Onderzoek, wat levert het eigenlijk op? Reflecteren op kennisontwikkeling in praktijkgericht onderzoek
|
|
- Gerrit van der Pol
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verschenen in Nieuw Meesterschap, 2011 Onderzoek, wat levert het eigenlijk op? Reflecteren op kennisontwikkeling in praktijkgericht onderzoek Frank Cornelissen Vaak begin je in de opleiding je onderzoek met allerlei vragen: Waarom moet je eigenlijk onderzoek doen? Is het de bedoeling dat ik nu een onderzoeker wordt? Kan ik er iets mee na mijn afstuderen? Belandt het onderzoeksverslag straks slechts in een bureaula van mijn begeleider of in de bibliotheek op school? Wat heb ik aan het onderzoek voor mijn eigen onderwijspraktijk? De vraag naar wat onderzoek je nu eigenlijk oplevert, is heel terecht. Je doet immers praktijkgericht onderzoek en mag dus aannemen dat het, naast een mooi diploma, ook iets zal bijdragen aan jouw eigen onderwijspraktijk. Verrassend genoeg wordt deze vraag door allerlei mensen heel anders beantwoord. Waar je begeleider in de opleiding het wellicht vooral belangrijk zal vinden dat je een goed verantwoord onderzoeksverslag zult schrijven en een reflectief-onderzoekende houding ontwikkelt, zal je directeur of collega op school het misschien interessanter vinden om te zien wat er verbetert in je onderwijspraktijk. Het kunnen allemaal uitkomsten zijn van de kennis die je tijdens je praktijkgericht onderzoek ontwikkelt. In dit stuk wordt een instrument beschreven om individueel of (liever) samen met je collega s na te denken over wat voor soort kennis onderzoek nu eigenlijk op kan leveren en wat we daarin belangrijk vinden. Het gezamenlijk reflecteren op deze vraag, tijdens of na een onderzoek, kan helpen om een gedeelde visie op onderzoek te ontwikkelen. Daarnaast kan het ook een aanzet zijn om gezamenlijk na te denken over de manier waarop deze kennis verder kan worden gedeeld en gebruikt in de praktijk. Drie benaderingen van kennis ontwikkelen. In de literatuur worden verschillende benaderingen beschreven ten aanzien van de aard van kennis alsmede de processen van het ontwikkelen, delen en gebruiken van deze kennis (Paavola, Lipponen, & Hakkarainen, 2004). Paavola et al. (2004) beschrijven drie manieren waarop er over deze kennisprocessen wordt gedacht. Als eerste beschrijven ze kennisprocessen vanuit de acquisitie metafoor. In deze regelmatig gebruikte benadering, wordt het hoofd van een individu als een soort container gezien, waar kennis in kan worden gegoten of geconstrueerd gedurende een proces van overdracht en toepassing. Deze acquisitie benadering is vele jaren dominant geweest in het bestuderen van leren en kennisontwikkeling en is kenmerkend geweest voor het formele onderwijs (Tynjälä, 2008). Ten tweede beschrijven ze een tegengestelde benadering van de participatie metafoor, die zich richt op de gesitueerde context waarin kennisprocessen plaatsvinden. Hier bestaat kennis niet alleen in het hoofd van het individu, maar is de kennis verspreid over individuen en gesitueerd in hun relaties en de activiteiten waarin ze participeren. In deze benadering gaat men ervan uit dat kennis en kennen niet kunnen worden gescheiden van de context van de gebeurtenissen waarin ze plaatsvinden. In de laatste twee decennia heeft deze participatie benadering veel aandacht gekregen en is gebruikt om het informele werkplekleren te beschrijven (Tynjälä, 2008). Ten derde beschrijven Paavola et al. (2004) een benadering van de kenniscreatie metafoor, die zich richt op het proces van het ontwikkelen van iets nieuws. Hier ontwikkelen mensen gezamenlijk hun praktijk, kennis, ideeën, materialen en concepten. In deze benadering ligt de focus op het proces van het gezamenlijk ontwikkelen van kennis. Er wordt hierbij benadrukt dat gedurende dit samenwerkingsproces er een wisselwerking is tussen verschillende vormen van kennis en activiteiten. Deze modellen hebben verschillende aspecten gemeen (Paavola et al., 2004): (1) ze veronderstellen dat de ontwikkeling van nieuwe kennis een niet-lineair proces is; (2) ze vermijden de tweedeling tussen kennis en de persoon die de kennis bezit; (3) ze zien kennisontwikkeling als een sociaal proces; (4) ze benadrukken de rol van het individu in kennisontwikkeling; (5) ze houden rekening met verschillende soorten kennis; (6) ze erkennen het belang van conceptualisatie en het expliciet maken van kennis; (7) ze laten een wisselwerking zien door en rond gedeelde objecten (bijv. concrete producten, kennis, ideeën, concepten). Deze kenniscreatie benadering wordt gezien als een beloftevolle manier om kennis te ontwikkelen en te bestuderen in het formele onderwijs en in settings van informeel werkplekleren (Paavola et al., 2004), zoals we die beide tegenkomen in de context van een Masteropleiding. Er is 1
2 veel over deze benadering te zeggen, maar in dit artikel wordt er gefocust op de verschillende soorten kennis die worden ontwikkeld tijdens het praktijkgericht onderzoek van Masterstudenten. Met deze kenniscreatie benadering in het achterhoofd is een reflectie-instrument voor kennisontwikkeling in praktijkgericht onderzoek ontworpen. Kennis ontwikkelen tijdens praktijkgericht onderzoek: wat willen we en wat doen we? Er zijn in de loop der tijd veel verschillende manieren geformuleerd om naar kennis te kijken. Hieronder worden kort twee mogelijke dimensies van kennisontwikkeling geïntroduceerd (Cornelissen, 2009). Deze twee dimensies worden gebruikt als basis voor een reflectie-instrument voor kennisontwikkeling in praktijkgericht onderzoek. - Een veelgebruikt onderscheid in de organisatieliteratuur is dat tussen expliciete en impliciete kennis. Kennis die in een praktijkgericht onderzoek wordt ontwikkeld, kan een expliciete vorm hebben. Dit wordt vaak zichtbaar in (nieuwe) inzichten die je hebt opgedaan en goed kunt verwoorden naar anderen. Je ziet dit bijvoorbeeld terug in het onderzoeksverslag, een presentatie, een product of een gesprek met een collega op de gang. Deze expliciete kennis blijkt vooral belangrijke informatie over wat je tijdens het onderzoek te weten bent gekomen. Als gevolg daarvan kun je een ander vertellen over wat je hebt geleerd tijdens je onderzoek; dat is natuurlijk belangrijk en daar is onderzoek heel behulpzaam bij. Echter, tijdens praktijkgericht onderzoek kan er ook kennis worden ontwikkeld, die niet zo expliciet is. De ontwikkeling van deze impliciete kennis is weliswaar belangrijk, maar kun je niet zo gemakkelijk op papier zetten of aan een ander vertellen. Door tijdens onderzoek (bijv. actieonderzoek) zelf dingen te gaan doen en uit te gaan proberen in je (les)praktijk, kun je bijvoorbeeld gaandeweg steeds bekwamer worden in het lesgeven. Je kunt anderen vervolgens tot op zekere hoogte wel vertellen over wat je hebt geleerd over het lesgeven, maar daarmee vang je niet alle kennis; een deel van je kennis hoort bij jou als persoon/leraar. Mensen weten en leren immers meer dan ze kunnen zeggen (Polanyi, 1967). Voorgaande paragraaf liet zien dat er diverse theorieën, opvattingen en bewoordingen zijn voor deze verschillende soorten kennis en de ontwikkeling daarvan, maar misschien dat de transfermarkt uit de voetbalwereld de beschrijving hier nog wat kan verduidelijken. Op deze transfermarkt worden spelers voor (grote) geldbedragen tussen voetbalclubs uitgewisseld. Deze voetballers worden echter zelden gevraagd om gastpresentaties te geven bij andere clubs en aan anderen uit te leggen hoe ze net zo goed kunnen leren voetballen. Een topvoetballer kan weliswaar tips geven, maar kan de ander niet vertellen hoe hij op het juiste moment die geniale actie moet maken in een wedstrijd. Dat is onmogelijk, die impliciete kennis ontwikkel je alleen door het zelf uit te gaan proberen. Voetbalclubs weten dit maar al te goed. Ooit al eens gehoord van een topvoetballer die een paar miljoen kreeg om de geheimen van zijn voetbaltalent te komen onthullen? Nee, voetbalclubs willen de voetballer zèlf, met al zijn impliciete kennis en bekwaamheden; daar betalen ze goud voor! De vraag is wat wij als professionals in het onderwijs goud waard vinden in het doen van onderzoek: expliciete of impliciete kennis? Of een combinatie van allebei? Door praktijkgericht onderzoek - Over praktijkgericht onderzoek Er kan ook een verschil worden gemaakt in de kennis die door praktijkgericht onderzoek en over praktijkgericht onderzoek wordt ontwikkeld (Cornelissen & Van den Berg, 2008; van Swet et al., 2007). Door praktijkgericht onderzoek wordt er een heleboel kennis ontwikkeld voor de praktijk waarin het onderzoek wordt uitgevoerd. Zoals hiervoor werd beschreven kan deze kennis een expliciete vorm (bijv. nieuwe inzichten of lesmateriaal) of een impliciete vorm (bekwamer handelende leraar) aannemen. Aan de andere kant kan er ook kennis worden ontwikkeld over praktijkgericht onderzoek. Tijdens het zelf uitvoeren van praktijkgericht onderzoek leer je namelijk veel meer over de methodiek en het proces van praktijkgericht onderzoek. Je ervaart wat het is om zelf je praktijk te onderzoeken. Ook hier kan de kennisontwikkeling over het onderzoek weer een expliciete of impliciete vorm aannemen. Zo kan je bijvoorbeeld een procedure ontwikkelen om jonge kinderen te interviewen of een prachtig onderzoeksverslag schrijven (expliciete vorm), maar je kan bijvoorbeeld ook persoonlijk bekwamer worden in het omgaan met weerstanden tijdens het afnemen van een vragenlijst (impliciete vorm). 2
3 Kwadrant kennisontwikkeling praktijkgericht onderzoek Wanneer de bovenstaande dimensies van kennisontwikkeling tegenover elkaar worden gezet dan krijgen we het onderstaande kwadrant van kennisontwikkeling in praktijkgericht onderzoek. Kwadrant kennisontwikkeling praktijkgericht onderzoek (Cornelissen, 2009, p.138) Kennis Door praktijkgericht onderzoek Over praktijkgericht onderzoek Informatie over wat er geleerd is ten aanzien van het onderwerp van het praktijkgericht onderzoek. (bijv. boek met gebundelde lessen over techniekonderwijs) Informatie over wat er geleerd is ten aanzien van het proces en de methodiek van het praktijkgericht onderzoek. (bijv. beschreven procedure om jonge kinderen te interviewen) Het kwadrant als reflectie-instrument Vul na de bovenstaande toelichting alleen of (liever) samen met collega s twee lege versies van het kwadrant in. De onderstaande twee vragen staan respectievelijk centraal bij het invullen van de twee kwadranten. In deze vraagstellingen is gekozen voor de context van de school, maar de vragen kunnen desgewenst worden aangepast aan andere contexten. I. In het eerste kwadrant staat de vraag centraal: Welke soort kennisontwikkeling vindt u het belangrijkste om na te streven bij het doen van onderzoek? (Kies er één) Wat willen we? Bekwaamheid ten aanzien van het onderwerp van het praktijkgericht onderzoek. (bijv. om kunnen gaan met hoogbegaafde leerlingen in de klas) Bekwaamheid ten aanzien van het proces en de methodiek van het praktijkgericht onderzoek. (bijv. weerstanden kunnen overwinnen bij de onderzoeksdeelnemers) Kennis Door praktijkgericht onderzoek Over praktijkgericht actieonderzoek II. In het tweede kwadrant staat de vraag centraal: Welke soort kennisontwikkeling wordt volgens u nu het meest benadrukt bij onderzoek in uw school? (Kies er één) Wat doen we? Kennis Door praktijkgericht onderzoek Over praktijkgericht actieonderzoek 3
4 Vul achtereenvolgens gezamenlijk de twee kwadranten in en vraag iedereen om in beide kwadranten één keer een kruis te zetten in het vak van hun voorkeur. Bij een grote groep kunt u de twee kwadranten natekenen op een flap-over en vragen of mensen in allebei de kwadranten één post-it plakken bij hun persoonlijke voorkeur. Gebruik de verschillen met betrekking tot het eerste kwadrant Wat willen we? en het tweede kwadrant Wat doen we? als input voor reflectie, discussie en dialoog. De volgende vragen kunnen daarbij leidend zijn: 1. Waar komen de verschillen binnen kwadrant één en twee vandaan? 2. Waar komen de verschillen tussen kwadrant één en twee vandaan? 3. Wat betekent dit voor het delen en gebruiken van de kennis uit het onderzoek binnen onze school? Voorbeeld Om een idee te geven van de mogelijke inzet van het reflectie-instrument wordt hieronder kort een voorbeeld besproken van de twee kwadranten, zoals ze door de deelnemers aan het jaarlijkse congres van CARN NL in 2009 zijn ingevuld. De deelnemers aan dit nationale congres waren voornamelijk opleiders, leraren en Masterstudenten die betrokken waren bij de uitvoering en begeleiding van praktijkgericht (actie)onderzoek. In Figuur 1 zien we hoe de groep de twee kwadranten invulde. Figuur 1. Voorbeeld gebruik reflectie-instrument (Conferentie CARN NL, 2009) In de discussie over de verschillen binnen de kwadranten kwam naar voren dat het opvallend was dat in het eerste kwadrant (Wat willen we?) mensen onderling blijkbaar heel andere vormen van kennisontwikkeling belangrijk vonden in de opleiding. In het tweede kwadrant (Wat doen we?) viel op dat er meer overeenstemming was; de meeste mensen waren het er hier over eens dat ze in de context van de opleiding en beoordeling zich vooral richtten op de expliciete kennis die studenten ontwikkelen over het doen van onderzoek. Mogelijke opbrengsten Het reflectie-instrument kan worden ingezet in teamverband op een school, een hogeschool of bijvoorbeeld in een setting waarin een onderzoeksbegeleider een groepje studenten begeleidt. In iedere setting is het steeds de bedoeling dat het gesprek op gang komt over de beelden en verwachtingen die men bij praktijkgericht onderzoek en haar opbrengsten heeft. Inzicht in wat onderzoek nu eigenlijk oplevert, kan vervolgens de aanzet zijn om gezamenlijk na te denken over de minstens zo belangrijke vraag hoe deze waardevolle kennis nu verder kan worden gedeeld en gebruikt in de praktijk. 4
5 Literatuur Cornelissen, F. (2009). Laat vernieuwing groeien! Actieonderzoek voor ontwikkeling van mens en organisatie. Driebergen: NVO2. Cornelissen, F., & Berg, E. van den (2008). Kennis-maken met de begeleiding van actieonderzoek: een onderzoek naar de kenmerken van de begeleiding van leraren die actieonderzoek uitvoeren. VELON: tijdschrift voor lerarenopleiders, 29(4), Paavola, S., Lipponen, L., & Hakkarainen, K. (2004). Models of innovative knowledge communities and three metaphors of learning. Review of Educational Research, 74(4), Polanyi, M. (1967). The tacit dimension. New York: Anchor Books. Tynjälä, P. (2008). Perspectives into learning on the workplace. Educational Research Review, 3,
Opleiden op school. nieuw denken. nieuw doen?
Opleiden op school nieuw denken en nieuw doen? 1 Leraren opleiden in twee contexten School Inst. Theo Thijssen Werkplekleren: Leren docent te worden door het te zijn, erover te praten en na te denken met
Nadere informatie(Samen)werken aan christelijk leraarschap
(Samen)werken aan christelijk leraarschap Laura Boele de Bruin MSc Dit materiaal is onderdeel van het compendium over christelijk leraarschap, van het lectoraat Christelijk leraarschap van Driestar hogeschool.
Nadere informatieProfessionalisering in vraaggestuurd samen opleiden VELON CONGRES 2017
Professionalisering in vraaggestuurd samen opleiden VELON CONGRES 2017 Onderwijsraad (2014): meer innovatieve onderwijsprofessionals door 1. Opleiden tot onderzoekende professionals 2. Versterken inbreng
Nadere informatieBegeleiding van actieonderzoek in de beroepspraktijk Ontwikkeling van een leeromgeving voor MA docenten
Begeleiding van actieonderzoek in de beroepspraktijk Ontwikkeling van een leeromgeving voor MA docenten Famke van Lieshout Jacqueline van Swet Petra Swennenhuis Complexe vraagstukken in de beroepspraktijk
Nadere informatieWELKOM! Wil je op je A4 opschrijven wat je nu weet over Lesson Study? Evelien van Geffen 12 mei 2016
WELKOM! Wil je op je A4 opschrijven wat je nu weet over Lesson Study? Evelien van Geffen e.c.van.geffen@hva.nl 12 mei 2016 1 UITKOMSTEN VORIG ONDERZOEK Een aantal conclusies uit het onderzoek van Amagir,
Nadere informatiePRAKTIJKGERICHT ONDERWIJSONDERZOEK IN WISSELWERKING
PRAKTIJKGERICHT ONDERWIJSONDERZOEK IN WISSELWERKING Workshop op het Velon congres, 19 maart 2019 Peter Lorist (NRO) Lex Sanou (Regieorgaan SIA) Met medewerking van Lisette Munneke (Hogeschool Utrecht)
Nadere informatiePRACTITIONER RESEARCH ALS PROFESSIONALISERINGSINSTRUMENT
PRACTITIONER RESEARCH ALS PROFESSIONALISERINGSINSTRUMENT Een actie-onderzoek met HRM ers bij de Nationale Politie Luca Lopes de Leao Laguna l.lopes@hva.nl HRM lectorencongres 9 november, 2018 PRACTITIONER
Nadere informatieTeacher Leadership. Hoe kan het leiderschap van leraren in scholen versterkt worden? Marco Snoek
Teacher Leadership Hoe kan het leiderschap van leraren in scholen versterkt worden? Marco Snoek Ik ben geen formele leider, en die rol wil ik ook niet per se pakken. Het is voor mij vooral van belang dat
Nadere informatieJe ontwikkeling als lerarenopleider relateren aan de beroepsstandaard
Je ontwikkeling als lerarenopleider relateren aan de beroepsstandaard Fréderieke van Eersel (Velon-BRLO) 19 maart 2019 Opzet workshop inleiding de beroepsstandaard tools om je ontwikkeling als lerarenopleider
Nadere informatieDe specifieke lerarenopleiding
geëngageerd onderzoekend communicatief talent ontwikkelend vakdeskundig leerling gericht samenwerkend De specifieke lerarenopleiding dynamisch leergierig master Jij bent... inspirerend creatief toekomstgericht
Nadere informatieBijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012)
Bijlage 8.8: Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) Professionele leergemeenschappen (Verbiest, 2012) en netwerk-leren (De Laat, 2012) verhogen de kans op succesvol leren in het kader van een
Nadere informatieMethodiek Actieonderzoek
Methodiek Actieonderzoek C O M M U N I T Y D E V E L O P M E N T College 4 17 september 2012 Docent: Elly Hellings Leerdoel college 4 Leerdoel: meer kennis over de verschillende methodieken van actieonderzoek
Nadere informatieLESSON STUDY IN DE TWEEDEGRAADS LERARENOPLEIDING
LESSON STUDY IN DE TWEEDEGRAADS LERARENOPLEIDING Evelien van Geffen, MSc. Lerarenopleider HvA e.c.van.geffen@hva.nl Bron: www.loesje.nl 1 TRENDS IN LERAREN OPLEIDEN Lesgeven is sterk situationeel en contextueel
Nadere informatieLeraar ben je met hart en ziel. Je wilt een hoge kwaliteit onderwijs bieden en je leerlingen helpen het beste uit zichzelf te halen.
Leraar ben je met hart en ziel. Je wilt een hoge kwaliteit onderwijs bieden en je leerlingen helpen het beste uit zichzelf te halen. Daar hoort professionalisering bij. Van jezelf, en van je school. Peer
Nadere informatieHet belang van gespreid leiderschap voor innovatief gedrag Een casus van Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO): Hoe pak je dit aan?
Het belang van gespreid leiderschap voor innovatief gedrag Een casus van Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO): Hoe pak je dit aan? Dr. Arnoud Evers Overzicht presentatie Wetenschap en praktijk
Nadere informatieLesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen?
Lesbrief: Bewust sociaal Thema: Wat is Mens & Dienstverlenen? Copyright Stichting Vakcollege Groep 2015. Alle rechten voorbehouden. Inleiding Zonder dat we het door hebben worden we steeds asocialer. Dit
Nadere informatieOpleidingsprogramma DoenDenken
15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor
Nadere informatieStudiedag VELON. 11 november 2016
Studiedag VELON 11 november 2016 Lerarenopleiders: wordt academisch? Of niet? Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam Doel Versterken van de positie van onderzoek van lerarenopleiders Bijvoorbeeld door
Nadere informatieLeer- en Ontwikkelingsspel
SPEELWIJZE LEER- EN ONTWIKKELINGSSPEL - Bladzijde 1 / 13 SPEELWIJZE Leer- en Ontwikkelingsspel Leren en ontwikkelen spelen een belangrijke rol in onze samenleving. Veranderingen op allerlei gebied volgen
Nadere informatie3.1. Susan Beckers, Linda Verheijen: Logboek als middel voor professionalisering
3.1. Susan Beckers, Linda Verheijen: Logboek als middel voor professionalisering Susan Beckers en Linda Verheijen beschreven onderzoek naar het logboek als middel voor professionalisering van instituutsopleiders.
Nadere informatieEen lerarenopleiding en (oud-)studenten in (kans)armoede: de krachten gebundeld! Leidraad interview oud-studenten WELKOM en DANK
Een lerarenopleiding en (oud-)studenten in (kans)armoede: de krachten gebundeld! Leidraad interview oud-studenten WELKOM en DANK DOEL en OPNAME INLEIDING Dag Bedankt en uiteraard erg fijn dat we jou mogen
Nadere informatieLogo gemaakt voor Eye Opener door Taco Bals
1 Logo gemaakt voor Eye Opener door Taco Bals 2 3 4 Opnieuw een ander aspect van diversiteit 5 6 Voorstellingsfilmpje Eye Opener: https://youtu.be/cq8axjeje5g 7 8 Afbeeldingen oog gemaakt voor Eye Opener
Nadere informatiekinderrechten Aardrijkskunde kinderrechten gehoord? Met welke kinderrechten hebben zij te
Aardrijkskunde kinderrechten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Kinderrechten In dit thema staat de volgende hogere orde denkvraag centraal: Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen
Nadere informatieHet beroep en de professionele identiteit van de lerarenopleider. Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam
Het beroep en de professionele identiteit van de lerarenopleider Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam 10 januari 2013 1 Overzicht Korte geschiedenis van het beroep van de lerarenopleider De identiteit
Nadere informatieOm te beginnen. Waarom dit boek?
Om te beginnen Waarom dit boek? Leraren in alle onderwijssectoren zijn continu bezig om hun werk onderwijs verzorgen op de best mogelijke manier te doen. Ze hebben hart voor hun leerlingen, hun vak, hun
Nadere informatieDe curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden:
Marco Snoek over de masteropleiding en de rollen van de LD Docenten De curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden: Het intended curriculum : welke doelen worden
Nadere informatieImpact. MBO/VE voorlichting Mariola Gremmen.
Impact MBO/VE voorlichting 15-11-2018 Mariola Gremmen mgremmen@erasmusplus.nl Aan het einde van deze presentatie heb je: een praktische definitie van impact ideeën bij het nut van impactdenken nagedacht
Nadere informatieWat doet deugd in de lerarenopleiding? VELON congres, 27 maart februari 2014 Anja Tertoolen en Jos Castelijns
Wat doet deugd in de lerarenopleiding? VELON congres, 27 maart 2015 12 februari 2014 Anja Tertoolen en Jos Castelijns Even voorstellen.. Center of Expertise PM: samenwerking zeven hogescholen De Kempel,
Nadere informatieTRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN
TRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN Dr. Mascha Enthoven, Prof. dr. Ron Oostdam, dr. Bert van Veldhuizen, Kenniscentrum
Nadere informatieIselingeAcademie. Je verder specialiseren in onderwijs doe je bij Iselinge Academie
IselingeAcademie post-hbo, masters en teamscholing Je verder specialiseren in onderwijs doe je bij Iselinge Academie 2019-2020 Iselinge Academie Iselinge Academie realiseert samen met Iselinge Hogeschool
Nadere informatieDe professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren?
De professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren? Jan van Driel, POOLL Congres Leren op de werkplek Leuven, 7 januari 2015 Professionele ontwikkeling van docenten Professional development
Nadere informatieDe waarde van de AOS in beeld. Anje Ros Lector, Fontys HKE Janneke van der Steen Onderzoeker, HAN Miranda Timmermans Lector, Pabo Avans
De waarde van de AOS in beeld Anje Ros Lector, Fontys HKE Janneke van der Steen Onderzoeker, HAN Miranda Timmermans Lector, Pabo Avans Welkom Programma PO 13:30 Presentatie 14:00 Parallelsessies: posterpresentaties
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag
Nadere informatie9. Gezamenlijk ontwerpen
9. Gezamenlijk ontwerpen Wat is het? Gezamenlijk ontwerpen betekent samen aan een nieuw product werken, meestal op een projectmatige manier. Het productgerichte geeft richting aan het proces van kennis
Nadere informatieVoorbereidingsopdrachten voor de bijeenkomsten van de basistraining
Voorbereidingsopdrachten voor de bijeenkomsten van de basistraining Bij de trainingsbijeenkomsten hoort telkens een voorbereidingsopdracht. Het uitvoeren en (op papier) meenemen hiervan is noodzakelijk
Nadere informatieGaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen?
Gaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen? Sanneke Bolhuis emeritus lector Fontys Lerarenopleiding senior onderzoeker Radboudumc zetel praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Stuurgroep
Nadere informatieWaaruit blijkt dat jij een toekomstgerichte lerarenopleider bent?
Welke workshop/lezing van dit congres heeft jou het meest geïnspireerd? Hoe ga je dat vertalen naar jouw handelen als toekomstgerichte lerarenopleider? Hoe blijf je op de hoogte van ontwikkelingen die
Nadere informatieSymposium Leren en Innoveren
Symposium Leren en Innoveren 6 november 2014, Driestar hogeschool, Gouda Keynote Betekenisvol leren in leerwerkgemeenschappen Herman L Popeijus, ere lector Kempelonderzoekcentrum Jeannette Geldens, lector
Nadere informatieRegistratieaanvraag:
Registratieaanvraag: Suggesties voor het uitwerken van de valideringsvragen Dit document behoort bij het Format Registratieaanvraag van de VELON. Het beschrijft suggesties om te werken aan het beantwoorden
Nadere informatieCoördinator Wetenschap en Techniek
Coördinator Wetenschap en Techniek De post-hbo opleiding Coördinator Wetenschap en Techniek heeft tot doel leraren en middenkaderfunctionarissen toe te rusten met inzichten en vaardigheden op het gebied
Nadere informatieVertrouwenswerk & Cliëntenparticipatie
Vertrouwenswerk & Cliëntenparticipatie CLIËNTENPARTICIPATIE JEUGD Hoe je jongeren kunt betrekken bij jeugdhulp 1 Bij de transitie van de jeugdzorg is inspraak van belang. Juist jongeren en hun ouders die
Nadere informatieLeren & Innoveren. Informatiedossier ten behoeve van en verzoek tot inschrijving voor de masteropleiding
(niet invullen) Inschrijfnummer: datum van binnenkomst: datum intakegesprek: Informatiedossier ten behoeve van en verzoek tot inschrijving voor de masteropleiding Leren & Innoveren Hogeschool Inholland
Nadere informatieSamenwerking over lerarenopleidingen heen:
Samenwerking over lerarenopleidingen heen: Hoe aspirant-leraren voorbereiden op inclusief lesgeven? Debbie De Neve, Ellen Vandervieren Overzicht Context Doel van het inclusietraject Verloop van het inclusietraject
Nadere informatie1. Voorkennis 2. Recente inzichten en dilemma s 3. Begeleiding 4. Uitwisseling in groepjes 5. Slot: visie op ontwerpgericht onderzoek in de eigen
* 1. Voorkennis 2. Recente inzichten en dilemma s 3. Begeleiding 4. Uitwisseling in groepjes 5. Slot: visie op ontwerpgericht onderzoek in de eigen begeleiding/organisatie * Studentonderzoek? Eigen onderzoek?
Nadere informatieLeren & Innoveren. Informatiedossier ten behoeve van en verzoek tot inschrijving voor de masteropleiding
(niet invullen) Inschrijfnummer: datum van binnenkomst: datum intakegesprek: Informatiedossier ten behoeve van en verzoek tot inschrijving voor de masteropleiding Leren & Innoveren Hogeschool Inholland
Nadere informatieLESSON STUDY SUI LIN GOEI VU AMSTERDAM HOGESCHOOL WINDESHEIM DOOR SAMENWERKEN DE LES VERSTERKEN MAATSCHAPPELIJKE IMPACT ALFA- EN GAMMAWETENSCHAPPEN
LESSON STUDY DOOR SAMENWERKEN DE LES VERSTERKEN MAATSCHAPPELIJKE IMPACT ALFA- EN GAMMAWETENSCHAPPEN 7 DECEMBER 2017 SESSIE ONDERWIJS EN PEDAGOGIEK SUI LIN GOEI VU AMSTERDAM HOGESCHOOL WINDESHEIM nr. 1
Nadere informatieBijlage Reflectieopdracht Professionaliseren op de werkplek
Bijlage Reflectieopdracht Professionaliseren op de werkplek Doel van de opdracht Mensen leren tijdens het werken van alles. Maar wat dat leren nu precies is en waar precies tijd aan wordt besteed, is niet
Nadere informatieOmgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs
VELON/VELOV CONFERENTIE Brussel, 4-5 februari 2016 Omgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs Fontys Hogescholen, Eindhoven Dr. E. Klatter, Dr. K. Vloet, Dr. S. Janssen & MEd
Nadere informatieONDERZOEK ALS MIDDEL VOOR ONDERWIJSONTWIKKELING?
ONDERZOEK ALS MIDDEL VOOR ONDERWIJSONTWIKKELING? OVER KLOVEN EN BRUGGEN CVI CONFERENTIE 2017 MARCO SNOEK INHOUD Onderzoek als impuls voor onderwijsontwikkeling? Wat betekent dat voor de criteria voor goed
Nadere informatieDe PLG-bril. De drie capaciteiten
De PLG-bril De PLG-bril (Verbiest, 2008) kan als hulpmiddel gebruikt worden om na te gaan in hoeverre de leerprocessen op verschillende niveaus met elkaar verbonden zijn en verbonden zijn aan de koers.
Nadere informatieHet ontwerpen en testen van een methode om een diagnose te maken van kennisproductiviteit en een plan te maken voor verbetering
Kennisproductiviteit Het ontwerpen en testen van een methode om een diagnose te maken van kennisproductiviteit en een plan te maken voor verbetering Verslag van een promotieonderzoek 2004-2007 Christiaan
Nadere informatieBijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW
Bijlage 8.7: Voorbeeldopdrachten bij de uitgangspunten van HGW Deze bijlage bevat voorbeelden van opdrachten bij de zeven uitgangspunten van HGW. Bij elke opdracht staat aangegeven welke informatie uit
Nadere informatieTendensen bevraging docenten
Tendensen bevraging docenten Docenten werden aan de hand van een vragenlijst bevraagd. Het competentieprofiel omgaan met kansarmoede voor lerarenopleiders (zie kader) vormde hiervoor de basis, maar het
Nadere informatieProfessionalisering van docenten. Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort
Professionalisering van docenten Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort Opbouw presentatie Welke docenten hebben we nodig? Professionalisering binnen de HAN Resultaten onderzoek naar vier
Nadere informatieZij mogen allemaal leuke dingen doen!
Onderstaande tekst is een bewerking van het artikel Zij mogen allemaal leuke dingen doen van Dolf Janson. Tijdschrift Talent jaargang 13, nr.2, maart 2011. Bewerking door Minka Dumont april 2011. Zij mogen
Nadere informatieLEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan
LEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan Juni 2013 Erica de Bruïne (Hogeschool Windesheim) Hans van Huijgevoort (Fontys OSO) Hettie Siemons (Hogeschool Utrecht, Seminarium
Nadere informatieMet kleine ingrepen grote effecten in de havo les.
Met kleine ingrepen grote effecten in de havo les. activeren en differentiëren Havo Congres Ede 5 februari 2015 Johan Keijzer j.keijzer@aps.nl Naam Datum Aandacht voor het volgende. De start van de les
Nadere informatieLERAAR ZIJN: EEN KWESTIE VAN COMPETENTIES? Isabel Rots
LERAAR ZIJN: EEN KWESTIE VAN COMPETENTIES? Isabel Rots 1 Ontwikkelingen in beroepsmotivatie Marie start met veel motivatie voldoening interacties met leerlingen verschil maken voor lln positieve feedback
Nadere informatieSpeak up! Wat is JA en wat NEE?
Les 3 Speak up! Wat is JA en wat NEE? Deze derde les gaat over het leren inzien en uitspreken van je wensen en grenzen bij intimiteit en seks. Hoe zorg je dat het leuk is en blijft? Het belangrijkste daarbij
Nadere informatieEen goed gesprek over diversiteit Methodiekbeschrijving professionalisering en diversiteit voor teams in organisaties
Een goed gesprek over diversiteit Methodiekbeschrijving professionalisering en diversiteit voor teams in organisaties Lectoraat ghrm Hogeschool van Amsterdam Oktober 2014 Inhoudsopgave Inleiding 3 Wat
Nadere informatieTIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN
TIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN INLEIDING Onderwijs over tolerantie kan soms uitdagend zijn. Naast het ontwikkelen van kennis over tolerantie en gerelateerde begrippen zoals vrijheid en identiteit, is het
Nadere informatieOnderwijsontwikkeling in het vmbo
Onderwijsontwikkeling in het vmbo... doet appel op ons moreel besef! Ellen Klatter De nieuwe vmbo-conferentie 5 februari 2018 Richtinggevende vragen... 1. Wat zouden scholen en docenten moeten doen om
Nadere informatieAnders kijken, anders leren, anders doen
Anders kijken, anders leren, anders doen Grensoverstijgend leren en opleiden in zorg en welzijn in het digitale tijdperk HOOFDLIJN 8 Hoofdlijn 8. Onderzoek, onderwijs, praktijk en beleid verbinden Kernboodschap
Nadere informatieWie ben jij? HANDLEIDING
HANDLEIDING Wie ben jij? Korte omschrijving lesactiviteit Iedereen legt vijf vingers op tafel. Om de beurt vertel je iets over jezelf, waarvan je denkt dat het uniek is. Als het inderdaad uniek is, dan
Nadere informatieProfessionaliseren in Netwerken. Maarten de Laat
Professionaliseren in Netwerken Maarten de Laat maarten.delaat@ou.nl Het Nieuwe Leren Het Nieuwe Leren Het Nieuwe Leren Nadruk o.a. op Leren Leren Leren omgaan met verandering en onzekerheid There are
Nadere informatieHet belang van de relatie. Onderzoek naar werkalliantie bij jongeren met een licht verstandelijke beperking
Het belang van de relatie Onderzoek naar werkalliantie bij jongeren met een licht verstandelijke beperking Hoe zou je in één woord werkalliantie omschrijven bij jongeren met een LVB? Programma en doelen
Nadere informatieProfessionele netwerken: van leertheorie naar uitvoeringspraktijk. Ellen van den Berg VELON-studiedag, Deventer, 10 november, 2017
Professionele netwerken: van leertheorie naar uitvoeringspraktijk Ellen van den Berg VELON-studiedag, Deventer, 10 november, 2017 Hoe leren professionals in netwerken? Kennis en leren vanuit een collectief
Nadere informatieVeloncongres Promotiebeurs voor Leraren Een basis voor de wetenschapper van de toekomst. Over het programma Promotiebeurs - doel
Promotiebeurs voor Leraren Een basis voor de wetenschapper van de toekomst. Veloncongres 2015 & Over het programma Promotiebeurs - doel Initiator Ministerie van OCW Loopt sinds 2011, inmiddels structureel
Nadere informatieOver leiderschap van leraren
Over leiderschap van leraren Van startende leraar tot teacher leader? Marco Snoek Opbouw 1. Waiting for Superman! 2. Nog 37 jaar met passie te gaan! Loopbaanmogelijkheden voor leraren 3. Erkende ongelijkheid
Nadere informatieHandleiding voor de leerling
Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek
Nadere informatieZes tips voor betere feedback. Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO)
Zes tips voor betere feedback Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO) Doelen Jullie hebben kennis over: Kenmerken van goede feedback De situatie m.b.t. feedback
Nadere informatie1.5. Susan Beckers en Linda Verheijen 3 : De nieuwe rol van de slb er op de werkplek.
HOOFDSTUK 1: CURRICULUM 1.5. Susan Beckers en Linda Verheijen 3 : De nieuwe rol van de slb er op de werkplek. Susan Beckers en Linda Verheijen beschreven onderzoek naar de veranderende rol van de slb er
Nadere informatieSchoolSmaker OPLOSSINGSGERICHT COACHEN IN JOUW SCHOOL. Yves Larock & Saskia Vandeputte OPLOSSINGSGERICHT COACHEN
i.s.m. SchoolSmaker IN JOUW SCHOOL Yves Larock & Saskia Vandeputte 1 De persoon construeert eigen oplossingen uitgaande van zijn of haar sterke kanten en successen Inso Kim Berg Steve De Shazer Praten
Nadere informatieProfessionele leergemeenschappen in de lerarenopleiding Onderzoek naar de integratie van evalueren om te leren
Professionele leergemeenschappen in de lerarenopleiding Onderzoek naar de integratie van evalueren om te leren Jos Castelijns, Karel Koolen en Diana Baas (Hogeschool De Kempel) en Marjan Vermeulen (Open
Nadere informatieGeaccepteerd voorstel Onderwijs Research Dagen 28, 29 en 30 juni 2017 te Antwerpen
Geaccepteerd voorstel Onderwijs Research Dagen 8, 9 en 0 juni 017 te Antwerpen Melline Huiskamp (Iselinge Hogeschool), Emmy Vrieling (Open Universiteit) en Iwan Wopereis (Open Universiteit) Titel: Waardevol
Nadere informatiePlan onderzoek OS Boss po Bijlage 7. Kenniscentrum Talentontwikkeling
Plan onderzoek OS Boss po Bijlage 7 Kenniscentrum Talentontwikkeling Visie op Onderzoek in Opleidingsschool BOSS po Binnen OS BOSS po streven we ernaar om leerkrachten op te leiden die onderzoekend, intentioneel
Nadere informatieAOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren
Het forum AOS docentonderzoek Rapporteren en presenteren Wanneer is je onderzoek geslaagd? Evalueren en beoordelen Oefening 4 (pagina 316 of 321) Rapporteren en presenteren Verspreiding van resultaten
Nadere informatieHOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.
HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.
Nadere informatie5,5. Betoog door S woorden 10 juli keer beoordeeld. Nederlands
Betoog door S. 1508 woorden 10 juli 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Nederlands INSTITUTE FOR GRADUATE STUDIES & RESEARCH (IGSR) (email: igsr@uvs.edu) IGSR GEBOUW (STAATSOLIEGEBOUW), UNIVERSITEITSCOMPLEX,
Nadere informatieTrends in onderwijs. Interview met Coen Free
Trends in onderwijs Interview met Coen Free Welke trends doen er toe? Trends in het onderwijs: welke zijn van belang en welke niet? Waar kan uw onderwijsinstelling haar voordeel mee doen en welke kun je
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Docenten in het hoger onderwijs zijn experts in wát zij doceren, maar niet noodzakelijk in hóe zij dit zouden moeten doen. Dit komt omdat zij vaak weinig tot geen training hebben gehad in het lesgeven.
Nadere informatieAfhankelijk van het aantal subgroepen waar je mee werkt print je een of meerdere setjes.
Kaartenspel Lerende Organisatie, in welke fase zit jouw school? Deze werkvorm kan gebruikt worden om een beeld te krijgen van waar scholen staan in hun ontwikkeling naar een lerende organisatie. De aspecten
Nadere informatieperspectief voor professionele ontwikkeling
Actie-onderzoek als perspectief voor professionele ontwikkeling Workshop ALTHUS-Seminar 6 maart 2012 Geert Kelchtermans (KU Leuven) 1. What s in a name? 1. Term: veelgebruikt; uitgehold? In literatuur:
Nadere informatieHandleiding 360 feedback. Informatie voor de gebruiker van het 360 feedback instrument bij de Avans gesprekkencyclus
Informatie voor de gebruiker van het 360 feedback instrument bij de Avans gesprekkencyclus pagina 2 van 6 Colofon pagina 3 van 6 datum 2-10-2012 auteurs Linda Lemmens status Definitief (geactualiseerd
Nadere informatieBasisinformatie Opleiding
Basisinformatie Opleiding Introductie Je neemt deel aan de opleiding Professional Coaching & Leiderschap bij Coachcenter. De opleiding is er voor ieder die zichzelf verder wil ontwikkelen op persoonlijk
Nadere informatieBijeenkomst 3 Identity Positioning
Bijeenkomst 3 Identity Positioning Programma: Positioning Onduidelijkheden? (verkeerde data) Wat is positioning? Resultaten assignment 3 Dialoog Uitleg docentexpertises Onduidelijkheden? Verantwoordelijk
Nadere informatieSlim Ondernemen door Samen Onderzoeken
Slim Ondernemen door Samen Onderzoeken Focus Praktijkproces als kapstok voor onderzoekend vermogen = Praktijkproces als kapstok voor ondernemend vermogen Elkaars praktijkproces leren kennen en gebruiken
Nadere informatieVELON CONGRES 19 MAART 2019 WORKSHOP KENNISMAKEN MET ACT MONIQUE BEKKER
VELON CONGRES 19 MAART 2019 WORKSHOP KENNISMAKEN MET ACT MONIQUE BEKKER M.BEKKER@BOPADVIES.NL WIE IS LOES?? ACCEPTANCE AND COMMITMENT THERAPY (ACT) 6 zuilen: Past binnen agogisch bekaam (er wordt binnen
Nadere informatieVragen pas gepromoveerde
Vragen pas gepromoveerde dr. Maaike Vervoort Titel proefschrift: Kijk op de praktijk: rich media-cases in de lerarenopleiding Datum verdediging: 6 september 2013 Universiteit: Universiteit Twente * Kun
Nadere informatieProfessionaliseer als docent beroepsonderwijs: expliciteer je persoonlijke professionele theorie
Professionaliseer als docent beroepsonderwijs: expliciteer je persoonlijke professionele theorie Dr. Monique Ridder Opleidingscoördinator MEB mam.ridder@windesheim.nl Drs. Marjanne Hagedoorn Onderwijsadviseur/docent
Nadere informatieHandleiding Startwijzer
Handleiding Startwijzer Aan de slag met de Startwijzer VO De Startwijzer VO is een digitale scan die in beeld brengt hoe startende leraren op school ingewerkt en begeleid worden en op welke onderdelen
Nadere informatieIntroduceren thema Natuurgeweld. tsunami s. centraal rondom natuurgeweld: Thema: Natuurgeweld. laten ontstaan?
Aardrijkskunde Natuurgeweld Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Natuurgeweld In dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal rondom natuurgeweld: 1. Wat zou er moeten gebeuren
Nadere informatieBevorderende factoren voor samenwerking door onderwijsprofessionals
Bevorderende factoren voor samenwerking door onderwijsprofessionals Citeren als: Bergh, Linda van den; Diemel, Karin & Zon, Anja van ). Bevorderende factoren voor samenwerking door onderwijsprofessionals.
Nadere informatieMeerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
Nadere informatieZo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren
Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een
Nadere informatieNulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14
10/03/2017 Nulmeting DNA-onderwijs Totaal aantal vragen: 14 De meeste juiste antwoorden: #0 Minste Juiste antwoorden: #0 1. Hoe kijk jij naar je leerlingen? Kinderen zijn enthousiast, willen graag leren,
Nadere informatieWat leren docenten in een community of practice? Hoe leren ze?
stti / mei 2012, v2 Opzet Vragen: Wat leren docenten in een community of practice? Hoe leren ze? 1. Beschrijving van de werkwijze: Wat is een community of practice; hoe hebben we deze community ingericht;
Nadere informatieElementen van een professionele leergemeenschap
Professioneel Statuut Op de Groen van Prinstererschool werken we aan een professionele leergemeenschap: een cultuur waarin alle betrokkenen in de school samenwerken, reflecteren, onderzoeken en professionaliseren.
Nadere informatieONDERZOEK IN DE LERARENOPLEIDING! Wat vinden lerarenopleiders en hun managers daar eigenlijk van?
ONDERZOEK IN DE LERARENOPLEIDING! Wat vinden lerarenopleiders en hun managers daar eigenlijk van? Cora Veenman-Verhoeff MSc Dr. Ellen Klatter Docent Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Lector Versterking
Nadere informatieMeedoen Meten. DICHTERBIJ Kenniscentrum voor Dagbesteding en Werk. Angela Prudon. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Master Social Work
Meedoen Meten DICHTERBIJ Kenniscentrum voor Dagbesteding en Werk Angela Prudon Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) Master Social Work Programma Welkom Introductie Dichterbij HAN Master Social Work
Nadere informatie