EnergieLokaal Wij krijgen Kippen en Noorderzon Verslag Zon Zamen Zuid

Transcriptie

1 Zon Zamen Zuid 8 februari 2014 Broedplaats Oldschool Gaasterlandstraat 5 Amsterdam 1. Inleiding In dit verslag zijn de resultaten van de bijeenkomst Zon Zamen Zuid van 8 februari 2014 beschreven. De bijeenkomst vloeide voort uit een gecombineerde subsidie aanvraag Samen Zon van Han de Jong (Noorderzon), Judith Roodenrijs en Frank Boon (Wij Krijgen Kippen). De bijeenkomst duurde van , voor lunch werd gezorgd. De locatie van de bijeenkomst was broedplaats old school, Gaasterlandstraat 5, Amsterdam. Ongeveer 30 personen waren aanwezig. Han is medeoprichter van Noorderzon en werkt aan het realiseren van duurzame woongroepen waarbij men woont met zorg en zicht op elkaar en het milieu. Het realiseren van energie notaloos gebouw, al dan niet m.b.v. zonnepanelen, is een vraagstuk wat Noorderzon momenteel bezig houdt. Judith en Frank ondersteunen en adviseren over duurzame energiebesparing en opwek, waaronder de realisatie van zonnepanelen projecten. Zij constateerden bij verschillende stichtingen/verenigingen een behoefte om te verduurzamen, waarbij de focus snel op de realisatie van zonnepanelen komt te liggen. Het doel van bijeenkomst is daarom als volgt: maatschappelijke organisaties (verenigingen en stichtingen) voorlichten en ondersteunen bij het realiseren van een duurzaam energie opwek- of besparingsproject met en zonder hun leden en/of klanten. De bijeenkomst gaat in op zonne- energie maar ook op andere vormen van energiebesparing en - opwek. 2. Bijeenkomst 8 februari 2014 Zon Zamen Zuid De bijeenkomst vangt aan met een inloop en kop koffie. Een inspiratie-, transpiratie- en expiratie fase volgen. In de inspiratie fase worden drie presentaties gegeven om qua kennis de klokken gelijk te zetten en inspiratie op te doen voor de transpiratie fase. In de transpiratie fase gaan we met elkaar om tafel om interactief kennis te delen. De expiratie fase is een terugkoppeling van alle tafels aan de groep: wat is er besproken en wat zijn vervolgacties? Is er behoefte aan een vervolgbijeenkomst of wordt een initiatief verder intensief begeleid? Inspiratie - Anne Stijkel is dagvoorzitter: zij verwelkomt de aanwezigen, en neemt de agenda van de dag door. - Presentatie 1, door Judith Roodenrijs en Frank Boon: Vanwege de behoefte naar kennis over de realisatie van zonnepanelen wordt in de inspiratie fase aangevangen met een presentatie hierover. Er wordt ingegaan op basisbeginselen van de energiemarkt in Nederland, waar je aan moet denken bij het realiseren van een zonnepanelen project, en wat de mogelijkheden zijn

2 afhankelijk van de woonsituatie (alleenstaande woning, kleine VVE, grote VVE, bedrijf, cooperatie). - Presentatie 2, door Jasper Felsch en Leon Broeren: deze twee architecten gaan in op de renovatie van een bestaand gebouw. Alle mogelijkheden tot verduurzamen van een gebouw komen aan bod, waarbij wordt benadrukt dat maatwerk essentieel is. Het plan van renovatie van het oude stadsdeelkantoor tot een woongroep is de leidraad van de presentatie. - Presentatie 3, door Juke Westendorp: Juke is EPA adviseur en is actief in Wetering Verbetering. Juke vertelt ons over hoe je kritisch kunt blijven kijken en haalt hierbij de volgende link aan: denken. Verder gaat Juke in op hoe belangrijk het is om een open view te hebben, een tunnelvisie te voorkomen, realistisch te zijn, sportief te zijn en naar energiebesparing en opwek te kijken in het grote plaatje. Transpiratie Tafels worden onderverdeeld in: 1) Noorderzon, 2) Slimme financieringsconstructies, 3) Zonnepanelen op een gebouw met een hoge energierekening, 4) Open, kritisch en sportief blijven. Een tafel energieneutraal bouwen wordt geïnitieerd door een deelnemer, maar deze tafel vervalt. Expiratie De resultaten van de tafeldiscussies worden gedeeld. - Samenvatting tafel 1) Noorderzon. De workshop start met een principiële discussie naar aanleiding van een voorzetje dat Han heeft geschreven. Hierin wordt voor aardwarmte ( warmtewisselstation) gekozen vanwege de korte terugverdientijd van anderhalf jaar. De discussie beweegt zich enerzijds rond de vraag wat rendabiliteit is, ook gezien de hogere gemiddelde leeftijd binnen de woongroep Noorderzon. Verschillende vragen passeren de revue: duurt de winst te lang? En wanneer verdient het zich terug? Zo zou een investering in zonnepanelen er pas na 8 a 10 jaar rendabel worden. Deze vragen worden opgeroepen omdat de onderliggende doelstelling duurzaamheid is maar de slogan is de meter op nul. Ook over dit laatste zijn twijfels. Is dat niet een utopie, zeker op korte en middellange termijn. Het economische aspect is aantrekkelijk, maar kan ook misleidend zijn en kan verkeerde verwachtingen wekken. De onderliggende discussie is of we voor duurzame energie kiezen en onder welke (ook financiële) criteria. Ook Anne Stijkel pleitte ervoor de term terugverdienen door investering te vervangen, wat het rendement niet alleen als verminderen van energiekosten definieert. Een extra aspect rond de discussie over duurzame maatregelen is de rol van de overheid. Enerzijds levert zij stimuleringsgelden, maar bieden vaak onvoldoende zekerheid. Een derde punt in deze meer algemene discussie is dat ook comfort een criterium moet zijn in de afwegingen rond energie. Dit sluit aan bij discussies in architectenkring dat de 3 p's (people, planet en profit) uitgebreid zou moeten

3 worden met de vierde p van pleasure. In de discussies zal Noorderzon het begrip comfort moeten vertalen in concrete termen en criteria waarbij gedacht kan worden aan thema's als vloerverwarming, tochtvrij, klimaatbeheersing, ventilatie, materiaalkeuze etc. Maatregelen rond duurzame energie kennen een bepaalde hiërarchische volgorde (waaraan de trias energetica ten grondslag ligt). Met dit in gedachte zijn de belangrijkste maatregelen voor een nieuw pand als volgt: Energie besparing o Hoogwaardige isolatie van het gebouw o Laag energetisch verbruik verlichting, 12 voltcircuit Opwekken energie o Wisselstation aardwarme o Zonnepanelen Gebruik/omgaan met energie o Gedrag bewoners. Hierover zal intern nog een discussie plaats vinden. Wat zijn ideeën om bij te dragen aan energie besparing of duurzaam energie gedrag. Is dat een collectief punt of wordt een vorm van de vervuiler betaalt gehanteerd? o Er lijkt consensus over om op bepaalde punten in ieder geval een aantal voorzieningen te collectiviseren zoals een (elektrisch) witte fietsenplan met uitleen, maar ook mogelijk van scootmodiels, rollators en electrische auto's. - Samenvatting tafel 2) Slimme financieringsconstructies. Er zijn veel mogelijkheden om te verduurzamen. Energiebesparing en opwek kunnen vele vormen en maten aannemen. Ieder project wijst uit dat het maatwerk betreft. Ook zijn er juridische/politieke hobbels, en er is te verwachten dat deze er de komende tijd nog zullen zijn. Het is niet risicoloos om te investeren in energiebesparing en opwek, maar realiseer je dat niets in het leven risicoloos is. Bepaal eerst je doel (bijv. winst behalen, iets samen doen, onafhankelijk zijn) en kijk vervolgens naar slimme mogelijkheden om de financiering hiervoor rond te krijgen (oftewel, slim financieren): o Kijk wat er WEL kan i.p.v. niet, er zijn nog voldoende mogelijkheden. Financieringsmogelijkheden voor zonnepanelen: Herman de zonnestroomverdeler, de Mirjam methode, lid worden van een coöperatie. Financieringsmogelijkheden voor energiebesparing: ESCO- constructie, kleine dingen gewoon zelf uitvoeren. o Denk niet alleen in euro s, maar ook in zachte waarden. Een terugverdientijd van een duurzame energie investering is 1 ding, maar ook belangrijk is dat je leefklimaat positief verandert, dat je iets nalaat voor de toekomst, dat je de sociale cohesie en/of het milieu bevordert.

4 o Soms kun je procesgeld aanvragen (bijv. bij lokale overheden) als jij denkt dat anderen baat hebben bij jouw opgedane kennis. Maar denk ook verder dan geld: zo kun je ook de kennis gebruiken van (lokale) overheden, vragen of zij jouw vragen in hun netwerk willen uitzetten of jouw initiatief met kennis/promotie willen ondersteunen. - Samenvatting tafel 3) Zonnepanelen op een gebouw met een hoge energierekening. Aan deze tafel stond de casus zonnepanelen op de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeenschap (LJG) centraal. Tijdens de bouw van de synagoge is al rekening gehouden met de mogelijkheid dat er zonnepanelen geplaatst kunnen worden. Technisch kan het dus, de vraag is of het economisch ook interessant is. De LJG gebruik ongeveer kwh per jaar en heeft daardoor een forse elektra rekening. Aan de andere kant betaalt de LJG over de laatste kwh ook maar weinig energiebelasting. Wat betreft economische overweging is dit minder gunstig dan voor bijvoorbeeld een huishouden, want het LJG kan hierdoor per opgewekte kwh rekenen met slechts 0,06 i.p.v. 0,22. Maar dit hoeft niet te betekenen dat hiermee de deur definitief dicht valt voor zonnepanelen op het LJG. Ten eerste zullen zonnepanelen ondanks de lage kwh prijs zichzelf over de levensduur (ongeveer 25 jaar) wel terugverdienen. Daarnaast zijn er verschillende financieringsconstructies en fiscale toepassingen waarbij het financiële plaatje aantrekkelijker kan worden 1. Uit economisch oogpunt is het goed mogelijk dat andere toepassingen dan zonnepanelen misschien wel interessanter zijn. Het hoge verbruik van de LJG komt namelijk grotendeels voor rekening van het nieuwe klimaatsysteem dat de luchtvochtigheid van de synagoge regelt. Door eerste opnieuw goed naar de oorzaak van het energieverbruik te kijken en een energiescan uit te voeren wordt inzichtelijk op welke punten de meeste winst (in termen van energiebesparing en geld) te behalen valt. - Samenvatting tafel 4) Open, kritisch en sportief blijven. Open mind aantrekkelijk, ook waar we aan werken en bouwen: OPEN graag. Geen elitaire eilandjes van ons soort mensen, maar de hele maatschappij versterken. Meer verbindingen zoeken en niet minder. Sportief. Wat is dat eigenlijk? In ieder geval: Blij zijn als je wint successen mag je best trots op zijn, Tegen je verlies kunnen: je fouten onder ogen kunnen zien (open mind), Vervolgens Leren van je fouten, Steeds vallen en opstaan (doorzetten), Focus. Focus is het sportieve zusje van tunnelvisie!, Vertrouwen, Spelen! Speels zijn, je vrij voelen, lol hebben, Risico s durven nemen, Team vorming. Samen sterker. Elkaar opvangen, Elkaar de bal toespelen, Delen (overspel). Duurzaamheid.. wat is het dan wel? Als het niet op gebouw niveau is? Duurzaam wordt het als je de kringlopen sluit. Duurzaam. Is dat altijd maar besparen? Nee hoor, kijk naar de natuur: OVERVLOED. Ook energie is er in overvloed. 1 Zie het verslag van Expertsessie 6 februari 2014: Business modellen en fiscale toepassingen op de website van Wij krijgen Kippen:

5 3. Sfeerimpressie 4. Vervolgacties Zon Zamen Zuid Uit reactie van de zaal blijkt dat er vooralsnog geen behoefte is aan een vervolgbijeenkomst. Een van de deelnemers (met concrete plannen) wil wel graag begeleiding in het realiseren van zijn zonne energie project.