Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit."

Transcriptie

1 Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit. Zonder relaties geen prestaties. Kwaliteit van de leraar krijgt weinig aandacht, maar is de sleutel tot betere prestaties. Leraren praten liever over gedragsproblemen van een leerling dan over relatieproblemen met een leerling. Scholing van leraren in relaties met leerlingen krijgt te weinig aandacht in het PABO-curriculum en in nascholing. Het bespreekbaar maken van relatieproblemen tussen een leraar en leerling is een heikele kwestie.

2 DE AFFECTIEVE KWALITEIT VAN LERAAR-LEERLINGRELATIES Dr. Jantine Spilt Het schools leren van leerlingen én welbevinden van leraren

3 Schoolklas Kinderopvang

4 Affectieve leraar-leerlingrelaties Affectieve kwaliteit Nabijheid Ik heb een hartelijke, warme relatie met dit kind. Dit kind vertelt me spontaan dingen over zichzelf. Conflict Wanneer dit kind slecht gehumeurd is, weet ik dat het een moeilijke dag gaat worden. Dit kind en ik lijken voortdurend strijd te leveren. (Afhankelijkheid) Leraar Leerling Relatie Vragenlijst (Koomen ea, 2007) Genormeerd (j/m 3-12 jr), COTAN, lijst Landelijke Commissie Toezicht Indicatiestelling

5 Functies Gehechtheidstheorie Emotionele veiligheid / emotieregulatie Zelf-determinatietheorie Sociale verbondenheid

6 Onderzoek NWO-PROO reviewstudie o.l.v. dr. Helma Koomen (UvA) 2 deelstudies: Meta-analyse LK-LL relatie schools leren van leerlingen (Roorda et al., Review on Education Research, in press) Literatuurreview LK-LL relatie welbevinden van leraren (Spilt et al., Educational Psychology Review, 2011)

7 Meta-analyse: schools leren (1) Totaal 99 studies over lk-ll relatie basisonderwijs 31 voortgezet onderwijs 77 studies VS Uitkomstmaten: Schoolse betrokkenheid / positief taakgedrag Leerprestaties

8 Meta-analyse: schools leren (2)

9 Meta-analyse: schools leren (2) (Risico)kinderen leerproblemen lage SES jongens (betrokkenheid)

10 Meta-analyse: schools leren (2) (Risico)kinderen leerproblemen lage SES jongens (betrokkenheid) gedragsproblemen?

11 Meta-analyse: conclusie Investeren in persoonlijke, affectieve relaties met een leerling is winstgevend (naast effectief klassemanagement en didactiek) Voor motivatie (taakgedrag) én schoolprestaties Investeer in nabije én niet-conflictueze relatie

12 Literatuurstudie: leraarwelbevinden Waarom aandacht voor leraarwelbevinden? Relaties met leerlingen belangrijker voor satisfactie dan 14 andere variabelen waaronder curriculum, baanzekerheid, autonomie, beloning van prestaties en relaties met collega s (VO: Shann, 1998) Zingeving, voldoening, plezier (Hargreaves, 2000) Reden om professie niet te verlaten (Hargreaves, 1998; O'Connor, 2008) Maar óók: leraarschap hoog op lijst van stressvolle beroepen

13 Leraarstress Zorgverlenende beroepen met een intensief inter-persoonlijk contact zijn verbonden met een verhoogd risico van stressgerelateerde aandoeningen en depressies (Koten, 2006; Wieclaw et al., 2006) Ongunstige lk-ll relatie: negatieve emoties (Hargreaves, 2000; Spilt & Koomen, 2010) Kracht én kwetsbaarheid

14 De negatieve spiraal... Herhaalde, intense negatieve emoties geïnternaliseerd dagelijkse omgang Rigide beeldvorming ( deze leerling is altijd ) Negatieve attributies probleemgedrag (intentioneel, eenzijdig) Body language Controle (disciplinerende maatregelen, inperken) Verminderde sensitiviteit Investment return Activatie van negatieve impliciete cognities en attitudes verloopt grotendeels automatisch (onbewust) Grote verschillen tussen leerkrachten

15 De negatieve spiraal... Herhaalde, intense negatieve emoties geïnternaliseerd dagelijkse omgang Rigide beeldvorming ( deze leerling is altijd ) Negatieve attributies probleemgedrag (intentioneel, eenzijdig) Body language Controle (disciplinerende maatregelen, inperken) Verminderde sensitiviteit Investment return Activatie van negatieve impliciete cognities en attitudes verloopt grotendeels automatisch (onbewust) Grote verschillen tussen leerkrachten

16 De negatieve spiraal... Herhaalde, intense negatieve emoties geïnternaliseerd dagelijkse omgang Rigide beeldvorming ( deze leerling is altijd ) Negatieve attributies probleemgedrag (intentioneel, eenzijdig) Body language Controle (disciplinerende maatregelen, inperken) Verminderde sensitiviteit Investment return Activatie van negatieve impliciete cognities en attitudes verloopt grotendeels automatisch (onbewust) Grote verschillen tussen leerkrachten

17 De negatieve spiraal... Herhaalde, intense negatieve emoties geïnternaliseerd dagelijkse omgang Rigide beeldvorming ( deze leerling is altijd ) Negatieve attributies probleemgedrag (intentioneel, eenzijdig) Body language Controle (disciplinerende maatregelen, inperken) Verminderde sensitiviteit Investment return Activatie van negatieve impliciete cognities en attitudes verloopt grotendeels automatisch (onbewust) Grote verschillen tussen leerkrachten

18 Wanneer kinderen vastlopen op school... Transactionele benadering: Diagnostiek en begeleiding gericht op LK-LL relatie aanvulling op diagnostiek van problematiek zorgleerlingen Winst voor (zorg)leerling én leerkracht Relaties ook gevoelig punt voor leraren: kwetsbaarheid én kracht

19 Met dank aan: Contact: Mede-auteurs: Helma Koomen (UvA) Debora Roorda (UvA) Frans Oort (UvA) Jochem Thijs (UU) Jantine Spilt: Subsidieverstrekker Nederlandse organisatie Wetenschappelijk Onderzoek (NWO/PROO)

20 Verder lezen: Interacties tussen leerkrachten en leerlingen. In K. Verschueren & H. M. Y. Koomen (Eds.), Handboek Diagnostiek in de leerlingbegeleiding. Antwerpen- Apeldoorn: Garant. Spilt, J. L. & H. M. Y. Koomen (2010). Het Leerkracht Relatie Inter view: Inter views met leerkrachten over hun relaties met gedragsmoeilijke kleuters. Kind en Adolescent, 31(2), Publiekssamenvatting Leraar leerlingrelaties: Schools leren van leerlingen en welbevinden van leraren. Een samenvatting van twee reviewstudies. Download PDF: Touw, H. & Beukering, T. van (2009) Professional in de spiegel. Tijdschrif t voor Or thopedagogiek, 48 (11), 461. Koomen, H., Verschueren, K., & Pianta, R (2007). LLRV Leerling Leerkracht Relatie Vragenlijst: Handleiding. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum Pianta, R. C. (1999). Enhancing relationships between children and teachers. Washington, DC: American Psychological Association. Greene, R. W. (2008). Lost at school. Why our kids with behavioral challenges are falling through the cracks and how we can help them (book). /

Jantine Spilt, Conferentie SBOwerkverband 2012

Jantine Spilt, Conferentie SBOwerkverband 2012 Jantine Spilt, Conferentie SBOwerkverband 2012 Gedragsproblemen in context Gedragsproblemen in context Gedragsproblemen in context Gedragsproblemen in context PROBLEEM Probleemgedrag 5 Faculteit der Psychologie

Nadere informatie

21 januari 2011 Amsterdam. 1. Stresstheorie. 2. Onderzoek naar probleemgedrag en leraarstress. 3. Affectieve relaties en mentale representaties

21 januari 2011 Amsterdam. 1. Stresstheorie. 2. Onderzoek naar probleemgedrag en leraarstress. 3. Affectieve relaties en mentale representaties Pedagogiek, Onderwijskunde en Lerarenopleiding Johnson et al., 2005: Laag welbevinden and lage arbeidssatisfactie Helma Koomen Probleemgedrag van leerlingen en welbevinden van leraren: Het belang van de

Nadere informatie

Leraar leerlingrelaties, schools leren van leerlingen en welbevinden van leraren Een samenvatting van twee reviewstudies

Leraar leerlingrelaties, schools leren van leerlingen en welbevinden van leraren Een samenvatting van twee reviewstudies Publiekssamenvatting Leraar leerlingrelaties, schools leren van leerlingen en welbevinden van leraren Een samenvatting van twee reviewstudies Deze publieksrapportage gaat over twee wetenschappelijke onderzoeken

Nadere informatie

11/9/2015. Het belang van leerkracht-leerling relaties. Helma M. Y. Koomen 11 november 2015. Ondertitel: waarom we dit eigenlijk wel weten

11/9/2015. Het belang van leerkracht-leerling relaties. Helma M. Y. Koomen 11 november 2015. Ondertitel: waarom we dit eigenlijk wel weten Het belang van leerkracht-leerling relaties Helma M. Y. Koomen 11 november 2015 On Het belang van leerkracht-leerling relaties Ondertitel: waarom we dit eigenlijk wel weten, maar er onvoldoende naar handelen

Nadere informatie

DE KRACHT VAN LEERKRACHTEN

DE KRACHT VAN LEERKRACHTEN DE KRACHT VAN LEERKRACHTEN DE ROL VAN NABIJHEID EN CONFLICT IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS Dr. Maaike Engels Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Sociologie Interuniversity Center for Social Science Theory

Nadere informatie

Het belang van een goede relatie met de leerkracht voor betrokkenheid en presteren Helma M. Y. Koomen

Het belang van een goede relatie met de leerkracht voor betrokkenheid en presteren Helma M. Y. Koomen Het belang van een goede relatie met de leerkracht voor betrokkenheid en presteren Helma M. Y. Koomen Congres Succesvol lezen in het onderwijs, Binnenkomer: Leraar Paul (VO) Een goede relatie met je leerlingen

Nadere informatie

Probleemgedrag en leraarstress: Het belang van een relationele benadering 1

Probleemgedrag en leraarstress: Het belang van een relationele benadering 1 Probleemgedrag en leraarstress: Het belang van een relationele benadering 1 J. L. Spilt, H. M. Y. Koomen en J. T. Thijs 366 2014 (91) 366-382 Samenvatting De ervaring van gedragsproblemen in de klas is

Nadere informatie

Een cruciaal verschil Gedragsproblemen van kinderen of relatieproblemen met kinderen

Een cruciaal verschil Gedragsproblemen van kinderen of relatieproblemen met kinderen Een cruciaal verschil Gedragsproblemen van kinderen of relatieproblemen met kinderen Jantine Spilt en Helma Koomen Vandaag de dag wordt veel gesproken over de toename van gedragsproblemen van kinderen

Nadere informatie

Implementatie van een effectief CGt programma voor gedragsproblemen op school Spelen leerkrachten een rol?

Implementatie van een effectief CGt programma voor gedragsproblemen op school Spelen leerkrachten een rol? Implementatie van een effectief CGt programma voor gedragsproblemen op school Spelen leerkrachten een rol? Juliette M.Liber, Gerly M. De Boo & Pier J.M. Prins VGCt 2011, Veldhoven Training is effectief,

Nadere informatie

PWO Elke leerling telt : de

PWO Elke leerling telt : de PWO Elke leerling telt : de leraar maakt het verschil Sofie Deprez, Katrien Melotte, Sara Vreys en Tanja Ceux Wie zijn wij? Lerarenopleiders binnen opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs,

Nadere informatie

Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant

Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Inleiding - Stellingen. - Ontstaan psychiatrische aandoeningen. - Wat zien naastbetrokkenen. - Invloed van borderline op

Nadere informatie

De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext

De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Jochem

Nadere informatie

Samenwerking IB TB: kansen en valkuilen?

Samenwerking IB TB: kansen en valkuilen? Samenwerking IB TB: kansen en valkuilen? Trainingsbijeenkomst Trajectbegeleiders/ Bovenschoolse Pool & Intern Begeleiders t Visnet, Huizen 10 oktober 2017 Programma 14.30 uur Inloop 14.45 Welkom en toelichting

Nadere informatie

Behartigen van professionele kwaliteit in kinderopvang, onderwijs en zorg voor jonge kinderen. Pauline Slot Universiteit Utrecht

Behartigen van professionele kwaliteit in kinderopvang, onderwijs en zorg voor jonge kinderen. Pauline Slot Universiteit Utrecht Behartigen van professionele kwaliteit in kinderopvang, onderwijs en zorg voor jonge kinderen Pauline Slot Universiteit Utrecht Vroege ontwikkeling van kinderen Voorschools Groep 1-3 Interacties van kinderen:

Nadere informatie

IB bijeenkomst Gedrag. Voorjaar 2018

IB bijeenkomst Gedrag. Voorjaar 2018 IB bijeenkomst Gedrag Voorjaar 2018 Doel bijeenkomst Inzicht hebben op in verschillende niveaus van handelen op het gebied van gedrag Nagedacht over stand van zaken op eigen school Idee hebben over de

Nadere informatie

De invloed van affectieve leraar-leerlingrelaties op het schools leren van leerlingen: Verschillen tussen basis- en voortgezet onderwijs 1

De invloed van affectieve leraar-leerlingrelaties op het schools leren van leerlingen: Verschillen tussen basis- en voortgezet onderwijs 1 De invloed van affectieve leraar-leerlingrelaties op het schools leren van leerlingen: Verschillen tussen basis- en voortgezet onderwijs 1 D. L. Roorda, H. M. Y. Koomen, J. L. Spilt en F. J. Oort Samenvatting

Nadere informatie

De rol van de leerkracht in de ontwikkeling van roddelen en buitensluiten bij kinderen

De rol van de leerkracht in de ontwikkeling van roddelen en buitensluiten bij kinderen De rol van de leerkracht in de ontwikkeling van roddelen en buitensluiten bij kinderen TESSA WEYNS*, Prof. Dr. KARINE VERSCHUEREN, Prof. Dr. HILDE COLPIN 1, Samenvatting Relationele agressie, gedrag dat

Nadere informatie

Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten

Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten Jolien Geerlings PhD Onderzoeker J.Geerlings@uu.nl Overzicht 1) Inleiding 2) Wat hebben we precies onderzocht? 3) Hoe gaan we om met verschillen

Nadere informatie

Transvorm Actueel. en de zorg verandert mee. Het werk(en) in de zorg verandert. Hoe reageert u als werkgever en wat doet dat met uw medewerkers?

Transvorm Actueel. en de zorg verandert mee. Het werk(en) in de zorg verandert. Hoe reageert u als werkgever en wat doet dat met uw medewerkers? Transvorm Actueel en de zorg verandert mee Het werk(en) in de zorg verandert. Hoe reageert u als werkgever en wat doet dat met uw medewerkers? Woensdag 17 december 2015 Dr. Monique Veld E-mail: monique.veld@ou.nl

Nadere informatie

Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek

Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek mastertraject in de Pedagogische wetenschappen Orthopedagogiek Prof. dr. S. Bögels Prof. dr. P.F.

Nadere informatie

Handelingsgericht werken & Empowerment. Vlaamse Netoverstijgende Stuurgroep HGW/HGD. Reflectie op bijdragen Petri Partanen en Els Dammekens

Handelingsgericht werken & Empowerment. Vlaamse Netoverstijgende Stuurgroep HGW/HGD. Reflectie op bijdragen Petri Partanen en Els Dammekens Handelingsgericht werken & Empowerment Ontmoetingsdag 2013, Antwerpen Handelingsgericht Samenwerken: Ieder in zijn Kracht! Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt (NL) 1 Vlaamse

Nadere informatie

Sociaal-emotionele ontwikkeling jeugd dé basis voor effectiever onderwijs

Sociaal-emotionele ontwikkeling jeugd dé basis voor effectiever onderwijs Sociaal-emotionele ontwikkeling jeugd dé basis voor effectiever onderwijs De Samenwerkende Gezondheidsfondsen en partijen uit wetenschap, beleid en praktijk, zien graag structurele aandacht voor de sociaal-emotionele

Nadere informatie

GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG

GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG Effectiviteit Geef me de 5-methodiek in zorginstelling JP van den Bent In dit rapport worden de wetenschappelijke bevindingen beschreven betreffende de effectiviteit

Nadere informatie

Het belang van gender in het leerkrachtenteam

Het belang van gender in het leerkrachtenteam Het belang van gender in het leerkrachtenteam Sofie Lietaert, Dimitri Van Maele, Bieke De Fraine, Karine Verschueren, Ferre Laevers IWT SBOproject Gender op School www.steunpuntssl.be De feminizering van

Nadere informatie

Met die leraar heb ik altijd ruzie, stom vak!

Met die leraar heb ik altijd ruzie, stom vak! Met die leraar heb ik altijd ruzie, stom vak! Een onderzoek naar de invloed van affectieve leerkracht-leerlingrelaties op de betrokkenheid van leerlingen in het voortgezet onderwijs Masterscriptie Orthopedagogiek

Nadere informatie

Projectdefinitie. Plan van aanpak

Projectdefinitie. Plan van aanpak Projectplan DOT2 Projectdefinitie ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs (Hasselt, 2014). Als (toekomstige) leerkracht is het belangrijk dat je daar op inspeelt en kennis hebt van de laatste

Nadere informatie

Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek

Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek Graduate School of Child Development and Education Welkom bij de mastervoorlichting van Orthopedagogiek mastertraject in de Pedagogische wetenschappen Master Orthopedagogiek Prof. dr. S. Bögels Prof. dr.

Nadere informatie

Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen.

Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen. Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen. Martine van der Pluijm Hogeschool Rotterdam Kenniscentrum Talentontwikkeling/

Nadere informatie

Techniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek?

Techniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek? Techniek? Dat is niks voor mij. Hoe kunnen scholen en bedrijven samen bijdragen aan een betere beeldvorming over en keuze voor bèta en techniek? Juliette Walma van der Molen Center for Science Education

Nadere informatie

Alcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid

Alcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid ALCOHOLGEBRUIK: BEWUST OVERWOGEN OF ONBEWUST OVERKOMEN? Impliciete en expliciete processen bij alcoholgebruik en implicaties voor interventies Katrijn Houben k.houben@maastrichtuniversity.nl Alcoholgebruik,

Nadere informatie

Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis

Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis Mariëtte Hoogeveen SLO, Enschede Contact: m.hoogeveen@slo.nl Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis 1. Problemen in de praktijk De schrijfvaardigheid van leerlingen in het basisonderwijs

Nadere informatie

RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie. Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.

RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie. Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16. RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.00 uur Vragen die beantwoord worden: Wat is RTI, wat zijn het doel en de

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs

Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Door: Joshi Verschuren, Universiteit Utrecht Vele basisscholen besteden tegenwoordig aandacht aan de mindset van

Nadere informatie

De professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren?

De professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren? De professionele ontwikkeling van docenten: Nascholing of werkplekleren? Jan van Driel, POOLL Congres Leren op de werkplek Leuven, 7 januari 2015 Professionele ontwikkeling van docenten Professional development

Nadere informatie

LEERLING LEERKRACHT RELATIE VRAGENLIJST NORMERING VLAAMS BASISONDERWIJS

LEERLING LEERKRACHT RELATIE VRAGENLIJST NORMERING VLAAMS BASISONDERWIJS LEERLING LEERKRACHT RELATIE VRAGENLIJST NORMERING VLAAMS BASISONDERWIJS THOMAS MORE ANTWERPEN TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE & PSYCHODIAGNOSTISCH CENTRUM KU LEUVEN SCHOOLPSYCHOLOGIE EN ONTWIKKELINGPSYCHOLOGIE

Nadere informatie

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 25 november 2008 Nederlandse samenvatting door TIER op 5 juli 2011 Onderwijsondersteunende

Nadere informatie

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1

Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen. Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Dr. Barbara van den Hoofdakker, klinisch psycholoog - gedragstherapeut Accare Universitair Centrum Groningen Lezing GGNet 27 juni 2013 1 Behandelmogelijkheden bij kinderen met ADHD in de basisschoolleeftijd

Nadere informatie

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:

Nadere informatie

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Difference in Perception about Parenting between Parents and Adolescents and Alcohol Use of Adolescents

Nadere informatie

Sociale relaties in de klas

Sociale relaties in de klas Sociale relaties in de klas Uitkomsten van het Groepsdynamica onderzoek uitgevoerd door het PI consortium Fanny de Swart, Onderwijs Entrea Lindenhout & Radboud Universiteit Wendy Nelen, Praktikon 30-11-2018

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository)

UvA-DARE (Digital Academic Repository) UvA-DARE (Digital Academic Repository) Relationships between teachers and disruptive children in kindergarten : an exploration of different methods and perspectives, and the possibility of change Spilt,

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Interactionistische perspectieven benadrukken dat de persoon en zijn of haar omgeving voortdurend in interactie zijn en samen een systeem vormen. Dit idee van integratie

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en Discrepantie The Relationship between Involvement in Bullying and Well-Being and the Influence of Social Support

Nadere informatie

Executieve functies in je klas Een praktische workshop

Executieve functies in je klas Een praktische workshop Executieve functies in je klas Een praktische workshop Anton Horeweg Leerkracht, gedragsspecialist (M SEN) Auteur Gedragsproblemen in de klas in het basisonderwijs Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit

Nadere informatie

Succesvol Job Craften Hoe maak je je werk leuk(er)? Interventie bij een Politiekorps

Succesvol Job Craften Hoe maak je je werk leuk(er)? Interventie bij een Politiekorps Succesvol Job Craften Hoe maak je je werk leuk(er)? Interventie bij een Politiekorps Dhr. Karel de Groot, Politie Brabant-Noord Drs. Maggie (Machteld) van den Heuvel, UU Prof. dr. Eva Demerouti, Dr. Maria

Nadere informatie

Hoe kun je samenwerkend leren zo inzetten dat het een positief effect heeft op de leerprestaties?

Hoe kun je samenwerkend leren zo inzetten dat het een positief effect heeft op de leerprestaties? Opgesteld door: Yolande Emmelot (Kohnstamm Instituut) en Edith van Eck (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: po-instelling - leraar/ Teacher Leader Referentie: Kennisrotonde. (2019). Hoe kun je

Nadere informatie

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND VANDAAG: WAAR VOEDEN WE VOOR OP? PREVENTIE ONTWIKKELING VAN HET BREIN SOCIAAL EMOTIONEEL LEREN METACOGNITIEVE VAARDIGHEDEN ESSENTIE VAN OVERDRACHT PROBLEEM

Nadere informatie

LERAAR ZIJN: EEN KWESTIE VAN COMPETENTIES? Isabel Rots

LERAAR ZIJN: EEN KWESTIE VAN COMPETENTIES? Isabel Rots LERAAR ZIJN: EEN KWESTIE VAN COMPETENTIES? Isabel Rots 1 Ontwikkelingen in beroepsmotivatie Marie start met veel motivatie voldoening interacties met leerlingen verschil maken voor lln positieve feedback

Nadere informatie

Het Leerkracht Relatie Interview: Interviews met leerkrachten over hun relaties met gedragsmoeilijke. kleuters. Jantine L. Spilt & Helma M.Y.

Het Leerkracht Relatie Interview: Interviews met leerkrachten over hun relaties met gedragsmoeilijke. kleuters. Jantine L. Spilt & Helma M.Y. 1 Running head: Leerkracht Relatie Interview Het Leerkracht Relatie Interview: Interviews met leerkrachten over hun relaties met gedragsmoeilijke kleuters Jantine L. Spilt & Helma M.Y. Koomen Maart 2010

Nadere informatie

Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme

Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effects of Contact-oriented Play and Learning in the Relationship between parent and child with autism Kristel Stes Studentnummer:

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid in breder perspectief Presentatie landelijk congres Beter presteren, Amersfoort 13 juni 2012

Ouderbetrokkenheid in breder perspectief Presentatie landelijk congres Beter presteren, Amersfoort 13 juni 2012 Ouderbetrokkenheid in breder perspectief Presentatie landelijk congres Beter presteren, Amersfoort 13 juni 2012 Dr. Ron Oostdam Lector Maatwerk in leren en instructie Onderzoeksdirecteur Kenniscentrum

Nadere informatie

Welke factoren beïnvloeden het gezamenlijk leren door leraren? Een systematische literatuurreview Thurlings, M.C.G.; den Brok, P.J.

Welke factoren beïnvloeden het gezamenlijk leren door leraren? Een systematische literatuurreview Thurlings, M.C.G.; den Brok, P.J. Welke factoren beïnvloeden het gezamenlijk leren door leraren? Een systematische literatuurreview Thurlings, M.C.G.; den Brok, P.J. Published in: Onderwijs Research Dagen(ORD), 11-12 Juni 2014, Groningen,

Nadere informatie

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink

Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie. Anja Huizink Individuele gevoeligheid voor riskant middelengebruik in de adolescentie Anja Huizink Adolescentie = grenzen verkennen Op zoek naar prikkels Brein in ontwikkeling Nucleus accumbens (basale ganglia): -

Nadere informatie

INTERACTIEVE STUDIEDAG GEDRAG

INTERACTIEVE STUDIEDAG GEDRAG INTERACTIEVE STUDIEDAG GEDRAG VANDAAG: PLANMATIG HANDELEN BUMPY MOMENTS GOED ONDERWIJS AAN JONGE KINDEREN COGNITIEVE BOUWSTENEN PLANMATIG HANDELEN ALS HET ANDERS GAAT (PREVENTIE, ESCALATIECURVE EN GFA)

Nadere informatie

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The

Nadere informatie

Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie

Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Dr. Annemiek Karreman Departement Medische en Klinische Psychologie, Tilburg University Deze presentatie Twee experimentele studies naar de rol van

Nadere informatie

PROFESSIONALISEREN VOOR ONLINE EN BLENDED LEREN

PROFESSIONALISEREN VOOR ONLINE EN BLENDED LEREN PROFESSIONALISEREN VOOR ONLINE EN BLENDED LEREN VOLWASSENENONDERWIJS Brent Philipsen WIE IS WIE Brent Philipsen Doctoraatsstudent VUB WP 5 Teacher professional development for online and blended learning

Nadere informatie

Lerend Netwerk. Leidsche Rijn / Utrecht West. 14 november 2017

Lerend Netwerk. Leidsche Rijn / Utrecht West. 14 november 2017 Lerend Netwerk Leidsche Rijn / Utrecht West 14 november 2017 Welkom Fijn dat jij er bent! Programma 09.00-10.25 Professionalisering thema gedrag 10.25-10.45 Pauze 10.45-12.00 Presentatie Buurtteam Filmpje

Nadere informatie

Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH

Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH Cluster B Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH René Steinmann Pubertijd: Van de basisschool naar het voortgezet onderwijs Eindelijk naar de middelbare

Nadere informatie

Achtergrond. NA/GV in onderwijs: een wereld van verschil? Vormingsnetwerk NA/GV op school 27/08/2015.

Achtergrond. NA/GV in onderwijs: een wereld van verschil? Vormingsnetwerk NA/GV op school 27/08/2015. NA/GV in onderwijs: een wereld van verschil? Vormingsnetwerk NA/GV op school www.nagvopschool.be Nicky Charle (De Leerexpert) Barbara van de Vreken en Tine Vervloet (OVSG) Achtergrond Haim Omer en medewerkers

Nadere informatie

TPACK-NL vragenlijst een toelichting

TPACK-NL vragenlijst een toelichting TPACK-NL vragenlijst een toelichting Petra Fisser & Joke Voogt Universiteit Twente Curriculumontwerp & Onderwijsinnovatie http://www.tpack.nl In dit document is de Nederlandse versie van de TPACK vragenlijst

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23005 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Stoutjesdijk, Regina Title: Children with emotional and behavioral disorders in

Nadere informatie

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering The relation between Mindfulness and Psychopathology: the Mediating Role of Global and Contingent

Nadere informatie

De begeleider cliënt relatie vragenlijst

De begeleider cliënt relatie vragenlijst De begeleider cliënt relatie vragenlijst De relatie begeleider cliënt meten John Roeden, Anno Velema, Baalderborg Groep Introductie Positieve relatie tussen cliënt en begeleider belangrijk Levert een bijdrage

Nadere informatie

Ouders en school; partners in zorg. resultaten en aanbevelingen voor samenwerking. door: Drs. M. Lof

Ouders en school; partners in zorg. resultaten en aanbevelingen voor samenwerking. door: Drs. M. Lof Ouders en school; partners in zorg resultaten en aanbevelingen voor samenwerking door: Drs. M. Lof Inleiding Om leerlingen optimale ontwikkelingskansen te bieden is samenwerking tussen school en ouders

Nadere informatie

Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur E.J.C. van der Laan Vakgebied Algemene Economie Titel Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel. Meer grip op abstracte economische begrippen met behulp van taalgericht vakonderwijs. Ontwerpen

Nadere informatie

Hedendaagse opvattingen over emoties. Emotie en gewetensvorming in de behandeling. Welke emoties? Emotie en moraliteit. Welke emoties?

Hedendaagse opvattingen over emoties. Emotie en gewetensvorming in de behandeling. Welke emoties? Emotie en moraliteit. Welke emoties? Emotie en gewetensvorming in de behandeling Hedy Stegge Vrije Universiteit Amsterdam PI Research Duivendrecht Hedendaagse opvattingen over s Functioneel (belangenbehartigers) Persoonlijk welbevinden Kwaliteit

Nadere informatie

OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE KLAS

OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE KLAS DE ROL VAN LEERKRACHT SELF EFFICACY Schoolrapportage 01 016 Project Dealing with diversity in the classroom: The role of teacher self efficacy. Schoolrapportage 01 016. drs. J. Geerlings en dr. M. Zee

Nadere informatie

Doen echte kerels er wel toe?

Doen echte kerels er wel toe? Doen echte kerels er wel toe? Effecten van het geslacht van leerkrachten op de prestaties, de houding en het gedrag van leerlingen Dr. Geert Driessen ITS Nijmegen www.geertdriessen.nl Paper Onderwijs Research

Nadere informatie

Wat stuitert daar door je klas?

Wat stuitert daar door je klas? Wat stuitert daar door je klas? Anton Horeweg Leerkracht, gedragsspecialist (M SEN) Auteur Gedragsproblemen in de klas in het basisonderwijs Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet onderwijs Wat

Nadere informatie

Geraadpleegde bronnen

Geraadpleegde bronnen Geraadpleegde bronnen De volgende bronnen zijn geraadpleegd: Cohen, J.A., Mannarino, A.P., Deblinger, E. (2008). Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve

Nadere informatie

GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN

GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE

Nadere informatie

Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE

Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE If you are looking for the book by Jo Nijs Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici in pdf form, then

Nadere informatie

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Date 14-10-2011 1 De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Marga Martens Promovenda Rijksuniversiteit Groningen Consulent doofblindheid Koninklijke Kentalis Begeleiderscongres

Nadere informatie

Auditieve verwerkingsproblemen

Auditieve verwerkingsproblemen Auditieve verwerkingsproblemen definitie, diagnostiek, (be)handelen Jessica van Herel de Frel Logopedist / spraak taalpatholoog Koninklijke Auris Groep, AC Rotterdam j.v.herel@auris.nl 19 april 2012 Inhoud

Nadere informatie

Lerende lol ontdekken onthouden ontwikkelen

Lerende lol ontdekken onthouden ontwikkelen Lerende lol ontdekken onthouden ontwikkelen Beroepsstandaard jonge kind specialist 31 oktober 2017 School of Educa3on 1 Ineke Oenema- Mostert De puzzel: onderwijs aan jonge kinderen 2 Het beroep: de onderzoekende

Nadere informatie

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011 Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomst Gezonde School Mentale Gezondheidsbevordering 10 mei 2012

Netwerkbijeenkomst Gezonde School Mentale Gezondheidsbevordering 10 mei 2012 Netwerkbijeenkomst Gezonde School Mentale Gezondheidsbevordering 10 mei 2012 Dr. Rinka van Zundert Orthopedagogiek Gezin & Gedrag Radboud Universiteit Nijmegen Positieve psychologie Geluk, optimaal functioneren,

Nadere informatie

De ervaren leerzaamheid van Lesson Study Concept 3 juni 2015

De ervaren leerzaamheid van Lesson Study Concept 3 juni 2015 De ervaren leerzaamheid van Lesson Study Concept 3 juni 2015 Siebrich de Vries en Gerrit Roorda, Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Gedrag en Maatschappijwetenschappen, Lerarenopleiding Mail: s.de.vries@rug.nl;

Nadere informatie

Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden

Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden Onderwijs voor de 21 ste eeuw Kris Van den Branden Is ons onderwijs nog mee met de tijd? Met de deur in huis De wereld is drastisch veranderd, de school niet. En dus falen onze scholen niet. Ze zijn gewoon

Nadere informatie

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development

Nadere informatie

6.3 Observeren in de onderwijsleersituatie: observeren kun je leren!

6.3 Observeren in de onderwijsleersituatie: observeren kun je leren! 6.3 Observeren in de onderwijsleersituatie: observeren kun je leren! Mirella van Minderhout (2015) 1 Een professionele leraar ziet de het leren en gedrag van zijn leerlingen als waardevolle feedback op

Nadere informatie

Klasbetrokkenheid bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl

Klasbetrokkenheid bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl Klas bij jongens en meisjes bij de start van het secundair onderwijs: de cruciale rol van leerkrachtstijl Sofie Lietaert Debora Roorda Bieke De Fraine Karine Verschueren Ferre Laevers Centrum voor Onderwijseffectiviteit

Nadere informatie

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6

Nadere informatie

Marjan van de Goor Havo Notre Dame des Anges Mariëtte Haasen Fontys OSO

Marjan van de Goor Havo Notre Dame des Anges Mariëtte Haasen Fontys OSO Marjan van de Goor Havo Notre Dame des Anges Mariëtte Haasen Fontys OSO 1. Heb duidelijke verwachtingen 1. Heb duidelijke verwachtingen 2. Leer verwachtingen aan Mentorlessen voor klas 1 t/m 5 o Algemeen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22735 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Yeniad Malkamak, Nihal Title: Self-regulation in ethnic minority children : associations

Nadere informatie

HET ONDERWIJS IN FINLAND Studiereis 13-20 maart 2016

HET ONDERWIJS IN FINLAND Studiereis 13-20 maart 2016 HET ONDERWIJS IN FINLAND Studiereis 13-20 maart 2016 The Education System of Finland and Education in Rovaniemi The aim is a school that functions as a learning organisation that: l a s r e s: v s a ran

Nadere informatie

De klimaatschaal & de SIGA...

De klimaatschaal & de SIGA... De klimaatschaal & de SIGA... brengt het pedagogisch klimaat van uw klas en uw school in beeld en signaleert vroegtijdig leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte! De Klimaatschaal De Klimaatschaal

Nadere informatie

Pesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon)

Pesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) Pesten Ouderavond Basisschool Brakkenstein 25-10-2018 Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) 1 Pesten en gepest worden Thema s: - definitie, prevalentie, en betrokkenheid - effecten

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

DANKZIJ DIGITALE HULPMIDDELEN MEER LEESBEGRIP EN MINDER LEESANGST

DANKZIJ DIGITALE HULPMIDDELEN MEER LEESBEGRIP EN MINDER LEESANGST DANKZIJ DIGITALE HULPMIDDELEN MEER LEESBEGRIP EN MINDER LEESANGST HENRI MICHAUX (1899-1984) DICK SCHRAM Interview: Het lezen van literatuur biedt vaak een bijzondere ervaring. Je leest over personages

Nadere informatie

Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland

Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland www.downsyndroom.nl/reviewinclusive Aantal kinderen met Downsyndroom (4-13 jaar) dat in Nederland naar

Nadere informatie

Disseminatie: artikels schrijven, presenteren en publiceren. Katrien Struyven

Disseminatie: artikels schrijven, presenteren en publiceren. Katrien Struyven Disseminatie: artikels schrijven, presenteren en publiceren Katrien Struyven Ervaringen Wie heeft pogingen ondernomen of reeds een artikel geschreven? Hoe heb je dit ervaren? Wie heeft er reeds deelgenomen

Nadere informatie

Veel en weinig verwijzende scholen. Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede

Veel en weinig verwijzende scholen. Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede Veel en weinig verwijzende scholen Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede Toename labelling + verwijzing Inmiddels is er iets mis met ruim 10 % van de leerlingen

Nadere informatie

Op expeditie naar waarde(n)

Op expeditie naar waarde(n) Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie