PROJECTPLANNINGSHANDBOEK

Transcriptie

1 ...eenvoudig beter PROJECTPLANNINGSHANDBOEK richtlijnen voor automatische lichtsturing/-regeling door toepassing van aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders blue mode Nederlands

2 Voorwoord VERLICHTING SYSTEMEN EN OPLOSSINGEN VOOR AUTOMATISCHE LICHTSTURING/-REGELING Met dit planningshandboek voor aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders bieden wij u een eenvoudige en snelle manier om uw klanten overtuigend kennis te laten maken met nieuw energiebesparingspotentieel. Verlichting is een substantiële kostenfactor in het energieverbruik van een gebouw. Bij sommige gebouwen kan deze wel oplopen tot 50 % van de totale stroomkosten. Licht is tegenwoordig een belangrijk onderwerp geworden. ESYLUX staat voor moderne, milieuvriendelijke en energiezuinige producten. Licht voor zicht voor een optimale verlichting Licht voor details om accenten aan te brengen Licht voor sfeer als decoratief element Licht voor besparing voor een energiebewuste verlichting Licht voor beveiliging als afschrikmiddel 2

3 Inhoud Voorwoord 2-13 De onderneming 4-5 Onze visie 6-7 Energiebesparing 8-9 Energie-efficiëntie Energiebesparingspotentieel Technische informatie blue mode technologie DALI/DSI Digitaal lichtmanagement KNX (EIB) Intelligente gebouwtechniek Passief infrarood technologie 20 Werkingsprincipe infrarood 20 Passief infrarood melders Detectie 21 Positionering 22 Inbedrijfstelling/instellingen fabrieksprogramma 22 Schakelkanaal verlichting 23 Schakelkanaal HVAC 23 Handbediening 23 Volautomatische modus 24 Halfautomatische modus 24 Uitbreiding van het detectiebereik 25 Parallelschakeling van bewegingsmelders 25 Master-slave-schakeling van aanwezigheidssensoren 26 Constante lichtregeling Akoestische sensor 29 Werkingsprincipe DALI/DSI 30 Werkingsprincipe KNX (EIB) 31 Installatie-instructies/storingsbronnen 32 Inschakelstromen van voorschakelapparaten 33 Toepassing / montage / inbedrijfstelling Toepassingsmogelijkheden Montagevoordelen Inbedrijfstelling Productoverzicht Keuzematrix Aanwezigheidssensoren Bewegingsmelders Projecteringsvoorbeelden Binnen Kantoorruimte Kantoortuin Vergaderruimte Geldautomaat-/zelfbedieningsruimte Nis/kopieerruimte Bergruimte Trappenhuis Toiletruimte/natte ruimte Klaslokaal/collegezaal Sporthal Garage Ziekenhuisgang Hoge opslagruimte Archief/bibliotheek Buiten Vrijstaand huis Rijtjeshuis/twee-onder-een-kap Accessoires Aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders Afstandsbedieningen Informatie Schakelschema s Detectiebereik FAQ Aantekeningen 115 Woordenlijst ESYLUX totaaloverzicht

4 ESYLuX De onderneming DE ONDERNEMING STERK GEGROEID EN KLAAR VOOR DE TOEKOMST ESYLUX is een gerenommeerde fabrikant van innovatieve producten voor energiebesparing, veiligheid en comfort. Het zwaartepunt van ESYLUX ligt daarbij op het ontwikkelen, produceren en wereldwijd op de markt brengen van installatie- en gebruiksvriendelijke producten. Zowel de hoofdvestiging als het Europese logistiek centrum bevinden zich in Ahrensburg bij Hamburg. De geschiedenis van de ondernemingsgroep gaat daarbij terug tot het jaar

5 ESYLuX De onderneming ESYLUX Norge ESYLUX Suomi ESYLUX Danmark ESYLUX Sverige ESYLUX Russia ESYLUX Nederland ESYLUX Deutschland ESYLUX Belgium ESYLUX Swiss ESYLUX Österreich ESYLUX Portugal ESYLUX South-Africa EXCLUSIEVE VERKOOP VIA DE VAKHANDEL Al sinds de begindagen van de ondernemingsgroep vindt de Europese verkoop van onze kwaliteitsproducten exclusief plaats via de vakgroothandel. Eigen handelsondernemingen in tal van Europese landen en competente medewerkers in de buiten- en binnendienst staan garant voor een uitgebreide klantenservice die voldoet aan de hoge kwaliteitseisen van ESYLUX. Een modern logistiek centrum en de grote motivatie van de medewerkers zorgen voor een ongeëvenaarde kwaliteit van de levering. Met talloze bezoeken aan elektro-installatiebedrijven en adviesbureaus, deelname aan vakbeurzen, opendeurdagen en regelmatige evenementen voor de vakhandel heeft het ESYLUX - team de gebruikers in persoonlijke gesprekken overtuigd van de mogelijkheden die ESYLUX-producten bieden. 5

6 ESYLuX onze visie ONZE VISIE KWALITEIT, INNOVATIE EN DOORONTWIKKELING ESYLUX beschikt in de hoofdvestiging over een hypermoderne onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling. Dat is één van de redenen dat talrijke octrooien en gedeponeerde tekeningen en modellen op naam staan van ESYLUX. Een andere reden is de motivatie om eenvoudig beter te zijn. Daarvoor werkt ESYLUX niet alleen samen met onafhankelijke instituten, hogescholen en universiteiten, ook persoonlijk contact met klanten zien wij als positieve stimulans voor de doorontwikkeling van onze producten. Zo verloopt het kwaliteitsbeheer volgens de procesgerichte ISO 9001-norm. En de kwaliteitscontroles in combinatie met uitgebreide producttests zijn op één ding gericht: tevreden klanten, nu en in de toekomst. 6

7 ESYLuX onze visie EENVOUDIG BETER TRENDS ZETTEN MET EIGEN ONTWIKKELINGEN Onder het motto...eenvoudig beter staat ESYLUX voor innovatieve en efficiënte producten die het leven eenvoudiger, veiliger en comfortabeler maken. Alle producten van ESYLUX kenmerken zich door modern design, installatie- en bedieningsgemak en hoogwaardige kwaliteit. 7

8 ESYLuX energiebesparing ENERGIEBESPARING GOED VOOR KLIMAAT EN MILIEU De groeiende interesse voor energiebesparing en milieubescherming vraagt om innovatieve producten die goed zijn voor mens en milieu. Door aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders van ESYLUX toe te passen kunt u een grote bijdrage leveren aan het terugdringen van het energieverbruik, en dus kosten besparen. Daarbij komt dat energie-efficiëntie tegenwoordig één van de sleutelwoorden is in de moderne elektroinstallatie. De uitdaging bestaat uit het bereiken van hoge functionaliteit met zo min mogelijk energieverbruik. Producten van ESYLUX realiseren in en op allerlei gebouwen een buitengewoon groot potentieel aan energiebesparingsmogelijkheden. Dit zorgt niet alleen voor aanzienlijk lagere exploitatiekosten van een gebouw, maar verlaagt ook de CO 2 -uitstoot en helpt zo het klimaat te beschermen. 8

9 ESYLuX energiebesparing VERLICHTING ALLEEN ALS HET NODIG IS Aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders van ESYLUX zorgen voor een intelligente en energiezuinige verlichting. Op basis van daglicht en aanwezigheid van personen zorgt dit innovatieve systeem voor een optimale verlichting. Bovendien is met de ESYLUX aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders ook de verwarming, airco en ventilatie automatisch te sturen en af te stemmen op de behoefte. Ontdek de vele toepassingsmogelijkheden: Of het nu gaat om scholen, instellingen, openbare gebouwen, kantoren, hotels, verzorgings- en ziekenhuizen of de horeca, de toepassingsmogelijkheden zijn haast eindeloos. 9

10 ESYLuX energie-efficiëntie ENERGIE-EFFICIËNTIE DE EUROPESE NORM EN De Europese Gemeenschap stimuleert het gebruik van energiebesparende technologieën. De Europese norm EN ( Energieprestaties van gebouwen Invloed van gebouwautomatisering, regelingen en gebouwbeheer ) is opgesteld in het kader van de uitvoering op Europees niveau van de richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen (Energy Performance of Buildings Directive EPBD) 2002/91/EG. De norm beschrijft methoden voor de boordeling van de invloed van gebouwautomatisering en technisch gebouwbeheer op het energiegebruik van gebouwen. Daarvoor zijn de vier energieklassen A t/m D geïntroduceerd. Gebouwen worden op basis van de aanwezige gebouwautomatiseringssystemen in één van deze klassen ingedeeld. Voor elke klasse kan, op basis van het type gebouw en het gebruik ervan, het besparingspotentieel voor thermische en elektrische energie worden berekend. De tabel hiernaast laat bijvoorbeeld in de klasse A en B de grootste besparing zien bij de lichtregeling/-sturing door middel van ESYLUX aanwezigheidssensoren. 10

11 ESYLuX energie-efficiëntie FUNCTIELIJST EN INDELING VAN ENERGIEKLASSEN VOOR VERLICHTING A B C Constante lichtregeling In-/uitschakelen met behulp van aanwezigheidssensoren Daglichtafhankelijke lichtsturing In-/uitschakelen met behulp van aanwezigheidssensoren Lichtintensiteit kan handmatig worden ingesteld/gedimd Handmatig in-/uitschakelen via centrale bediening D Handmatig in-/uitschakelen 11

12 ESYLuX energiebesparingspotentieel INNOVATIE EN TECHNIEK AANWEZIGHEIDSSENSOREN EN BEWEGINGSMELDERS VAN ESYLUX Besparen energie, zorgen voor veiligheid en bieden comfort Innovatieve techniek garandeert een snelle en voordelige montage Fabrieksprogramma s en afstandsbediening maken een snelle inbedrijfstelling mogelijk Monteren aansluiten klaar Het assortiment van ESYLUX is zeer uiteenlopend. Of het nu gaat om plafond- of wandmontage, opbouw of (semi-)inbouw, binnen of buiten, schakelen of dimmen, 230 V, V, DALI of KNX (EIB), voor elke toepassing is er wel een oplossing ENERGIEBESPARING Het natuurlijke daglicht wordt optimaal benut. Bij voldoende daglicht wordt de verlichting steeds uitgeschakeld Verwarming, ventilatie en airco worden energie-efficiënt gestuurd op basis van uw aanwezigheid in de ruimte of het gebouw VEILIGHEID De verlichting gaat automatisch aan als iemand de ruimte binnenkomt en er onvoldoende natuurlijk daglicht is Nooit meer zoeken naar het lichtknopje en nooit meer in het donker staan COMFORT De verlichting gaat automatisch uit als er niemand meer in de ruimte aanwezig is Om comfortabel te werken kan een constant lichtniveau worden bereikt door het aanwezige daglicht gericht bij te lichten met kunstlicht (constante lichtregeling) 12

13 ESYLuX energiebesparingspotentieel Voorbeeld van energiebesparingspotentieel in een administratiekantoor Een bestaand kantoorgebouw moet gemoderniseerd en energie-efficiënt worden. Het kantoorgebouw bestaat uit 4 verdiepingen met in totaal 120 kantoren, 1 ondergrondse garage, 5 gangen, 2 interne trappenhuizen en 8 toiletruimtes. De modernisering verloopt in drie fasen: Fase 1: Fase 2: Fase 3: Verlichting modernisering van armaturen en sturing via aanwezigheidssensoren of bewegingsmelders Warmte-isolatie en modernisering van verwarming, ventilatie en airco Aanschaf van moderne en energiebesparende kantoorapparatuur Voorbeeld fase 1: Modernisering van armaturen en sturing via ESYLUX aanwezigheidssensoren of bewegingsmelders Installatie van in totaal 165 ESYLUX aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders. De investeringskosten voor het installeren van de sensoren bedraagt ca ,00 euro en verdienen zichzelf al na 2 jaar terug. Voor modernisering Na modernisering Stroomverbruik ,36 kwh/jaar ,44 kwh/jaar Stroomkosten ,32 EUR/jaar 8.740,27 EUR/jaar CO 2 -uitstoot 88,68 t/jaar 28,61 t/jaar Stroomkostenbesparing ,05 EUR/jaar Besparing ca. 70 % CO 2 -reductie 60,07 t/jaar 13

14 TEChnISChE InFoRMATIE blue mode blue mode blue mode INDICATIE VAN DE PROGRAMMEERMODUS De ESYLUX blue mode technologie maakt inbedrijfstelling en programmering van ESYLUX aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders zonder schakelbelasting mogelijk en verlengt daarmee de levensduur van de aangesloten lampen en relais aanzienlijk. De programmeermodus wordt weergegeven door middel van een in de melder geïntegreerde blauwe LED die elke programmeerstap duidelijk aangeeft. Ook in de testmodus, bijvoorbeeld bij het instellen van het detectiegebied, geeft de LED duidelijke signalen zonder vertraging. Om de aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders nog sneller, eenvoudiger en veiliger te kunnen programmeren zijn alle stappen binnen enkele seconden uit te voeren met behulp van de afstandsbediening. Aangezien het programmeren gebeurt zonder steeds de lichtbronnen te schakelen, kan dit in bijvoorbeeld kantoren tijdens normale werktijden plaatsvinden zonder dat de aanwezigen worden gestoord door verlichting die telkens aan en uit gaat. 14

15 TEChnISChE InFoRMATIE blue mode LAAG OPGENOMEN VERMOGEN EN LANGE LEVENSDUUR Een optimale sturing van de verlichting naar behoefte met behulp van aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders van ESYLUX zorgt voor een energiebesparing tot wel 70 %. Door intensieve onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten zet ESYLUX echter ook nieuwe maatstaven voor kwaliteit. Zo is het ontwikkelingsteam erin geslaagd het opgenomen vermogen bij de aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders met wel 90 % te reduceren. Dit bespaart extra energie en helpt het milieu duurzaam te beschermen. 15

16 TEChnISChE InFoRMATIE Dali/Dsi blue mode EENVOUDIG EN DIGITAAL LICHTMANAGEMENT AANWEZIGHEIDSSENSOR MET DALI/DSI TECHNIEK DALI = Digital Adressable Lighting Interface als gestandaardiseerde interface voor het sturen van EVSA s voor fl uorescentielampen via digitale stuursignalen. DSI = Digital Serial Interface voor het digitaal sturen van EVSA s met DSI-interface (seriële, asynchrone interface) Optimale, vereenvoudigde, digitale vorm van communicatie Storingsvrije overdracht geen afgeschermde stuurkabels nodig Stuurkabel zonder polariteit Stuur- en voorschakelapparaten kunnen op verschillende netfasen worden aangesloten Te combineren met diverse EVSA-merken Gelijk lichtniveau voor alle lichtbronnen/synchroon dimmen 16

17 TEChnISChE InFoRMATIE Dali/Dsi Gemakkelijk en snel te installeren gepolariseerd Afstandsbediening Mobil-PDi/Dali Met de universele service-afstandsbediening Mobil-PDi/Dali kunnen diverse parameters zonder ladder snel en exact worden ingesteld, bijv. de automatische inleesfunctie voor de lichtwaarde, verlichting AAN/UIT, programmering van nalooptijden, oriëntatieverlichting AAN/UIT, schakelen tussen vol- en halfautomatisch en vele andere programmafuncties. Werkingsprincipe Adrestoewijzing van de aangesloten apparaten/evsa s is niet nodig. Alle EVSA s worden via het broadcast-adres tegelijkertijd geactiveerd. Er kunnen max. 15 stuks DALI/DSI-EVSA s per kanaal worden aangesloten. De aanwezigheidssensor beschikt over twee kanalen/uitgangen. Kanaal C1 heeft betrekking op de lichtmeting en regeling van het master-kanaal. Kanaal C2 is ondergeschikt aan kanaal C1. Eenvoudig en snel te monteren Slave-ingang ter uitbreiding van het detectiebereik met standaard-slave 230 V 10 % of 20 % van de lichtsterkte als oriëntatieverlichting Geïntegreerd fabrieksprogramma dus direct klaar voor gebruik 17

18 TEChnISChE InFoRMATIE (eib) INTELLIGENTE GEBOUWTECHNIEK AANWEZIGHEIDSSENSOR MET (EIB) TECHNIEK Voor een intelligente en energiezuinige lichtsturing plus sturing van verwarming, ventilatie of airco op basis van aanwezigheid. Te gebruiken in het KNX-bussysteem (EIB), TP (twisted-pair/2-draads bus) in combinatie met andere KNX-componenten. Eenvoudige configuratie dankzij productspecifieke applicatie Flexibele aanpassing schakelen of dimmen Schakelen/dimmen met de eindgebruiker-afstandsbediening Mobil-PDi/User Complete apparatuur inclusief buskoppeling 18

19 TEChnISChE InFoRMATIE (eib) Instellen van parameters en functies Voorbeeld van het programmeren van communicatieobjecten (PD-C360i/24 KNX). Het instellen van parameters en functies vindt plaats via ETS (Engineering Tool Software, vanaf ETS2 V1.2). ETS3 [Topologie in Esylux] Bestand Bewerken Beeld Inbedrijfname Diagnose Extras Venster Help Esylux 1 Nieuwe zone Nieuwe lijn Esylux PD-C360i/24 KNX Nu... Naam Lengte C R W T U Data Type Prioriteit 0 C W Ingang kanaal 1/2/3: Blokkeren 1 bit Low 1 C W Ingang kanaal 1/2: Oriëntatieverlichting schakelen 1 bit Low Ingang kanaal 1: Handmatig aan/uit 1 bit Low 2 C W Ingang kanaal 1: Handmatig dimmen 4 bit Low 3 C W Ingang kanaal 1: Handmatige dimwaarde 1 Byte Low 4 C W Uitgang kanaal 1: Aan/uit 1 bit 5 C - - T - Low Uitgang kanaal 1: Dimmen 4 bit 6 C - - T - Low Uitgang kanaal 1: Dimwaarde 1 Byte 7 C - - T - Low Ingang kanaal 2: Handmatig aan/uit 1 bit 8 C W Low Ingang kanaal 2: Handmatig dimmen 4 bit 9 C W Low Ingang kanaal 2: Handmatige dimwaarde 1 Byte 10 C W Low Uitgang kanaal 2: Aan/uit 1 bit 11 C - - T - Low Uitgang kanaal 2: Dimmen 4 bit 12 C - - T - Low Uitgang kanaal 2: Dimwaardes 1 Byte 13 C - - T - Low Ingang kanaal 3: Handmatig aan/uit 1 bit 14 C W Low Uitgang kanaal 3: Aan/uit 1 bit 15 C - - T - Low Uitgang lichtwaarde 2 Byte 16 C - - T - Low Uitgang statusmelding 1 bit 17 C - R T - Low Ingang aanwezigheid (HVAC): Blokkeren 1 bit 18 C W Low Uitgang aanwezigheid (HVAC): Aan/uit 1 bit 19 C - - T - Low Ingang aanwezigheid van slave/master 1 bit 20 C W Low Uitgang eigen aanwezigheid 1 bit 21 C - - T - Low Uitgang alarm 1 bit 22 C - - T - Low Ingang Reset 1 bit 23 C W Low Gereed Serial PEI16 - COM van 15 geselecteerd Afstandsbediening Mobil-PDi/User De eindgebruiker-afstandsbediening Mobil-PDi/User maakt het mogelijk om met een druk op de knop tijdelijk twee afzonderlijke lichtscènes op te slaan en te schakelen/dimmen zonder software-instellingen te wijzigen. Toepassingsvoorbeelden PD-C360i/8 KNX,.../24 KNX ECO,.../8 mini KNX,.../12 mini KNX PD-C360i/24 KNX Sensoringang Keuze uit: master of slave Sensoringangen verlichting 1 en 2 Keuze uit: master of slave Ingangen Keuze uit oriëntatieverlichting waarde 1 of 2 Blokkeringen verlichting/hvac Sensoringang verlichting 3 Blokkeringen verlichting/hvac Keuze uit oriëntatieverlichting waarde 1 of 2 Uitgangen Schakelt op basis van daglicht en aanwezigheid, instelling C2 ten opzichte van C1 Dimt op basis van daglicht en aanwezigheid, instelling C2 ten opzichte van C1 Schakelt op basis van aanwezigheid Schakelt op basis van daglicht en aanwezigheid Schakelt op basis van daglicht en aanwezigheid Dimt op basis van daglicht en aanwezigheid Schakelt op basis van aanwezigheid 19

20 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes Passief infrarood technologie A B infraroodbeelden van een persoon in verschillende jaargetijden Met ESYLUX aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders kan licht doelgericht en bewust worden ingezet. De apparatuur schakelt de verlichting automatisch in en uit, afhankelijk van de omgevingshelderheid en de aanwezigheid van personen. Dat is mogelijk dankzij de passief infrarood technologie, waarbij ingebouwde infraroodsensoren warmtestraling registreren en omzetten in een meetbaar elektrisch signaal. Levende wezens, waaronder de mens, zenden warmtestraling uit. Deze straling ligt in het zogeheten infraroodspectrum en is voor het menselijk oog niet zichtbaar (fig. A/B). Het warmtebeeld toont de temperatuurverdeling over het lichaamsoppervlak in het infraroodspectrum van licht. De warmtestraling wordt via een optisch lenzensysteem gebundeld en op de infraroodsensoren geprojecteerd. Veranderingen in de warmtestraling (temperatuurverschillen) die ontstaan door een beweging, worden door de sensoren geregistreerd en in een elektrisch signaal omgezet. De elektronica van het apparaat verwerkt dit signaal en schakelt de aangesloten apparatuur op basis van de ingestelde parameters. Werkingsprincipe infrarood C Passieve zone Actieve zone Het optische lenzensysteem bundelt de straling en projecteert deze op de infraroodsensor. Daarbij wordt het detectiebereik in actieve en passieve zones ingedeeld. Alleen de actieve zones worden op de infraroodsensor geprojecteerd. Het is van belang dat het lichaam zich dwars ten opzichte van de zones beweegt. Zo valt een verandering in infraroodstraling van de ene actieve zone naar de andere sneller op en wordt er eerder een signaal afgegeven (fig. C). Passief infrarood melders D 2,50 m Passief infrarood melders van ESYLUX kunnen worden verdeeld in twee productgroepen die zich onderscheiden in hun toepassingsgebied en schakelgedrag. E 1,10 m Bewegingsmelders Reageren op grotere bewegingen. Toepassing buiten, meestal voor doorgangen (fig. D). Toepassing ook in ruimtes zonder daglicht of met beperkt daglicht of voor kortstondig gebruik (fig. E). Beschikken over enkelvoudige lichtmeting: Bij onvoldoende omgevingshelderheid (omgevingslicht ligt onder de lichtwaarde die op de melder is ingesteld) wordt de verlichting = kunstlicht ingeschakeld, zodra een beweging wordt gedetecteerd. Na inschakeling wordt de lichtmeting gedeactiveerd (verandering in daglicht wordt ondertussen niet waargenomen). Enkelvoudige schakeluitgang (verlichting) die afhankelijk van omgevingshelderheid en beweging geschakeld wordt. 20

21 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes Passief infrarood melders Aanwezigheidssensoren Reageren zelfs op de kleinste bewegingen (aanwezigheid), speciaal voor zittende activiteiten (fig. F). Toepassing in ruimtes met voldoende daglicht of voor langer gebruik. Beschikken over menglichtmeting (fig. G): Daarbij wordt zowel het daglicht als het kunstlicht gemeten. Bij onvoldoende omgevingshelderheid (omgevingslicht ligt onder de lichtwaarde die op de melder is ingesteld) wordt de verlichting = kunstlicht ingeschakeld, zodra een beweging wordt gedetecteerd. Na inschakeling blijft de lichtmeting geactiveerd, waardoor bij voldoende daglicht het kunstlicht ondanks beweging kan worden uitgeschakeld. Een schakelkanaal (verlichting) wordt geschakeld op basis van daglicht en aanwezigheid. Een tweede schakelkanaal (HVAC = Heating Ventilation Air Conditioning verwarming, ventilatie, airco) wordt alleen geschakeld op basis van aanwezigheid. Optioneel met 1-10 V = contact voor een gerichte regeling van een constant lichtniveau op basis van aanwezigheid en daglicht. 100% Werkplek Recht voor de melder Loopzone/schuin voor de melder energieverbruik 0% voldoende daglicht 6 uur 12 uur 20 uur A = afwezig = kunstlicht F G Detectie Beweging dwars op de sensor is optimaal voor de detectie. Bij een directe en frontale benadering is het voor de sensor moeilijk om een temperatuursverandering te herkennen, waardoor het bereik aanzienlijk kleiner is (fig. H). Hoe hoger de montagehoogte, des te groter het bereik. De gevoeligheid wordt echter kleiner, omdat de individuele passieve en actieve zones groter worden (fig. I). Schommelingen van de omgevingstemperatuur in verschillende seizoenen kunnen leiden tot veranderingen in bereik. Hartje zomer is het temperatuurverschil tussen de omgeving en het te detecteren lichaam klein, en in de winter wordt het lichaam door warme kleding geïsoleerd. Omgevingsinvloeden zoals sneeuw, regen en mist absorberen de infraroodstraling en kunnen het bereik verminderen (fig. D). Vrij zicht van de sensoren is essentieel, want de warmtestraling dringt niet door vaste objecten zoals muren, deuren, ramen en glazen scheidingswanden heen (fig. J). Toegangen, zoals deuren, moeten volledig worden afgedekt door detectiezones. Bij doorgangszones met entree moet de melder zo worden geplaatst, dat de entree in de binnenste detectiezone Recht voor de melder valt. Personen kunnen zich soms ook buiten de detectiezone bevinden, wanneer meerdere melders samen de verlichting schakelen. Voor aanwezigheidssensoren geldt: Wandaanwezigheidssensoren zijn geschikt voor de detectie van personen, echter niet bij zittende activiteiten. Zittende personen worden op de werkplek alleen door plafondaanwezigheidssensoren gedetecteerd. Werkplek Recht voor de melder Loopzone/schuin voor de melder Ø 8 m Ø 11 m Ø 24 m Loopzone/schuin voor de melder Ø 32 m 360 3,00 m 10,00 m H I J 21

22 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes Positionering K L Een zorgvuldige projectering en positionering zijn onontbeerlijk, aangezien ook zogeheten storingsbronnen kunnen leiden tot ongewenst of niet schakelen, zoals: Bewegende planten (bomen, struiken etc.), tocht (open raam). Langslopende dieren (honden, katten etc.). Lokale warme luchtstromen van ventilatoren, luchtkokers of radiatoren (fig. K). Storingsbronnen in de buurt, bijv. lampen, televisie- en hifiapparatuur, computers, draadloze apparatuur. Laaghangende verlichting in de buurt van melders. Scheidingswanden, grote kamerplanten, kasten etc. (fig. L). Deze storingsbronnen kunnen leiden tot ongewenst schakelen of een verminderd detectiebereik. Opmerking: Met behulp van de keuzeschakelaar DIP 4 kan de gevoeligheid eenvoudig en snel worden aangepast om de beïnvloeding door storingsbronnen te reduceren (zie pagina 43). Als vermindering van de gevoeligheid de storingsbronnen niet volledig afschermt, kunnen met behulp van meegeleverde afdekclips/lensmasker ook individuele zones van de melder worden afgeschermd. Door de keuzeschakelaar op te zetten kan de gevoeligheid afnemen. In het hoofdstuk Installatie-instructies/storingsbronnen (zie pagina 32), komen diverse storingen in detail aan de orde. Inbedrijfstelling/instellingen fabrieksprogramma M Dankzij het geïntegreerde fabrieksprogramma zijn de melders en sensoren van ESYLUX direct klaar voor gebruik Parameters zijn snel, eenvoudig en tijdbesparend in te stellen zonder ladder met de afstandsbedieningen van ESYLUX, bijv. Mobil-PDi/MDi (fig. M). Natuurlijk biedt ESYLUX ook de mogelijkheid tot klantspecifieke programmering met behulp van potentiometers en/of de keuzeschakelaar DIP 1 (fig. N). N nalooptijd verlichting Lichtwaarde nalooptijd hvac 22

23 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes Schakelkanaal verlichting Als de sensor beweging detecteert en het omgevingslicht onder de ingestelde lichtwaarde ligt, dan gaat de verlichting automatisch aan. Worden er geen bewegingen meer gedetecteerd, dan gaat de ingestelde nalooptijd van start. Na afloop hiervan schakelt de verlichting uit (fig. O). Opmerking bij aanwezigheidssensor: Als het daglichtniveau echter stijgt en het omgevingslicht boven de ingestelde lichtwaarde uitkomt, dan schakelt het apparaat de verlichting automatisch uit 5 minuten nadat de ingestelde lichtwaarde is bereikt, ongeacht beweging/aanwezigheid. De verlichting kan daarna weer handmatig worden aangezet. c1 Schakelt op basis van daglicht en beweging O Schakelkanaal HVAC alleen bij aanwezigheidssensoren Het HVAC-kanaal (Heating Ventilation Air Conditioning) is een extra contact dat gebruikt kan worden voor het aansturen van onder meer verwarming, ventilatie, airco en bordverlichting. Het contact reageert alleen op beweging en wordt niet geregeld door de lichtwaarde. Worden er geen bewegingen meer gedetecteerd, dan gaat de ingestelde nalooptijd van start. Na afloop hiervan schakelt het contact uit (fig. P). c2 Schakelt op basis van aanwezigheid P Handbediening Met behulp van de ESYLUX afstandsbediening kan de aangesloten verlichting ook handmatig AAN en UIT worden gezet. Q Toelichting bij producten met impulsgeveringang: De aanwezigheidssensoren hebben een aparte S -klem voor aansluiting van een externe schakelaar (schakelaar bedrijfsstroom met nulleideraansluiting). Het apparaat kan dus op elk moment met de hand bediend worden om de verlichting individueel in of uit te schakelen (fig. Q). 23

24 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes R AAN Volautomatische modus De aanwezigheidssensoren staan standaard in volautomatische modus (fig. R): UIT of 1. Schakelkanaal verlichting Als de sensor beweging detecteert en het omgevingslicht onder de ingestelde lichtwaarde ligt, dan gaat de verlichting automatisch aan. Worden er geen bewegingen meer gedetecteerd, dan gaat de ingestelde nalooptijd van start. Na afloop hiervan schakelt de verlichting uit. AAN UIT Opmerking bij aanwezigheidssensor: Als het daglichtniveau echter stijgt en het omgevingslicht boven de ingestelde lichtwaarde uitkomt, dan schakelt de sensor de verlichting automatisch uit 5 minuten nadat de ingestelde lichtwaarde is bereikt, ongeacht beweging/aanwezigheid. De verlichting kan daarna weer handmatig worden aangezet. 2. Schakelkanaal HVAC alleen bij aanwezigheidssensoren Het contact reageert automatisch op beweging en wordt niet geregeld door de lichtwaarde. Worden er geen bewegingen meer gedetecteerd, dan gaat de ingestelde nalooptijd van start. Na afloop hiervan schakelt het contact uit. Halfautomatische modus alleen bij aanwezigheidssensoren S dip-schakelaar Afstandsbediening Met een DIP-schakelaar op de sensor of via afstandsbediening kan worden overgeschakeld naar halfautomatische modus (fig. S): 1. Schakelkanaal verlichting De verlichting moet per se handmatig worden ingeschakeld. Worden er geen bewegingen meer gedetecteerd, dan gaat de ingestelde nalooptijd van start. Na afloop hiervan schakelt de verlichting uit (fig. T). T AAN UIT of 2. Schakelkanaal HVAC Dit contact kan alleen bij de volgende sensoren in de halfautomatische modus worden geschakeld: PD-C360i/8 DIMplus, PD-C360i/24 DIMplus, PD-C360i/24 DUOplus (bij alle andere aanwezigheidssensoren is alleen volautomatisch mogelijk). Het contact moet dan per se handmatig worden ingeschakeld. Worden er geen bewegingen meer gedetecteerd, dan gaat de ingestelde nalooptijd van start. Na afloop hiervan schakelt het contact uit (fig. T). AAN UIT 24

25 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes Uitbreiding van het detectiebereik De aanwezigheidssensoren en bewegingsmelders van ESYLUX beschikken over een zeer goed bereik en grote detectiezones. Zo heeft de aanwezigheidssensor PD-C360i/8plus een bereik van ca. 8 m in diameter (montagehoogte 3 m), waarmee een oppervlakte van ca. 50 m 2 kan worden afgedekt. Als dit niet toereikend is, kan met de aanwezigheidssensor PD-C360i/24plus een bereik van ca. 24 m in diameter (montagehoogte 3 m) en een oppervlakte van ca. 450 m 2 worden afgedekt (fig. A). Mocht de detectiezone van een melder niet toereikend zijn, dan kan deze als volgt worden vergroot: 1. Parallelschakeling van ESYLUX bewegingsmelders 2. Master-slave-schakeling van ESYLUX aanwezigheidssensoren A Reactie op bewegingen Type Montagehoogte Bereik in Ø oppervlakte pd-c360i/8plus 3 m ~ 8 m ~ 50 m 2 3 m ~ 24 m ~ 450 m 2 pd-c360i/24plus 5 m ~ 28 m ~ 600 m 2 10 m ~ 32 m ~ 800 m 2 B Tip: Let erop dat een dergelijke uitbreiding slim wordt ontworpen met het oog op het gebruik en de energiezuinigheid. De toepassing van aanwezigheidssensoren of bewegingsmelders heeft als doel de verlichting gericht en automatisch te schakelen en energie te besparen door te schakelen op basis van helderheid en beweging. Het is dan ook weinig zinvol alle verlichting in een parkeergarage, een trappenhuis met 15 verdiepingen of een 100 m lange gang automatisch tegelijk te schakelen. Beter is een slimme onderverdeling in gebruikszones (fig. B). Parallelschakeling van bewegingsmelders Een parallelschakeling is bedoeld om het detectiebereik van een melder uit te breiden, wanneer het eigen detectiebereik van de melder ontoereikend is. In de tabel hiernaast staat het aanbevolen maximum aantal melders bij parallelschakeling (fig. C). In de praktijk worden echter vaak meer melders parallel geschakeld dan het maximumaantal, wat in principe geen technisch probleem vormt voor de melders. Er kunnen echter ongewenst foutieve schakelingen optreden, met de volgende soorten storingen: 1. Verlichting gaat zonder duidelijke reden steeds AAN/UIT 2. Verlichting gaat niet UIT 3. Verlichting gaat niet AAN of alleen in bepaalde zones Hoe meer melders parallel geschakeld zijn, des te moeilijker is het om de storing te achterhalen. Storingen treden vaak slechts sporadisch en op verschillende tijden op, en zijn dus lastig te lokaliseren. De eindgebruiker heeft doorgaans weinig begrip voor deze foutieve schakelingen die veel energie verspillen en beseft vaak niet hoeveel energie hij daarmee verspilt en welk comfort hij moet missen. Verder dient rekening te worden gehouden met het volgende: Parameters zoals lichtwaarde en nalooptijd kunnen op elke melder worden ingesteld. Lichtwaarde en beweging worden door elke melder gedetecteerd (fig. D). Dit is van invloed op het schakelgedrag van de afzonderlijke melders. Vanwege de verschillen in daglicht in de ruimte is het dus niet mogelijk ze allemaal tegelijk te schakelen. Een zorgvuldige projectering en positionering zijn hierbij dan ook onontbeerlijk. Verderop, in het hoofdstuk Installatie-instructies/storingsbronnen (zie pagina 32), komen de bovengenoemde storingen in detail aan de orde. Parallelschakeling van bewegingsmelders serie LUX LUX aantal melders maximaal md-c360/8 md - C360i/ 8 md-c360i/6 mini md-c360i/8 mini md-c360i/12 mini C D 25

26 TEChnISChE InFoRMATIE basisprincipes Master-slave-schakeling van aanwezigheidssensoren E Parallelschakeling van aanwezigheidssensoren is niet toegestaan! Bij aanwezigheidssensoren maken we een onderscheid tussen (fig. E): LUX MASTER SLAVE SLAVE 1. Master-apparaten = hoofdstations Schakelen van verlichting/verwarming/ventilatie/airco. Instelling van parameters, zoals lichtwaarde en nalooptijd, op de master. Lichtwaarde en aanwezigheid/beweging worden op de master gedetecteerd. Verwerking van aanwezigheids-/bewegingssignaal afkomstig van het slave-apparaat. 2. Slave-apparaten = uitbreidingen Alleen om aanwezigheid/beweging te detecteren. Geen instelling op het slave-apparaat. Doorgifte van het aanwezigheids-/bewegingssignaal aan het master-apparaat. Met behulp van de master-slave-schakeling kan het detectiebereik voordelig worden uitgebreid. Er kunnen max. 10 slaveapparaten op één master-apparaat worden aangesloten. Het instellen gaat snel en eenvoudig, omdat alleen het masterapparaat hoeft te worden ingesteld. Het master-apparaat schakelt de aangesloten verbruikers in op basis van ingestelde parameters. De slave-apparaten detecteren alleen aanwezigheid en geven bij beweging een impuls aan het master-apparaat. Zo kan een uniform schakelgedrag worden bereikt ondanks de verschillen in daglicht in de ruimte, aangezien alleen de master als referentiepunt dient voor de meting van de lichtwaarde. Installatie-instructies: Let er ook bij de master-slave-schakeling op dat een dergelijke uitbreiding slim wordt ontworpen met het oog op het gebruik en de energiezuinigheid. Een zorgvuldige projectering en positionering zijn hierbij dan ook onontbeerlijk. Meer informatie vindt u in het hoofdstuk Installatie-instructies/storingsbronnen (zie pagina 32). 26

27 TEChnISChE InFoRMATIE ConsTanTe lichtregeling Constante lichtregeling Een optimalisatie van de energiekosten kan worden bereikt door het daglicht gericht te benutten. Daarbij is de combinatie van dimbare verlichting en aanwezigheidssensoren de effectiefste oplossing. Voor een optimale verlichting van de ruimte wordt het beschikbare daglicht aangevuld met een benodigde hoeveelheid kunstlicht. De totale helderheid van de ruimte wordt zo op een constant niveau gehouden. De ESYLUX PD-C360i/8 DIMplus, PD-C360i/24 DIMplus, PD-C360i/8 mini DIM en PD-C360i/12 mini DIM zijn aanwezigheidssensoren met 360 detectiehoek voor plafondmontage. Ze beschikken over een 1-10 V = contact voor het aansturen van dynamische EVSA s en een 1-10 V = ingang voor een gerichte regeling van een constant lichtniveau op basis van aanwezigheid en daglicht (fig. A). Een groot bereik tot 24 m in diameter maakt de aanwezigheidssensoren geschikt voor toepassing in onder meer kantoren, klaslokalen, vergaderruimtes en doorgangszones met beperkt daglicht. 100% energieverbruik 0% voldoende daglicht 6 uur 12 uur 20 uur A = afwezig daglichtcurve = kunstlicht kunstlichtcurve Aanwezigheidssensor dim A B Technische informatie: De DIM-sensor kan alleen worden aangesloten op verlichting met een dimbaar elektronisch voorschakelapparaat (EVSA)/ 1-10 V stuuringang. De EVSA s worden via de stuurkabel (+/-) alleen gedimd. Het in- en uitschakelen van de verlichting gebeurt via de geschakelde uitgang L (fig. B). De aansturing vindt plaats bij een spanning van 10 V (maximale lichtwaarde, stuurkabel open) tot 1 V (minimale lichtwaarde, stuurkabel kortgesloten). De EVSA zorgt voor de benodigde stuurspanning. Deze spanning wordt geregeld via de sensor (die als stroomopnemer fungeert) volgens de instellingen van de gebruiker. De EVSA stuurt de sterkte van de aangesloten verlichting op basis van de veranderende stuurspanning. Werkplek Recht voor de melder Loopzone/schuin voor de melder Ø 8 m Ø 11 m Ø 24 m 360 C 3,00 m max. 5,00 m 10,00 m Installatie-instructies: Minimaal 1 m afstand tussen de sensor en de verlichting. Bij een montagehoogte van meer dan 5 m is het reflectievlak voor optimale lichtmeting niet langer aanwezig, waardoor de constante lichtregeling enkel nog op toeval berust (fig. C). De sensor wordt wordt zo gepositioneerd, dat dit alleen het kunstlicht detecteert dat door de sensor wordt geregeld. Individuele werkplekverlichting of kunstlicht dat door andere sensoren in dezelfde ruimte wordt geschakeld of geregeld, beïnvloedt de sensor. Een parallelschakeling van aanwezigheidssensoren is niet toegestaan. Om een optimale regeling voor een constant lichtniveau te waarborgen, mag er altijd maar één masterapparaat per ruimte/verlichtingsgroep worden gebruikt. Voor uitbreiding van het detectiebereik kunnen echter de bijbehorende slave-apparaten (accessoire) worden ingezet. Ø 32 m Geen constante lichtregeling bij een montagehoogte van 10 m 27

28 TEChnISChE InFoRMATIE ConsTanTe lichtregeling Constante lichtregeling D E 100% verlichting 10% 0% u u 6.00 u A = afwezig donkere gang = kunstlicht Afstandsbediening Mobil-Pdi/plus nalooptijd Installatie-instructies: Let op de maximale belasting van het schakelcontact (zie technische gegevens) en het 1-10 V = contact, want de stuurstromen van de EVSA s zijn van fabrikant tot fabrikant verschillend. Het regelgedrag van EVSA s verschilt per fabrikant. Gebruik daarom altijd EVSA s en lichtbronnen van één fabrikant in dezelfde ruimte. Verder dient op de juiste polariteit te worden gelet. Bij verkeerde polariteit van het 1-10 V = contact en aansluiting van de 230 V ~ voeding is regeling van het verlichtingssysteem niet mogelijk en wordt de verlichting gereduceerd tot ca. 10 % van de lichtsterkte Als de stuurspanning 1-10 V = ontbreekt bij aangesloten 230 V ~, dan brandt de verlichting op 100 % lichtsterkte en vindt er geen regeling plaats. Bij aangesloten stuurspanning van 1-10 V = maar geen 230 V ~ is de verlichting uit. Een bedrading met een 5-polige standaard mantelkabel (bijv. NYM) is mogelijk. Hierbij mogen, conform VDE 0100 deel 520, hoofdstroomkringen en bijbehorende hulpstroomkringen samen worden geïnstalleerd, ook als de hulpstroomkringen een lagere spanning voeren. Raadpleeg de richtlijnen voor de aanleg van elektrische systemen voor meer informatie over de installatie en kabelkeuze. Verder willen wij erop wijzen dat het 1-10 V = contact niet potentiaalvrij is en dus niet rechtstreeks kan worden aangesloten op bussystemen, omdat dit de sensoren kan beschadigen. Oriëntatieverlichting (fig. D) Alle ESYLUX DIM-sensoren beschikken over de functie Oriëntatieverlichting. De functie kan via de afstandsbediening Mobil-PDi/plus (fig. E) worden ingesteld. Het betreft een zogeheten nachtlichtfunctie. Dit houdt in dat bij onderschrijding van de ingestelde lichtwaarde (LUX) in een ruimte de verlichting tot ca. 10 % van de maximale lichtsterkte wordt gedimd. Als de aanwezigheidssensor bewegingen detecteert, dan wordt de verlichting afgestemd op de ingestelde waarde. Als de aanwezigheidssensor geen bewegingen meer detecteert, dan schakelt hij na de nalooptijd terug naar ca. 10 % lichtsterkte. Ligt het lichtniveau in de ruimte boven de ingestelde lichtwaarde, dan schakelt de aanwezigheidssensor de oriëntatieverlichting uit. Als de waarde onder de ingestelde drempel komt, dan gaat de oriëntatieverlichting weer aan. Hierdoor is in deze ruimtes een permanente zwakke oriëntatieverlichting aanwezig, die veelal wordt toegepast in gangen (verzorgingshuizen, ziekenhuizen) of ondergrondse garages. Een groot voordeel is dat iemand niet een volledig donkere ruimte betreedt voordat het licht 100 % inschakelt. Is de oriëntatieverlichting slechts voor een bepaalde tijdsduur gewenst, dan kan met een druk op de knop een tijd tussen 1 en 60 minuten worden gekozen. 28

29 TEChnISChE InFoRMATIE ConsTanTe lichtregeling / a KoesTisCHe sensor Constante lichtregeling Speciale uitvoering PD-C360i/8 DIMplus + PD-C360i/24 DIMplus (fig. F) De aanwezigheidssensoren PD-C360i/8 DIMplus en PD-C360i/24 DIMplus beschikken over een 1-10 V = contact voor het aansturen van dynamische EVSA s met een 1-10 V = ingang voor een gerichte regeling van een constant lichtniveau op basis van aanwezigheid en daglicht. Daarnaast is een extra contact HVAC aanwezig voor het schakelen van een extra lichtbron (bijv. bordverlichting) of het aansturen van verwarming, ventilatie of airco op basis van aanwezigheid. Deze sensor is ideaal voor montage in klaslokalen, omdat de verlichting in het lokaal via de constante lichtregeling gestuurd kan worden en de bordverlichting bovendien apart geschakeld wordt. Er dient rekening te worden gehouden met de inschakelstromen van de voorschakelapparaten (zie pagina 33). Verder beschikt de sensor over: Een extra slave-ingang voor voordelige uitbreiding van de detectiezones. De mogelijkheid om een schakelaar aan te sluiten voor handmatig dimmen (alleen kanaal 1 = verlichting) en schakelen voor beide kanalen (één impulsgeveringang per kanaal). Schakeling tussen vol- en halfautomatisch voor beide kanalen apart, zodat de verlichting automatisch en bijvoorbeeld de bordverlichting (HVAC-contact) handmatig ingeschakeld kan worden. ON/OFF/DIM schakelaar licht ON/OFF schakelaar HVAC licht elektronica/software aanwezigheid lens HVAC verlichting 100% DIM 10% 1-10 V net F G Instelling Dankzij het geïntegreerde fabrieksprogramma is de sensor direct klaar voor gebruik. Met de installatie-afstandsbediening Mobil-PDi/plus (fig. G) kunnen lichtwaarden (LUX-waarden) snel en eenvoudig worden ingesteld volgens de norm NEN Werkplekverlichting Werkplekken binnen, evenals nalooptijden of de oriëntatieverlichting. Met de afstandsbediening Mobil-PDi/User (fig. H) kan de gebruiker/klant de verlichting heel gemakkelijk schakelen en dimmen, zonder ladder of gereedschap. Twee individuele lichtscènes kunnen met een druk op de knop worden opgeslagen en opgeroepen. H Akoestische sensor Indien de melder de verlichting na afloop van de nalooptijd uitschakelt, kan de verlichting door geluid (bijv. stemgeluid) binnen maximaal 8 seconden weer worden geactiveerd (fig. I). De geluidsgevoeligheid is traploos instelbaar. De melder moet altijd eerst door een beweging of door handmatig inschakelen (knop of afstandsbediening) worden ingeschakeld. Pas daarna is de akoestische sensor actief. Deze schakelcombinatie voorkomt ongewenst inschakelen door achtergrondgeluiden. I De volgende apparaten hebben een geïntegreerde akoestische sensor: PD-C360i/8 MIC, MD-C360i/8 MIC, MD 180i/R, MD 180i/T 29

30 TEChnISChE InFoRMATIE Dali/Dsi Werkingsprincipe van DALI/DSI-aanwezigheidssensoren A B Alle eigenschappen, zoals menglichtmeting en aanwezigheidsdetectie, die worden toegepast in de aanwezigheidssensoren met schakelcontact voor lichtsturing op basis van daglicht en/ of aanwezigheid, worden ook ingezet bij de ESYLUX aanwezigheidssensoren PD-C360i/8 Dali en PD-C360i/24 Dali. De fysieke overdracht vindt echter niet plaats via een schakelrelais, maar via een 2-draads bussysteem. Functie De aanwezigheidssensor is een regelunit met geïntegreerde interface. Adrestoewijzing van de aangesloten apparaten/evsa s is niet nodig. Alle EVSA s worden via het broadcast-adres tegelijkertijd geactiveerd. Er kunnen max. 15 stuks DALI/DSI-EVSA s per kanaal worden aangesloten. De aanwezigheidssensor beschikt over twee kanalen/ uitgangen. Kanaal C1 heeft betrekking op de lichtmeting en regeling van het master-kanaal. Kanaal C2 is ondergeschikt aan kanaal C1. Houd daar rekening mee bij de toewijzing van de lichtgroepen aan de kanalen. Geadviseerd wordt de lichtgroep raamzijde aan kanaal C1 en de lichtgroep muur-/binnenzijde aan kanaal C2 toe te wijzen. De melder kan evenwel richtingsonafhankelijk aan het plafond worden gemonteerd. Afstandsbediening Met de universele service-afstandsbediening Mobil-PDi/Dali (fig. B) kunnen diverse parameters zonder ladder snel en exact worden ingesteld. Toelichting bij de projecteringshulp De projecteringsvoorbeelden waarbij ESYLUX aanwezigheidssensoren voor plafondmontage met een bereik van 8 of 24 m als oplossing worden voorgesteld, kunnen worden aangehouden om het aantal en de positionering van de aanwezigheidssensoren voor DALI te bepalen. 30

31 TEChnISChE InFoRMATIE (eib) Werkingsprincipe van KNX-aanwezigheidssensoren Alle eigenschappen, zoals menglichtmeting en aanwezigheidsdetectie, die worden toegepast in de aanwezigheidssensoren met schakelcontact voor licht-/hvac-sturing op basis van daglicht en/of aanwezigheid, worden ook ingezet bij de ESYLUX aanwezigheidssensoren PD-C360i/8 KNX, PD-C360i/24 KNX, PD-C360i/8 mini KNX en PD-C360i/12 mini KNX. De fysieke overdracht vindt echter niet plaats via een schakelrelais, maar via een 2-draads bussysteem KNX (EIB, TP). De ESYLUX aanwezigheidssensoren PD-C360i/ KNX (fig. C) zijn alleen in het bussysteem KNX (EIB, TP) met buskoppeling naar andere KNX-componenten te gebruiken. C D Software Het instellen van parameters en functies vindt plaats via ETS (Engineering Tool Software, vanaf ETS2 V1.2). In gecertificeerde KNX (EIB) trainingen komt specifieke vakkennis aan de orde voor de projectering, installatie, inbedrijfstelling, documentatie en toepassing van de benodigde Engineering Tool Software voor het instellen van parameters. Afstandsbediening De eindgebruiker-afstandsbediening Mobil-PDi/User (fig. D) maakt het mogelijk om met een druk op de knop twee afzonderlijke lichtscènes op te slaan en te schakelen/dimmen zonder softwareinstellingen te wijzigen. Toelichting bij de projecteringshulp De projecteringsvoorbeelden waarbij ESYLUX aanwezigheidssensoren voor plafondmontage met een bereik van 8, 12 of 24 m als oplossing worden voorgesteld, kunnen worden aangehouden om het aantal en de positionering van de aanwezigheidssensoren voor KNX (EIB) te bepalen. 31

32 TEChnISChE InFoRMATIE installatie-instructies/storingsbronnen Installatie-instructies/storingsbronnen De toepassing van aanwezigheidssensoren of bewegingsmelders heeft als doel de verlichting gericht en automatisch te schakelen en energie te besparen door te schakelen op basis van helderheid en beweging. Een zorgvuldige projectering en positionering zijn onontbeerlijk, aangezien ook zogeheten storingsbronnen kunnen leiden tot ongewenst of niet schakelen. Hieronder gaan wij dieper in op enkele installatie-instructies en mogelijke storingen: 1. Verlichting gaat zonder duidelijke reden AAN/UIT mogelijke oorzaken: Afwijkende en ongunstige positionering van de melders met onvoldoende afstand tot de verlichting (min. 1 m). Het schommelen van de verlichting: Na het uitschakelen van de verlichting gaat deze weer aan, zonder dat er sprake was van beweging. Naast licht geven de lichtbronnen de aangevoerde energie voor het grootste deel af in de vorm van warmtestraling. Dit kan ertoe leiden dat, op het moment dat de verlichting wordt uitgeschakeld (afkoelfase), de melder dit als een temperatuursverandering waarneemt en de verlichting weer inschakelt. Melder in testmodus of nalooptijd te kort ingesteld. Er valt te veel kunstlicht direct op de melder. Te veel melders in parallel- of master-slave-schakeling. Lokale warme luchtstromen van ventilatoren, aircosystemen, luchtkokers of radiatoren. Andere storingsbronnen in de buurt, zoals kopieermachines, printers, pc s, hifiapparatuur, draadloze apparatuur of telefoons. Sporadische bewegingen (dieren, bewegende planten, tocht door open ramen of deuren etc.) binnen het detectiebereik. Onvoldoende afstand tot verlichting of reflecterende oppervlakken zoals spiegels, glimmende ondergronden, kasten of wateroppervlakken. Infraroodstralen kunnen hierdoor weerkaatsen en de melder opnieuw activeren. Stroomstoringen, spanningsfluctuaties of storingen door elektromagnetische velden of spanningspieken door het schakelen van inductors, zoals relais, magneetschakelaars, motoren of andere roterende elektrische apparatuur, lasers of medische apparatuur. 2. Verlichting gaat niet UIT mogelijke oorzaken: Melder in 12 uur of 4 uur continulicht-modus (met afstandsbediening deactiveren). Nalooptijd te lang ingesteld. Verlichting gaat niet UIT ondanks voldoende licht in de ruimte lichtwaarde te hoog ingesteld. Te veel melders in parallel- of master-slave-schakeling. Storingsbronnen activeren de melders voortdurend. Lokale warme luchtstromen van ventilatoren, aircosystemen, luchtkokers of radiatoren. Andere storingsbronnen in de buurt, zoals kopieermachines, printers, pc s, hifiapparatuur, draadloze apparatuur of telefoons. Ononderbroken beweging in het detectiebereik van de melder en afwijkende instellingen van de nalooptijden op de melder. Onvoldoende afstand tot verlichting of reflecterende oppervlakken zoals spiegels, glimmende ondergronden, kasten of wateroppervlakken. Infraroodstralen kunnen hierdoor weerkaatsen en de melder voortdurend activeren. Stroomstoringen, spanningsfluctuaties of storingen door elektromagnetische velden of spanningspieken door het schakelen van inductors, zoals relais of magneetschakelaars. Een RC-ontstoringscondensator kan dit verhelpen. Schakeling bij minimale belastingen, bijv. zeer gevoelige binaire ingangen of relais. Deze kunnen altijd reageren of niet meer uitschakelen. De oorzaak hiervan ligt in de capaciteit van de aansluitkabel die voor ruststroom zorgt. Dit probleem kan worden verholpen door een RC-ontstoringscondensator tussen de relaisuitgang en N te plaatsen. Het parallel schakelen van een ohmse belasting is geen goed idee, omdat dit alleen maar tot warmteverlies leidt. 3. Verlichting gaat niet AAN of alleen in bepaalde zones mogelijke oorzaken: Lichtwaarde te laag ingesteld. Melder op halfautomatisch ingesteld (bij aanwezigheidssensor). Verlichting werd vooraf handmatig uitgeschakeld. Lichtbron defect, netspanning controleren. Detectiezones zijn afgedekt met afdekclips/lensmasker. Afwijkende instellingen voor de lichtwaarde (Lux) op de melders (parallelschakeling), bijvoorbeeld een lange gang. Loopt iemand door de detectiezone van de eerste melder, dan gaat de verlichting niet aan (voldoende daglicht, geen onderschrijding van de ingestelde lichtwaarde 250 Lux). Betreedt hij vervolgens de detectiezone van de tweede melder, dan gaat de verlichting in de hele gang aan (nog altijd voldoende daglicht, maar ingestelde lichtwaarde is 400 Lux). Bij het betreden van de detectiezone van de derde melder is de verlichting al ingeschakeld. Externe lichtbron schijnt direct op de melder, waardoor deze ondanks beweging niet schakelt. Sommige melders zijn zo gemonteerd, dat de lichtmeting wordt afgedekt (bijv. schaduw van balken), waardoor de verlichting bij beweging aangaat ondanks voldoende daglicht. 32