Keten analyse groenafval

Transcriptie

1 Keten analyse groenafval Opgesteld 14 augustus 2015 door Herman Zondag

2 Inhoudsopgave Inleiding Keten beschrijving Groenafval Ladder van Lansink Resultaten Verwerking groenafval Onderzoek Uitvoering Maatregelen Plan van Aanpak

3 Inleiding Algemeen Een ketenanalyse gaat over de waardeketen van een bedrijf: van de grondstoffen die het bedrijf inkoopt tot en met de verwerking van het afval aan het einde van de levensduur van het geleverde product of de dienst. Naast CO 2 -reductie geeft de ketenanalyse ook inspiratie voor duurzame innovaties en handvatten om de keten efficiënter in te richten. Met de deze ketenanalyse willen we inzichtelijk maken wat de uitstoot is van de verwerking van groenafval en hoe wij dit proces positief kunnen beïnvloeden. Doel Het belangrijkste doel van de ketenanalyse is om meer inzicht te krijgen in de procesketen van het afvoeren en verwerken van het groenafval en op basis daarvan bepalen waar de CO 2 reductie mogelijkheden liggen binnen de keten. Afbakening De ketenanalyse omvat het transport van al het vrijkomende groenafval van werkzaamheden uitgevoerd door Jos Scholman op de diverse projecten en de verwerking van dit groenafval. Het basisjaar dat voor deze ketenanalyse is Doordat groenafval doorgaans naar 3 grote verwerkers wordt gebracht zijn deze stromen in kaart gebracht. Dit is ongeveer 85% van alle groenstromen binnen het bedrijf. Met behulp van een rekenformule is het mogelijk te rekenen naar 100%.

4 Keten beschrijving Keuze ketenonderwerp In de onze scope 3 analyse zijn de meest materiële emissies in kaart gebracht die hierin vallen. Daarna zijn deze emissies gekwantificeerd met behulp van de criteria uit het GHG protocol Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard. De rangorde die hieruit voortkomt laat zien bij welke emissies het voor de hand ligt om een reductie plan te ontwikkelen. Hieruit zijn 2 onderwerpen gekomen die een grote inpakt hebben op onze uitstoot. De eerste is brandstof, nader gespecificeerd als zijnde diesel. De 2 e is groenafval, daar gaat deze analyse over. Procesbeschrijving Ketenpartners In een keten zijn altijd partners betrokken, de zogenaamde ketenpartners.

5 Groenafval Definitie van groenafval. De definitie van groenafval luid als volgt: Materiaal dat vrijkomt bij aanleg en onderhoud van openbaar groen, bos- en natuurterreinen. Tevens vergelijkbaar afval, bijvoorbeeld grof tuinafval, berm- en slootmaaisel, afval van hoveniersbedrijven, agrarisch afval etc. Tenslotte ook gescheiden ingezameld grof tuinafval van huishoudens. Categorieën We onderscheiden groenafval in de volgende 8 categorieën: Snoeihout Gras Slootmaaisel Blad Stamhout Boomstobben Groenafval Houtchips

6 Ladder van Lansink Het voormalige Tweede Kamerlid Lansink diende in 1979 een motie in over de gewenste verwerking van afval. De Ladder van Lansink geeft in een rangorde de meest milieuvriendelijke manieren van afvalverwerking aan. Hoe hoger op de Ladder van Lansink, hoe milieuvriendelijker de vorm van afvalverwerking. Preventie heeft de hoogste prioriteit, gevolgd door (een zo hoogwaardig mogelijk) hergebruik. Als dit niet mogelijk is, moet gestreefd worden naar verbranding van afval, bij voorkeur met energieopwekking. De minst gewenste oplossingen zijn storten en lozen. A. Preventie: kwantitatieve en kwalitatieve preventie Het ontstaan van afvalstoffen wordt voorkomen of beperkt. Bij het vervaardigen van stoffen, preparaten of andere producten wordt gebruikgemaakt van stoffen en materialen die na gebruik van het product geen of zo min mogelijk nadelige gevolgen voor het milieu veroorzaken. B. Hergebruik: nuttige toepassing door producthergebruik Stoffen, preparaten, of andere producten worden na gebruik als zodanig opnieuw gebruikt. C. Recycling: nuttige toepassing door materiaal hergebruik Stoffen en materialen waaruit een product bestaat worden na gebruik van het product opnieuw gebruikt. D. Energie: nuttige toepassing als brandstof Afvalstoffen worden toegepast met een hoofdgebruik als brandstof of voor een andere wijze van energieopwekking. E. Verbranden: verbranden als vorm van verwijdering Afvalstoffen worden verwijderd door deze te verbranden volgens wettelijke richtlijnen. F. Storten Afvalstoffen worden gestort.

7 Binnen Jos Scholman komt groenafval vrij bij de uitgevoerde werkzaamheden. Hier volgt de toelichting per trede van de Ladder van Lansink, zoals het ingevuld wordt bij Jos Scholman. Preventie Uitgaande van de Ladder van Lansink is de eerste stap preventie. Als groenvoorzieningsbedrijf is het beperken van het ontstaan van het groenafval echter geen optie. Het ontstaan van groenafval kun je in verband zien met de hoeveelheid werk. Hoe meer groenafval er vrijkomt, hoe meer werk je hebt. Uiteraard is dit geen lineair feit, het gaat om de figuurlijke boodschap. Hergebruik en Recycling Groenafval kan nuttig worden toegepast als grondstof voor bijvoorbeeld een bodemverbeteraar. Bodemverbeteraars worden gebruikt om de grondstructuur van de bodem te verbeteren en de vruchtbaarheid te verhogen. Afhankelijk van de categorie groenafval kan het als grondstof voor diverse producten worden toegepast. Een andere mogelijkheid is het toepassen van groenafval op de projectlocatie waar het vrijkomt. Door het groenafval op dezelfde locatie toe te passen (bijvoorbeeld als bodemverbeteraar of verwerken in een bosplantsoen), is het niet nodig het groenafval te transporteren. Hierdoor wordt CO2-reductie gerealiseerd. Groenafval toepassen op de projectlocatie is niet altijd mogelijk. Energie Hierbij gaat het om het toepassen van het groenafval als brandstof. Deze optie wordt het meeste benut. Het grootste deel van het groenafval wordt bij de verwerker nuttig toegepast. Veelal gaat het om biomassa, wat wordt gebruikt voor energieopwekking. Het is een duurzaam alternatief voor fossiele brandstoffen. Geschikte stromen worden geselecteerd middels nauwkeurig gecontroleerde inzameling. Het snoeihout wordt gescheiden van de andere groene stromen en vrijgemaakt van verontreinigingen. Vervolgens wordt het snoeihout gechipt of verkleind in diverse fracties. Daarnaast zal een deel van het groenafval binnen het eigen bedrijf verwerkt worden tot chips, die in de aan te schaffen houtkachel gestookt zullen worden. Deze houtkachel wordt gebruikt voor het verwarmen van de bedrijfspanden. Verbranden en Storten Niet al het groenafval dat wordt aangeleverd bij de verwerker is geschikt voor een nuttige toepassing. Daarnaast blijft er bij sommige toepassingen ook een restproduct achter. In deze gevallen wordt toch gebruik gemaakt van de minst goede opties van de ladder, namelijk verbranden of storten van het product.

8 Resultaten Hoeveelheid groenafval In 2014 is de volgende hoeveelheid aan groenafval, vrijkomend vanaf de diverse projecten, aangeboden bij verwerkers. De 3 waar wij zo n 85% van ons afval hebben gebracht, zijn Wagro, Indaver en Recom. Van deze partijen zijn de overzichten afkomstig met het totale groenafval dat zij hebben ontvangen in 2014 van Jos Scholman. Voor de berekening is omgerekend naar 100% zodat er een juiste analyse kan worden gemaakt over het geheel. In de analyse is het hout afval niet meegenomen omdat dit product voor 99% wordt ingezet voor de biomassa. Wagro 81,66 ton Indaver 1054,76 ton Recom 849 ton Totaal 1985,42 ton Transport groenafval Het vrijkomend groenafval van de diverse projecten wordt in de meeste gevallen vanaf de projectlocatie getransporteerd naar de verwerker. Dit transport wordt uitgevoerd met vrachtwagens. Voor de berekening zijn conversiefactoren gebruikt, zoals te vinden op De hierboven opgenomen conversiefactoren houden rekening met de volgende uitgangspunten: inclusief energieverbruik en emissies t.g.v. winning en raffinage van brandstoffen de vervoerketen van deur tot deur, dat wil zeggen bestaande uit zowel voortransport, hoofdvervoerwijze als natransport voor vervoer met algemeen gebruikelijke middelen van goederenvervoer: gemiddelde waarden voor beladingsgraad en aandeel productieve kilometers voor vervoer per vrachtwagen een gemiddeld realistisch ritpatroon (stadswegen, snelwegen) en rijgedrag, de gehele reis van deur tot deur met de vrachtwagen Vanuit de berekeningen blijkt dat vooral het maken van groenafval de grootste emissie uitstoot geeft. Zoals in de onderstaande verdeling is te zien is de verwerking goed voor 2% uitstoot, het transport 18% en het maken van groenafval 80%. Dit komt vooral omdat ons groenafval bestaat uit maaisel en slootafval. ton co2 voor het verwerken van groenafval 2% ton door transport 18% ton door transport ton co2 door maken groenafval 80% ton co2 door maken groenafval ton co2 voor het verwerken van groenafval

9 Verwerking groenafval Het nuttig toepassen van groenafval voor verwerking is een belangrijk element voor CO 2 -reductie. Hier zijn meerdere mogelijkheden voor. Het groenafval kan nuttig toegepast worden als bodemverbeteraar (compostproducten, substraat, bomenvoeding), bodembedekker en biomassa.

10 Onderzoek Inleiding Zoals aangegeven in het eerste hoofdstuk, willen we met deze ketenanalyse meer inzicht krijgen in de procesketen van het maken, het afvoeren en verwerken van het groenafval. Op basis hiervan kunnen we bepalen waar er binnen de keten mogelijkheden voor CO 2 -reductie bestaan. Hoe we het groenafval creëren, transporten en verwerken is bekend. We beschikken zelfs over een deel van de gegevens, zoals deze zijn opgenomen in het vorige hoofdstuk. We verwachten door deze ketenanalyse meer inzicht te krijgen in deze processen en de manier hoe we een aanzienlijke CO 2 -reductie kunnen bereiken. Doelstellingen Het reduceren van de CO2-emissie door 90% van het groenafval, uitgaande van het betreffende percentage in 2014, door deze nuttig toe te passen voor verwerking. Ook de reductie door het niet creëren van groenafval en een andere manier van transporteren vallen onder de mogelijkheden. Op dit moment is daar voldoende van bekend, enkel moet er door de ketengroep nog aan worden gewerkt en een heldere doelstelling worden geformuleerd.

11 Uitvoering Om de reductiedoelstelling voor deze ketenanalyse te realiseren, zullen verschillende stappen ondernomen worden. Stappenplan 1. Vormen ketengroep Er zal een ketengroep gevormd worden, die zich bezig gaat houden met deze ketenanalyse. 2. Inzicht in huidig proces Inzicht in het huidig proces is de basis van waaruit deze ketenanalyse aangepakt wordt. 3. Verzamelen gegevens De gegevens van het huidige proces, zijn de nulsituatie voor de ketenanalyse. Op basis van deze gegevens gaan we een reductie van CO 2 -emissie realiseren. 4. Bespreken mogelijkheden Bespreken mogelijkheden voor CO 2 -reductie met de ketengroep, gebaseerd op het huidige proces en de daarbij behorende gegevens. 5. Mogelijkheden onderzoeken De mogelijkheden die vanuit de groep worden geopperd, worden verder onderzocht op haalbaarheid, inzetbaarheid en kosten. 6. Contact met ketenpartners De ketenpartners zullen benaderd worden om de mogelijkheden waar zij invloed op hebben te bespreken. 7. Bespreken uitkomsten De uitkomsten van het onderzoek naar de mogelijkheden zullen besproken worden binnen de ketengroep. 8. Bepalen nieuw proces Aan de hand van de mogelijkheden, zal er een keuze gemaakt worden voor een nieuw proces. 9. Verzamelen gegevens Vanuit dit nieuwe proces zullen gegevens verzameld worden. 10. Voortgangsanalyse Analyseren van de gegevens. 11. Eventueel bijsturen Afhankelijk van de uitkomst van de analyse zal er bijgestuurd moeten worden op het nieuwe proces, of deze kan worden voortgezet. 12. Verzamelen gegevens Het verzamelen van de gegevens is een continue stap. 13. Voortgangsanalyse Analyseren van de gegevens.

12 Maatregelen In hoofdstuk 5 is het plan van aanpak opgenomen. Hierin wordt aan de hand van de Deming-cirkel het plan beschreven. Om de reductiedoelstellingen te realiseren zullen een aantal maatregelen genomen moeten worden. Gedurende de looptijd van de ketenanalyse is het mogelijk dat bepaalde maatregelen niet uitgevoerd gaan worden en dat er mogelijk nieuwe maatregelen worden ingezet. De volgende maatregelen moeten worden genomen: - Beperken groenafval. Dit betekend dat we in plaats van het opruimen van groenafval zullen moeten kijken of we dit in de natuur achter kunnen laten. - Efficiënter laden en daardoor minder transport. Door efficiënter plannen van routes kan worden gekozen voor minder transport km s. - Omzetten van groenafval naar grondstof. Dit is meer een toekomst beeld. Het lijkt me ook nuttig om dit te onderzoeken.

13 Plan van aanpak Het gehele proces van de ketenanalyse verloopt via de Demingcirkel, volgens het principe van Plan, Do, Check en Act. Aan de hand hiervan is het plan van aanpak opgesteld. Dit plan van aanpak is beknopter dan het stappenplan in paragraaf 4.3. Het plan van aanpak bestaat uit de volgende dingen: - Het onderzoeken of er een mogelijkheid is om dit bij de bron te bestrijden door minder groenafval te creëren. Als dit positief uitpakt, dit ook daadwerkelijk uitvoeren - Het onderzoeken of er de mogelijkheid is om transporten efficiënter te laten plaatsen vinden. Bij een positief resultaat dit gaan doorvoeren in de organisatie - Het onderzoeken of het afval kan worden omgezet in een grondstof, waardoor er geen afval meer is. Indien dit mogelijk blijkt, bekijken waar de mogelijkheden liggen en dit doorvoeren. Met deze plannen hoopt onze onderneming op de uitstoot van Co2 een grote besparing te bewerkstelligen.