Innovatiekracht in Gelderland en Overijssel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Innovatiekracht in Gelderland en Overijssel"

Transcriptie

1 Innovatiekracht in Gelderland en Overijssel Resultaten van een Regioscan in de provincies Gelderland en Overijssel Maarten van Leeuwen Oscar Oudega Koen Septer Maart 2016

2 Opbouw analyse Vraagstelling en aanpak Gehanteerde databronnen Analyse WBSO/RDA data 2014 Analyse octrooidata Analyse innovatieprojecten Bevindingen op basis van de 3 databronnen Relatief sterke technologievelden Mogelijke vervolgstappen

3 Vraagstelling en aanpak Vraagstelling Welke technologievelden zijn relatief sterk in de provincies Gelderland en Overijssel? Aanpak RVO brengt de sterktes (en zwaktes) in beeld door de relatieve verdeling van innovatieve activiteiten in een specifieke regio (en deelregio s) te spiegelen aan de verdeling in Nederland. We doen dat op basis van 3 databronnen; WBSO/RDA, octrooiaanvragen en innovatieprojecten. Hoewel de databronnen omvangrijk zijn geven ze nooit een compleet beeld van de werkelijkheid. RVO spreekt daarom nadrukkelijk van indicatieve sterktes. Bij het vormen van een overall beeld hanteert RVO de aanname dat wanneer er uit de analyse van de verschillende databronnen vergelijkbare sterktes naar voren komen, er serieuze aanwijzingen zijn dat het betreffende technologieveld een sterkte is in de betreffende regio. Het resultaat van de Regioscan is een overzicht van de relatief sterke technologievelden in Gelderland en Overijssel.

4 Gehanteerde databronnen NL Oost GLD OV WBSO RDA (2014) # bedrijven 1 met vastgestelde S&O vastgestelde S&O-arbeidsjaren 2 (fte s) vastgestelde S&O-uitgaven 3 ( mln.) Octrooien ( ) # aanvragers # aanvragen Projecten ( ) Aantal geclassificeerde projecten exclusief zelfstandigen 2 één S&O-arbeidsjaar staat gelijk aan S&O-uren 3 betreft gerealiseerde S&O-loonkosten + overige S&O-kosten en uitgaven

5 Leeswijzer Analyse WBSO/RDA data 2014 We bekijken eerst het landelijk spreidingsbeeld (dia 6 en 7) Daarna gaan we naar de inhoud (technologievelden) Daarbij worden 3 geografische niveaus geanalyseerd: Landsdeel Oost (Gelderland en Overijssel, dia s 8 t/m 10) Provincies (dia s 11 en 12) De COROP gebieden in iedere provincie (dia s 13 t/m 16)

6 Waar wordt veel geïnvesteerd in R&D? Indicaties R&D vanuit WBSO/RDA per COROP, 2014 # bedrijven met vastgestelde S&O (totaal NL = ) vastgestelde S&O (in mln.) (totaal NL = 5,3 mld.) Twente is de op drie na grootste COROP van NL o.b.v. het aantal bedrijven met vastgestelde S&O-investeringen. Arnhem-Nijmegen is de op twee na grootste COROP van NL o.b.v. de vastgestelde S&O-uitgaven.

7 Waar wordt veel geïnvesteerd in R&D? Indicaties R&D vanuit WBSO/RDA per COROP, 2014 intensiteit S&O-bedrijven (aantal vestigingen 2014) (NL gemiddelde = 1,49%) intensiteit S&O-bedrijven (aantal vestigingen 2014 gecorrigeerd voor niet S&Osectoren 1 ) (NL gemiddelde = 2,34%) 1 Exclusief S&O-bedrijven en bedrijfsvestigingen met SBI codes 02, 45, 47, 53-56, 59-60, 68-69, 79 en Deze sectoren kennen weinig tot geen S&O. Op ZW-GLD na in alle COROP gebieden in Gelderland en Overijssel een bovengemiddelde intensiteit van S&O-bedrijven, zowel afgezet tegen alle bedrijfsvestigingen (links) als alleen bedrijfsvestigingen uit SBI sectoren met S&O (rechts). Twente heeft de hoogste intensiteit van S&O bedrijven in Nederland.

8 Is er een technologie-focus? WBSO/RDA Landsdeel Oost versus NL, vastgestelde S&O-uitgaven S&O in mechanische techniek en levensmiddelentechnologie sterk bovengemiddeld vertegenwoordigd. Landsdeel Oost kent daarnaast een brede technologische verdeling, vergelijkbaar met het landelijke gemiddelde.

9 Technologie-focus Innovatiemap Landsdeel Oost S&O (2014) omvang bol = aantal S&O-bedrijven Sterke verdeling van S&O-technologieën rond het landelijk gemiddelde. Mechanische techniek groot in aantal S&O-bedrijven (1.602), absolute S&O-omvang en relatieve S&O-omvang.

10 Regionale verschillen in technologieprofiel Oost en Zuidoost vertonen meeste overeenkomsten (S&O; 2014) omvang bol = aantal S&O-bedrijven Oost Zuidwest Zuidoost Noordwest

11 Technologie-focus WBSO/RDA Gelderland versus NL, S&O-vaststellingen In Gelderland relatief veel S&O-omvang op het vlak van de mechanische techniek (928 bedrijven) en levensmiddelentechnologie (146 bedrijven). Andere technologievelden relatief ondervertegenwoordigd (soms wel met grote aantallen) óf klein in aantallen. Opvallend is de relatief beperkte S&O-omvang van elektrotechniek, plantaardige wetenschappen en chemie.

12 Technologie-focus WBSO/RDA Overijssel versus NL, S&O-vaststellingen In Overijssel relatief veel S&O-omvang op het vlak van elektrotechniek (112 bedrijven), chemie (116 bedrijven) en materialen (137 bedrijven). Andere technologievelden relatief ondervertegenwoordigd (soms wel met grote aantallen) óf klein in aantallen. Opvallend is de relatief beperkte S&O-omvang van medisch/farma en plantaardige wetenschappen.

13 Technologie-focus WBSO/RDA Veluwe en Achterhoek versus NL, S&O-vaststellingen S&O levensmiddelentechnologie zeer sterk vertegenwoordigd in de Veluwe (57 bedrijven; 62 mln. S&O) S&O mechanische en civiele techniek en materialentechnologie relatief sterk vertegenwoordigd in de Achterhoek.

14 Technologie-focus WBSO/RDA Arnhem/Nijmegen en Zuidwest-Gelderland versus NL, S&O-vaststellingen In Arnhem/Nijmegen is mechanische techniek sterk vertegenwoordigd in S&O-omvang. Vanwege vertrouwelijkheidsredenen wordt het cijfer niet gepubliceerd (cijfer totaal Gelderland wel beschikbaar). S&O van met name ICT sterk vertegenwoordigd in Zuidwest-Gelderland (90 bedrijven; 13 mln. S&O).

15 Technologie-focus WBSO/RDA Noord-Overijssel en Zuidwest-Overijssel versus NL, S&O-vaststellingen S&O in materialentechnologie, mechanische en civiele techniek relatief sterk vertegenwoordigd in Noord-Overijssel. S&O-omvang in chemie zeer sterk vertegenwoordigd in Zuidwest-Overijssel (21 bedrijven; 14 mln. S&O).

16 Technologie-focus WBSO/RDA Twente versus NL, S&O-vaststellingen S&O in elektrotechniek zeer sterk vertegenwoordigd in Twente (84 bedrijven; 72 mln. S&O). Ook fysische wetenschappen en materialentechnologie relatief sterk vertegenwoordigd.

17 Leeswijzer Analyse octrooidata Ook bij de octrooiaanvragen bekijken eerst het landelijk spreidingsbeeld (dia 18 en 19) Daarna gaan we naar de inhoud. Bij de octrooien doen we dat door te kijken naar de International Patent Classification. Daarbij wordt het octrooiprofiel op 2 geografische niveaus geanalyseerd: De beide provincies versus Nederland (dia 20) De COROP gebieden in iedere provincie (dia 21) Tenslotte tonen we per COROP gebied de grootste octrooiaanvragers (dia s 22 en 23)

18 Hoe is de kennispositie per regio? Indicatie vanuit octrooien per COROP, aantal bedrijven met octrooiaanvraag (totaal NL = 6.170) aantal octrooiaanvragen (totaal NL = ) Groot Amsterdam, Zuidoost NB en Utrecht huisvesten meeste octrooiaanvragers. Twente in de Top-5. Een meerderheid van de octrooiaanvragen komen uit de regio Zuidoost NB en de regio Den Haag.

19 Hoe is de kennispositie per regio? Indicatie vanuit octrooien per COROP, intensiteit bedrijven met octrooiaanvraag (aantal vestigingen 2012) (NL gemiddelde = 0,46%) aantal octrooiaanvragen (totaal NL = ) COROP gebieden in Gelderland laten bijna allemaal bovengemiddelde intensiteit van octrooiaanvragers zien. Twente in de Top-3 qua intensiteit van octrooiaanvragers, andere COROP in Overijssel beneden gemiddeld.

20 Wat zijn de relatieve technische sterkten? Indicatie uit octrooiprofielen Gelderland en Overijssel versus NL OVERIG - NIET TOEGEDEELD ELEKTRICITEIT EN ELEKTRONICA 3 2,5 2 1,5 INSTRUMENTEN NEDERLAND OVERIJSSEL GELDERLAND 1 CONSUMENTENPRODUCTEN, BOUW, MIJNBOUW 0,5 0 CHEMIE EN MATERIALEN WERKTUIGBOUW EN MACHINES FARMACIE EN BIOTECHNOLOGIE INDUSTRIËLE PROCESSEN Absoluut gezien heeft Gelderland twee keer zoveel octrooiaanvragers en octrooiaanvragen als Overijssel. In relatieve zin heeft Gelderland een sterke kennispositie in Chemie en Biotech, maar ook in Machines voor landbouw en voedingsindustrie en materiaalbewerking. Overijssel heeft een relatief sterke positie in werktuigbouw, consumentenproducten en transport/logistiek.

21 Wat zijn de relatieve technische sterkten? Indicatie uit octrooiprofielen COROP gebieden Gld en OV vs NL CONSUMENTENP RODUCTEN, BOUW, MIJNBOUW OVERIG - NIET TOEGEDEELD ELEKTRICITEIT EN ELEKTRONICA INSTRUMENTEN CHEMIE EN MATERIALEN VELUWE ACHTERHOEK ARNH/NIJM ZW-GELDERLAND NEDERLAND OVERIG - NIET CONSUMENTENP RODUCTEN, BOUW, MIJNBOUW TOEGEDEELD ELEKTRICITEIT EN ELEKTRONICA INSTRUMENTEN CHEMIE EN MATERIALEN NEDERLAND N-OVERIJSSEL ZW-OVERIJSSEL TWENTE WERKTUIGBOUW EN MACHINES INDUSTRIËLE PROCESSEN FARMACIE EN BIOTECHNOLOGIE WERKTUIGBOUW EN MACHINES INDUSTRIËLE PROCESSEN FARMACIE EN BIOTECHNOLOGIE Veluwe: bio-tech (Keygene, DLO, WUR) Achterhoek: machines, gereedschap (NEDAP, Berkin) Arnhem/Nijmegen: chemie (Akzo, Teijin), farma (Synthon) ZW Gelderland: machines voor landbouw en voeding (Rademaker), Agrofood (Campina) N-Overijssel: hydrauliek, bouw (Wavin), transport (Thule) ZW-Overijssel: containers (Impress, Ardagh) Twente: elektronica (Eaton, Thales), woninginrichting (Coulisse, Easy)

22 Grootste octrooi-aanvragers Gelderland per COROP, COROP gebied Organisatie Sector # aanvragen Veluwe Keygene Life Sciences 38 Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) Agrofood 38 VMI Holland HTSM 34 Wageningen Universiteit (WUR) Universiteit 23 Top Institute Food and Nutrition Agrofood 21 WEWELER HTSM 20 Achterhoek NEDAP HTSM 30 BERKIN HTSM 9 Beele Engineering Bouw/Water 8 Disphar International Life Sciences 7 Arnhem/Nijmegen Akzo Nobel Chemie 208 Synthon Life Sciences 87 Teijin Aramid Chemie 58 Radboud Universiteit Universiteit 40 Brunob II Holding 15 ZW-Gelderland Rademaker HTSM/Food 11 Campina Nederland Food 10

23 Grootste octrooi-aanvragers Overijssel per COROP, COROP gebied Organisatie Sector # aanvragen N-Overijssel Wavin Water 37 Widee Octrooibeheer/Holding 8 Thule Towing Systems Transport 7 Heering Kunststof Profielen Bouwmaterialen 5 ZW-Overijssel Impress Group Logistiek (Containers) 30 Ardagh MP Group Netherlands Logistiek (Containers) 23 Twente Universiteit Twente Universiteit 51 Eaton Electric Energie/HTSM 33 Easy Sanitairy Solutions Sanitair 32 THALES NEDERLAND. HTSM 31 Eaton Industries HTSM 25 EchoStar Global HTSM 14 Coulisse Woninginrichting 13 Autarkis Energie/HTSM 8

24 Leeswijzer Analyse innovatieprojecten De database innovatieprojecten bevat meer dan innovatieprojecten over de periode Het betreft projecten die vanuit het EZ instrumentarium zijn ondersteund (integraal) en diverse EU programma s (o.a. KP7 en de landsdelige EFRO programma s). Alle projecten in de database zijn geclassificeerd naar technologieveld en naar technologisch innovatiesysteem. De database wordt zo actueel mogelijk gehouden maar we zijn daarbij afhankelijk van de beschikbaarheid in het jaar. Bovendien moeten alle nieuwe projecten ook weer worden geclassificeerd. Hierdoor zijn de projecten uit 2015 nog beperkt in aantal (b.v. MIT, TKI toeslag, Horizon2020). Net als bij de WBSO en de octrooiaanvragen analyseren we op meerdere geografische niveaus: Landsdeel Oost (dia 25) Provincies (dia s 26 en 27) De COROP gebieden in iedere provincie (dia s 28 t/m 31)

25 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Landsdeel Oost en NL naar technologieveld Relatief veel projecten plantaardige wetenschappen, levensmiddelentechnologie, chemische engineering en bio-tech. Relatief weinig projecten op het vlak van ICT, medische technologie en medische wetenschappen & farma.

26 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Gelderland en NL naar technologieveld In Gelderland relatief veel plantaardige wetenschappen, levensmiddelentechnologie en chemische engineering. Relatief weinig projecten op het vlak van ICT, elektrotechniek, mechanische techniek en medische technologie.

27 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Overijssel en NL naar technologieveld In Overijssel relatief veel Elektrotechniek, mechanische techniek, materialentechnologie en chemische engineering. Relatief weinig projecten op het vlak van plantaardige wetenschappen en fysische en medische wetenschappen.

28 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Veluwe en Achterhoek en NL naar technologieveld Veluwe: plantaardige wetenschappen (22%; afgetopt in grafiek) en levensmiddelentechnologie oververtegenwoordigd. Achterhoek: relatief veel projecten in bio-tech, mechanische techniek en chemische engineering.

29 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Arnhem/Nijmegen en Zuidwest Gelderland en NL naar technologieveld Arnhem/Nijmegen: relatief veel projecten op het vlak van fysische wetenschappen en chemie. ZW Gelderland: uitschieters in levensmiddelentechnologie, elektrotechniek, plantaardige en aard/milieuwetenschappen.

30 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Zuidwest-Overijssel en Noord-Overijssel en NL naar technologieveld Zuidwest: relatief veel projecten in bio-tech, aard-/milieuwetenschappen, materialen en civiele techniek. Noord: relatief veel projecten in civiele techniek, materialen-, mechanische techniek en bodem-, lucht- en water.

31 Hoe staat het met de technologiefocus in innovatie? Indicatie uit projecten Twente en NL naar technologieveld Relatief veel projecten op het vlak van elektro- en mechanische techniek, materialen en nanotechnologie.

32 Bevindingen per provincie o.b.v. relatieve sterktes WBSO / RDA Octrooien Projecten GLD Mechanische techniek Chemie Plantaardige wetenschappen Levensmiddelentechnologie Biotechnologie Levensmiddelentechnologie Mechanische techniek (incl. machines Agrofood) Chemische engineering Aard-/Milieuwetenschappen OV Elektrotechniek Mechanische techniek Elektrotechniek Chemie Civiele techniek Mechanische techniek Materialentechnologie Materialentechnologie Chemische engineering

33 Bevindingen Gelderland per COROP o.b.v. relatieve sterktes WBSO / RDA Octrooien Projecten Veluwe Levensmiddelentechnologie Biotechnologie Plantaardige wetenschappen Achterhoek Arnhem- Nijmegen Zuidwest ICT Mechanische techniek Levensmiddelentechnologie Mechanische techniek Transportmiddelen Landbouw en Voedingsmiddelen Mechanische techniek (incl. machines Agrofood) Civiele techniek Aard-/Milieuwetenschappen Biotechnologie Civiele techniek Transportmiddelen Mechanische techniek Materialentechnologie Elektrotechniek Chemische engineering Nanotechnologie Mechanische techniek Chemie Chemische engineering Medische wetenschappen en farma Farmacie Fysische wetenschappen ICT Mechanische techniek Mechanische techniek (incl. machines Agrofood) Chemische wetenschappen Materialentechnologie Levensmiddelentechnologie Mechanische techniek Landbouw en Voedingsmiddelen Plantaardige wetenschappen Civiele techniek Levensmiddelentechnologie Transportmiddelen Aard-/Milieuwetenschappen Materialentechnologie

34 Bevindingen Overijssel per COROP o.b.v. relatieve sterktes WBSO / RDA Octrooien Projecten Noord Mechanische techniek Mechanische techniek (incl. machines AgriFood) Civiele techniek Materialentechnologie Bodem-, Lucht- en Watertechnologie Mechanische techniek Civiele techniek ICT Materialentechnologie Bodem-, Lucht- en Watertechnologie Zuidwest Chemie Mechanische techniek Aard-/Milieutechnologie Bodem-, lucht- en watertechnologie Materialentechnologie ICT Biotechnologie Materialentechnologie Civiele techniek Twente Elektrotechniek Elektrotechniek Elektrotechniek Materialentechnologie Materialentechnologie Mechanische techniek Fysische wetenschappen Mechanische techniek Materialentechnologie Civiele techniek Nanotechnologie

35 Relatief sterke technologievelden Gelderland Mechanische techniek Levensmiddelentechnologie (Veluwe & Zuidwest) ICT (Zuidwest & Veluwe) Civiele techniek (Achterhoek & Zuidwest) Materialentechnologie (Achterhoek & Zuidwest) Overijssel Elektrotechniek (Twente) Chemie (Zuidwest & Noord) Materialentechnologie Mechanische techniek (Noord) Met uitzondering van mechanische techniek in Gelderland en materialentechnologie in Overijssel zijn de andere genoemde technologievelden alleen relatief sterk binnen specifieke deelregio s (COROP).

36 Mogelijke vervolgstappen De Technologievelden die uit de scan naar voren komen, zijn nog van een vrij hoog abstractieniveau. Om stuurinformatie voor beleid te genereren moet verder worden ingezoomd. Bij een verdere analyse van één of meer technologievelden onderscheidt RVO twee stappen. Innovatiefoto Welke technologische innovatiesystemen liggen onder een technologieveld en hoe zijn deze systemen opgebouwd (beleid, netwerken, clusters, instituties, kennisinfrastructuur). Innovatiesystemen zijn niet regionaal maar (inter)nationaal, maar we kijken wel hoe de regionale spelers in de systemen opereren. Op grond van deze analyse kunnen een of meerdere innovatiesystemen verder worden uitgewerkt tot een volledige technologische innovatiesysteemanalyse. Technologische innovatiesysteemanalyse Hoe functioneert het systeem, bij welke functies is sprake van belemmeringen, wat zijn de oorzaken voor deze belemmeringen en welke implicaties heeft dit voor beleid? In deze fase ligt de nadruk op interviews en gesprekstafels met stakeholders uit het systeem.

Navigatie topsectoren

Navigatie topsectoren Navigatie topsectoren Beleidsthema s en - doelen Beleid in cijfers Beleidsinstrumentarium 1 Versie oktober 215 Beleidsthema s en doelen topsectoren Specifiek beleid, ondersteunend aan doelen Bedrijvenbeleid:

Nadere informatie

Topsectoren. Bouwstenen van Bedrijvenbeleid. Hoofdstuk: In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken

Topsectoren. Bouwstenen van Bedrijvenbeleid. Hoofdstuk: In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken Bouwstenen van Bedrijvenbeleid Hoofdstuk: Topsectoren In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken Klik hier voor de handleiding van deze presentatie Versie maart

Nadere informatie

Octrooien uit het Noorden OCTROOICENTRUM NEDERLAND

Octrooien uit het Noorden OCTROOICENTRUM NEDERLAND Octrooien uit het Noorden OCTROOICENTRUM NEDERLAND Datum: 31 maart 2008 Auteur: Drs. M. (Marcel) Seip 2 NOORD NEDERLAND Samenvatting Doel van dit onderzoek is de innovatie zichtbaar in octrooiaanvragen

Nadere informatie

Octrooiaanvragen uit Limburg OCTROOICENTRUM NEDERLAND

Octrooiaanvragen uit Limburg OCTROOICENTRUM NEDERLAND Octrooiaanvragen uit Limburg OCTROOICENTRUM NEDERLAND Datum: 24 september 2009 Auteur: Drs. M. (Marcel) Seip 2 LIMBURG Samenvatting Doel van dit onderzoek is de innovatie zichtbaar in octrooiaanvragen

Nadere informatie

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 25 in opdracht van FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 25 Inhoud Inleiding 3 Effect WBSO 4 Toegekende aanvragen

Nadere informatie

Regiobericht 1.0 Noord

Regiobericht 1.0 Noord Economie, innovatie, werk en inkomen 1 Kenmerken van het landsdeel Het landsdeel Noord bestaat uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe. De provincies werken samen in het Samenwerkingsverband

Nadere informatie

Hot Spots 2014. S&O in kaart

Hot Spots 2014. S&O in kaart # Hot Spots 2014 S&O in kaart 2 Hot Spots 2014 Voorwoord Wat is de ruimtelijke spreiding van onderzoek en ontwikkeling in Nederland? Hoe zijn investeringen in S&O (speur- en ontwikkelingswerk) binnen de

Nadere informatie

Octrooien in Oost-Nederland

Octrooien in Oost-Nederland Octrooien in Oost-Nederland Regionale analyse naar innovatiekracht drs. J. Snoei drs. R. van der Poel drs. M. Seip Zoetermeer, april 2010 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en

Nadere informatie

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 2008

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 2008 FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 2008 in opdracht van SenterNovem Zwolle Dokter van Deenweg 108 Postbus 10073 8000 GB Zwolle Telefoon 038 455 35 53 Telefax 038 454 02 25

Nadere informatie

Hot Spots 2014. S&O in kaart

Hot Spots 2014. S&O in kaart # Hot Spots 2014 S&O in kaart Voorwoord Wat is de ruimtelijke spreiding van onderzoek en ontwikkeling in Nederland? Hoe zijn investeringen in S&O (speur- en ontwikkelingswerk) binnen de topsectoren over

Nadere informatie

Hoe financier ik de vernieuwing. Subsidies landschap & regelingen TCNN Dennis Carton

Hoe financier ik de vernieuwing. Subsidies landschap & regelingen TCNN Dennis Carton Hoe financier ik de vernieuwing Subsidies landschap & regelingen TCNN Dennis Carton TCNN Innovatie-expert voor MKB in N-NL Begeleiding tot daadwerkelijke vernieuwde of nieuwe producten, diensten en processen

Nadere informatie

Octrooien in Nederland. de staat van de technologische infrastructuur in de periode

Octrooien in Nederland. de staat van de technologische infrastructuur in de periode Octrooien in Nederland de staat van de technologische infrastructuur in de periode 2008-2012 Colofon Contactpersonen Drs. J.J. (Jos) Winnink Beleidsadviseur Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Directie

Nadere informatie

Waar komen we vandaan:

Waar komen we vandaan: Waar komen we vandaan: Bezien over een langere periode gaan economische ontwikkelingen gepaard met ingrijpende veranderingen in de economische structuur. Kenmerkend voor dit proces in de twintigste eeuw

Nadere informatie

1-5-2015. 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie. 2. Instrumenten. 3. Budget en planning. 4.

1-5-2015. 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie. 2. Instrumenten. 3. Budget en planning. 4. 22 april 2015 Bastiaan de Jonge 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie 2. Instrumenten 3. Budget en planning 4. Tips Aan deze presentatie kunnen geen rechten worden

Nadere informatie

Microdata voor innovatie-onderzoek

Microdata voor innovatie-onderzoek Microdata voor innovatie-onderzoek ir. Arthur Vankan Senior onderzoeker / data scientist Docent Data & digitale methoden Dialogic Utrecht Data School 28 maart 2 Innovatie-onderzoek met microdata 1 2 3

Nadere informatie

Octrooien in Nederland

Octrooien in Nederland Octrooien in Nederland Analyse van de innovatiekracht in regio s, sectoren en grootteklassen eim Dit onderzoek is gefinancierd door de Kamer van Koophandel en het Programmaonderzoek MKB en ondernemerschap,

Nadere informatie

MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015

MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015 Beknopte toelichting MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015 Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend 15-4-2015 I 1 Afspraken MKB samenwerkingsagenda

Nadere informatie

Economische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren,

Economische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren, Economische ontwikkeling in regio's met concentratie topsectoren, 2012-2014 Indicator 7 september 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere

Nadere informatie

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE]

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] 4 2010 Matchcare BV Afdeling Analyse en Arbeidsmarktinformatie [ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het vierde kwartaal van 2010. Arbeidsmarktrapportage

Nadere informatie

1.1 Inleiding 5 1.2 Octrooidata: een resultaatvorm van innovatie 5 1.3 Doel van het onderzoek 6 1.4 Werkwijze 6. 2 Octrooischets Noordwest-Holland 9

1.1 Inleiding 5 1.2 Octrooidata: een resultaatvorm van innovatie 5 1.3 Doel van het onderzoek 6 1.4 Werkwijze 6. 2 Octrooischets Noordwest-Holland 9 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, KvK Noordwest-Holland en tien andere regionale KvK's. Het onderzoek is uitgevoerd door EIM in samenwerking NL Octrooicentrum.

Nadere informatie

R&D-barometer Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven. November 2018

R&D-barometer Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven. November 2018 R&D-barometer 2018 Onderzoek van VNO-NCW onder de grote Nederlandse R&D-bedrijven November 2018 Inhoud 1. Achtergronden onderzoek 2. Kerncijfers R&D-barometer 2018 3. De trends in R&D; samenwerking blijft

Nadere informatie

Subsidiekansen.. SLIMME FINANCIERING VAN INNOVATIES. Wim Kan zei ooit: Subsidie is kunstmest. Maar hoeveel kunstmest is er nog?

Subsidiekansen.. SLIMME FINANCIERING VAN INNOVATIES. Wim Kan zei ooit: Subsidie is kunstmest. Maar hoeveel kunstmest is er nog? Jelle Oomen SLIMME FINANCIERING VAN INNOVATIES WAT ZIJN DE HUIDIGE MOGELIJKHEDEN Subsidiekansen.. Wim Kan zei ooit: Subsidie is kunstmest. Maar hoeveel kunstmest is er nog? ER ZIJN GELUKKIG NOG KANSEN

Nadere informatie

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het derde kwartaal van 2011.

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het derde kwartaal van 2011. 3 2011 2011 Matchcare BV Afdeling Analyse en Arbeidsmarktinformatie Dit werk is auteursrechtelijk beschermd [ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het derde

Nadere informatie

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Factsheetrapportage sector biobased economie De provincie Noord-Brabant heeft door Etil het onderzoek 'Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant' laten uitvoeren. Om het

Nadere informatie

Beleidscommissie Strategische raadsagenda. Visie op positionering Harderwijk 9 februari 2017

Beleidscommissie Strategische raadsagenda. Visie op positionering Harderwijk 9 februari 2017 Beleidscommissie Strategische raadsagenda Visie op positionering Harderwijk 9 februari 2017 Opdracht strategische raadsagenda Wat willen we bereiken: Visie op de positionering van Harderwijk in de context

Nadere informatie

Mogelijkheden MKB in EFRO en INTERREG

Mogelijkheden MKB in EFRO en INTERREG Mogelijkheden MKB in EFRO en INTERREG www.food-future.eu Innovatie steun voor MKB in food sector in D en NL Yvette Lammers EZ Coördinatieteam Structuurfondsen EFRO EFRO: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Overijssel. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Overijssel. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Overijssel Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

www.cwtsbv.nl Page 2 18 november 2014 CWTS B.V. Centre for Science and Technology Studies, Leiden University

www.cwtsbv.nl Page 2 18 november 2014 CWTS B.V. Centre for Science and Technology Studies, Leiden University REPORT Onderzoek naar unieke uitvindingen zoals beschreven in octrooifamilies gebaseerd op onderzoek van TO2-instituten en hun medewerkers in de periode 2001-2010 www.cwtsbv.nl Page 2 18 november 2014

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Gelderland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Gelderland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Gelderland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

Resultaten werkgelegenheidsonderzoek. Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR)

Resultaten werkgelegenheidsonderzoek. Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) Resultaten werkgelegenheidsonderzoek Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) 2013 Maarten Bergmeijer Provincie Utrecht afdeling MEC, team Economie par@provincie-utrecht.nl www.provincie-utrecht.nl/par

Nadere informatie

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het vierde kwartaal van 2011.

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het vierde kwartaal van 2011. 4 2011 2011 Matchcare BV Afdeling Analyse en Arbeidsmarktinformatie Dit werk is auteursrechtelijk beschermd [ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het vierde

Nadere informatie

Ondernemen in de kansrijke groeimarkten van de Topsectoren

Ondernemen in de kansrijke groeimarkten van de Topsectoren Ondernemen in de kansrijke groeimarkten van de Topsectoren Syntens, Maart 2013 Paul d Hond pdh@syntens.nl Voorbeeld: Ambitie Innovatiecontract: Topsector High Tech Systemen en Materialen De topsector

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: STATENBRIEF Eindverslag EFRO-programma GO 2007-2013 Portefeuillehouder: M. Scheffer Kerntaak/plandoel: Economie Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale

Nadere informatie

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het tweede kwartaal van 2012.

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het tweede kwartaal van 2012. 2 2012 2012 Matchcare BV Afdeling Analyse en Arbeidsmarktinformatie Dit werk is auteursrechtelijk beschermd [ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het tweede

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Utrecht. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Utrecht. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Utrecht Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Noord-Holland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Noord-Holland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Noord-Holland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke

Nadere informatie

Het belang van het MKB

Het belang van het MKB MKB Regio Top 40 Themabericht Rogier Aalders De nieuwe MKB Regio Top 40 is uit. Zoals u van ons gewend bent, rangschikken we daarin de veertig Nederlandse regio s op basis van de prestaties van het MKB

Nadere informatie

Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top!

Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top! Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie Samen naar de top! Drs. G.M. Landheer Directeur Topsectoren en Industriebeleid

Nadere informatie

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Arbeidsmarktanalyse HCA Factsheetrapportage sector maintenance De provincie heeft door Etil het onderzoek 'Arbeidsmarktanalyse HCA ' laten uitvoeren. Om het menselijk kapitaal in de regio te behouden en

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Oost-Vlaanderen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Oost-Vlaanderen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Oost-Vlaanderen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Limburg (NL) Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Limburg (NL) Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Limburg (NL) Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke

Nadere informatie

HAN en duurzame energie

HAN en duurzame energie Beroepsonderwijs tijdens de energie transitie HAN en duurzame energie Van buiten naar binnen. Tinus Hammink programma-manager SEECE Hogeschool van Arnhem en Nijmegen HBO en topsectoren; keuze van HAN 1.

Nadere informatie

Innovatie in samenwerking. Jasper Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie Ministerie van Economische Zaken

Innovatie in samenwerking. Jasper Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie Ministerie van Economische Zaken InnoTeP 2013 Innovatie in samenwerking Jasper Wesseling Plaatsvervangend directeur-generaal Bedrijfsleven & Innovatie Ministerie van Economische Zaken Stimuleren en maximeren van technologische vernieuwing

Nadere informatie

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het eerste kwartaal van 2012.

[ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het eerste kwartaal van 2012. 1 2012 2012 Matchcare BV Afdeling Analyse en Arbeidsmarktinformatie Dit werk is auteursrechtelijk beschermd [ARBEIDSMARKTRAPPORTAGE] Trends en inzichten in de vraagzijde van de arbeidsmarkt over het eerste

Nadere informatie

Subsidies Biobased Economy

Subsidies Biobased Economy Subsidies Biobased Economy Amsterdam, 23 juni 2014 Astrid Hamer Subsidies Weinig gebruikt door bedrijven (spec. BBE) Wijs ze erop. WBSO regio Overzicht regelingen BBE door RVO.nl RDA SDE+ NL EU MIT: MKB

Nadere informatie

Topsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB

Topsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB High Tech Systems & Materials Life Sciences & Health Agro-Food Logistiek BEDRIJVEN Water Topsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB Creatieve Industrie Energie Meer geld en betere dienstverlening

Nadere informatie

Factsheet innovatiebeleid

Factsheet innovatiebeleid Deze factsheet presenteert een aantal basisgegevens over kernthema s in het innovatiebeleid. We gaan eerst in op de ambities van het Nederlandse innovatiebeleid en de voortgang op de gestelde doelen. Vervolgens

Nadere informatie

Onderwerp. raad Energie Made in [Arnhem] 14-5. EMiA. Arnhem toonaangevend in energie. Themasessie raad 14 mei 2012 Marc de Kroon, sr.

Onderwerp. raad Energie Made in [Arnhem] 14-5. EMiA. Arnhem toonaangevend in energie. Themasessie raad 14 mei 2012 Marc de Kroon, sr. EMiA Arnhem toonaangevend in energie Themasessie raad 14 mei 2012 Marc de Kroon, sr. adviseur EZ Het begin van Energie Made in [Arnhem] UN Millennium doelen: Duurzame samenleving Duurzaam inkopen CO2 reductie

Nadere informatie

Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland. Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent

Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland. Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent Coalitieakkoord Uitdagend Gelderland Economie is hèt belangrijkste thema in deze coalitieperiode 195

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Noord-Brabant. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Noord-Brabant. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Noord-Brabant Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Groningen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Groningen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Groningen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Liège. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Liège. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Liège Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Zuid-Holland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Zuid-Holland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Zuid-Holland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke

Nadere informatie

MIT2015 beknopte toelichting. Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend

MIT2015 beknopte toelichting. Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend MIT2015 beknopte toelichting Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend 1 update dd 6 mei 2015 Afspraken MKB samenwerkingsagenda gezamenlijke instrumentenkoffer

Nadere informatie

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers

AgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft

Nadere informatie

De ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang. Otto Raspe en Martijn van den Berge

De ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang. Otto Raspe en Martijn van den Berge De ruimtelijke structuur van de clusters van nationaal belang Otto Raspe en Martijn van den Berge Samenvatting Het ministerie van Economische Zaken werkt aan de herijking van zijn economische stimuleringsprogramma

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Trier. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Trier. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio Trier Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Antwerpen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Antwerpen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Antwerpen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

Inhoud presentatie Cohesiebeleid 2014-2020 Situatie 2007-2013 Uitdaging 2014-2020 EU2020

Inhoud presentatie Cohesiebeleid 2014-2020 Situatie 2007-2013 Uitdaging 2014-2020 EU2020 OP EFRO OOST-NEDERLAND 2014-2020PRESENTATIE KENNISPARK, 23 APRIL 2014 JOLANDA VROLIJK, PROGRAMMAMANAGER EFRO OP EFRO Oost-Nederland 2014-2020 Inhoud presentatie 1. Inleiding Europese Fondsen: cohesie beleid

Nadere informatie

Vijf overtuigende vestigingsfactoren

Vijf overtuigende vestigingsfactoren SCHIJF van VIJF Vijf overtuigende vestigingsfactoren Binnen Nederland biedt bedrijvenpark Laarakker een uitstekende locatie voor bedrijven in de agrifoodindustrie Een gezonde keuze om uw bedrijf hier

Nadere informatie

Vernieuwend ondernemen

Vernieuwend ondernemen Vernieuwend ondernemen in De herkomst van octrooien in beeld octrooien in midden-nederland * april 2009 Auteurs: Marcel Seip (Octrooicentrum Nederland), Robert van der Poel (Kamer van Koophandel ) Ontwerp

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

De Gelderse Werkgelegenheid

De Gelderse Werkgelegenheid De Gelderse Werkgelegenheid presentatie van: - schattingsmodel - resultaten februari 1996 Menno Waisweer Bureau Economisch Onderzoek afdeling Economische Zaken postbus 9090, 6800 GX Arnhem telefoon: 026-3599150

Nadere informatie

De Regio Top 40. Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven

De Regio Top 40. Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven Economisch presteren van het regionale bedrijfsleven September 2008 Een nieuwe naam, een nieuw model Ook dit jaar kent onze Regio Top 40 weer enkele verrassende uitkomsten. Lees in deze uitgave hoe winnaars

Nadere informatie

MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015

MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015 Beknopte toelichting MIT2015 MKB Innovatiestimulering Topsectoren 2015 Voorbehoud: dit betreft beknopte toelichting MIT2015 officiële tekst in De Staatscourant is leidend update dd 6 mei 2015 6-5-2015

Nadere informatie

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Factsheetrapportage sector Life sciences en Medische technologie De provincie Noord-Brabant heeft door Etil het onderzoek 'Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant' laten

Nadere informatie

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 2007

FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 2007 FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 27 in opdracht van FOCUS op speur- en ontwikkelingswerk Het gebruik van de WBSO in 27 Inhoud Inleiding 4 Gebruik van de WBSO 6 Evaluatie

Nadere informatie

Doel Doel van het programma VvW:

Doel Doel van het programma VvW: Doel Doel van het programma VvW: Een strategie en bijbehorende actielijnen opleveren en (laten) uitvoeren ten behoeve van de gewenste economische structuurversterking van de Vierkant voor Werk regio. Dit

Nadere informatie

CGM/141111-01 Octrooianalyse Nederlandse biotechnologiesector

CGM/141111-01 Octrooianalyse Nederlandse biotechnologiesector Aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Mevrouw W.J. Mansveld Postbus 20901 2500 EX Den Haag DATUM 11 november 2014 KENMERK ONDERWERP CGM/141111-01 Octrooianalyse Nederlandse biotechnologiesector

Nadere informatie

Big Science for Business Erik Prins

Big Science for Business Erik Prins Big Science for Business 2012 Erik Prins Even voorstellen Ambitie om iets te veranderen Krediet & Banken crisis Leiderschap crisis Schulden crisis Welvaart ongelijkheid We need a more sustainable economy

Nadere informatie

VERSTERK HET INDUSTRIËLE HART

VERSTERK HET INDUSTRIËLE HART VERSTERK HET INDUSTRIËLE HART Clusters in Noord-Brabant THE HAG UE C EN T R E FO R STR AT E G I C S T UDI E S A N D T N O Het TNO en HCSS programma STRATEGY & CHANGE analyseert mondiale trends die onze

Nadere informatie

Afname banen in 2002 in Groot-Amsterdam

Afname banen in 2002 in Groot-Amsterdam Afname banen in 2002 in Groot-Amsterdam Gerda Gringhuis Eind december 2002 hadden werknemers in Nederland in totaal ruim 7 miljoen banen. Ten opzichte van december 2001 is het aantal banen toegenomen met

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Drenthe. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Drenthe. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Drenthe Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Zeeland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Zeeland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Zeeland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

Het industriële landschap van Nederland

Het industriële landschap van Nederland Paper Het industriële landschap van Nederland Gusta van Gessel-Dabekaussen Juli 2018 CBS Naam paper, 1 Inhoud 1. Inleiding 3 2. In welke gebieden is de industrie in absolute zin het grootst? 3 3. In welke

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Köln. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio. Köln. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de regio Köln Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. West-Vlaanderen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. West-Vlaanderen. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie West-Vlaanderen Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke

Nadere informatie

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Publiek gefinancierd energieonderzoek 2018 In opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat Inleiding Jaarlijks brengt de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) de Monitor publiek

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Friesland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Friesland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Friesland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland. thema s:

RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid. RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland. thema s: RVO? uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid RVO voert namens de overheid beleid uit voor ondernemend Nederland thema s: - duurzaamheid - landbouw - innovatie - internationaal ondernemen Onze opdrachtgevers

Nadere informatie

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Factsheetrapportage sector onderwijs De provincie Noord-Brabant heeft door Etil het onderzoek 'Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant' laten uitvoeren. Om het menselijk

Nadere informatie

INNOVATIEMONITOR. resultaten regiofoodvalley.nl

INNOVATIEMONITOR. resultaten regiofoodvalley.nl INNOVATIEMONITOR resultaten 218 regiofoodvalley.nl Noldus Information Technology uit Wageningen werkt met kennis en begrip van het wetenschappelijk domein aan software, hardware en praktische toepassingen

Nadere informatie

Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen

Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen Amandus Lundqvist Voorzitter Topteam HTSM 21 maart 2014 Topteam HTSM advies toename private én publieke

Nadere informatie

Octrooitoppers Topgebieden vanuit octrooiperspectief

Octrooitoppers Topgebieden vanuit octrooiperspectief Octrooitoppers Topgebieden vanuit octrooiperspectief Versie 1.1 Datum 1 juli 2011 Status Definitief Colofon Contactpersoon Auteurs Publieksvoorlichting T 088-602 60 00 nloctrooicentrum@agentschapnl.nl

Nadere informatie

Dutch Sports Infrastructure. Nationaal Export Event. Ruben Dubelaar

Dutch Sports Infrastructure. Nationaal Export Event. Ruben Dubelaar Nationaal Export Event Ruben Dubelaar I 1 Wat doet FME met voetbal? I 2 Clusters FME Agro & Food Betaalbaar en gezond voedsel voor iedereen met technologie uit NL door slimmere samenwerking in de keten.

Nadere informatie

TOPSECTOREN IN LIMBURG

TOPSECTOREN IN LIMBURG TOPSECTOREN IN LIMBURG Topsectoren in Limburg EEN GRAFISCHE NULMETING VAN DE STAND VAN ZAKEN IN LIMBURG EN NEDERLAND E,til H.M.F.G.M. Faun J.J.L. Meuwissen Maastricht, 28 januari 2013 Postbus 1016 6201

Nadere informatie

Innovatiemonitor. resultaten 2018 samenvatting

Innovatiemonitor. resultaten 2018 samenvatting Innovatiemonitor resultaten 218 samenvatting MPD Groene Energie werkt aan een mix van energie-oplossingen voor een betaalbare, maatschappelijke en energie-verantwoorde toekomst. 2 Innovatiemonitor resultaten

Nadere informatie

Nederlands Kennis-en Innovatiecontract d.d. 11 december 2017

Nederlands Kennis-en Innovatiecontract d.d. 11 december 2017 Nederlands Kennis-en Innovatiecontract 2018-2019 d.d. 11 december 2017 Toelichting Kennis- en Innovatiecontract 2018-2019 Voor u ligt het nieuwe Kennis- en Innovatiecontract voor de jaren 2018 en 2019.

Nadere informatie

Introductie: CMI NEN als nieuwe Publiek - Private Samenwerking (PPS) in de context van het IMDI.nl

Introductie: CMI NEN als nieuwe Publiek - Private Samenwerking (PPS) in de context van het IMDI.nl Het CMI NEN wordt opgericht door drie initiatiefnemers: UT, Siemens en UMCG/RUG Introductie: CMI NEN als nieuwe Publiek - Private Samenwerking (PPS) in de context van het IMDI.nl Matchmaking Event Prof.

Nadere informatie

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Flevoland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen

De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie. Flevoland. Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen De internationale concurrentiepositie van de topsectoren in de provincie Flevoland Otto Raspe, Anet Weterings, Mark Thissen & Frank van Dongen Februari 2013 Centrale vraag in deze presentatie Welke investeringsagenda

Nadere informatie

Hobbyboeren, 2013 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Hobbyboeren, 2013 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving ( Indicator 19 september 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2013 was 26% van alle land-

Nadere informatie

Annex G Datasource Research and Development expenditures

Annex G Datasource Research and Development expenditures Annex G Datasource Research and Development expenditures To Manufacturing in the Netherlands: Annual Reports since 1950 This memorandum presents the datasource of the expenditures on R&D by manufacturing

Nadere informatie

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant

Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant Factsheetrapportage sector zorg De provincie Noord-Brabant heeft door Etil het onderzoek 'Arbeidsmarktanalyse HCA Noord-Brabant' laten uitvoeren. Om het menselijk

Nadere informatie

Sterkste groei vacatures in Zeeland

Sterkste groei vacatures in Zeeland Sterkste groei vacatures in Zeeland Cijfers Adzuna : Gemiddeld aangeboden salaris in vacatures neemt met 4,6% toe. AMSTERDAM De Nederlandse arbeidsmarkt heeft in het eerste kwartaal van 2017 de groei verder

Nadere informatie

Subsidiemogelijkheden EFRO 2007-2013 Oost-Nederland

Subsidiemogelijkheden EFRO 2007-2013 Oost-Nederland Subsidiemogelijkheden EFRO 2007-2013 Oost-Nederland 2 Europees stimuleringsprogramma versterkt positie Oost-Nederland Let s GO Gelderland en Overijssel toonaangevend in innovatie Oost-Nederland is een

Nadere informatie

Terugblik in cijfers

Terugblik in cijfers Terugblik in cijfers 2012-2016 Terugblik in cijfers 2012-2016 Inhoud Inleiding... 2 Doel... 2 Scope... 2 Grondslag van de cijfers... 2 De brede blik... 3 Aantal energie-innovatieprojecten... 3 De subsidie...

Nadere informatie

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Woensdag 5 oktober 2016

Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Woensdag 5 oktober 2016 Voorlichtingsavond hbo- en wo-opleidingen Woensdag 5 oktober 2016 Voor leerlingen van: Almende college, Ludger College, Ulenhof College, Rietveld Lyceum, Christelijk College Schaersvoorde, Liemers College

Nadere informatie

7) Kwaliteit van het openbaar bestuur

7) Kwaliteit van het openbaar bestuur 7) Kwaliteit van het openbaar bestuur Toelichting mutatie plandoel Samen met de bijstelling van budgetten stellen wij uw Staten voor om t.a.v. deze kerntaak een wijziging m.b.t. de plandoelen te accorderen.

Nadere informatie