Wat is Boeren voor Natuur?

Transcriptie

1 Wat is Boeren voor Natuur? Meer natuur en landschap wordt beheerd door boeren Een (deel)inkomen verdienen met groene diensten Lange termijnafspraken voor natuurontwikkeling en betaling hiervoor Zelf beslissen over de bedrijfsopzet De grond blijft van de boer; hij maakt afspraken over het gebruik van de grond, die bijvoorbeeld via erfdienstbaarheden of pachtverplichtingen in een contract worden vastgelegd. Drie bedrijfstypen in zonering: Grootschalig Landschapsgericht Natuurgericht Gebiedsgerichte samenwerking met lokale/regionale partners levert een streekeigen natuurkwaliteit

2

3 Boeren voor Van visie Natuur naar praktijk Boeren voor Natuur is een visie. Het wordt natuurlijk pas echt interessant als deze in praktijk wordt gebracht. Iedere praktijksituatie geeft de visie een eigen inkleuring. Op die manier worden nieuwe inzichten verkregen waarmee de visie verder kan worden ontwikkeld. Mogelijkheden voor concrete toepassing worden onder andere verkend in: Polder van Biesland (Delfgauw) kleine agrarische enclave in stedelijk gebied Twickel (Ambt-Delden) groot landgoed bij de Netwerkstad Twente Amerdiep (Drenthe) bovenstrooms beekdallandschap van de Drentsche Aa Salland Experimenteelbedrijf voor blauw-groene diensten in het zandlandschap Uit de praktijkervaringen kan worden afgeleid hoe Boeren voor Natuur in ieder gebied een eigen invulling krijgt. In de proefprojecten wordt tevens verkend hoe de financiering zo vorm gegeven kan worden dat deze aansluit bij de Europese regelgeving.

4

5 Boeren voor Drie Natuur bedrijfstypen grootschalig landbouwbedrijf grootschalig landbouwbedrijf landschapsgericht landbouwbedrijf landschapsgericht landbouwbedrijf natuurgericht landbouwbedrijf natuurgericht landbouwbedrijf natuurgebied stad

6 Op het grootschalige landbouwbedrijf worden grote stukken land in één keer bewerkt. Het bedrijf produceert voor de markt en neemt goede landbouwpraktijk in acht. Je vindt dit soort bedrijven vooral in de jonge heideontginningen en in akkerbouwgebieden, zoals in het zeekleigebied. Nabij steden of natuurgebieden zijn ze minder op hun plek. Ook op het landschapsgerichte bedrijf staat de landbouwproductie centraal. Daarnaast zijn er inkomsten uit het instandhouden en beheren van landschapselementen. Over het algemeen vind je deze bedrijven in de oude cultuurlandschappen. Op de natuurgerichte bedrijven wordt heel anders geboerd. De bedrijfsvoering is gesloten, dat wil zeggen dat er geen mest, krachtvoer en ruwvoer van buiten het bedrijf worden aangevoerd. De boer gaat minder voedsel produceren, en meer natuur. Hij krijgt voor de geleverde groene diensten (natuur- en waterbeheer) een inkomen. De natuurgerichte bedrijven vind je voornamelijk in natte of kleinschalige gebieden, met meestal veel reliëf. Ook nabij steden zijn deze bedrijven wenselijk vanwege de recreatieve aantrekkelijkheid. Ze vormen ook een ideale overgang naar natuurgebieden, maar hebben ook zelf een hoge biodiversiteit.

7 Boeren voor Wat levert Natuur het op... voor de boer voor natuur en landschap voor de burger

8 Boeren voor Wat levert het op voor... Natuur de boer Landschaps- en natuurgerichte bedrijven ontstaan alleen als er een duurzaam inkomen tegenover staat. Daarbij zijn drie dingen belangrijk: De vergoeding is economisch aantrekkelijk; De boer kan de slechtste grond benutten voor natuur en landschap; Vertrouwen: de vergoeding voor beheer van natuur en landschap is gegarandeerd voor de lange termijn Dit laatste kan bijvoorbeeld bereikt worden door het jaarlijks uitkeren van rendement vanuit een regionaal fonds aan de landschaps- en de natuurgerichte boer. Op het natuurgerichte bedrijf vormt deze uitbetaling het grootste deel van het inkomen. Door niet af te rekenen op nauw omschreven natuurdoeltypen en uit te voeren maatregelen, maar door met betrokkenen in het gebied afspraken te maken over landschappelijke structuren en de bedrijfsopzet, houdt de boer ondernemingsruimte. Natuurgerichte, en in sommige gevallen ook landschapsgerichte bedrijven komen in de toekomst in aanmerking voor de landgoedstatus. Deze kunnen dan gebruik maken van fiscale voordelen bij overdracht. Verder levert de bijdrage aan natuur en landschap de boer maatschappelijke waardering op.

9 advertentie van de 10 mei 2006

10 Boeren voor natuur en Wat levert het op voor... Natuur landschap Doordat boeren met een landschapsgericht of natuurgericht bedrijf financieel voordeel hebben van bestaande en nieuwe landschapselementen wordt de kwaliteit van de groene ruimte versterkt. Duidelijke, privaatrechtelijk vastgelegde afspraken, bijvoorbeeld in de vorm van erfdienstbaarheden, zorgen voor handhaving en beheer van landschap en natuur op de lange termijn. Die continuïteit is de belangrijkste voorwaarde voor de ontwikkeling van een hoge natuurkwaliteit. Op het natuurgerichte bedrijf ontstaan verschillen tussen percelen waarop nog een redelijke productie wordt gehaald en percelen die steeds verder verschralen. Dit biedt kansen voor de wilde planten en dieren die van oudsher in het agrarisch cultuurlandschap thuishoren. Door de zonering van de drie bedrijfstypen rond natuurgebieden en rond de stad ontstaan regionale gradiënten, van kleinschalige tot grootschalige landschappen, met daarin verschillende natuurkwaliteiten.

11

12 Boeren Wat levert het op voor... voor de burger Natuur Waar nu de bebouwing grenst aan uitgestrekte, ontoegankelijke maïsakkers kan in de toekomst, door een andere bedrijfsvoering, een half-open landschap ontstaan met bloemrijke weilanden en akkers, afgewisseld met houtsingels, boomgroepen en kleine wateren. Er onstaat een sterke alliantie tussen stad, landbouw en natuur. Vanuit de stad kun je via de natuurgerichte naar de landschapsgerichte zone lopen. In deze zone is het oude cultuurlandschap omzoomd met veel oude en nieuw ingepaste groenstructuren. Dat maakt het landschap afwisselend en spannend. Op de boerderij kunnen zelfgemaakte producten worden gekocht. Je herkent de streek aan de bouwstijl van de boerderijen, de vorm van de percelen en de structuur van de houtwallen.

13

14 Boeren voor Drie Natuur meest gestelde vragen Wat is er nieuw aan? De doelen die worden nagestreefd zijn niet nieuw. Wel nieuw zijn de voorstellen voor de manier waarop deze worden gerealiseerd, en de samenhang tussen de onderdelen van de visie. De opzet van het agrarisch bedrijf vormt de basis. Er wordt gestuurd op eenvoudige voorwaarden waarbinnen de natuur de kans krijgt zich te ontwikkelen zoals dat op die plek gaat, en niet op welke soorten daar precies moeten verschijnen. En de beloning voor natuur en landschap is aantrekkelijker dan de huidige vergoedingssystemen. Door de eenvoud is het systeem minder bureaucratisch.

15 Ontstaan er op natuurgerichte bedrijven geen mineralentekorten? In termen van de gangbare landbouw ontstaan tekorten. Dat komt door verschraling van de grond, want er worden op het natuurgerichte bedrijf geen mineralen aangekocht. De boer bepaalt zelf naar welke percelen hij nog redelijk wat eigen mest brengt en waar hij nauwelijks of niet meer bemest. In het laatste geval lopen de goede grassen sterk terug en komen allerlei andere grassoorten en kruiden tot ontwikkeling, waardoor de natuurwaarden oplopen en de grasproductie afneemt tot waarden die vroeger normaal waren. Het woekeren met mineralen leidt op die manier tot een grote biodiversiteit. Kun je weer van de afspraken af? Ontwikkeling van natuur en landschap vergt veel tijd; de kwaliteit neemt gestaag toe bij een continu beheer. De afspraken worden dus vastgelegd voor een lange periode. De landschapsgerichte boer verplicht zich om de groene en blauwe landschapselementen te handhaven. Voor zijn opvolger geldt hetzelfde. Het recht is als een erfdienstbaarheid gekoppeld aan de grond. Op het natuurgerichte bedrijf kan de grond alleen verkocht worden aan een ondernemer die ook natuurgericht boert, zodat het gewenste beheer wordt voortgezet.

16 Boeren voor CONTACT Natuur Anton Stortelder Ecologie Marleen van den Top Bestuurskunde Raymond Schrijver Economie ALTERRA Postbus AA Wageningen COLOFON FOTOGRAFIE Wim van der Ende, Zeist Vogels: Jan Stronks, Winterswijk Luchtfoto s: Alterra GRAFISCHE VORMGEVING Reliëf, Mieke Pijfers, Rhenen DRUKWERK Kerckebosch, Zeist Mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het Ministerie van Landbouw, Naturbeheer en Visserij