Programma 3. Meidwaan en omtinken

Transcriptie

1 Trojka: Programmahouder : R. Bos Donormanager : L. Venekamp Programmaregisseur : R. Meekma 3.1 Hoofddoelstelling Inwoners doen actief mee aan de samenleving. Dantumadiel streeft naar een samenleving waarin inwoners minder leunen op hun overheid (zie coalitieakkoord ). Dit streven geldt ook voor het sociale domein. Een overheid die zorgt voor haar burger blijkt namelijk dikwijls niet de beste oplossing voor problemen van die burger te kunnen leveren. Bovendien is het stelsel waarin de overheid zorgt voor, vanwege de toenemende vraag naar zorg en ondersteuning, niet meer te financieren. Als een gemeenschap hecht en volwassen is, hoeft zij ook minder op de overheid te leunen. In een hechte en volwassen gemeenschap voelen mensen zich namelijk in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor hun welzijn, en zich medeverantwoordelijk voor dat van anderen. Mensen pakken die verantwoordelijkheid ook op. Zij doppen zelf hun boontjes en helpen anderen dat ook te doen. Een beroep op de overheid doen zij pas op de laatste plaats. Wij streven ernaar Dantumadiel zo n samenleving te laten zijn. Als overheid merken we dat de gemeenschap in Dantumadiel ook hecht en volwassen wil zijn. Veel inwoners willen, ook als het om het eigen welbevinden gaat, zelf hun koers bepalen en zelf keuzes daarin maken. Wij merken bovendien dat er veel bereidheid is anderen te helpen. Als overheid juichen we dit doe. Wij hebben vertrouwen in de kennis en vaardigheden van onze inwoners op dit gebied. Tegelijkertijd zien wij het als onze taak erop toe te zien, dat er geen inwoners of groepen inwoners buiten de boot vallen. Niet iedereen doet vanzelf mee aan de samenleving. Sommige mensen moeten daartoe worden verleid. Anderen hebben zorg en ondersteuning nodig om het te kunnen. Binnen dit programma gaan wij ons inspannen ook deze mensen actief mee te laten doen aan de samenleving. Kerndoelstelling Meer participatie Voor ons staat de samenleving centraal. Wij willen dat zoveel mogelijk mensen daar aan mee doen. Dit meedoen kan op allerlei manieren. Bijvoorbeeld door te werken, door als vrijwilliger actief te zijn, door mantelzorg ter verrichten, maar ook door goed contact te 1

2 hebben met de buren en naar elkaar om te kijken. Wij spannen ons in om onze inwoners meer samen te laten leven en bieden eventueel ondersteuning daarbij. SMART-doelstellingen Het percentage inwoners dat als vrijwilliger actief is, is in 2018 gestegen ten opzichte van 2008 In 2015 kiest minimaal 50% van de WWB-ers vrijwillig voor het doen van een tegenprestatie. Het aantal mantelzorgers dat zegt overbelast te zijn, is in 2018 met minimaal 10% gedaald ten opzichte van Wij willen dat meer mensen bij de samenleving betrokken raken. Uitingen van betrokkenheid zijn ondermeer het doen van vrijwilligerswerk en het zijn van mantelzorger. In 2009 hebben wij voor het laatst metingen op dit gebied verricht. Hieruit weten we dat 47,3% van onze inwoners in 2008 vrijwilligerswerk heeft verricht. Het percentage mensen wat in 2008 mantelzorg verrichtte lag hier op 34,6%. Van deze mantelzorgers gaf 27,2% aan zich regelmatig of vaak overbelast te voelen. Wij streven ernaar het aantal mensen wat vrijwilligerswerk verricht de komende vier jaar te laten stijgen. Ook WWB-ers willen wij zo meer bij de samenleving betrekken. Dit kan door het vragen van de zogenaamde tegenprestatie. Hoewel wij nog bezig zijn met het ontwikkelen van beleid op dit gebied, willen wij WWB-ers motiveren als vrijwilliger aan de samenleving gaan deelnemen. Wij zetten erop in dat minimaal de helft van hen dat ook doet. Uit een eerste inventarisatie blijkt overigens, dat een behoorlijk aantal van onze WWB-ers nu al vrijwilligerswerk verricht. Het doen van mantelzorg is voor de meeste mensen geen bewuste keus (eerder iets wat hen overkomt). Wij vinden het daarom niet reëel te streven naar een groter aantal mantelzorgers. Belangrijker vinden wij het, dat mantelzorgers hun rol kunnen blijven vervullen. Overbelasting is hierbij de belangrijkste bedreiging. Daarom spannen wij ons in dit aspect de komende vier jaar behoorlijk te laten dalen. Inspanningen Vrijwilligerswerk bevorderen (algemeen) De wens vrijwilligerswerk te doen moet bij onze inwoners zelf vandaan komen. Als overheid kunnen wij ons echter inspannen deze wens bij mensen te stimuleren. Ook kunnen wij het voor mensen gemakkelijker maken de wens te realiseren. Wij willen gebruik maken van deze mogelijkheden om zo vrijwilligerswerk te bevorderen. Hierbij denken we aan de inzet van instrumenten als communicatie (bv campagnes als durf te vragen), de vrijwilligerscentrale (op zoek naar aanbod, koppelen van vraag en aanbod, scholen en ondersteunen van vrijwilligers etc.), en de gebiedsteams (bv het inzetten van vrijwilligerswerk als middel tegen eenzaamheid). Er gebeurt al veel op dit gebied. We denken echter dat, door het geven van een impuls en het komen tot vernieuwing, één en ander beter uit de verf gaat komen. Vrijwilligerswerk onder WWB-ers bevorderen Budget Welzijn en WMO formatie, 2

3 In de lijn van het voorgaande willen wij ook tijd en energie steken in het stimuleren van uitkeringsgerechtigden vrijwilligerswerk te gaan doen. Dit overigens zonder hen dat te verplichten. We gaan met uitkeringsgerechtigden hierover in gesprek. Waar nodig wordt ondersteuning verleend zodat uitkeringsgerechtigden die vrijwilligerswerk willen verrichten plek vinden en in staat zijn het werk te verrichten. Ook het scholen van de uitkeringsgerechtigde kan hierbij aan de orde zijn. Mantelzorgers signaleren, waarderen en ondersteunen Mantelzorgers zijn gebaat bij adequate ondersteuning, zodat bijvoorbeeld wordt voorkomen dat zij overbelast raken. In de afgelopen jaren is een aantal keren een impuls gegeven aan de mantelzorgondersteuning in onze gemeente waardoor die zich verder heeft kunnen ontwikkelen. Wij vinden dat het nu tijd is te onderzoeken hoe mantelzorgers de mantelzorgondersteuning ervaren. De uitkomst van een dergelijk onderzoek willen wij gebruiken om de signalering, waardering en ondersteuning van mantelzorgers, waar nodig, verder te verbeteren. Vanaf 2015 ontvangen gemeenten extra middelen voor mantelzorgondersteuning. Wij willen deze middelen steken in het waarderen van mantelzorgers. Daarom nemen wij het initiatief voor het, samen met een aantal betrokkenen, ontwikkelen van een mantelzorgcompliment. Monitoren Begin 2015 en begin 2019 gaan we opnieuw onderzoek doen naar de mate waarin onze inwoners vrijwilligerswerk verrichten en mantelzorger zijn (dit levert dan gegevens op over 2014 en 2018). We gaan hierbij ook in kaart brengen in welke mate mantelzorgers ervaren overbelast te zijn. Het onderzoek is waarschijnlijk goed te combineren met onderzoek in het kader van programma 4 naar vrijwilligerswerk op het gebied van sport en cultuur. Verder gaan we eind 2015 meten in welke mate WWB-ers vrijwilligerswerk verrichten. Welzijn en Activering WIZ WMO waaronder de extra middelen mantelzorgcompliment formatie en WMO Betrokken actoren Gemeenten DDFK, het gebiedsteam, SW Het Bolwerk, een nog aan te wijzen onderzoeksbureau, de Wmo- en WWB adviesraden Kerndoelstelling Meer zelfredzaamheid In de beoogde hechte en volwassen gemeenschap voelen mensen zich in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor hun welzijn, en voelen zij zich medeverantwoordelijk voor het welzijn van anderen. Wij streven ernaar dat onze inwoners deze verantwoordelijkheid oppakken. Vrijwel al onze inspanningen dienen uiteindelijk dit doel. Het is ook een soort basishouding van waaruit wordt gewerkt; de overtuiging dat zelfredzaamheid (het zelf doen), in welke mate dan ook, wezenlijk bijdraagt aan het welbevinden van mensen. 3

4 SMART-doelstellingen Het gebruik van individuele voorzieningen binnen de Wmo neemt af in de periode Het percentage toegekende aanvragen WWB uitkering is in 2018 met minimaal 20% gedaald ten opzichte van In 2015 stroomt minimaal 20% van de WWB-ers uit naar betaald werk. Wij streven ernaar dat de samenleving zich meer zelf redt, ofwel minder is aangewezen op directe overheidssteun. Onze inspanningen zijn de komende jaren daarop gericht. Het gekanteld werken past in dit streven. Maar ook het (laten) ontwikkelen van zogenaamde algemene voorzieningen; dit zijn voorzieningen waar burgers zonder indicatie of toelatingseis, eventueel (deels) op eigen kosten, gebruik van kunnen maken (voorbeeld Burenhulpdienst). Al onze inspanningen dienen er uiteindelijk toe te leiden, dat hulpvragen vaker zonder verstrekking van bijvoorbeeld een individuele Wmo voorziening of een WWB uitkering worden opgelost. Bovenstaande doelen hebben wij in die lijn geformuleerd. Overigens tekent zich ook nu al een dalende trend af bij het gebruik van individuele Wmo voorzieningen. En werd in % van de WWB aanvragen niet gehonoreerd omdat er alternatieve oplossingen werden gevonden. Inspanningen De boodschap van zelfredzaamheid uitdragen Het verantwoordelijk zijn voor het eigen welzijn, en medeverantwoordelijk voor dat van anderen, is een boodschap die (wil het grond vinden bij onze inwoners) langdurig moet worden uitgedragen. Wij willen de boodschap via campagnes uitdragen (bijvoorbeeld Durf te vragen). Maar het is minstens zo belangrijk, dat de boodschap continu door de eigen organisatie wordt uitgedragen. Dit laatste vraagt om verdere deskundigheidsbevordering van personeel. Het investeren daarin gebeurt in het kader van programma 1. Ontwikkelen van algemene voorzieningen Algemene voorzieningen (= voorzieningen die voor iedereen toegankelijk zijn) dragen bij aan de zelfredzaamheid van inwoners. Wij zetten daarom in op de ontwikkeling van dit type voorzieningen. Waar het kan stimuleren wij de markt dat te doen. Waar dat niet kan, zullen wij zelf het initiatief nemen. We houden oog voor de kosten van algemene voorzieningen, zowel de kosten voor de gemeenschap als de kosten voor gebruikers. Het eerste dient zich tot de opbrengst te verhouden, het tweede dient in het redelijke te blijven. Inwoners verleiden tot zelfredzaamheid Mensen zijn eerder tot zelfredzaamheid geneigd, als zij daar ook daadwerkelijk zelf baat bij hebben. Wij willen gebruik maken van dit mechanisme en gaan daarom op zoek naar manieren dat te doen. Eén en ander zal waarschijnlijk tot aanpassing van werkwijzen en aanpassing van beleid leiden. Budget formatie en formatie en Wmo formatie 4

5 Monitoren Voor de SMART-doelstellingen dienen een drietal zaken te worden geregistreerd. Dit zijn: - de aanspraak op maatwerkvoorzieningen in het kader van de Wmo; - het aantal toegekende WWB uitkeringen; de redenen van uitstroom in het kader van de WWB. formatie Betrokken actoren Gemeenten DDFK, het gebiedsteam, Werk-leerbedrijf NEF, diverse aanbieders, de Wmoen WWB adviesraden Kerndoelstelling Meer zelfregie In een hechte en volwassen gemeenschap maken inwoners zelf keuzes, ook als het om het eigen welzijn gaat. Inwoners bepalen bijvoorbeeld zelf hoe in een bepaalde ondersteuningsbehoefte wordt voorzien, en accepteren de eventuele consequenties daarvan. Wij zijn er voor, dat inwoners op deze manier hun verantwoordelijkheid nemen. Wij spannen ons in om dit te bevorderen, en doen ons best dit niet in de weg te staan. Ook hier geldt, dat wij ervan overtuigd zijn dat zelfregie (zelf de koers bepalen, zelf keuzes maken) wezenlijk bijdraagt aan het welbevinden van mensen. SMART-doelstellingen Eind 2017 voeren gezinnen/huishoudens vaker dan begin 2015 zelf de regie op hun zorg/welzijnsplan. Het aantal inwoners wat zich meldt met verwijtbare schulden ligt in 2018 lager dan in Wij willen dat burgers zelf keuzes maken en de verantwoordelijkheid daarvoor dragen. De komende jaren spannen wij ons in dit te bevorderen c.q. dit niet in de weg te staan. Ons ideaal is dat ieder gezin/huishouden zelf in staat is op een dergelijke manier regie over het eigen leven te voeren. Wij weten echter dat dit, ook op langere termijn, niet haalbaar zal zijn. Er zullen altijd gezinnen/huishoudens zijn die dit niet kunnen (leren) en waarbij het verstandiger is een professional regie over problematiek te laten voeren. Toch is ons streven deze verantwoordelijkheid vaker aan gezinnen/huishoudens zelf over te laten. Uiteraard is het niet de bedoeling deze gezinnen/huishoudens aan hun lot over te laten. Waar nodig blijft in die gezinnen/huishoudens professionele ondersteuning aanwezig, maar minder prominent als nu. Ook wij zien graag dat onze inwoners verstandige keuzes maken. Wij zetten ons in om dat, bijvoorbeeld via voorlichting en advisering, te ondersteunen. Bij schuldenproblematiek komen onverstandige keuzes dikwijls aan de oppervlakte in de vorm van verwijtbare schulden (vorderingen als gevolg van bewust onrechtmatig handelen). Wij streven ernaar, onder andere via voorlichting en advisering, het aantal mensen wat zich met dit soort schulden meldt te verminderen. 5

6 Inspanningen Voorlichten, adviseren en trainen van inwoners Wij willen inwoners in staat stellen zelf keuzes te maken en verantwoordelijkheid daarvoor te dragen. Onze taak daarbij is inwoners van goede informatie en eventueel van adviezen te voorzien, zodat zij een afgewogen keus kunnen maken. Waar nuttig, worden inwoners getraind in het maken van keuzes en dragen van verantwoordelijkheden. Eventueel doen wij dat op specifieke terreinen, bijvoorbeeld in het omgaan met financiën of het kopen van gezonde voeding. Deskundigheidsbevordering professionals Zelfregie bevorderen vraagt bepaalde vaardigheden van professionals. Zo moeten zij in gezinnen in kunnen schatten waar ruimte kan worden gegeven voor het zelf maken van keuzes en dragen van verantwoordelijkheden, en vervolgens die ruimte ook geven. Voor veel professionals is dat nog geen automatisme. Wij willen daarom investeren in deskundigheidsbevordering. Instrumenten / producten (door)ontwikkelen Het streven naar meer zelfregie vraagt om de inzet van ondersteuning van bepaalde vormen. Denk bijvoorbeeld aan het persoonsgebonden budget wat inwoners ruimte biedt naar eigen inzicht zorg en ondersteuning in te kopen. Wij gaan werken aan de ontwikkeling en optimalisering van dergelijke instrumenten en producten. Dit doen wij bij de instrumenten en producten die wij zelf inzetten. Ook willen wij aanbieders stimuleren instrumenten en producten te gebruiken die ruimte geven aan zelfregie. Monitoren Voor de SMART-doelstellingen dienen een tweetal zaken te worden geregistreerd: - Begin 2015 en eind 2017 dient in kaart te worden gebracht wie, in het kader van het ene plan per gezin, casusregie voert; - Er dient te worden bijgehouden hoe vaak er sprake is van verwijtbare schulden bij schuldhulpverleningstrajecten. Budget formatie, formatie, formatie, formatie Betrokken actoren Gemeenten DDFK, het gebiedsteam, de Wmo- en WWB adviesraden 3.3 Reguliere activiteiten (voor het gehele programma) - Welzijn Meidwaan & omtinken Het sproduct welzijn omvat het welzijnswerk en de vrijwilligersverzekering - Algemene bijstand De bijstandsuitkeringen voor levensonderhoud (WWB, BBZ, IOAW en IOAZ). 6

7 - Minimabeleid Hieruit worden financiële regelingen en ondersteuning voor minima bekostigd. Het gaat hierbij onder meer om de Lauwersregeling en schuldhulpverlening. Het minimabeleid richt zich niet alleen op bijstandsgerechtigden maar op alle mensen met een minimum inkomen. - Activering WIZ Via activering wordt bevorderd dat bijstandsgerechtigden zo snel mogelijk weer zelfstandig in het eigen bestaan kunnen voorzien. Activering moet uiteindelijk leiden tot meer uitstroom uit de bijstand. - Onderwijs Volwasseneducatie Vanuit dit product wordt het gedeelte volwasseneducatie van het participatiebudget verantwoord. - Werkgelegenheid WIZ Vanuit dit product worden werkvoorzieningen bekostigd zoals de WSW en bijdragen aan de werkvoorzieningsschappen. - Maatschappelijk werk Dit zijn de budgetten voor het algemeen maatschappelijk werk (onderdeel van het gebiedsteam). - Nieuwkomers Het gaat hierbij om de uitvoering van de Wet inburgering. Gemeenten hebben hierbij onder meer als taak inburgeringsvoorzieningen aan te bieden en voor begeleiding te zorgen. - WMO Sommige inwoners hebben hulp en/of ondersteuning nodig om mee te kunnen doen aan de samenleving. Deze hulp en ondersteuning wordt vanuit dit sproduct bekostigd. - AWBZ naar WMO Het kabinet heeft ingezet op een grootscheepse decentralisatie in het sociaal domein. Een groot deel van de huidige AWBZ taken gaat per 1 januari 2015 naar de gemeenten. - Basisgezondheidszorg (exclusief jeugdgezondheidszorg) Hieruit worden de werkzaamheden bekostigd die de HVD verricht op het gebied van openbare gezondheidszorg. 7