Het verloop van de sociaaleconomische indicatoren en de conjunctuur in West-Vlaanderen - Opmaak september 2015

Transcriptie

1 Het verloop van de sociaaleconomische indicatoren en de conjunctuur in West-Vlaanderen - Opmaak september 215 INHOUD Blz. 1. WERKLOOSHEID WERKAANBIEDINGEN TIJDELIJKE WERKLOOSHEID VERGUNDE EN BEGONNEN WONINGEN OMZET EN INVESTERINGEN STARTERS FAILLISSEMENTEN EN VERLOREN JOBS INSCHRIJVINGEN VAN PERSONENWAGENS CONJUNCTUURINDICATOR VAN DE NATIONALE BANK OVERZICHTSTABEL VOOR WEST VLAANDEREN DIAMANT VOOR WEST VLAANDEREN SOCIAALECONOMISCHE INDICATOREN EN CONJUNCTUUR IN HET VLAAMSE GEWEST BESLUIT POM West Vlaanderen Provinciehuis Olympia Koning Leopold III laan Sint Andries/Brugge Tel.:../32/5/ Fax:../32/5/ E mail: info@pomwvl.be Website: De Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij is een publiekrechtelijke instelling met rechtspersoonlijkheid erkend door de Vlaamse Regering

2 1. WERKLOOSHEID (BRON: VDAB, RVA) Cijfers tot en met augustus 215. In augustus 215 telde West Vlaanderen werklozen 1 (zie figuur 1), dat is 2,7% minder dan in augustus 214. De dalende trend is al een heel eind bezig. In 214 werden de toenames op jaarbasis kleiner, vanaf december 214 waren er effectieve afnames op jaarbasis. Globaal genomen daalde de werkloosheid in West Vlaanderen in het eerste kwartaal van 215 met,6% op jaarbasis, in het tweede kwartaal met 1,1%. Figuur 1: Evolutie van het aantal niet werkende werkzoekenden in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest 2 verbetert de situatie ook, al spreken we hier nog niet systematisch van dalingen op jaarbasis. In augustus 215 was er wel een afname met,3% op jaarbasis, maar daarvoor zagen we meestal lichte toenames. Zo was er globaal in het eerste kwartaal van 215 een toename met,4%, in het tweede kwartaal met 1,1%. Bekijken we mannen en vrouwen afzonderlijk (zie figuur 2) dan zien we in de zomermaanden zowel bij de vrouwen als bij de mannen dalingen op jaarbasis in West Vlaanderen. De vrouwelijke werkloosheid 1 Onder werklozen wordt verstaan: het aantal niet werkende werkzoekenden. Zij vertegenwoordigen het bij de VDAB ingeschreven arbeidsmarktpotentieel. In deze groep zijn onder meer de schoolverlaters, de vrij ingeschrevenen en een zeer diverse restgroep (met daarin de tijdelijk geschorsten) opgenomen. Een nadeel is wel dat de oudere werklozen met vrijstelling van inschrijving als werkzoekend niet zijn opgenomen. 2 In haar werkloosheidsbericht van augustus 215 schrijft de VDAB de toename van het aantal niet werkende werkzoekenden vooral toe aan de gewijzigde federale regels waardoor oudere werkzoekenden langer beschikbaar moeten blijven op de arbeidsmarkt. Daarnaast zorgt de sluiting van Ford Genk ook voor hogere werkloosheidscijfers in Limburg (en bijgevolg Vlaanderen). De lichte toename van de werkloosheid wijst dus niet op een verslechterende arbeidsmarkt. 1

3 daalde wel iets sterker op jaarbasis dan de mannelijke werkloosheid. Figuur 2: Evolutie van het aantal niet werkende werkzoekenden naar geslacht in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec Mannen Vrouwen BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest doet de daling op jaarbasis zich vooralsnog enkel voor bij de vrouwen. Het aantal jeugdwerklozen in West Vlaanderen daalt sterker dan de totale werkloosheid, in augustus bijvoorbeeld met 5,5% (zie figuur 3). In de eerste twee kwartalen van 215 waren er afnames op jaarbasis met respectievelijk 3,2% en 4,1%. Ook in het Vlaamse Gewest daalt het aantal jeugdwerklozen aanzienlijk. De daling in augustus 215 bedroeg 5,5% op jaarbasis, de dalingen in het eerste en tweede kwartaal van 215 respectievelijk 5,8% en 4,9%. 2

4 Figuur 3: Evolutie van het aantal niet werkende werkzoekenden jonger dan 25 jaar in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. Het aandeel werklozen van 5 jaar en ouder dat nog werkzoekend is zien we nog steeds gestaag toenemen op jaarbasis (zie figuur 4). De verhoging van de leeftijdsgrens voor onvoorwaardelijke vrijstelling als werkzoekende begin 213 speelt hierbij een rol 3. De toename van het aantal nietwerkende werkzoekenden van 5 jaar en ouder bedroeg 6,3% in augustus 215, de gemiddelde toenames in het eerste en tweede kwartaal van 215 respectievelijk 6,% en 7,6%. In het Vlaamse Gewest stellen we dezelfde trend vast. In relatieve termen zijn de toenames van het aantal werklozen van 5 jaar en ouder groter dan in West Vlaanderen: +9,4% in augustus 215 en respectievelijk +1,6% en +12,% in het eerste en tweede kwartaal van Sinds januari 213 kan een werkzoekende zich pas vanaf 6 jaar laten uitschrijven als werkzoekende; voorheen lag de leeftijdsgrens voor onvoorwaardelijke vrijstelling op 58 jaar. Deze verhoging van de leeftijdsgrens zorgt voor een toename van het aantal werkzoekenden van 5 jaar en ouder en een afname van het aantal oudere uitgeschreven werklozen van minstens 5 jaar. 3

5 Figuur 4: Evolutie van het aandeel niet werkende werkzoekenden van 5 jaar en ouder in West Vlaanderen 35, 3, 25, 2, 15, , 5,, jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. Tegenover de toenames van het aantal oudere niet werkende werkzoekenden staan de grote afnames van het aantal oudere niet werkende niet werkzoekenden. Het aantal oudere uitgeschreven werklozen van minstens 5 jaar 4 daalde in de eerste twee kwartalen van 215 met maar liefst 21,1% en 22,2% op jaarbasis. De divergerende evolutie van het aantal oudere niet werkende werkzoekenden en het aantal uitgeschreven oudere werklozen in West Vlaanderen wordt mooi geïllustreerd in figuur 5. In het Vlaamse Gewest waren er bij de niet werkende niet werkzoekenden dalingen met respectievelijk 21,9% en 21,7% in het eerste en tweede kwartaal van Cfr voetnoot 3. 4

6 Figuur 5: 2% Evolutie op jaarbasis van het aantal oudere niet werkende werkzoekenden en het aantal uitgeschreven oudere werklozen in West Vlaanderen 15% 1% 5% % 5% 1% 15% 2% 25% jan 11 apr 11 jul 11 okt 11 jan 12 apr 12 jul 12 okt 12 jan 13 apr 13 jul 13 okt 13 jan 14 apr 14 jul 14 okt 14 jan 15 apr 15 jul 15 okt 15 oudere nwwz uitgeschreven oudere werklozen BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. 5

7 2. WERKAANBIEDINGEN (BRON: VDAB) Cijfers tot en met augustus 215. In augustus 215 ontving de VDAB vacatures 5 in het Normaal Economisch Circuit (exclusief interim vacatures 6 én rechtstreeks gemeld aan de VDAB 7 ) in West Vlaanderen (zie figuur 6). Ten opzichte van augustus 214 is dit een toename met 29,6%. In juli 215 was er weliswaar een afname op jaarbasis, maar in het eerste en tweede kwartaal van 215 noteerden we ook toenames op jaarbasis en dit met respectievelijk,9% en 18,4%. Figuur 6: Evolutie van het aantal ontvangen werkaanbiedingen (NEC, exclusief interim vacatures) voor West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest als geheel was de evolutie gelijklopend: een toename met 22,1% op jaarbasis in augustus 215, een afname met 4,9% in juli en toenames van 6,2% en 1,3% in respectievelijk het eerste en tweede kwartaal van Wegens te grote niet conjunctuurgerelateerde schommelingen worden de vacatures voor studentenjobs vanaf januari 214 niet meer meegeteld in het Normaal Economisch Circuit (exclusief interim vacatures). 6 Eén interim vacature kan leiden tot een reeks opeenvolgende interim opdrachten of kan doorgegeven worden via meerdere interimkantoren. Om die reden verwijderde de VDAB de interim vacatures uit het Normaal Economisch Circuit (NEC) en uit haar analyses. 7 Vanaf januari 215 worden enkel die vacatures meegenomen die rechtstreeks aan de VDAB worden gemeld. Door een doorgedreven samenwerking en data uitwisseling met bedrijven was het aantal vacatures die via wervings en selectiekantoren wordt gemeld sterk toegenomen. Om een beter beeld te krijgen van de reële arbeidsmarktevoluties worden de vacatures die via wervings en selectiekantoren worden gemeld buiten beschouwing gelaten. De cijfers van vóór 215 werden herberekend waardoor een nieuwe tijdreeks met vergelijkbare cijfers werd verkregen (bron: VDAB werkaanbodbericht van januari 215). 6

8 Het aantal openstaande vacatures op het einde van de maand lag in West Vlaanderen in de eerst acht maanden van 215 systematisch en rond de 1,6% hoger dan in dezelfde periode van 214. In het eerste en tweede kwartaal van 215 waren er toenames met 1,7% en 1,8% op jaarbasis, in juli met 8,5% en in augustus met 11,5% (zie figuur 7). Figuur 7: Evolutie van het aantal openstaande werkaanbiedingen (NEC, exclusief interim vacatures) op het einde van de maand voor West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. Ook in Vlaanderen stellen we die gestage toename van het aantal openstaande vacatures op het einde van de maand vast in de eerste acht maanden van 215. Hier schommelt het stijgingspercentage gemiddeld rond de 6,2%. In West Vlaanderen waren er in de periode januari augustus 215 gemiddeld 7,1 niet werkende werkzoekenden per openstaande vacature (zie figuur 8). De arbeidsmarktkrapte nam in de eerste acht maanden van 215 toe ten opzichte van het jaar 214 waar er nog 8,1 niet werkende werkzoekenden per openstaande vacature waren. Immers, het aantal openstaande vacatures steeg terwijl het aantal niet werkende werkzoekenden daalde waardoor het aantal werkzoekenden per openstaande vacature daalde. De poule werkzoekenden waaruit de werkgevers kunnen kiezen voor hun vacature werd dus gemiddeld kleiner. 7

9 Figuur 8: Evolutie van het aantal niet werkende werkzoekenden per openstaande vacature in West Vlaanderen, (t/m augustus 215) ,8 8,1 7,5 7,1 7,1 5,8 5,7 4,6 4,8 4, * BRON: VDAB, Verwerking: POM West Vlaanderen. niet werkende werkzoekenden openstaande vacatures aantal niet werkende werkzoekenden per openstaande vacature 8

10 3. TIJDELIJKE WERKLOOSHEID (BRON: RVA) Cijfers tot en met juni 215. Het gemiddeld aantal van de tijdelijke werkloosheid 8 daalde in de eerste twee kwartalen van 215 met respectievelijk 2,3% en 8,2% ten opzichte van dezelfde kwartalen van 214 (zie figuur 9). Ten opzichte van 213 waren de afnames nog groter. Figuur 9: Evolutie van het gemiddelde aantal van de tijdelijke werkloosheid in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: RVA, Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest stelden we in de eerste twee kwartalen van 215 ook aanzienlijke afnames vast van de tijdelijke werkloosheid, en dit met respectievelijk 3,% en 17,1% op jaarbasis. 8 Er zijn twee statistieken over de tijdelijke werkloosheid beschikbaar. De eerste statistiek bevat het aantal fysieke eenheden van de tijdelijke werkloosheid. Dit komt overeen met het aantal betalingen per maand of het aantal tijdelijke werklozen, ongeacht de duur van de tijdelijke werkloosheid. De tweede statistiek toont het gemiddelde aantal van de tijdelijke werkloosheid. Dit is een betere indicator voor de omvang van de tijdelijke werkloosheid, aangezien het aantal vergoedbare dagen van tijdelijke werkloosheid in verhouding gebracht wordt tot het aantal potentiële arbeidsdagen in de betrokken maand. In dit conjunctuuroverzicht wordt de tweede statistiek geanalyseerd. Deze cijfers mogen niet gebruikt worden als indicatie van de werklozen, omdat het gaat om personen die nog steeds door een arbeidscontract gebonden zijn, maar om tijdelijke redenen geen werk hebben. De voornaamste oorzaak van tijdelijke werkloosheid is van economische aard, maar ook weersomstandigheden, jaarlijkse vakantie voor beginnende werknemers, overmacht, technische stoornis of stakingen kunnen een oorzaak zijn. 9

11 4. VERGUNDE EN BEGONNEN WONINGEN (BRON: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie) Voorlopige cijfers tot en met april (vergunde woningen) of maart 215 (begonnen woningen). De statistiek van de vergunde en begonnen woningen is sowieso een statistiek die onderhevig is aan grote schommelingen, waardoor de analyse telkens best gebeurt over een langere tijdspanne en op basis van (voortschrijdende) gemiddeldes. Bovendien werd de evolutie van de statistiek in 214 grotendeels bepaald door (aangekondigde) wijzigingen in de regelgeving. Hierdoor is het moeilijk om op basis van de evolutie van deze statistiek uitspraken te doen over de conjuncturele evolutie, i.c. het consumentenvertrouwen. Zo daalt bijvoorbeeld iedere twee jaar het toegelaten maximale E peil voor nieuwbouwwoningen. Er was een verstrenging op 1 januari 214 en er volgt een nieuwe op 1 januari 216. Om te voldoen aan de strengere eisen zijn meestal investeringen nodig die de bouwkost met ettelijke duizenden euro s verhogen. Bij elke verstrengingsronde stellen we in de statistiek een anticipatie effect vast. In de maanden direct volgend op de verstrenging zien we een veel sterkere toename van het aantal vergunningen dan normaal. Na deze tijdelijke piek daalt het aantal vergunningen tot historisch lage niveaus 1. Zoals figuur 1 laat zien, waren er gigantische afnames van het aantal vergunde nieuwbouwwoningen in het eerste kwartaal van 215 ten opzichte van het eerste kwartaal van 214. Ook in april 215 was dat zo. Dit is niet zozeer door een hele grote daling in 215, maar wel door toenames begin 214 die in de eerste vijf maanden van 214 buiten proportie waren en in de maanden nadien gecompenseerd werden door aanzienlijke afnames. Ook in vergelijking met 213 waren er weliswaar afnames in het eerste kwartaal van 215, maar die waren kleiner in omvang. In april 215 was er een toename ten opzichte van april Omdat de FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), niet alle formulieren tijdig ontvangt, worden de ontbrekende cijfers bijgeschat op basis van historische gegevens per arrondissement. Zodra de FOD Economie over de volledige informatie beschikt, worden de voorlopige cijfers vervangen door definitieve cijfers. 1 Bron: 1

12 Figuur 1: Evolutie van het aantal vergunde nieuwbouwwoningen in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), Verwerking: POM West Vlaanderen. Ook in het Vlaamse Gewest stellen we gigantische afnames op jaarbasis vast in de eerste vier maanden van 215 als gevolg van het exuberante hoge aantal vergunde nieuwbouwwoningen in dezelfde periode van 214. Ten opzichte van dezelfde periode van 213 zijn er ook afnames, maar die zijn minder groot in omvang. Het aantal renovatiewoningen dat werd vergund kende in West Vlaanderen in het eerste kwartaal van 215 een toename met 4,3% ten opzichte van hetzelfde kwartaal van 214. In april 215 was er dan weer een afname met 23,6%. In het Vlaamse Gewest steeg het aantal vergunde renovatiewoningen in het eerste kwartaal van 215 met 3,2% op jaarbasis en was er in april 215 een daling met 13,4%. Het jaar 214 was een jaar met aanzienlijke toenames op jaarbasis van het aantal nieuwbouwwoningen waarvan de werken effectief startten (zie figuur 11). Ook in januari 215 zette die stijging zich nog voort. Daarna zien we een terugval naar de niveaus die we in 213 vaststelden. 11

13 Figuur 11: Evolutie van het werkelijk aantal begonnen nieuwbouwwoningen in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), Verwerking: POM West Vlaanderen. Ook in het Vlaamse Gewest maken we die vaststelling, al zien we de terugval naar de niveaus van 213 daar al in januari

14 5. OMZET EN INVESTERINGEN (BRON: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie) Cijfers tot en met het tweede kwartaal van 215. In het tweede kwartaal van 215 lag de omzet 11 van de grote ondernemingen met zetel in West Vlaanderen 3,6% hoger dan in hetzelfde kwartaal van 214. In het eerste kwartaal van 215 was er ook al een toename op jaarbasis van 1,5% (zie figuur 12). Figuur 12: Evolutie van de omzet van de grote ondernemingen met zetel in West Vlaanderen, in miljoen euro ste kw 2de kw 3de kw 4de kw BRON: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest daalde de omzet in het eerste kwartaal van 215 nog met 1,6% op jaarbasis. In het tweede kwartaal van 215 steeg het omzetcijfer wel op jaarbasis en dit met 1,9%. De omzet van de bedrijven in de kleinhandel met zetel in West Vlaanderen groeide in het tweede kwartaal van 215 met,5% op jaarbasis, dat is een minder grote toename dan het totale omzetcijfer voor West Vlaanderen. Het cijfer is wel gunstiger dan in het eerste kwartaal van 215; toen daalde het omzetcijfer in de kleinhandel nog met 1,4% op jaarbasis. 11 Het feit dat de registratie gebeurt naar vestiging van de hoofdzetel betekent dat men niet noodzakelijk de economische activiteit in het betrokken arrondissement meet. Dit nadeel wordt afgezwakt omdat het hier over een evolutie doorheen de tijd gaat. Trimestriële procentuele veranderingen zijn dan belangrijker dan absolute gegevens. Een tweede nadeel is dat enkel bedrijven met een omzet van 5. euro of meer aangifte doen. Het kan zijn dat een bedrijf nu eens wel en dan weer niet beantwoordt aan dit criterium. Om dit nadeel te ondervangen is het aangewezen op provinciaal niveau te werken. Toetreders en uittreders vallen dan minder op en kunnen elkaar meer compenseren dan als men werkt op het arrondissementeel niveau. 13

15 In het Vlaamse Gewest was er zowel in het eerste als in het tweede kwartaal van 215 een toename op jaarbasis van de omzet in de kleinhandel. De stijgingspercentages bedroegen respectievelijk,4% en 1,9%. De investeringen van de grote ondernemingen met zetel in West Vlaanderen kenden een bijzonder goede evolutie in de eerste jaarhelft van 215. In het eerste kwartaal groeiden de investeringen met 3,2% op jaarbasis, in het tweede kwartaal was er een toename met 6,9% (zie figuur 13). Figuur 13: Evolutie van de investeringen van de grote ondernemingen met zetel in West Vlaanderen, in miljoen euro ste kw 2de kw 3de kw 4de kw BRON: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest waren er ook toenames en vooral in het tweede kwartaal van 215 was die spectaculair. Toen stegen de investeringen namelijk met 26,7% Deze sterke toename kan vooral worden toegeschreven aan de bouwsector. Uit navraag bij de FOD Economie (ADSEI) bleek dat de cijfers momenteel niet kunnen worden geverifieerd. 14

16 6. STARTERS (BRON: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie) Cijfers tot en met juni 215. Kanttekening 1: op 1 januari 214 werd de btw plicht voor advocaten ingevoerd. Aangezien dit nieuwe btw plichtigen zijn, worden zij in de statistieken van de FOD Economie (ADSEI) opgenomen als starters 13. Door de invoering van de btw plicht voor advocaten is de evolutie van het aantal starters sterk vertekend en is het moeilijk om betekenisvolle uitspraken te doen op conjunctureel vlak. Kanttekening 2: op 1 oktober 214 werd het ontbinden van een vennootschap een stuk duurder aangezien de roerende voorheffing, die moet worden betaald op de meerwaarde die bij de ontbinding van een vennootschap wordt gerealiseerd (de zgn. liquidatiebonus), sterk verhoogd werd van 1% naar 25%. Het aantal starters lag, omwille van de hierboven gemaakte kanttekening, uiteraard een stuk lager in januari 215 dan in januari 214 ( 44,9%) (figuur 14). De figuur toont echter wel dat er in de eerste jaarhelft van 215 duidelijke toenames zijn ten opzichte van dezelfde periode van 213. Ook ten opzichte 214 (m.u.v. januari en februari) is er telkens sprake van toenames op jaarbasis. 13 Het aantal starters wordt gedefinieerd als de som van het aantal nieuwe btw plichtige en het aantal wederonderwerpingen van btw plichtige ondernemingen. Niet btw plichtige ondernemingen worden niet opgenomen (zoals sommige handelsvennootschappen of nonprofitorganisaties). De statistiek is gebaseerd op administratieve gegevens, wat noopt tot omzichtigheid bij de interpretatie van de cijfers. Een deel van het waargenomen verloop heeft een administratieve oorsprong en beantwoordt niet noodzakelijk aan een economische realiteit. We denken hierbij bijvoorbeeld aan de omvorming van een onderneming van "natuurlijke persoon" naar "rechtspersoon". In de statistiek wordt dit tweemaal geregistreerd, namelijk als een schrapping (van de natuurlijke persoon) en een inschrijving (als rechtspersoon). Daarnaast kunnen bepaalde tendensen de weerspiegeling zijn van administratieve wijzigingen, bv. wanneer beroepsactiviteiten aan de btwplicht worden onderworpen of worden geschrapt als btw plichtige. 15

17 Figuur 14: Evolutie van het aantal starters in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest maken we dezelfde vaststelling: afnames op jaarbasis in januari en februari 215, maar vanaf dan toenames op jaarbasis en ook telkens hogere cijfers in 215 dan in 213. Het aantal stopzettingen en schrappingen is ook vertekend door wijzigingen in de fiscaliteit vanaf 1 oktober 214. In het eerste kwartaal van 215 daalde het aantal stopzettingen in West Vlaanderen met 3,1%, in het tweede kwartaal van 215 met 14,3%. In het Vlaamse Gewest waren er ook afnames van het aantal stopzettingen en schrappingen, maar die afnames waren minder groot dan in West Vlaanderen. In het eerst kwartaal van 215 was er een afname met 1,1%; in het tweede kwartaal met 3,2%. In West Vlaanderen kwamen er in 215 in de eerste jaarhelft al ondernemingen bij. In heel 214 bedroeg de nettogroei ondernemingen, in 213 kwamen er 397 ondernemingen bij. In het Vlaamse Gewest bedroeg de nettogroei in 215 al 5.32 ondernemingen. De toenames in 213 en 214 bedroegen respectievelijk en ondernemingen. Maken we abstractie van de maand januari, dan steeg de nettogroei in de eerste zes maanden van 215 in vergelijking met 214 in Vlaanderen (+4,6%) duidelijk minder sterk dan in West Vlaanderen (+16,6%). 16

18 7. FAILLISSEMENTEN EN VERLOREN JOBS (BRON: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, GRAYDON, VDAB) Cijfers tot en met augustus 215. Tot nu toe gingen in West Vlaanderen in 215 heel wat minder ondernemingen failliet dan in 214 (zie figuur 15). In augustus 215 bedroeg de afname op jaarbasis 21,6%, in het eerste en tweede kwartaal van 215 waren de afnames respectievelijk 11,5% en 2,4%. Figuur 15: Evolutie van het aantal faillissementen in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), Verwerking: POM West Vlaanderen. In Vlaanderen waren er ook afnames, maar veel minder uitgesproken dan in West Vlaanderen. In het eerste kwartaal van 215 was er een gemiddelde daling van het aantal faillissementen met 7,9% ten opzichte van het eerste kwartaal van 214, in het tweede kwartaal was er een afname met 3,2%. In juli en augustus 215 telde Vlaanderen 484 faillissementen, dit is een afname met 18,7% in vergelijking met de zomermaanden van 214. Er gingen ook minder jobs verloren tot nu toe. In het eerste kwartaal van 215 daalde het aantal verloren jobs als gevolg van faillissementen in West Vlaanderen met 53,5%, in het tweede kwartaal bedroeg de afname 4,7%. In juli en augustus waren de afnames nog groter. Bekeken over de eerste acht maanden van 215 gingen in West Vlaanderen al 734 jobs verloren ten gevolge van faillissementen. In dezelfde periode van 214 waren dat jobs. De grootste faillissementen in West Vlaanderen in de eerste acht maanden van 215 waren Gebroeders De Waele uit Ichtegem (juni, 12 jobs), Werkhuizen Damman Croes uit Roeselare (april, 52 jobs), Pol Cattebeke uit Kortrijk (februari, 31 jobs) en La Prima 17

19 Casa uit Poperinge (april, 28 jobs). In de periode januari augustus 215 gingen in Vlaanderen jobs verloren als gevolg van faillissementen. In dezelfde periode van 214 gingen in totaal 7.24 jobs verloren ten gevolge van faillissementen. In de periode januari juli 215 werden in West Vlaanderen vijf collectieve ontslagen volledig uitgevoerd waardoor 419 mensen hun job verloren. In dezelfde periode van 214 gingen bij vier collectieve ontslagen slechts 29 jobs verloren. In Vlaanderen werden in de eerste zeven maanden van 215 al 33 collectieve ontslagen volledig uitgevoerd; dit zijn er tien minder dan in de eerste zeven maanden van 214. Als gevolg van deze collectieve ontslagen verloren mensen hun job. Hierbij worden ook de 2.5 geschrapte banen bij Delhaize meegeteld. Dit collectieve ontslag zal wellicht ook gevolgen hebben voor werknemers van het bedrijf in West Vlaanderen. In tegenstelling tot in West Vlaanderen werden in het Vlaamse Gewest daarnaast ook nog negen intenties tot collectief ontslag 14 gemeld in de periode januari juli 215. Hierbij dreigen nog eens 474 mensen hun baan te verliezen. 14 De statistiek van de collectieve ontslagen bevat twee onderdelen, met name deel 1: de intenties tot collectief ontslag en deel 2: de effectief uitgevoerde collectieve ontslagen. De intenties tot collectief ontslag werden gemeld aan de sociale interventieadviseur maar de sociale onderhandelingen moeten nog starten of zijn nog bezig. Bij de effectief uitgevoerde collectieve ontslagen is het collectief ontslag volledig beschreven en werden alle te doorlopen procedures voltooid. Het aantal collectieve ontslagen in de oorspronkelijke intentie kan dus nog afwijken van het uiteindelijke aantal collectieve ontslagen. Alle collectieve ontslagen komen slechts één keer voor in de statistiek: ofwel bij het eerste deel (de intenties) ofwel later bij deel twee (de effectieve collectieve ontslagen). 18

20 8. INSCHRIJVINGEN VAN PERSONENWAGENS (BRON: FEBIAC) Cijfers tot en met augustus 215. Over het algemeen daalt het aantal inschrijvingen van nieuwe personenwagens in West Vlaanderen (zie figuur 16). In het eerste kwartaal van 215 was er een daling op jaarbasis met 6,8%, in het tweede kwartaal met 6,4%. In juni 215 was er voor het eerst een toename op jaarbasis, de tweede toename was er in augustus 215. Figuur 16: Evolutie van het aantal inschrijvingen van nieuwe personenwagens in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: FEBIAC, Verwerking: POM West Vlaanderen. In Vlaanderen daalde het aantal inschrijvingen van nieuwe personenwagens ook, maar in mindere mate dan in West Vlaanderen. In het eerste kwartaal was er een gemiddelde afname met,8%, in het tweede kwartaal met 2,3%. De inschrijvingen van tweedehandspersonenwagens dalen ook in West Vlaanderen, maar de afnames zijn minder groot dan bij de nieuwe wagens (zie figuur 17). 19

21 Figuur 17: Evolutie van het aantal inschrijvingen van tweedehandspersonenwagens in West Vlaanderen jan feb maa apr mei jun jul aug sep okt nov dec BRON: FEBIAC, Verwerking: POM West Vlaanderen. In het Vlaamse Gewest waren er in het eerste en tweede kwartaal van 215 toenames op jaarbasis van het aantal inschrijvingen van tweedehandspersonenwagens. 2

22 9. CONJUNCTUURINDICATOR VAN DE NATIONALE BANK (BRON: NBB) Cijfers tot en met augustus 215. De brutowaarde van de synthetische curve voor West Vlaanderen bereikte in augustus 215 een waarde van 8,5 15 (zie figuur 18). Dit is een stijging met 6%punt ten opzichte van augustus 214. De brutowaarden kenden de afgelopen maanden een wisselend verloop. Over een langere periode gezien is er wel een stijgende trend, wat zich ook vertaalt in een stijgende afgevlakte curve. Figuur 18: Synthetische conjunctuurcurve voor West Vlaanderen Saldo van positieve en negatieve antwoorden afgevlakt bruto BRON: NBB, Verwerking: POM West Vlaanderen. Bij de deelcurven (zie figuur 19 t/m 22) zien we met uitzondering van de deelcurve van de handel overal een stijgend verloop. Of de curve opwaarts gericht zal blijven, hangt af van de evolutie van de brutowaarden. Vooral bij de curve van de bouw lijkt dit twijfelachtig. 15 Aan de hand van een maandelijkse enquête bij bedrijfsleiders gaat de Nationale Bank na hoe het gesteld is met een aantal facetten van de activiteit, de vraag en de vooruitzichten. Er zijn drie antwoordmogelijkheden: stijgend (positief), gelijkblijvend of dalend (negatief). De indicator is het saldo van de positieve en de negatieve antwoorden op deze vragen, en dit voor alle ondervraagden. In tegenstelling tot de nationale indicator worden de antwoorden per provincie niet gewogen. De maandelijkse resultaten van de enquête worden op een grafiek uitgezet. De curve wordt afgevlakt. Zo kan men de trend gemakkelijker onderkennen. Om de kwaliteit van de conjunctuurindicator te verhogen voerde de Nationale Bank in april 29 enkele methodologische wijzigingen door (meer info hierover via Zo werd de curve van de dienstverlening aan bedrijven geïntegreerd in de algemene synthetische curve en wordt nu per bedrijfstak slechts een selectie van vragen opgenomen in de enquête. 21

23 Figuur 19: Conjunctuurcurve industrie voor West Vlaanderen Saldo van positieve en negatieve antwoorden nov 13 dec 13 jan 14 feb 14 mrt 14 apr 14 mei 14 jun 14 jul 14 aug 14 sep 14 okt 14 nov 14 dec 14 jan 15 feb 15 mrt 15 apr 15 mei 15 jun 15 jul 15 aug 15 afgevlakt bruto BRON: NBB, Verwerking: POM West Vlaanderen. Figuur 2: Conjunctuurcurve ruwbouw voor West Vlaanderen Saldo van positieve en negatieve antwoorden nov 13 dec 13 jan 14 feb 14 mrt 14 apr 14 mei 14 jun 14 jul 14 aug 14 sep 14 okt 14 nov 14 dec 14 jan 15 feb 15 mrt 15 apr 15 mei 15 jun 15 jul 15 aug 15 afgevlakt bruto BRON: NBB, Verwerking: POM West Vlaanderen. 22

24 Figuur 21: Conjunctuurcurve handel voor West Vlaanderen Saldo van positieve en negatieve antwoorden nov 13 dec 13 jan 14 feb 14 mrt 14 apr 14 mei 14 jun 14 jul 14 aug 14 sep 14 okt 14 nov 14 dec 14 jan 15 feb 15 mrt 15 apr 15 mei 15 jun 15 jul 15 aug 15 afgevlakt bruto BRON: NBB, Verwerking: POM West Vlaanderen. Figuur 22: Conjunctuurcurve dienstverlening aan bedrijven voor West Vlaanderen Saldo van positieve en negatieve antwoorden nov 13 dec 13 jan 14 feb 14 mrt 14 apr 14 mei 14 jun 14 jul 14 aug 14 sep 14 okt 14 nov 14 dec 14 jan 15 feb 15 mrt 15 apr 15 mei 15 jun 15 jul 15 aug 15 afgevlakt bruto BRON: NBB, Verwerking: POM West Vlaanderen. 23

25 1. OVERZICHTSTABEL VOOR WEST VLAANDEREN Tabel 1: Evolutie van de sociaaleconomische indicatoren en de conjunctuur in West Vlaanderen (1) Indicator Eenheid Datum Waarde Wijziging op jaarbasis Arbeidsmarkt - nwwz totaal aantal aug ,7% - nwwz mannen aantal aug ,3% aandeel 52,4% +,2%punt - nwwz vrouwen aantal aug ,1% aandeel 47,6%,2%punt - nwwz <25 jaar aantal aug ,5% aandeel 27,3%,8%punt - nwwz >5 jaar aantal aug ,3% aandeel 27,2% +2,3%punt - nwnwz aantal jun ,8% - ontvangen vacatures (2) aantal aug ,6% - lopende vacatures einde maand (2) aantal aug ,5% - tijdelijke werkloosheid gem. aantal jun ,5% Consumenten - vergunde woningen (nieuwbouw) (3) aantal apr ,1% - vergunde woningen (renovatie) (3) aantal apr ,6% - begonnen woningen (nieuwbouw) (3) aantal maa ,5% - omzet kleinhandel mio euro kw ,5% - inschrijvingen nieuwe personenwagens aantal aug ,5% - inschrijvingen tweedehandspersonenwagens aantal aug ,% Producenten - omzet mio euro kw ,6% - investeringen mio euro kw ,9% - starters aantal jun ,% - faillissementen aantal jul/aug 96 11,1% banen verloren door faillissementen aantal aug ,2% - conjunctuurindicator brutowaarde aug 215 8,5 +6 punten (1) Indicatoren die ongunstig evolueerden zijn gemarkeerd. (2) NEC, exclusief interim vacatures. (3) Voorlopige cijfers. BRON: VDAB, RVA, FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), FEBIAC, NBB, Graydon, Verwerking: POM West Vlaanderen. 24

26 11. DIAMANT VOOR WEST VLAANDEREN De diamant van West Vlaanderen geeft de evolutie weer van de verschillende sociaaleconomische indicatoren in een bepaalde periode (bijvoorbeeld een kwartaal of een jaar) ten opzichte van dezelfde periode een jaar eerder. De diamant van West Vlaanderen bestaat uit een assenstelsel waarop met een stip de waarden van verschillende indicatoren zijn weergegeven. De stippen zijn verbonden met een lijn. Zij vormen de diamant. Op de verticale as staat de schaalindeling ingetekend, die in feite de procentuele verbetering of verslechtering van de indicatoren weergeeft. Bij een stationaire toestand (% groei) wordt een figuur verkregen zoals aangeduid door de centrale veelhoek. Bij een verbetering van de indicator liggen de waarden buiten de centrale veelhoek. Bij een verslechtering vallen de stippen binnen de centrale veelhoek. Als alle waarden in gunstige zin evolueren, dan is de diamant groter dan de centrale veelhoek. Bij de opmaak van dit conjunctuuroverzicht beschikten we over volledige informatie voor het eerste semester van 215 voor alle geanalyseerde sociaaleconomische indicatoren, m.u.v. de cijfers over de bouw (tot en met april). De evolutie in het eerste semester van 215 ten opzichte van hetzelfde semester van 214 wordt gevisualiseerd in figuur 23. Het beeld van de diamant bevestigt het over het algemeen positieve beeld en dus de goeie conjuncturele evolutie. De bijzonder negatieve evolutie van de vergunde nieuwbouwwoningen kunnen we als uitzonderlijk beschouwen en is los te zien van enige conjuncturele trend want te verklaren door het anticipatie effect op de verstrenging van de E peil norm bij nieuwbouw. Ook de daling van het aantal starters heeft een administratieve verklaring, met name de invoering van de btw plicht voor advocaten. Bijna alle andere indicatoren evolueerden gunstig met uitzondering van de vergunde renovatiewoningen en de inschrijving van nieuwe personenwagens. Het herstel van het consumentenvertrouwen laat bijgevolg nog even op zich wachten. 25

27 Figuur 23: Evolutie van de sociaaleconomische indicatoren in West Vlaanderen in het eerste semester van 215 ten opzichte van het eerste semester van 214* *Bouwstatistiek: cijfers van april BRON: VDAB, RVA, FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), FEBIAC, Graydon, Verwerking: POM West Vlaanderen. 26

28 12. SOCIAALECONOMISCHE INDICATOREN EN CONJUNCTUUR IN HET VLAAMSE GEWEST Figuur 24: Conjunctuurcurve industrie voor het Vlaamse Gewest 16 (a) Saldo van positieve en negatieve antwoorden nov 13 dec 13 jan 14 feb 14 mrt 14 apr 14 mei 14 jun 14 jul 14 aug 14 sep 14 afgevlakt bruto okt 14 nov 14 dec 14 jan 15 feb 15 mrt 15 apr 15 mei 15 jun 15 jul 15 aug 15 (a) Voor het Vlaamse Gewest bestaat er geen globale synthetische conjunctuurcurve. BRON: NBB, Verwerking: POM West Vlaanderen. 16 Voor de gewesten bestaat er geen globale synthetische conjunctuurcurve. Dit om te vermijden dat een gemengde samengestelde curve berekend wordt, aangezien op het niveau van de gewesten een aparte methodologie gehanteerd wordt voor het berekenen van de industrie enerzijds en de handel en de bouw anderzijds. Bij de provincies stelt dit probleem zich niet aangezien alle sectorberekeningen volgens een zelfde methodologie gebeuren. 27

29 Tabel 2: Evolutie van de sociaaleconomische indicatoren en de conjunctuur in het Vlaamse Gewest (1) Indicator Eenheid Datum Waarde Wijziging op jaarbasis Arbeidsmarkt - nwwz totaal aantal aug ,3% - nwwz mannen aantal aug ,1% aandeel 52,4% +,2%punt - nwwz vrouwen aantal aug ,7% aandeel 47,6%,2%punt - nwwz <25 jaar aantal aug ,5% aandeel 22,6% 1,2%punt - nwwz >5 jaar aantal aug ,4% aandeel 26,2% +2,3%punt - nwnwz aantal jun ,2% - ontvangen vacatures (2) aantal aug ,1% - lopende vacatures einde maand (2) aantal aug ,6% - tijdelijke werkloosheid gem. aantal jun ,1% Consumenten - vergunde woningen (nieuwbouw) (3) aantal apr ,2% - vergunde woningen (renovatie) (3) aantal apr ,4% - begonnen woningen (nieuwbouw) (3) aantal maa ,7% - omzet kleinhandel mio euro kw ,9% - inschrijvingen nieuwe personenwagens aantal aug ,% - inschrijvingen tweedehandspersonenwagens aantal aug ,1% Producenten - omzet mio euro kw ,9% - investeringen mio euro kw ,7% - starters aantal jun ,1% - faillissementen aantal jul/aug ,7% (1) Indicatoren die ongunstig evolueerden zijn gemarkeerd. (2) NEC, exclusief interim vacatures. (3) Voorlopige cijfers. BRON: VDAB, RVA, FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), FEBIAC, NBB, Graydon, Verwerking: POM West Vlaanderen. 28

30 13. BESLUIT Bij de analyse van de recente evolutie van de diverse sociaaleconomische indicatoren voor West Vlaanderen waren de tekenen van conjunctureel herstel duidelijk. De arbeidsmarktindicatoren en de indicatoren van het producentenvertrouwen evolueerden gunstig. Het herstel van het consumentenvertrouwen zal ongetwijfeld volgen als de arbeidsmarkt gunstig blijft evolueren. Arbeidsmarktindicatoren In West Vlaanderen zet de dalende trend van de werkloosheid zich voort, ondanks de strenger geworden regels voor oudere werkzoekenden om zich uit te schrijven. De jeugdwerkloosheid daalt sterker dan de totale werkloosheid, wat typerend is voor een aantrekkende conjunctuur. Jongeren vinden sneller een job wanneer ze de arbeidsmarkt betreden. De VDAB ontvangt ook meer vacatures binnen het normaal economisch circuit en er waren in de eerste acht maanden van 215 minder werkzoekenden per openstaande vacature in vergelijking met het jaar 214. De concurrentie tussen de werkzoekenden neemt dus af, maar voor de werkgever neemt de arbeidsmarktkrapte toe omdat er minder werkzoekenden beschikbaar zijn voor een vacature. Ook deze evolutie is typerend voor een verbeterende conjunctuur. Ook in het Vlaamse Gewest verbetert de arbeidsmarktsituatie. Bij de werkzoekende mannen is er echter vooralsnog geen daling van de werkloosheid. De jeugdwerkloosheid daalt wel aanzienlijk. Net zoals in West Vlaanderen stellen we in het Vlaamse Gewest als geheel vast dat de werkgevers meer vacatures aanbieden bij de VDAB en dat er op het einde van de maand systematisch meer openstaande vacatures zijn voor de werkzoekenden. Producentenvertrouwen De tijdelijke werkloosheid in West Vlaanderen daalde in de geanalyseerde periode van 215. Daarnaast zagen we omzet en investeringen stijgen in de eerste jaarhelft. Ook zien we zelfs abstractie makend van de kunstmatige toename van het aantal starters omwille van de invoering van de btw plicht voor advocaten een zichtbare toename van het aantal starters in 215. Samen met een dalend aantal stopzettingen betekent dit dat de nettogroei van het aantal ondernemingen groter wordt. Positief voor het producentenvertrouwen in West Vlaanderen is voorts dat het aantal faillissementen, evenals het aantal verloren jobs dat met die faillissementen gepaard gaat, afnemen. Ook in het Vlaamse Gewest daalt de tijdelijke werkloosheid en stijgen omzet en investeringen. Met betrekking tot het aantal starters zien we dat de invoering van de btw plicht voor advocaten begin 214 een groter effect heeft op de statistiek. Dit heeft te maken met de kleinere vertegenwoordiging van de zakelijke dienstverlening waaronder de advocatuur in West Vlaanderen dan elders in Vlaanderen. Het aantal stopzettingen daalde in Vlaanderen minder sterk dan in West Vlaanderen waardoor de nettogroei in Vlaanderen ook minder sterk stijgt dan in West Vlaanderen. In Vlaanderen was er ook een daling van het aantal faillissementen en het aantal verloren jobs, maar telkens minder uitgesproken als in West Vlaanderen. Consumentenvertrouwen De evolutie van de statistiek van de vergunde nieuwbouwwoningen wordt sterk beïnvloed door het 29

31 anticipatie effect van de tweejaarlijkse verstrengingsronde van het toegelaten E peil. Hierdoor was er in West Vlaanderen een hele sterke stijging van het aantal vergunde nieuwbouwwoningen begin 214 en een terugval naar historisch lage niveaus begin 215. De statistiek van de begonnen nieuwbouwwoningen volgt die trend met enkele maanden vertraging. Het aantal vergunde renovatiewoningen steeg nog in het eerste kwartaal van 215 op jaarbasis, maar daalde in april. De omzet in de kleinhandel daalde nog in het eerste kwartaal van 215; maar kende in het tweede kwartaal van 215 al een kleine toename. Zowel wat het aantal inschrijvingen van nieuwe als tweedehands personenwagens betreft, stelden we recent al enkele maanden een toename op jaarbasis vast, na een hele periode met overwegend afnames op jaarbasis, die bij de nieuwe personenwagens groter waren dan bij de tweedehands personenwagens. De vaststellingen m.b.t. de evolutie van het aantal vergunde nieuwbouwwoningen, het aantal begonnen nieuwbouwwoningen en het aantal vergunde renovatiewoningen zijn in het Vlaamse Gewest gelijklopend aan die van West Vlaanderen. Hetzelfde geldt voor de inschrijving van nieuwe en tweedehands personenwagens. De dalingen waren wel minder groot dan in West Vlaanderen. De omzet in de kleinhandel kende in het Vlaamse Gewest kleine stijgingen in het eerste en tweede kwartaal van