Visie beveiliging. Ernst Wierenga Enschede, 10 maart 2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Visie beveiliging. Ernst Wierenga Enschede, 10 maart 2011"

Transcriptie

1 Visie beveiliging Ernst Wierenga Enschede, 10 maart 2011

2 Lunchlezing Visie beveiliging TenneT uur Introductie uur TenneT Algemeen + mogelijkheden uur Uitdaging: Beveiliging en windpark uur Ervaring TenneT door Arvind Srinivasan uur Vragen en afsluiting

3 Wat doet TenneT TSO? (1) Transportdiensten bewaken van de continuïteit van de Nederlandse elektriciteitsvoorziening en de leveringszekerheid (monitoring) zorgen voor adequate transportnetten beheren van transportnetten (380, 220, 150 en 110 kv) het op onpartijdige wijze beschikbaar stellen van deze netten voor elektriciteitstransporten Oplossen storingen (transportonderbrekingen) Bescherm- en herstelacties uitvoeren, regie voeren naar RNB s en overige aangeslotenen 3

4 Wat doet TenneT TSO? (2) Systeemdiensten verantwoordelijk voor de balanshandhaving: vraag = aanbod veiling van import- en exportcapaciteit optimale dienstverlening voor een goed functionerende elektriciteitsmarkt in Nederland en Noordwest-Europa Marktfacilitering door onder andere APX, NorNed, BritNed Bescherm- en herstelacties uitvoeren in samenwerking met omliggende TSO s Bescherm- en herstelacties uitvoeren en regie voeren naar RNB s, en overige aangeslotenen (na gedeeltelijke of gehele black-out) 4

5 Kerncijfers TenneT Verbindingen km Stations 370 Interconnecties 14 Medewerkers Eindverbruikers Opgesteld vermogen Omzet Winst 35 miljoen MW 2 miljard 72 miljoen 5

6 Energievoorziening

7 Netversterkingen noodzakelijk in Europa 2050: Road map European Climate Foundation 7

8 Investeringen TenneT NorNed BritNed Vierde verbinding Duitsland 380kV projecten: Randstad, Zuid-West, Noord-West NorNed2 COBRA Nord.Link Pilot projecten Niedersachsen: Wahle - Mecklar Ganderkesee St.Ulfe Diele - Niederrhein Visie beveiliging 10 maart

9 : Offshore verbindingen Duitsland 9

10 10

11 Innovatie Eerste gebruiker HVDC light (BorWin) Dynamic rating van verbindingen Langste gelijkstroom kabel ter wereld (NorNed) Wintrackmast kleiner EM-veld, betere inpassing Eerste ondergrondse kabelprojecten Amsterdam Rotterdam (20km) Pilotproject Niedersachsen (20km) Studies universiteit Hannover en Delft 11

12 Mogelijkheden TenneT Stage + Afstuderen Trainee (3 x 8 maanden op een afdeling) High Potential programma s Professioneel Leiding geven Verschil met andere beheerders (Liander, Enexis, Stedin, etc) Sterk internationaal gericht Diversiteit (Systeem, Markt/beurs) 380/220/150/110 kv net 12

13 Uitdagingen TenneT Grootschalige windparken N-1 veilig Europees elektriciteitsnet Markt/Beurs Samenwerking TSO s Blackout Security Service Centre (SSC) Beveiliging. 13

14 Europees Netwerk 14

15 15

16 Netstoring 4 November 2006 Het defect was ontstaan in Noord-Duitsland, in het controlegebied van Eon Netz. Een hoogspanningslijn diende te worden uitgeschakeld om een schip eronderdoor te laten varen. Daardoor raakten de lijnen overbelast en werd de Unie voor de coördinatie van de transmissie van elektriciteit opgesplitst in drie zones: west, oost en zuidoost. De westelijke zone had een tekort aan stroom en de oostelijke zone een teveel aan stroom. Om dit stroomgebrek in de westelijke zone te verhelpen, moest de automatische apparatuur klanten in de getroffen landen zonder stroom zetten. Frankrijk, 5 miljoen klanten geen stroom, Duitsland werden miljoenen klanten getroffen. In België, Nederland, Italië en Spanje zaten honderdduizenden klanten zonder electriciteit 16

17 4 november 2006, Das Boot 17

18 Conneforde - Diele substation Borken busbars decoupled 22:10:15 22:10:19 22:10:22 22:10:25 22:10:27 22:10:28 22:10:29 22:10:31 22:10: :10:31 18

19 19

20 Rol Technologie Centre Of Expertise Consultancy Innovatie Standaardisatie Vakgebieden: (primair, secundair, beveiliging, lijnen, kabels, bouwkunde, telecom) 20

21 Rol Technologie Centre Of Expertise Consultancy Innovatie Standaardisatie Vakgebieden: (primair, secundair, beveiliging, lijnen, kabels, bouwkunde, telecom) 21

22 Beveiliging, basis De zekeringen van de meterkast Snel en selectief afschakelen van gestoorde netdelen N-1 principe Betrouwbaar Waarborgen veiligheid 22

23 Rol beveiliging Afschakelen van kortsluitstromen Verloop kortsluitstroom Subtransient transient -- stationair 23

24 Rol beveiliging Transiëntenanalyse, twee aspecten: 1) De te blussen energie van de schakelaar Vergelijk IEC-ontwerpwaarde (bij uitschakelen op tijdstip t= 50 ms na kortsluiting) 2) Het DC-component van de kortsluitstroom Naast de te blussen energie hanteert de IEC de volgende norm met betrekking tot het DC-component: Bij uitschakeling van de schakelaar bij een nettijdconstante van 45 ms mag het percentage DC-component niet groter zijn dan 38 % 24

25 Beveiliging aansluiting Windpark Concept aansluitingeisen Visie beveiliging aansluiting Windpark Functie minimum impedantie Ziet de beveiliging de kortsluiting? Simulatiepakket PowerFactory 25

26 Eisen aansluiting Windpark (1) Visie beveiliging aansluiting Windpark Functie minimum impedantie Ziet de beveiliging de kortsluiting? Simulatiepakket PowerFactory 26

27 Eisen aansluiting Windpark (2) 27

28 Beveiligingsconcept aansluiting windpark 150 kv VS150kV Minimum Impedantie bev.. Minimum Spannings bev. Diff. bev. 1..Buchholz bev. Diff. bev kV VS 20kV 28

29 Beveiligingsconcept aansluiting windpark 150 kv VS150kV Minimum Impedantie bev.. Minimum Spannings bev. Diff. bev. 1..Buchholz bev. Diff. bev kV VS 20kV 29

30 . Principe Distantiebeveiliging I L 1; I L2; I L2; N U L 1; U L2; U L3; N L1 L2 L3 N Aanspreekelementen Z k U I k k t1 t2 t3 eindtijd tijdrelais Keuzeschakeling Meetorgaan Richtings bepaling uit Signalering Uitschakellogica Uit -commando 30

31 Impedantieberekening distantie G Z 1 S I SCC V SCC Z 1L R arc X X 1L Rarc 1 K RE Z ( Z 1S ES ) Z ( Z 1L EL ) Z 1 L Z Ph E V V V V V L1 V L2 R 2 R 1L i i L1 L L 1L SCC 1L SCC 1L R i L PhE 1L Ph 1L PhE SCC di dt dil dt 1 di dt Ph R1 SCC R EL L i E i L2 L R X EL R L iscc X L R L X k i L k R 1 1L 1 RE SSC 1L XE EL 1L L EL di dt 1L die dt di dt SCC dil dt SCC 2 R V R V SCC X Ph1 Ph2 sin K X 1L I SCC V 1 cos R R SCC Ph Ph2 K 1L I SCC sin R PhE V I SCC X PhE sin K X 1L I Ph K XE I E I SCC V cos PhE V I SCC PhE 1L I Ph K RE I E I SCC V V cos R R arc arc 31

32 Uitschakelzones distantiebeveiliging Eindtijd t 3 Zone3( Z 3 ) t 2 Zone2( Z 2 ) t 1 A Zone1( Z 1 ) B C D D D D Z Z Z 1 0, 85 Z A B 0,85( Z A 0,85 Z 2 B BC 0,85 ( Z 0,85 ( Z ) 0,85 Z 3 AB BC CD )) D Distantiebeveiliging A,B,C,D - Stations 32

33 Uitschakelkarakteristiek distantie +jx Station C t4, t5 Kortsluiting voorwaarts gericht Station B = Sluiting -R Station A +R = Z1, t1 = Z2, t2 Kortsluiting achterwaarts gericht = Z3, t3 -jx 33

34 Uitdaging beveiliging: Aansluiten windparken Studie Kunnen we de windpark aansluiten volgens huidige filosofie? Visie beveiliging Simulatiepakket PowerFactory Ziet de beveiliging de kortsluiting? Of 34

35 Taking power further 35

36 TenneT is de eerste grensoverschrijdende elektriciteitstransporteur van Europa. Met kilometer aan hoogspanningsverbindingen en 35 miljoen eindgebruikers in Nederland en Duitsland behoren we tot de top 5 elektriciteitstransporteurs van Europa. Onze focus is gericht op de ontwikkeling van een Noordwest-Europese energiemarkt en op de integratie van duurzame energie. Taking power further

Vision protection. Ernst Wierenga Enschede, 10 maart 2011

Vision protection. Ernst Wierenga Enschede, 10 maart 2011 Vision protection Ernst Wierenga Enschede, 10 maart 2011 Lunch session vision protection TenneT 12.30 uur Introduction 12.40 uur TenneT General and oppertunities 12.55 uur Challenge: Protection and wind

Nadere informatie

Voor Mens, Milieu en Markt

Voor Mens, Milieu en Markt Voor Mens, Milieu en Markt Corporate Social Responsibility (CSR) bij TenneT Derk-Jan Haverkamp, Nick van den Broek, Henk Sanders Arnhem, 26 april 2011 Kerncijfers Verbindingen 20.000 km Stations 370 Interconnecties

Nadere informatie

De rol van TenneT in de transitie naar duurzame energie. Peter Nieuwenhuijse Arnhem, 29 juni 2011

De rol van TenneT in de transitie naar duurzame energie. Peter Nieuwenhuijse Arnhem, 29 juni 2011 De rol van TenneT in de transitie naar duurzame energie Peter Nieuwenhuijse Arnhem, 29 juni 2011 TenneT TSO Elektriciteitstransporteur in Nederland en een deel van Duitsland In Nederland: Alle netten op

Nadere informatie

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek Toekomst volgens TenneT Klaas Hommes Arnhem, 25 april 2012 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen:

Nadere informatie

System Operations. 18-mei-2016. Jaap Hagen

System Operations. 18-mei-2016. Jaap Hagen Jaap Hagen TenneT in één oogopslag Enige grensoverschrijdende netbeheerder in Europa Hoofdkantoren in Arnhem en Bayreuth (Duitsland) Leveringszekerheid 99,9975% Efficiënt Robuust netwerk Geïntegreerd netbedrijf

Nadere informatie

Nieuwe 380kV hoogspanningslijnen

Nieuwe 380kV hoogspanningslijnen Nieuwe 380kV hoogspanningslijnen Waarom en Hoe? Ruben Rasing Arnhem, 25 april 2012 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen: In

Nadere informatie

Position Paper. Interconnectoren

Position Paper. Interconnectoren Position Paper Interconnectoren 2 Position Paper TenneT Position Paper Interconnectoren De Europese elektriciteitsmarkt is sterk in ontwikkeling. Landsgrenzen worden steeds minder belangrijk. Het grensoverschrijdende

Nadere informatie

Position Paper. Ondergrondse kabels en bovengrondse hoogspanningslijnen

Position Paper. Ondergrondse kabels en bovengrondse hoogspanningslijnen Position Paper Ondergrondse kabels en bovengrondse hoogspanningslijnen 2 Position Paper TenneT Position Paper Ondergrondse kabels en bovengrondse hoogspanningslijnen Bij hoogspanningslijnen vanaf 110 kv

Nadere informatie

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014 TenneT als netontwikkelaar op zee NWEA Winddag, TenneT als netontwikkelaar op zee 1. Introductie TenneT als netontwikkelaar 2. Integrale aanpak en netoptimalisatie nodig voor behalen duurzaamheidsdoelstellingen

Nadere informatie

Water en hoogspanning

Water en hoogspanning Water en hoogspanning een goede combinatie? Frank Wester Arnhem, 4 november 2013 Meerlaagse Veiligheid & Vitale Infrastructuur 4 november 2013 Meerlaagse Veiligheid & Vitale Infrastructuur Elektriciteit

Nadere informatie

TenneT in de energiemarkt

TenneT in de energiemarkt TenneT in de energiemarkt Klaas Hommes Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een ontruiming van het pand: Volg

Nadere informatie

Energie & Vermogen. Kansen voor aangeslotenen. Martijn Ophuis. 26-mei-2015

Energie & Vermogen. Kansen voor aangeslotenen. Martijn Ophuis. 26-mei-2015 Kansen voor aangeslotenen Martijn Ophuis Onderwerpen Ancillary Services Kenmerken Make or Buy? Uitdagingen Systeemdiensten FCR - Primaire Reserve FRR Regel-, Reserve- en Noodvermogen Herstelvoorziening

Nadere informatie

Position Paper. Gas Insulated Lines (GIL): niet in het vermaasde net

Position Paper. Gas Insulated Lines (GIL): niet in het vermaasde net Position Paper Gas Insulated Lines (GIL): niet in het vermaasde net 2 Position Paper TenneT Position Paper Gas Insulated Lines (GIL): niet in het vermaasde net GIL is in principe toepasbaar in zowel hoogspanningsstations

Nadere informatie

Netaansluiting Windparken

Netaansluiting Windparken Netaansluiting Windparken Wouter van den Akker Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een ontruiming van het pand:

Nadere informatie

Taking power further

Taking power further Taking power further 01 Geen licht, centrale verwarming, geen muziek uit de stereo, geen beeld op tv of internet. Misschien weet je helemaal niet wat dat is, geen stroom. Want stroom is heel vanzelfsprekend.

Nadere informatie

Position Paper. Aanleg ondergrondse 220- en 380 kv-kabels

Position Paper. Aanleg ondergrondse 220- en 380 kv-kabels Position Paper Aanleg ondergrondse 220- en 380 kv-kabels Geactualiseerde inzichten verkabelen Aanleg ondergrondse 220- en 380 kv-kabels In 2008 heeft TenneT aangegeven maximaal 20 km 380 kv-kabel verantwoord

Nadere informatie

Aansluitbeleid TenneT

Aansluitbeleid TenneT Aansluitbeleid TenneT Aansluitbeleid & Congestiemanagement Klaas Hommes Arnhem, 23 juni 2011 Aansluitbeleid TenneT Introductie Elektriciteitsmarkt Ontwikkelingen net Europees net Nederlands net Taken Tennet

Nadere informatie

Vermogensconversie bij TenneT

Vermogensconversie bij TenneT Vermogensconversie bij TenneT huidige ontwikkelingen Kees Koreman Arnhem, 24 maart 2014 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen:

Nadere informatie

KCD 2013. Netplanning tijdens turbulente tijden - geen sinecure! Gert van der Lee Arnhem, 4 maart 2014

KCD 2013. Netplanning tijdens turbulente tijden - geen sinecure! Gert van der Lee Arnhem, 4 maart 2014 KCD 2013 Netplanning tijdens turbulente tijden - geen sinecure! Gert van der Lee Arnhem, 4 maart 2014 Juridisch kader TenneT heeft wettelijke plicht om aangeslotenen voldoende transportcapaciteit te bieden.

Nadere informatie

TenneT. Strategie als netbeheerder op zee. Marco Kuijpers. Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015

TenneT. Strategie als netbeheerder op zee. Marco Kuijpers. Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015 TenneT Strategie als netbeheerder op zee Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015 Marco Kuijpers In deze presentatie TenneT in 20 seconden Netbeheerder op zee Stappen naar Net op zee Strategie TenneT

Nadere informatie

Brandweer en elektriciteit. Rien Boone, Johan Dirksen Arnhem, 14 september 2011

Brandweer en elektriciteit. Rien Boone, Johan Dirksen Arnhem, 14 september 2011 Brandweer en elektriciteit Rien Boone, Johan Dirksen Arnhem, 14 september 2011 Programma Gevaren van elektriciteit Voorbeelden van gevaren van elektriciteit Hoe zit het hoogspanningsnet in elkaar Veiligheidsmaatregelen

Nadere informatie

Vermogenselektronica in hoogspanningssystemen

Vermogenselektronica in hoogspanningssystemen Vermogenselektronica in hoogspanningssystemen Kees Koreman Inhoud De energietransitie Setting the scene War of currents: AC DC Converter technologie Voltage Source Converters De wind power hub Toekomstige

Nadere informatie

T-prognoses: nut en noodzaak

T-prognoses: nut en noodzaak T-prognoses: nut en noodzaak 1 Met deze folder willen wij u als klant van TenneT meer informatie geven over het nut en de noodzaak van T(transport)-prognoses. Wat zijn T-prognoses? T-prognoses staat voor

Nadere informatie

Seminar Risk Based Asset Management HS installaties

Seminar Risk Based Asset Management HS installaties Seminar Risk Based Asset Management HS installaties Oscar Tessensohn Inhoudsopgave Profiel Asset management bij TenneT Onderhoudsbeleid en vervangingsinvesteringen Toekomstige ontwikkelingen Profiel 1998

Nadere informatie

Inpassing van duurzame energie

Inpassing van duurzame energie Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014 doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De

Nadere informatie

Introductie. TenneT AMNL - IAM NL. Bob Okhuijsen. 27-september-2017

Introductie. TenneT AMNL - IAM NL. Bob Okhuijsen. 27-september-2017 Introductie TenneT AMNL - IAM NL 27-september-2017 Bob Okhuijsen Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een ontruiming

Nadere informatie

T-prognoses. nut en noodzaak

T-prognoses. nut en noodzaak nut en noodzaak : nut en noodzaak Wat zijn? staat voor Transportprognoses, oftewel een verwachting van het benodigde transport voor de levering of productie van elektriciteit. Producenten, regionale netbeheerders

Nadere informatie

Even voorstellen. Circa kilometer hoogspanningsverbindingen. 454 hoogspanningsstations. 3,3 miljard euro jaaromzet

Even voorstellen. Circa kilometer hoogspanningsverbindingen. 454 hoogspanningsstations. 3,3 miljard euro jaaromzet TenneT in het kort Even voorstellen Circa 22.000 kilometer hoogspanningsverbindingen 454 hoogspanningsstations 3,3 miljard euro jaaromzet 182.000 km² verzorgingsgebied Ongeveer 3.000 medewerkers 99,99%

Nadere informatie

Wintrack. een magneetveldarme, esthetische hoogspanningslijn. Gerrit Boudewijn. 5-april-2016

Wintrack. een magneetveldarme, esthetische hoogspanningslijn. Gerrit Boudewijn. 5-april-2016 een magneetveldarme, esthetische hoogspanningslijn Gerrit Boudewijn Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een

Nadere informatie

TenneT Offshore Maintenance

TenneT Offshore Maintenance TenneT Offshore Maintenance Martijn de Ruiter TenneT hoogspanningsnet Grensoverschrijdende TSO 21000km HS lijn 41milj eindgebruikers 99,999% beschikbaarheid 1500km Noorzeekust!! Offshore aansluitingen

Nadere informatie

Elektriciteitsmarkt nu en in de toekomst. Klaas Hommes Arnhem, 20 maart 2013

Elektriciteitsmarkt nu en in de toekomst. Klaas Hommes Arnhem, 20 maart 2013 Elektriciteitsmarkt nu en in de toekomst Klaas Hommes Arnhem, 20 maart 2013 Transitie Veranderingen in productie Veranderingen in balancering Nieuwe kansen Vergroening 20-03-2013 2 Agenda - TenneT - Energiemarkt

Nadere informatie

TenneT investeert in leveringszekerheid en energietransitie

TenneT investeert in leveringszekerheid en energietransitie Arnhem, 13 maart 2015 TenneT investeert in leveringszekerheid en energietransitie TenneT investeert EUR 2,3 miljard in 2014. Investeringsplan komende 10 jaar bedraagt circa EUR 20 miljard Underlying bedrijfsresultaat

Nadere informatie

Aspecten van leveringszekerheid en netveiligheid in het 380 kv-net. Verantwoord en innovatief ondergronds

Aspecten van leveringszekerheid en netveiligheid in het 380 kv-net. Verantwoord en innovatief ondergronds Aspecten van leveringszekerheid en netveiligheid in het 380 kv-net Verantwoord en innovatief ondergronds Aspecten van leveringszekerheid en netveiligheid in het 380 kv-net Samenvatting Toepassing 380 kv

Nadere informatie

Elke schakel even sterk

Elke schakel even sterk Ketenveiligheid voldoende op agenda van overheid en bedrijf? Ben Voorhorst TenneT Eerste grensoverschrijdende netbeheerder in Europa 22.000 km hoogspanningslijnen 41 miljoen eindgebruikers, ca. 3.000 medewerkers

Nadere informatie

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2015

Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2015 Scenario s voor netberekeningen Gert van der Lee KCD scenario s: Nieuwe aanpak Verschuiving van voorspellende naar exploratieve varianten Voordeel: beter inzicht in effect individuele parameters voorkomen

Nadere informatie

Richtsnoeren betreffende capaciteitstoewijzing op de langere termijn

Richtsnoeren betreffende capaciteitstoewijzing op de langere termijn Richtsnoeren betreffende capaciteitstoewijzing op de langere termijn Forward Capacity Allocation (FCA) Guideline Sector bijeenkomst 4 februari 2016 1 FCA Verordening Inwerkingtreding Doel comitologie stemming:

Nadere informatie

Reguleringskader Energie & Vermogen

Reguleringskader Energie & Vermogen Reguleringskader Energie & Vermogen Tariefconsequenties voorstellen TenneT Teun van Biert Den Haag, 6 december 2012 Overzicht 1 Algemeen 2 Samenvatting voorstellen 3 Tariefconsequenties 4 Budget rolling

Nadere informatie

Nieuwe hoogspanningsverbinding vanuit Borssele. Zuid West

Nieuwe hoogspanningsverbinding vanuit Borssele. Zuid West Zuid West Nieuwe hoogspanningsverbinding vanuit Borssele De ministeries van Economische Zaken en VROM werken samen met TenneT TSO B.V. aan de Zuid-West 380 kv-verbinding. De landelijk netbeheerder TenneT

Nadere informatie

20 Transportbalans 06

20 Transportbalans 06 2 Transportbalans 6 Vol energie In deze uitgave maakt TenneT TSO B.V. de balans op over 26 inzake de voornaamste technische bedrijfsresultaten. Niet alleen zijn gegevens vermeld over onze infrastructurele

Nadere informatie

REG2017. TenneT s visie op doelen tariefregulering en setting the agenda. Jan-Paul Dijckmans. 19-juni-2015

REG2017. TenneT s visie op doelen tariefregulering en setting the agenda. Jan-Paul Dijckmans. 19-juni-2015 TenneT s visie op doelen tariefregulering en setting the agenda Jan-Paul Dijckmans TenneT s visie en agenda Deel 1: Doelen tariefregulering en afwegingskader Deel 2: Nieuwe taken / elementen tariefregulering

Nadere informatie

Regulering inkoopkosten energie en vermogen

Regulering inkoopkosten energie en vermogen Reactie TenneT Jan-Paul Dijckmans Regulering inkoopkosten E&V Huidige regulering: 1. Budgetregulering met bonus malus en gedeeltelijke nacalculatie 2. Geen statische en dynamische efficiëntie Te overwegen

Nadere informatie

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen storing Diemen

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen storing Diemen OPDRACHTGEVER AUTEUR TenneT TenneT VERSIE 1.0 VERSIE STATUS Definitief PAGINA 1 van 7 Samenvatting, conclusies en aanbevelingen storing Diemen 27 maart 2015 te Diemen 380 kv PAGINA 2 van 7 Voorwoord Op

Nadere informatie

Europese schakel NorNedvoor de toekomst

Europese schakel NorNedvoor de toekomst NorNedvoor de Europese schakel toekomst NorNed Europese schakel voor de toekomst Elektriciteit is vanzelfsprekend in ons dagelijks leven. Zonder er verder bij stil te staan gaat het licht aan, pruttelt

Nadere informatie

Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2013

Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2013 Kwaliteits- en Capaciteitsplan 2013 Bevindingen van de marktconsultatie Team Long term Grid Planning Arnhem, 11 september 2013 Inhoudsopgave Vraagontwikkeling Ontwikkelingen grootschalige productievermogen

Nadere informatie

Impact energietransitie

Impact energietransitie Impact energietransitie Marktontwikkelingen en TSO-perspectief Ben Voorhorst - COO VEMW, 12 juni 2014 Onderwerpen TenneT algemeen Opmars duurzaam in Duitsland én Nederland Uitdaging inpassing renewables

Nadere informatie

Uitdagingen van Wind en Zon inpassing 28 november 2014

Uitdagingen van Wind en Zon inpassing 28 november 2014 Uitdagingen van Wind en Zon inpassing 28 november 2014 Ben Voorhorst COO TenneT 1 Onderwerpen TenneT algemeen Aandeel duurzaam Uitdaging inpassing duurzaam: - invloed weer - balanshandhaving - prijsontwikkeling

Nadere informatie

Hoogspanningsstations. Knooppunten in onze elektriciteitsvoorziening

Hoogspanningsstations. Knooppunten in onze elektriciteitsvoorziening Hoogspanningsstations Knooppunten in onze elektriciteitsvoorziening Inhoud Wat is een hoogspanningsstation? Details van het hoogspanningsstation 7 Onmisbaar in onze samenleving Inpassing in de omgeving

Nadere informatie

Verbinding naar de toekomst. Visie2030

Verbinding naar de toekomst. Visie2030 Verbinding naar de toekomst Visie2030 Visie2030 Waarom een Visie2030? TenneT werkt continu aan een betrouwbaar en adequaat hoogspanningsnet. Om goed in te spelen op de behoeftes van de Nederlandse maatschappij,

Nadere informatie

TenneT. raking power further. Actualisatie van visie op ondergrondse aanleg 380kV. Geachte heer Kamp,

TenneT. raking power further. Actualisatie van visie op ondergrondse aanleg 380kV. Geachte heer Kamp, TenneT raking power further Postbus 718, 6800 AS Arnhem, Nederland 20 maart 2015 De Minister van Economische Zaken ONZE REFERENTIE DIR 2015002 de heer H.G.J. Kamp Postbus 20101 2500 EC DEN HAAG BEHANDELD

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Werken aan hoogspanning Netuitbreiding 150 kv-net Centrum - Marconistraat Centrum - Marconistraat Werken aan netuitbreiding COBRAcable (Denemarken) NorNed (Noorwegen) Eemshaven Meeden Netuitbreiding 150

Nadere informatie

Hoogspannings- lijnen

Hoogspannings- lijnen Hoogspanningslijnen 2 Een nieuwe hoogspanningsverbinding leggen we niet zo maar aan. We onderzoeken eerst nauwkeurig welk tracé en welke technische uitvoering het beste is. Dat gebeurt door een zorgvuldige

Nadere informatie

Transportbalans 2008

Transportbalans 2008 Transportbalans 28 Vol energie In de jaarlijkse Transportbalans presenteert TenneT TSO de voornaamste technische bedrijfsresultaten. Er zijn niet alleen gegevens vermeld over onze infrastructurele bedrijfsmiddelen,

Nadere informatie

17/18. TenneT Today. 20 jaar powering society. Elektriciteit binnen handbereik, 24/7. Elektriciteit transporteren over land en zee TENNET TODAY 1

17/18. TenneT Today. 20 jaar powering society. Elektriciteit binnen handbereik, 24/7. Elektriciteit transporteren over land en zee TENNET TODAY 1 17/18 TENNET TODAY 1 TenneT Today 20 jaar powering society Elektriciteit binnen handbereik, 24/7 Elektriciteit transporteren over land en zee En toen was er LICHT WIJ ZIJN TENNET Kunt u zich een wereld

Nadere informatie

Versterken 150kV-net Zeeuws-Vlaanderen

Versterken 150kV-net Zeeuws-Vlaanderen Nut- en noodzaak project Ir. J.A. (Jorrit) Bos - Netstrateeg Inhoud Introductie en aanleiding Overzicht Zeeuws-Vlaanderen Wet- en regelgeving Aanleiding voor het project Afgevallen oplossingsrichtingen

Nadere informatie

Position Paper. Uitkoopbeleid bij nieuwe bovengrondse hoogspanningslijnen

Position Paper. Uitkoopbeleid bij nieuwe bovengrondse hoogspanningslijnen Position Paper Uitkoopbeleid bij nieuwe bovengrondse hoogspanningslijnen Een zeer belangrijk uitgangspunt bij het bepalen van een nieuw tracé voor een bovengrondse hoogspanningsverbinding is afstand houden

Nadere informatie

SmartGrid in de praktijk*:

SmartGrid in de praktijk*: Round Table event February 2014 Smartgrid in de praktijk oct 2012 26 februari 2014 SmartGrid in de praktijk*: De uitdagingen: o Energiecollectieven o Systeem stabiliteit o Cybersecurity * deze presentatie

Nadere informatie

Ontwikkelingen naar een duurzame energiemarkt. Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014

Ontwikkelingen naar een duurzame energiemarkt. Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014 Ontwikkelingen naar een duurzame energiemarkt Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014 Transitie Veranderingen in productie Veranderingen in balancering Nieuwe kansen Vergroening 20-03-2013 2 Ontwikkeling: transitie

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien Uitgebreid onderzoek

Nadere informatie

Grootschalige energie-opslag

Grootschalige energie-opslag Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien TenneT participeert in

Nadere informatie

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving

Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Energietransitie biedt kansen in de gebouwde omgeving Enexis: energie in goede banen Even if you doubt the evidence, providing incentives for energy-efficiency and clean energy are the right thing to do

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Werken aan hoogspanning Versterken 150 kv-net Tilburg Zuid Tilburg West Oosteind a Tilburg West Tilburg Noord Tilburg Zuid Tilburg West Tilburg Zuid Werken aan netversterking en netuitbreiding COBRAcable

Nadere informatie

Wat is de huidige situatie?

Wat is de huidige situatie? 2 Wat is de huidige situatie? - Groeiende behoefte aan elektrische energiekwaliteit - Nieuwe technologieën verstoren deze kwaliteit - Apparatuur wordt steeds gevoeliger voor verstoringen - Steeds meer

Nadere informatie

ZX- Ronde. Zondag 16 januari 2011. The battle of Current returns!!!

ZX- Ronde. Zondag 16 januari 2011. The battle of Current returns!!! ZX- Ronde. Zondag 16 januari 2011 The battle of Current returns!!! In één van mijn verhaaltje ging over the battle of current. De strijdt tussen het wisselstroomsysteem van Westinghouse met Nicolai Tesla

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Eemshave Meed Werken aan hoogspanning Netversterking en netuitbreiding 110 kv-net Harculo - Hengelo COBRAcable (enemarken) NorNed (Noorwegen) Hollandse Kust (noord) Alpha Beverwijk Ens Zwolle Hollandse

Nadere informatie

20 Transportbalans 04

20 Transportbalans 04 2 Transportbalans 4 Vol energie In deze uitgave maakt TenneT de balans op over 24 inzake de voornaamste technische bedrijfsresultaten. Niet alleen zijn gegevens vermeld over ons landelijk transportnet,

Nadere informatie

Hoogspanningsnet. 8-november Peter Nieuwenhuijse

Hoogspanningsnet. 8-november Peter Nieuwenhuijse Peter Nieuwenhuijse Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een ontruiming van het pand: Volg de vluchtroute zoals

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Eemshave Meed Werken aan hoogspanning Netversterking en netuitbreiding 110 kv-net Harculo - Hengelo COBRAcable (enemarken) NorNed (Noorwegen) Hollandse Kust (noord) Alpha Beverwijk Ens Zwolle Harculo -

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Eemshave Meed Werken aan hoogspanning Netversterking en netuitbreiding 110 kv-net Harculo - Hengelo COBRAcable (enemarken) NorNed (Noorwegen) Hollandse Kust (noord) Alpha Beverwijk Ens Zwolle Harculo -

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Werken aan hoogspanning Versterken 150 kv-net Lutterade-Born-Maasbracht COBRAcable (Denemarken NorNed (Noorwegen) Hollandse Kust (noord) Alpha Beverwijk Ens Zwolle Hollandse Kust (zuid) Alpha Hollandse

Nadere informatie

Reguleringskader Energie & Vermogen. Teun van Biert Den Haag, 14 november 2012

Reguleringskader Energie & Vermogen. Teun van Biert Den Haag, 14 november 2012 Reguleringskader Energie & Vermogen Teun van Biert Den Haag, 14 november 2012 Overzicht 1 Doelen 2 Producten inkoop E&V 3 Marktontwikkelingen 4 Reguleringmethodiek E&V 5 Transporttaak 6 Systeemtaak 7 Voorstellen

Nadere informatie

Ronde tafel Geertruidenberg TenneT projecten

Ronde tafel Geertruidenberg TenneT projecten Bijpraatmoment gemeenteraad Geertruidenberg 11 september 2018 Susan van den Berg William Hartman William Hartman 1. Planproces ZWO 380 kv Oost 2. Planproces verkabeling 150 kv Geertruidenberg 3. Transformatorvervanging

Nadere informatie

09 april 2015 Joulz, Utrecht. Maintenance for Energy

09 april 2015 Joulz, Utrecht. Maintenance for Energy 09 april 2015 Joulz, Utrecht Maintenance for Energy Uitdagingen van de Netbeheerder Verantwoord investeren in onzekerheid. (Th.A.M. de Bruin) CAPEX realisatie programma Voorjaar 2015 Vanzelfsprekend, toch?

Nadere informatie

Wonen nabij hoogspanning. Elektrische en magnetische velden

Wonen nabij hoogspanning. Elektrische en magnetische velden Wonen nabij hoogspanning Elektrische en magnetische velden 2 Inhoud Wat zijn elektrische enmagnetische velden? 4 Elektrische en magnetische velden 4 Frequentie 4 Elektromagnetisch spectrum 5 Verschillende

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Werken aan hoogspanning Netuitbreiding 150 kv-net ordrecht Merwedehaven - Alblasserdam ordrecht Merwedehaven - Alblasserdam Werken aan netuitbreiding COBRAcable (enemarken) NorNed (Noorwegen) Eemshaven

Nadere informatie

Systeemaspecten en Netintegratie. Ralph Hendriks (TU Delft, Siemens AG)

Systeemaspecten en Netintegratie. Ralph Hendriks (TU Delft, Siemens AG) Systeemaspecten en Netintegratie Ralph Hendriks (TU Delft, Siemens AG) Inhoud Systeemaspecten Balanshandhaving met wind Netintegratie Stand van de techniek Overzicht ontwerpaspecten Clusteren en combineren

Nadere informatie

Aansluiten op het Nederlandse hoogspanningsnet

Aansluiten op het Nederlandse hoogspanningsnet Aansluiten op het Nederlandse hoogspanningsnet Wat TenneT voor u kan betekenen Kompas voor samenwerking RCR EZK - TenneT 1 Inleiding De energietransitie zorgt in heel Europa voor nieuwe dynamiek in de

Nadere informatie

Investment Budgets. Teun van Biert Den Haag, 7 december 2012

Investment Budgets. Teun van Biert Den Haag, 7 december 2012 Investment Budgets Teun van Biert Den Haag, 7 december 2012 Agenda Introductie investeringsbudgetten: 1. Huidige regulering 2. T-0 / investeringsbudgetten 3. Investeringsportfolio en liquiditeitsproblematiek

Nadere informatie

NET OP ZEE HOLLANDSE KUST (WEST BETA)

NET OP ZEE HOLLANDSE KUST (WEST BETA) NET OP ZEE HOLLANDSE KUST (WEST BETA) Werksessie offshore 14-maart-2019 Opening Arcadis 2016 27-3-2019 Opening 1. Opening, toelichting agenda, doel van de dag en spelregels door facilitator 2. Voorstelronde

Nadere informatie

Project Stevin & project Nemo in Zeebrugge Elia investeert in een zekere en duurzame elektriciteitsbevoorrading

Project Stevin & project Nemo in Zeebrugge Elia investeert in een zekere en duurzame elektriciteitsbevoorrading Project Stevin & project Nemo in Zeebrugge Elia investeert in een zekere en duurzame elektriciteitsbevoorrading ELIA Project Stevin & project Nemo in Zeebrugge Het project Stevin tussen Zeebrugge en Zomergem

Nadere informatie

Licht in de Randstad óók na De nieuwe Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding

Licht in de Randstad óók na De nieuwe Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding Licht in de Randstad óók na 2010 De nieuwe Randstad 380 kv-hoogspanningsverbinding De ministeries van Economische Zaken en VROM werken samen met TenneT aan de Randstad 380 kv-verbinding. Licht in de Randstad

Nadere informatie

Gelijkstroomnet in Nederland

Gelijkstroomnet in Nederland CONCEPT TER DISCUSSIE Gelijkstroomnet in Nederland Publieke gelijkstroomdienst mogelijk maken Plan van Aanpak AM Realisatie & Aanbesteding Programma Gelijkstroom CONCEPT TER DISCUSSIE Again a war of currents?

Nadere informatie

COB: Flexival kabels en leidingen

COB: Flexival kabels en leidingen COB: Flexival kabels en leidingen Rol Netbeheerder binnen de Regionale Energie Strategie (RES) Jos Lemmens 12-4-2019 (Newsroom 15:00-15:45) Inhoud Introductie ENEXIS groep Veranderend Energielandschap

Nadere informatie

Visie2030. Addendum Ontsluiting procesinformatie

Visie2030. Addendum Ontsluiting procesinformatie Visie2030 Addendum Ontsluiting procesinformatie Introductie Voor u ligt de Visie2030, een langetermijnvisie op de ontsluiting van procesinformatie die afkomstig is van de stations en van het elektriciteitsnet

Nadere informatie

Elektrische beïnvloedingen kruisende 150 kv hoogspanningsverbinding op spoorlijn Amsterdam - Woerden

Elektrische beïnvloedingen kruisende 150 kv hoogspanningsverbinding op spoorlijn Amsterdam - Woerden 1 1 INLEIDING In het geval van een hoogspanningsverbinding in de (directe nabijheid) van een spoorlijn moet rekening worden gehouden met de elektrische beïnvloeding van de hoogspanningsverbinding op de

Nadere informatie

_ PROVINCIE FLEVOLAND

_ PROVINCIE FLEVOLAND _ PROVINCIE FLEVOLAND Mededeling Onderwerp Gedeeltelijke transportbeperkingen op energie-infrastructuur in Flevoland Kern mededeling: Liander kondigt aan dat het genoodzaakt is om een tijdelijke (gedeeltelijke)

Nadere informatie

Duurzame elektriciteitsverbinding tussen Nederland en Denemarken

Duurzame elektriciteitsverbinding tussen Nederland en Denemarken Endrup (Denemarken) 1 Nederlandse netkaart met de toekomstige buitenlandverbinding DK Duurzame elektriciteitsverbinding tussen Nederland en Denemarken COBRAcable De Nederlandse en Deense beheerders van

Nadere informatie

Datum 26 oktober 2012 Betreft Beantwoording vragen Kamerlid Mulder (CDA) over capaciteitsheffing energieleveranciers

Datum 26 oktober 2012 Betreft Beantwoording vragen Kamerlid Mulder (CDA) over capaciteitsheffing energieleveranciers > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Energie, Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594

Nadere informatie

EU-204 Ruimtelijke Ordening

EU-204 Ruimtelijke Ordening EU-204 Ruimtelijke Ordening Mats Horstink / Rick Mulling Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen we uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen. In geval van een ontruiming

Nadere informatie

Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance

Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance Domineren kosten infrastructuur de factuur van de toekomst? Martien Visser Lector Energietransitie Hanzehogeschool - Entrance Energie infrastructuur (deze lezing) Verband tussen benutting, kosten en marktprijzen

Nadere informatie

Activiteitenplan 380 kv hoogspanningsstation Vijfhuizen

Activiteitenplan 380 kv hoogspanningsstation Vijfhuizen NOTITIE AAN Dienst Regelingen VAN Sara Zehenpfenning ONDERWERP Activiteitenplan 380 kv hoogspanningsstation Vijfhuizen TER BESLUITVORMING TER INFORMATIE Activiteitenplan 380 kv hoogspanningsstation Vijfhuizen

Nadere informatie

Werken aan hoogspanning

Werken aan hoogspanning Werken aan hoogspanning Versterken 150 kv-net Woensdrecht Bergen op Zoom Woensdrecht Bergen op Zoom Werken aan hoogspanning COBRAcable (enemarken) NorNed (Noorwegen) Eemshaven Versterken 150 kv-net Woensdrecht

Nadere informatie

Notitie Nut & Noodzaak. Zuid-West 380 kv Oost

Notitie Nut & Noodzaak. Zuid-West 380 kv Oost Notitie Nut & Noodzaak Zuid-West 380 kv Oost PROJECTNUMMER 002.678.20 AUTEUR Gert Aanhaanen VERSIE 1.0 VERSIE STATUS Definitief PAGINA 1 van 11 Notitie Nut & noodzaak Zuid-West 380 kv Oost PAGINA 2 van

Nadere informatie

Besluit. Geschilbesluit Crown Van Gelder

Besluit. Geschilbesluit Crown Van Gelder Besluit Geschilbesluit Crown Van Gelder Ons kenmerk Zaaknummer : ACM/UIT/493003 : ACM/17/024896 Besluit van de Autoriteit Consument en Markt als bedoeld in artikel 51, tweede lid, van de Elektriciteitswet

Nadere informatie

Startnotitie voor de milieueffectrapportage. Samenvatting. Hoogspanningsverbinding Doetinchem-Wesel 380kV Traject Doetinchem Duitse grens

Startnotitie voor de milieueffectrapportage. Samenvatting. Hoogspanningsverbinding Doetinchem-Wesel 380kV Traject Doetinchem Duitse grens Samenvatting Startnotitie voor de milieueffectrapportage Hoogspanningsverbinding Doetinchem-Wesel 380kV Traject Doetinchem Duitse grens De ministeries van Economische Zaken en VROM werken samen met TenneT

Nadere informatie

Zelfherstellend netwerk. Schneider Klantendag, Hoofddorp, 4-6-2013 Dr. Ir. Edward Coster

Zelfherstellend netwerk. Schneider Klantendag, Hoofddorp, 4-6-2013 Dr. Ir. Edward Coster Zelfherstellend netwerk Schneider Klantendag, Hoofddorp, 4-6-2013 Dr. Ir. Edward Coster Inhoud Aanleiding Automatiseringsbeleid Project scope Zelfherstellend netwerk Technisch concept Testproces Lessons

Nadere informatie

Uitgangspunten aanleg hoogspanningslijnen

Uitgangspunten aanleg hoogspanningslijnen Hoogspanningslijnen Hoogspanningslijnen Een nieuwe hoogspanningsverbinding wordt niet zomaar aangelegd. Eerst wordt nauwkeurig onderzocht welk tracé en welke technische uitvoering het beste is. Dat gebeurt

Nadere informatie

Smart Grids Varianten en voorbeelden

Smart Grids Varianten en voorbeelden Smart Grids Varianten en voorbeelden Prof.dr.ir. Han Slootweg Enexis Technische Universiteit Eindhoven Nieuwjaarsbijeenkomst 26 januari 2011 Agenda Over Enexis en de TU/e Smart Grids: een definitie Doelstellingen

Nadere informatie

16/17. TenneT Today. Elektriciteit transporteren en de maatschappij draaiende houden. Verbindingen aanleggen over grenzen heen

16/17. TenneT Today. Elektriciteit transporteren en de maatschappij draaiende houden. Verbindingen aanleggen over grenzen heen 16/17 TenneT Today Elektriciteit transporteren en de maatschappij draaiende houden Verbindingen aanleggen over grenzen heen De overgang mogelijk maken van traditionele naar hernieuwbare energiebronnen

Nadere informatie

NET OP ZEE HOLLANDSE KUST (WEST BETA) Werksessie 2 offshore

NET OP ZEE HOLLANDSE KUST (WEST BETA) Werksessie 2 offshore NET OP ZEE HOLLANDSE KUST (WEST BETA) Werksessie 2 offshore 28-maart-2019 Opening 1. Opening, toelichting agenda en verslag 2. Alternatieven 3. Beoordelingskader 4. Participatie en planning 5. Afsluiting

Nadere informatie