Normen en waarden: wat is het verschil?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Normen en waarden: wat is het verschil?"

Transcriptie

1 Normen en waarden: wat is het verschil? Normen en waarden zijn niet hetzelfde Ze worden vaak achter elkaar in één adem genoemd: normen en waarden. In het verleden is deze discussie, met name onder het politiek bewind van voormalig minister-president Balkenende, vaak ter sprake gekomen. Het ging dan vaak over de omgang van burgers met elkaar in publieke ruimtes. Maar wat is eigenlijk precies het verschil tussen normen en waarden? Bekijk ook onze speciale training 'Samen werken' Ga naar trainingen Wat zijn normen en waarden? Normen zijn gedragsregels. Nederlandse normen zijn bijvoorbeeld dat je iemand in de ogen kijkt tijdens een gesprek, je handen wast voor het eten, dat mannen en vrouwen gelijk worden betaald voor hetzelfde werk en dat elke volwassene stemrecht heeft. Een norm is dat een jongere in een bus opstaat voor ouderen als er geen plek vrij is, dat je met eten wacht tot de kok aan tafel zit en dat je je voeten veegt bij binnenkomst in een woonhuis.

2 Waarden liggen dieper. Een waardesysteem is individueel. Het gaat om de zaken die voor jou écht belangrijk zijn. Soms stemmen jouw waarden overeen met de afgesproken gedragsregels en soms ook niet. Dat is interessant vanuit een handhavingsperspectief. Wanneer ontstaan waarden? Uit onderzoek blijkt dat in het bijzonder in de periode tot aan de volwassenheid de kernwaarden van een mens zich ontwikkelen. In de eerste 7 levensjaren van een kind vormt het bewuste een kleine rol in de dagelijkse beleving. Dit betekent dat waarnemingen, ervaringen en daaruit voortkomende overtuigingen zich relatief vrij kunnen nestelen in het onbewuste. Ze vormen als het ware een directe imprint. We noemen deze periode dan ook de imprintperiode. Zeer jonge kinderen leren daardoor snel én nemen waargenomen feiten als waar en vanzelfsprekend aan. In de periode van 7 tot 14 jaar krijgt het bewuste een meer prominente rol. Je zou kunnen zeggen dat er meer filters komen te staan tussen de waarneming en het onbewuste. Behoudens uitzonderingen vindt weinig of geen directe imprint meer

3 plaats en in plaats daarvan gaat het kind meer op zoek naar de eigen ervaring. Het leidt vaak tot het modelleren van gedrag van mensen in de omgeving, waarmee het kind zich verbonden voelt. In de praktijk zien wij dit verschijnsel het sterkst voorkomen als kinderen letterlijk gedrag van anderen kopiëren. In de resterende periode tot circa het 21ste levensjaar groeit letterlijk de bewustwording van het kind in relatie tot zijn relevante omgevingen. Het kind probeert zijn eigen weg te zoeken en heeft een sterke behoefte om zich te socialiseren. Het meest herkenbaar en indringend is de socialisatie in de periode die wij benoemen als de zogenaamde puberteit. In alle fasen is de invloed van de omgeving dus van groot belang. De eerste jaren vooral thuis, daarna wordt de invloed van vrienden en de straat groter. Waarden zijn dus niet voor iedereen in een land gelijk: of je bijvoorbeeld in een streng gelovig milieu opgroeit of in een liberale stad, scheelt in de waarden die je hebt meegekregen in je jeugd. In China is het bijvoorbeeld gebruikelijk om je bord niet leeg te eten, om aan te geven dat je genoeg hebt gehad.

4 Normen en waarden vormen koppels Normen geven uiting aan een waarde en vertalen een waarde in regels voor de samenleving. De waarde ouderen verdienen respect vertaalt zich in de norm dat jongeren in de bus opstaan voor ouderen als er geen plek meer vrij is, maar ook in goed geregelde AOW, ouderenhuisvesting en zorg. In een samenleving waar mannen en vrouwen niet gelijkwaardig zijn, bestaat misschien de waarde mannen zijn meer dan vrouwen. Die waarde zou zich in de norm kunnen vertalen dat vrouwen in de bus opstaan voor mannen als er geen plek meer vrij is. Normen en waarden aanleren Waarden heb je dus ook meegekregen van je omringende cultuur waarin je bent opgegroeid. De waarden van een cultuur verander je niet zomaar even. Daar gaan generaties overheen. Je eigen waarden veranderen, is heel niet makkelijk en de meeste mensen staan daar zelfs niet voor open. Normen daarentegen, kun je wel aanleren. Je kunt je verwonderen dat in een ander land jongeren niet opstaan in de bus voor ouderen maar vrouwen wel voor mannen. Je kunt kiezen of je aan die norm mee wilt doen. Dat heet integreren: dan pas je jouw gedrag aan de normen van je omgeving aan. Echter, de achterliggende waarde van die norm voelt niet als van jou. Je kunt het gedrag overnemen, maar het blijft aangeleerd gedrag. Je weet hoe het hoort en je gedraagt je ernaar. Waarden zijn geen absolute waarheid Veel mensen hebben zoveel moeite te beseffen dat waarden bepaald zijn door de cultuur waarin je bent opgevoed, dat ze

5 denken dat waarden normaal zijn. Natuurlijk zijn meisjes en jongens gelijk, dat is gewoon zo. Maar dat is dus niet gewoon zo. Of mensen vinden dat meisjes en jongens gelijk zijn, wordt bepaald door de cultuur waarin die mensen zijn opgevoed. De gelijkheid van man en vrouw is een waarde die door mensen is bedacht. Natuurlijk is er wel degelijk menselijk gedrag aan te wijzen dat waarden overstijgt. Elk mens heeft bijvoorbeeld behoefte aan menselijk contact, wordt verliefd en bekommert zich om zijn eigen mensen. Dat zijn geen normen en waarden, maar is de menselijke natuur. De rest is door de mens bedacht. Gezien communicatie met burgers en bedrijven hoge eisen stelt in onze mondige samenleving, zijn communicatieve vaardigheden zeer belangrijk. De training gedragsvaardigheden voor toezichthouders biedt alle kennis over effectieve communicatie die nodig is om in normale omstandigheden vervelende situaties te voorkomen en doelen te bereiken. Heb je vragen na het lezen van dit artikel? Plaats hieronder een reactie! Bekijk ook onze speciale training 'Samen werken' Ga naar trainingen

Sociale controle en sociale cohesie, wat heb ik ermee van doen?

Sociale controle en sociale cohesie, wat heb ik ermee van doen? Sociale controle en sociale cohesie, wat heb ik ermee van doen? In een eerder artikel werd de relatie gelegd tussen naleefgedrag en de persoonlijke normen en waarden. Het naleefgedrag is beter als de regelgeving

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Schakenbosch in het kort. Informatie voor jongeren en ouders

Schakenbosch in het kort. Informatie voor jongeren en ouders Schakenbosch in het kort Informatie voor jongeren en ouders Het lukt mij niet om vrienden te maken en te houden. Ik word zo snel boos, dat ik het zelf niet begrijp. Ik doe dingen die ik niet wil, omdat

Nadere informatie

SAMENLEVEN BURGERSCHAPSLEREN HOOFDSTUK 1

SAMENLEVEN BURGERSCHAPSLEREN HOOFDSTUK 1 Samenleven Familie, vrienden, studiegenoten, docenten. Ze zijn belangrijk in je leven. Ze vormen je mening en bepalen je gedrag. Samen helpen ze je een eigen identiteit te ontwikkelen en een volwaardig

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Uitgaan en zinloos geweld (Hoofdstuk 1)

Samenvatting Maatschappijleer Uitgaan en zinloos geweld (Hoofdstuk 1) Samenvatting Maatschappijleer Uitgaan en zinloos geweld (Hoofdstuk 1) Samenvatting door een scholier 1420 woorden 24 januari 2011 6,2 15 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is een goede mening? -

Nadere informatie

Anorexia. Inleiding. Wat betekent Anorexia Nervosa nu eigenlijk?

Anorexia. Inleiding. Wat betekent Anorexia Nervosa nu eigenlijk? Anorexia Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Anorexia nervosa. Anorexia is een ernstige ziekte waarbij degene die het heeft zichzelf min of meer uithongert. Deze patiënten zijn dan ook extreem mager.

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?

Nadere informatie

Zelftraining Waarden. Herman en Ernie Beuker

Zelftraining Waarden. Herman en Ernie Beuker Zelftraining Waarden Herman en Ernie Beuker Inhoudsopgave Module 1: Waarden en normen 3 Stel jouw belangrijkste waarden vast 7 Oefening 10 Jouw belangrijkste waarden 10 Aandacht voor de belangrijkste waarden

Nadere informatie

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12

Hoe krijg je meer zin? Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Hoe krijg je meer zin? 09 - Oefening 3: Wat zijn jouw prikkels? 12 Meer zin. Denk jij ook dat zin in vrijen er spontaan hoort te zijn? Dat zin iets is dat zomaar uit het niets op komt borrelen? Geloof

Nadere informatie

TRAINING POSITIEVER DENKEN, LEVEN, WERKEN

TRAINING POSITIEVER DENKEN, LEVEN, WERKEN TRAINING POSITIEVER DENKEN, LEVEN, WERKEN INHOUD De training is gebaseerd op 7 hoofdonderwerpen. De 7 sleutels tot positieve verandering: 1. Bevorder je positieve emoties 2. Denk positiever 3. Waardeer

Nadere informatie

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen

Nadere informatie

Jeugdbeleidsplan 2015

Jeugdbeleidsplan 2015 Jeugdbeleidsplan 2015 Beleidsuitgangspunten: Dit beleidsplan sluit aan bij het beleidsplan van de PGV, waarnaar hier kortheidshalve verwezen wordt. Kernwoorden zijn: Verwelkomen, delen, voeden en vieren.

Nadere informatie

Module 7. Oefening 22

Module 7. Oefening 22 Module 7 Volgende sleutels uit deel II van het boek Dit ben je écht! staan hiermee in verbinding: Sleutel 9: Jij bent machtig. Blz. 64 Sleutel 10: Je bent hier en nu aanwezig Blz. 68 Sleutel 11, B: Wat

Nadere informatie

Module Overvloed en rijkdom omarmen

Module Overvloed en rijkdom omarmen Module Overvloed en rijkdom omarmen In deze module gaan we nog wat dieper in op jouw relatie met geld en het ontvangen van overvloed. Veel coaches, therapeuten en trainers werken heel hard maar verdienen

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma. in eenvoudige taal

Verkiezingsprogramma. in eenvoudige taal Verkiezingsprogramma in eenvoudige taal Inhoudsopgave Voorwoord bladzijde 2 De Noordoostpolder bladzijde 4 Belangrijke punten bladzijde 6 Een eerlijke gemeente bladzijde 7 Goede zorg bladzijde 9 Rust op

Nadere informatie

het begin van dit boek

het begin van dit boek De autisme survivalgids 9 het begin van dit boek Ken je dat gevoel? Je bent een kind. Een jongen of een meisje. Om je heen zijn er heel veel andere kinderen. Allemaal zien ze er net een beetje anders uit.

Nadere informatie

Week van de Lentekriebels

Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?

Nadere informatie

Doelen relationele vorming

Doelen relationele vorming Doelen relationele vorming RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf RV 1.1. Ontdekken dat ieder uniek is. RV 1.2. Zich bewust worden van hun eigen kwetsbaarheid en ermee kunnen omgaan. RV 1.3. Eigen

Nadere informatie

YVONNE THUIJS GOEDE RELATIE MET JE KIND

YVONNE THUIJS GOEDE RELATIE MET JE KIND YVONNE THUIJS het geheim van een GOEDE RELATIE MET JE KIND - www.blij-kind-24-7.nl - kijk naar je kind maak tijd vrij... en geef aandacht, vertrouwen en liefde 1 aandacht blij kind 24 7 betekent groeien

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid

Nadere informatie

De kracht van jouw gedachten en hoe jij daar invloed op hebt

De kracht van jouw gedachten en hoe jij daar invloed op hebt De kracht van jouw gedachten en hoe jij daar invloed op hebt Tijd: 1 uur De kracht van jouw gedachten Doel: Inzicht in de kracht van jouw gedachten. Inzicht in de effectiviteit van jouw gedachten, gevoel

Nadere informatie

Compassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman

Compassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?

Nadere informatie

Module A. Weten 13 Module B. Denken 21 Module C. Eten 32 Module D. Laten zitten 41 Module E. Baas over je brein 50

Module A. Weten 13 Module B. Denken 21 Module C. Eten 32 Module D. Laten zitten 41 Module E. Baas over je brein 50 Eten zonder angst_kapwerkboek basis 4-3-11 14:24 Pagina 5 Inhoud 5 Inhoud Inleiding 7 Motivatie 8 FASE 1. OPBOUWFASE 12 Module A. Weten 13 Module B. Denken 21 Module C. Eten 32 Module D. Laten zitten 41

Nadere informatie

Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje.

Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. 1-1. HET PROBLEEM Pesten en plagen worden vaak door elkaar gehaald! Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. Als je gepest bent, heb je ervaren dat pesten

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:

Nadere informatie

Herman Beuker. School voor praktische menskunde Herman Beuker Omslag: Alexander van Berkum ISBN: e druk 2018

Herman Beuker. School voor praktische menskunde Herman Beuker Omslag: Alexander van Berkum ISBN: e druk 2018 Herman Beuker School voor praktische menskunde Herman Beuker Omslag: Alexander van Berkum ISBN: 9789082384192 1 e druk 2018 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

Het mysterie van ons bord

Het mysterie van ons bord Voeding graad 1 Het mysterie van ons bord Lesvoorbereiding Print Simon de kleine detective uit. Verzend de mail naar je eigen mailadres en laat deze dan op het smartboard zien (zonder de afzender te laten

Nadere informatie

De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent

De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent Student : Grell, Soraima Module : De (vak)docent als Pedagoog en Sociaal Agent Opdracht : Studiewijzer 1 Docent : Drs. Jose Fernandes Perna Blok : 1.1 Studiewijzer

Nadere informatie

HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ?

HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? HOE TOEKOMSTPROOF BEN JIJ? Hoe zie jij jezelf in 2020? Hoe zi et jouw leven er uit i n 2020? Ben j e da n vaardi g gen oeg om a ll e ver an d er i ngen bij te benen? Je ei gen keuzes d aar in te m aken

Nadere informatie

Je bent je bewust van je eigen referentiekader en houdt er rekening mee dat anderen handelen vanuit hun referentiekader.

Je bent je bewust van je eigen referentiekader en houdt er rekening mee dat anderen handelen vanuit hun referentiekader. 3. Samen eten Een Afrikaanse vrouw nodigt de Vlaamse buurkinderen uit voor het eten. De buurvrouw komt thuis en vindt haar kinderen niet. Ze is ongerust en maakt zich kwaad. Je gaat toch niet zomaar bij

Nadere informatie

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?

Nadere informatie

Preek De vrouw die Jezus beslissing veranderde. Lieve gemeente,

Preek De vrouw die Jezus beslissing veranderde. Lieve gemeente, Lieve gemeente, We zien het niet vaak in de Bijbel, maar in het verhaal dat we vandaag gelezen hebben is Jezus toch ronduit bot te noemen en buitengewoon onvriendelijk op het onbeschofte af, tegen een

Nadere informatie

Voorbeeld antwoordblad Logische niveaus

Voorbeeld antwoordblad Logische niveaus Voorbeeld antwoordblad Logische niveaus Datum: 10 november 2016 We doorlopen de stappen in twee richtingen. Eerst van buiten naar binnen en daarna omgekeerd, van binnen naar buiten. Gebruik zowel je hoofd

Nadere informatie

Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan?

Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan? Les 1: Een poëziekaart maken poëziekaart Lees over Verbonden zijn. Wat schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een Verbonden zijn De Nieuwsbegrip leesles gaat over de ramadan. Tijdens de ramadan voelen

Nadere informatie

Lesbrief nummer 29 juni 2016

Lesbrief nummer 29 juni 2016 Lesbrief nummer 29 juni 2016 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@tlpst.nl. De dokter praat moeilijk Stel, je bent wat ziekjes en gaat

Nadere informatie

Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen?

Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Gemeente van onze Heer Jezus Christus! Ze zitten met z'n tweeën op haar kamer: Reinier en Marloes. Ze kennen elkaar al een poosje.

Nadere informatie

Een onderzoekende houding

Een onderzoekende houding Een onderzoekende houding Werken aan professionele ontwikkeling Zelfscan onderzoekende houding Maaike van den Herik en Arnout Schuitema bussum 2016 Deze zelfscan hoort bij Een onderzoekende houding. van

Nadere informatie

Socialisatie & Seksualiteit

Socialisatie & Seksualiteit levensbeschouwing & maatschappij M A V O 3 katern 5 Socialisatie & Seksualiteit naam cluster maartenscollege groningen / haren MAVO 3 KATERN 5 2010 2011 levensbeschouwing & maatschappij: socialisatie &

Nadere informatie

Bewust, aandachtig & positief leven

Bewust, aandachtig & positief leven Bewust, aandachtig & positief leven Bewust, aandachtig & positief leven Bewust, aandachtig & positief leven Mindful en vitaal leven Een praktische inleiding Adriana Anna Visser Adriana Anna Visser Coverontwerp

Nadere informatie

Breng je onbewuste belemmeringen in beeld! Orang Malu Coaching

Breng je onbewuste belemmeringen in beeld! Orang Malu Coaching Breng je onbewuste belemmeringen in beeld! Orang Malu Coaching Ik zou die studie wel willen beginnen maar Ik weet niet waarom ik in deze baan blijf hangen Ik wil mijn leven drastisch omgooien maar ik kom

Nadere informatie

Enquete resultaten Normen en Waarden 2014

Enquete resultaten Normen en Waarden 2014 Enquete resultaten Normen en Waarden 214 Deze enquête is afgenomen in de derde en vierde klas op de middelbare school de Guido de Bres in Amersfoort. Dit zijn de statistieken van de anwoorden die de leerlingen

Nadere informatie

Op weg naar zelfsturing en kleinschaliger zorg: de eerste stappen

Op weg naar zelfsturing en kleinschaliger zorg: de eerste stappen Op weg naar zelfsturing en kleinschaliger zorg: de eerste stappen Verantwoordelijk Als zelfsturend team ben je zelf verantwoordelijk voor de zorg en de organisatie daarvan. In de meeste organisaties krijgen

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE ONDERBOUW HAVO/VWO LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE ONDERBOUW HAVO/VWO LEERLING LESMODULE ONDERBOUW HAVO/VWO LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 WANNEER GEBRUIK JE JE HERSENEN? DENKOEFENING WAAR- VOOR GEBRUIK JE OP DÍT MOMENT JE HERSENEN? 1.2 HOE WERKEN JE HERSENEN EN JE ZINTUIGEN SAMEN?

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste bijeenkomsten hebben we besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders en vrienden. Maar er gebeurt

Nadere informatie

Wat heb je ooit gedaan waarvan je spijt hebt?

Wat heb je ooit gedaan waarvan je spijt hebt? 1 Door agressief gedrag te vertonen, los ik jouw problemen op. Eens of niet eens? Je weet dat jouw vriendin op een Bangalijst staat( een lijst met de meest gemakkelijk verkrijgbare meisjes), je weet dat

Nadere informatie

kinderen keuzes leren maken

kinderen keuzes leren maken tekst: Mike Barrell vertaling: Edwin Murre 1 Het is vooral de leeftijd die het leuk maakt om les te geven aan Tenniskids (5-12 jaar). Maar regelmatig moet je je als trainer ook bezinnen en jezelf afvragen

Nadere informatie

Wat voor tekst schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een poëziekaart. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan?

Wat voor tekst schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een poëziekaart. Hoe pak je het schrijven van een gedicht aan? Les 1: Een poëziekaart maken Wat voor tekst schrijf je en voor wie: een gedicht voor op een poëziekaart Lees over Verbonden zijn. Verbonden zijn De Nieuwsbegrip leesles gaat over de ramadan. Tijdens de

Nadere informatie

VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF

VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor

Nadere informatie

De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking

De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking Uitgelegd door de ervaringsdeskundigen Jeanet Wardenier en Henk van Dijk Voorwoord Beste lezer, Dit boekje is gemaakt door de VN ambassadeurs

Nadere informatie

Project Mens&Maatschappij. Hoofdstuk 5. Mensen en regels. Namen: Klas:

Project Mens&Maatschappij. Hoofdstuk 5. Mensen en regels. Namen: Klas: Project Mens&Maatschappij Hoofdstuk 5. Mensen en regels Namen: Klas: Introductie Stap 1Macht Schrijf samen zo veel mogelijk woorden op die te maken hebben met macht. Stap 2 Macht hebben Maak de zin samen

Nadere informatie

Vragen Leercasus zo zijn onze manieren

Vragen Leercasus zo zijn onze manieren Vragen Leercasus zo zijn onze manieren Vraag 1 Bekijk de Leerdoelen die bij deze casus horen. Beantwoord daarna de vraag. Geef per doel aan of je dit al beheerst, waarbij N = nee, O = om verder te ontwikkelen

Nadere informatie

Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les:

Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Werk graad 3 Lesvoorbereiding Werkloos, hoezo? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Zet het luisterverhaal klaar op het smartboard. Print de memory

Nadere informatie

DEEL TWEE: OPDRACHTEN

DEEL TWEE: OPDRACHTEN DEEL TWEE: OPDRACHTEN WAARDEN- VERKENNING DUUR: 20 MINUTEN 2.1 WAARDENVERKENNING Om een beeld te krijgen van de ideeën van WAT? de deelnemers over belangrijke thema s rond arbeidsparticipatie begin je

Nadere informatie

Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging

Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging Info@piresearch.nl www.piresearch.nl Stappenplan: maken van een beloningskaart Je kind stimuleren door aanmoediging Een beloningskaart helpt ouders gericht aandacht te besteden aan gewenst gedrag van hun

Nadere informatie

VRIJMETSELARIJ WAT IS DAT EIGENLIJK?

VRIJMETSELARIJ WAT IS DAT EIGENLIJK? VRIJMETSELARIJ WAT IS DAT EIGENLIJK? ZES MILJOEN REDENEN Wereldwijd zijn er zo n 6 miljoen vrijmetselaren. Ieder van hen had zijn eigen reden om lid te worden. Intellectuele verdieping, in vrijheid zoeken

Nadere informatie

Oefening: Innerlijke stemmen Tijd: 30 minuten

Oefening: Innerlijke stemmen Tijd: 30 minuten Oefening: Innerlijke stemmen Tijd: 30 minuten Intro Sta je wel eens stil bij al de innerlijke stemmen die je in je hoofd hoort? Vaak hoor je ze op een wat strenge, zeurderige of klagende toon. Ze zijn

Nadere informatie

De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking

De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking De betekenis van het VN-verdrag voor mensen met een beperking Uitgelegd door de ervaringsdeskundigen Jeanet Wardenier en Henk van Dijk Voorwoord Beste lezer, Dit boekje is gemaakt door de VN ambassadeurs

Nadere informatie

Etiquette of ethiek-ette?

Etiquette of ethiek-ette? 1 Etiquette of ethiek-ette? 1. Waaraan denk je bij het zien van het woord etiquette?.. Sommigen onder jullie denken bij het zien van de titel misschien aan een klevertje voor op je boeken, mappen en schriften

Nadere informatie

Lesbrief. Een goeie truc Marjan Berk

Lesbrief. Een goeie truc Marjan Berk Lesbrief Een goeie truc Marjan Berk Doe meer met Leeslicht! Bij een aantal boeken in de serie Leeslicht kunt u een gratis lesbrief downloaden van www.eenvoudigcommuniceren.nl. In deze lesbrief staan vragen,

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

Een boog van solidariteit: vrijwilligerswerk

Een boog van solidariteit: vrijwilligerswerk Een boog van solidariteit: vrijwilligerswerk Inleiding De tekst die voor jou ligt, verduidelijkt onze visie bij het organiseren van vrijwilligerswerk in het buitenland. We sturen je niet zo maar naar het

Nadere informatie

Aan tafel! over opvoeden gesproken - Tips voor ouders

Aan tafel! over opvoeden gesproken - Tips voor ouders Aan tafel! over opvoeden gesproken - Tips voor ouders Aan tafel! Ouders maken zich al wel eens zorgen over het eetgedrag van hun kinderen. Eten ze niet teveel of te weinig? Het is zo druk aan tafel. Lusten

Nadere informatie

Een filmpje kijken en reflecterend bespreken. Film 2:50 min op youtube: Asking Strangers For Food! (Social Experiment)

Een filmpje kijken en reflecterend bespreken. Film 2:50 min op youtube: Asking Strangers For Food! (Social Experiment) 1 KARAKTER DOELSTELLING Kiezen voor Dienstbaarheid Dienstbaarheid: Onvoorwaardelijke inzet voor de medemens. Met Karakter educatie leer je de jonge mensen om oprechte en rechtvaardige keuzes te maken.

Nadere informatie

Kijk eens door een andere bril

Kijk eens door een andere bril Kijk eens door een andere bril Atlas - team interculturaliseren Veerle Milh & Tiene Hertogen Een korte voorstelling van atlas 1 2 centrale werkingen Werking voor individuen Werking organisaties en samenleving

Nadere informatie

Worden wie je bent. Het e-book met de 7 meest voorkomende blokkades die jou in in de weg staan jezelf te zijn.

Worden wie je bent. Het e-book met de 7 meest voorkomende blokkades die jou in in de weg staan jezelf te zijn. Het e-book met de 7 meest voorkomende blokkades die jou in in de weg staan jezelf te zijn. Met dit e-book leer je ze herkennen, waarderen en waar nodig omvormen! Babs Mouton www.verhalenvinder.com Copyright@2016

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

RESPECT VOOR IEDEREEN

RESPECT VOOR IEDEREEN PRIMAIR ONDERWIJS RESPECT VOOR IEDEREEN Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit vanuit RADAR. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd. Deze toolkit

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Werkboek een nieuwe geest in 28 dagen Doe het zelf mindset transformatie voor de moedige mens _ en wereldverbeteraar.

Werkboek een nieuwe geest in 28 dagen Doe het zelf mindset transformatie voor de moedige mens _ en wereldverbeteraar. Module 2. Afleren. Dag 11. NEE zeggen tegen je beperkende overtuigingen. Met onderstaande oefening ga je NEE leren zeggen tegen overtuigingen die je beperken. Dit klinkt kinderlijk simpel maar herinner

Nadere informatie

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.

Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding

Nadere informatie

Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt

Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt Getuigenissen uit de praktijk Waarom interculturalisatie moeilijker is dan het lijkt Allochtone kinderen in de therapeutische praktijk, dat is niet nieuw. Al een aantal decennia is er aandacht voor dit

Nadere informatie

Video-hometraining. Informatie voor ouders

Video-hometraining. Informatie voor ouders Video-hometraining Informatie voor ouders Sterk Huis is er voor iedereen die hulp nodig heeft. Wij bieden een warme en veilige omgeving waar je terechtkunt met grote opvoedings- en ontwikkelingsvragen.

Nadere informatie

Pedagogische Visie en Beleid

Pedagogische Visie en Beleid Pedagogische Visie en Beleid Inleiding Voor ouders, medewerkers en alle anderen die betrokken zijn bij, en geïnteresseerd zijn in onze kinderopvang. Voor verantwoorde kinderopvang is veel nodig, om te

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

Waardevolle zorg. is ook JONG!

Waardevolle zorg. is ook JONG! Waardevolle zorg is ook JONG! www.loc.nl 2 Visie LOC-jeugd LOC Jeugd heeft een visie op de zorg. Die heet Waardevolle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt omdat die gaat over dingen die

Nadere informatie

Programmaplan organisatieontwikkeling

Programmaplan organisatieontwikkeling Programmaplan organisatieontwikkeling Groente groeit waar het ruimte krijgt. Mensen ook! jaarplan met projecten organisatieontwikkeling Doelen voor Woonconcept Doel organisatieontwikkeling = Trotse bewoners!

Nadere informatie

Een interpretatie van communicatie Rumi Knoppel

Een interpretatie van communicatie Rumi Knoppel Deel 1 Een interpretatie van communicatie Rumi Knoppel Voorwoord Om te beginnen met het uiteenzetten van een interpretatie van communicatie en de daarbij behorende analyse ben ik gehouden om aan te geven

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

10 Tips voor nóg meer opdrachten

10 Tips voor nóg meer opdrachten Geen tweede kans voor een eerste indruk & Interesse in je klant Professionele opnames, Aantekeningen & De winnende offerte Pagina 2 Pagina 3 Materiaalkennis & Hoe praat je met je klant? Marketing & Wat

Nadere informatie

Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven

Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven 0. Start In dit project ga je aan de slag met verschillende manieren en vormen van doorgeven. Wat heb je zelf van huis uit meegekregen? En wat mogen

Nadere informatie

ewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten

ewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten Naam: Evaluatie Datum: ewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten B 1. En dan, naar de grote school! (2/2) Volgend jaar ga je waarschijnlijk naar een andere school. Noem iets wat

Nadere informatie

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap

Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Lees blz. 5 tot en met 8. Jim vindt Rudsel een rare naam. Jim zegt dit ook tegen Rudsel. Vind jij het ook een rare naam? Is

Nadere informatie

Haal het beste uit jezelf met het. Individueel Ontwikkelings Plan!

Haal het beste uit jezelf met het. Individueel Ontwikkelings Plan! Haal het beste uit jezelf met het Individueel Ontwikkelings Plan! 2 Inleiding Je werkt in de sociale werkvoorziening. Daar is het de gewoonte dat je je kwaliteiten en talenten blijft ontwikkelen. Je kunt

Nadere informatie

Ons pedagogisch handelen buitenschoolse opvang Kompas

Ons pedagogisch handelen buitenschoolse opvang Kompas Ons pedagogisch handelen buitenschoolse opvang Kompas Op de website van KION zie je onder Zo werken wij hoe we in ons beleid vorm hebben gegeven aan de pedagogische doelen en onze pedagogische uitgangspunten.

Nadere informatie

Re-Job E-Book Take-Off

Re-Job E-Book Take-Off Re-Job E-Book Take-Off re-job 3. TAKE OFF 3.1 Ik en mijn talent Stel je eens voor: Je rijdt door een willekeurige straat en één van de voortuinen springt je in het oog. De schoonheid, de bloemen, de geuren

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?

Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: In de eerste twee bijeenkomsten over seksualiteit hebben we al besproken dat er veel verandert in de puberteit. Je lichaam verandert en de omgang met je ouders

Nadere informatie

Romein is niet in een dag gebouwd

Romein is niet in een dag gebouwd Romein is niet in een dag gebouwd Romein is niet in een dag gebouwd Romein de Klerk Romein is niet in een dag gebouwd Eerste druk: augustus 2017 Auteur: Romein de Klerk Coverontwerp en illustraties: Gijs

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt

Nadere informatie

Deze kant is voor de grotere kinderen

Deze kant is voor de grotere kinderen Deze kant is voor de grotere kinderen Preeksamenvatting 16 september 2012 Over het huisbezoekthema: Groeien in Christus samen werken aan geloofsgroei. THEMA: GROEI NAAR VOLWASSENHEID IN CHRISTUS 1. Dat

Nadere informatie

Omgaan met Gedragsproblemen

Omgaan met Gedragsproblemen Omgaan met Gedragsproblemen FC Leo te Leens 16 april 2012 Introductie en verwachtingen voorstellen stoornissen werkveld UMCG Sportpark Kardinge PAGINA 2 VAN 26 Introductie en verwachtingen Wat zijn uw

Nadere informatie

Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten

Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Jeugdgezondheidszorg Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Wat is pesten? Dat kinderen elkaar soms plagen is heel gewoon. Maar bij pesten is er een slachtoffer waarover andere kinderen

Nadere informatie

Vul dat in het Bekend-Benieuwd-Bewaard-schema in bij de kolommen Bekend en Benieuwd. Let op: De kolom Bewaard vul je pas in bij vraag 4!

Vul dat in het Bekend-Benieuwd-Bewaard-schema in bij de kolommen Bekend en Benieuwd. Let op: De kolom Bewaard vul je pas in bij vraag 4! Lees de uitleg. Voorspellen en tekst lezen Voor je een tekst gaat lezen, voorspel je waar de tekst over gaat. Je kijkt eerst naar de buitenkant van de tekst: naar de titel, de kopjes en de illustraties.

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Meisje van Mars door Anna Woltz

Boekverslag Nederlands Meisje van Mars door Anna Woltz Boekverslag Nederlands Meisje van Mars door Anna Woltz Boekverslag door Teiner 1617 woorden 5 maart 2013 5,5 21 keer beoordeeld Auteur Anna Woltz Eerste uitgave 2011 Vak Nederlands Zakelijke gegevens Naam

Nadere informatie

Brief voor ouder over thema 1

Brief voor ouder over thema 1 Brief voor ouder over thema 1 Steeds meer scholen besteden aandacht aan sociaal-emotionele vaardigheden en gezondheidsvaardigheden. Niet alleen om probleemgedrag te bestrijden en om ongewenst gedrag te

Nadere informatie

Werkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min.

Werkvormen: Basis 6.1 Kwaliteiten van een vriend Reflectie Subgroepen 30 min 6.2 Hyves-profiel Reflectie Subgroepen (digi) 20 min. Les 6: Gezocht: een vriend Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten wat ze belangrijk vinden in een vriendschap; Kinderen kunnen een aantal kenmerken en voorwaarden benoemen waar een vriendschap aan moet

Nadere informatie

Hoe gelukkig ben je? Opdracht 1

Hoe gelukkig ben je? Opdracht 1 Hoe gelukkig ben je? Geluk is een veranderlijk iets. Het ene moment kun je jezelf diep gelukkig voelen, maar het andere moment lijkt het leven soms maar een zware last. Toch is voor geluk ook een soort

Nadere informatie