DRAAGVLAKONDERZOEK ZONDAGOPENSTELLING WINKELS IN OMMEN

Transcriptie

1 Rapport DRAAGVLAKONDERZOEK ZONDAGOPENSTELLING WINKELS IN OMMEN Onderzoek onder inwoners, bezoekers en ondernemers Januari

2 COLOFON Uitgave I&O Research Zuiderval 70 Postbus AN Enschede Rapportnummer 2016/ Datum Januari 2016 Opdrachtgever Gemeente Ommen Auteurs Ralf ten Hove Gert Versteeg Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever. Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Colofon

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Aanleiding Uitvoering van het onderzoek Onderzoek naar zondagopenstelling in Nederland Leeswijzer Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling Huidige koopzondagoriëntatie Evaluatie proefperiode Effecten Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren Draagvlak bij bezoekers Gewenste openingsfrequentie Gewenste openingstijden Horeca, recreatie en toerisme Uitkomsten interviews Samenvatting Bijlage 1. Achtergrondkenmerken Bijlage 2. Vragenlijsten Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Inhoudsopgave

4 1 HOOFDSTUK Inleiding Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Inleiding 4

5 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Op 1 juli 2013 is de gewijzigde Winkeltijdenwet in werking getreden. Deze wet geeft gemeenten de bevoegdheid om zelf te bepalen of winkels op zondag open mogen zijn. Concreet betekent dit dat gemeenten zelf het beleid kunnen bepalen ten aanzien van zondagopenstelling van winkels en zij niet meer aan de motiveringsplicht van de toerismebepaling hoeven te voldoen om winkels op zondag open te laten zijn. Gemeenten bepalen het winkeltijdenregime en de bijbehorende beperkingen. In de raadsvergadering van 2 juli 2015 is de vaststelling van de Verordening winkeltijden Ommen 2015 behandeld. In de verordening is een bepaling opgenomen die het mogelijk maakte een pilot te organiseren met vier koopzondagen. In de gemeente Ommen was het voor lokale winkeliers toegestaan om in de periode van 19 juli tot en met 9 augustus 2015 op zondag open te gaan. De ondernemers hebben zelf mogen beslissen of zij wel of niet open zouden gaan. In de praktijk is een deel van de winkels (ongeveer 30 winkels) in het centrum van Ommen op een viertal zondagen open geweest tussen en uur en een tweetal supermarkten was geopend van tot uur. Bij de vaststelling van de Verordening winkeltijden Ommen is ook reeds besloten en de opdracht aan het College gegeven om na afloop van de pilotperiode een onafhankelijk draagvlak- en effectenonderzoek te laten uitvoeren alvorens een definitief besluit genomen wordt ten aanzien van de zondagopenstelling van winkels in Ommen. De onderstaande drie opties/scenario s vormen het inhoudelijk kader voor het onderzoek: 1 Behouden van de huidige regeling (geen openstelling op zondagen) 2 Het verruimen van de zondagopenstelling op basis van argumenten en maatwerk (branche en/of gebiedsspecifiek) 3 Volledige vrijstelling van de Winkeltijdenwet waardoor alle winkeliers zelf kunnen bepalen of zij op zondagen open willen gaan 1.2 Uitvoering van het onderzoek Het onderzoek bestaat uit enquêtes onder een viertal doelgroepen inwoners, passanten/toeristen, winkeliers en ondernemers uit horeca- en toerisme & recreatie. Het onderzoek richt zich op de volgende hoofdvraag: In welke mate is er draagvlak en wat zijn de maatschappelijke effecten en economische effecten van een verruiming van de zondagopenstelling? Enquête onder inwoners van Ommen Voor het inzicht in de mening van Ommenaren ten aanzien van de zondagopenstelling van winkels is een online inwonersenquête ontwikkeld. In totaal zijn uitnodigingsbrieven, evenredig verspreid over de wijken (qua huishoudensaantallen), verspreid. De looptijd van de enquête was van 10 t/m 22 december. Inwoners die zijn uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek maar geen beschikking hebben over internet is de mogelijkheid geboden om een schriftelijk exemplaar van de vragenlijst aan te vragen. Van deze mogelijkheid hebben 15 respondenten gebruik gemaakt. In totaal hebben 532 inwoners de vragenlijst ingevuld, wat neerkomt op een respons van 27 procent. Er is een weging toegepast naar leeftijd en geslacht, zodat de uitkomsten representatief zijn voor de gehele bevolking van Ommen. Uitgaande van schriftelijke uitnodiging voor online enquêtering (zonder rappelering) geldt dat de respons goed te noemen is en voldoende groot is voor het doen van betrouwbare uitspraken. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Inleiding 5

6 Passantenenquête in het centrum Om een beeld te krijgen van de beleving van (winkel-)bezoekers van Ommen is een gerichte face-to-face enquête afgenomen onder bezoekers van het centrum van Ommen. Op zaterdag 12 en 19 december hebben twee enquêteurs hiervoor tussen 10 en 17 uur passanten in het centrum van Ommen benaderd. Centrumbezoekers die in Ommen zelf woonachtig zijn, zijn vervolgens door middel van een eerste selectievraag voor het vervolg van deze enquête buiten beschouwing gelaten. De enquête heeft namelijk vooral tot doel gehad de mening van de recreatieve bezoekers van Ommen in beeld te krijgen. In de onderstaande figuur is per veldwerkdag een responsoverzicht opgenomen met daarin zowel het totale aantal ondervraagde passanten, als de netto-respons; het aantal bezoekers dat afkomstig is van buiten Ommen. Tabel 1.1 Responsoverzicht passantenenquête TOTALE RESPONS NETTO RESPONS AANDEEL BEZOEKERS 12 december % 19 december % TOTAAL % Winkeliersenquête Voor het onderzoek onder winkeliers is door de gemeente een lijst met 72 winkels in de binnenstad van Ommen aangeleverd plus daarbij een zevental winkels binnen de gemeente, die buiten het centrum zijn gevestigd. Alle 79 winkeliers hebben vervolgens een uitnodigingsbrief ontvangen met daarbij een schriftelijke versie van de vragenlijst (inclusief portovrije retourenvelop) en een inlogcode met de optie tot online deelname. Deelname was mogelijk van 8 t/m 20 december Op 15 december is er een veldwerker langs de winkeliers in het centrum geweest om degene die nog niet hadden gereageerd persoonlijk te motiveren alsnog mee te doen aan het onderzoek. Uiteindelijk hebben er 49 winkeliers deelgenomen; een respons van 62 procent. Hiervan heeft een derde de vragenlijst online ingevuld en tweederde deel de schriftelijke vragenlijst ingevuld. Ondanks de voor winkeliers drukke feestperiode is dit een hoog responspercentage. Telefonische raadpleging bij Horeca- en T&R-ondernemers In aanvulling op de face-tot-face passantenenquête zijn korte telefonische gesprekken gevoerd met tien ondernemers uit de horeca en toerisme & recreatie in de gemeente Ommen (vijf horeca- ondernemers en vijf T&R ondernemers). Tijdens deze belronde is gevraagd naar de ervaringen met de koopzondag in Ommen en naar hun beeld over de oriëntatie van toeristische bezoekers op de koopzondag. De uitkomsten zijn beknopt uitgewerkt en vormen een aanvulling op de enquêteresultaten. 1.3 Onderzoek naar zondagopenstelling in Nederland Veel Nederlandse gemeenteraden hebben de afgelopen tweeëneenhalf jaar het besluit genomen de winkeltijden op zondag te verruimen. In een aantal gemeenten gebeurde dat na een draagvlakpeiling onder de bevolking en winkeliers (en soms ook winkelpersoneel). Meestal betrof het gemeenten met beperkte of nog geen zondagopenstelling. Het beeld dat uit draagvlakpeilingen en (tussentijdse) evaluaties naar voren komt, is deels lokaal gekleurd. Bijvoorbeeld omdat een deel van de bevolking Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Inleiding 6

7 principiële bezwaren heeft (en vaak houdt) of juist door de nabijheid van een grote stad, waardoor winkelen op zondag al langere tijd een optie was. Er zijn ook overeenkomsten tussen de verschillende draagvlakpeilingen en evaluaties. Allereerst zijn steeds meer Nederlanders de afgelopen jaren op zondag gaan winkelen en dan vaak ook met een hogere frequentie. Dat ligt voor een groot deel in het verlengde van het vergrote aanbod. Verder blijkt draagvlak en ook het gebruik van de zondagopenstelling relatief sterk samen te hangen met leeftijd. Ouderen hebben duidelijk minder behoefte aan zondagopenstelling dan jongeren en werkenden. Een ander duidelijk resultaat is dat de behoefte aan wekelijks supermarktaanbod op zondag groter is dan de behoefte aan wekelijks (recreatief) winkelaanbod. Openstelling op eerste feestdagen (eerste kerstdag, eerste Paasdag, eerste pinksterdag) ziet een meerderheid van het publiek nog niet zo zitten. Winkeliers blijken vaak wat meer verdeeld dan het winkelend publiek, behalve de supermarkten, die bijna zonder uitzondering enthousiast zijn over openstelling op zondag (inmiddels geldt dat ook voor de budgetsupers). Ook bouwmarkten en tuincentra (die laatste zeker in het seizoen) willen meestal graag open. Bij de overige winkeliers zijn filiaalbedrijven en franchisebedrijven relatief vaak open. Kleinere winkeliers zijn minder vaak open. Verder is duidelijk dat centrumwinkels vaker open zijn dan meer perifere winkels (uitgezonderd de supermarkten). Winkelpersoneel is langs vergelijkbare lijnen verdeeld: jongeren die een baantje bij een supermarkt hebben zijn positiever dan (ouder) personeel van kleinere zaken. In de praktijk zijn in de gemeenten met zondagsopenstelling dus niet alle winkels elke zondag open. Op meerdere plaatsten is sprake van (zelf-)regulering door centrumondernemers (bijv. de eerste of laatste zondag van de maand open, of twee zondagen in de maand). Het succes daarvan hangt samen met het organiserend vermogen van de winkeliersverenigingen en met heldere communicatie richting winkelend publiek. De verwachting is dat er op termijn sprake is van een natuurlijk evenwicht, in de zin dat elke plaats waar sprake is van zondagopenstelling langzamerhand zal toegroeien naar een balans tussen vraag en aanbod. De economische effecten van zondagopenstelling zijn enigszins diffuus. Nederlanders zijn de afgelopen jaren minder gaan uitgeven aan niet-dagelijkse producten (mode en luxe, vrije tijd, in en om het huis ) en iets meer aan dagelijkse producten (voeding en persoonlijke verzorging). Dat laatste is deels in verband te brengen met prijsstijgingen, maar deels ook te verklaren door het aanbod op zondag. Wat de niet dagelijkse-producten betreft lijkt er een verband te zijn met het publiek waar men van afhankelijk is (bijv. jongeren en werkenden) en de trekkracht op winkelend publiek van buiten de gemeente. Met andere woorden: voor sommige winkels loont het om op zondag open te zijn en voor anderen veel minder. Er zijn uiteraard ook winkels die minder omzet draaien doordat ze niet open zijn en hun concurrenten wel. Overigens heeft het succes van de zondagopenstelling ook een keerzijde: op andere dagen en met name ook de koopavond is het in veel gemeenten rustiger geworden in de winkelstraten. De (mogelijke) effecten van verruimde zondagsopenstelling op overlast voor omwonenden zijn aanwezig (met name parkeren, laden en lossen zijn veelal gereguleerd), maar lijken in de praktijk kleiner dan vooraf gevreesd. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Inleiding 7

8 1.4 Leeswijzer Allereerst wordt in hoofdstuk 2 de huidige oriëntatie op de zondag als winkeldag beschreven. Dit gebeurt vanuit het perspectief van zowel inwoners, bezoekers (mate van winkelbezoek op zondag, oriëntatie op Ommen, etc.) als winkeliers (o.a. openstelling). Hierbij gaat het zowel om de oriëntatie op de zondag als winkeldag in het algemeen als om de mate van bezoek tijdens de pilotperiode afgelopen zomer in Ommen. In het tweede deel van hoofdstuk komen de beleefde effecten en ervaringen aan bod. Hoofdstuk 3 schetst het toekomstperspectief, dat wil zeggen in welke mate is er draagvlak voor zondagopenstelling van winkels in Ommen, en welke voorkeuren zijn er bij inwoners, bezoekers en winkeliers ten aanzien van de openingsfrequentie. In hoofdstuk 4 zijn de belangrijkste uitkomsten van de aanvullende gesprekken met horeca- en toerisme-ondernemers in Ommen opgenomen. In de bijlagen zijn de achtergrondkenmerken van de respondenten weergegeven (inwoners, bezoekers en winkeliers) en zijn de vragenlijsten te vinden. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Inleiding 8

9 2 HOOFDSTUK Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 9

10 2. Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 2.1 Huidige koopzondagoriëntatie Bezoekfrequentie koopzondag Aan inwoners en bezoekers is allereerst gevraagd hoe vaak men gemiddeld op zondag winkelt en/of boodschappen doet (figuur 2.1). Ruim vier op de tien inwoners van Ommen gaat nooit op zondag winkelen en/of boodschappen doen (42 procent). Bij de bezoekers van Ommen is dit aandeel iets kleiner (35 procent). Onder de inwoners van Ommen die wel op zondag aankopen doen, is de bezoekfrequentie over het algemeen iets lager dan onder bezoekers van Ommen. Ommenaren geven in verhouding vaker aan ongeveer een (7 procent) tot een aantal keer per jaar (18 procent) een koopzondag te bezoeken, dan bezoekers van Ommen, die in verhouding vaker wekelijks (15 procent) tot een aantal keer per maand (15 procent) op zondag gaan winkelen en/of boodschappen doen. Het verschil in oriëntatie zal mede ook te maken hebben met het aanbod van koopzondagen. Zo geldt bijvoorbeeld voor de groep Ommenaren die aangeven minimaal eens per maand op zondag te winkelen dat zijn hiervoor zijn aangewezen op andere plaatsen. Uit het koopstromenonderzoek blijkt ook dat inwoners van Ommen hiervoor sterk gericht zijn op Zwolle (in Zwolle is er 12 keer per jaar koopzondag en is een beperkt aantal supermarkten elke zondag geopend) 1. Figuur 2.1 Hoe vaak gaat u gemiddeld op zondag winkelen of boodschappen doen? inwoners (n=532) 7% 11% 16% 18% 7% 42% bezoekers (n=137) 15% 15% 19% 13% 4% 35% wekelijks 2-3x per maand 1x per maand 1-2x per jaar (ong.) 1x per jaar nooit Wanneer de bezoekers van Ommen worden uitgesplitst naar herkomstregio (figuur 2.2), wordt duidelijk dat inwoners de randgemeenten van Ommen (Dalfsen, Hardenberg, Hellendoorn en Twenterand) in mindere mate op de koopzondag zijn georiënteerd dan inwoners uit overige delen van Overijssel en Nederland. Figuur 2.2 Hoe vaak gaat u gemiddeld op zondag winkelen of boodschappen doen?; bezoekers uitgesplitst naar herkomst randgemeenten (n=46) 11% 7% 17% 13% 2% 50% overig Overijssel (n=31) 10% 13% 23% 13% 10% 32% overig Nederland (n=56) 21% 23% 20% 9% 2% 25% wekelijks 2-3x per maand 1x per maand 1-2x per jaar (ong.) 1x per jaar nooit 1 I&O Research, Koopstromenonderzoek Oost-Nederland 2015, rapport kern Ommen; i.o.v. gemeente Ommen (2015). Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 10

11 Bezoekredenen Bij beide doelgroepen hebben de bezoekers van koopzondagen vervolgens kunnen aangeven wat voor hen de belangrijkste redenen (maximaal twee) zijn waarom men (wel eens) op zondag winkelt en/of boodschappen doet. Bijna twee op de drie Ommenaren bezoekt een koopzondag voornamelijk voor de gezelligheid. Bij ongeveer een derde van de inwoners is doelgericht aankopen doen (32 procent) of zondag als meest geschikte dag (32 procent) een belangrijke reden om op een koopzondag te bezoeken. Onder bezoekers van Ommen is gezelligheid een iets minder dominant motief om op zondag aankopen te doen en worden de drie bovenstaande bezoekredenen vrijwel even vaak genoemd. Dat inwoners van Ommen gezelligheid relatief vaker hebben genoemd, heeft mogelijk te maken met de oriëntatie op (de binnenstad van) Zwolle en de nog beperkte(re) mogelijkheden om in de eigen plaats op zondag meer doelgericht op zondag naar de winkel te gaan. Figuur 2.3 Wat zijn de belangrijkste redenen dat u (wel eens) op zondag winkelt en/of boodschappen doet? gezelligheid/ recreatief winkelen 39% 62% winkelbehoefte: heb vaak iets nodig op zondag 32% 42% geen of minder tijd op andere dagen 33% 38% op zondag minder druk in de winkels dan andere dagen anders, namelijk 9% 8% 6% 11% inwoners (n=300) bezoekers (n=82) 0% 20% 40% 60% 80% Waarom niet Inwoners en bezoekers van Ommen die nooit op zondag winkelen en/of boodschappen doen, geven hiervoor als meest genoemde reden aan dat dit niet bij de persoonlijke (geloofs-)overtuiging/principes past. De zondagsrust is voor hen belangrijk. Onder Ommenaren is zondagsrust bij twee derde een belangrijke factor, onder bezoekers van Ommen is dit ongeveer de helft. Figuur 2.4 Wat zijn de belangrijkste redenen dat u nooit winkelt en/of boodschappen doet op zondag? principieel/geloof: zondagsrust 48% 65% geen winkelbehoefte: niks nodig op zondag 30% 40% winkeliers verdienen een vaste vrije dag 15% 40% er zijn in de buurt geen winkels open wanneer ik wil geen tijd op zondag 6% 4% 1% inwoners (n=220) bezoekers (n=46) 0% 20% 40% 60% 80% Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 11

12 Waar bezoekt men de koopzondag? Inwoners van Ommen die (wel eens) een koopzondag bezoeken, gaan in dat geval vooral naar de eigen gemeente (55 procent) of Zwolle (49 procent). De Ommenaren die hierbij Ommen hebben genoemd, zijn gezien het gegeven dat alleen in de zomerperiode er een viertal koopzondagen zijn geweest wel relatief beperkt georiënteerd op de koopzondag. Onder elders (30 procent) noemt men het vaakst Enschede, Hengelo of de vier grote steden. Van de inwoners die voor het laatst in Ommen op zondag winkels bezochten (55 procent), heeft 87 procent winkels in het centrum van Ommen bezocht en 48 procent een supermarkt buiten het centrum. Van de in het centrum van Ommen geënquêteerde niet-ommenaren is ruim een derde (36 procent) voor het laatst op een koopzondag in Zwolle geweest. Ommen is beperkt genoemd als laatst op zondag bezochte plaats. Het grootste deel (62 procent) noemt ook - een plaats die niet tot de keuzeopties behoorde. In dat geval worden het vaakst genoemd: Heino, Amsterdam, Rotterdam (allen 7 procent), Arnhem en Nijmegen (beide 6 procent). De herkomst zal hierbij een belangrijke rol spelen en deze is behoorlijk divers. Figuur 2.5 In welke (twee) plaats(en) heeft u voor het laatst op zondag winkels bezocht? Ommen Zwolle Raalte Almelo Meppel Hardenberg Duitse grensregio Nijverdal als toerist in het buitenland elders, namelijk 7% 11% 6% 7% 9% 5% 1% 4% 0% 2% 2% 2% 0% 1% 1% 30% 37% 49% 55% 62% inwoners (n=305) bezoekers (n=87) 2.2 Evaluatie proefperiode In de eerste paragraaf is het bezoekgedrag van inwoners en bezoekers van Ommen ten aanzien van de koopzondag in het algemeen in beeld gebracht. Deze paragraaf zal specifiek ingaan op de proefperiode van vier koopzondagen die de afgelopen zomer tussen 19 juli en 9 augustus in Ommen heeft plaatsgevonden. Hierbij zullen ook de winkeliers aan bod komen. Bezoekfrequentie Figuur 2.6 toont de bezoekfrequentie van de twee doelgroepen tijdens de proefperiode, uitgesplitst naar type winkels. Hieruit blijkt dat ongeveer de helft van de Ommenaren in de zomer minimaal 1 keer op zondag winkels in het centrum en/of supermarkten in Ommen bezocht. Ongeveer een kwart is tijdens Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 12

13 bezoekers (nmin=131) inwoners (nmin=476) deze periode bij winkels buiten het centrum geweest. De bezoekfrequentie is vervolgens vrij gelijkmatig verdeeld van een enkel tot wekelijks bezoek (vier keer). Van de (in december) in het centrum van Ommen geënquêteerde niet-ommenaren heeft nog eens bijna een kwart tijdens de proefperiode in de zomer winkels in het centrum van Ommen bezocht. Verder ging ongeveer een op de vijf naar een supermarkt en heeft ongeveer een op de acht bezoekers in de proefperiode overige winkels in Ommen bezocht. In alle drie gevallen zijn bezoekers met name een of twee keer op zondag in Ommen geweest. Hierbij speelt de herkomst een belangrijke rol: het zijn vooral bezoekers van de omliggende gemeenten die in de zomer op zondag hebben gewinkeld in Ommen. Figuur 2.6 Hoe vaak heeft u tussen 19 juli en 9 augustus op zondag winkels bezocht in Ommen? winkels in het centrum 11% 13% 11% 11% 54% supermarkten 11% 12% 11% 14% 53% overige winkels in Ommen 9% 8% 3% 7% 73% winkels in het centrum 5% 10% 4% 4% 77% supermarkten 6% 6% 4% 3% 81% overige winkels in Ommen 3% 5% 3% 2% 87% 1 keer 2 keer 3 keer 4 keer (elke week) nooit Winkeliers De helft van de winkels (grotendeels) in het centrum van Ommen heeft in de zomer meegedaan aan de proefperiode met koopzondagen (figuur 2.7). Van de deelnemende winkels is slechts een klein deel maar een of twee keer geopend geweest. In totaal heeft 41 procent van de winkels in Ommen volledig meegedaan aan de proefperiode en was dus alle vier zondagen tussen 19 juli en 9 augustus open. Figuur 2.7 Winkeliers (n=49) - Hoe vaak bent u tussen 19 juli en 9 augustus met uw winkel open geweest op zondag? 41% 2% 6% 51% 4 keer 2 keer 1 keer geen enkele zondag Redenen om wel of niet op zondag open te gaan Omzetverhoging (46 procent) is voor de winkeliers die in de proefperiode (minimaal een keer) open zijn geweest het voornaamste motief om mee te doen aan de pilot. Andere belangrijke redenen zijn bijdragen aan het verbeteren van het imago van het winkelgebied (38 procent) en service voor de klant (33 procent). De nadruk voor de winkeliers ligt meer op het bereiken van positieve effecten dan het Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 13

14 vermijden van negatieve effecten zoals het wegtrekken van klanten naar andere winkels en/of gemeenten (beide 21 procent). Tot anders behoren met name motieven die in het verlengde van het imago verbeteren liggen zoals Ommen (weer) meer op de kaart zetten of meer regio ook (kunnen) bedienen. Figuur 2.8 Winkeliers (n=24) - Wat zijn de belangrijkste redenen dat u open bent geweest op zondag? omzetverhoging 46% bijdrage leveren aan verbetering imago winkelgebied 38% service voor de klant 33% klanten gaan anders naar andere gemeenten waar de winkels wél op klanten gaan anders naar concurrenten binnen de gemeente 21% 21% (landelijk) beleid vanuit hoofdorganisatie 0% anders 21% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Figuur 2.9 toont vervolgens de belangrijkste beweegredenen van winkeliers waarom zij in de proefperiode geen enkele zondag open zijn geweest. Het belang van zondag als vaste rustdag (48 procent) en principiële redenen (40 procent) worden in dit geval het vaakst genoemd. Figuur 2.9 Winkeliers (n=25) - Wat zijn de belangrijkste redenen dat u niet op zondag open bent geweest? belang van zondag als vaste rustdag 44% persoonlijke redenen: geloofsovertuiging, principieel 40% economische redenen: geen omzetverhoging, niet rendabel 24% sociale redenen (familie, vrienden, vereniging) 20% (landelijk) beleid vanuit hoofdorganisatie 12% geen personeel beschikbaar 12% anders, namelijk 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 14

15 Ervaringen proefperiode Een ruime meerderheid van de winkeliers die in de proefperiode (minimaal een keer) met hun winkel open zijn geweest, heeft dit overwegend als positief ervaren (88 procent). Men geeft aan dat dit ook geldt voor het eigen personeel (79 procent) en voor klanten (91 procent). Van de drie doelgroepen is het deel overwegend negatief gestemden in verhouding het grootst onder het eigen personeel. Figuur 2.10 Winkeliers - Wat is de algemene ervaring met de zondagopenstelling van uw winkel? eigen ervaring (n=24) 88% 4% 8% personeel (n=19) 79% 5% 16% klanten (n=23) 91% 4% 4% overwegend positief neutraal overwegend negatief Ruim een kwart van de inwoners van Ommen is (zeer) tevreden over aanbod koopzondagen in de gemeente in 2015; de vier koopzondagen tijdens de proefperiode. Een groter deel is (zeer) ontevreden over het aanbod koopzondagen (52 procent). Opvallend is dat er nauwelijks verschil zichtbaar is qua tevredenheid tussen inwoners die 1-4 keer de koopzondag in de zomer hebben bezocht en Ommenaren die geen van de koopzondagen hebben bezocht. Figuur 2.11 Inwoners (n=478) - Hoe tevreden bent u met het huidige aantal zondagen dat winkels in het centrum van Ommen open zijn (in 2015 dus 4 keer)? 7% 20% 19% 27% 27% zeer tevreden tevreden niet tevreden / niet ontevreden ontevreden zeer ontevreden Interessant is natuurlijk te analyseren of de groep ontevreden inwoners ontevreden is vanwege het beperkte aantal koopzondagen of juist vanwege het te ruime aantal koopzondagen (in casu de 4 proefzondagen). Alle Ommenaren die minder dan zeer tevreden zijn, hebben kunnen aangeven hoe de tevredenheid zou kunnen worden vergroot. Voor ruim de helft (58 procent) zou een groter aanbod koopzondagen de gewenste oplossing zijn. Daar tegenover wil 27 procent dat de koopzondag wordt afgeschaft en 9 procent minder (dan vier) koopzondagen in Ommen. Binnen de groep die een ander voorstel doen (6 procent) worden tenslotte meer specifieke voorstellen gedaan zoals een frequente openstelling van supermarkten en andere winkels minder vaak, een zondagopenstelling van winkels in de zomermaanden (mede voor de toeristisch-recreatieve bezoekers) of alles open en ook iedereen meedoen. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 15

16 Figuur 2.12 Inwoners (n=396) - Hoe zouden we uw tevredenheid kunnen vergroten? 58% 9% 27% 6% meer koopzondagen minder koopzondagen geen koopzondagen anders Aan de in het centrum van Ommen geënquêteerde niet-ommenaren is ook gevraagd of men overweegt Ommen vaker te bezoeken wanneer gekozen wordt voor een meer frequente zondagopenstelling van winkels in Ommen. Een eventuele zondagopenstelling zal in het algemeen voor bijna een op de drie bezoekers van Ommen betekenen dat men verwacht Ommen vaker te gaan bezoeken. Voor bezoekers uit overige delen van Nederland geldt dat in iets minder mate (figuur 2.13b). Daar staat tegenover dat de helft van de bezoekers Ommen niet vaker zal gaan bezoeken. Een eventuele invoering van de koopzondag in Ommen heeft bij hen geen invloed op de bezoekfrequentie. Figuur 2.13a Bezoekers (n=130) - Kan de openstelling van winkels in Ommen op zondag er toe bijdragen dat u vaker Ommen bezoekt? 31% 19% 50% ja, zeker ja, misschien nee, zeker niet Figuur 2.13b Bezoekers - Kan de openstelling van winkels in Ommen op zondag er toe bijdragen dat u vaker Ommen bezoekt? - bezoekers uitgesplitst naar herkomst. randgemeenten (n=45) 36% 16% 49% overig Overijssel (n=31) 39% 23% 39% overig Nederland (n=54) 22% 20% 57% ja, zeker ja, misschien nee, zeker niet Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 16

17 2.3 Effecten Invloed op zondagsbeleving In hoeverre heeft een zondagopenstelling invloed op de beleving van de zondag? Bij alle drie doelgroepen heeft de koopzondag eerder een positief dan een negatief effect op de beleving van de zondag. De helft van de inwoners van Ommen heeft aangegeven dat een zondagopenstelling van winkels in Ommen een positief effect zal hebben op de zondagsbeleving. Aan de andere kant zal bijna een derde juist een negatieve invloed op de beleving van de zondag ervaren. Bij de geënquêteerde bezoekers van Ommen gaat ook iets meer dan de helft uit van een positieve invloed op de beleving van de zondag. Ongeveer een derde voorziet geen effecten, wat vooral zal samenhangen met de herkomst van de bezoekers. Toeristisch-recreatieve bezoekers die verder weg wonen (en minder vaak Ommen bezoeken) zullen ook minder effect ervaren bij een periodieke zondagopenstelling. Het aandeel winkeliers waarbij de zondagopenstelling een negatief invloed heeft op de beleving van de zondag is vrijwel even groot als bij de inwoners (zie figuur 2.14), maar daar tegenover ervaart een groter deel (66 procent) een positief effect op de beleving van de zondag. De winkeliers zijn meer uitgesproken. Figuur 2.14 Welk effect heeft zondagopenstelling van winkels op uw beleving van de zondag? inwoners (n=522) 49% 21% 30% bezoekers (n=132) 53% 32% 15% winkeliers (n=41) 66% 5% 29% (enigszins) positief effect geen effect (enigszins) negatief effect Overlastervaringen De zondagopenstelling in de proefperiode heeft nauwelijks tot (meer) overlast geleid in de directe woonomgeving, zo hebben de meeste inwoners van Ommen ervaren (91 procent). Wanneer men wel overlast heeft ervaren, noemt men het vaakst verkeersdrukte (5 procent) en parkeerproblemen (3 procent). Ook bij een eventuele frequentere zondagopenstelling verwacht het merendeel geen (toename van) overlast in de directe woonomgeving (85 procent). Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 17

18 Figuur 2.15 Inwoners (n=517) - Heeft u in uw directe woonomgeving overlast ervaren in de periode dat winkels in Ommen op zondag open mochten? - Verwacht u (meer) overlast in uw directe woonomgeving wanneer winkels vaker op zondag open mogen in Ommen? nee 85% 91% verkeersdrukte parkeerproblemen geluidsoverlast onveiligheidsgevoel/sociale overlast (meer) zwerfvuil, rommel andere vorm van overlast 5% 8% 3% 4% 2% 5% 1% 2% 1% 3% 3% 4% ervaren verwacht Invloed op herkomstbeeld en omzet Volgens een ruime meerderheid van de winkeliers die minimaal 1 keer op zondag open zijn geweest, trekt men op zondag meer klanten van buiten de gemeente Ommen dan op reguliere winkeldagen. Daarnaast geeft bijna een kwart aan dat er op zondag geen verschil is met andere winkeldagen. Figuur 2.16 Winkeliers (n=23)- Trekt u op zondag meer of minder klanten van buiten de eigen gemeente dan op andere winkeldagen? 78% 22% meer van buiten de eigen gemeente geen verschil Figuur 2.17 geeft een overzicht van de invloed die de zondagopenstelling in 2015 volgens de winkeliers heeft gehad op hun omzet, zowel voor winkels die (een tot vier keer) op zondag open zijn geweest als winkels die op geen enkele zondag waren geopend. Voor vier op vijf deelnemende winkels heeft de zondagopenstelling in 2015 naar eigen opgave geleid tot een verhoging van de omzet. Het overige deel geeft aan dat er geen omzetverandering heeft plaatsgevonden. Van de winkeliers die geen van de vier zondagen in 2015 waren geopend, heeft een meerderheid hiervan niets gemerkt in de omzetcijfers (58 procent). Voor 16 procent van de op zondag gesloten winkels heeft de zondagopenstelling van andere winkels in 2015 geleid tot een lagere omzet. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 18

19 Figuur 2.17 Winkeliers - In welke mate heeft de zondagopenstelling in 2015 in Ommen invloed gehad op uw omzet?, uitgesplitst naar wel en niet open geweest op zondag wel open geweest (n=24) 79% 21% niet open geweest (n=19) 58% 16% 26% omzetverhoging geen invloed omzetverlaging weet niet Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Huidig gebruik en ervaringen zondagopenstelling 19

20 3 HOOFDSTUK Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 20

21 3. Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 3.1 Draagvlak bij bezoekers Bijna twee op de drie in het centrum van Ommen geënquêteerde niet-ommenaren vinden het een (zeer) goed initiatief wanneer er het komende jaar wederom een aantal koopzondagen worden georganiseerd in Ommen. Bezoekers uit de randgemeenten van Ommen zijn iets minder enthousiast dan bezoekers uit overige delen van Overijssel en Nederland, al zijn de verschillen beperkt (figuur 3.1b). Figuur 3.1a Bezoekers (n=134) - Wat zou u er van vinden wanneer er volgend jaar wederom een aantal koopzondagen zijn? 63% 20% 17% (zeer) goed initiatief geen goed / geen slecht initiatief (zeer) slecht initiatief Figuur 3.1b Bezoekers (n=134) - Wat zou u er van vinden wanneer er volgend jaar wederom een aantal koopzondagen zijn? - bezoekers uitgesplitst naar herkomst. randgemeenten (n=46) 57% 28% 15% overig Overijssel (n=31) 68% 16% 16% overig Nederland (n=54) 65% 17% 19% (zeer) goed initiatief geen goed / geen slecht initiatief (zeer) slecht initiatief 3.2 Gewenste openingsfrequentie Alle drie doelgroepen hebben kunnen aangeven hoe vaak de winkels in Ommen volgens hen op zondag open mogen. Inwoners Inwoners van Ommen hebben hierbij ook nog onderscheid kunnen maken tussen supermarkten en overige winkels (figuur 3.2). In beide gevallen is ruim een derde van de Ommenaren van mening dat de winkels in Ommen altijd op zondag gesloten moeten blijven. Bijna een derde van de inwoners is voorstander van een volledige zondagopenstelling van supermarkten. Ten aanzien overige winkels is dit aandeel een keer zo klein; 16 procent. Het overige deel van de bevolking is voor beide type winkels vrij verdeeld over de gewenste openingsfrequentie. Bij een ander aantal (13 om 17 procent) geeft men met name aan dat de zondagopenstelling vooral in de zomerperiode tijdens het toeristische seizoen gewenst is. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 21

22 Figuur 3.2 Inwoners - Hoe vaak zou u willen dat de supermarkten / overige winkels in Ommen op zondag open mogen? wekelijks 16% 31% 2x per maand 5% 9% maandelijks 8% 12% 3 à 4x per jaar + 4 feestdagen 6% 7% alleen rond de feestdagen 2% 3% supermarkten (n=519) een ander aantal 13% 17% overige winkels (n=512) nooit 35% 36% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Bezoekers Figuur 3.3 toont vervolgens de gewenste zondagopeningsfrequentie van winkels in het algemeen volgens de bezoekers van Ommen. De helft van de geënquêteerde bezoekers heeft de voorkeur dat de winkels minimaals eens per maand op zondag open zijn. Het aandeel dat vindt dat de winkels in Ommen nooit open hoeven te zijn op zondag, is met een kwart iets kleiner dan onder de inwoners van Ommen. Figuur 3.3 Bezoekers (n=129) - Hoe vaak zou u willen dat de winkels in Ommen op zondag open mogen? 26% 12% 12% 11% 4% 9% 25% wekelijks 2x per maand maandelijks 3 à 4x per jaar + 4 feestdagen alleen rond de feestdagen een ander aantal nooit Winkeliers Onder winkeliers is het aandeel nooit vergelijkbaar met dat onder inwoners van Ommen; 38 procent zou bij voorkeur de eigen winkel elke zondag gesloten houden, terwijl 31 procent meer algemeen aangeeft een voorkeur te hebben voor geen zondagopenstelling. Een kleine groep winkeliers zal dus zelf niet open gaan, maar heeft er minder/geen problemen mee wanneer andere winkeliers wel open gaan. Verder zien we dat een relatief kleine groep wel (minimaal) maandelijks op zondag de winkeldeuren wil openen, terwijl 30 procent meer algeheel een maandelijkse zondagopenstelling ondersteunt. Rond de dertig procent van de winkeliers geeft (voor de eigen en overige winkels in Ommen) aan een ander aantal koopzondagen te wensen. Net als onder inwoners geeft men hierbij voornamelijk aan dat zondagopenstelling alleen of met name gewenst is in de zomer/het hoogseizoen. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 22

23 Figuur 3.4 Winkeliers - Hoe vaak zou u uw winkel willen openen op zondag, na de proefperiode afgelopen zomer? eigen winkel (n=47) 4% 9% 15% 34% 38% winkels in Ommen (n=48) 23% 8% 10% 27% 31% wekelijks maandelijks 3 á 4x per jaar + op 4 feestdagen een ander aantal nooit 3.3 Gewenste openingstijden Wat betreft de gewenste openingstijden op zondag geeft het merendeel van winkeliers (die op zondag open willen) de voorkeur aan tot uur (70 procent). Het overige deel zou eerder nog wat langer ( uur) dan korter ( uur) open willen. Figuur 3.5 Winkeliers (n=28)- Welke openingstijden hebben op zondag uw voorkeur? 70% 26% 4% uur uur uur Wanneer inwoners van Ommen een keuze wordt voorgelegd ten aanzien van het meeste gewenste moment om te winkelen, aanvullend aan het reguliere aanbod aan openingstijden, kiest bijna de helft van de Ommenaren voor de zondag (46 procent). Bijna een kwart geeft de voorkeur aan de vrijdagavond (22 procent). Een even groot deel ziet geen van de drie genoemde opties zitten. Figuur 3.6 Inwoners (n=441)- Als u moet kiezen, naar welk van deze drie momenten gaat uw voorkeur uit om te winkelen? 22% 10% 46% 22% vrijdagavond langer op zaterdag (tot uur) zondag geen van de drie genoemde Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 23

24 4 HOOFDSTUK Horeca, recreatie en toerisme Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 24

25 4. Horeca, recreatie en toerisme Naast de winkeliers is aanvullend ook gesproken met enkele horeca- en recreatieondernemers uit Ommen. In dit hoofdstuk zijn op basis van de gegeven antwoorden per vraag de reacties gebundeld. 4.1 Uitkomsten interviews Bent u op de hoogte geweest van deze proefperiode? Alle geïnterviewde ondernemers waren (destijds) op de hoogte van de proefperiode. In diverse media is er aandacht besteed, zoals de lokale/regionale krant en social media. Ook het vliegtuigje met tekstbanner is niet onopgemerkt gebleven. Daarnaast geeft men in enkele gevallen aan dat men via de gemeente of de ondernemersvereniging op de hoogte is gebracht. Een aantal ondernemers is zelf ook kartrekker van het initiatief geweest en heeft de proefperiode zodoende ook zelf gepromoot. Wat vindt u van de proefperiode? Vrijwel alle ondernemers zijn ook positief over de proefperiode. De zondagopenstelling zorgde ervoor dat er wat te beleven viel in het centrum van Ommen. Dit heeft een positieve invloed gehad op de omzet van enkele (horeca)ondernemingen. Een ondernemer buiten het centrum heeft er weinig van meegekregen. Een andere ondernemer geeft aan dat de proefperiode goed is geweest omdat er nu voor iedereen meer duidelijkheid is over hoe de vlag erbij hangt. De recreatieondernemers merken op dat een zondagopenstelling past bij de toeristische aard van Ommen. Heeft u tijdens de proefperiode gemerkt dat het op de zondag drukker was? (alleen aan horecaondernemers) Alle horecaondernemers in het centrum hebben gemerkt dat het drukker was op de zondagen. Men geeft ook aan dat de sfeer goed was. De omschreven drukte varieert van dubbele omzet tot 20 keer zo druk als anders of drie extra krachten moeten oproepen. Een horecaondernemer buiten het centrum heeft niet gemerkt dat het drukker was. Heeft u gemerkt dat uw gasten op de hoogte waren van de proefperiode in de zomer? (alleen aan R&T-ondernemers) Een meerderheid van de geïnterviewde ondernemers uit de recreatie en toerisme geeft aan dat de gasten in de zomer op de hoogte waren van de proefperiode. Het merendeel heeft de gasten geattendeerd op de eerder genoemde media-uitingen of heeft de proefperiode zelf actief gepromoot. Heeft u gemerkt dat gasten de koopzondag hebben bezocht tijdens de proefperiode? (alleen aan R&T-ondernemers) Of de gasten de koopzondagen ook daadwerkelijk hebben bezocht kunnen niet alle R&T-ondernemers aangeven. Drie ondernemers geven met zekerheid aan dat hun gasten de koopzondag hebben bezocht, zo heeft men ze zien terugkeren met volle tassen. De andere drie ondernemers verwachten wel dat dit het geval is geweest, maar kunnen dat niet met zekerheid zeggen. Informeren uw gasten doorgaans wel eens naar koopzondag-mogelijkheden in de buurt? (alleen aan R&T-ondernemers) Vier van de zes R&T-ondernemers geven aan dat hun gasten wel eens informeren naar de koopzondagmogelijkheden in de omgeving. Meestal worden de gasten dan doorverwezen naar Zwolle. Twee andere ondernemers zeggen dat zij deze vraag niet of nauwelijks krijgen gesteld. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 25

26 Wat vindt u van zondagopenstelling van winkels? Gevraagd naar de zondagopenstelling van winkels in het algemeen zijn vrijwel alle ondernemers positief. Omdat Ommen een recreatieve en toeristische gemeente is, kan een koopzondag niet ontbreken. Men vindt ook dat het bij deze tijd hoort. Een aantal is van mening dat openstelling dan voornamelijk in de zomermaanden een goede toevoeging is. Het merendeel geeft hierbij wel aan dat iedere ondernemer zelf moet kunnen bepalen of hij op zondag open is. Hoe vaak mogen wat u betreft de winkels in Ommen open zijn op zondag? Vrijwel alle ondernemers zijn het erover eens dat de zondagopenstelling vooral gewenst is op alle zondagen in de zomermaanden en tijdens overige toeristische perioden. Over de invulling van de zondagopenstelling gedurende de rest van het jaar zijn de meningen verdeeld. Welke mogelijke effecten kan zondagopenstelling hebben op uw onderneming? De horecaondernemers uit het centrum zien uitsluitend positieve effecten ten aanzien van de zondagopenstelling. Met name omdat er dan een hogere omzet wordt behaald. Voor de horeca buiten het centrum heeft de koopzondag een nadelig effect voor de omzet. R&T-ondernemers zien in mindere mate directe effecten op de eigen onderneming. Vanwege de extra activiteit en levendigheid voorziet men indirect wellicht een verhoging van de omzet, maar de zondagopenstelling van supermarkten zorgt daarentegen weer voor concurrentie voor de eigen winkelfaciliteiten. Welke mogelijke effecten kan zondagopenstelling hebben op de algehele positie van Ommen? Kunt u dit toelichten? Voor Ommen in het geheel zal een zondagopenstelling een positieve impuls betekenen, zo geven de meeste ondernemers aan; er zullen meer toeristisch-recreatieve bezoekers naar Ommen komen. Een zondagopenstelling zorgt er ook voor dat Ommen de concurrentie met andere gemeenten op dit gebied aan kan. Een aantal ondernemers geeft aan dat de meeste gasten nu eigenlijk ook al verwachten dat de winkels in Ommen op zondag zijn geopend. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 26

27 5 HOOFDSTUK Samenvatting Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 27

28 5. Samenvatting In de periode van 19 juli tot en met 9 augustus 2015 is in de gemeente een pilot gehouden waarbij het voor lokale winkeliers was toegestaan om op zondag open te gaan. Na afloop van deze pilotperiode is een onafhankelijk draagvlak- en effectenonderzoek uitgevoerd alvorens een definitief besluit kan worden genomen ten aanzien van de zondagopenstelling van winkels in Ommen. Dit onderzoek bestaat uit enquêtes onder een viertal doelgroepen inwoners, passanten/toeristen, winkeliers en ondernemers uit horeca- en toerisme & recreatie en richt zich op de volgende hoofdvraag: In welke mate is er draagvlak en wat zijn de maatschappelijke effecten en economische effecten van een verruiming van de zondagopenstelling? Huidige koopzondagoriëntatie Bijna zestig procent van de Ommenaren gaat op zondag wel eens winkelen en/of boodschappen doen. Bezoekers van Ommen maken gemiddeld iets vaker gebruik van een koopzondag, ook is de bezoekfrequentie onder bezoekers iets hoger. Ommenaren bezoeken de koopzondag voornamelijk voor de gezelligheid (62 procent), daarnaast gaat een derde om doelgericht aankopen te doen of omdat zondag de meest geschikte dag is. Onder bezoekers van Ommen is gezelligheid een iets minder dominant motief om op zondag aankopen te doen. Voor inwoners en bezoekers van Ommen die nooit op zondag winkelen en/of boodschappen doen zijn de persoonlijke (geloofs-)overtuiging/principes de meest genoemde redenen; de zondagsrust is voor hen belangrijk. Inwoners van Ommen die (wel eens) een koopzondag bezoeken, gaan in dat geval vooral naar de eigen gemeente of naar Zwolle. Onder bezoekers van Ommen is dit meer divers, herkomst zal hierbij een belangrijke rol spelen. Evaluatie proefperiode Ongeveer de helft van de Ommenaren heeft in de zomer minimaal 1 keer op zondag winkels in het centrum en/of supermarkten in Ommen bezocht. Onder bezoekers is dit bijna een kwart. Van de winkeliers in het centrum van Ommen heeft ongeveer de helft in de zomer meegedaan aan de proefperiode met koopzondagen. Omzetverhoging was hiervoor het voornaamste motief. De nadruk voor de winkeliers ligt meer op het bereiken van positieve effecten dan het vermijden van negatieve effecten. Winkeliers die in de proefperiode geen enkele zondag open zijn geweest geven het belang van zondag als vaste rustdag en principes hiervoor als meest genoemde redenen. Een ruime meerderheid van de winkeliers die in de proefperiode met hun winkel open zijn geweest, heeft dit overwegend als positief ervaren (88 procent). Dat geldt volgens hen ook voor het eigen personeel en klanten. Van de inwoners van Ommen vindt zeven procent vier koopzondag per jaar voldoende. Voor het overige deel wil ruim de helft een groter aanbod koopzondagen en vindt een kwart dat de koopzondag moet worden afgeschaft. Een eventuele zondagopenstelling voor bijna een op de drie bezoekers van Ommen betekenen dat men verwacht Ommen vaker te gaan bezoeken. Effecten De helft van de inwoners van Ommen heeft aangegeven dat een zondagopenstelling van winkels in Ommen een positief effect zal hebben op de zondagsbeleving. Aan de andere kant zal bijna een derde juist een negatieve invloed op de beleving van de zondag ervaren. Onder winkeliers zal twee derde een positief effect op de beleving van de zondag ervaren. De zondagopenstelling in de proefperiode heeft nauwelijks tot (meer) overlast geleid in de directe woonomgeving, zo heeft ruim negentig procent van de Ommenaren ervaren. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 28

29 Voor vier op vijf deelnemende winkels heeft de zondagopenstelling in 2015 naar eigen opgave geleid tot een verhoging van de omzet. Het overige deel geeft aan dat er geen omzetverandering heeft plaatsgevonden. Van de winkeliers die geen van de vier zondagen in 2015 waren geopend, heeft bijna zestig procent hiervan niets gemerkt in de omzetcijfers Gewenste openingsfrequentie Ruim een derde van de Ommenaren is van mening dat de winkels in Ommen altijd op zondag gesloten moeten blijven. Daarnaast wil bijna een derde een volledige zondagopenstelling van supermarkten. Het overige deel van de bevolking is voor beide type winkels vrij verdeeld over de gewenste openingsfrequentie. Onder winkeliers is het aandeel nooit vergelijkbaar met dat onder inwoners van Ommen; 38 procent zou bij voorkeur de eigen winkel elke zondag gesloten houden. Bij beide groepen geeft een deel aan dat zondagopenstelling alleen of met name gewenst is in de zomer/het hoogseizoen. Van de bezoekers heeft de helft een voorkeur dat de winkels minimaals eens per maand op zondag open zijn. Het aandeel dat vindt dat de winkels in Ommen nooit open hoeven te zijn op zondag bedraagt een kwart. Horeca, Recreatie en Toerisme Ondernemers uit de horeca en recreatie en toerisme hebben over het algemeen positieve ervaringen met de proefperiode van zondagopenstelling tijdens afgelopen zomer. Gasten waren hiervan ook grotendeels op de hoogte. Voor horecaondernemers heeft zondagopenstelling een positieve invloed (gehad) op de omzet. In het algemeen zijn vrijwel alle ondernemers positief over een zondagopenstelling. Het zal een positieve impuls voor Ommen betekenen, met name doordat er meer toeristisch-recreatieve bezoekers naar Ommen zullen komen. Men is hoofdzakelijk van mening dat openstelling voornamelijk in de zomermaanden een goede toevoeging is. Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 29

30 1 BIJLAGE Achtergrondkenmerken Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 30

31 Bijlage 1. Achtergrondkenmerken Inwoners N=532 GEWOGEN ONGEWOGEN Leeftijd t/m 39 jaar 29% 23% 40 t/m 54 27% 23% 55 t/m 64 18% 21% 65 jaar en ouder 26% 33% Geslacht Man 50% 44% Vrouw 50% 56% Huishoudenssamenstelling Ik woon alleen 19% 18% Ik woon alleen (zonder partner) met kinderen 3% 2% Ik ben gehuwd / woon samen zonder thuiswonende kinderen 45% 50% Ik ben gehuwd / woon samen met thuiswonende kinderen 27% 24% Ik woon bij mijn ouder(s) / verzorger(s) 4% 3% Anders 2% 3% Herkomst Ommen 84% 84% Overig gemeente Ommen 16% 16% Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 31

32 Bezoekers N=138 IN % Leeftijd (n=133) t/m 39 jaar 32% 40 t/m 54 35% 55 t/m 64 17% 65 jaar en ouder 17% Geslacht (n=133) Man 47% Vrouw 53% Huishoudenssamenstelling (n=135) Ik woon alleen 11% Ik woon alleen (zonder partner) met kinderen 2% Ik ben gehuwd / woon samen zonder thuiswonende kinderen 44% Ik ben gehuwd / woon samen met thuiswonende kinderen 32% Ik woon bij mijn ouder(s) / verzorger(s) 9% Anders 1% Herkomst (n=135) Randgemeenten (Dalfsen, Hardenberg, Hellendoorn, Twenterand) 35% Overig Overijssel 23% Overig 42% Winkeliers N=49 IN % Type onderneming Eigenaar van een zelfstandige winkel 61% Franchisenemer 18% Manager/filiaalhouder ketenbedrijf 16% Anders 4% Aantal werknemers Alleen ikzelf 10% t/m 5 werknemers 56% 6 t/m 10 werknemers 10% 11 t/m 25 werknemers 10% 26 en meer werknemers 10% Geen antwoord 2% Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 32

33 2 BIJLAGE Vragenlijsten Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 33

34 Bijlage 2. Vragenlijsten Inwoners Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 34

35 Bezoekers Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 35

36 Winkeliers Draagvlakonderzoek zondagopenstelling winkels in Ommen Toekomstige zondagopenstelling: wensen & voorkeuren 36