Dierenartsencombinatie Staphorst-IJhorst-Rouveen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Dierenartsencombinatie Staphorst-IJhorst-Rouveen"

Christina de Backer
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 "Fosfaat in de melkveehouderij is actueel, maar hoe zit het met fosfor en diergezondheid? Een praktisch verhaal. Dierenartsencombinatie Staphorst-IJhorst-Rouveen

2 Programma Film fosfor Fosfor in de koe Behandeling van fosfortekort Fosfor in het voer Neem mee naar huis

4 Programma Film fosfor Fosfor in de koe Behandeling van fosfortekort Fosfor in het voer Neem mee naar huis

5 Fosfor in de koe Fosfor essentieel voor de pensmicroben Bouwsteen pensmicroben Nodig voor het maken van enzymen voor de afbraak van celwandbestanddelen Nodig voor het maken van microbieel eiwit

6 Fosfor in de koe Beperking P levert het eerst problemen op in de pens Pensmicroben minder effectief in afbraak van celwandbestanddelen en maken van microbieel eiwit Minder voeropname, daling opname van P Risico pensverzuring Productiedaling (liters en melkeiwit)

7 Fosfor in de koe Fosforvoorziening van de koe zelf: Bot, tanden (hoorn): Ca en P-reservoir è Cafosfaat- complexen, kunnen gemobiliseerd worden Mogelijkheid om Ca en P te mobiliseren neemt af met het ouder worden

8 Ca en P afgifte door bot. Bloed ph zuur - neutraal, genoeg Mg Bloed ph basisch, genoeg Mg Bloed ph zuur neutraal, genoeg Mg

9 Fosforstromen in de koe Fosforvoorziening van de koe zelf: Nodig voor enzymatische reacties en energiestofwisseling Energieoverdracht in de cel (ATP, ADP, AMP) Bestanddeel celmembranen (fosfolipiden) Onderdeel van DNA en RNA Regulering zuur-base evenwicht in het lichaam

10 Absorptie van P In dunne darm Afhankelijk van Ca-absorptie Bij P-tekort is absorptie van P maximaal, absorptie van Ca neemt af Lage plasma P-gehalten: vitamine D stimuleert actieve absorptie

12 Botstofwisseling Bot-ombouwproces: 1. Ca en P-vastlegging (botmineralisatie) 2. Ca en P-mobilisatie (botresorptie) P-tekort: minder of geen Ca in bot vastgelegd Groot belang op peil houden Ca-gehalte in bloed: begin lactatie sterke botresorptie Naast Ca ook P vrij uit bot Invloed PTH èvitamine D

13 Engelse Ziekte.

14 P-huishouding Aanvoer via voer Afvoer via mest, melk en vlees Herbenutting van opgenomen fosfaat via speeksel Vastlegging in of mobilisatie uit bot

15 P-huishouding Herkauwactiviteit stimuleert herbenutting van P en laat P in urine dalen (tot nihil) Gevolg lage herkauwactiviteit of P overmaat Speeksel P afgifte is actief proces, PTH stimuleertèvitamine D Positieve relatie tussen bloedplasma en speeksel-p-gehalte

16 Fosfaat in speeksel Afhankelijk van speekselproductie Die hangt weer af van de DS opname en de herkauwactiviteit Fosfaat in speeksel in vorm die snel opneembaar is voor de pensmicroben

17 Fosfor in de koe Fosforbehoefte van melkkoeien, droogstaande koeien en jongvee, met daarnaast het aanbod in een gemiddeld rantsoen op bedrijven die met forfortaire normen werken en bedrijven die meedoen aan BEX.

18 Nieuwe realiteit met fosfaat: grenzen opzoeken.

19 Fosfor tekort rond afkalven 1. Te weinig DS en water opname: actueel thema kalf bij de koe. 2. Onvoldoende benutting (o.a. door hoog ijzergehalte in het rantsoen en door pensverzuring) 3. Onvoldoende herkauwen (recycling fosfor) 4. Tekort vitamine D3 5. Trage botstofwisseling 6. Melkziekte (klinisch en subklinisch) Let op de onderlinge samenhang!

20 Lage P- gehalten in bloed Plotseling verhoogde vraag: begin lactatie, relatie met Ca Plotseling verschuiving van P van bloed naar celinhoud P in bloed blijft zeer lang op normaal niveau Normaalwaarde 1,1-2,4 mmol/l Waarde van 0,9 is voorspellend % Ne s Ca 2 days before 2 days after, 15 kg 2 days after, 30 kg

21 Geen fosforgebrek rond afkalven. De koe die een goed en smakelijk droogstandsrantsoen opgenomen heeft waardoor ze op het moment van afkalven een actieve botstofwisseling heeft, zonder melkziekte en die goed door blijft vreten en drinken, ook op de dag van afkalven en de dagen erna.

24 Programma Film fosfor Fosfor in de koe Behandeling van fosfortekort Fosfor in het voer Neem mee naar huis

25 Symptomen van fosfortekort Verminderde eetlust: relatie met pensfunctie en herkauwactiviteit Likzucht Downer koe syndroom: spierzwakte: relatie met melkziekte Bloedafbraak: puerperale haemoglobinurie 1-4 weken na het afkalven, relatie met voederbieten en blad Leververvetting werkt negatief

27 Dit type koe Wat is uw diagnose? 1. Melkziekte 2. Slepende melkziekte 3. Combinatie van 1 en 2 4. Gebroken been 5. Pijn 6. Downer koe: * spierbeschadiging * P-tekort

Beoordeling P voorziening melkkoeien Af gaan op de gehalten in het voer: totaal rantsoen 3,7 g P/kg DS Ca:P = 1.5-1.

31 Beoordeling P voorziening melkkoeien Af gaan op de gehalten in het voer: totaal rantsoen 3,7 g P/kg DS Ca:P = Bloedgehalte minder geschikt: daalt pas in zeer laat stadium van P-tekort downer Normaalwaarde 1,1-2,4 mmol/l anorganisch fosfaat Waarde van 0,9 indicatief voor P tekort

32 Programma Film fosfor Fosfor in de koe Behandeling van fosfortekort Fosfor in het voer Neem mee naar huis

35 Enkele ruwvoeruitslagen Graskuil DS VE M RE OEB NH3 <6 VCOS Sui BZ <3 6 (9/5) ,4 91 0, ,6 4,0 35 2,7 3, ,4 AZ AD L Ca 4,5-6,5 P 3,0-4,5 K S 2,0-4,0 Na 2,0-3,0 Fe Ra s ph 4 (30/9) ,2 71 1, ,6 4,2 28 3,1 3, ,6 Mais DS VEM RE OEB NH3 <6 VCOS Sui 1-15 Zet Ca 1,3-2,2 P 1,8-2,5 K Bze t N Bze t Z ph / , , ,1

37 Ruwvoerkwaliteit Bodem Plant Dier Uitdaging: kringloop op een hoogproductief melkveebedrijf, gebruik maken van BEX, BEP, BEN en BEA

38 Ruwvoerkwaliteit Bodem Plant Dier Bedreiging: Door scherpe bemestingsnormen komt bodemvruchtbaarheid onder druk, waardoor de ruwvoerkwaliteit onder uit gaat. Gezondheid.?

39 Duurzaam Boer Blijven in Drenthe 2011 Goede bodem (organische stof, stuctuur, bodemleven), hoge N en P benutting, weinig uitspoeling Hoge opbrengsten grasland- en maispercelen Nu: N en P in de knel: 1. dalende opbrengsten (KVEM) 2. dalende voederwaarde (RE)

40 2012

Stress Gewas Tekort aan N, P, K, S Ca of water Onvoldoende organische stof, verdichting, geen goed bodemleven Dalende opbrengst en voederwaarde Meer onkruiddruk Gevoeliger voor schimmels

41 Stress Gewas Tekort aan N, P, K, S Ca of water Onvoldoende organische stof, verdichting, geen goed bodemleven Dalende opbrengst en voederwaarde Meer onkruiddruk Gevoeliger voor schimmels Koe Mindere kwaliteit voer minder DS opname en meer NEB Meer aanvulling met ruwvoer en krachtvoer, soms van twijfelachtige oorsprong Meer kans op oxidatieve stress Lagere levensproductie

42 2013

43 2014/2015 Echte grondboeren die veel van een hectare halen zijn ook efficiënt met fosfaat. Sterker nog, zij teren momenteel in. BEP is een eerlijk systeem: een hogere mestbenutting in het land zorgt voor extra bemestingsruimte! Wiebren van Stralen van LTO

44 Fosfaatbepalingsmethode P-Al geeft globaal aan wat de bodem nodig heeft. P-CaCl2 is een maat voor de directe beschikbaarheid van fosfaat = P Plant beschikbaar

45 Ken de fosfaattoestand van je grond! De combinatie van beiden is een maat voor het naleveringsvermogen van de bodem En dan heb je fosfaatfixerende grond. Zo kun je beter vaststellen hoeveel fosfaat nodig is

46 Fosfaat in Kringloopwijzer: BEX en BEP zeer belangrijk voor terugdringen fosfaatoverschot Ook voor extensieve bedrijven kan deelname interessant zijn: inzicht! Rantsoensamenstelling bepaalt voor groot deel de fosfaatefficiëntie Goed letten op de gehalten aan fosfor in je ruwvoer ten opzichte van de voederwaarde (energie en eiwit) van de aangekochte producten Streefwaarde rantsoen: 940 VEM, 150 RE, 3.7 g P/kg DS

47 P-uitscheiding/jaar Kalf 9,4 kg Pink 22 kg Koe 40 kg (8000 kg melk), 46 kg (10000 kg melk) ALVA 26 maanden: 2 maanden extra P uitscheiding: 6 pinken = 0,5 k koe Weinig jongvee: veel dieren om P wit te maken! Nieuw kengetal: melkproductie per kg fosfaat Mooi kengetal: leeftijd bij afvoer, kg melk per levensdag

48 Neem mee naar huis. Ruwvoeranalyse inclusief mineralen voor betrouwbare berekening aanvulling Calcium en vitamine D voorziening borgen rond afkalven Ook voor P: goede penswerking met voldoende herkauwactiviteit Koe met melkziekte die slecht reageert op behandeling: speciaal behandelprotocol

49 Neem mee naar huis. Doe aan rantsoenoptimalisatie: weet wat je voert. Stuur op 3,7 g P per kg DS in je rantsoen Stimuleer de DS opname: houd koeien aan het vreten! Bij een rantsoen met relatief veel mais ligt een fosfortekort op de loer.

50 Neem mee naar huis. Zie de Kringloopwijzer als een kans, niet als een bedreiging.

51 Bedankt voor uw aandacht!

Vergelijkbare documenten

MEI Groningen. De Bodem voor Koegezondheid. 6 juni 2014. Gerrit Hegen. Bodem- plant- dier rela>es

MEI Groningen. De Bodem voor Koegezondheid. 6 juni 2014. Gerrit Hegen. Bodem- plant- dier rela>es MEI Groningen Bodem- plant- dier rela>es De Bodem voor Koegezondheid 6 juni 2014 Gerrit Hegen Kringloopwijzer KoeKompas: voorspellende risicoinventarisa:e Koe: 5 basisprocessen 1. Fokkerij: gene>ca nu