Verslag Expertmeeting Eindhoven
|
|
- Erna Christiaens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag Expertmeeting Eindhoven 14 april 2015 Inleiding Bedenkelijke titel heeft deze bijeenkomst, begon wethouder Yasin Torunoglu zijn inleiding. Waarom? De doe-democratie is nu juist niet iets van experts, betoogde hij, maar van amateurs. De gemeente Eindhoven kent al een lange traditie van participatie door burgers die geen experts zijn. Dat noemen ze daar samenspraak of co-creatie. En waarom moest hij, de wethouder, eigenlijk deze inleiding verzorgen? Meer in het algemeen: welke rol moet de overheid innemen in de doedemocratie? Volgens hem minder als een initiator, en meer als een partij die dingen mogelijk kan maken die door inwoners worden bedacht en uitgevoerd. Dat ligt niet in de aard van bestuurders, want die willen juist graag veel doen. Doe-democratie vereist echter dat we goed gaan nadenken over de rol van bewoners, bedrijven en organisaties, en dat we deze groepen met de gemeente proberen te verbinden, in plaats van dat we ze regels opleggen. Die kunst van het loslaten en geven van ruimte moeten we als overheid leren, want doe-democratie, zo stelde Torunoglu, is geen karaoke, maar een open podium. Na de toespraak van Yasin Torunoglu nam Kars Veling, directeur van ProDemos, het woord. Hier zitten de experts, zei hij, hier zitten ervaringsdeskundigen, betrokken politici, en ambtenaren en bewoners die kennis van zaken hebben. Bij ProDemos hebben we al een tijdje de ontwikkelingen rondom de doe-democratie gevolgd, en we zien dat deze steeds sterker wordt. Steeds meer proberen burgers de touwtjes in handen te nemen. Dit wordt door ProDemos heel serieus genomen. De bedoeling van deze expertmeeting is om de achtergronden en valkuilen binnen deze ontwikkeling te bespreken en te testen. Als ervaringsdeskundigen hebben de deelnemers van de expertmeeting hier veel over te zeggen. Op die manier hoopt ProDemos, samen met andere betrokkenen, een bijdrage te leveren aan de doe-democratie. Kars gaf hierna een samenvatting van de lezingen van vijf prominente sprekers over de doedemocratie: historicus Pieter de Rooy, politicoloog Paul Dekker, bestuurskundige Paul Frissen, rechtsgeleerde Joop van den Berg en minister Ronald Plasterk. Het verhaal maakte duidelijk hoeveel boeiende thema s er bestudeerd kunnen worden binnen de doe-democratie. Veel van die thema s zijn ook belangrijk voor de mensen die in de praktijk met de doe-democratie aan de slag zullen gaan. We hebben daar vier van uitgekozen: de noodzaak van helderheid in de spelregels van de democratie draagvlak in het bestuur en in de samenleving voor initiatieven de toenemende maatschappelijke ongelijkheid het belang van verankering in de doe-democratie Kars nodigde de deelnemers daarop uit om te bedenken welke tips, succesfactoren en adviezen ze konden bedenken voor raadsleden, wethouders, ambtenaren en betrokken burgers om ze te helpen om met deze vier thema s aan de slag te gaan. 1
2 Aan het werk! Hierna gingen alle deelnemers aan de slag. Ze werden verdeeld in vier groepjes, die elk over een ander thema in discussie gingen. Samen bedachten ze originele oplossingen en tips die burgers, raadsleden, wethouders en ambtenaren kunnen gebruiken in de dagelijkse praktijk. (Tafel 1) Helderheid over de spelregels De doe-democratie wordt een succes als de relatie tussen de representatieve democratie en de doedemocratie helder is. Wie gaat waarover? Zijn de verwachtingen helder? Hoe zijn de verschillende spelers betrokken bij activiteiten? De deelnemers benaderden deze vragen aan de hand van een casus die handelde over het wel of niet verwijderen van een bussluis in een woonwijk. Hieronder volgt een lijst met hun opmerkingen aanbevelingen voor de verschillende actoren: Raadsleden moeten scherp zijn richting het college met betrekking tot burgerparticipatie. Raadsleden moeten vooraf actief zijn om duidelijkheid te scheppen. Ze moeten bijvoorbeeld kaders aangeven waarover meebeslist kan worden, vooraf goed de uitgangspunten bespreken en de criteria helder stellen. Veiligheid is belangrijk: raadsleden moeten de kaders vaststellen, zodat ze geen ruimte laten voor onveilige situaties in de gemeente. Er moet meer dialoog zijn - niet een enquête zoals in de casus wordt beschreven. Raadsleden moeten meer op de handen zitten : luisteren, echt in dialoog gaan en mensen stimuleren om zelf met een voorstel komen. Raadsleden moeten kaders aangeven waarover meebeslist kan worden. Raadsleden moeten blijven controleren op inhoud. Het college moet besturen op inhoud. Het coalitieakkoord zou beperkt moeten zijn, waardoor de wethouder zelf nog ruimte heeft om inhoudelijke afwegingen te maken bij besluiten. moeten de gemeentelijke organisatie faciliteren. moeten meer in de praktijk gaan kijken en het gemeentehuis uit komen. en de overheid moeten in dialoog blijven. Ook wethouders hebben daar een rol bij, om dat te stimuleren. Er werd in de groep gesproken over een cyclus: luisteren, uitleggen, afwegen, beslissen, luisteren etc. hebben de verantwoordelijkheid om een duidelijke visie over participatie uit te dragen. moeten er in hun dialoog en gesprek met bewoners voor zorgen dat ze geen overgespannen verwachtingen wekken. Het College moet wijzen op de wenselijkheid om bij beleidsterreinen in de besluitvorming te toetsen of burgers goed worden betrokken. moeten goed luisteren. 2
3 De rol van ambtenaren is ook om alle stakeholders bij elkaar te brengen. Ze moeten goed uitleggen aan bewoners hoe de procedures binnen de gemeente werken: hoe kunnen bewoners ondersteuning krijgen van de gemeente? moeten een dienstbare opstelling hebben: vragen van bewoners luisteren en meenemen, de kaders uitleggen, improviseren en creatief interpreteren van de vraag. Van de bewoners wordt verwacht dat ze vooral innovatief denken, een soort ideeënfabriek creëren. Ook de bewoners moeten, net als de ambtenaren en wethouders, de verwachtingen managen. moeten leren en accepteren dat er meer belangen spelen. Ook onderling. moeten kritisch en actief zijn, en mee willen doen. Ook burgers moeten leren omgaan met verschillen. Zowel burgers als raadsleden moeten door dialoog elkaars belangen beter begrijpen. moeten in samenspraak met het ambtelijk apparaat werken. (Tafel 2) Draagvlak in bestuur en in de samenleving Is er voldoende draagvlak bij het bestuur, en hoe vertaalt zich dat in de ondersteuning van initiatieven? Hoe zit het met draagvlak in de samenleving? In hoeverre moeten initiatieven gedragen worden door buurtgenoten? Wie ziet erop toe dat er voldoende draagvlak is? Hoe wordt geld en of ambtelijke ondersteuning verdeeld? Een van de aanwezigen opperde dat democratische spelregels ook hier toegepast kunnen worden: als de helft +1 voor het voorstel is, dan kan het doorgaan. Maar wie mogen daarover meestemmen? En bij wie ligt de verantwoordelijkheid om het draagvlak voor een initiatief te peilen? Initiatiefnemers zouden dit zelf op zich kunnen nemen: zij vinden het vaak leuk om aan de slag te gaan en met hun idee onder de arm hun buurtgenoten op te zoeken (ervaring van een aanwezige ambtenaar). Een andere aanwezige (voormalige raadslid) leek het een goed idee om een inspraakavond te organiseren; wie erbij is mag meebeslissen. Een Somalische dame zei dat sommige bewoners in de gemeente zich buitengesloten voelen en de indruk hebben dat ze niet evenveel kans krijgen om initiatieven op te starten. Haar pogingen om te koken voor buurtgenoten waren mislukt omdat de publieke ruimte die ze daarvoor wilde gebruiken werd toegewezen aan een andere stichting. Hoe worden middelen eerlijk verdeeld over initiatieven? En wie bepaalt of die democratische aanpak (helft +1) inderdaad geschikt is? Zijn er regels nodig om het uitsluiten van individuen en of groepen tegen te gaan? Een andere vraag is hoe ver de verantwoordelijkheid van burgers gaat voor wat betreft beheer en veiligheid. De deelnemers vonden het wenselijk om een aantal spelregels te bepalen (wie mag waarover meebeslissen, en hoe?), maar daar moet volgens hen wel ontspannen mee worden omgegaan. Hieronder volgens hun opmerkingen en aanbevelingen voor de verschillende actoren: 3
4 Raadsleden Raadsleden zouden de globale spelregels voor de doe-democratie kunnen vaststellen. Raadsleden kunnen ook de communicatie met inwoners bevorderen. Ook wordt verwacht van raadsleden dat ze de bestaande regels aan kunnen passen om initiatieven en dingen die burgers willen doen mogelijk te maken. De deelnemers verwachten van wethouders dat ze aanwezig zijn bij startmomenten van nieuwe initiatieven en de openingshandeling verrichten. zouden de globale spelregels voor de doe-democratie vast kunnen stellen. zouden meer moeten doen om kansen te geven aan actieve burgers. moeten kaders stellen en zorgen dat hun ambtenaren de initiatieven en plannen van burgers toetsen op deze kaders en op de regels. De deelnemers vinden dat ambtenaren een grote rol moeten hebben bij het onderzoeken naar de mate van draagvlak voor een initiatief: zij zouden de handtekeningen met namen en adressen kunnen verzamelen. moeten in de gaten houden en mogelijk maken dat de spelregels worden uitgevoerd. Een mogelijke spelregel voor het beslissen over een initiatief is bijvoorbeeld: de helft plus één bepaalt. moeten goed naar burgers luisteren. De spelregels zouden zowel zich moeten richten op de inhoud (op welke beleidsterreinen kunnen initiatieven genomen worden) als op het proces (welke stappen moet je nemen wil de gemeente een initiatief ondersteunen). De communicatie met burgers moet ook door de ambtenaren bevorderd worden. moeten controleren of gemaakte afspraken worden nageleefd. De deelnemers zien burgers in eerste instantie als de aandragers van initiatieven. De rol van burgers kan ook zijn dat ze zelf op onderzoek gaan naar draagvlak voor hun initiatief. Bij onenigheid, of als ze er zelf niet uitkomen bij een probleem, moeten burgers terug kunnen vallen op de gemeente. zouden hun eigen spelregels moeten kunnen bepalen (binnen het project of initiatief) en daarna deze laten toetsen door de gemeente. moeten ook accepteren dat er verschillen tussen wijken zullen ontstaan. Tip voor initiatiefnemers: maak gebruik van kennis van diverse netwerken in je buurt. 4
5 (Tafel 3) Maatschappelijke ongelijkheid Maatschappelijke initiatieven kunnen ongelijkheid vergroten, dat moeten we onder ogen zien. Hoever mag die ongelijkheid gaan? Zijn regels op te schorten? Welke nieuwe vormen van ongelijkheid kunnen ontstaan? Ter illustratie kregen de deelnemers een casus waarin de maatschappelijke ongelijkheid tussen twee wijken toeneemt als gevolg van een succesvol initiatief in de welvarende wijk. Raadsleden Raadsleden moeten een olifantshuid hebben. Het kan zijn dat burgers ontevreden zijn over een besluit als dat leidt tot verschillen tussen twee of meer buurten. Deze bewoners kunnen raadsleden hier dan op aanspreken. Raadsleden moeten niet te gevoelig zijn voor dat soort kritiek. Ze moeten besluiten durven nemen, en daar achter blijven staan. Hier hoort bij dat raadsleden leren nee te zeggen, maar dan wel op een beargumenteerde manier. Als er verschillen ontstaan tussen wijken, is het aan raadsleden om dit goed uit te leggen. Tegelijkertijd moeten raadsleden ook zien te voorkomen dat burgers zich benadeeld voelen, door bepaalde voorzieningen voor deze burgers te treffen. Raadsleden moeten vooral actief mee participeren in wijken! Ze hoeven niet langs de zijlijn te staan. Tip: de raad zou moeten besluiten om minder jaarlijkse subsidies toe te kennen, en meer projectmatige hulp. Op deze manier kan worden voorkomen dat bewoners uit een wijk afhankelijk worden van de financiële hulp die ze uit de gemeente ontvangen. Door ze op projectbasis te helpen, worden de bewoners initiatiefrijk en krijgen ze meer zeggenschap over waar de hulp van de gemeente het beste naartoe kan gaan. Tip: maak een voor burgers toegankelijk overzicht van normale wijken en actiewijken, en geef inzicht in de criteria die worden gebruikt bij dat onderscheid. Dit is belangrijk, omdat bewoners van actiewijken soms onvoldoende beseffen dat de hulp die ze krijgen niet permanent is, maar verbonden aan hun status van actiewijk. Als bewoners zelf bij kunnen houden of hun buurt vooruitgaat en in hoeverre, zijn ze zich hier misschien meer van bewust. Dan zijn ze goed voorbereid op het stopzetten van steun uit de gemeente, en begrijpen ze ook dat dat goed en wenselijk is. Tip: bied in alle wijken ontmoetingsplekken aan alle inwoners. Zo kunnen bewoners elkaar ontmoeten en samen dingen ondernemen. Tot slot krijgen raadsleden het advies om ongelijkheid in sommige gevallen te accepteren en los te laten. De gemeente heeft volgens deelnemers de verantwoordelijkheid om de belangen van minder sterke groepen te beschermen. moeten erop toe zien dat dit gebeurt. Net als raadsleden worden wethouders aangemoedigd om actief mee te werken aan projecten in de wijken. Ook wethouders moeten een olifantshuid hebben. Als een initiatief leidt tot meer verschillen tussen wijken, moeten wethouders dit kunnen verdedigen tegenover ontevreden burgers. moeten het vertrouwen van de inwoners van de stad in de gemeente opbouwen. 5
6 moeten vooral ook niet te veel te doen; ze moeten zich er soms gewoon niet mee bemoeien. De belangrijkste taak van ambtenaren is misschien wel om bewoners de informatie te geven die ze nodig hebben. Bij samenwerking met bewoners is het bovendien van belang dat ze goed naar deze bewoners luisteren. moeten nadenken over hoe ze initiatieven bij bewoners kunnen stimuleren. Daarnaast kunnen ze, in samenwerking met de wethouder, bewoners helpen die wel initiatieven willen ondernemen, maar dit niet kunnen. Tip over het probleem van actiewijken die afhankelijk worden van subsidies van de gemeente: om te voorkomen dat inwoners voor het functioneren van hun wijk en hun projecten afhankelijk worden van deze subsidies, moeten ambtenaren de bewoners voorbereiden op het feit dat deze subsidies op een gegeven moment worden stopgezet. Dit kan door ze hier regelmatig aan te herinneren, bijvoorbeeld door het periodiek melden van de spelregels voor dergelijke subsidies. moeten zich niet opstellen als consumenten. Hoewel het soms lastig kan zijn, moeten ze blijven participeren. moeten innovatief proberen te zijn bij het vormgeven van projecten. Dit hoeven ze niet alleen te doen; ze kunnen zich daarbij laten helpen door experts. Bewoners moeten geduld hebben. Zet je actief in en neem de tijd, zo klonk het aan de tafel. (Tafel 4) Verankering De doe-democratie kan een succes worden als je ervoor zorgt dat burgerinitiatieven ook op langere termijn vruchtbaar zijn. Dit roept vragen op. Is verankering altijd mogelijk? En is verankering altijd noodzakelijk? Wie is verantwoordelijk en wie is eindverantwoordelijk voor een initiatief? Tot slot: hoe is schade door conflicten te voorkomen of te beperken? Raadsleden De raad stelt de kaders en houdt in het oog of hiervan wordt afgeweken. De raad spreekt veel inwoners. Zij kunnen/moeten zich betrokken tonen en mensen enthousiasmeren en inspireren. Raadsleden moeten eerst luisteren en vragen wat er speelt. De raad kan initiatieven verbinden. Als raadslid moet je ook zelf meehelpen met zaken als onderhoud. Raadsleden moeten ervoor zorgen dat initiatieven worden beloond en ervoor zorgen dat er menskracht is om te faciliteren. De raad moet belemmerende regelgeving aanpassen of opheffen. Raadsleden moeten zorgen voor verankering van initiatieven. De wethouder is bestuurlijk verantwoordelijk. Het zou goed zijn indien er een spreekuur is. 6
7 De wethouder moet het nemen van initiatieven promoten, hier reclame voor maken. De wethouder moet initiatiefnemers enthousiasmeren en aanmoedigen. Een belangrijke taak is ruimte scheppen en ontregelen. De ambtelijke organisatie faciliteert burgers vanuit de kaders. Initiatiefnemers enthousiasmeren. Eerst vanuit alle invalshoeken inventariseren en analyseren. Helpt met deskundigheid. De ambtenaar denkt mee, reikt mogelijkheden aan, wijst de weg. moet het niet zelf willen overnemen, niet het project afpakken. Niet voor maar met de burger werken, en zoveel mogelijk loslaten. Verschillende initiatieven met elkaar verbinden. Er zou een databank moeten zijn met goede ideeën en tips. moeten kansen pakken, initiatief nemen, durven. Just do it! De positie van de burger moet gelijkwaardig zijn. nemen het initiatief. Zij moeten erbovenop zitten. De bewoners zorgen voor bestendigheid. Zij moeten verantwoordelijkheid nemen en houden. De bewoners onderhouden het bankje en zijn de eigenaren. Als het bakje instort is dat hun zaak. Kennelijk is de eerder gevoelde behoeft dan niet langer aanwezig. (Ook) bewoners moeten elkaar opzoeken en samenwerken. Leer van elkaar. moeten de andere actoren vertellen wat er speelt. Maak het de gemeente duidelijk! 7
(Burger) participatie. De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli 2015 Tessa van den Berg
(Burger) participatie De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli Tessa van den Berg AGENDA - Welke soorten en vormen van (burger)participatie zijn er? - Een korte theoretische introductie - Wat is en
Nadere informatieDoe-democratie. Tips voor raadsleden, wethouders, ambtenaren en burgers
Doe-democratie Tips voor raadsleden, wethouders, ambtenaren en burgers 2 ProDemos Huis voor democratie en rechtsstaat Inhoud inleiding 4 het traject 5 De lezingen: vijf deskundigen over de doe-democratie
Nadere informatieRidderkerk dragen we samen!
Ridderkerk dragen we samen! Inleiding In mei 2015 heeft de gemeenteraad de startnotitie vastgesteld met de titel Ridderkerk dragen we samen! De subtitel luidt: van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie.
Nadere informatieMarije van den Berg. knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap
Marije van den Berg knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap Adviseur, trainer en publicist overheidsparticipatie Raadslid van 2002-2010 Bestuurslid van Stadslab
Nadere informatieDeelnemers: denktank uit de samenleving, gemeenteraad, college en ambtelijk managementteam
Samen bouwen aan het huis van de democratie in Bloemendaal Verslag werkatelier over participatie en samenspel tussen samenleving en gemeentebestuur op 4 juni 2015 van 20:00 tot 23:00 uur in het Dorpshuis
Nadere informatieDoe-democratie. Tips voor raadsleden, wethouders, ambtenaren en burgers
Doe-democratie Tips voor raadsleden, wethouders, ambtenaren en burgers Dankwoord en colofon Graag spreken we onze grote dank uit aan de gemeenten Eindhoven, Ouder-Amstel en Kampen, die deze publicatie
Nadere informatieBurgerbetrokkenheid in Beweging. Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente?
Burgerbetrokkenheid in Beweging Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente? 12/19/2017 Wie ben ik en wat doe ik? Burgerbetrokkenheid in beweging Waar hebben we het eigenlijk
Nadere informatieDe waarde van participatie
De waarde van participatie Omgevingswet Kristel Lammers, VNG & Programma aan de slag met Omgevingswet Marte Kappert, Programma aan de slag met Omgevingswet 28 januari 2017 Raad op Zaterdag, Eindhoven Invalshoeken
Nadere informatieNieuwsbrief Resultaten evaluatie
Nieuwsbrief Resultaten evaluatie Toen het project 2030 werd gestart, is aan de gemeenteraad toegezegd dat na vier afgeronde en het project geëvalueerd zou worden. In april heeft het projectteam 2030 een
Nadere informatieBurgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad
Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad 5 juli 2018 Raadswerkgroep Burgerparticipatie In november 2017 heeft een aantal raadsleden zich opgegeven om de Raadswerkgroep Burgerparticipatie te vormen
Nadere informatieRaadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie
BLANCO gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6463 Inboeknummer 15bst01200 Beslisdatum B&W 8 september 2015 Dossiernummer 15.37.551 Raadsvoorstel Programma Inwoners - en Overheidsparticipatie 2015-2018 Inleiding
Nadere informatiegemeente Tiel ontvangen op:
gemeente Tiel ontvangen op: 05-06-2018 **ID18.04370 ID18.04370 Van: Ans Borninkhof [mailto:burgerschapsvormingadvies@gmail.com] Verzonden: dinsdag 5 juni 2018 20:36 Aan: Smb TL Gemeente
Nadere informatieDe scorelijst competenties collectieve belangenbehartiger
De scorelijst competenties collectieve belangenbehartiger De scorelijst bestaat uit de twaalf competenties van de collectieve belangenbehartiger met daarbij steeds vier stellingen. Per stelling kunt u
Nadere informatieVERBINDEND BESTUUR IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING
VERBINDEND BESTUUR IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING Informatieavond gemeenteraad Oosterhout 19 mei 2015 Boukje Keijzer 1 levensloopbestendige woningen brede stoepen cirkel van controle steunkousen OV en
Nadere informatieGereedschapskist co-creatie
Gereedschapskist co-creatie Samen werken aan een betere samenleving Mei 2018 Mayke ten Bos Carine Kleine Haar Kate Snellens Beste collega, Heel goed dat je erover denkt om een project in co-creatie te
Nadere informatieInitiatiefvoorstel CDA Cranendonck. Cranendonck, krachtige kernen. Voorstel:
Initiatiefvoorstel CDA Cranendonck Cranendonck, krachtige kernen VOORSTEL AAN DE RAAD VAN DE GEMEENTE CRANENDONCK Registratienummer Datum raadsvergadering 11 maart 2014 Naam opsteller Fractie CDA Cranendonck
Nadere informatieSamen beslissen over je eigen omgeving
Eigen Kracht-conferentie voor groep, wijk of buurt Samen beslissen over je eigen omgeving Iedereen had er op een of andere manier last van. Daarom lukte het een oplossing te vinden. Eigen Kracht-conferentie
Nadere informatieWij. maken Dordt SAMEN AAN DE SLAG MET INITIATIEVEN. Wij maken Dordt Samen aan de slag met initiatieven
Wij maken Dordt SAMEN AAN DE SLAG MET INITIATIEVEN SAMEN AAN DE SLAG MET INITIATIEVEN Waar mensen elkaar ontmoeten, ontstaan als vanzelf nieuwe netwerken en initiatieven. Inwoners die met elkaar samenwerken.
Nadere informatieRAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO GEMEENTE VOORST LOKALE DEMOCRATIE. 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk
RAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO LOKALE DEMOCRATIE GEMEENTE VOORST 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk Agenda 19.30 uur Opening door burgemeester 19.35 uur Presentatie foto lokale
Nadere informatieNaam project. Participatie- en communicatieplan. Versie concept dd-mm-jjjj
Kerngegevens Hier kan je een uitspraak of overkoepelende tekst over je onderwerp plaatsen, met evt. de naam van degene die de uitspraak heeft gedaan. Maar dat hoeft niet; je kunt deze tekst ook gewoon
Nadere informatieOverheidsparticipatie. Verwachtingen van bewoners.
Overheidsparticipatie. Verwachtingen van. Burgers nemen veel initiatieven. Het wordt óók van hen verwacht dat ze zich steeds meer inzetten voor hun eigen buurt. Ieder initiatief, of het nu van onderop
Nadere informatieLokale democratie onder / december 2017
Lokale democratie onder druk @Ostaaijen / december 2017 Spoorboekje Wat is er aan de hand met de lokale democratie? - afhakende inwoners - aanhakende inwoners Rol gemeenteraad in de lokale democratie -
Nadere informatie10 onmisbare vaardigheden voor. de ambtenaar van de toekomst. 10 vaardigheden. Netwerken. Presenteren. Argumenteren 10. Verbinden.
10 vaardigheden 3 Netwerken 7 Presenteren 1 Argumenteren 10 Verbinden Beïnvloeden 4 Onderhandelen Onderzoeken Oplossingen zoeken voor partijen wil betrekken bij het dat u over de juiste capaciteiten beschikt
Nadere informatieBESTURINGSFILOSOFIE GEMEENTE GOOISE MEREN
BESTURINGSFILOSOFIE GEMEENTE GOOISE MEREN Projectleider Afdeling Iris van Gils Kerngroep Visie/Missie Datum 28 november 2014 Planstatus Vastgesteld in de Fusieraad 24 november 2014 Opdrachtgever Stuurgroep
Nadere informatieImrat Verhoeven Uva/AISSR. Vormgeven aan overheidsparticipatie
Imrat Verhoeven Uva/AISSR Vormgeven aan overheidsparticipatie In een notendop Activerende verzorgingsstaat leidt tot meer nadruk verhoudingen burgers onderling Hoe democratisch zijn die verhoudingen eigenlijk?
Nadere informatieVragenlijst Delft Internet Panel Delftse Participatie Aanpak 2016
Vragenlijst Delft Internet Panel Delftse Participatie Aanpak 2016 Introductie In de uitnodigingsmail komt: In 2019 wordt de Omgevingswet landelijk ingevoerd. Die wet vervangt alle wet- en regelgeving voor
Nadere informatieOnderzoek onder Raadsleden naar regionale samenwerking, gemeenschappelijke regelingen en herindeling
Onderzoek onder Raadsleden naar regionale samenwerking, gemeenschappelijke regelingen en herindeling 13 januari 2014 Uitgevoerd door Overheid in Nederland in opdracht van Raadslid.Nu www.overheidinnederland.nl
Nadere informatieSymposium Blik op samenspel
Symposium Blik op samenspel Wifi U kunt gebruik maken van het wifi-netwerk: Netwerknaam: Blik op samenspel Wachtwoord: welkom Twitter mee! #blikopsamenspel DE PARTICIPATIEMIX: EEN DEMOCRATISCH KOMPAS VOOR
Nadere informatieDe interne communicatieadviseur
De interne communicatieadviseur Dit zijn de kenmerken van een complex Verschillende ideeën Kleine wijzigingen kunnen grote gevolgen hebben Beweeglijke doelen Het pad ontrolt zich met iedere stap??? Geen
Nadere informatieGemeente Leusden. Bomenplan 2012-2021. Module E: Bomen en burgers
Gemeente Leusden Bomenplan 2012-2021 Module E: Bomen en burgers Colofon Gemeente Leusden 't Erf 1 3831 NA LEUSDEN september 2011 Samenvatting Goede communicatie is een van de peilers van goed bomenbeleid.
Nadere informatieDORPSAGENDA Gemeente Oegstgeest. mei 2014, Oegstgeest
DORPSAGENDA 2014 2018 Gemeente Oegstgeest mei 2014, Oegstgeest 1. Dorpsagenda 2014-2018 Het primaat ligt bij het dorp. De gemeentelijke overheid is dienstbaar aan het dorp en stelt Oegstgeestenaren in
Nadere informatieBurgerparticipatie in Alkmaar. Gemeente Alkmaar
Burgerparticipatie in Alkmaar Gemeente Alkmaar 1 Burgerparticipatie in Alkmaar Aanleiding en ambitie In het kader van het programma Harmonisatie is ook het burgerparticipatiebeleid opnieuw bekeken. Voor
Nadere informatieLeidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente. Korte versie
Leidraad voor omgaan met initiatieven van inwoners of van de gemeente Korte versie Inleiding Oldebroek voor Mekaar is samenwerken aan een sterke en leefbare samenleving. Inwoners, ondernemers, maatschappelijke
Nadere informatiePraktische zaken. Waar wordt de ideeënmarkt gehouden? De ideeënmarkt wordt gehouden in de hal van het gemeentehuis.
Vragen en antwoorden over de ideeënmarkt De raad van Beuningen organiseert deze ideeënmarkt voor het eerst, dus voor alle duidelijkheid hebben we een aantal mogelijke vragen (met antwoorden) voor u op
Nadere informatieDe gemeenteraad buitenspel na de invoering Omgevingswet? Gemeenteraden Hellendoorn en Raalte 28 maart 2017
De gemeenteraad buitenspel na de invoering Omgevingswet? Gemeenteraden Hellendoorn en Raalte 28 maart 2017 Waar gaan wij het over hebben? Geheugen opfrissen: Omgevingswet in het kort Betekenis wet voor
Nadere informatieThema: Profiel van de nieuwe burgemeester Drs. Karin du Long Dr. Ellen Dingemans
Inwonerspanel Hilvarenbeek Inwonerspanel Hilvarenbeek Onderzoek 7 2019 Gemeente Hilvarenbeek Maart 2019 Thema: Profiel van de nieuwe burgemeester Drs. Karin du Long Dr. Ellen Dingemans -1- 1. Inleiding
Nadere informatieDe Nieuwe Bestuurstafel Burgemeesters. Bijeenkomst 2 (in een serie van 3) Samenvatting. Maandag 28 november Kasteel de Hooge Vuursche, Baarn
De Nieuwe Bestuurstafel Burgemeesters Bijeenkomst 2 (in een serie van 3) Samenvatting Maandag 28 november 2011 Kasteel de Hooge Vuursche, Baarn De context van de bijeenkomst De context van de eerste bijeenkomst
Nadere informatieG1000 Eindhoven 2016
G1000 Eindhoven 2016 G1000 in 45 minuten Wat wilt u weten? Aanleiding in Eindhoven en andere steden Hoe gaat dat dan in zijn werk? Onze uitgangspunten Wie gaan er mee doen? Wat hebben we nodig? Welwillende
Nadere informatieZo kijkt VVJ naar participatie 1
Zo kijkt VVJ naar participatie Groeien naar meer participatief besturen Groeien naar, want kun je niet snel snel, en niet in je eentje Participatief besturen : is voor VVJ een voorwaarde voor goed beleid
Nadere informatieDe waarde van participatie
De waarde van participatie Omgevingswet Kirsten Veldhuijzen, Rob Kristel Lammers, VNG 24 september 2016 Raad op Zaterdag, Zwolle Invalshoeken De Omgevingswet Bredere context Omgevingswet Ontwikkeling samenleving
Nadere informatieMaatwerkdemocratie. Naar een krachtiger, trefzekere gemeenteraad als kruispunt in de lokale democratie. Denktank VNG Jaarbericht
Maatwerkdemocratie Naar een krachtiger, trefzekere gemeenteraad als kruispunt in de lokale democratie Denktank VNG Jaarbericht 2015-2016 8 juni aanbieding Denktank VNG - jaarlijks - Jaarlijks wisselende
Nadere informatieOnderwerp: Uitnodiging inspiratietraining 'Hoe bereik ik als raadslid (nieuw) publiek?' 20 april in Amersfoort
Beerendonk van, André (PJA) Van: Saes, Jos (JGM) Verzonden: vrijdag 31 maart 2017 8:05 Aan: Wolfs, Madeleine (M); Otten, Paul (P) Onderwerp: FW: Uitnodiging inspiratietraining 'Hoe bereik ik als raadslid
Nadere informatieBurger- en overheidsparticipatie Theoretisch kader
Burger- en overheidsparticipatie Theoretisch kader Inleiding Deze notitie beschrijft het theoretisch kader van de begrippen burger- en overheidsparticipatie. Het is tegelijkertijd bedoeld als agenda voor
Nadere informatieAan de Gemeenteraad. 12 januari Betreft: Routeplanner Right to Challenge. Geachte leden van de Gemeenteraad,
www.righttochallenge.nl Aan de Gemeenteraad 12 januari 2019 Betreft: Routeplanner Right to Challenge Geachte leden van de Gemeenteraad, Right to Challenge (R2C) is het recht van bewonersinitiatieven om
Nadere informatieHet bestuur. Thema 5 Emancipatie. Les 5.1 Op wie stem jij?(nodig woordenboeken) WOORDVELD : het bestuur.
Les 5.1 Op wie stem jij?(nodig woordenboeken) WOORDVELD : het bestuur. 1.Stemmen( stemde heeft gestemd): een stem uitbrengen op de persoon die jij het beste vindt. 12. Het gezag: het gezag heeft de macht,
Nadere informatieVergaderen in West Betuwe. Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie
Vergaderen in West Betuwe Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie Herindelingsadvies Par.4.3.: Samen met de samenleving West Betuwe Voert haar wettelijke
Nadere informatieWerkconferentie Ruwaard
Werkconferentie Ruwaard 15 februari 2017 Fred Pijls, voorzitter van de steungroep, neemt ons mee in wat proeftuin Ruwaard in 2016 heeft bereikt. Uit de ongeveer 40 individuele casussen blijkt dat het welbevinden
Nadere informatieOverheidsparticipatie. Verwachtingen van bewoners. EEMSDELTA
Overheidsparticipatie. Verwachtingen van bewoners. EEMSDELTA Burgers nemen veel initiatieven. Het wordt óók van hen verwacht dat ze zich steeds meer inzetten voor hun eigen buurt. Ieder initiatief, of
Nadere informatieGemeenteraadsverkiezingen. Stem ook!
Gemeenteraadsverkiezingen Woensdag 19 maart GEMEENTERAADSverkiezingen Stem ook! Op woensdag 19 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Iedereen vanaf 18 jaar mag dan stemmen. Bepaal mee wie er in de gemeenteraad
Nadere informatieEen paar maanden geleden installeerde ik een burgemeester. Dat doe ik wel vaker, maar dit was echt een burgemeester 2.0.
Welkomstwoord Commissaris van de Koningin drs. Ank Bijleveld-Schouten bij de Dag van de ambtenaar 2.0 op 6 februari 2013 te Zwolle. Een paar maanden geleden installeerde ik een burgemeester. Dat doe ik
Nadere informatieDemocratic Challenge - Discussiepaper reacties en suggesties zijn welkom via
Veranderprocessen en overheidsparticipatie Democratic Challenge - Discussiepaper reacties en suggesties zijn welkom via info@democraticchallenge.nl Overheidsparticipatie en Organisatieverandering David
Nadere informatienetwerk platform inspiratiebron nieuwe vorm van democratie G250 werkt! 2015 - Terugblik
G250 werkt! in 2016 De G250 werkt! staat voor: Een netwerk van bewoners, ondernemers, professionals en ambtenaren uit de Pijp, die structureel samen willen bijdragen aan de ontwikkeling van de wijk. Een
Nadere informatie*V Gemeente rs. Jur Botter, MPA
*V Gemeente rs. Jur Botter, MPA y Haarlem Wethouder Jeugd en Onderwijs, Vastgoed, Nieuwe Democratie, Bedrijfsvoering en Dienstverlening De Wijkraden van de gemeente Haarlem De Stichting Stadsgesprekken
Nadere informatieVOORBEELD CASUS STAKEHOLDERS EN PARTICIPATIE. Achtergrond. Peiling
VOORBEELD CASUS STAKEHOLDERS EN PARTICIPATIE Achtergrond Een middelgrote gemeente in het noorden van Nederland wil de participatie van haar bewoners in beleidsvorming te vergroten. Er zijn recentelijk
Nadere informatieAardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018
Aardgasvrij én democratisch? Dag van de Lokale Democratie, 16 november 2018 Merel Ooms, Saskia Buitelaar (Platform31), Angelina Scalzo (gemeente Haarlem) Wat gaan we doen? Nederland naar aardgasvrije wijken
Nadere informatieKlas in bedrijf. Werkbladen. Belang logistiek voor bedrijf. Peter Hantson. Opleiding secundair onderwijs Vakgroep Techniek (TE)
Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas - Virtueel bedrijfsbezoek Film: Bedrijf en logistiek proces 1 Belang logistiek voor bedrijf Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is
Nadere informatiePassende Medezeggenschap
Passende Medezeggenschap 1 COLOFON TEKST LOC FOTO S Laura Zwaneveld VORMGEVING EN PRODUKTIE Zorgt. Communicatie bv, Haarlem www.zorgtcommunicatie.nl 2 Passende Medezeggenschap Passende Medezeggenschap
Nadere informatieJasper Loots onderzoek advies debat
ZomerRaad, 22 juli 2014 ProDemos Jasper Loots onderzoek advies debat Wat betekent burgerparticipatie voor je rol als raadslid? Hoe maak je afspraken met het college over burgerparticipatie? Hoeveel ruimte
Nadere informatieLOKAAL SAMENSPEL. enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden
LOKAAL SAMENSPEL enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden 1 ALGEMEEN BEELD geen onverklaarbare uitkomsten verschillen in waardering van het samenspel intern en extern, en
Nadere informatieWerkstijl Oog voor kwaliteit, zorgvuldigheid en timing (vorm en inhoud)vanuit eigen expertise ingezet
2011/33242 Bijlage Uitwerking van treden van de participatieladder Trede 1: Informeren De gemeente bepaalt in grote mate zelf de agenda voor besluitvorming en houdt betrokkenen hiervan op de hoogte. Het
Nadere informatieProcesvoorstel co-creatie.
Procesvoorstel co-creatie. Beleid voor mantelzorgers, vrijwilligers en ouderen. J. Heijdens en Mariska Belliot 21-03-2017 2017 Naam opsteller J. Heijdens en Mariska Belliot Datum vaststelling 16-03-2017
Nadere informatie2. Hoeveel jaar in totaal bent u wethouder in uw huidige gemeente?
Geachte mevrouw, heer, Mijn naam is Sebastiaan van Niele. Ik ben student aan de Universiteit van Amsterdam in de laatste fase van mijn studie. Op het moment doe ik onderzoek naar de gevolgen van decentralisatie
Nadere informatieEigen en WIJze buurten
Eigen en WIJze buurten Swingen met de kracht en kennis van de wijk. Van en Voor wijkbewoners. Marjanne van Ginneken Community en netwerk leider van Makers en Doeners Grote Beer 980, 3067 MB Rotterdam,
Nadere informatieVragen en antwoorden over de motiemarkt. Praktische zaken
Vragen en antwoorden over de motiemarkt De gemeenteraad van Beuningen organiseert weer een motiemarkt op donderdagavond 5 oktober. Voor alle duidelijkheid hebben we een aantal mogelijke vragen (met antwoorden)
Nadere informatiesamen werken aan een lokale voedselstrategie
samen werken aan een lokale voedselstrategie Waarom een voedselstrategie? Voedsel neemt een centrale plaats in binnen onze samenleving. Steeds meer mensen willen na jaren van vervreemding opnieuw bewust
Nadere informatieTestlab democratie Gezamenlijke bijeenkomst Voorst Oude IJsselstreek
Testlab democratie Gezamenlijke bijeenkomst Voorst Oude IJsselstreek Alinda van Bruggen Marion van der Vorst Erik Koopman 17 januari 2017 Opzet bijeenkomst 19.30 uur Opening en welkom door..? 19.35 uur
Nadere informatieWat doet de yup met Lombok? - Komst van de yup zet eensgezindheid in volkswijk onder druk.
Bijdrage Has Bakker 13 april 2017 Geachte voorzitter, leden van de raad, het college, Utrechters, Wat doet de yup met Lombok? - Komst van de yup zet eensgezindheid in volkswijk onder druk. Een ronkende
Nadere informatieWijkraad Lent - Rekenkamer Nijmegen
Wijkraad Lent - Rekenkamer Nijmegen Hieronder een eerste en tweede reactie van de Rekenkamer. 1 Bijlage: Ambitiedocument Burgerparticipatie met bijbehorende Verordening te downloaden via deze link. Eerste
Nadere informatieSamenvatting Resolutie. Democratie van Nu. D66 krijgt het voor elkaar
Samenvatting Resolutie Democratie van Nu D66 krijgt het voor elkaar 20190115162135_1090.adpro.indd 1 1/15/2019 4:21:51 PM Samenvatting Democratie van Nu 3 De oprichters van D66 maakten zich zorgen. Ze
Nadere informatieAanwezig: Raadsleden, fractieassistenten, toekomstige raadsleden, bestuurs- en directieleden, managementteam, griffiemedewerkers.
De rol van de gemeenteraad. Verslag van de bijeenkomst d.d. 21 januari 2014. Aanwezig: Raadsleden, fractieassistenten, toekomstige raadsleden, bestuurs- en directieleden, managementteam, griffiemedewerkers.
Nadere informatieReflectie & Reflexen Bent u als raadslid toekomstbestendig? Rinske Evers, Cor Klein Heerenbrink, Jolanda Wouters
Reflectie & Reflexen Bent u als raadslid toekomstbestendig? Rinske Evers, Cor Klein Heerenbrink, Jolanda Wouters Doen we de juiste dingen? Geen Tijdperk van Veranderingen, Maar een Verandering van Tijdperken
Nadere informatieRaadsleden College van Burgemeester en Wethouders Burgerparticipatie en overheidsparticipatie
Informatienotitie AAN VAN ONDERWERP DATUM 8 december 2014 KOPIE AAN - BIJLAGE - REGISTRATIENUMMER 1421964/11561 Raadsleden College van Burgemeester en Wethouders Burgerparticipatie en overheidsparticipatie
Nadere informatieZelfevaluatie Wmo-raden 2014
Zelfevaluatie Wmo-raden 2014 Deze evaluatie is gericht op het functioneren van de Wmo-raad tot nu toe: doen we de goede dingen? En doen we die dingen op de goede manier? Daarmee krijgt u zicht op het huidige
Nadere informatieMaak je sterk VOOR WERK. Stappenplan
Maak je sterk VOOR WERK Stappenplan 1 Stappenplan voor lokale belangenbehartiging Goede belangenbehartiging staat of valt met goede voorbereiding. Dat is een hele klus en kost veel tijd. Wees dus realistisch
Nadere informatieWerkvorm: Bouw je krachtveld
Werkvorm: Bouw je krachtveld Het krachtenveld om je co-creatie project heen kan worden ingedeeld in verschillende lagen. Dit document bevat tips en denkvragen om je bewust te maken van het krachtenveld
Nadere informatieAan de slag met de Omgevingswet
Aan de slag met de Omgevingswet Inwerkprogramma gemeenteraad Heerhugowaard Pascale Georgopoulou Adviseur VNG Programma Invoering Omgevingswet Vereniging van Nederlandse Gemeenten De omgevingswet in vogelvlucht
Nadere informatieCIVIC CROWDFUNDING VOOR EINDHOVEN
Raadsnummer 15R6401 CIVIC CROWDFUNDING VOOR EINDHOVEN Inleiding Crowdfunding is een vorm van financiering voor projecten en ondernemingen. Een grote groep mensen legt een klein bedrag in om een project
Nadere informatie6 Thema s. kernen. 3 schillen. Duurzaam. Buitengebied. Gemeenschappen. Ondernemer. Onderwijs. Overheid. All e s h ee ft zi jn maat.
6 de tafel van Samen kom je verder Plannen en ideeën zijn er genoeg. Initiatieven te over. Maar de weg van initiatief naar realisatie gaat niet altijd even gemakkelijk. De Baaij Advies werkt binnen 6 thema
Nadere informatieMasterclass Vitaliteit in de buurt 19 oktober 2017
Masterclass Vitaliteit in de buurt 19 oktober 2017 Samen met Jeroen van Berkel (portefeuillehouder Zorg en Welzijn, stadsdeel West) en Niesco Dubbelboer (de master in deze masterclass. Hij is een vernieuwende
Nadere informatieBedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen
Klas in bedrijf www.klasinbedrijf.be Werkbladen Techniek in de klas Reëel bedrijfsbezoek Bedrijf en effecten - 3 Talenten en beroepen Peter Hantson 2013 2015 Dit materiaal is auteursrechtelijk beschermd.
Nadere informatiePlan van aanpak raadswerkgroep Burgerparticipatie en Communicatie (B&C)
Plan van aanpak raadswerkgroep Burgerparticipatie en Communicatie (B&C) Inleiding/doel De gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn vormen vanaf 1 januari 2019 de gemeente Westerkwartier. Dit betekent
Nadere informatieVerslag Evaluatiebijeenkomst 28/09/2016
Verslag Evaluatiebijeenkomst 28/09/2016 Over dit stuk Het experiment met de burgerbegroting in Geffen is voorbij. Het is belangrijk om het project goed te evalueren, om twee redenen: 1. Het project zit
Nadere informatieHet Inwonersinitiatief als bedrijf
Het Inwonersinitiatief als bedrijf Ondernemerschap als kritische succesfactor voor continuïteit. Inleiding Dit whitepaper is bedoeld voor initiatiefnemers en betrokkenen vanuit de lokale overheid. ASK
Nadere informatieDORPSPLANNEN MAKEN 1 FEBRUARI 2011 GEMEENTE GELDERMALSEN
DORPSPLANNEN MAKEN 1 FEBRUARI 2011 GEMEENTE GELDERMALSEN VKK Gelderland Uitgangspunten dorpsplan volgens VKK Methodiek Succesfactoren en Struikelblokken VKK GELDERLAND Overkoepelende organisatie voor dorpsbelangenorganisaties
Nadere informatieRouteplanner Right to Challenge
Routeplanner Right to Challenge Netwerk Right to Challenge www.righttochallenge.nl Voor bewoners, maatschappelijke initiatiefnemers, gemeentebestuurders en ambtenaren Een praktische aanpak om als gemeente,
Nadere informatieER LEIDEN MEER WEGEN NAAR OUDERS HOE KUNNEN WE MET SOCIAL MEDIA OUDERS BETREKKEN BIJ DE ONTWIKKELING VAN HUN KINDEREN?
ER LEIDEN MEER WEGEN NAAR OUDERS HOE KUNNEN WE MET SOCIAL MEDIA OUDERS BETREKKEN BIJ DE ONTWIKKELING VAN HUN KINDEREN? EVEN VOORSTELLEN LEX HUPE SAMENWERKING Kinder opvang Onder wijs Biblio theken Ouders
Nadere informatieDrempels. droom. werkelijkheid
Drempels tussen droom en werkelijkheid Een dynamisch groen kennissysteem, midden in de praktijk In de groene sector spelen vraagstukken waar direct en gerichte antwoorden voor nodig zijn. Goede oplossingen
Nadere informatieREKENKAMERCOMMISSIE. Aan de leden van de raad. Geachte leden van de raad,
REKENKAMERCOMMISSIE Onderwerp Aanbiedingsbrief onderzoek Rekenkamercommissie naar burgerbetrokkenheid Aan de leden van de raad Telefoon 050 367 7727 Bijlage(n) Ons kenmerk 6657911 Datum 10-11-2017 Uw brief
Nadere informatieInteractie in actie 3 Burgerparticipatie in Eindhoven. Eindhoven, 17 september 2013 Dr. Laurens de Graaf
Interactie in actie 3 Burgerparticipatie in Eindhoven Eindhoven, 17 september 2013 Dr. Laurens de Graaf Recente onderzoeken Interactief beleid en draagvlakontwikkeling Burgerparticipatie in Eindhoven,
Nadere informatieBrainstorm gelijke kansen vrijetijdsparticipatie
Brainstorm gelijke kansen vrijetijdsparticipatie Vrijetijdsparticipatie?? Vrije tijd? Sport cultuur ontmoeten Georganiseerd niet-georganiseerd Participatie? deelhebben (mede-eigenaar) deelnemen (als gebruiker)
Nadere informatieTOOLKIT voor co-creatie. Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken.
Download Acrobat Reader voor tablet / computer / etc om deze interactieve pdf te gebruiken. welkom Binnen een co-creatie ontwikkel je samen met een leerkracht een antwoord op de vraag van de school vanuit
Nadere informatiestap 1 stappen naar een lokaal democratisch akkoord 104 democratisch zakboekje 105 Beginpunt- Analyse van de lokale democratie: de bouwstenen
In 5 stappen naar een lokaal democratisch akkoord stap Beginpunt- Analyse van de lokale democratie: de bouwstenen Maak eerst een foto van de lokale democratie: wat voor democratie past bij deze gemeente,
Nadere informatieSamenwerken aan welzijn
Samenwerken aan welzijn Richting en houvast 17 november 2017 Het organiseren van welzijn Het afgelopen jaar hebben we met veel inwoners en maatschappelijke partners gesproken. Hiermee hebben we informatie
Nadere informatieUw meest belangrijke ervaring met samenwerken. Met wie? Wat gebeurde er? Welke levensles trok u eruit?
De vraag op het symposium: Wij begint met mij 19 juni 2013: Uw meest belangrijke ervaring met samenwerken. Met wie? Wat gebeurde er? Welke levensles trok u eruit? Ervaringen met samenwerken. 32 deelnemers
Nadere informatiePROCESPLAN INTERACTIEF WERKEN LANGEDIJK ONTWIKKELT MET WATER Vastgesteld door college van B&W d.d. 26 april 2016
PROCESPLAN INTERACTIEF WERKEN LANGEDIJK ONTWIKKELT MET WATER Vastgesteld door college van B&W d.d. 26 april 2016 Conform: De Langedijker werkwijze, Notitie interactief werken gemeente Langedijk op basis
Nadere informatieActieplan Sterke buurten
Actieplan Sterke buurten Aanleiding Er zijn veel (beginnende) buurtinitiatieven. Deze hebben in het begin soms moeite om tot wasdom te komen. De gemeente wil de individuele en collectieve zelfredzaamheid
Nadere informatieBurgerparticipatie en burgerinitiatieven 14 juni 2016
Burgerparticipatie en burgerinitiatieven 14 juni 2016 Update Expeditie Ruimte Etappe 2 2 ROUTES 180 DEELNEMERS 3 ROUTES 200 DEELNEMERS 160530_sde 2 Dag 2: Burgerparticipatie en burgerinitiatieven Procesmanagement
Nadere informatieVoor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond
Voor en met elkaar : burgerinitiatieven worden beloond Verenigingen, stichtingen en instellingen barsten doorgaans van de ambities en toekomstplannen. Maar om ze te realiseren heb je financiële middelen
Nadere informatieEU Me nti meter. Betrokken gemeente
EU Me nti meter Betrokken gemeente 23 Stelling ED Me nti meter c FC Emmen handhaaft zich in de eredivisie 2.5 c O ō ö E Ũĩ 23 Stellingen Voorbeelden als Stichting Naoberschap United zijn initiatieven die
Nadere informatieRKC Medemblik Opmeer. Notitie onderzoeksopzet
Notitie onderzoeksopzet Rekenkamerrapport: Burgerparticipatie en de rol van de raad 25 mei 2016 Rekenkamercommissie Medemblik - Opmeer 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding onderzoek 3 2 Inleiding, doelstelling
Nadere informatie