Het Bureau Liaisonrechter Internationale Kinderbescherming

Transcriptie

1 Het Bureau Liaisonrechter Internationale Kinderbescherming Verslag over de periode 1 januari januari 2013 Rechtbank Den Haag Team familie en internationale kinderbescherming

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 2 Hoofdstuk 1. De taken en werkzaamheden van het Bureau Liaisonrechter Internationale Kinderbescherming (BLIK) Liaison Helpdesk Kenniscentrum en website Wiki Juridica Digitale nieuwsbrief Contactpunt Congressen Contactpersonen 5 Hoofdstuk 2. Ontwikkelingen in Wetswijzigingen Concentratie van rechtspraak in eerste aanleg De voorzieningenrechter Het beperken van de mogelijkheid tot het instellen van cassatieberoep Rechtsbescherming tijdens het hoger beroep Einde procesvertegenwoordigende bevoegdheid Centrale Autoriteit De procedure vanaf 1 januari De resultaten De toekomst 10 Hoofdstuk 3. De BLIK-zaken In 2011 binnengekomen zaken die zijn afgedaan in In 2012 binnengekomen zaken 11 Hoofdstuk 4. Vooruitblik 12 Hoofdstuk 5. Personalia 13 1

3 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag Bureau Liaisonrechter Internationale Kinderbescherming (hierna: BLIK) Het BLIK houdt zich sinds de oprichting op 1 januari 2006 bezig met de uitvoering van de taken van de liaisonrechter. Sindsdien zijn een aantal ontwikkelingen in gang gezet die hun beslag hebben gekregen in de per 1 januari 2012 ingevoerde wetswijziging. Daarbij staan concentratie van rechtsmacht in kinderontvoeringszaken bij rechtbank en Hof Den Haag en het einde van de procesvertegenwoordigende bevoegdheid van de Centrale Autoriteit voorop. In dit jaarverslag vindt u een uitgebreide weergave van de juridische en praktische implicaties van die wetswijziging. Ongewijzigd in 2012 is het bij de rechtbank Den Haag ingevoerde systeem van enkelvoudige regiezitting met mogelijke doorverwijzing naar zogenaamde crossborder mediation en vervolgens, wanneer de ouders geen overeenstemming hebben bereikt, een meervoudige inhoudelijke behandeling van de zaak met een uitspraak binnen 2 weken. Verder heeft het BLIK zich in 2012 onverminderd bezig gehouden met het faciliteren van contacten tussen Nederlandse en buitenlandse rechters, het bezoeken van congressen, (het geven van) lezingen en expertmeetings in binnen- en buitenland en het uitvoeren van de functie van helpdesk voor Nederlandse rechters die vragen hebben over internationale kinderontvoerings- en kinderbeschermingszaken. Dit jaarverslag eindigt met een korte vooruitblik. Tot slot stellen ondergetekenden zich hierbij voor als nieuwe liaisonrechters per 1 januari Johan Visser Teamvoorzitter team familie en internationale kinderbescherming Annette Olland Senior rechter inhoudelijk (SRI) team familie en internationale kinderbescherming 2

4 Hoofdstuk 1. De taken en werkzaamheden van het Bureau Liaisonrechter Internationale Kinderbescherming (BLIK) 1.1 Liaison Het BLIK is opgericht om de liaisonrechters bij hun taken te ondersteunen. De liaisonrechter fungeert als aanspreekpunt voor rechters in Nederland bij wie kinderontvoeringsprocedures dan wel procedures met internationale kinderbeschermingsaspecten aanhangig zijn en die een collega in het buitenland willen consulteren en omgekeerd voor rechters in het buitenland die in dat verband een collega in Nederland willen raadplegen. Zo nodig, kan de liaisonrechter ook contact leggen met rechters van landen die geen partij zijn bij de genoemde verdragen. Een van de belangrijkste taken van het BLIK is dan ook het tot stand brengen van contacten tussen rechters in Nederland en rechters in het buitenland en vice versa. Dit gebeurt bij voorkeur via de liaisonrechter in het buitenland. De contacten vinden over het algemeen per e- mail of per telefoon plaats. Er bestaan twee internationale netwerken van liaisonrechters, enerzijds Network judges: een wereldwijd netwerk onder auspiciën van de Hague Conference on Private International Law (Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht; HCCH) en anderzijds een jonger Europees netwerk onder auspiciën van het Europees Justitieel Netwerk (EJN). De HCCH geeft voor en door de leden van het netwerk The Judges Newsletter uit. De leden, de zogenaamde The Hague Network Judges, onderhouden verder contact met elkaar via en telefoon en ontmoeten elkaar op congressen op het gebied van internationale kinderbescherming en juridische samenwerking. Hierdoor kan het contact in een individuele zaak snel en gemakkelijk gelegd worden. Gaat het om een land dat geen liaisonrechter of Network Judge heeft, dan wordt getracht contact te leggen via de Centrale Autoriteit of via een rechter die heeft deelgenomen aan een internationaal congres en die zich bereid heeft verklaard in voorkomende gevallen als informele liaison op te treden. Een verzoek om contact te leggen wordt direct in behandeling genomen. Het BLIK streeft ernaar de contacten binnen een week tot stand te brengen. Op een enkele uitzondering na is dit steeds gelukt. 1.2 Helpdesk Naast het faciliteren van contacten tussen rechters in Nederland en rechters in het buitenland, fungeert het BLIK als helpdesk voor rechters in Nederland die vragen hebben op het gebied van internationale kinderontvoering en internationale kinderbescherming. De helpdesk is telefonisch of via de bereikbaar. Net als liaisonverzoeken worden helpdeskvragen meteen in behandeling genomen. Het BLIK streeft ernaar de vraag zo snel mogelijk te beantwoorden. Meestal geschiedt dit binnen enkele dagen per brief, fax, of telefoon. Aangezien de helpdesk louter bedoeld is voor rechters in Nederland, kunnen vragen van particulieren niet in behandeling worden genomen. Het BLIK verwijst deze particulieren zo nodig naar andere instanties die hen ten dienste kunnen staan, zoals het Centrum IKO en de Centrale Autoriteit. 3

5 1.3 Kenniscentrum en website Om de hierboven genoemde taken goed te kunnen uitvoeren heeft het BLIK de afgelopen jaren veel tijd geïnvesteerd in het opbouwen van expertise. Dit heeft geresulteerd in verschillende handleidingen en notities. Voorts wordt de jurisprudentie op het gebied van internationale kinderbescherming verzameld. Het BLIK beheert een (voor de rechterlijke macht toegankelijke) website. 1 Op deze site is praktische informatie over het BLIK te vinden waaronder een lijst van contactpersonen van de diverse rechtbanken en andere relevante adressen en actuele informatie over internationale kinderbescherming. Daarnaast kunnen via de website de meest gestelde helpdeskvragen en antwoorden worden geraadpleegd. 1.4 Wiki Juridica Vakinhoudelijke informatie kan sinds 2011 worden geraadpleegd via Wiki Juridica, een Wikimodule op de voor de rechterlijke macht toegankelijke website die tot doel heeft om de uitwisseling van informatie over landelijke, juridische thema s te bevorderen. Op de homepage van het BLIK staat een link naar de Wiki-pagina over internationale kinderontvoerings- en kinderbeschermingszaken. Stafjurist Patrick Lahman is Wiki-redacteur namens het BLIK. 1.5 Digitale nieuwsbrief Sinds 2011 informeert het BLIK verschillende betrokkenen op het gebied van de internationale kinderbescherming over de laatste ontwikkelingen door middel van een digitale nieuwsbrief. De nieuwsbrief wordt in beginsel vier keer per jaar verstuurd en is ook te raadplegen via de website van het BLIK. 1.6 Contactpunt Het BLIK dient als eerste aanspreekpunt voor de Centrale Autoriteit en kan als centrale brievenbus fungeren voor eventuele kennisgevingen van beslissingen van buitenlandse rechters tot niet-terugkeer van een kind naar Nederland (artikel 11 lid 6 Brussel IIbis). 1.7 Congressen De liaisonrechters en de medewerkers van het BLIK worden geregeld uitgenodigd om deel te nemen aan congressen op het gebied van internationale kinderbescherming en juridische samenwerking. Het bijwonen van een congres wordt niet alleen gebruikt om nadere kennis te vergaren, maar ook om contacten met (formele en informele) liaisonrechters en andere deskundigen te onderhouden en op te bouwen. Op een groot aantal congressen hebben de liaisonrechters lezingen gehouden en workshops geleid. 1 Intro landelijk; sector Familierecht; link: Bureau Liaisonrechter. 4

6 1.8 Contactpersonen Een andere belangrijke taak van het BLIK bestaat uit het onderhouden van contacten. Door deelname aan diverse congressen en het organiseren van expertmeetings heeft het BLIK inmiddels diverse contacten opgebouwd met buitenlandse (formele en informele) liaisonrechters en andere deskundigen op het gebied van internationale kinderbescherming en -ontvoering. Het BLIK onderhoudt thans onder meer contacten met (formele en informele) liaisonrechters uit verschillende landen, de Centrale Autoriteit, het EJN, de HCCH, het ministerie van Buitenlandse Zaken, het ministerie van Veiligheid en Justitie, het Openbaar Ministerie, verschillende universiteiten in Nederland en het Centrum IKO. 5

7 Hoofdstuk 2. Ontwikkelingen in Wetswijzigingen Vanaf 1 januari 2012 is de concentratie van rechtsmacht in kinderontvoeringszaken een feit. Per genoemde datum is de Uitvoeringswet verdragen inzake internationale ontvoering van kinderen 2 gewijzigd. Alle kinderontvoeringszaken, ook wanneer teruggeleiding in kort geding wordt gevorderd, moeten in Den Haag aanhangig gemaakt worden. De uitvoeringswet wordt met ingang van 1 januari 2012 aangehaald als Uitvoeringswet internationale kinderontvoering. De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor het belang van snelle en zorgvuldige procedures in internationale kinderontvoeringszaken. In de praktijk bleek het zeer lastig om de termijnen die het Haags Kinderontvoeringsverdrag 3 (hierna: HKOV) voorschrijft, na te leven. Teruggeleidingsprocedures konden soms maanden of jarenlang voortduren, met alle nadelige gevolgen van dien, met name voor de betrokken minderjarigen. De Staatscommissie voor het Internationaal Privaatrecht kreeg daarom in 2008 de opdracht om te onderzoeken op welke wijze de uitvoering van het HKOV in Nederland verbeterd kon worden. Naar aanleiding van het advies van de Staatscommissie 4 besloot de minister van Veiligheid en Justitie om de positie van de direct betrokkenen in zaken van internationale kinderontvoering te verbeteren door de Uitvoeringswet verdragen inzake internationale ontvoering van kinderen en de Uitvoeringswet internationale kinderbescherming te wijzigen. In het najaar van 2011 ging het parlement akkoord met de voorgestelde wetswijzigingen. Op 1 januari 2012 zijn de gewijzigde uitvoeringswetten in werking getreden. 5 Hieronder worden de belangrijkste wijzigingen toegelicht Concentratie van rechtspraak in eerste aanleg Met ingang van 1 januari 2012 is de rechtspraak in internationale kinderontvoeringszaken in eerste aanleg geconcentreerd bij de rechtbank Den Haag, en daarmee in hoger beroep bij het gerechtshof Den Haag. 6 Gelet op het beperkte aantal, het spoedeisende karakter en de vereiste deskundigheid voor behandeling lenen teruggeleidingszaken zich voor concentratie. De concentratie heeft geen grote gevolgen gehad voor het aantal te behandelen zaken door de rechtbank Den Haag. Sinds 2009 was de rechtbank Den Haag immers al aangewezen als nevenzittingsplaats voor de behandeling van kinderontvoeringszaken. Als gevolg hiervan zijn vrijwel alle internationale kinderontvoeringszaken de afgelopen jaren door de rechtbank Den Haag behandeld. 2 Wet van 2 mei 1990 tot uitvoering van verdragen inzake internationale ontvoering van kinderen, St. 1990, 202; de wet is op 1 september 1990 in werking getreden. 3 Verdrag van Den Haag van 25 oktober 1980 betreffende de burgerrechtelijke aspecten van internationale ontvoering van kinderen. 4 Staatscommissie voor het Internationaal Privaatrecht, Knelpunten bij de uitvoering van het Haags Kinderontvoeringsverdrag 1980 in Nederland, Kamerstukken II 2008/2009, , nr Wijzigingswet Uitvoeringswet verdragen inzake internationale ontvoering van kinderen en Uitvoeringswet verdragen internationale kinderbescherming, Stb. 2011, Artikel 11 lid 1 Uitvoeringswet internationale kinderontvoering. 6

8 Uit artikel 11 lid 2 van de Uitvoeringswet internationale kinderontvoering blijkt dat de concentratie van rechtspraak beperkt blijft tot internationale kinderontvoeringszaken. In internationale omgangszaken blijft de kinderrechter in de rechtbank van de woonplaats van het kind bevoegd. Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer is de mogelijkheid om concentratie van rechtspraak ook te laten gelden voor internationale omgangszaken veelvuldig aan de orde gekomen. 7 De staatssecretaris heeft aangegeven op dit moment hier geen voorstander van te zijn, nu internationale omgangszaken niet zodanig van nationale omgangszaken verschillen dat dit concentratie van rechtspraak rechtvaardigt. Hij heeft daaraan toegevoegd dat ook in deze zaken, zo nodig, de hulp en kennis van het BLIK kan worden ingeroepen. Desalniettemin zou concentratie van rechtspraak kunnen worden overwogen voor internationale omgangsverzoeken die gelieerd zijn aan teruggeleidingszaken. De staatssecretaris heeft daarom toegezegd om met het BLIK, de advocatuur en het Centrum IKO in gesprek te blijven, om aan de hand van concrete zaken te bezien of concentratie van internationale omgangszaken die gelieerd zijn aan teruggeleidingszaken wenselijk is De voorzieningenrechter Artikel 11 van de Uitvoeringswet internationale kinderontvoering roept echter wel de nodige vragen op met betrekking tot de verhouding tussen de voorzieningenrechter en de kinderrechter in internationale kinderontvoeringszaken. Het eerste lid van dit artikel luidt: Onverminderd de bevoegdheid van de voorzieningenrechter te 's-gravenhage in kort geding, is in eerste aanleg uitsluitend de kinderrechter van de rechtbank te 's-gravenhage bevoegd tot kennisneming van alle zaken met betrekking tot de gedwongen afgifte van een internationaal ontvoerd kind aan degene wie het gezag daarover toekomt en de teruggeleiding van een zodanig kind over de Nederlandse grens. Betekent deze bepaling dat de voorzieningenrechter in alle gevallen bevoegd is of moet de teruggeleidingsprocedure bij de rechtbank Den Haag beschouwd worden als de standaardprocedure in internationale kinderontvoeringszaken? Tijdens een expertmeeting in maart 2012 werd met professor mr. L. Strikwerda (hoogleraar Internationaal Privaatrecht aan de Universiteit Tilburg en voormalig Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad) naar aanleiding van deze vragen van gedachten gewisseld over de bevoegdheidsverdeling in internationale kinderontvoeringszaken. De belangrijkste conclusie van de bijeenkomst luidde dat teruggeleidingsverzoeken in beginsel behandeld moeten worden in een verzoekschriftprocedure bij de kinderrechter van de rechtbank te Den Haag. Over het algemeen lenen vorderingen tot teruggeleiding zich daarnaast niet voor behandeling in kort geding, omdat vaak onderzoek zal zijn vereist dat het kader van het kort geding te buiten gaat. 9 Dit geldt niet alleen voor expliciete vorderingen tot teruggeleiding die in kort geding worden gedaan, maar ook voor vorderingen in kort geding die feitelijk de teruggeleiding beogen/meebrengen, zoals een vordering tot toevertrouwing van een kind of een vordering tot nakoming van een beschikking of overeenkomst. 7 Kamerstukken I 2010/11, , B, C, D, E, Kamerstukken I 2011/12, , F, G. 8 Kamerstukken I 2011/12, , G. 9 Deze uitgangspunten worden ook geformuleerd in Vzr. Rb. s-gravenhage 14 januari 2011, LJN BQ

9 2.1.3 Het beperken van de mogelijkheid tot het instellen van cassatieberoep In artikel 13 lid 8 van de Uitvoeringswet internationale kinderontvoering is vastgelegd dat tegen een beschikking van het gerechtshof geen gewoon rechtsmiddel openstaat. Dit rechtsmiddelenverbod is ingesteld om zo snel mogelijk duidelijkheid te kunnen bieden in procedures in internationale kinderontvoeringszaken. De wetgever gaat er daarbij vanuit dat de rechtseenheid met de concentratie van rechtspraak bij de rechtbank Den Haag in beginsel voldoende gewaarborgd is. Indien de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling daartoe nopen kan de Procureur-Generaal bij de Hoge Raad besluiten om cassatie in belang der wet in te stellen Rechtsbescherming tijdens het hoger beroep In de Uitvoeringswet internationale kinderontvoering is vastgelegd dat de uitspraak in eerste aanleg voortaan schorsende werking heeft in hoger beroep, tenzij de rechter in het belang van het kind op verzoek of ambtshalve anders bepaalt. Met deze bepaling is tegemoet gekomen aan de bestaande praktijk waarin het vaak wenselijk is dat een minderjarige de beslissing in een eventueel hoger beroep in Nederland kan afwachten. Om dit te bewerkstelligen kozen rechters er in de praktijk veelal voor om de datum van teruggeleiding vast te stellen na de verwachte datum van de beslissing in een eventuele procedure in hoger beroep. Deze praktijk is nu geformaliseerd in artikel 13 lid 5 Uitvoeringswet internationale kinderontvoering Einde procesvertegenwoordigende bevoegdheid Centrale Autoriteit Met de wijziging van artikelen 5 van de Uitvoeringswet internationale kinderontvoering en de Uitvoeringswet internationale kinderbescherming is de procesvertegenwoordigende bevoegdheid van de Centrale Autoriteit komen te vervallen. Hiermee is een einde gekomen aan de als onwenselijk ervaren situatie dat de Nederlandse Staat in deze zaken van gevoelige aard veelal tegen Nederlandse staatsburgers procedeert. De Centrale Autoriteit vervult sinds 1 januari 2012 in de eerste plaats een bemiddelende rol in internationale kinderontvoeringszaken. Wanneer ouders niet tot overeenstemming kunnen komen, worden zij doorverwezen naar een advocaat die het geschil kan voorleggen aan een rechter. Om deze overgang zo goed mogelijk te laten verlopen is bepaald dat de Centrale Autoriteit bevoegd is om de procesvertegenwoordiging voort te zetten in zaken die vóór 1 januari 2012 aanhangig zijn gemaakt bij de rechtbank, het gerechtshof of de Hoge Raad. Deze bevoegdheid geldt echter alleen voor de desbetreffende instantie; zij wordt beëindigd nadat de rechtbank, het gerechtshof of de Hoge Raad een eindbeschikking heeft gegeven. Met het oog op deze overgang heeft de Centrale Autoriteit eind 2011 nog een aanzienlijk aantal zaken aanhangig gemaakt. Deze zaken zijn in de eerste maanden van 2012 behandeld. In zaken aanhangig gemaakt op of na 1 januari 2012 diende de achtergebleven ouder zich te laten bijstaan door een advocaat. Tot nog toe zijn er geen significante verschillen opgemerkt in de wijze waarop de Centrale Autoriteit de zaken aanbracht en behandelde en de wijze waarop de advocatuur dat doet. Het is echter nog te vroeg om hierover definitieve uitspraken te doen. Verder heeft de Centrale Autoriteit in consultatie met de Vereniging van Internationale Kinderontvoeringsadvocaten, een advocaat die niet aan enige club is verbonden, het 8

10 Centrum Internationale Kinderontvoering en het BLIK de Handreiking Stelsel Internationale Kinderontvoering opgesteld. In deze handreiking wordt de werking van het door Nederland ingerichte stelsel voor inkomende internationale kinderontvoeringszaken in het kader van het HKOV toegelicht. De handreiking is met name bedoeld voor advocaten en beschrijft de werkwijze van de ketenpartners die betrokken zijn bij de behandeling van een internationale kinderontvoeringszaak naar Nederland. Doel van de handreiking is om de succesvol gebleken aanpak door middel van regiezittingen en crossborder mediation zo veel mogelijk voort te zetten en om de doorlooptijden in internationale kinderontvoeringszaken zo kort mogelijk te houden. Die doelstelling lijkt te zijn gehaald, nu in 2012 nagenoeg in alle teruggeleidingszaken een regiezitting heeft plaatsgevonden en in de helft daarvan partijen hebben deelgenomen aan crossborder mediation. De handreiking is te raadplegen via De procedure vanaf 1 januari 2012 Kort samengevat ziet de teruggeleidingsprocedure er vanaf 2012 als volgt uit. Een verzoek tot teruggeleiding kan alleen bij de rechtbank worden ingediend door tussenkomst van een advocaat. Dit kan rechtstreeks, maar er kan ook voor gekozen worden eerst een verzoek om tussenkomst in te dienen bij de Nederlandse Centrale Autoriteit. Voordeel hiervan is dat alsdan gebruik gemaakt kan worden van een groot aantal door de Centrale Autoriteit aangeboden voorzieningen, waaronder het laten vertalen van processtukken en gesubsidieerde mediation. Indien om tussenkomst van de Centrale Autoriteit wordt verzocht dan start de Centrale Autoriteit met een intake. De intakefase duurt ongeveer zes weken. Beide ouders worden geïnformeerd over de uitkomst van de intakefase. Na afronding van de intake wordt de zaak overgedragen aan de door de achtergebleven ouder aangewezen advocaat. Zowel de achterblijvende als de meenemende ouder worden geïnformeerd over de kosten van het voeren van een procedure. Gelet op het belang van het kind dat gemoeid is in kinderontvoeringsprocedures, kan de advocaat van zowel de achtergebleven als de meenemende ouder in het belang van het kind de voordelen van een oplossing via mediation bespreken met diens cliënt, voorafgaand aan het eventueel opstellen van een verzoekschrift. Het ministerie van Veiligheid en Justitie stimuleert mediation door het vergoeden van een groot deel van de kosten. Voor mediation is het Mediation Bureau (verbonden aan het Centrum Internationale Kinderontvoering) beschikbaar. Indien geen mediation plaatsvindt of indien mediation niet tot volledige overeenstemming heeft geleid, zal de advocaat een verzoekschrift indienen bij de rechtbank Den Haag. In beginsel vindt binnen twee weken na de datum van indiening van het verzoek een regiezitting plaats bij een enkelvoudige kamer van de rechtbank. Op deze regiezitting verkent de rechter, indien in het voortraject geen mediation heeft plaatsgevonden, de mogelijkheden van mediation. Voor mediation wordt twee weken de tijd gegeven. De mediation wordt gedaan door twee gespecialiseerde mediators, bij voorkeur een jurist en een gedragswetenschapper. Als de ouders na deze twee weken niet tot overeenstemming komen, vindt een tweede terechtzitting plaats bij de meervoudige kamer (hierna te noemen: MK), waarna de rechtbank binnen twee weken een beslissing neemt op het verzoekschrift. De termijn om in hoger beroep te gaan bij het gerechtshof Den Haag is twee weken. Twee weken na indiening van het beroepschrift vindt een terechtzitting plaats, gevolgd door een uitspraak twee weken daarna. Cassatie is niet mogelijk, behoudens cassatie in het belang der wet. Het bovenstaande wordt ook wel aangeduid met de verkorte procedure i.c. 6 weken intake Centrale Autoriteit, 6 weken rechtbank en 6 weken gerechtshof. 9

11 Als de rechter eenmaal een teruggeleidingsbeschikking heeft afgegeven dient het kind of de kinderen, conform de beschikking, terug te keren naar het land van herkomst. Dit gebeurt in het algemeen op vrijwillige basis of op basis van een gedwongen tenuitvoerlegging. Verwezen wordt naar het samenwerkingsprotocol gedwongen tenuitvoerlegging teruggeleidingsbeschikkingen en internationale kinderontvoeringszaken. Het samenwerkingsprotocol is te raadplegen via De resultaten Met de verkorte procedure zijn de betrokken ketenpartners er de afgelopen jaren in geslaagd om de procedure in kinderontvoeringszaken aanzienlijk te bekorten. Het werken met regiezittingen komt de kwaliteit van de MK en de snelheid van de procedure ten goede. Zo kon in de meeste zaken waarin een MK werd gehouden meteen na de behandeling worden beslist. In een enkel geval hadden de ouders tijdens de mediation volledige overeenstemming bereikt en volgde er geen nadere (inhoudelijke) behandeling van de zaak. In gevallen waarin de ouders tijdens de mediation niet tot volledige overeenstemming kwamen, werd het als positief ervaren dat de ouders na een heftige en verharde strijd weer bereid waren om met elkaar in gesprek te gaan en om samen te zoeken naar een oplossing. In een aantal gevallen bereikten de ouders gedeeltelijke overeenstemming, bijvoorbeeld over de omgang voor het geval er een rechterlijke beslissing tot teruggeleiding zou volgen én voor het geval een dergelijke beslissing niet zou volgen. Deze afspraken werden vastgelegd in een zogenaamde spiegelovereenkomst. In paragraaf 3.1 wordt een overzicht gegeven van de zaken die in 2011 zijn ingekomen, maar die in 2012 zijn afgedaan. In paragraaf 3.2 wordt een overzicht gegeven van de zaken die in 2012 zijn ingekomen. 2.4 De toekomst Gelet op de positieve resultaten die in 2012 zijn geboekt met de verkorte procedure gaat de rechtbank Den Haag door met het voeren van regiezittingen en het verwijzen naar mediation in internationale kinderontvoeringszaken. 10

12 Hoofdstuk 3. De BLIK-zaken 3.1 In 2011 binnengekomen zaken die zijn afgedaan in 2012 In 2012 zijn 7 zaken afgedaan die al in 2011 aanhangig werden gemaakt. Voor een overzicht van deze zaken wordt verwezen naar bijlage A. In 5 van deze zaken ging het om een verzoek tot teruggeleiding. In de andere 2 zaken werd verzocht om een internationale omgangsregeling. In 3 teruggeleidingszaken werd het teruggeleidingsverzoek toegewezen. De andere 2 teruggeleidingszaken zijn ingetrokken. In de internationale omgangsregelingzaken zijn partijen in 1 zaak verwezen naar het omgangshuis voor een begeleide omgangsregeling en is in 1 zaak een internationale omgangsregeling vastgesteld. 3.2 In 2012 binnengekomen zaken In 2012 zijn 22 teruggeleidingszaken ingekomen. Hiervan zijn er 15 in 2012 afgedaan. Daarnaast zijn in 2012 nog 4 zaken met een andersoortig verzoek ingekomen. Deze zaken betroffen een bezwaarschrift ex artikel 6 Uitvoeringswet internationale kinderontvoering (2x), een verzoek om afgifte van een artikel 15 HKOV-verklaring en een verzoek tot afgifte van een paspoort. Voor een overzicht van deze zaken wordt verwezen naar bijlage B. In 12 van de 15 afgedane teruggeleidingszaken vond een regiezitting plaats. In 7 daarvan heeft mediation plaatsgevonden. In 1 zaak resulteerde dit in volledige overeenstemming tussen de ouders. In 3 zaken werd een spiegelovereenkomst gesloten en in 3 zaken heeft de mediation geen succes gehad. Uiteindelijk werd in 7 teruggeleidingszaken het verzoek tot teruggeleiding toegewezen. In 4 zaken werd het verzoek tot teruggeleiding afgewezen. In 3 zaken werd het verzoek tot teruggeleiding ingetrokken. In 1 zaak, waarin werd verzocht om teruggeleiding vanuit het buitenland naar Nederland, hebben partijen zelf mediation geïnitieerd en overeenstemming bereikt, waarna het verzoek werd gewijzigd. Ten opzichte van 2011 (29) is in 2012 (22) dus een lichte daling te zien van het aantal binnengekomen verzoeken tot teruggeleiding op grond van het HKOV. In 2013 zullen de resterende 7 teruggeleidingszaken worden behandeld die al in 2012 aanhangig zijn gemaakt. 11

13 Hoofdstuk 4. Vooruitblik In 2013 zullen er geen ingrijpende wets- dan wel andere wijzigingen plaatsvinden. Het BLIK neemt zich voor de ingezette, bestendige lijn voort te zetten: een grondige doch tijdige behandeling van de kinderontvoeringszaken, met gelegenheid voor partijen om hun geschil middels crossborder mediation te beslechten. Dezelfde grondigheid en tijdigheid zal aan de dag gelegd blijven worden bij de behandeling van bodemzaken en voorlopige voorzieningen met aspecten van internationale kinderontvoering en kinderbescherming. Daarnaast zullen de rechters, stafjuristen en juridisch medewerkers van het BLIK zich inzetten om de contacten met het veld, dat wil zeggen: CA, binnen- en buitenlandse familierechters, centrum IKO, experts en OM te continueren en intensiveren. 12

14 Hoofdstuk 5. Personalia Als liaisonrechters zijn aangewezen: mr. J. (Johan) Visser (teamvoorzitter van team familie en internationale kinderbescherming in de rechtbank Den Haag) mr. A.C. (Annette) Olland (senior rechter inhoudelijk met de specialisatie internationaal familierecht van team familie en internationale kinderbescherming in de rechtbank Den Haag en voorzitter van het Bureau Liaisonrechter Internationale Kinderbescherming) Daarnaast treden de volgende (kinder)rechters die gespecialiseerd zijn op het terrein van internationale kinderontvoering en -bescherming op als plaatsvervangende liaisonrechters: mr. J. (Jojanneke) Brandt (familierechter in de rechtbank Den Haag) Tot 1 mei 2013: mr. M.J. (Marthe) Alt-van Endt (familierechter in de rechtbank Den Haag) Vanaf 1 april 2013: mr. H.M. (Hetty) Boone (jeugdrechter in de rechtbank Den Haag) De volgende (senior) juridisch medewerkers en stafjuristen bemannen bij toerbeurt de helpdesk van het BLIK en ondersteunen de liaisonrechters bij de uitvoering van hun taken: V. (Vera) van den Hoed-Koreneef 13

15 P. (Patrick) Lahman mr. A.W. (Aafke) Spee mr. M. (Marieke) Pereira Horta van Dijk mr. K. (Kathelijne) Willems Hiernaast neemt een aantal familie- en kinderrechters de regie- en meervoudige zittingen voor hun rekening en treden, op basis van roulatie, een aantal juridisch medewerkers op als griffier bij deze zittingen. 14

16 BIJLAGE A Teruggeleiding Portugal Teruggeleiding Nee * MK * Ja Teruggeleiding Noorwegen * * 72 Teruggeleiding Ja Nee MK * Ja Teruggeleiding Duitsland Ingetrokken 5 * Ingetrokken na de MK-zitting * * MK * Ja Teruggeleiding Spanje * * 47 Teruggeleiding Nee Nee MK * Ja Internationale omgangsregeling Griekenland * * * Doorverwijzing naar Bureau Jeugdzorg Haaglanden voor indicatie omgang onder begeleiding Nee * EK * Ja Teruggeleiding Slowakije Ingetrokken 13 * Ingetrokken na de regiezitting * * * * Ja Internationale omgangsregeling VS * * * Vaststelling internationale omgangsregeling Ja Nee EK * Ja *= n.v.t. 1: Zaaknummer 2: Onderwerp 3: Land 4: Datum binnengekomen 5: Datum regiezitting 6: Datum beschikking 7: Aantal dagen tussen indienen verzoekschrift en regiezitting 8: Aantal dagen tussen indienen verzoekschrift en beschikking 9: Beslissing 10: Mediation 11: Mediation geslaagd? 12: Meervoudige kamer (MK) of enkelvoudige kamer (EK) 13: Is er toevoeging verleend en zo ja aan wie? 14: Is de CA bekend met de zaak?

17 BIJLAGE B Teruggeleiding Dominicaanse Teruggeleiding Ja so MK * Ja Republiek Teruggeleiding Brazilië Volledige overeenstemming. Teruggeleiding Ja vo * * Ja ingetrokken. Opname vaststellingsovereenkomst in beschikking Teruggeleiding Van Canada naar Nederland * * * Nee Nee Gepland ; aangehouden * 156 Verzoek gewijzigd. Ouders hebben zelf mediation geïnitieerd en hebben tijdens de mediation overeenstemming bereikt. Opname ouderschapsplan in beschikking Teruggeleiding Groot Geen teruggeleiding Nee * MK * Ja Brittannië Teruggeleiding Frankrijk Geen teruggeleiding Nee * MK * Ja Teruggeleiding Marokko Geen teruggeleiding Nee * MK Ja, beide Ja Teruggeleiding Ivoorkust Teruggeleiding Ja Nee MK Ja, belanghebbende Ja Bezwaarschrift ex * * * * Geen sprake van internationale kinderontvoering * * MK * * art 6 UVW in de zin van artikel 3 van het Haags Verdrag Teruggeleiding Italië Teruggeleiding Nee * MK Ja, verzoeker Ja Teruggeleiding Duitsland * * 31 Geen teruggeleiding Nee * MK Nee Ja Teruggeleiding Engeland Teruggeleiding Ja Nee MK Ja, beide Ja Teruggeleiding België Teruggeleiding Ja so MK Ja, belanghebbende Ja Teruggeleiding VS * Ingetrokken * * Ingetrokken kort vóór de regiezitting Nee * * Nee Ja Teruggeleiding Hongarije Teruggeleiding Nee * MK Ja, beide Ja Bezwaarschrift ex. * * * * Bezwaar ongegrond * * * * * art. 6 UVW Teruggeleiding Frankrijk Teruggeleiding Ja Nee MK Ja, beide Nee Artikel 15 Israël * * * Rechtbank verklaart zich onbevoegd om de * * * * * HKOV-verklaring verzochte verklaring af te geven Teruggeleiding Duitsland Ingetrokken 31 * Ingetrokken na regiezitting. Ouders procederen Ja so MK Ja, verzoeker Nee voort in gezagsprocedure Afgifte paspoort Marokko * * * Rechtbank verklaart zich absoluut onbevoegd * * * * * om van het verzoekschrift kennis te nemen. *= n.v.t. 1: Zaaknummer 2: Onderwerp 3: Land 4: Datum binnengekomen 5: Datum regiezitting 6: Datum beschikking 7: Aantal dagen tussen indienen verzoekschrift en regiezitting 8: Aantal dagen tussen indienen verzoekschrift en beschikking 9: Beslissing 10: Mediation 11: Mediation geslaagd? (so=spiegelovereenkomst, vo=vaststellingsovereenkomst) 12: Meervoudige kamer (MK) 13: Is er toevoeging verleend en zo ja aan wie? 14: Is de CA bekend met de zaak?