Businesscase reclamemast A2 zone

Transcriptie

1 Businesscase reclamemast A2 zone Oplegnotitie IJsselstein 29 maart

2 I n h o u d 1 Waar gaat het om. 2 Leeswijzer. 3 Aanleiding en achtergrond. 4 Opzet Business case. 5 Extern advies. 6 Kanttekeningen. 7 Conclusie en vervolgstappen. Bijlage: Advies Seinpost. 2

3 Oplegnotitie Businesscase reclamemast A2 1 Waar gaat het om. Het college van burgemeester en wethouders heeft een businesscase opgesteld voor het plaatsen van een reclamezuil langs de A2. Met de businesscase is inzicht ontstaan in de mogelijkheden van het genereren van reclame inkomsten door het benutten van de bijzondere ligging van gemeentelijk eigendom langs de A2 2 Leeswijzer. De kern van de businesscase wordt gevormd door het advies van Seinpost Adviesbureau BV Deze treft u bij deze oplegnotitie aan. In de oplegnotitie wordt kort ingegaan op de aanleiding en achtergrond (3) bij de businesscase en de opzet (4) en inhoud (5) ervan. Naar aanleiding van de conclusie van het rapport worden in onderdeel 6 enkele kanttekeningen gemaakt. De oplegnotitie sluit af met onderdeel 7 waar een conclusie wordt getrokken en ingegaan op mogelijke vervolgstappen. 3 Aanleiding en achtergrond. In de vergadering van de raad van 12 november 2015 is het college gevraagd een businesscase uit te werken voor het plaatsen van een reclamezuil langs de A2. Het college heeft deze businesscase toegezegd. Daarbij is ook toegezegd aandacht te besteden aan de aspecten duurzaamheid en verkeersveiligheid. Voorts heeft de raad gesteld dat hiervoor 7.000, - uit het voorbereidingskrediet A2 zone kan worden benut. 4 Opzet business case De businesscase is gericht op gebied dat op de onderstaande luchtfoto wit is omlijnd. Bij de aanvang van de businesscase kon worden geconstateerd dat voor IJsselstein de ontwikkeling van een reclamemast langs een van de belangrijkste rijkswegen nieuw, onbekend terrein is. Met die constatering werd duidelijk dat het allereerst gewenst is in een business case scherp te krijgen hoe het werkt en wat er bij komt kijken om een reclamemast langs de A2 te ontwikkelen. Door de bureaus Seinpost en Gubernare is via advisering ingegaan op deze hier in hoofdlijn beschreven punten. Vervolgens werd snel duidelijk dat de ontwikkeling van een mast met de impact zoals in de vergadering van de raad omschreven, kan worden aangemerkt als een ruimtelijke ontwikkeling die geschikt is om projectmatig te benaderen. Daarmee wordt bereikt dat per projectstap of -fase kan worden beoordeeld of het resultaat van een afgeronde fase voldoende perspectief biedt om de volgende stap richting de gewenste ontwikkeling te zetten en daarvoor middelen ter beschikking te stellen. Vanuit die constateringen is de businesscase opgezet als een verkenning naar de mogelijkheden van de ontwikkeling van een reclamemast langs rijksweg A2, inclusief mogelijke ontwikkelingsmodellen, waarbij die verkenning voldoende aanknopingspunten moet bieden voor besluitvorming. 3

4 5 Inhoud rapport Seinpost Vanuit deze opzet treft u bijgaand een rapportage van Seinpost Adviesbureau BV aan met daarin de volgende onderdelen Verkenning van regelgeving op rijks- en provinciaal bureau waar rekening mee moet worden gehouden, met onder meer verkeersveiligheid in relatie met de A2 en de Weg der Verenigde Naties Overzicht type masten en reclamemogelijkheden Verkenning inkomsten reclamezuil aan pacht en reclame. Het gaat daarbij om de investeringsopgave versus jaarlijkse opbrengsten Jurisprudentie (uitspraken rechtelijke macht) t.a.v. het plaatsen van reclamezuilen Een eerste indicatie over reclameopbrengsten en exploitatiemogelijkheden van de locatie in relatie met het aanbod in de directe omgeving. Conclusie rapport Zie hiervoor paragraaf 5 van het rapport. Hoofdpunten zijn: - De provinciale landschapsverordening (Lsv) belemmert op dit moment de ontwikkeling van een reclamemast langs de A2 - Formulering van randvoorwaarden/stedenbouwkundige eisen is wenselijk. - Er wordt veelal gekozen voor een ontwikkelingsmodel waarbij de gemeente faciliteert, via recht van opstal of pacht, en een derde, veelal landelijke partij, exploiteert. - Interessante uitzondering daarop is het bij Staphorst gehanteerde model. - Een voorzichtig geschatte retributie voor een reclamemast in het A2 gebied per jaar kan bedragen. - Het Nationaal Adviesbureau Buitenreclame (NABB)de gemeente kan begeleiden bij marktinventarisaties, contracten en aanbestedingen Inhoud advies Gubernare Bureau Gubernare is eveneens om advies gevraagd. Deze heeft vooral de vraag onderzocht of een reclamezuil langs de rijksweg A2 ter hoogte van IJsselsein door derden kan worden opgericht en geëxploiteerd. Gubernare noemt onder meer het volgende - In algemene zin ondersteunt het advies van Gubernare de constatering dat veelal wordt gewerkt volgens een model waarbij de gemeente faciliteert en een landelijk opererende partij ontwikkelt en exploiteert. - Reden daarvoor vermoedelijk is dat ontwikkelen en exploiteren van een mast een grote voorinvestering vraagt - Interessante uitzonderingen daarop zijn de reclamezuilen bij Eindhoven en Staphorst. - De Stichting Stadsmarketting i.o. op dit moment geen prioriteit geeft aan het doen van een investering aan een reclamezuil. - Het oprichten en exploiteren van een reclamezuil langs de A2 moeilijk is onder te brengen bij particuliere bedrijven/stichtingen in IJsselstein - Advies van het Nationaal Advies bureau Buitenreclame (NABB) over mogelijkheden en onmogelijkheden vanwege de complexe materie gewenst is. - Vermoedelijk de gemeenten Nieuwegein en Utrecht op dit moment eveneens onderzoek uitvoeren naar de ontwikkeling van een reclamezuil langs de A2. 6 Kanttekeningen De adviezen van Seinpost en Gubernare geven aanleiding in te gaan op de volgende punten 6.1 Beleidskader Bedrijven, maatschappelijke instellingen, overheden en andere instanties maken gebruik van een breed scala aan middelen om producten of diensten die ze aanbieden te promoten. Ondanks de sterk groeiende promotie via internet, lijken de min of meer traditionele fysieke reclamemasten hierin hun waarde te houden en lijkt hun rol zelfs iets toe te nemen. Voor een belangrijk deel zal de reden daarvan zijn dat door plaatsing van deze masten langs rijkswegen, een hoog aantal passanten, kijkers verzekerd is. De populariteit van de reclamemast wordt wellicht ook veroorzaakt doordat daarvoor door de gemeentelijke overheid meer plaatsingsruimte wordt geboden. Achtergrond daarvan lijkt dat in een periode waarin de gemeentelijke begroting onder druk staat, pacht inkomsten van een reclamemast een extra inkomstenbron vormen. Daarmee zijn in hoofdlijn de economische overwegingen die pleiten voor plaatsing van een reclamemast geschetst. Dat zijn echter niet de enige overwegingen bij een dergelijk besluit. Zonder daarin volledig te zijn, ook verkeersveiligheid, ruimtelijke kwaliteit, vormgeving, 4

5 lichthinder, landschap, historisch aanzicht, veiligheid, maatschappelijk draagvlak spelen bij plaatsing van een forse reclamemast een rol. Daar hoort in deze businesscase ook de strategisch grondpolitieke overweging bij dat reclamemasten binnen geschikte locaties op gemeentegrond worden gezet en het aantal masten, naar het zich laat aanzien, wordt beperkt tot één. Het resultaat van een dergelijke afweging kan zijn een beleidskader, besproken door de raad. Een dergelijk kader is niet alleen op zichzelf gewenst bij verdere locatie-ontwikkeling, maar ook met het oog op de planologische of bestemmingsplanprocedure die voor de plaatsing van een reclamemast zeer waarschijnlijk nodig is. 6.2 Rol gemeente. Indien er voor wordt gekozen daadwerkelijk een reclamemast te ontwikkelen, dan zal ook aandacht moeten worden besteed aan de vraag welke rol de gemeente daarbij wil spelen. Analoog aan de nota Grondbeleid, kiest de gemeente voor: - een actieve rol. - een faciliterende rol. - Een rol waarbij de gemeente samen met een marktpartij partner is (PPS-constructie). Een keuze daarin heeft te maken met de mate van sturing en regie die wordt gewenst en welke risico s worden aangegaan. Bij die keuze speelt ook de wens om door de ontwikkeling van een locatie voor een reclamemast een extra inkomstenbron voor de gemeente aan te boren en die bron zo optimaal mogelijk te benutten. Uit het rapport van Seinpost blijkt dat die inkomsten kunnen bestaan uit pachtopbrengsten en/of reclame opbrengsten. Als de gemeente er voor kiest zoveel mogelijk of alle inkomsten uit een locatie te incasseren dan lijkt een actieve rol van de gemeente voor de hand te liggen. In deze businesscase betekent dat kort gezegd ontwikkelen én exploiteren. In dat model zijn dan de kapitaallasten, exploitatiekosten en exploitatie risico s voor de gemeente. Indien de gemeente deze kosten en risico s niet wenst, dan past een faciliterende rol voor de gemeente. In dat model faciliteert de gemeente door gemeentegrond ter beschikking te stellen waarvoor pacht wordt betaald. Reclame-inkomsten, kapitaallasten, exploitatiekosten en risico s zijn dan voor de ontwikkelaar van de mast. Toegespitst op deze locatie zijn de volgende modellen denkbaar - Gemeente ontwikkelt en exploiteert - Gemeente faciliteert; landelijke mastexploitant ontwikkelt, exploiteert en betaalt pacht - Gemeente faciliteert; lokale of regionale ondernemer of partij ontwikkelt, exploiteert en betaalt pacht. Uit de advisering van Seinpost en Gubernare kan de conclusie worden getrokken dat veelal wordt gekozen voor het 2 e model; de gemeente faciliteert en een landelijke mastexploitant ontwikkelt en exploiteert. De forse voorinvestering die een mastontwikkeling vraagt zal daarvoor vermoedelijk een van de redenen zijn. Wellicht om die reden zijn er, zie advies Gubernare, op dit moment geen lokale partijen aanwezig die een dergelijke ontwikkeling zouden willen oppakken. Zowel Seinpost als Gubernare wijzen op het model dat bij de reclamezuil bij Staphorst (A28) is gehanteerd. Via dat model is door 40 lokale ondernemers en een investeerder een reclamezuil neergezet. Gubernare wijst voorts op de reclamezuil bij Eindhoven (A2). Het daar gehanteerde model komt er op neer dat de mast is gerealiseerd door de NV Brainport. Deze NV wordt gevormd door de gemeente Eindhoven en enkele andere gemeenten. Deze NV heeft ingezet voor de reclamezuil. De mast is met dat bedrag en een bijdrage van 10 sponsoren van ,- per donor neergezet. De gemeente ontvangt in dat model inkomsten via dividend. Zowel Seinpost als Gubernare merken op dat het verstandig is om in gesprek te gaan met het Nationaal Adviesbureau Buitenreclame (NABB). Een dergelijk gesprek in relatie met besluitvorming over de rol die de gemeente voor zich zelf ziet, komt als een van de eerste punten in beeld bij verdere stappen gericht op de daadwerkelijke realisatie van een locatie. 6.3 Landschapsverordening Provincie Utrecht 2011 (Lsv) Uit het rapport van bureau Seinpost blijkt kort samengevat dat de ontwikkeling van een reclamemast langs de rijksweg A2 kansen biedt in die zin dat daar mogelijk een nieuwe bron van inkomsten voor de gemeente kan worden aangeboord. Uit het rapport blijkt ook dat verdere stappen om die kansen te benutten op dit moment worden geblokkeerd door de Landschapsverordening Provincie Utrecht 2011 (Lsv). In het volgende onderdeel kort iets over de werking van de Lsv. Daarna enkele opties voor de vraag hoe met de Lsv om te gaan. Werking Kort gezegd is met deze provinciale verordening een verbod geïntroduceerd om borden, vlaggen, spandoeken, informatiezuilen en objecten in welke vorm dan ook te plaatsen in het landelijk gebied van de provincie. Van dit verbod kan via vergunningen of vrijstellingen worden afgeweken. Dit vergunningen en vrijstellingen systeem biedt echter geen mogelijkheden voor een mast of masten 5

6 beschreven in het rapport van Seinpost. De omvang van het landelijk gebied en dus het werkingsgebied van de Lsv is door de provincie gekoppeld aan de grens van de bebouwde kom volgens de Wegenwet. Deze grens wordt door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Dat betekent dus dat het gebied dat volgens de Wegenwet buiten de bebouwde kom valt, binnen het werkingsgebied van de Lsv valt. Aangezien de A2 zone buiten deze bebouwde kom ligt, is de Lsv van toepassing en geldt het verbod om in dat gebied informatiezuilen en objecten te plaatsen. Opties Uit het rapport van Seinpost en recente jurisprudentie blijkt dat het niet waarschijnlijk is dat Gedeputeerde Staten via een vergunning of vrijstelling op basis van de Lsv zullen willen meewerken aan een reclamemast langs de A2. Bij andere opties kan aan het volgende worden gedacht. Uit ambtelijke informatie bij de provincie blijkt dat het voornemen bestaat de Lsv dit jaar in die zin te wijzigen dat het werkingsgebied van de verordening wordt gekoppeld aan de rode contour volgens de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie en Verordening (PRS en PRV) en niet meer aan de hiervoor beschreven grens van de bebouwde kom volgens de Wegenwet. Aangezien de A2 zone binnen deze rode contour valt zou een dergelijke wijziging betekenen dat de Lsv-blokkade niet langer op het gebied rust. Het toepassen van deze optie betekent feitelijk niet meer dan het nauwkeurig volgen van de provincie. Een volgende optie is Gedeputeerde Staten te verzoeken de grens van de bebouwde kom zodanig te wijzigen dat de A2 zone binnen de grens van de bebouwde kom ingevolge de Wegenwet komt te liggen. Risico dat daarbij aanwezig is dat de provincie en/of derden daarmee op het spoor worden gezet dat dit verzoek niet zozeer is gelegen in het goed regelen van onderhoud en beheer van wegen in toekomstig stedelijk gebied maar in de strategisch grondpolitieke overweging dat reclamemasten binnen geschikte locaties op gemeentegrond worden gezet en het aantal masten, naar het zich laat aanzien, wordt beperkt tot één (zie onderdeel Beleidskader ). Om die situatie te vermijden kan aan de volgende strategie worden gedacht. De grens van de bebouwde kom ingevolge de Wegenverkeerswet dateert uit De bevoegdheid voor het vaststellen van deze grens ligt via een delegatiebesluit van de raad bij het college. Evenals bij de grens bebouwde kom volgens de Wegenwet, ligt de A2 zone buiten de grens van de bebouwde kom volgens de Wegenverkeerswet. Er zijn goede inhoudelijke redenen aan te dragen voor uw college om de grens bebouwde kom volgens de Wegenverkeerswet zo te wijzigen dat de A2 zone binnen de bebouwde kom valt. Gebruikelijk is dat gemeente en provincie bij vaststelling van de grenzen bebouwde kom gelijk optrekken en afstemmen. Reden daarvoor is het voorkomen van misverstanden over deze 2 komgrenzen. Dat leidt tot een strategie waarbij: Het college van B&W start met de voorbereiding van de grens van de bebouwde kom volgens de Wegenverkeerswet aan de oostzijde van IJsselstein, m.n. de A2 zone. Het college de provincie verzoekt deze komwijziging af te stemmen en te coördineren met een wijziging van de bebouwde komgrens volgens de Wegenwet 7 Conclusie en volgende stappen. Uit het rapport Seinpost blijkt, beknopt beschreven, dat de ontwikkeling van een reclamemast langs de rijksweg A2 kansen biedt in die zin dat daar mogelijk een nieuwe bron van inkomsten voor de gemeente kan worden aangeboord. In de advisering tekent zich daarbij een ontwikkelingsmodel af waarbij de gemeente faciliteert (en een retributie of pacht incasseert) en een landelijke partij ontwikkelt en exploiteert Uit het rapport Seinpost blijkt ook dat verdere stappen om die kansen te benutten op dit moment worden geblokkeerd door de Landschapsverordening Provincie Utrecht 2011 (Lsv). Bij de verdere stappen kan worden gedacht aan items als overleg met het Nationaal Adviesbureau Buitenreclame (NABB), Beleidskader en Rol gemeente. Het lijkt zinvol pas stappen in de richting benutting van die kansen te zetten als voldoende perspectief aanwezig is op het verdwijnen van de Lsv-blokkade. De gemeente kan daar nu actief aan werken door de bebouwde kom strategie te volgen zoals in het vorige onderdeel omschreven. Deze strategie is in gang gezet met de opstelling van de eveneens bij deze oplegnotitie behorende brief aan Gedeputeerde Staten. Daarnaast verdient het aanbeveling mogelijke initiatieven bij de provincie om de Lsv te wijzigen nauwkeurig te volgen. In dit proces kan besluitvorming over een volgende stap worden gestart zodra voldoende perspectief is op of zekerheid over de opheffing van de Lsv-blokkade. Uit de advisering van Gubernare komt ook naar voren dat de gemeenten Nieuwegein en Utrecht mogelijk eveneens bezig zijn met een onderzoek naar ontwikkeling van een reclamemast langs de A2. Dit legt enige tijdsdruk in die zin dat naarmate er meerdere locaties beschikbaar komen, door marktwerking mogelijke inkomsten voor een IJsselsteinse locatie afnemen. Onder meer om daar meer zicht op te krijgen en vanwege de complexiteit van de materie zal een oriënterend gesprek worden gevoerd met het bureau NABB. In dit proces is informatie verstrekken aan en terugkoppeling naar de gemeenteraad vanzelfsprekend. 6