gemeente Eindhoven Onderwerp: Brainport Development. Input Jaarplan 2015.

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven Inboeknummer 14bst01254 Dossiernummer augustus 2014 Commissie notitie Onderwerp: Brainport Development. Input Jaarplan Inleiding Brainport staat voor het economische succes van onze hightechregio, in Nederland, Europa en in de wereld. Met onze Brainportaanpak, -strategie en haar unieke model van samenwerken hebben wij een hernieuwd, stevig en duurzaam fundament gelegd onder onze hoogwaardige maakindustrie. Zij is de banenmotor voor onze stad en de regio Zuidoost-Brabant. Het goede voorzieningenniveau voor al onze inwoners vindt daarin zijn basis. De erkenning van Brainport laat zich niet alleen zien in bovengemiddelde groeicijfers. Nationaal en internationaal trekt Brainport de aandacht van studenten, kenniswerkers, ondernemers en investeerders met hoge noteringen in gezaghebbende rankings. Een greep hieruit. Nog dit voorjaar zet fdi Intelligence Eindhoven op plaats 3 -na Londen en Helsinki- als beste regio in Europa om in te investeren. In 2013 roemt het Amerikaanse zakenblad Forbes Eindhoven als meest innovatieve stad van de wereld. In 2012 eert Fortune Magazine Eindhoven als potentiële nieuwe Sillicon Valley, meest interessante stad voor startups wereldwijd. In 2011 roept het Intelligent Community Forum Brainport regio Eindhoven uit tot World s Smartest Region, waarmee Brainport wordt geplaatst tussen steden als New York, Seoul, Singapore, Stockholm en Taipei. In 2010, tot slot, krijgt het samenwerkingsmodel Europese erkenning met de Eurocities Award. Deze erkenning betaalt zich uit. Als voorbeeld noemen wij de sterke toename in het aantal Taiwanese bedrijven dat zich de voorbije jaren in Brainport nieuw heeft gevestigd dan wel heeft uitgebreid. Vanaf 2011 zijn er 12 nieuwe Taiwanese bedrijven bijgekomen; 6 gevestigde bedrijven hebben substantieel uitgebreid. De kern van Brainport is onze stad. Binnen Brainport regio Eindhoven heeft onze stad, en daarmee uw raad, een belangrijke rol in het succes ervan. Vanaf medio 2011 spreken wij met u jaarlijks in september over onze inbreng in de jaarplannen van de stichting Brainport, onze Triple Helixsamenwerking voor de economische structuurversterking van Brainport regio Eindhoven, en daarvan afgeleid de inzet daarop van uitvoeringsorganisatie Brainport Development NV. Dat doen wij met een commissienotitie, die wij sinds vorig jaar ook in aanwezigheid van de algemeen directeur van Brainport Development met u bespreken. Zo brengen wij

2 u in de bestaande governancestructuur, waarin de jaarplannen Triple Helix worden bepaald, nadrukkelijk in positie. Zoals gebruikelijk baseren wij ons op de meerjarenstrategie van de stichting Brainport en kijken wij om naar jaarverslag en -rekening van Brainport Development. Dit jaar is de situatie evenwel anders. Zoals in de raadsinformatiebrief van 25 april jl. (bijlage 1) ook al aangegeven, werkt het bestuur van de stichting Brainport dit jaar aan een herijking van haar meerjarige strategie voor Brainport regio Eindhoven. Naar het aanziet is deze einde 2014 gereed. In deze notitie werken wij ons standpunt met betrekking tot het jaarplan 2015, de nieuwe strategie van de stichting Brainport en welk proces wij voor ons zien om ook u daarin te betrekken verder uit. b Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Advies gevraagd aan de commissie om Gevraagd wordt u uit te spreken over de commissienotitie, met name omtrent ons in de notitie opgenomen standpunt 1. voor 2015 en erna een nieuwe strategie te formuleren en een gerichte lobby op basis van de door de stichting Brainport in Brainport for Next Generation en ons coalitieakkoord benoemde thema s; 2. daartoe in het jaarplan 2015 voldoende ruimte open te houden, zolang het huidige jaarplan wordt gecontinueerd; 3. in de nieuwe strategie het instrument van living labs centraal te stellen, 4. de Triple Helix door te ontwikkelen naar een open en inclusief platform van alle stakeholders in Brainport; 5. de MRE-werkplaats economische strategie te benutten om met de andere gemeentebesturen in de Brainportregio een bijdrage te leveren aan Brainport for Next Generation ; 6. uw raad actief te betrekken in de totstandkoming van de strategie door vóór einde 2014 een aparte bijeenkomst te organiseren; 7. voor wat betreft de werkorganisatie Brainport Development scherp te blijven sturen op de samenwerking met andere netwerkorganisaties, zoals Eindhoven 365, als ook de omvang en flexibiliteit van de organisatie. En deze standpunten via Brainport Development bij de stichting Brainport in te brengen. Nadere uitwerking Eerst blikken wij terug op jaarverslag en rekening

3 Jaarverslag Kijken wij naar het inhoudelijk jaarverslag 2013, dan blijkt daaruit dat de inspanningen van alle partijen in Brainport regio Eindhoven in dat jaar tot een naar verhouding goede prestatie hebben geleid. De economische krimp van onze conjunctuurgevoeige regio is afgezwakt tot 1% (ten opzichte van 1,7% in 2012). Het verschil met de rest van Nederland is ook kleiner geworden. In de high techsector zijn er bijna banen bijgekomen, een stijging van 1,6% ten opzichte van 2012, waar in Nederland het aantal banen juist af nam met 0,6% (3.700 banen). In de creatieve industrie deed zich een vergelijkbaar effect voor. Ook daar steeg het aantal banen in de regio, met 1,3% ofwel 150 banen en nam het aantal op nationaal niveau af met 1% (2.500 banen). De regio exporteerde voor bijna 16,6 mld euro, 10 % van de nationale exportwaarde, vergelijkbaar met Op programma- en projectniveau zijn de meest in het oog springende resultaten (aansluitend op de eerder door ons ingebrachte input): - Domein Business: (1) de vestiging van 24 internationale bedrijven in Brainport; (2) de opening van het 4 e hightech bedrijvencentrum Mu op de HTCE en de positieve invloed ervan op de instroom van 28 (19 in 2012) en uitstroom van 20 (15 in 2012) start-ups; en (3) de groei van het Brainport Network Financials, waarin met investeerders wordt gewerkt aan het toeleiden van meer kapitaal naar startende en snelgroeiende bedrijven; - Domein People: (1) realisatie van het Brainport Technologiepact, (2) ondersteuning bij het opstellen van het Nationale Techniekpact (waarin 70% van de lobbypunten van Brainport zijn opgenomen); (3) lancering van Techfinder, een website waar onderwijzers in het basisonderwijs activiteiten en lesmateriaal voor techniekonderwijs wordt aangereikt; (4) werving van 21 internationale technische trainees uit Spaans Baskenland; - Domein Technology: (1) opening van FabLab, een digitale werkplaats ondergebracht in het Summacollege, dat het ontwikkelen, testen en -in kleine oplage- produceren van prototypes mogelijk maakt; (2) (internationale) lobby voor nieuwe kennispartners (verbreding publieke kennisbasis); (3) opzet van ECO-VVB, waarin 60 hightech- en designbedrijven samenwerken om de energievoorziening in woonwijken te verbeteren; - Domein Basics: (1) organisatie van de 2 de Dutch Technology Week, (2) ondersteuning van de samenwerking met de regio s Amsterdam en Rotterdam/Den Haag; (3) samenwerking met het Waterloo (Canada) en Taipei (Taiwan). Kijken wij naar het financieel verslag, dan worden de goede prestaties van Brainport Development niet direct zichtbaar. Weliswaar heeft Brainport Development met de door de overheden in de basisfinanciering geïnvesteerde middelen -in 2013 bedroeg die financiering 3,8 3

4 miljoen euro- extra publieke (Europees, nationaal en provinciaal) en private financiering (bedrijven/kennis- en onderwijsinstellingen) weten aan te trekken en zo een multiplier weten te bereiken, tezamen totaal 9,4 miljoen euro, dat heeft niet geleid tot het break-even -resultaat, waarnaar zij jaarlijks streeft. De vennootschap heeft over 2013 te maken gehad met een aantal onverwachte en eenmalige tegenvallers dat grotendeels buiten de eigen beïnvloedingsfeer lag. Deze tegenvallers leidden tot een uiteindelijk negatief bedrijfsresultaat van euro. Belangrijk aandeel daarin zijn: - de afschrijving van de volledige waarde van het Technostartersfonds, veroorzaakt door de waardevermindering van de portefeuille van startende en jonge technologische bedrijven (als gevolg van economische neergang), en - de volledige afschrijving van een lening uit het MKB-fonds aan een regionale ondernemer, ten gevolge van diens faillissement. Het geld voor deze fondsen is in het verleden speciaal voor deze risicovolle doelen verworven. Het eigen vermogen van de vennootschap is daarmee ver genoeg opgebouwd om deze tegenvallers op te vangen. Jaarverslag en rekening zijn bijgevoegd (bijlage 2). Naar een herijking van de agenda Het bestuur van de stichting Brainport werkt onder de titel van Brainport for Next Generation aan een herijking van haar regionale strategie uit 2011 (Brainport 2020). Daarvoor is op basis van de bereikte resultaten ook reden. De regio is economisch gezien sterker geworden. Belangrijker, met het succes van Brainport is haar speelveld -regionaal, nationaal, mondiaal- meegegroeid. In de sterk wisselende dynamiek die dat brengt, komt het voor onze bedrijven en instellingen, en daarmee ook voor ons, steeds meer aan op het vermogen ons telkens aan te passen aan de sterk veranderende eisen van de kenniseconomie, veerkracht, reactiesnelheid en proactief handelen. De met ons concurrerende regio s zitten niet stil. Dat vraagt steeds vaker om reflectie op de eigen strategie. Onze regio heeft laten zien dat zij wendbaar is en veerkracht heeft. Brainport regio Eindhoven heeft de afgelopen 20 jaar een enorme transitie doorgemaakt. Van een regio met krimpende industrie en werkloosheid naar een internationale High Tech hotspot in een mondiaal netwerk met innovatieve bedrijven, innovatieve kennisinstellingen en innovatieve overheden. High Tech gaat hier hand in hand met Design, ondernemerschap en vooral hoogwaardige maakindustrie. Iedereen plukt daarvan de vruchten. Bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen én overheden uit de Triple Helix willen dat de regio deze leidende positie ook in de toekomst kan blijven vasthouden. De afgelopen 10 jaar is de economische groei in de regio gemiddeld genomen 1,5 4

5 keer groter geweest dan in de rest van Nederland. Juist nu het goed gaat, heeft de regio kritische reflectie nodig en moeten er nieuwe lijnen voor de toekomst uitgezet worden. De stichting Brainport wil daarom de Brainportstrategie een stevige nieuwe impuls geven, een impuls die zal uitmonden in een nieuwe concrete (versnellings)agenda voor Brainport regio Eindhoven. Het is dan ook dat de stichting Brainport dit voorjaar verkenningen is gestart op een zestal maatschappelijke thema s ( grand challenges ), die passen bij de sterkten van de regio en waarvan wordt verwacht dat deze een extra impuls kunnen geven voor de economische groei in onze regio. Die thema s zijn: Health, Mobility, Energy, Food, Safety & security en Inclusive society. Bestuursleden van de stichting zijn trekkers van deze verkenningen en hebben voor de zomer verkennergroepen op deze thema s samengesteld. Deze groepen worden op dit moment verbreed en uitgebouwd over onze hele Triple Helix. Zij brengen in kaart welke kracht onze regio op de zes maatschappelijke thema s al heeft en vooral welke stip op de horizon we zouden kunnen zetten voor die thema s. Op basis van de uitkomsten van de verkenningen zal het stichtingsbestuur, later in het jaar, besluiten welke van de zes thema s met kracht verder zullen worden opgepakt. Er wordt voor de versnelling niet alleen ingezet op de genoemde maatschappelijke thema s, ook wel drivers genoemd. Er wordt ook een verscherpte ambitie geformuleerd binnen de domeinen van Brainport 2020 ( People, Technology, Business en Basics ), de zogeheten enablers van groei. Het inzetten van de kracht van ons high tech ecosysteem om bij te dragen aan de grand challenges kan namelijk niet zonder een excellente en gezonde voedingsbodem voor economische groei. Hoewel er in de voorbije jaren al stevig is ingezet op die enablers en er goede resultaten zijn bereikt -denk bijvoorbeeld aan het nationaal Techniekpact, Kenniswerkersregeling en International Desk- wil de stichting ook hier bezien welke next steps er geformuleerd kunnen worden binnen deze domeinen. Het streven is om op basis van die next steps op zowel drivers als enablers een bijgewerkte meerjarenstrategie en uitvoeringsagenda te formuleren voor de Brainportregio. Zoveel is nu wel duidelijk dat het strategietraject gevolgen zal hebben voor de uitvoeringsorganisatie Brainport Development. Inbreng in nieuwe Brainportstrategie. Inbreng in Jaarplan 2015 De aangepaste strategie voor de Brainport regio Eindhoven zal naar verwachting eind 2014 gereed zijn. Dat is te laat om tijdig te worden verwerkt in een nieuw Jaarplan voor 2015 van Brainport Development, waarvan -zoals gebruikelijk- de input jaarlijks in het 3 e kwartaal bij de Triple Helix -partners in onze regio wordt opgehaald. Een en ander is reden geweest voor de stichting Brainport, die de strategie voor de vennootschap bepaalt, om Brainport Development te verzoeken om 5

6 - haar stakeholders (bedrijven, kennisinstellingen en overheden) te informeren over de ontwikkelingen in het strategietraject van de stichting Brainport, en als gevolg daarvan - in 2015 voort te bouwen op de huidige inzet binnen de domeinen en geen grootschalige nieuwe initiatieven te nemen, zodat er ruimte is om in 2015 extra te kunnen inzetten op een aantal van de zes maatschappelijke thema s die zullen worden aangewezen als strategieversneller. Daarmee blijft de gebruikelijke brede consultatie van de Triple Helix-partners door Brainport Development ten behoeve van het volgende komende Jaarplan dit najaar achterwege. Ingezet wordt op de continuering van het huidige jaarplan 2014 (bijlage 3), waarbij Brainport Development ruimte voorbehoudt om in 2015 te kunnen acteren op de aangepaste strategie die de stichting naar verwachting einde 2014 zal opleveren. Het jaarplan 2014 zette vooral in om met projecten de regionale zwakten te versterken door in te zetten op (1) de beschikbaarheid van goed gekwalificeerd personeel, (2) langjarige financiering voor (publieke) R&D, (3) kapitaal voor meer startende en sneller groeiende innovatieve bedrijven en (4) (inter)nationale samenwerking. Wij onderschrijven de noodzaak om een nieuwe strategie te formuleren. De aansluiting van onze kennisintensieve industrie op de grote maatschappelijke uitdagingen biedt kansen om onze regio in economische zin verder te diversificeren, flexibel en concurrerend te kunnen laten zijn. Zo kan blijvend een fundament worden gelegd voor het welzijn van allen in onze regio. De door de stichting Brainport benoemde thema s sluiten aan op de door ons in het coalitie-akkoord beschreven terreinen ( gezondheid, energie, veiligheid en inclusieve samenleving ), waarop wij nieuwe bedrijvigheid aan onze regio willen binden. Ook onderschrijven wij de nieuwe strategie, waar deze, gelijk ons coalitie-akkoord, living labs centraal stelt. Daarmee zien wij mogelijkheden om het huidige samenwerkingsmodel van de Triple Helix door te ontwikkelen. Ons inziens zou gestreefd moeten worden naar een open en inclusief platform, een Multiple Helix 1, waarin de verschillende ecosystemen die het DNA van de Brainportregio bepalen - denk aan de bedrijvigheid binnen Brainport Industries, Capital D, elders in de stad op o.a. HTCE, TU/e, de te ontwikkelen Brainport Innovatie Campus in Eindhoven Noord- West, Strijp-S en hun broedplaatsen, start-up communities zoals Startup Bootcamp HighTechXL en Wonderlab, met hun juridische en financiële dienstverleners voor kapitaal en nieuwe financieringsmodellen, en niet in de laatste plaats platforms als 1 Het gaat dan om een open samenwerking met gebruikers, inwoners, andere bedrijfstakken of instellingen. 6

7 Slimmer Leven- samenkomen, samenwerken in living labs en zo samen resultaten boeken. Het bestuur van de stichting Brainport wil dat partners uit de Triple Helix door de verkennergroepen verder worden betrokken bij het leveren van input voor de aanpak op de maatschappelijke thema s en enablers van de groei. Ook dat ondersteunen wij. Wij zien daarin de erkenning van uw oproep in eerdere moties. Daarin heeft u met name bedrijven en kennisinstellingen opgeroepen nog actiever en intensiever hun rol te pakken in de Triple Helix, zo eigenaarschap te tonen ten aanzien van de strategische focus voor de Brainportregio en daamee uiteindelijk voor het uitvoeren en cofinancieren van activiteiten, projecten en programma s van Brainport Development. Ook wij willen met onze regiogemeenten actief betrokken zijn. Binnen het MREwerkverband gebruiken wij de werkplaats economische strategie om de resultaten van Brainport for Next Generation te bespreken. Om ook uw raad in positie te brengen zoeken wij naar een proces waarin u kan reflecteren op deze strategie. Wij maken daartoe graag gebruik van de nieuwe werkwijze van de raad, zoals u deze op 8 juli jl. heeft vastgesteld. Wij stellen ons daarbij een aparte toelichtende bijeenkomst voor waarbij u de gelegenheid hebt te reageren op de strategie. Ondertussen is kaderstellend voor onze inbreng vanzelfsprekend de in ons coalitieakkoord Expeditie Eindhoven, Iedereen mee opgenomen ambitie. De nieuwe strategie zal dan ook in ieder geval moet bijdragen aan: - de samenwerking van en tussen bedrijven en instellingen uit de speerpuntsectoren (met name high tech, design ) met andere sectoren; - het gericht acquireren van vernieuwingstalent (inclusief zogeheten dual carreers ), nieuwe bedrijven (start-ups, snel- of doorgroeiende bedrijven en maakbedrijven die op wereldniveau het verschil kunnen maken of koplopers zijn in de aanpak van maatschappelijke vraagstukken), kennisinstellingen en investeringskapitaal. Concreet willen wij 4 van deze bedrijven gevestigd zien; - het verbinden van die bedrijven en instellingen aan de stad, zodat deze zich kan doorontwikkelen tot een smart city, die proeftuin en launching customer is ten bate van onze inwoners, en - een inclusieve samenleving, waarin ook voor de onderkant van de arbeidsmarkt plaats is, bijvoorbeeld door maakbedrijven terug te halen ( reshoring ), van bedrijven te verlangen stageplaatsen beschikbaar te stellen voor toe- of herintreders op de arbeidsmarkt en te voorzien in social return. Herijking van de strategie, betekent niet dat voor het jaar 2015 kan worden stilgezeten. Binnen het raamwerk van het Jaarplan 2014 en met inachtneming van de concreet benoemde opgaven uit ons coalitie-akkoord (zie hiervoor) vragen wij in ieder geval (met concrete taakstellingen) voortgang op: 7

8 - uitvoering van het Brainport Technologiepact, waaronder de continuering van het programma Brainport International Community en Brainport Talent Centre; - verbreding van de publieke infrastructuur, waaronder een gerichte lobby voor langjarige publieke financiering voor researchcentra, waaronder met name Holst Centre; - de projecten Brainport Networking Financials, waaronder het verbinden ervan met de door de provincie Noord-Brabant ingestelde fondsen; - inrichting van de Brainport International Desk waarbinnen de eerder ingezette gezamenlijke internationaliseringsstrategie (o.a. acquisitie) van Campusgemeenten, provincie en BOM wordt uitgevoerd; - ondersteuning van de strategische samenwerking tussen Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven (E3) en hun economic development boards; - ondersteuning bij de ontwikkeling van roadmaps en proeftuinen op het gebied van zekere, veilige, schone en efficiënte energievoorziening, mobiliteit en innovatieve diensten en producten in de zorg. Brainport Development is een werkorganisatie ten behoeve van alle 3 geledingen in de Triple Helix, voor en met wie zij nauw samenwerkt en gericht lobbyt. Zij is bovendien een netwerkorganisatie. Daarmee staat het in de uitvoering van haar activiteiten in nauw contact met andere instellingen, bijvoorbeeld Eindhoven365. Voor wat betreft de branding van de merken Brainport en Eindhoven is in 2013 tussen deze instellingen een cobrandingstrategie afgesproken. In de uitvoering van deze strategie willen wij dat maximale synergie wordt bereikt. De succesvolle samenwerking eerder dit jaar rondom de fdi-ranking van Brainport zien wij als goodpractice. Wij willen deze voortgezet zien, zodat deze prijs internationaal verder kan worden verzilverd. Brainport Development is in hoofdzaak een projectenorganisatie. Wij willen dan ook in de uitvoering van het Jaarplan dat de organisatie zich blijft doorontwikkelen als een wendbare, slagvaardige organisatie met een kleine, vast kern en een uit projecten gefinancierde- bijpassende flexibele schil, die meeademt op de omvang van de projectenportfolio. Ter inzage gelegde stukken Bijlage 1: Raadsinformatiebrief van 25 april 2014 Bijlage 2: Jaarverslag- en rekening Brainport Development NV 2013 Bijlage 3: Jaarplan 2014 Burgemeester en wethouders van Eindhoven, secretaris 8