Voorstelling van het jaarverslag 2010 van de Nationale Bank van België

Transcriptie

1

2 Voorstelling van het jaarverslag 200 van de Nationale Bank van België Turnhout, 3 maart 20 Marcia DE WACHTER

3 . Gemeenschappelijke karakteristieken van de financiële crisis 3

4 Super bullmarkten Technologische innovatie Tulpen uit Turkije in Amsterdam Financiële innovatie/mp. Future contracten op bloembollen Beurskoers / waardering actief 0 x jaarinkomen geschoolde vakman Spoorwegennet Investeringsbanken x Roaring Twinties Wagenindustrie (GM) Electriciteit, telefonie Radio (RCA) Luchtvaart, platen- en filmindustrie, Hotelketens Nifty Fifty : IBM, XEROX, Coca- Cola, Mc Donalds ITC PC's, glasvezel Fanny Mae Freddy Mac Overexpansie kredietverstrekking Opkomst globale Banken Expansief monetair beleid x 5 (- 86%) x 4 (- 54%) x 6 (- 36%) Savings Glut x 8 (- 49%) Securitisatie van rommelkredieten Credit Default Swaps '80 - '06 mediane woningprijs x 4,6 Paniektrigger Overvloedige tulpen oogst Failliet Jay Cooke, investment bank en Philadelphia Railroad bankfaillissementen AC cars, Edison Records Recessie '37 -'38 Vietnam oorlog en goudcrisis Microsoft monopoly proces Failliet Lehman Brother, investment bank 4

5 Schulden van de particulieren (in % bbp) Bronnen: ECB, NBB. Totaal van de kredietverlening aan huishoudens in verhouding tot het bbp. 5

6 Prijzen op de woningmarkt in de geavanceerde landen: boom, bust en opleving? (kwartaalgegevens, indexcijfers 997=00, in reële termen) 300 Landen in een oplevings- of stabilisatiefase 300 Landen in gestage aanpassing US FR UK BE FI ES IT EL IE NL Bron: OESO. 6

7 Schulden van de niet-financiële vennootschappen (eindekwartaalgegevens, in % bbp) Bronnen: ECB, NBB. Door kredietinstellingen van het eurogebied verstrekte kredieten en vastrentende effecten. Voor België, voor effectiseringsinvloeden gezuiverde gegevens betreffende de bankkredieten; voor het eurogebied wordt deze correctie niet toegepast, aangezien de daarvoor benodigde gegevens niet beschikbaar zijn (aan het einde van het derde kwartaal van 200 bedroegen de sinds februari 2009 gecumuleerde effectiseringen van bankkredieten omgerekend 0,3% van het bbp, tegen 3,6% in België). 2 De kortetermijnschuld heeft een looptijd van ten hoogste een jaar, die op lange termijn een looptijd van meer dan een jaar. 7

8 M3 en leningen aan de private sector in het eurogebied (veranderingspercentages t.o.v. de overeenstemmende maand van het voorgaande jaar, seizoengezuiverde gegevens) Bron: ECB. Namelijk huishoudens, niet-financiële vennootschappen, verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen of instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening en overige niet-monetaire financiële intermediairs. 2 Voor effectiseringsinvloeden gezuiverde gegevens vanaf februari

9 Hefboomratio en belangrijkste activa van de monetaire financiële instellingen van het eurogebied Bron: ECB. Balanstotaal t.o.v. het kapitaal en de reserves. 9

10 2. Crisisbeheer 0

11 Omvang van de budgettaire stimuleringsmaatregelen en automatische stabilisatoren in de G20¹ tijdens de periode (in procenten bbp) BUDGETTAIRE STIMULERINGSMAATREGELEN AUTOMATISCHE STABILISATOREN 0 Zuid-Korea Saoedi-Arabië China Rusland Zuid-Afrika Australië Japan Verenigde Staten Duitsland Canada Mexico Indonesië EU Turkije Verenigd Koninkrijk Argentinië Frankrijk Brazilië India Italië G20 2 p.m. Eurogebied 0 Verenigd Koninkrijk Italië Duitsland Frankrijk Australië Japan Verenigde Staten p.m. Eurogebied Bronnen: EC, IMF, OESO. De G20 bestaat uit de EU en 9 landen: Argentinië, Australië, Brazilië, Canada, China, Duitsland, Frankrijk, India, Indonesië, Italië, Japan, Mexico, Rusland, Saoedi-Arabië, Turkije, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Zuid-Korea. 2 Gewogen gemiddelde voor de G20-landen berekend op basis van het bbp tegen koopkrachtpariteiten.

12 Leidinggevende tarieven en activa op de balans van de belangrijkste centrale banken Bronnen: IMF, Bank of England, Bank of Japan, Federal Reserve, People s Bank of China, ECB. Voor de leidinggevende rentetarieven wordt de lijn gesplitst als de centrale bank zich een vork tot doel heeft gesteld; het plafond van die vork wordt daarbij aangeduid door een fijnere lijn in dezelfde kleur. 2

13 Geconsolideerde liquiditeitsbehoefte en openmarkttransacties van het Eurosysteem (daggegevens, in miljard) Bron: ECB. De aankopen in het kader van het programma voor de effectenmarkten komen in deze grafiek tot uiting als een liquiditeitsverruimende autonome factor en drukken daarom de liquiditeitsbehoefte van het bankwezen. 2 De looptijd van deze transacties stemt overeen met die van een reserveaanhoudingsperiode, namelijk ongeveer een maand. 3

14 Rentabiliteit en solvabiliteit van de Belgische kredietinstellingen (gegevens op geconsolideerde basis, in %, tenzij anders vermeld) Bronnen: CBFA, NBB. De geconsolideerde basis omvat alle in België gevestigde bankentiteiten die een of meer dochtermaatschappijen bezitten. Voor sommige entiteiten, zoals ING Belgium en BNP Paribas Fortis, kan het gaan om een subconsolidatie. In het geval van Dexia bevatten de gegevens enkel de activiteiten van Dexia Bank België en haar dochtermaatschappijen, met uitzondering dus van Dexia Crédit Local, Dexia BIL en Denizbank. 2 Bedragen niet op jaarbasis. 4

15 600 Geografische opsplitsing van activa aangehouden in de vorm van leningen en schuldbewijzen (geconsolideerde gegevens, in miljard) GEOGRAFISCHE OPSPLITSING 20 POSITIES OP DE BELANGRIJKSTE BUITENLANDSE MARKTEN België Leningen Eurogebied Schuldbewijzen Rest van de wereld 0 Midden- en Oost-Europa Frankrijk Verenigd Koninkrijk Nederland Bancaire sector Verenigde Staten Duitsland Spanje Italië Ierland Overheidssector Offshorecenters Luxemburg Niet-bancaire private sector Niet toegewezen 5

16 3. Gevolgen voor de overheidsfinanciën 6

17 Rendementsecarts van de staatsleningen op tien jaar t.o.v. de Duitse Bund in de landen van het eurogebied (daggegevens, basispunten) Bron: Thomson Reuters Datastream. 7

18 Rol van overheidsobligaties via : een prijskanaal rente op overheidsobligaties een liquiditeitskanaal een balanskanaal 8

19 4. Wereldwijde onevenwichten 9

20 Bbp-groei in de voornaamste economieën (veranderingspercentages naar volume t.o.v. het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld) p.m. 2009, aandeel van het mondiale bbp p.m. 200, bijdrage tot de groei van het mondiale bbp Verenigde Staten 0,0-2,6 2,8 20,7 0,58 Japan -,2-6,3 4,3 6,0 0,26 Eurogebied 2 0,3-4,,7 5,2 0,26 Denemarken, Verenigd Koninkrijk en Zweden -0,3-5,0 2,2 3,7 0,08 Andere lidstaten van de EU 3 3,8-3,7,7,5 0,03 Andere geavanceerde lidstaten van de OESO 4, -0,7 2,9 3,8 0, China 9,6 9,2 0,3 2,7,3 India 6,3 5,7 9,7 5, 0,49 Andere opkomende landen van Azië 5 3, 0,2 7,3 7,0 0,5 Latijns-Amerika 6 4,2 -,8 5,9 8, 0,48 Voornaamste olie-exporterende landen 7 4,7-2,6 3,4 7,9 0,27 Wereld 2,6-0,6 5,0 00,0 5,0 p.m. Wereldhandel 8 3, -0,7 2,0 Bronnen: EC, IMF, OESO. De bijdrage, in procentpunt, van de beschouwde landen of groepen van Staten tot de groei van het mondiale bbp en hun procentuele aandeel in dit laatste zijn, net als de mondiale groei, berekend op basis van de koopkrachtpariteiten. 2 Met uitzondering van Cyprus en Malta. 3 Bulgarije, Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Roemenië en Tsjechië. 4 Australië, Canada, IJsland, Nieuw-Zeeland en Zwitserland. 5 Filippijnen, Hongkong, Indonesië, Maleisië, Singapore, Taiwan, Thailand en Zuid-Korea. 6 Met uitzondering van Venezuela. 7 Het betreft de olie-exporterende landen die over de periode een overschot van meer van $40 miljard op hun lopende rekening optekenden (Algerije, Angola, Irak, Iran, Koeweit, Libië, Nigeria, Noorwegen, Qatar, Russische Federatie, Saoedi-Arabië, Verenigde Arabische Emiraten en Venezuela). 8 Gemiddelde van de in- en uitvoer van goederen en diensten. 20

21 Saldi op de lopende rekening van de betalingsbalans in de voornaamste economieën (in % van het mondiale bbp) Bron: IMF. Filippijnen, Hongkong, Indonesië, Maleisië, Singapore, Taiwan, Thailand, Zuid-Korea. 2 Algerije, Angola, Azerbeidzjan, Bahrein, Ecuador, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Iran, Jemen, Koeweit, Libië, Nigeria, Noorwegen, Oman, Qatar, Republiek Congo, Rusland, Saoedi-Arabië, Syrië, Turkmenistan, Venezuela en Verenigde Arabische Emiraten. 2

22 Internationaal goederenverkeer (seizoengezuiverde maandgegevens, gemiddelde van uitvoer- en invoervolumes, indexcijfers 2005 = 00) Bron: CPB. 22

23 Groei van de uitvoer naar China en de rest van de wereld van januari 2009 tot september 200 (veranderingspercentages naar waarde) Bron: IMF. Algerije, Angola, Saoedi-Arabië, Azerbeidzjan, Bahrein, Republiek Congo, Verenigde Arabische Emiraten, Ecuador, Gabon, Equatoriaal Guinea, Iran, Koeweit, Libië, Nigeria, Noorwegen, Oman, Qatar, Russische Federatie, Syrië, Turkmenistan, Venezuela en Jemen. 23

24 Prijzen van basisproducten (maandgegevens, VS-dollar, indexcijfers 2005 = 00) Bron: HWWI. 24

25 Bilaterale wisselkoers van de voornaamste valuta's ten opzichte van de VS-dollar (maandgemiddelden, indexcijfers januari 2005 = 00) Bronnen: BIB, Thomson Reuters Datastream. Gemiddelde wisselkoers van de dollar t.o.v. de valuta's van eenentwintig geavanceerde landen en vier opkomende economieën van Azië (Zuid-Korea, Hongkong, Singapore, Taiwan), gewogen aan de hand van hun gewicht in de buitenlandse handel van de Verenigde Staten. 25

26 2 Internationale herbalancering Saldo lopende rekening betalingsbalans Particuliere consumptieve bestedingen r In procenten bbp (linkerschaal) VS China Bron: BEA, IMF. In dollar is de Chinese consumptie ongeveer 6 keer kleiner dan de Amerikaanse consumptie (VS bbp = 3 keer Chinees bbp en aandeel consumptie in bbp is in China de helft van dat in de VS). In miljarden VS-dollar (rechterschaal) VS China 26

27 5 uitdagingen voor China : van investeringen en export naar binnenlandse consumptie ontwikkeling van de financiële sector naar evenwichtiger groei tussen regio's ontwikkeling van de sociale zekerheid vermijden van een vastgoedcrisis 5 uitdagingen voor USA : van particuliere consumptie naar private en publieke investeringen en export naar duurzame publieke financiën naar meer werkgelegenheid ontwikkeling van de sociale zekerheid wegwerken van de vastgoedcrisis 27

28 5. De Belgische economie 28

29 De Belgische economie na de Grote Financiële Crisis 6,0 4,0 2,0 0,0 Bruto binnenlands product (veranderingspercentages naar volume in vergelijking met het voorgaande jaar) Voornaamste kanalen voor de recessie wereldhandel vertrouwens- en vermogenseffecten financieringskosten vooruitzichten qua inkomen en vraag -2,0 Geen grote binnenlandse onevenwichten -4,0 financiële situatie van de huishoudens en de niet-financiële ondernemingen -6,0 woningmarkt -8,0 externe positie 2007Q 2008Q 2009Q 200Q België Eurogebied Duitsland Frankrijk Italië Spanje Bronnen: EC, INR. 29

30 Ondernemers- en consumentenenquêtes (gestandaardiseerde gegevens ) 3 Ondernemersvertrouwen (verwerkende nijverheid) 3 Consumentenvertrouwen België (NBB) Eurogebied (EC) VS (ISM-index) België (NBB) Eurogebied (EC) VS (Conference Board) Bronnen: EC, Thomson Financial Datastream, NBB. Die reeksen worden berekend door het gemiddelde af te trekken van de basisgegevens en vervolgens te delen door de vanaf 985 berekende standaardafwijking ervan. 30

31 4 Bbp-groei wordt naar verwachting meer breedgespreid Bijdragen aan bbp-groei (voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde gegevens) r 20r Netto-uitvoer Voorraadwijziging Binnenlandse vraag, ongerekend voorraadwijziging Bbp (veranderingspercentages op jaar basis) Bronnen: INR, NBB. 3

32 Determinanten van de brutospaarquote van de particulieren Bronnen: INR, NBB. Saldo van de antwoorden op de maandelijkse enquête; originele reeks verminderd met het gemiddelde over de periode gaande van 985 tot 200 en gedeeld door haar standaardafwijking. 2 Niet voor kalenderinvloeden gezuiverde gegevens, gedefleerd aan de hand van de deflator van de particuliere consumptie. 32

33 Weerstandsvermogen van de arbeidsmarkt 08 Bbp, binnenlandse werkgelegenheid en arbeidsvolume (indexcijfer 2006 = 00, voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde gegevens) Geharmoniseerde werkloosheidsgraad (voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde gegevens) r 20r r 20r Bbp naar volume Binnenlandse werkgelegenheid Arbeidsvolume België Eurogebied VS Forecast (annual average) België Eurogebied VS Bronnen: EC (november 200), INR, NBB. 33

34 6. Uitdagingen voor Belgische economie Uitdaging : Duurzame overheidsfinanciën Uitdaging 2: Behoud van de concurrentiekracht Uitdaging 3: Verhoging van de arbeidsparticipatie 34

35 Uitdaging : duurzame overheidsfinanciën (in % bbp) Algemeen saldo Bruto geconsolideerde schuld = 3.3 % bbp = 35.5 % bbp r 20r r 20r België² Eurogebied België Eurogebied Bronnen: EC (november 200), INR, NBB. Volgens de definitie van de buitensporige tekortenprocedure. 2 Doelstelling van het stabiliteitsprogramma voor 20: -4.%. 35

36 Overheidsfinanciën in het eurogebied van 2008 tot 200 Financieringssaldo (in % bbp) LU FI DE MT AT BE IT NL SI CY PT FR SK ES EL IE Gemiddelde 2008: -2,0 % Gemiddelde 2009: -6,3 % Gemiddelde 200: -6,3 % Bronnen: EC, NBB. 36

37 Duurzame overheidsfinanciën (in % bbp) Algemeen saldo Bruto geconsolideerde schuld = 3,3 % bbp = 35,5 % bbp r 20r r 20r België² Eurogebied België Eurogebied Bronnen: EC (november 200), INR, NBB. Volgens de definitie van de buitensporige tekortenprocedure. 2 Doelstelling van het stabiliteitsprogramma voor 20: -4.%. 37

38 Uitdaging 2 : behoud van de concurrentiepositie Internationale vergelijking van het saldo van de lopende rekening met de rest van de wereld (in % bbp) Bronnen: EC, INR. De gegevens zijn afkomstig van de nationale rekeningen. 38

39 Nettocrediteurpositie van de EU-landen (gegevens aan het einde van 2009, tenzij anders vermeld; in % bbp) Bronnen: EC, NBB. Verschil tussen het uitstaande bedrag van de financiële activa en passiva. Voor Luxemburg en Malta zijn geen gegevens beschikbaar. Gegevens van 2005 voor Cyprus en van 2008 voor Tsjechië en Bulgarije. 39

40 Marktaandelen in wereldexport (% van de mondiale export van goederen, in waarde) Verenigde Staten Japan Duitsland China België Frankrijk Nederland Verenigd Koninkrijk 40 Bronnen: UNCTAD, EC, INR.. Nieuwe lidstaten van de EU

41 Inflatieverschil tussen België en de drie belangrijkste buurlanden: inflatie (HICP) (veranderingspercentages t.o.v. de overeenstemmende maand van het voorgaande jaar) Bronnen: EC, NBB. Ongerekend het geraamde effect, in januari en juli 2000, van de opname van de koopjes in de HICP vanaf

42 Inflatieverschil tussen België en de drie belangrijkste buurlanden (in procentpunt) Bronnen: EC, NBB. 42

43 Determinanten van de gevoeligheid van de inflatie voor de prijzen van de energetische grondstoffen Bronnen: EC, NBB. Namelijk de standaardafwijking van de prijsschommelingen vóór belasting. 2 Een TOE (ton aardolie-equivalent) stemt overeen met.285 liter benzine,.66 liter diesel of stookolie, 46,52 GJ gas en.630 kwh elektriciteit. 3 Verschil tussen de prijzen vóór belastingen en de prijzen exclusief btw. Gegevens voor de eerste helft van het jaar voor elektriciteit en gas. Eerste elf maanden voor de olieproducten. 4 Berekend op basis van maandgegevens. 43

44 Prijzen van levensmiddelen (indexcijfers 2005 = 00) Bronnen: IMF, NBB. Gemiddelde van de prijzen die van kracht zijn op de interne markt van de EU in de gevallen waar het GLB een rol speelt, en van de internationale prijzen wanneer dit niet het geval is (cacao, koffie), gewogen aan de hand van de consumptie in België (wegingen van de HICP). 44

45 Onderliggende inflatietendens en loonkosten in de bedrijvensector in België en in de drie belangrijkste buurlanden (veranderingspercentages t.o.v. het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar) 45 Bronnen: EC, OESO. ¹ De bedrijvensector bestaat uit de NACE bedrijfstakken C tot en met K en omvat aldus de verwerkende nijverheid, de bouwnijverheid en de marktdiensten. Hij kan beschouwd worden als een proxy voor de private sector. ² De gegevens met betrekking tot de onderliggende inflatietendens, dat wil zeggen de aan de hand van de HICP afgemeten inflatie ongerekend levensmiddelen en energiedragers, betreffen de totale economie.

46 Uitdaging 3 : verhogen van de arbeidsparticipatie 75 Geharmoniseerde werkgelegenheidsgraad in België en in de EU5¹ (in % van de bevolking op arbeidsleeftijd (20-64)) r EU5 België Bron: EC. 46

47