THEMA 14B Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen

Transcriptie

1 THEMA 14B Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen Naam: Klas: Datum: 1 Standaardtaal of dialect? Schrijf de woorden waar ze passen. Tóngërë és een klein stàd mèt bëkàns énwôonërs én zê és dê àtstë stàd van Bélgiek. Tóngërë lik op dë grens van Dreuch en Vochtïg Haspëgouw. Dit is Tongeren is een kleine stad met bijna inwoners en het is de oudste stad van België. Tongeren ligt op de grens van Droog en Vochtig Haspengouw. Dit is. /1 2 Bekijk het schema. Schrijf de volgende woorden waar ze passen: directeur leesboek sms broer Geef aan met ja of neen of er schrijfregels gelden. standaardtaal In welke teksten? Voor wie bedoeld? Zijn er schrijfregels? dialect. /3 3 Welke zin is er gebruikt? Duid aan in het schema. Vul daarna bij de zinnen de juiste leestekens aan. 1 Waarom ga je zo laat slapen 2 Ik heb je verteld dat het zou regenen 3 Au, je doet me pijn 4 Laat die balpen liggen. Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 25

2 THEMA 14B Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen Zin Mededelende zin Vragende zin Bevelende zin Uitroep /2 4 Lees en vergelijk de twee teksten. Schrijf bij elke tekst de passende kenmerken. Kies uit: oudere tekst moderne tekst korte zinnen lange zinnen lange omschrijving korte beschrijving minder gekende woorden nieuwe woorden aanhalingstekens dialoog Tekst 1 Onze watertoren werd in een nieuw verfkleedje gestoken. Hij staat nu in blauw en rood te pronken langs de autoweg. Afschuwelijk! reageert een mevrouw. Onze watertoren moest worden geverfd om het beton beter te beschermen, legt de ingenieur uit. Verder werden de loszittende delen van het dak vervangen en is het schuifdakraam volledig hersteld. Het doel van de architect is dus geslaagd. Tekst 2 De scholen zijn in de regel kleine en vuile lokalen zonder enige behoorlijke meubilering en zonde enige vorm van hygiëne, waar de kinderen her en der op de grond zitten of op een schaarse stoel, eentonig de les meedreunen of kermen in een hoek wegens het zopas ontvangen pak slaag. Want een der voornaamste voorwerpen van de school is de gevreesde roede, waarvan gul gebruik wordt gemaakt.. /4 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 26

3 THEMA 14B Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen 5 Vul de zinnen aan met de of het. Plaats daarna de lidwoorden met hun zelfstandig naamwoord in het schema. Je mag het woordenboek gebruiken. Vader had raam van de keuken wijd open gezet. game is zowel geschikt voor kinderen als voor volwassenen. meisjes gichelden er maar op los. Voetballen is iets voor jongens, riep oma. mannelijk vrouwelijk onzijdig. /4 6 Lees de krantenkoppen. Schrijf ze opnieuw zodat de lezer ze beter begrijpt. Maak er een volledige zin van. Een duurzaam speelgoedje Leider. /1 7 Omcirkel de onderwerpen, onderstreep de persoonvormen. Paul Klee maakte de poppen als geschenk voor zijn zoontje. Daarom ontwierp hij regelmatig een stel nieuwe handpoppen als kerst- of verjaardags- geschenk.. /2 Totaal. /20 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 27

4 THEMA 14B Toets taalbeschouwing verbetersleutel 1 Standaardtaal, dialect of andere taal? Schrijf de woorden waar ze passen. Tóngërë és een klein stàd mèt bëkàns énwôonërs én zê és dê àtstë stàd van Bélgiek. Tóngërë lik op dë grens van Dreuch en Vochtïg Haspëgouw. Dit is dialect. Tongeren is een kleine stad met bijna inwoners en het is de oudste stad van België. Tongeren ligt op de grens van Droog en Vochtig Haspengouw. Dit is standaardtaal. 2 Bekijk het schema. Schrijf de volgende woorden waar ze passen: directeur leesboek sms broer Geef aan met ja of neen of er schrijfregels gelden. In welke teksten? Voor wie bedoeld? Zijn er schrijfregels? standaardtaal leesboek directeur Ja dialect sms broer Nee 3 Welke zin is er gebruikt? Duid in het schema aan met een kruis. Vul daarna bij de zinnen de juiste leestekens aan. 1 Waarom ga je zo laat slapen? 2 Ik heb je verteld dat het zou regenen. 3 Au, je doet me pijn! 4 Laat die balpen liggen! Zin Mededelende zin Vragende zin Bevelende zin Uitroep 1 X 2 X 3 X 4 X Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 28

5 THEMA 14B Toets taalbeschouwing verbetersleutel 4 Lees en vergelijk de twee teksten. Schrijf bij elke tekst de passende kenmerken. Kies uit: oudere tekst moderne tekst korte zinnen lange zinnen lange omschrijving korte beschrijving minder gekende woorden nieuwe woorden aanhalingstekens dialoog Tekst 1 Onze watertoren werd in een nieuw verfkleedje gestoken. Hij staat nu in blauw en rood te pronken langs de autoweg. Afschuwelijk! reageert een mevrouw. Onze watertoren moest worden geverfd om het beton beter te beschermen, legt de ingenieur uit. Verder werden de loszittende delen van het dak vervangen en is het schuifdakraam volledig hersteld. Het doel van de architect is dus geslaagd. moderne tekst, korte zinnen, korte beschrijving, moderne woorden, aanhalingstekens, dialoog Tekst 2 De scholen zijn in de regel kleine en vuile lokalen zonder enige behoorlijke meubilering en zonde enige vorm van hygiëne, waar de kinderen her en der op de grond zitten of op een schaarse stoel, eentonig de les meedreunen of kermen in een hoek wegens het zopas ontvangen pak slaag. Want een der voornaamste voorwerpen van de school is de gevreesde roede, waarvan gul gebruik wordt gemaakt. oude tekst, lange zinnen, lange beschrijving, minder gekende woorden Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 29

6 THEMA 14B Toets taalbeschouwing verbetersleutel 5 Vul de zinnen aan met de of het. Plaats daarna de lidwoorden met hun zelfstandig naamwoord in het schema. Je mag het woordenboek gebruiken. Vader had het raam van de keuken wijd open gezet. De game is zowel geschikt voor kinderen als voor volwassenen. De meisjes gichelden er maar op los. Voetballen is iets voor de jongens, riep oma. mannelijk vrouwelijk onzijdig het raam mannelijk de meisjes de jongens 6 Lees de krantenkoppen. Schrijf ze opnieuw zodat de lezer ze beter begrijpt. Maak er een volledige zin van. Een duurzaam speelgoedje Leider Elke volledige zin, aansluitend bij de krantenkop, wordt goed gerekend. 7 Omcirkel de onderwerpen, onderstreep de persoonvormen. Paul Klee maakte de poppen als geschenk voor zijn zoontje. Daarom ontwierp hij regelmatig een stel nieuwe handpoppen als kerst- of verjaardags- geschenk. Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 30

7 THEMA 14B Toets woordenschat kopieerblad leerlingen Naam: Klas: Datum: 1 Welke tekening / foto hoort bij de woorden? Schrijf de letter op de juiste plaats. Zoek de betekenis ervan op in het woordenboek. Woorden Hoort bij foto Betekenis smeden kabinet atelier strip beeldhouwen A B Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 31

8 THEMA 14B Toets woordenschat kopieerblad leerlingen C D Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 32

9 THEMA 14B Toets woordenschat kopieerblad leerlingen E. /5 2 Vorm telkens de infinitief van het werkwoord en zoek dan de betekenis op in het woordenboek. De clown vermaakte de kinderen. De bakker garneerde de taarten. Hij verfraaide de kamer. De wielrenner herstelde zijn fiets. De boer verkocht zijn koe. Infinitief Betekenis. /5 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 33

10 THEMA 14B Toets woordenschat kopieerblad leerlingen 3 Schrijf de volgende woorden bij de juiste omschrijving. model mode boekhouder boekenwurm boekenlegger leren lezing site singel monnik weg om de stad man die in een klooster woont iemand die heel vaak in boeken ziet te lezen van leer gemaakt nagemaakt voorbeeld strook papier die je in een boek legt om aan te geven waar je bent gebleven plaats op het internet leer je iets van iets wat een tijd heel populair is iemand die op papier zet wat de inkomsten en uitgaven zijn. /5 4 Schrijf de letter van de gegeven betekenissen bij het woord waar ze thuishoren. Je mag het woordenboek gebruiken. A De stofzuiger werkt niet meer. B Plaats waar geld bewaard wordt. C Televisie- of radiozender. D Iets nieuw opnemen. E Ik ben er helemaal niet goed van. F Dit heeft een klein gewicht G Holte waarin je ogen zitten. H Brede uitgegraven geul met water. I Onderwijzen. J Het wordt donker, doe je even de lamp aan? kapot licht kanaal leren kas. /5 Totaal. /20 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 34

11 THEMA 14B Toets woordenschat correctiesleutel 1 Welke tekening / foto hoort bij de woorden? Schrijf de letter op de juiste plaats. Zoek de betekenis ervan op in het woordenboek. Woorden Hoort bij foto Betekenis smeden B metaal bewerken na het heet gemaakt te hebben kabinet A alle ministers van een regering atelier D werkplaats strip E getekende verhalen beeldhouwen C beelden maken uit hout, steen, enz. 2 Vorm telkens de infinitief van het werkwoord en zoek dan de betekenis op in het woordenboek. Infinitief Betekenis De clown vermaakte de kinderen. vermaken plezier maken De bakker garneerde de taarten. garneren eten versieren Hij verfraaide de kamer. verfraaien mooier maken De wielrenner herstelde zijn fiets. herstellen repareren De boer verkocht zijn koe. verkopen iets voor geld aan een ander afstaan 3 Schrijf de volgende woorden bij de juiste omschrijving. model mode boekhouder boekenwurm boekenlegger leren lezing site singel monnik singel weg om de stad monnik man die in een klooster woont boekenwurm iemand die heel vaak in boeken ziet te lezen leren van leer gemaakt model nagemaakt voorbeeld boekenlegger strook papier die je in een boek legt om aan te geven waar je bent gebleven site plaats op het internet lezing leer je iets van mode iets wat een tijd heel populair is boekhouder iemand die op papier zet wat de inkomsten en uitgaven zijn Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 35

12 THEMA 14B Toets woordenschat correctiesleutel 4 Schrijf de letter van de gegeven betekenissen bij het woord waar ze thuishoren. Je mag het woordenboek gebruiken. A De stofzuiger werkt niet meer. B Plaats waar geld bewaard wordt. C Televisie- of radiozender. D Iets nieuw opnemen. E Ik ben er helemaal niet goed van. F Dit heeft een klein gewicht G Holte waarin je ogen zitten. H Brede uitgegraven geul met water. I Onderwijzen. J Het wordt donker, doe je even de lamp aan? kapot licht kanaal leren kas A F C D B E J H I G Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 36

13 THEMA 18 Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen Naam: Klas: Datum: 1 Onderstreep in de zinnen de woordgroepen bestaande uit een lidwoord, een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Noteer de woorden in de passende kolom. - De afgelopen afstand is 4 kilometer. - De snurkende vader luisterde niet naar de jongste zoon. - De gedeukte auto stond aan het grote bos. - De plaatselijke politie denkt dat het een criminele bende is. - Ik zag daar wel een grote man lopen met een zwarte pet op. Woordgroepen Lidwoord Bijvoeglijk naamwoord Zelfstandig naamwoord 2 Schrijf telkens op wie de zender en de ontvanger kunnen zijn en wat de bedoeling is. - Weg ermee! Het is nu tijd om te rekenen. - Dinsdag sluitingsdag. - Een 5 op 10, dat is niet zo goed kind! - Geef de brief maar aan mij, ik plak er wel een postzegel op. - Jongeren onder de 18 niet toegelaten.. /4, 5 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 59

14 THEMA 18 Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen Zender Ontvanger Bedoeling. /2, 5 3 Trappen van vergelijking. Vul de tabel verder aan. hoog dichtbevolkt dwazer snelste. /3 4 Omkring het onderwerp en onderstreep de persoonsvorm. - De meisjes gingen op vakantie in Texel. - Verwoestte de brand een groot deel van het huis?. /2 5 Schrijf er telkens naast welk soort woord het is. Kies uit: werkwoord, lidwoord, bijvoeglijk naamwoord, eigennaam of zelfstandig naamwoord. Piet skit. De norse boer ploegde. Piept de Deur? Soort woord. /4, 5 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 60

15 THEMA 18 Toets taalbeschouwing kopieerblad leerlingen 6 Lees de tekst en duid dan de herkomst van de namen aan. - Oorspronkelijk komt de kiwi uit China, waar de vrucht al vele eeuwen bekend is. In 1906 werden er wat zaden naar Nieuw-Zeeland gehaald. Uit de planten die uit deze zaden groeiden, selecteerden enkele Nieuw-Zeelandse tuinders de eerste rassen. De naam luidde toen nog Chinese kruisbes. Pas jaren later, toen de kiwi vanuit Nieuw-Zeeland een belangrijk exportproduct werd, werd hij hernoemd naar s lands trots: de kiwi (vogel). De naam kiwi komt van O de uitvinder O de plaats van herkomst O de vorm - De naam van ons bedrijf is afgeleid van de naam van de Schotse ingenieur en wegenbouwer, John Loudon McAdam. McAdam ontwierp in 1816 als eerste een verhoogde verharde weg die op brokken puin van gelijke grootte gefundeerd was. Water kreeg zo niet de kans om de wegen te verzwakken. McAdams motto: Betere wegen voor minder geld. De naam macadam komt van O de uitvinder O de plaats van uitvinding O iets anders - Een klaverblad doet denken aan een stel van wegen dat op een kruispunt bijeenkomt. De naam klaverblad komt van O de uitvinder O de vorm O de plaats van uitvinding.. /1, 5 7 Schrijf de naam achter elke tekstsoort. Geef ook aan fictie (F) of non-fictie (NF). Woordeloos elkaar begrijpen moeiteloos elkaar verstaan. In goede maar zeer zeker in slechte tijden naast elkander blijven staan. Dammen is een bordspel. Het bord bestaat uit 100 vakjes, velden genaamd, in 10 rijen van 10, waarbij de velden afwisselend wit en zwart zijn. Er wordt gespeeld met damschijven. Dit zijn ronde schijven. Soort tekst Fictie of nonfictie. /2 Totaal. / 20 Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 61

16 THEMA 18 Toets taalbeschouwing correctiesleutel 1 Onderstreep in de zinnen de woordgroepen bestaande uit een lidwoord, een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord. Noteer de woorden in de passende kolom. - De afgelopen afstand is 4 kilometer. - De snurkende vader luisterde niet naar de jongste zoon. - De gedeukte auto stond aan het grote bos. - De plaatselijke politie denkt dat het een criminele bende is. - Ik zag daar wel een grote man lopen met een zwarte pet op. Woordgroepen Lidwoord Bijvoeglijk naamwoord Zelfstandig naamwoord de afgelopen afstand de snurkende vader de jongste zoon de gedeukte auto het grote bos de plaatselijke politie een criminele bende een grote man een zwarte pet 2 Schrijf telkens op wie de zender en de ontvanger kunnen zijn en wat de bedoeling is. - Weg ermee! Het is nu tijd om te rekenen. - Dinsdag sluitingsdag. - Een 5 op 10, dat is niet zo goed kind! - Geef de brief maar aan mij, ik plak er wel een postzegel op. - Jongeren onder de 18 niet toegelaten Zender Ontvanger Bedoeling Elk antwoord dat duidt op een overeenkomst tussen zender, ontvanger en bedoeling wordt goed gerekend. Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 62

17 THEMA 18 Toets taalbeschouwing correctiesleutel 3 Trappen van vergelijking. Vul de tabel verder aan. hoog Hoger hoogst dwaas dwazer dwaast snel Sneller snelste dichtbevolkt dichtbevolkter dichtbevolkste 4 Omkring het onderwerp en onderstreep de persoonsvorm. - De meisjes gingen op vakantie in Texel. - Verwoestte de brand een groot deel van het huis? 5 Schrijf er telkens naast welk soort woord het is. Kies uit: werkwoord, lidwoord, bijvoeglijk naamwoord, eigennaam of zelfstandig naamwoord. Piet skiet. De norse boer ploegde. Piept de Deur? Soort woord eigennaam werkwoord lidwoord bijvoeglijk naamwoord zelfstandig naamwoord werkwoord werkwoord lidwoord zelfstandig naamwoord 6 Lees de tekst en duid dan de herkomst van de namen aan. - Oorspronkelijk komt de kiwi uit China, waar de vrucht al vele eeuwen bekend is. In 1906 werden er wat zaden naar Nieuw-Zeeland gehaald. Uit de planten die uit deze zaden groeiden, selecteerden enkele Nieuw-Zeelandse tuinders de eerste rassen. De naam luidde toen nog Chinese kruisbes. Pas jaren later, toen de kiwi vanuit Nieuw-Zeeland een belangrijk exportproduct werd, werd hij hernoemd naar s lands trots: de kiwi (vogel). De naam kiwi komt van O de uitvinder x de plaats van herkomst O de vorm Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 63

18 THEMA 18 Toets taalbeschouwing correctiesleutel - De naam van ons bedrijf is afgeleid van de naam van de Schotse ingenieur en wegenbouwer, John Loudon McAdam. McAdam ontwierp in 1816 als eerste een verhoogde verharde weg die op brokken puin van gelijke grootte gefundeerd was. Water kreeg zo niet de kans om de wegen te verzwakken. McAdams motto: Betere wegen voor minder geld. De naam macadam komt van x de uitvinder O de plaats van uitvinding O iets anders - Een klaverblad doet denken aan een stel van wegen dat op een kruispunt bijeenkomt. De naam klaverblad komt van O de uitvinder X de vorm O de plaats van uitvinding. 7 Schrijf de naam achter elke tekstsoort. Geef ook aan fictie (F) of non-fictie (NF). Soort tekst Fictie of nonfictie Woordeloos gedicht F elkaar begrijpen moeiteloos elkaar verstaan. In goede maar zeer zeker in slechte tijden naast elkander blijven staan. Dammen is een bordspel. Het bord bestaat uit 100 vakjes, velden genaamd, in 10 rijen van 10, waarbij de velden afwisselend wit en zwart zijn. Er wordt gespeeld met damschijven. Dit zijn ronde schijven. informatief of instructief of zakelijk NF Taalsignaal Anders! 5B Plantyn Kopieerblad 64