Gouda, 9 september Dank voor uw aandacht voor deze groep jonge ouders. Het is belangrijk om hier aandacht voor te vragen!

Transcriptie

1 Gouda, 9 september 2016 Dank voor uw aandacht voor deze groep jonge ouders. Het is belangrijk om hier aandacht voor te vragen! JSO en Siriz zijn initiatiefnemers van het landelijke programma JOOZ ( voor preventie en ondersteuning bij onbedoelde zwangerschap en jong ouderschap. We slaan de handen ineen met allerlei organisaties om oplossingen te vinden voor (beleids-)problemen. Timon, FIOM, Rutgers, MEE Plus Groep, Voorzorg, GGD Nederland, De Beschermde Wieg en het Leger des Heils hebben zich aan JOOZ verbonden. Ook voor jonge ouders met een (licht) verstandelijke beperking en hun kind(eren) maken we ons hard. We doen dat mede vanwege de problemen waar Femke Halsema in haar brief op wijst: onvoldoende wordt de weg gevonden om integraal en maatwerk te bieden. Ook jonge (aanstaande) ouders met een ondersteuningsbehoefte dreigen tussen wal en schip te raken. De nieuwe wetgeving is er nog maar net en is nog niet goed geimplementeerd. Vragen over moeder en kind Staat de casus op zichzelf? Nee, er zijn vergelijkbare casussen in Nederland, namelijk adolescenten met een beperking met een kind. Zelfstandig wonen is (nog) niet haalbaar. Vaak is dat na een paar jaar beschut wonen wel haalbaar (al dan niet met wat extra ondersteuning). Vanwege hun leeftijd en/of hun ontwikkelingsachterstand is het zelf-reflecterend vermogen beperkt. Ook hebben ze vaak weinig zelfvertrouwen en ontbreekt een steunend netwerk. Voor hun is het van belang dat ze zich richten op hun eigen ontwikkeling en het aangaan van een goede band met hun kind. Ze kunnen dit niet goed combineren met de verantwoordelijkheden die bij volwassenheid en ouderschap horen. Volgens ons is het erg belangrijk dat deze jonge ouders beschut of beschermd kunnen wonen. Dat ze op een positieve manier worden benaderd. Dat de ontwikkeling centraal staat en dat soms taken worden overgenomen, zodat ouder en kind zich positief kunnen ontwikkelen. Gelukkig zijn er initiatieven in Nederland die zich inzetten voor deze ouders, bijvoorbeeld Leliepark van Gemiva. 1 Over hoeveel jonge ouders (18-23 jaar) gaat het? Er is onvoldoende zicht op deze doelgroep. We weten wel hoeveel tienermoeders er in Nederland zijn, maar we weten niet hoeveel ouders tussen de 18 en 23

2 jaar met een (licht) verstandelijke beperking in Nederland wonen. Simpelweg omdat het niet geregistreerd wordt. Vragen over gezinshuizen Zijn er meer gezinshuizen in Nederland Ja, er zijn meer gezinshuizen. We kennen wel het gezinshuis van Siriz dat deze maand geopend is ( Daar wordt per casus overlegd met gemeenten over de beschikking van uren. Dat kost veel tijd en vaak zijn de beschikkingen lager dan de begeleiding vereist en moet de organisatie bijleggen met eigen middelen. Of alle gezinshuizen dit probleem herkennen is ons onbekend. Overigens zijn er heel veel vormen van ondersteuning en opvang voor deze groep 1 OuderKindProject.html

3 ouders. Voor een overzicht zie voetnoot 2. Doorstroom en zelfstandig wonen Allereerst pleiten we voor duurzame oplossingen. Veilige en stabiele huisvesting is een basisbehoefte. Zo snel mogelijk langdurige huisvesting, dat is het ideaal. De woning na een gezinshuis verschilt per ouder. Er zijn ouders die na het verblijf in een moeder-kind-huis (voor vaders zijn er weinig voorzieningen) begeleid zelfstandig wonen, anderen gaan naar een voorziening voor beschermd wonen, of gaan terug naar hun eigen ouders of wonen geheel zelfstandig. In de meeste gevallen is doorstromen moeilijk. Er is namelijk een gebrek aan plekken voor begeleid wonen en voor beschermd wonen, en er zijn te weinig betaalbare woningen. Door de moeizame doorstroom blijven opvangplekken onnodig bezet door jonge ouders die de hulp niet meer nodig hebben. 3 Er zijn steeds meer tienermoeders en jonge ouders die geen opvangplek kunnen krijgen. Er zijn steeds meer dakloze gezinnen in Nederland. In gevallen waarin dakloosheid leidt tot onvoldoende veiligheid worden ouders en kind gescheiden. Kinderen komen daardoor onterecht in jeugdzorgvoorzieningen. Waar gaat het mis? Wet en regelgeving Wat is nu precies wettelijk mogelijk en onmogelijk? Kan de gemeente dit gezin een beschikking geven voor moeder en kind? Dit is wel mogelijk. Een beschikking is een besluit van een gemeente over het vergoeden van hulp. Vanaf 2015 hebben gemeenten in Nederland beleidsvrijheid gekregen, vooral om maatwerk te bieden en integraal te werken. Verantwoordelijkheden voor ondersteuning aan moeder en kind, beschut wonen en inkomen die voor dit gezin van belang zijn liggen daardoor bij hetzelfde overheidsorgaan. Mooi, want daar ligt bijvoorbeeld ook jeugdgezondheidszorg, preventief jeugdbeleid, huisvesting, (deels) kinderopvang 2 Overzicht opvangvoorzieningen voor gezinnen van (jonge) ouders met een (licht) verstandelijke beperking een studie naar gezinsopvang voor jonge moeders met kind een onderzoek naar voorlichting, hulp en opvang aan tienermoeders pagina 5 februari 2016

4 en onderwijs (denk aan leerplicht, schooluitvallers). Jonge (aanstaande) ouders met behoefte aan ondersteuning hadden voor 2014 veel last van versnippering van aanbod en financieringsconstructies. Dit stond maatwerk en integraal werken in de weg. Gemeenten kunnen zelf besluiten of ze de organisatie in de casus vergoed om ondersteuning te bieden aan moeder en kind, in combinatie met een vergoeding voor beschut wonen. Het is dus niet zo dat er geen beschikking voor moeder en kind kan worden afgegeven. Grondslag van een beschikking is de ondersteuningsbehoefte. Het was voor 2015 lastig om aan een heel gezin te beschikken, nu is dat wel mogelijk. De praktijk Wat is de praktijk? Staat deze casus op zichzelf? Helaas zien we in veel gemeenten dergelijke casuïstiek. Integraal werken gebeurt niet of weinig en kwetsbare gezinnen vallen tussen wal en schip. Een organisatie die integrale ondersteuning biedt moet voor een vergoeding bij verschillende afdelingen van de gemeente aankloppen. Helaas zijn de gemeentelijke schotten nog niet verdwenen. Sterker nog, er komen in sommige gemeenten nieuwe schotten bij. Dat komt doordat verantwoordelijkheden en budgetten verdeeld zijn per afdeling. Soms is er ook sprake van regionale samenwerking. Per beleidsterrein betreft het dan veelal verschillende samenwerkingsverbanden in niet overlappende regio s. Denk bij (zeer) jonge ouders aan: jeugdzorgregio s, regionale samenwerkingsverbanden in het onderwijs, GGD-regio s en samenwerkingsverbanden van sociale diensten. Door al deze lokale en regionale beslissingsdomeinen is er een wirwar aan regels. De verschillende afdelingen hebben allemaal hun eigen regels en kaders, waar jonge (aanstaande) ouders binnen moeten vallen om in aanmerking te komen voor ondersteuning. Het blijkt nog een lastige opgave om integraal te werken. Er zijn gemeenten die deze uitdaging aangaan. De casus: waarom is het moeilijk voor deze gezinnen voldoende ondersteuning te krijgen? Vaak mist het aan specialisme bij de ambtenaar die een indicatiebesluit neemt. Het is ook niet te verwachten van een ambtenaar om vlak na de invoering van de wetten al kennis te hebben van alle doelgroepen in zijn of haar gemeente. Moeilijk is dat deze moeder binnen de WMO haar eigen hulpvraag moet verwoorden. Juist in dit voorbeeld is dat dus lastig: kan deze moeder een goed overzicht hebben van waar zij ondersteuning bij nodig heeft? Wij denken dat het niet kan. Elke gemeente bepaalt zelf hoeveel uur begeleiding past bij een gezin, in theorie maakt dat maatwerk mogelijk. In praktijk zijn er enorme verschillen in het aantal uren begeleiding die afgegeven worden. Voor een specialistische voorziening betekent dat dus: overleg over elke casus met steeds een andere gesprekspartner en met steeds weer een andere uitkomst. In deze gezinnen is het belangrijk om te investeren in de opvoeding en hechting.

5 Wij denken dat deze gezinnen veel hebben aan praktische hulp in hun dagelijks leven. Beschikkingen worden afgegeven voor een beperkte termijn. Er zijn geen of te weinig duurzame oplossingen. In veel gezinnen is blijvend ondersteuning nodig, ook als er geen problemen zijn. Wachten op een probleem, hulp inzetten en afbouwen en weer wachten op een nieuw probleem is contra-productief. De Jeugdwet en WMO sluiten niet goed op elkaar aan Beschermend en bevoogden versus eigen verantwoordelijkheid De Jeugdwet is over het algemeen beschermend (een gezinsvoogd maakt vaak keuzes voor het gezin; de hulpverlener geeft bijvoorbeeld aan wat de jongere moet doen) en de WMO is vraaggericht (er wordt zelfredzaamheid verwacht eventueel met steun uit het eigen netwerk; als er additionele hulp nodig is dan moet iemand daar zelf om vragen). Eigen risico is extra drempel in WMO Er is een extra drempel ingebouwd: voor WMO ondersteuning geldt een eigen bijdrage. Het is niet moeilijk om in te zien dat de combinatie van weinig inzicht in de eigen ondersteuningsbehoefte met de extra kosten van de eigen bijdrage tot gevolg heeft dat deze jongeren minder snel om hulp vragen. Gemeenten houden hand op de knip Helaas hebben gemeenten een zware bezuinigingsopdracht, vooral op WMO taken. Daarom wordt scherp naar uitgaven gekeken. Gemeenten lijken (de goedkopere) WMO te zien als voorliggende voorziening op de (duurdere) Jeugdwet. De vergoeding in de Jeugdwet is anders dan in de WMO. Jeugdhulp heeft een veel hogere vergoeding per uur dan WMO. Dat heeft onder andere te maken met hoger gekwalificeerd personeel in jeugdhulp dan in WMO begeleiding. Aanbieders kunnen daardoor niet dezelfde hulp bieden vanuit de verschillende wettelijke kaders. Hulp vanuit de WMO betekent dat de jongeren over het algemeen van aanbieder en hulpverleners moeten wisselen als de jeugdhulp-aanbieder bij die gemeente geen WMO-contract heeft. Jeugdhulp stopt bij 18 jaar en kan maximaal verlengd worden tot een jongere 23 jaar is, een gemeente moet daar toestemming voor geven. Dit was altijd al mogelijk, maar sinds de gemeente verantwoordelijk is voor Jeugdwet en WMO is er een hogere drempel. Men moet met hele goede argumenten komen waarom de jongere binnen de jeugdwet moet blijven vallen en niet vanuit de WMO geholpen kan worden. Kwetsbare jongeren en hun kinderen verdienen bescherming In Nederland verlaten jongens het ouderlijk huis gemiddeld op hun 24e, terwijl meisjes vertrekken op 22-jarige leeftijd 4. De vraag is of alle jongeren eraan toe 4 pp 46

6 zijn om vanaf 18 jaar zelfstandig te leven. Het stoppen van hulp bij het bereiken van het achttiende levensjaar voor jeugdigen in woonvoorzieningen en bij pleegouders maakt jongeren extra kwetsbaar. Deze groep heeft niet alleen een groot risico om jong ouder te worden in een instabiele situatie, maar ook om in de criminaliteit te belanden, dakloos te worden, werkeloos te worden, psychische problemen te ontwikkelen of slachtoffer te worden van mensenhandel en geweld. Deze jongeren verdienen bescherming. Er zijn verschillende gemeenten actief om de continuïteit van zorg van jeugdhulp en WMO ondersteuning te waarborgen, maar lang niet in alle gemeenten heeft dat prioriteit. Voor jongeren met een verstandelijke beperking (zeker als ze een kind hebben) die jeugdzorg ontvangen is het van belang dat hulp continueert bij het bereiken van het achttiende levensjaar. Laten we niet wachten tot het misgaat, maar preventief en integraal hulp inzetten zonder al teveel gedoe. Met vriendelijke groet, José Huzen Adviseur JSO Geeske Hoogenboezem Adviseur JSO