Verslag slotbijeenkomst Stookjerijk november 2014, 18.30u- 2030u, Zaalverhuur7 in Utrecht
|
|
- Jeroen Vink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag slotbijeenkomst Stookjerijk november 2014, 18.30u- 2030u, Zaalverhuur7 in Utrecht Welkomstwoord door Michel Jehae Avondvoorzitter en debatleider Michel Jehae heet iedereen van harte welkom op de slotbijeenkomst van het project Stookjerijk2014. Hij schetst het kader van de avond. De resultaten van 12 rondetafels 1 over energiebesparing in de huursector worden vanavond besproken. Ook in dit derde jaar is er zeer veel informatie en inzichten opgehaald. Vanavond de afsluiting met de oogst en een blik op de toekomst met alle spelers in het veld: het ministerie van BZK, de Woonbond, Aedes, de Borgingscommissie van het Energieakkoord en de milieuorganisaties. Grote verschillen in energieprestaties bij corporaties Er zijn grote verschillen in de voortgang van energiebesparing bij corporaties. Sommige corporaties houden vol, ondanks de verhuurders- en vestiaheffing, terwijl andere veel last hebben van deze tegenwind. Dat is één van de conclusies uit de twaalf rondetafelgesprekken die dit jaar zijn gehouden tussen corporaties, huurders, raadsleden en wethouders. De vraag werpt zich dan ook op: waar ligt dat aan? En wat zijn bij anderen de belangrijkste belemmeringen en oplossingen? `t kan en is haalbaar stellen de drie Zwolse corporaties. Een aantal corporaties ligt op koers. Wat zijn de succesfactoren? Ook grote verschillen tussen huursectoren van gemeenten Ook is opvallend dat de voortgang van energiebesparing van huursectoren tussen gemeenten óók sterk verschilt. Wat kunnen daar de oorzaken van zijn? Een aantal gemeenten gaat prestatieafspraken in lijn brengen met de doelen van het Energieakkoord (gemiddeld label B in 2020, monitoring, en driepartijenoverleg). En wat doen de overigen? Wat zijn de ervaringen bij gemeenten? Huurdersverenigingen en raadsleden hechten veel belang aan periodiek driepartijenoverleg. Zij willen dat in 2015 de rondetafels opnieuw plaatsvinden. Hoe wordt dit overleg structureler? Welke rol hebben Aedes en de VNG hierbij? Aedes heeft de handtekening onder het Energieakkoord gezet. VNG ook. Prestatieafspraken niet in lijn met Energieakkoord In prestatieafspraken worden de doelstellingen van het Energieakkoord nog niet opgenomen. Wat doet de Borgingscommissie van het Energieakkoord met de geconstateerde ontwikkelingen (voortgang, monitoring en kwaliteit van de prestatieafspraken)? Bij de rondetafels staat het convenant Energiebesparing uit 2012 en het Energieakkoord 2013 centraal. Het convenant is integraal opgenomen in het Energieakkoord. Doelstelling: 1. Gemiddeld energielabel B in 2020 (gemiddeld energieindex 1.25); 2. Lokale aanpak en afspraken met alle drie partijen (vroeger alleen bilateraal tussen gemeente en corporaties). Huurdersverenigingen gaan ook deelnemen. 3. Monitoring van de jaarlijkse vorderingen (rekenmodel Shaere van Aedes). Programma van de slotbijeenkomst Het programma bestaat uit twee presentaties, interviews en debat, een kort muzikaal intermezzo en 1 Gemeenten van Oost naar West: Enschede, Zwolle, Apeldoorn, Nijmegen, Amersfoort, Utrecht, Helmond, Alkmaar, Haarlem, Leiden, Den Haag, Rotterdam. In Amsterdam loopt al een soort rondetafel.
2 de prijsuitreiking Stookjerijk Kracht van Stookjerijk In een kort interview geeft Volkert Vintges namens de Provinciale Natuur en Milieufederaties (directeur Gelderse Natuur en Milieufederatie) de kracht van het project Stookjerijk aan. Hij stelt dat tijdens de 12 rondetafels zeer goede voorbeelden van samenwerking en voortgang op het gebied van energiebesparing in de huursector zijn besproken. Als voorbeelden noemt hij de corporaties in Zwolle en de eerste nul-op-de-meter renovaties. Er zijn ook vele discussies geweest over knelpunten waarom het niet bij alle corporaties en gemeenten goed loopt. Deze informatie is cruciaal voor het slagen van het Energieakkoord. De uitvoering van het Energieakkoord moet ook juist lokaal plaatsvinden. Daarom is Stookjerijk met de lokale aanpak en rondetafels zo sterk. Het slagen van het Energieakkoord is van groot belang. Aan de verschillende pijlers van het Energieakkoord dient nog hard gewerkt te worden. De pijler van de huursector is daarbij een erg belangrijke. Presentatie Huurdersparticipatie door Robbert Willé van de Woonbond Robbert Willé gaat in op recente ontwikkelingen, stijgende woonlasten voor huurders, oplossingsrichtingen, parlementaire enquetecommissie en het versterken van de positie van de huurders. Zie tevens de power point presentatie van Robbert Willé. Robbert Willé stelt dat de verhuurdersheffing niet als excuus mag worden gebruikt om geen investeringen te doen in bestaande huurwoningen. Het aantal huurders onder de armoedegrens zal stijgen van 28% in 2012 naar 35% in De woonquote voor huurders zal stijgen van 29% in 2012 naar 36% in De verwachting is dat de woonquote zal stijgen tot ca 40%. In de jaren 80 van de vorige eeuw bedroeg de woonquote voor huurders nog ca 20%. Aedes is in een directe deal met minister Blok akkoord gegaan met de verhuurderheffing. Daarmee is de huursector de komende jaren verzekerd van forse jaarlijkse huurverhogingen. Woonlasten blijven stijgen. De koopkracht is de afgelopen jaren afgenomen, zeker in de huursector waar de huren in 2013 en 2014 veel harder stijgen dan de inflatie. Energieprijzen stagneren. Op de korte termijn is het verhaal van het terugverdienen minder gunstig dan voorheen. Toch blijft het van belang om energiemaatregelen in energieonzuinige huurwoningen te nemen, met als argumenten lagere energierekening, meer comfort en het realiseren van de doelstelling van het Energieakkoord. Anders is de woonlastenstijging nog sterker. Betaalbaarheid is het onderwerp van nu in de sector. Als oplossingsrichtingen noemt Robbert Willé ondermeer: * het gericht huurwoningen opknappen met energielabels E, F en G. * een duurzaam meerjarenonderhoudsprogramma (dmjop) en ambitiebestendig renoveren. * inzicht in energierekening bij woningkeuze. * hulp bij besparing op gedrag (huurders tot energiecoach opleiden). * beperkte jaarlijkse huurverhoging bij huurwoningen met energielabel E, F en G. * toepassen woonlastenwaarborg. Er komt 400 miljoen euro vrij voor investeringen in energiebesparing in de huursector in de periode Deze worden pas in 2018 en 2019 uitgekeerd. Maatregelen dienen gericht te zijn op het voorkomen en bestrijden van te hoge woonlasten en energiearmoede. Er is een nieuwe woningwet. Deze ligt al voor in de Eerste Kamer. Daar is een wijziging op voorgesteld door het nieuwe kabinet. De wijziging heet een novelle en die term zie je dus wel eens in het nieuws als het over wonen gaat. Er gaat behoorlijk wat veranderen voor de corporaties, zoals welke (commerciële) activiteiten ze mogen uitvoeren. De exacte einduitkomst is nog onzeker, wellicht 2
3 dat de parlementaire enquête daar ook nog invloed op heeft. Voor huurders is van groot belang dat de prestatieafspraken van twee partijen naar drie partijen gaan: de huurders komen er bij. Bovendien worden de afspraken minder vrijblijvend. Dit zijn behoorlijk zekere onderdelen van de nieuwe wet. De Woonbond adviseert dat nieuwe colleges daar op voorsorteren en dat huurdersverenigingen de prestatieafspraken mee bepalen. De parlementaire enquetecommissie Woningbouwcorporaties heeft ondermeer de volgende aanbevelingen gedaan: *een cultuuromslag bij corporaties; *een beter toezicht; *het versterken van de positie van de huurders. Wat betreft het versterken van de positie van de huurders beveelt de enquetecommissie aan van huurders een volwaardige partij te maken. Het gaat om drie niveau`s van zeggenschap. 1. Zeggenschap op lokaal niveau: prestatieafspraken MET volwaardige positie huurders. 2. Zeggenschap op corporatieniveau: instemmingsrecht bij renovaties. 3. Zeggenschap op huurdersniveau: - Initiatiefrecht voorstel woningverbetering; - Beheer in eigen hand (energie coöperatie). Wat betreft de competenties (bekwaamheden) van bestuursleden van huurdersverenigingen geeft Hans Hans Kregting, voorzitter van de Huurdersbond Ede de volgende aanbevelingen: - Laat je ondersteunen door (externe) deskundigen. - Ondersteun je energiecoaches. - Zoek mensen die het duurzaamheidsvirus in zich hebben. - Neem de tijd maar doe wat je belooft. Tot slot gaat Robbert Willé nog in op het initiatief Reimarkt te Enschede van de corporaties Domijn, De Woonplaats en de gemeente Enschede. Reimarkt is een marktinitiatief met en voor huurders. Het is een winkelformule waar je duurzaam wonen kunt kopen. Het gaat om bewustwording, energiebesparingsproducten en financiering. Het is laagdrempelig en met vrije keuze ook voor huurders. Presentatie Succes- en remfactoren bij energiebesparing in de huursector door Maarten Visschers, Gelderse Natuur en Milieufederatie De oogst van de 12 rondetafels wordt in het kort aangegeven. Maarten Visschers gaat in op de volgende onderwerpen: monitoring van de energieprestaties met rekenmodel Shaere, opgaven van het Energieakkoord, de resultaten van de voortgang van energiebesparing per corporatie en per gemeente in 2013, de kwaliteit prestatieafspraken in relatie tot de doelstellingen van het Energieakkoord, de succes- en remfactoren. Shaererapport per corporatie Het individuele Shaere rapport per corporatie maakt de voortgang van de energiebesparing en van de genomen energiemaatregelen per corporatie goed zichtbaar. Gegevens die uit Shaere worden gehaald zijn de huidige energie-index en jaarlijkse verbetering van de energie-index, de toename van de isolatiegraad en de toename van het percentage energiezuinige ketels. Per gemeente is er een verbetering van de energie-index van de totale huursector in die gemeente vastgesteld aan de hand van een gewogen gemiddelde. Doelstellingen van het Energieakkoord 3
4 De doelstelling van het Energieakkoord is een verbetering van energielabel D (op dit moment) naar -> gemiddeld energielabel B in Uitgedrukt in energieindex is dat een verbetering van de huidige energieindex van 1.69 (eind 2013) van de Nederlandse huursector naar gemiddeld energieindex 1.25 in Dat houdt in een verbetering van de energieindex van 0.44 in 7 jaar oftewel een verbetering van 0.06 per jaar. In 2012 bedroeg de verbetering 0.05 en in Bij een jaarlijks tempo van 0.04 is de verbetering na zeven jaar De energieindex is dan een verbetering van 1.69 minus 0.28 maakt 1.40 oftewel gemiddeld energielabel C. Om energielabel B te halen dient het jaarlijkse tempo met 50% te stijgen. Een tweede doelstelling is een volwaardig driepartijenoverleg meten lokale afspraken. Voortgang bij corporaties De verbetering van de energieindex variëren van 0.00 tot Corporaties in bepaalde steden hebben een goede voortgang (Zwolle, Den Haag, Leiden, Nijmegen). De voortgang ligt boven het tempo van 0.06 dat jaarlijks nodig is om gemiddeld energieindex 1.25 te halen in Corporaties die het goed doen zijn: de drie Zwolse corporaties (SWZ, Openbaar Belang, deltawonen), twee Haagse corporaties (Haag Wonen, Staedion), twee Nijmeegse corporaties (Talis en Standvast) en Bergopwaars uit Helmond. Doelstellingen van het Energieakkoord jaarlijkse verbetering energieindex en ontwikkelingen mbt driepartijenoverleg - en de operationalisatie van de doelstellingen staan niet genoemd in jaarverslagen 2013 van corporaties. Volgens de Natuur en Milieufederaties/ Rotterdams Milieucentrum dienen de corporaties en Aedes in 2014 de volgende zaken te realiseren: 1. Het jaarlijks eigen Shaere-rapport opnemen in het jaarverslag van elke corporatie. Het jaarlijkse individuele Shaererapport dient ook op de website van de corporatie te worden geplaatst en te worden verstrekt aan huurdersvereniging. 2. in december 2013 hierover een handreiking ten behoeve van jaarverslag 2014 vanuit Aedes opstellen en aan alle corporaties versturen. 3. De energieprestaties te verhogen tot een verbetering van de energieindex van 0.06 per jaar. Daarbij dienen corporaties ook een prognose tot 2020 te laten zien. Daarbij dient aangegeven te worden welke financiële ruimte voor energetische verbetering er jaarlijks is. 4. Als corporatie actief mee te werken aan een jaarlijks driepartijenoverleg. Corporaties kunnen dan hun strategie en voortgang laten zien. 4
5 In deze tabel staat de verbetering van de energieindex voor de huursector per gemeente in Voor elke gemeente is een gewogen gemiddelde opgesteld. Deze verbetering varieert van 0.01 tot Tabel: de verbetering van de energieindex voor de huursector per gemeente in 2013 gemeente Verbetering energieindex in 2013 Zwolle Leiden Den Haag Nijmegen Helmond Energieindex voor gehele huursector eind 2013 Enschede (te weinig gegevens) Utrecht 0.04 (excl Mitros) 1.86 Amersfoort Haarlem Rotterdam Apeldoorn Alkmaar - (te weinig gegevens) - Landelijk gemiddelde Noodzakelijk jaarlijkse verbetering om Energieakkoord 2020 te halen 0.06 Kwaliteit prestatieafspraken in relatie tot doelen Energieakkoord De doelstellingen van het convenant Energiebesparing Huursector dd juni 2012 (integraal opgenomen in het Energieakkoord dd september 2013) worden nog niet opgenomen in gemeentelijke Woonvisies, Woonagenda`s en de daarop volgende prestatieafspraken. Per gemeente/ driepartijenoverleg is ook de kwaliteit van de prestatieafspraken beoordeeld en besproken. Hieronder wordt ingegaan op de kwaliteit van prestatieafspraken in relatie tot de doelen van het Convenant/ Energieakkoord. 1. Gemiddeld label B in 2020 In De Haag, Utrecht en Nijmegen zijn duidelijke punten op de horizon gezet. In Den Haag en Utrecht gaat de wethouder gaat voor gemiddeld energielabel B in In Nijmegen staat in het Collegeakkoord van B&W als doelstelling minimaal energielabel B in In 2020 dient dan gemiddeld energielabel B gehaald te worden. De wethouder in deze gemeenten zijn ambassadeurs: Joris Wijsmuller (Den Haag), Paulus Jansen (Utrecht), Bert Frings (Nijmegen). Ook wethouder Berend de Vries (Tilburg) gaat voor een hoge ambitie. Er zijn ook gemeente waar het Energieakkoord bij nieuwe Woonvisies, woonagenda`s en prestatieafspraken niet is opgenomen. Dat is ondermeer het geval bij de nieuwe concept prestatieafspraken van de gemeente Enschede (najaar 2014), en de nieuwe Woonvisie van Eindhoven (2014) en de concept Woonagenda van Arnhem November 2014). Verder zijn in voorbereiding prestatieafspraken van de gemeente Apeldoorn, Helmond en Leiden. Daar liggen kansen. Een aantal prestatieafspraken zijn sterk verouderd. Deze zijn nog gebaseerd op het convenant van 5
6 2008 (Amersfoort, Leiden, Haarlem, Rotterdam) en gaan uit van een doelstelling van 20% CO 2 reductie in de periode In de gemeente Utrecht en Amsterdam zijn de prestatieafspraken gebaseerd op het behalen van een aantal labelstappen per jaar. De betreffende doelstelling ligt op een kwart van de doelstelling die nodig is om de doelstelling die nodig is om het Energieakkoord te halen. 2.Monitoring Geen van de deelnemende gemeenten monitort op de verbetering van de energieindex. Gemeente Nijmegen monitort op de verbetering van het percentage van de afzonderlijke energielabels A t/m G. Gemeente Utrecht en Amsterdam monitoren op het aantal gerealiseerde labelstappen. Monitoring van energieprestaties ontbreekt ondermeer in Alkmaar, Haarlem, Leiden, Rotterdam en Zwolle. 3.Driepartijenoverleg Volwaardig driepartijenoverleg vindt plaats in Leiden (Leids Platform Wonen) en Tilburg (Stedelijk Bewoners Overleg Tilburg met corporaties en gemeente). In Amersfoort en Ede hebben de drie partijen convenanten afgesloten. In Utrecht overlegt de huurdersorganisatie De Bundeling van de corporaties en gemeente. In Nijmegen is een huurdersplatform in oprichting. In Den Haag voert de wethouder overleg met de huurdersverenigingen. Volgens de Natuur en Milieufederaties/ Rotterdams Milieucentrum dienen de gemeenten en VNG in 2014 de volgende zaken te realiseren: 1. de doelstellingen van het Energieakkoord (energieindex 1.25 in 2020; monitoring en driepartijenoverleg) expliciet in Woonvisie (cq Woonagenda) en Prestatieafspraken opnemen, uitwerken en operationaliseren 2. Een handreiking Prestatieafspraken op korte termijn opstellen en versturen naar alle Nederlandse gemeenten. De bestaande handreiking Prestatieafspraken dient geactualiseerd te worden. 3. als gemeente/vng actief mee werken aan een jaarlijks driepartijenoverleg. De gemeente kan daarbij de resultaten van de monitoring van de prestatieafspraken laten zien. Succesfactoren: samenwerking en ambitie Succesfactoren zijn onder meer een ambitieuze wethouder, een actieve raad, als corporatie een duidelijke ambitie hebben en daarbij een duidelijk doel nastreven,. Als succesfactoren worden genoemd: 1. Een actieve wethouder. De wethouder speelt een belangrijke rol. Goede voorbeelden zijn onder meer: - gemeente Tilburg waarbij wethouder Berend de Vries de corporaties betrekt bij het woonlastenbeleid (Tilburg); - gemeente Nijmegen waarbij ex wethouder Jan van der Meer en de huidige wethouder Bert Frings de corporaties bij het klimaatbeleid betrekken; - gemeente Den Haag waarbij wethouder Joris Wijsmuller actief het contact opzoekt met en gesprekken aangaat met de huurdersverenigingen, bij de voorbereiding van de prestatieafspraken. - gemeente Utrecht waarbij wethouder Paulus Jansen actief deelneemt aan de bijeenkomst Stookjerijk en doelstellingen uit het Energieakkoord onderstreept. 2. Een actieve gemeenteraad die haar betrokkenheid bij dit onderwerp laat merken. Goede voorbeelden zijn de gemeenteraden van Rotterdam en Utrecht. 3. een reeds bestaand lokaal driepartijenoverleg. Voorbeelden zijn het Stedelijk Bewoners Overleg Tilburg (SBOT) en het Leids Platform Wonen. 6
7 4. Corporaties die de schouders er onder zetten. Zo gaan de Zwolse corporaties een soort, competitie met betrekking tot de jaarlijkse verbetering van de energieindex aan. Dit onder het motto geen woorden maar daden. 5. Corporaties die actief laten zien wat ze doen en daarbij de jaarlijkse overall-prestaties laten zien. Een aantal corporaties laat daarbij ook de verbetering over meerdere jaren zien (onder meer Portaal Nijmegen en De Sleutels). 6. Huurdersverenigingen die samenwerking met collega huurdersverenigingen opzoeken en driepartijenoverleg initieren Remfactoren Als remfactoren worden genoemd: 1. Geen prestatieafspraken. In Apeldoorn is men in 2010 niet tot nieuwe prestatieafspraken gekomen. Medio 2014 hebben gemeente en corporaties dit weer opgepakt. De verbetering van de energieindex van de Apeldoornse huursector in 2013 is minimaal (0.01 ten opzichte van 0.04 als landelijk gemiddelde). 2. Geen gezamenlijke ambitie, weinig samenwerking, geen monitoring. Zie punt 1 hierboven. 3. Te veel investeringen in andere opgaven zoals maatschappelijk vastgoed (Apeldoorn). Gemeenten vragen corporaties ook om andere maatschappelijke opgaven zoals leefbaarheid, nieuwbouw, maatschappelijk vastgoed (zorgtehuizen, wijkcentra ed). Dat gaat ten koste van investeringen in de bestaande huurwoningen. 4. De verhuurdersheffing. Debat met ministerie BZK, Woonbond en Aedes Jos van Dalen ( Afdelingshoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkszaken), Ronald Paping (directeur Woonbond) en René van Genugten (senior beleidsadviseur huurbeleid en duurzaamheid bij Aedes). Michel Jehae vraagt aan de drie heren om hun visie te geven op de energieprestaties van de corporaties in Aedes: versnelling noodzakelijk René van Genugten geeft aan dat een versnelling noodzakelijk is. Hij geeft aan dat de verhuurdersheffing en de economische crisis versnelling bemoeilijken. Hij ziet een oplossing in De Stroomversnelling, het in één keer renoveren van huurwoningen tot energieneutraal (zgn nul-op-demeter). De eerste prototypes zijn nu gerealiseerd. De Stroomversnelling is een industriële opgave waarbij het doel is sneller, goedkoper en beter te renoveren. Michel Jehae vraagt welke wensen hij heeft richting het ministerie van BZK. Hij geeft aan aan het afschaffen van de verhuurdersheffing en een betere regelgeving. Bij het laatste betreft het onder meer de Stimuleringsregeling energieprestatie huursector (STEP; 400 miljoen euro aan subsidie) en het Fonds energiebesparing huursector (FEH). Het FEH biedt een lening met een lage rente aan alle verhuurders van een renovatieproject met een zeer hoge energiebesparingsambitie. BZK: wethouder aanspreken Jos van Dalen geeft aan dat het huidige tempo te laag is. De corporatiesector heeft een hoog energiebesparingspotentieel. De koplopercorporaties geven aan dat het kan. Bij de Zwolse corporaties zit de verduurzaming op alle niveaus en alle hoeken van de bedrijfsvoering. Belangrijk is ook dat de wethouder van de gemeente op dit onderwerp goed wordt aangesproken. Een actief driepartijenoverleg met de bestuurder er bij is van belang. Huurdersverenigingen dienen hun rol 7
8 effectief te spelen. Hij nodigt de corporaties gebruik te maken van de huidige STEP-subsidie. Woonbond: enkele lichtpuntjes Ronald Paping ziet een aantal lichtpuntjes. Hij vindt overigens dat de verhuurdersheffing zondermeer van tafel moet. Lichtpuntjes die hij ziet zijn: - corporaties zitten nu beter in hun financien. Dit in verband met dalende organisatiekosten. - er is meer aandacht voor prestatieafspraken. Bij de achterban van de Woonbond, de huurders, is minder prioriteit bij energiebesparing. De focus ligt nu op de forse huurverhoging als gevolg van de verhuurdersheffing. De betaalbaarheid heeft de aandacht. Het verhaal van energiebesparing wordt hierdoor moeilijker. De oplossing van een lagere inkomstenbelasting voor huurders als compensatie wordt genoemd. Debat met de Borgingscommissie, Homemates en Finance Ideas Huursector belangrijke partij bij Energieakkoord Rob Weterings is secretaris van de Borgingscommissie van het Energieakkoord. Over twee jaar (in 2016) vindt er een tussenevaluatie van het Energieakkoord plaats. Als de tussendoelen niet worden gehaald, volgen er maatregelen. Er wordt nog even twee jaar de tijd te genomen. Het Energieakkoord (dd september 2013) is gesloten door 47 partijen. Deze partijen borgen ook zelf de voortgang. Het gaat over 159 afspraken. Doelstelling is om in PetaJoule energie te besparen, op een totaal verbruik in Nederland van 3300 PetaJoule. Een derde deel van de besparing dient uit de gebouwde omgeving te komen. De huursector is een zeer belangrijke partij binnen de gebouwde omgeving vanwege de expertise en hoge organisatiegraad bij het onderhoud en de verduurzaming van woningen. Rob Weterings vindt dat de gepresenteerde cijfers duidelijk zijn. Het is niet gemakkelijk voor de corporaties om het gewenste tempo te halen. Echter een aantal corporaties laten zich niet afschrikken. Er is veel creativiteit gewenst. Een voorbeeld daarvan is de industrieële aanpak van De Stroomversnelling. Derde succesfactor: de huurder HomeMates is een onafhankelijk kennisplatform dat tot doel heeft de slagingskans van energiebesparingsprojecten in de bestaande woningbouw te vergroten. Goed functionerende techniek en voldoende budget spelen vanzelfsprekend een grote rol. Maar de derde factor die leidt tot meer succes blijft té vaak onderbelicht. Het draait daarbij om het begrip Samen: Samen willen, Samenbrengen, Samenwerken. Oftewel, bewonersbelangen centraal stellen, het project stevig inbedden in een bredere context en de samenwerking tussen alle partijen goed laten verlopen. HomeMates is een initiatief van de leerstoel Sustainable Building van professor Anke van Hal van Nyenrode Business Universiteit. Zij is tevens verbonden aan de TU Delft. HomeMates richt zich specifiek op deze derde succesfactor. Het platform gaat bestaande kennis ontsluiten en doorontwikkelen. Samen met partijen uit het veld. Anke van Hal doet een oproep om goede voorbeelden voor het voetlicht te brengen. In samenwerking met Cobouw zoekt HomeMates verhalen rond stille helden. Dit zijn mensen die recent met succes energiebesparingsprojecten in de bestaande woningbouw hebben gerealiseerd doordat zij op bijzondere en positieve wijze omgingen met bewoners, de samenwerkingspartners en de opgave. De vijf mooiste verhalen worden in december in Cobouw gepubliceerd. Belangrijk is om aan te geven dat er ook veel goed gaat. Geld lenen is knelpunt voor corporaties Rob Rödscheidt van Finance Ideas heeft doorrekeningen gemaakt van De Stroomversnelling. Bij De 8
9 Stroomversnelling worden huurwoningen zeer verregaand gerenoveerd naar energieneutraal. Volgens Rob is dit economisch erg interessant gebleken. Een nul-op-de-meter renovatie kost nu ongeveer euro. Knelpunt is dat corporaties door strengere regels moeilijker geld kunnen lenen voor energiemaatregelen. Ook bij ASN gaat dit moeilijk. We zijn in een kramp geschoten door de crisis en financieel wanbeheer bij een aantal corporaties. Stookjerijk laat zien dat de kracht van samenwerking belangrijk is. Dat komt onder meer tot uiting in het driepartijenoverleg. Bij een dergelijk overleg dient ook de financiele sector en de bouwsector aanschuiven. De bouwsector kan haar aanbod laten zien. Belangrijk is te laten zien wat er in praktijk gebeurt. Rondetafel met corporaties Aan de rondetafel nemen deel Martin Bleijenberg (senior adviseur programmamanager markt bij delta Wonen te Zwolle; huurwoningen), Gerda van den Berg (directeur bestuurder van De Sleutels (Leiden; huurwoningen), Egbert Dekker (manager vastgoed bij De Alliantie (Amersfoort; huurwoningen) en Pim Thoonen (hoofd projectmatig onderhoud bij Talis (Nijmegen, huurwoningen). Michel Jehae vraagt de corporaties naar hun succesfactoren en strategie daarbij. Martin Bleijenberg geeft aan dat de doelstelling van deltawonen energielabel B in 2023 is. De Zwolse corporatie heeft duurzaamheid goed verankerd tussen de oren. In alle delen van het bedrijf speelt duurzaamheid een belangrijke rol. Duurzaamheid is onderdeel van de strategie. Zwolse corporaties houden als het ware een competitie ten aanzien van de verbetering van de Energieindex. Gerda van den Berg geeft aan dat De Sleutels realistisch te werk gaat. De Sleutels heeft nog veel oud bezit. De corporatie heeft 30% G, F en E labels. Toch is de energieindex aanzienlijk verbeterd (boven het tempo dat nodig is om het Energieakkoord in 2020 te halen). De huren zijn de inkomstenbron van De Sleutels. De extra investering die nodig is voor een labelstap weegt De Sleutels altijd af tegen de wens om zoveel mogelijk woningen te verbeteren. Liever 1000 woningen met 3 labelstappen dan 500 woningen met 5 stappen, aldus Gerda van den Berg. In 15 werkdagen worden huurwoningen gerenoveerd. Hier wordt een huurverhoging voor gevraagd. Er zijn daarbij ook complexen waar de 70% toestemming van de huurders jammergenoeg niet wordt gehaald. De verhuurdersheffing wordt wel als remmende factor gezien. De Sleutels is jaloers op de subsidieregeling voor corporaties in de provincie Overijssel. Egbert Dekker geeft aan dat De Alliantie zo veel mogelijk huurwoningen naar energielabel B renoveert. Pim Thoonen van Talis geeft aan dat de corporaties veel huurwoningen uit de jaren heeft. De gelijksoortigheid maakt complexmatige aanpak gemakkelijker. Subsidies helpen zeker. Alle hulp is meegenomen. Rondetafel met de raadsleden Aan deze rondetafel nemen deel Tobias Dander (raadslid in Den Haag), Pepijn Boekhorst (raadslid in Nijmegen) en Querien Velter raadslid (raadslid in Rotterdam). Tobias Dander geeft aan dat tijdens de bijeenkomst Stookjerijk Den Haag er een flinke discussie was tussen de corporaties en raadsleden. Ook wethouder Joris Wijsmuller, met onder meer portefeuilles Wonen en Duurzaamheid, vindt dat de Haagse corporaties minimaal energielabel B in 2020 moeten 9
10 halen. Dat stelt hij als ambitie, ook als onderdeel om in 2030 energieneutraal te zijn. Haagse corporaties geven aan dat dit moeilijk is te halen. Zij kunnen onder de huidige omstandigheden slechts beperkt geld lenen voor energiemaatregelen en zien technische belemmeringen bij de gestapelde bouw. Zij focussen nu wel meer op verduurzaming van bestaande huurwoningen dan in eerdere collegeperiodes toen op woningproductie werd ingezet. Querien Velter stelt dat er in Rotterdam vanaf nu actief gemonitord dient te worden. De voortgang dient actief gedeeld te worden. Ook de ambities van de corporaties moeten omhoog. Met het huidige tempo komt Rotterdam boven in label C in 2020 (energieindex van ca 1.50 in 2020). Zij vraagt welke steun corporaties hierbij nodig hebben. Pepijn Boekhorst geeft aan dat voor de Nijmeegse raad de betaalbaarheid van het wonen belangrijk is. De raad heeft gekozen voor een lastenverschuiving naar de hogere inkomens. Bij de Nijmeegse corporaties is er geen stop op investeringen in huurwoningen. De aanschaf van zonnepanelen wordt niet gesubsidieerd. Deze verdienen zich in acht jaar terug. Wel wil de raad een investeringsfonds voor zonnepanelen instellen. Rondetafel met huurdersverenigingen Aan de rondetafel nemen deel Miriam Sterk (Huurdersorganisatie De Bundeling, platform van Utrechtse huurdersverenigingen, Jaap Faber (Huurdersvereniging IJsselmonde te Rotterdam) en 4. Max van den Berg (Huurdersvereniging De Klink te Nijmegen). Miriam Sterk geeft aan dat de Bundeling sterk betrokken is bij de ontwikkelingen in de Utrechtse huursector. De Bundeling is als stedelijke koepel een vaste partner in het driepartijenoverleg en heeft meegesproken bij de Utrechtse Prestatieafspraken Bouwen aan de Stad. De Bundeling wil echter meer zeggenschap in dit driepartijenoverleg. Max van den Berg vindt dat er meer inspraak vanuit de huurdersverenigingen gewenst is. Op dit moment werken de Nijmeegse huurdersverenigingen aan een stedelijke koepel, aan een stedelijke huurdersvertegenwoordiging. De Nijmeegse huurdersverenigingen willen aan de slag. In het huurdersblad van De Klink wordt aandacht besteed aan isolatie en zonnepanelen. De aanpak met energiecoaches die huurders kunnen coachen in energiezuinig gedrag, hangt af van de persoon. De coach dient een echte coach te zijn, een echte trekker. Ook Jaap Faber vindt dat Rotterdamse huurdersverenigingen zich meer moeten verenigen. Jaap vindt samenwerking erg belangrijk. Als de corporaties niet willen samenwerken, moet de verantwoordelijke wethouder en de raad zich hier hard voor maken. De Woonbond kan dit in het Rotterdamse goed aanjagen. Uitreiking Stookjerijk Trofee 2014 De winnaars van de StookjeRijk Trofee 2014 worden bekend gemaakt door de juryleden. Deze aanmoedigingsprijs gaat naar de huurdersvereniging, de woningcorporatie en de gemeenteraad die in het project de beste invulling aan de doelstellingen van het convenant Energiebesparing Huursector/ Energieakkoord heeft gegeven. Winnaar gemeenteraad Den Haag Bij gemeenteraden zijn de genomineerden: Den Haag, Enschede, Haarlem, Helmond, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht. 10
11 Criteria voor de beoordeling door de jury zijn: a. ambitie 2020 met betrekking tot energiebesparing in de huursector: b. aanpak (smart) en monitoring van energieprestaties en woonlastenontwikkeling in de huursector binnen de gemeente. Jaarlijks overzicht en rapportage aan de raad, ook in relatie tot de doelstellingen van het nieuwe convenant / Energieakkoord (energieindex 1.25 in 2020 cq 33% CO2 reduktie in de periode , lokale aanpak en afspraken, en resultaten monitoring Shaere). c. Energieprestaties in 2013 / tempo. d. het uitvoeren van een woonlastenonderzoek binnen de gemeente. e. interesse en betrokkenheid vanuit de raad. f. mede realisatie van lokaal overleg en lokale afspraken conform nieuw convenant/ Energieakkoord. Jurylid Volkert Vintges maakt de winnaar bekend. Hij geeft aan dat de winnaar een sterke ambitie, een goede voortgang in 2013 en ook nog een woonlastenonderzoek heeft uitgevoerd. Dit woonlastenonderzoek geeft een goed overzicht van de locaties van energieonzuinige huurwoningen in de gemeente. Daarbij zijn ook de energielabels van alle huurwoningen in de gemeente op één kaart gezet. Zo is goed te zien waar de urgentie het hoogst is. De winnaar is de gemeenteraad van Den Haag. Raadslid Tobias Dander neemt de trofee in ontvangst. Een eervolle tweede plaats krijgt de gemeenteraad van Nijmegen. In het collegeakkoord staat als ambitie minimaal energielabel B in 2018 opgenomen. Ook de goede voortgang en de jaarlijkse consequente monitoring op het percentage energielabels is een goed voorbeeld. Winnaar De Sleutels uit Leiden Bij de corporaties zijn de genomineerden: Alckmaer (uit Alkmaar), deltawonen (uit Zwolle), De Alliantie (uit Amersfoort), De Sleutels (uit Leiden), Talis (uit Nijmegen), Vestia (uit Rotterdam), wocom (uit Helmond). Criteria voor de beoordeling door de jury zijn: a. transparantie over het energiebesparingstempo en rapportage energiebesparing in eigen huurvoorraad 2013 aan de hand van de Shaeremonitor (energiemonitor) van Aedes 2. b. hoogte van het jaarlijkse energiebesparingstempo. In termen van daling van de energieindex in 2013 (zie Shaererapport). c. Energiedoelstelling In termen van te behalen energielabel C of B (of energieindex) in d. actieve communicatie met huurders; aangeven op welke manier. e. mede realisatie van lokaal overleg en lokale afspraken. Conform Energieakkoord. Jurylid Jos van dalen maakt de winnaar bekend. Hij geeft aan dat de jury dit jaar een zware opgave heeft gehad aan het kiezen van de winnaars. De koplopers ontliepen elkaar niet veel. Uiteindelijk was onderscheidend voor de winnaar de transparantie over het energiebesparingstempo, de hoogte van het energiebesparingstempo (twee maal zo hoog als het landelijk gemiddelde) en de actieve deelname aan het ingestelde Stedelijk Platform Wonen. De winnaar is De Sleutels uit Leiden. Drie corporaties zijn op de tweede plaats geëindigd, te weten deltawonen, De Alliantie en Talis. Huurdersvereniging De Klink uit Nijmegen Bij huurdersorganisaties zijn de genomineerden: BoKS (uit Utrecht), Centrale Huurdersraad (uit 2 In jaarverslag 2013 (en op website) een heldere rapportage over de overall - gerealiseerde energiebesparing, verbetering van de energieindex. Ook in het jaarverslag een rapportage van de resultaten in relatie tot de doelstellingen van het Energieakkoord (ondermeer verbetering van de energieindex van de huurvoorraad, lokale aanpak en afspraken, resultaten monitoring volgens Shaere). Meerjarentrend aangeven scoort ook punten. Ook een prognose. 11
12 Zwolle), Huurdersvereniging De Peel (uit Helmond), Huurdersvereniging Haag Wonen (uit Den Haag), IJsselmonde (uit Rotterdam), De Klink (uit Nijmegen), Noord-Kennemerland (uit Alkmaar). Criteria voor de beoordeling van de jury zijn: a. inzet met betrekking tot verbeteren ambitie van het energiebeleid van de corporatie en de realisatie daarvan door de corporatie. Idem richting ambitie van Prestatieafspraken in geval van een Platform van Huurdersorganisaties. b. communicatie over energiebesparing richting eigen huurders en richting corporatie. c. huurdersvereniging als ambassadeur voor energiebesparing. d. mede realisatie van lokaal overleg en lokale afspraken conform Energieakkoord. Jurylid Ronald Paping maakt de winnaar bekend. De winnaar is een zeer actieve huurdersvereniging die ook al lang aan het onderwerp energiebesparing werkt. De huurdersvereniging volgt en becommentarieerd het energiebeleid van haar corporatie. De huurdersvereniging is zeer zichtbaar en kent de weg naar de gemeentelijke politiek. De huurdersvereniging heeft het voortouw genomen bij het organiseren van een nieuw stedelijk platform voor huurdersverenigingen. Doel daarvan is sterk te staan bij onderhandelingen zoals bij de nieuwe prestatieafspraken. De winnaar is De Klink uit Nijmegen. Tweede is huurdersvereniging Ijsselmonde uit Rotterdam en derde De Centrale Huurdersraad uit Zwolle en huurdersvereniging Haag Wonen uit Den Haag.. Afsluiting Volkert Vintges sluit af met een korte impressie en een bedankwoord voor de samenwerking met de Woonbond in de persoon van Robbert Willé van het Energieteam, met Bart Jansen van Aedes (monitor Shaere) en voor de leiding van de debatten door Michel Jehae, met zijn actieve inbreng en adviezen. Zij waren mede de constante factoren bij de Rondetafels. Hij bedankt ook de projectmedewerkers van de Natuur en Milieufederaties en het Rotterdams Milieucentrum voor het organiseren van de 12 rondetafels. In 2015 zullen de rondetafels opnieuw worden voortgezet. De organisatie ziet de deelnemers dan weer graag bij de rondetafels. Hij nodigt iedereen uit voor een drankje. Foto: winnaars Stookjerijk Trofee 2014, vlnr Max van den Berg (De Klink), Gerda van den Berg (De Sleutels) en Tobias Dander (gemeenteraad Den Haag). 12
Slotbijeenkomst Stookjerijk 2014 Energiebesparing in de huursector
Slotbijeenkomst Stookjerijk 2014 Energiebesparing in de huursector 12 rondetafels Stookjerijk 2014 Onderwerpen Monitoring voortgang met rekenmodel Shaere Opgaven Energieakkoord Resultaten voortgang energiebesparing
Nadere informatieVerbetering energetische kwaliteit huurvoorraad in Gelderse steden 2014 en ambities voor 2020
Verbetering energetische kwaliteit huurvoorraad in Gelderse steden 2014 en ambities voor 2020 Overzicht van de verbetering van de Energie-Index, isolatiegraad en het percentage energiezuinige ketels in
Nadere informatieENERGIEZUINIG HUREN IN AMERSFOORT
ENERGIEZUINIG HUREN IN AMERSFOORT Hoe krijgen we de sociale woningvoorraad energieneutraal in 2030 Terugblik en vooruitblik Donderdag 4 juni 2015 WELKOM! ACHTERGROND VAN DEZE AVOND Samenwerking van diverse
Nadere informatieENERGIE BESPARING IN DE AMERSFOORTSE HUURSECTOR
ENERGIE BESPARING Energiebesparing huurwoningen Amersfoort terugblik en vooruitblik Donderdag 16 oktober 2014 WELKOM! IN DE UTRECHTSE HUURSECTOR ACHTERGROND VAN DEZE AVOND www.stookjerijk.nl Samenwerking
Nadere informatieEnergiebesparing in de Leidse huursector
- Leiden - 2014 Rondetafel 26 juni Energiebesparing in de Leidse huursector Bert Bakker StookjerijkTrofee 2014 prijsuitreiking op slotbijeenkomst do avond 20 november te Utrecht Energieprestaties 2013
Nadere informatieAgenda van de vergadering in Het Rode Hert van 16 april 2015
Agenda van de vergadering in Het Rode Hert van 16 april 2015 Hierbij wordt u uitgenodigd voor de openbare vergadering in Het Rode Hert van 16 april 2015 Datum: donderdag 16 april 2015 Aanvang: 19:00 Traject
Nadere informatieStook je rijk 2014. Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector. 29 Oktober 2014
Stook je rijk 2014 Rondetafel Energiebesparing in de Helmondse huursector 29 Oktober 2014 Programma 19.00 uur Inloop 19.30 uur Opening en aanleiding 19.40 uur Presentatie Woonbond, Robert Willé 19.50 uur
Nadere informatieStookjerijk2015 Apeldoorn. Kansen huurdersparticipatie vanuit de nieuwe Woningwet. Vooroverleg met raadsleden, do 16 april, 19.00u
Stookjerijk2015 Apeldoorn Kansen huurdersparticipatie vanuit de nieuwe Woningwet Vooroverleg met raadsleden, do 16 april, 19.00u Onderdelen presentatie Doel Stookjerijk Beleid SER akkoord 2013 Actuele
Nadere informatieVerslag Slotbijeenkomst Stookjerijk 2015 Driepartijenoverleg: wondermiddel of niet? 1. Opening
Verslag Slotbijeenkomst Stookjerijk 2015 Driepartijenoverleg: wondermiddel of niet? 25 november, Stadskantoor Utrecht, 18.30u-20.45u. Foto`s: Bas Fotografie 1. Opening Avondvoorzitter Michel Jehae heet
Nadere informatieRotterdam. Stook je rijk 2015. Monitoring Energiebesparing Huursector
Rotterdam Stook je rijk 2015 Monitoring Energiebesparing Huursector 9-10-2015 Inhoud Nieuwe Woningwet per 1 juli 2015 Doelstellingen landelijke Energieakkoord Stand van Zaken in Nederland Rotterdamse doelstellingen
Nadere informatieMitros heeft een nieuwe labelling. Ook Groen West heeft nieuwe energielabels en is het proces van monitoring pas gestart.
Rondetafel Stookjerijk Utrecht 25 september 2013 Woensdagavond 25 september vond de Utrechtse Ronde tafels met corporaties, raadsleden en huurdersverenigingen plaats. Doel van de avond was om gezamenlijk
Nadere informatieENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT
ENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT VAN DOM-STAD NAAR NOM-STAD? Hoe krijgen we de sociale woningvoorraad energieneutraal in 2030? Dinsdag 26 mei 2015 WELKOM! LANDELIJK Convenant uit 2012; Woonbond,
Nadere informatieVerslag Energiebesparing in de Nijmeegse huursector
Verslag Energiebesparing in de Nijmeegse huursector Project Stookjerijk2014 13 mei 2014 Inhoud: 1. Interview met Volkert Vintges, directeur GNMF 2. Sociaal huurbeleid, Pepijn Binkhorst van de Woonbond
Nadere informatieEnergiebesparing in de Leidse huursector: bundeling van krachten
Ronde tafel Leiden 26 juni 2014 Energiebesparing in de Leidse huursector: bundeling van krachten VERSLAG Inhoud 1. Introductie 2. Interview met Alex Ouwehand, directeur Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland
Nadere informatieVerslag Rondetafel Helmondse huurders, corporaties en raad Samen verder met energiebesparing in de Helmondse huursector
Verslag Rondetafel Helmondse huurders, corporaties en raad Samen verder met energiebesparing in de Helmondse huursector Woensdag 29 oktober, 19.00 uur zaal open, 19.30 uur start Gemeentehuis Helmond, Raadszaal,
Nadere informatieVerslag Stook je rijk Den Haag 2014
Verslag Stook je rijk Den Haag 2014 Dinsdag 14 oktober 2014 Inhoud Introductie Interview met Alex Ouwehand, directeur Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland Sociaal energiebeleid, Suzanne Schuitemaker,
Nadere informatiePresentatie Monitoring Energiebesparing Huursector Rotterdam
Verslag Stookjerijk Rotterdam 2014 9 oktober 2014 Suzanne Mulder, debatleider van deze avond, heet iedereen welkom. Zij licht het programma toe en interviewt Emile van Rinsum, directeur van het Rotterdams
Nadere informatieENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT
ENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT VAN DOM-STAD NAAR NOM-STAD? Hoe krijgen we de sociale woningvoorraad energieneutraal in 2030? Dinsdag 26 mei 2015 WELKOM! LANDELIJK Convenant uit 2012; Woonbond,
Nadere informatieEnergiebesparing in de Nijmeegse huursector
Energiebesparing in de Nijmeegse huursector Op donderdagavond 20 juni vond in de Lindenberg te Arnhem de bijeenkomst Energiebesparing in de Nijmeegse huursector plaats. Corporaties, huurders en gemeenteraadsleden
Nadere informatieEnergiebesparing in de Alkmaarse huursector
Energiebesparing in de Alkmaarse huursector Project Stook Je Rijk. Alkmaar, 3 juni 2014 Inhoud verslag: 1. Interview met Juriaan Jansen, Milieufederatie Noord-Holland 2. Sociaal huurbeleid, Robbert Willé
Nadere informatie1. Energiebesparing in de Alkmaarse huursector
Bijlage 1. Verslagen Rondetafelbijeenkomsten Stookjerijk 2014 1. Energiebesparing in de Alkmaarse huursector Project Stook Je Rijk. Alkmaar, 3 juni 2014 Inhoud verslag: 1. Interview met Juriaan Jansen,
Nadere informatieStookjerijkTrofee 2014 prijsuitreiking op slotbijeenkomst donderdagavond 20 november te Utrecht
StookjerijkTrofee 2014 prijsuitreiking op slotbijeenkomst donderdagavond 20 november te Utrecht Stookjerijk 2014 Rondetafel Energiebesparing in de Haarlemse huursector Systematiek energielabels Waar gaat
Nadere informatieVerslag Stook je rijk Den Haag 2015
Verslag Stook je rijk Den Haag 2015 Maandag 9 november 2015 Inhoud - Introductie - Interview met Alex Ouwehand, directeur Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland - Betaalbaarheid en energiebesparing bij
Nadere informatieAmbities energiebesparing Utrechtse huursector moeten omhoog
Ambities energiebesparing Utrechtse huursector moeten omhoog Woensdagavond 11 juni organiseerde de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU), dit keer samen met huurdersplatform De Bundeling, voor het derde
Nadere informatieVerslag Energiebesparing in de Tilburgse huursector
Verslag Energiebesparing in de Tilburgse huursector 6 november 2013, 19.30-22.00u, Boerke Mutsaers Tilburg. Ruim 80 aanwezigen (83) Opening Avondvoorzitter Michel Jehae opent de bijeenkomst, heet iedereen
Nadere informatieWoningcorporaties scoren slecht op verduurzaming
Woningcorporaties scoren slecht op verduurzaming In 2020 moeten de huizen van alle woningcorporaties gemiddeld energielabel B hebben, een belofte van koepelorganisatie Aedes. Vooral in de Randstad liggen
Nadere informatieZou u bijgaande brief willen doorsturen naar uw fracties? De brief bevat aanbevelingen voor de verkiezingsprogramma s van de partijen in uw gemeente.
From: Lugt, Arjen van der Sent: donderdag 17 augustus 2017 8:56:15 To: OW-Info Cc: Subject: FW: energiebesparing in de huursector als onderwerp in uw verkiezingsprogramma Attachments: Brief 16082017
Nadere informatieVerslag Rondetafel Energiebesparing in de huursector in Zwolle
Verslag Rondetafel Energiebesparing in de huursector in Zwolle Plaats: Dominicanenklooster, Assendorperstraat 29, Zwolle Datum: Woensdag 12 juni 2013 Programma 1. Welkomstwoord 2. Korte interviewronde
Nadere informatieAanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen. 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider
Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider Wat loopt er allemaal? Duurzaamheid is: Energiebesparing Gezond wonen
Nadere informatieTop 10 aanbevelingen voor groene prestatieafspraken in de sociale huursector
Top 10 aanbevelingen voor groene prestatieafspraken in de sociale huursector juni 2018 Vergroening prestatieafspraken Jaarlijks wordt de Stookjerijk Trofee voor de groenste (meest duurzame) prestatieafspraken
Nadere informatieGewijzigd op: 12-6-2014 10:23. Petten, 4 juni 2014. Het ministerie van BZK. Afdeling Policy Studies ECN-N--14-015. Van Tigchelaar, C. Aan.
Petten, 4 juni 2014 Afdeling Policy Studies Van Tigchelaar, C. Aan Het ministerie van BZK Kopie Onderwerp Nulmeting subsidieregeling voor verhuurders Aanleiding In het Nationaal energieakkoord is met de
Nadere informatieENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN
ENERGIEAKKOORD Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN 2 - Wie zijn wij? - Visie Ekwadraat - Beleid - Doelstellingen - Middelen - Financiering Inhoud - Conclusies en aanbevelingen 3 INLEIDING
Nadere informatieKansen huurdersparticipatie vanuit de nieuwe Woningwet 1. Opening met Volkert Vintges, directeur Gelderse Natuur en Milieufederatie
Kansen huurdersparticipatie vanuit de nieuwe Woningwet Verslag Stookjerijk Apeldoorn 21 april 2015, 20.00u-22.30u. Locatie: oude Ambachtschool, Molenstraat-centrum 1, Apeldoorn. Programma: Opening met
Nadere informatieAmbities voor energiebesparing in de Utrechtse sociale huursector moeten omhoog
Ambities voor energiebesparing in de Utrechtse sociale huursector moeten omhoog Woensdagavond 11 juni organiseerde de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU), dit keer samen met bewonersplatform De Bundeling,
Nadere informatieVERSLAG STOOKJERIJK AMERSFOORT 4 JUNI 2015
VERSLAG STOOKJERIJK AMERSFOORT 4 JUNI 2015 De Natuur en Milieufederatie Utrecht en de Woonbond organiseerden op 4 juni alweer de vierde Stookjerijk-bijeenkomst in de gemeente Amersfoort. Deze avond organiseren
Nadere informatiehuurdersparticipatie. Hoe ver zijn we in Zwolle?
Verslag Stookjerijk Zwolle: Energieprestaties, betaalbaarheid en huurdersparticipatie. Hoe ver zijn we in Zwolle? Datum: Dinsdag 16 juni, 19.30 tot 21.30 uur (aansluitend borrel) Locatie: Wijkcentrum Bestevaer,
Nadere informatieEnergiecafé beleid en stand van zaken. Huurders Holland Rijnland
Energiecafé Energie in prestatie afspraken Huurders Holland Rijnland 7 september 2016 Oegstgeest Energiecafé beleid en stand van zaken Huurders Holland Rijnland Jaap van Leeuwen, Siem Goede Energieteam
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2019Z01304
Nadere informatieSUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS
SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS Colofon Meer informatie over mogelijke ondersteuning op de verschillende onderwerpen: Ieke Benschop, NMU (i.benschop@nmu.nl;
Nadere informatieEnergiebesparing in de huursector van Wageningen en Ede
Energiebesparing in de huursector van Wageningen en Ede Op donderdagavond 16 mei heeft in het Stadsatelier Ons-Huis te Wageningen de bijeenkomst Energiebesparing in de huursector van Wageningen en Ede
Nadere informatieSUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS
SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS Colofon Meer informatie over mogelijke ondersteuning op de verschillende onderwerpen: Ieke Benschop, NMU (i.benschop@nmu.nl;
Nadere informatieDeel 1: plenair deel met korte interviews en de vergelijking van Arnhemse corporaties
Energiebesparing in de Arnhemse huursector Rondetafelgesprek tussen Arnhemse huurders, corporaties en gemeenteraad 6 oktober 2011, 20.00-22.30u, Bezoekerscentrum Sonsbeekpark. Versnelling van de energiebesparing
Nadere informatieVerslag Slotbijeenkomst Stookjerijk2016
Verslag Slotbijeenkomst Stookjerijk2016 29 november 2016, 18.30u-21.00u, Stadskantoor Utrecht Programma 1. Welkom door dagvoorzitter Michel Jehae 2. Belangrijkste resultaten project. Gesprek met netwerkdirecteur
Nadere informatieDe corporaties is gevraagd of hun naam genoemd kan worden in de berichtgeving.
Quick scan investeren in energiebesparing sociale huursector 2 juli 2013 Inleiding De Woonbond heeft via een kort onderzoek geïnventariseerd in hoeverre het kabinetsbeleid invloed heeft op het aantal projecten
Nadere informatieVerduurzaming woningportefeuille: de woonbundel. 4 maart 2013
Verduurzaming woningportefeuille: de woonbundel 4 maart 2013 Verduurzamingsambitie woningcorporaties onder druk Het belang van verduurzaming van het corporatiebezit wordt erkend: Convenant Energiebesparing
Nadere informatieVerslag Energiebesparing in de Eindhovense huursector
Verslag Energiebesparing in de Eindhovense huursector 25 april, 19.30-22.00u, gemeentehuis Eindhoven Opening Avondvoorzitter Michel Jehae opent de bijeenkomst, heet iedereen van harte welkom en licht het
Nadere informatieToelichting doorrekening Energieakkoord - Gebouwde omgeving
Toelichting doorrekening Energieakkoord - Gebouwde omgeving Casper Tigchelaar Marijke Menkveld Den Haag, SER 2 oktober 2013 www.ecn.nl Instrumenten gericht op eigenaar-bewoners Bewustwording en informatie
Nadere informatiePrestatieafspraken Gemeente Utrecht, Portaal en Huurdersraad Portaal regio Utrecht
Prestatieafspraken 2018 2022 Gemeente Utrecht, Portaal en Huurdersraad Portaal regio Utrecht Inhoud: 1. INLEIDING... 3 2. PRESTATIEAFSPRAKEN 2018-2022... 3 3. ONDERTEKENING... 86 4. BIJLAGE 1A VOORRAAD
Nadere informatieEnergiebesparing in de Arnhemse huursector
Energiebesparing in de Arnhemse huursector Op donderdagavond 18 april heeft in bezoekerscentrum Sonsbeek te Arnhem de bijeenkomst Energiebesparing in de Arnhemse huursector plaatsgevonden. Corporaties,
Nadere informatieSpreker: Jaap Groeneveld Voorzitter Huurderscollectief Heuvelrug Wonen 30 november 2015
Huurdersorganisaties en de Woningwet 2015 Spreker: Jaap Groeneveld Voorzitter Huurderscollectief Heuvelrug Wonen 30 november 2015 Opbouw presentatie 1. Huurdersorganisaties in de Utrechtse Heuvelrug 2.
Nadere informatieNieuwe woningwaarderingsstelsel. (puntenstelsel) en het energielabel
19 april 2010, HBV Maaskant Nieuwe woningwaarderingsstelsel (puntenstelsel) en het energielabel Susan Huijbregts Campagnemedewerker energieteam Waarom energie besparen? Woonlasten verlagen (de afgelopen
Nadere informatieRegelingen energiebesparing woningen
Regelingen energiebesparing woningen Uitvoeringsregeling subsidie duurzaam renoveren Noord-Holland (Nationale) Energiebespaarlening Stimuleringsregeling energieprestatie huursector (STEP) Fonds energiebesparing
Nadere informatieAddendum Prestatieafspraken Gemeente Utrecht, corporatie GroenWest en huurdersorganisatie HV Weidelanden
Addendum Prestatieafspraken 2017 2020 Gemeente Utrecht, corporatie GroenWest en huurdersorganisatie HV Weidelanden Utrecht, 23 november 2016 Inhoud 1. INLEIDING... 3 2. INVESTERINGSRUIMTE EN FINANCIËLE
Nadere informatieMet deze brief informeer ik u over de stand van zaken met betrekking tot diverse toezeggingen op het gebied van energiebesparing.
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw
Nadere informatieVan Energiebesparen naar CO2-neutraal
17 mei 2017, SP Eindhoven Van Energiebesparen naar CO2-neutraal Kans en bedreigingen in de huursector Jaap van Leeuwen (Woonbond) Klimaatontwikkeling: Gemiddelde temperatuur in 2017 tov gemiddelde 1950-1980
Nadere informatieStook je rijk 2013. Rondetafel Energiebesparing in de Eindhovense huursector. 25 april 2013
Stook je rijk 2013 Rondetafel Energiebesparing in de Eindhovense huursector 25 april 2013 Programma 19.30 uur Inloop 19.45 uur Opening en aanleiding 19.55 uur Vergelijking Eindhovense corporaties 2012
Nadere informatieMinisterie van Binnenlandse Zaken en. Koninkrijksrelaties. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
Koninkrij ksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus
Nadere informatieFINANCIËLE HAALBAARHEID DOELSTELLINGEN ENERGIEAKKOORD CORPORATIESECTOR. 12 oktober 2016
FINANCIËLE HAALBAARHEID DOELSTELLINGEN ENERGIEAKKOORD CORPORATIESECTOR 12 oktober 2016 MANAGEMENTSAMENVATTING Aanleiding In 2012 is het Convenant Energiebesparing Huursector ondertekend. Hiermee heeft
Nadere informatieDuurzaamheidsaanpak en de Stroomversnelling. Chris Faro Beleidsadviseur Tiwos
Duurzaamheidsaanpak en de Stroomversnelling Chris Faro Beleidsadviseur Tiwos Visie Tiwos: betaalbaarheid centraal! Tiwos staat voor betaalbare woonlasten (huur en energie), comfortkeuze is voor rekening
Nadere informatieVerbetering energieprestatie: een zaak van kleine stapjes?
Verbetering energieprestatie: een zaak van kleine stapjes? Nico Nieboer 3 november 2015 Delft University of Technology Challenge the future Inleiding Presentatie uitkomsten onderzoek naar verbetering energieprestatie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 30 196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 548 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieregie thema uit eerdere adviezen van de Leidse Milieuraad
regie thema uit eerdere adviezen van de Leidse Milieuraad Jan Pieters Bijeenkomst Wonen, 4 februari 2014, Nieuwe Energie, Leiden Leidse Milieuraad Onafhankelijk adviesorgaan van B&W Eerdere adviezen over
Nadere informatieBoxmeer Herzieningswetproof. Annemarieke Sandee FRAEY Partners in Publieke Waarde 3 maart 2016
Boxmeer Herzieningswetproof Annemarieke Sandee FRAEY Partners in Publieke Waarde 3 maart 2016 Programma Deel 1: Informatie: Woningwet en ontwikkelingen in de volkshuisvesting Deel 2: Discussie: Verkennen
Nadere informatieFinanciële bijdrage van de huurder bij investeringen in verduurzaming en vergroening
O P I N I E S T U K Financiële bijdrage van de huurder bij investeringen in verduurzaming en vergroening Bijna iedereen is het er wel over eens dat een significante vermindering van het energieverbruik
Nadere informatiePrestatieafspraken 2019 Gemeente Groningen - Woonzorg Nederland
Prestatieafspraken 2019 Gemeente Groningen - Woonzorg Nederland Gemeente Groningen Woonzorg Nederland Oktober 2018 Inleiding Wettelijk kader Met de invoering van de nieuwe Woningwet 2015 moeten corporaties
Nadere informatieEnergiebesparing in onze huurwoning. ALV De Klink 5 april 2016. Maarten Visschers Gelderse Natuur en Milieufederatie/ Stookjerijk
Energiebesparing in onze huurwoning ALV De Klink 5 april 2016 Maarten Visschers Gelderse Natuur en Milieufederatie/ Stookjerijk Onderwerpen Lustrumjaar Stookjerijk Nieuwe Nijmeegse prestatieafspraken Verbetering
Nadere informatieSamenvatting: Winst en waarde van energie renovaties in de woningbouw
Samenvatting: Winst en waarde van energie renovaties in de woningbouw De opgave is groot De Rijksoverheid streeft naar een energieneutrale bebouwde omgeving in 2050. Op weg daar naar toe is de ambitie
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ministerie van Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag
Nadere informatieAddendum Prestatieafspraken
Addendum Prestatieafspraken 2017 2020 Gemeente Utrecht, corporatie Mitros en huurdersorganisatie HNM Utrecht, 23 november 2016 Prestatieafspraken 2017-2020 Mitros Pagina 1 van 7 Inhoud INLEIDING... 3 1.
Nadere informatieBETAALBAARHEID EN ENERGIEBESPARING
BETAALBAARHEID EN ENERGIEBESPARING Dilemma s en (on)mogelijkheden Henk Heeger (Havensteder en OTB, TU DELFT) 12 november 2014 13-11-2014 1 INLEIDING Voorstellen Henk Heeger: werkt zowel bij het OTB (TU-Delft)
Nadere informatieArmoede en de rol van corporaties vanuit huurdersperspectief
Armoede en de rol van corporaties vanuit huurdersperspectief kennisbijeenkomst Tympaan 14 oktober 2015 Voostellen Suzanne Schuitemaker consulent Vereniging Nederlandse Woonbond sschuitemaker@woonbond.nl
Nadere informatieIn dit Werkplan 2017 wil het bestuur van STOK vier prioriteiten uitwerken;
Werkplan STOK 2017 De prioriteiten van STOK STOK is de stedelijke organisatie van huurders bij de Utrechtse woningcorporatie Bo-Ex. Bewonerscommissies, actief op de wooncomplexen vormen de leden van vereniging.
Nadere informatiePrestatieafspraken Gemeente Utrecht, Mitros en Huurdersnetwerk Mitros
Prestatieafspraken 2018 2022 Gemeente Utrecht, Mitros en Huurdersnetwerk Mitros Inhoud: 1. INLEIDING... 3 2. PRESTATIEAFSPRAKEN 2018-2022... 3 3. ONDERTEKENING... 6 4. BIJLAGE 1A VOORRAAD MITROS... 7 5.
Nadere informatieVERSLAG BIJEENKOMST Hervormde Kerk Hollandscheveld
VERSLAG BIJEENKOMST Hervormde Kerk Hollandscheveld 12 november 2015 19.30 uur tot ca. 21.00 uur Aanwezig: Bestuur Huurdersvereniging Domesta Hoogeveen - Alya Assen - Karin Koers (Domesta) - Huurders: dhr.
Nadere informatieOvereenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen
Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen Stichting Woningbouw Slochteren, Stichting Bewonersraad Slochteren 1. Doelstelling, aanpak en reikwijdte 1.1 De overeenkomst richt zich op het bereiken
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2016Z15884
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 30 196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 256 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR WONEN EN RIJKSDIENST Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieOnze financiën in 2014
Jaa r 20 beric h 14/ 20 t 15 Onze activiteiten in 2014 Onze financiën in 2014 Onze plannen in 2015 Zicht op 2014/2015 Financieel gezien was 2014 een goed jaar. Dat lijkt een vreemde opmerking, omdat in
Nadere informatieRaadsstuk. Onderwerp: Aanvullende uitgangspunten Woonvisie ; Haarlem, duurzame ongedeelde woonstad; BBV nr: 2015/387028
Raadsstuk Onderwerp: Aanvullende uitgangspunten Woonvisie 2012-2016; Haarlem, duurzame ongedeelde woonstad; BBV nr: 2015/387028 1. Inleiding Sinds de vaststelling van de Woonvisie 2012-2016 Haarlem, duurzame
Nadere informatieInvesteringen in de woningmarkt
Investeringen in de woningmarkt Woningcorporaties hebben de sleutel in hadden, als het om gaat de woningnood in de stedelijke gebieden te helpen terugbrengen. De woningcorporaties van De Vernieuwde Stad
Nadere informatieNEUTRAAL EN AARDGASVRIJ OP NAAR CO 2. -neutraal en/of aardgasvrij wonen. Uw navigatie naar toekomstbestendig CO 2. Bepaal je eigen route naar CO 2
P NAAR C 2 NEUTRAAL EN AARDGASVRIJ Uw navigatie naar toekomstbestendig C 2 -neutraal en/of aardgasvrij wonen Bepaal je eigen route naar C 2 -neutraal en aardgasvrij, met een toekomstbestendig, gewild en
Nadere informatieCONVENANT ENERGIEBESPARING HUURSECTOR. 28 juni 2012
CONVENANT ENERGIEBESPARING HUURSECTOR 28 juni 2012 Partijen: 1. De Minister voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, te dezen handelend als bestuursorgaan; hierna te noemen het Ministerie ; 2. Aedes
Nadere informatieActiviteitenoverzicht Midden-Groningen 2019
ACTIVITEITENOVERZICHT 2019 MIDDEN-GRONINGEN juni 2018 1. INLEIDING Voor u ligt het activiteitenoverzicht 2019 van Actium aan de gemeente Midden-Groningen, met daarin de voorgenomen activiteiten van Actium
Nadere informatieACTIVITEITENPLAN 2017
HUURDERSNETWERK MITROS ACTIVITEITENPLAN 2017 Januari 2017 1 - Inleiding In 2016 heeft HNM zich nadrukkelijk gepresenteerd. Op diverse manieren. Dat doen we ook in 2017, maar we zetten er wel wat tandjes
Nadere informatieIr. G.N. Sweringa (Truus)
Verduurzaming Woningmarktdebat woningbestand Apeldoorn 15 april 2010 Ir. G.N. Sweringa (Truus) Directeur Bestuurder 7-5-2010 1 MISSIE OFW Het bieden van een kansrijke woon- en leefomgeving voor mensen
Nadere informatieArmoede en de rol van corporaties vanuit huurdersperspectief
Armoede en de rol van corporaties vanuit huurdersperspectief kennisbijeenkomst Tympaan 24 juni 2015 Voostellen Henk Tegels Consulent Vereniging Nederlandse Woonbond htegels@woonbond.nl Onderwerpen 1. Ontstaan
Nadere informatieAchtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID
Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID donderdag 19 maart 2015 Duurzaamheid Duiding en context Groningen heeft de ambitie om in 2035 een energieneutrale stad te zijn.
Nadere informatieSamenwerkingsafspraken Enschede 2014-2015 Vanuit een gedeelde visie, onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid
Samenwerkingsafspraken Enschede 2014-2015 Vanuit een gedeelde visie, onderling vertrouwen en gelijkwaardigheid Vastgesteld en ondertekend in het bestuurlijk overleg d.d. 26 november 2014 1 Jaarlijks terugkerend
Nadere informatieControlerend en krachtig in overleg
DE HUURDERSBELANGENVERENIGING Controlerend en krachtig in overleg Jaarverslag van HBV De Woonkoepel over 2015 De Huurdersbelangenvereniging is de wettelijke vertegenwoordiger van de huurders van SWZ. Het
Nadere informatieDag van de energie 8 oktober 2009, Den Haag
Symposium Dag van de energie 8 oktober 2009, Den Haag Nieuwe Achtergracht 17 1018 XV Amsterdam Telefoon (020) 5517700 Telefax (020) 5517799 E-mail: scholing@woonbond.nl www.woonbond.nl/symposia Symposium
Nadere informatieneutraal & aardgasvrij
Op naar CO 2 neutraal & aardgasvrij UW NAVIGATIE NAAR TOEKOMSTBESTENDIG CO 2 NEUTRAAL EN/OF AARDGASVRIJ WONEN KAW architecten en adviseurs Juni juni 2018 Voegt u graag daad bij het woord? Wilt u een concrete
Nadere informatieHet Nieuwe Renoveren WELKOM
Het Nieuwe Renoveren WELKOM oktober-november 2011 Verzorgd door Bert Bruns, Bridges2Beyond, bert.bruns@bridges2beyond.nl BouwLokalen? Een initiatief van en Informatieve bijeenkomsten Gaat in op vernieuwingen
Nadere informatieGemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN Reglement van Orde van de Raad 2011 Docs.nr 4402318
Gemeente Amersfoort BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN Reglement van Orde van de Raad 2011 Docs.nr 4402318 Nr. 2013-99 Vragen van raadslid Frits Schoenmaker (SP), over Huurverhogingen n.a.v. WSW-rapport,
Nadere informatieEen overzicht 2015/2016
Een overzicht 2015/2016 Wij zijn niet passief, wij besparen energie Ik ben niet lui, ik bespaar energie, een mooie Loesje, en helemaal waar. Energiebesparing is al decennialang een sleutelstrategie voor
Nadere informatieMeer huur voor minder huis. Gereguleerde huren in de commerciële sector
Meer huur voor minder huis Gereguleerde huren in de commerciële sector Gereguleerde huren in de commerciële sector Meer huur voor minder huis AANLEIDING Corporaties en commerciële verhuurders bieden beiden
Nadere informatieHuishoudboekje Raadscommissie Ontwikkeling 31 oktober 2016
Huishoudboekje 2.0 2.0 Raadscommissie Ontwikkeling 31 oktober 2016 Agenda 1. Aanleiding 2. Waar staan de Haarlemse corporaties voor 3. Het Kasstroommodel door 4. Indicatieve bestedingsruimte door 5. Strategieën
Nadere informatieCORPORATIES: ZONNESTROOM EN
CORPORATIES: ZONNESTROOM EN -- FINANCIERING Solar Solutions International, 22 maart 2017 Bart Jansen Atrivé WIE IS ATRIVÉ? Adviesbureau op het gebied van Wonen Woningcorporaties & gemeente/overheid Duurzaamheid:
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Groot economisch en maatschappelijk voordeel van energieneutraal renoveren Woningverbetering naar energieneutraal in de sociale huursector is economisch en maatschappelijk zeer
Nadere informatieWelkom Lunchdebat Platform31
Welkom Lunchdebat Platform31 Onder leiding van Anne-Jo Visser (Platform31) 11 oktober 2016 Gesprekspartners - Rien Nagtegaal, directeur stedelijke ontwikkeling gemeente Leiden - Karin van Dreven, directeur
Nadere informatieVERSLAG STOOKJERIJK UTRECHT 26 MEI 2015
VERSLAG STOOKJERIJK UTRECHT 26 MEI 2015 De Natuur en Milieufederatie Utrecht, de Woonbond en de Bundeling organiseerden op 26 mei alweer de vierde Stookjerijk-bijeenkomst in de gemeente Utrecht. Deze avond
Nadere informatie