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 6. 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9

Inhoud. Inleiding 6. 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9 Inhoud Inleiding 6 1 Introductie 7 Ondernemerschap in Nederland 8 Drie manieren om een bedrijf te starten 8 IK als ondernemer 9 2 Instanties in Nederland 13 Belangrijke instanties voor ondernemers 14 Kamer

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

Inleiding Hoe wordt u zzp er? Over de auteur

Inleiding Hoe wordt u zzp er? Over de auteur Inleiding Dit boek gaat over de Zelfstandige Zonder Personeel, ofwel ZZP er. Met deze term wordt iedere ondernemer bedoeld die zijn diensten zonder personeel aanbiedt. Iedereen met een eenmanszaak en elke

Nadere informatie

Jeroen Dusseldorp 17-12-2013

Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Groeidocument trainingen blok 2 Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Inleiding Voor u ligt mijn groeidocument van de trainingen die zijn gegeven in blok 2 van de minor Consultancy. Om een succesvolle consultant

Nadere informatie

Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme

Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme Innovatief ondernemerschap in recreatie en toerisme Van idee tot realisatie van innovatie 100,- korting bij inschrijving vóór 1 mei Leergang September - December 2010 Locatie: KvK Eindhoven Innovatief

Nadere informatie

9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert.

9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert. 9 redenen waarom jouw website geen klanten oplevert. Introductie Een goed ingerichte website met een goed uitgevoerde marketingstrategie is het ideale marketing tool voor ondernemers. Een goede website

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

Ondernemerschap in Nederland

Ondernemerschap in Nederland Ondernemerschap in Nederland Je neemt deel aan het profiel Ondernemerschap. Dit betekent dat je erover denkt om in de toekomst als ondernemer te gaan werken. Dat is anders dan werken in loondienst. Dan

Nadere informatie

Stageverslag Danique Beeks

Stageverslag Danique Beeks Stageverslag Danique Beeks Waarom deze stage en hoe zag de stage eruit? Ik heb via Mirthe informatie gekregen over deze stage. Haar achterneef is een van de eigenaren van dat bedrijf. Ze heeft mij deze

Nadere informatie

Schrijf met meer impact

Schrijf met meer impact Schrijf met meer impact Het volledige trainingsprogramma om met je teksten meer klanten te werven In het Schrijf met meer impact -programma leer je hoe je met jouw eigen schrijfstijl meer ideale klanten

Nadere informatie

Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen

Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen Inspiratie voor Nieuwe Business Modellen Bijeenkomst bij Eneco in kader van onderzoek naar Nieuwe Business Modellen De noodzaak om te veranderen is onmiskenbaar. Burgers, bedrijven en overheid zoeken naar

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

workshop nieuw kijken creatieve boost out-of-the-box inspireren teambuilding zelfvertrouwen focus

workshop nieuw kijken creatieve boost out-of-the-box inspireren teambuilding zelfvertrouwen focus kijk... en verander je blik workshop nieuw kijken creatieve boost out-of-the-box inspireren teambuilding zelfvertrouwen focus kijk dan, dat zie ik nu pas! Het Nieuwe Kijken is een nieuwe, bewuste manier

Nadere informatie

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel?

Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Bonus: Hoe goed ben jij momenteel? Blad 1 van 20 Hoe goed ben jij momenteel? Iedereen kan zijn leiderschapsvaardigheden aanzienlijk verbeteren met een beetje denkwerk en oefening. Met deze test krijg je

Nadere informatie

Het Netwerk Boek. Zakelijk Netwerken. Wie Wat Waar Waarom Hoe. Social Media Personal Branding Tips

Het Netwerk Boek. Zakelijk Netwerken. Wie Wat Waar Waarom Hoe. Social Media Personal Branding Tips Het Netwerk Boek Netwerk Boek Rob B. Tol Wie Wat Waar Waarom Hoe Zakelijk Netwerken Social Media Personal Branding Tips Success Stories Interviews Do s & Don ts Cases Voorbeelden Oefeningen Tests 3 Inhoud

Nadere informatie

25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen

25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen 152 152 25 jaar NIBE - Interview Mantijn van Leeuwen 153 Interview Mantijn van Leeuwen Voor de meeste mensen ben jij nog een onbekende, zeker gerelateerd aan het NIBE. Vertel eens iets over je achtergrond,

Nadere informatie

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

10 Gouden Tips voor Professioneel Relatiebeheer

10 Gouden Tips voor Professioneel Relatiebeheer 2 Inhoudsopgave Inleiding ----------------------------------------------------------- 5 Wees je bewust van je doel -------------------------------------- 6 Bellen: een uitstekend instrument -------------------------------

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 In fase 1 heb je geoefend met het schrijven van teksten. Je hebt ook geleerd

Nadere informatie

Samenwerken èn netwerken

Samenwerken èn netwerken Samenwerken èn netwerken Stappenplan voor versterken van zelforganisaties Auteurs Saskia van Grinsven en Jamila Achahchah Fotografie: Guillermo Dazelle MOVISIE Juni 2012 Inleiding Voor je ligt een stappenplan

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot.

2.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. Fase.4 Tekstopbouw In deze paragraaf oefen je in het schrijven van een tekst met een indeling in inleiding, kern en slot. 1 1 Lees onderstaande tekst. Daarna ga je zelf een soortgelijke tekst schrijven.

Nadere informatie

Hoofdstuk 1. Introductie

Hoofdstuk 1. Introductie Hoofdstuk 1 Introductie Wat kan dit boek voor jou betekenen? Als je dit boek leest, sta je op het punt een enorm succes te maken van je bedrijf. Dat vind ik geweldig cool. Welkom! Mijn naam is Marielle

Nadere informatie

Checklist voor Succesvol Ondernemen

Checklist voor Succesvol Ondernemen Kruis aan wat voor jou van toepassing is om een overzicht te hebben van waar je mee aan de slag kunt om meer klanten te krijgen en meer geld te verdienen. SuccesHoek 1: Actiegerichte Focus Ik besteed meestal

Nadere informatie

Reflectie Verslag. 25 januari. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam

Reflectie Verslag. 25 januari. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam Reflectie Verslag 25 januari 2013 Het reflectie verslag met nabeschouwing en beoordelingen over de stage van Simon Karman bij het bedrijf Sticky Studios. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam

Nadere informatie

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN

10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN 10 DIRECT TOEPASBARE TIPS VOOR MEER KLANTEN Ervaar zelf hoe je met weinig moeite, meer klanten krijgt! Door Theo de Kleijn helpt zelfstandig ondernemers aan meer klanten Theo de Kleijn www.theodekleijn.nl

Nadere informatie

3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen

3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen 3 vragen die managers hun medewerkers nooit stellen en die het managen veel simpeler en succesvoller maken! Door Esther Mallant 2012 Esther Mallant www.hrmallant.nl Introductie De 3 vragen die managers

Nadere informatie

Eerste Hulp bij Crowdfunding

Eerste Hulp bij Crowdfunding Eerste Hulp bij Crowdfunding www.eerstehulpbijcrowdfunding.nl info@eerstehulpbijcrowdfunding.nl 0 2 Crowdfunding biedt ruimte voor vernieuwing, duurzaamheid en maatschappelijk relevante ideeën die door

Nadere informatie

Productontwikkeling 2.0

Productontwikkeling 2.0 Productontwikkeling 2.0 De klant centraal zetten Lastig om out of the box te denken Loeff s Patent leerde weer vanuit de klant naar de eigen archiefproducten te kijken. Het bedrijf weet eigentijdse en

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

I N 7 S T A P P E N D O O R B R E K E N N A A R P E R J A A R

I N 7 S T A P P E N D O O R B R E K E N N A A R P E R J A A R I N 7 S T A P P E N D O O R B R E K E N N A A R 1 0 0. 0 0 0 P E R J A A R Jij als ambitieuze ondernemende vrouw hebt een DROOM. Vanuit passie en met jouw missie heb je je bedrijf opgezet. Je werkt hard

Nadere informatie

Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer?

Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer? Wat is jouw grootste uitdaging als ondernemer? De Week van de Ondernemer doet het gehele jaar onderzoek naar de belangrijkste uitdagingen van ondernemers. We presenteren hierbij de belangrijkste uitkomsten.

Nadere informatie

Simone Vermeulen. Een goede businesscase start met een stakeholders analyse

Simone Vermeulen. Een goede businesscase start met een stakeholders analyse Simone Vermeulen Een goede businesscase start met een stakeholders analyse Syntens Innovatiecentrum Nieuwe verbindingen, nieuwe business 12-10-2012 > Onafhankelijke sparringpartner voor MKB-ondernemers

Nadere informatie

Tips voor Succesvolle Productlancering

Tips voor Succesvolle Productlancering Tips voor Succesvolle Productlancering Door Welmoet Babeliowsky 2015-2016 Hallo! Ben je zelfstandige, coach, trainer of adviseur? Dan heb ik gelijk een vraag aan je! Stel je eens voor: Dat je een nieuw

Nadere informatie

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren.

Het gaf mij veel energie om een eigen evenement te organiseren. Het Cruyff Foundation Community Program De Johan Cruyff Foundation wil jongeren langdurig binden aan het Cruyff Court en de wijk. Wij willen jongeren meer zelfvertrouwen geven, kansen bieden om hun talent

Nadere informatie

DINEREN IN DE HOFTRAMMM

DINEREN IN DE HOFTRAMMM DINEREN IN DE HOFTRAMMM De bijzondere creatie van Bobby van Galen en Pierre Wind Foto s en tekst: Martien Versteegh Eigenaar en gastheer Bobby van Galen heet u van harte welkom Het begon met een droom

Nadere informatie

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing

Nadere informatie

Junior Company op vmbo basis, kader en gemengd (profiel dienstverlening en producten)

Junior Company op vmbo basis, kader en gemengd (profiel dienstverlening en producten) Junior Company op vmbo basis, kader en gemengd (profiel dienstverlening en producten) Tijdens Junior Company richten de leerlingen hun eigen company op en deze runnen ze één schooljaar. Ze verdelen functies,

Nadere informatie

De juiste partners voor uw innovaties

De juiste partners voor uw innovaties De juiste partners voor uw innovaties Een project van: Ondernemer met innovatieplan Juiste partner(s) Kennis Financiering Ondernemers Overheid Onderzoekers Onderwijs Innovatief idee verdient partnerschap

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen

Voorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen 3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis

Nadere informatie

Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding

Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Zakenwijzer Het is tijd voor nieuw en ander leiderschap en management We kunnen ons niet meer verloven te blijven doen wat we deden. Als alles verandert,

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

CORPORATE VENTURING MANAGER

CORPORATE VENTURING MANAGER #VACATURE CORPORATE VENTURING MANAGER De opkomst van e-commerce en de versnippering van het offline winkelaanbod hebben het traditionele winkellandschap drastisch verstoord. Commercieel vastgoedbeheerder

Nadere informatie

WERKBOEK CORIEN OENEMA

WERKBOEK CORIEN OENEMA WERKBOEK CORIEN OENEMA WELKOM BIJ DE BUSINESS REBEL BOOTCAMP Heel hartelijk welkom bij de Business Rebel Bootcamp. Ik ben blij dat je hier bent. Mijn naam is Corien Oenema. Ik ben de businessrebel, blogger,

Nadere informatie

IDEE > PLAN > PITCH. In 3 stappen van idee { naar financiering

IDEE > PLAN > PITCH. In 3 stappen van idee { naar financiering In 3 stappen van idee { naar financiering Inhoud 1. Inleiding 2. De stappen 3. Stap 1: Het idee 4. Stap 2: Het plan 5. Stap 3: De pitch 6. Tips en Adressen Inleiding Je hebt een idee voor een nieuw bedrijf.

Nadere informatie

Voorproefje. Bijstandsvrouwen presenteren hun tips aan Sociale Diensten. Werken met vrouwelijke waarden. Zeg jij ook Ja, ik wil?

Voorproefje. Bijstandsvrouwen presenteren hun tips aan Sociale Diensten. Werken met vrouwelijke waarden. Zeg jij ook Ja, ik wil? Voorproefje Bijstandsvrouwen presenteren hun tips aan Sociale Diensten Werken met vrouwelijke waarden. Zeg jij ook Ja, ik wil? Kalender 2015 Vrouwelijke eigenschappen als ontvankelijkheid, luisteren, stilte,

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Overtuigend en Ontspannen Presenteren

Overtuigend en Ontspannen Presenteren Overtuigend en Ontspannen Presenteren voor technische professionals 20 juni 2013 Jullie doelen? Workshop Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Interview. We moeten ophouden met klagen en duurzaamheid vanuit een positief oogpunt bekijken

Interview. We moeten ophouden met klagen en duurzaamheid vanuit een positief oogpunt bekijken Interview We moeten ophouden met klagen en duurzaamheid vanuit een positief oogpunt bekijken Door: Marlou Dahmen Een geboren ondernemer, een gedreven persoon en een gevoelsmens. Haar enthousiasme en passie

Nadere informatie

Europees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst

Europees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Europees Sociaal Fonds Ondernemen INHOLLAND biedt haar kennis, vraagt uw expertise Samen boeken we winst Dubbele winst Welke zaken houden uw organisatie bezig?

Nadere informatie

Joost Verberk, Business Consultant en oud-trainee

Joost Verberk, Business Consultant en oud-trainee verbind jezelf aan Cofely sprak me aan omdat ze behalve technisch ook qua duurzaamheid vooroploopt. En haar ambities omzet in concrete producten voor klanten. Zo heb ik tijdens mijn traineeship een Energie

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk?

E-mailmarketing voor zorg-professionals: Reader Deel 1: Waarom is e-mail marketing belangrijk? Waarom is e-mail marketing belangrijk als zorg-professional? Als therapeut of coach werk je graag met mensen. Ook wil je graag genoeg verdienen om van te kunnen leven. Dat betekent dat het belangrijk voor

Nadere informatie

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel!

Business Lounge: uw klant aan de bestuurstafel! Gaby Remmers: senior onderzoeker Blauw Research Drijfveer: organisaties helpen inzicht te krijgen in de kansen op een nog klantgerichtere dienstverlening Andre Heeling: onderzoeker Blauw Research Drijfveer:

Nadere informatie

EFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak?

EFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak? EFFECTIEF LEIDINGGEVEN Een gave of een vak? Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij voegen

Nadere informatie

Dat had ik nooit gedacht en nog steeds kan ik het niet zo goed bevatten.

Dat had ik nooit gedacht en nog steeds kan ik het niet zo goed bevatten. Wow! 17.597,14 euro in drie dagen... Dat had ik nooit gedacht en nog steeds kan ik het niet zo goed bevatten. 17.597,14 euro in drie dagen tijd... de meeste mensen zouden hier een heel jaar voor moeten

Nadere informatie

Ja, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! ATOR Opleidingen

Ja, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! ATOR Opleidingen Ja, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! Grijp de Buitenkans: een zwarte zwaan www.grijpdebuitenkans.nl Ondernemend onderwijs? Ondernemend onderwijs is NIET

Nadere informatie

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig

Hele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar

Nadere informatie

De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole

De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole De ambtenaar als ambassadeur aan de slag met social business Door: Jochem Koole Sociale media hebben individuen meer macht gegeven. De wereldwijde beschikbaarheid van gratis online netwerken, zoals Facebook,

Nadere informatie