Waardering voor de leraar

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Waardering voor de leraar"

Kurt Janssen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De professionaliteit en de maatschappelijke waardering van leerkrachten basis- en secundair onderwijs. Een onderzoek naar opvattingen van leerkrachten, andere onderwijsbetrokkenen en de publieke opinie Promotoren: Antonia Aelterman (RUG), Jef Verhoeven (KUL), Nadine Engels (VUB), Peter Van Petegem (UA) Onderzoekers: Isabel Rots (RUG), Gert Theunissen en Ina Buvens (KUL)

2 Waardering voor de leraar Percentage respondenten dat aangeeft waardering te hebben voor de meeste tot alle leraren, onderscheiden naar onderwijsniveau en onderwijsvorm KSO ASO TSO BSO BuO LO KL O

3 Tevredenheid over leerkrachten Brede samenleving in het algemeen behoorlijk tevreden over leraren Meer aandacht gevraagd voor leerproblemen / kinderen die het thuis moeilijk hebben

4 Waardering en tevredenheid hangen samen met: Tevredenheid over leraren eigen kinderen, eigen schoolbeleving, eigen ervaringen met onderwijs Interesse voor onderwijs Utilitair individualistische ingesteldheid Diplomaniveau

5 Status van het lerarenberoep Leraren KO, leraren LaO, regenten en licentiaten vergeleken met 2 andere beroepen: Leraar KO met wijkagent en loketbediende Leraar LaO met hoofdverpleger en secretaresse Regent met boekhouder en sociaal assistent Licentiaat met apotheker en zaakvoerder van een bank Vergelijking op basis van: loon, kennis, verantwoordelijkheid, maatschappelijk nut en aanzien

6 Resultaten status van het lerarenberoep Status eerder stabiel, maar niet eenduidig voor alle leraren (kleuterleidster: lichte stijging, licentiaat lichte daling) Belangrijkste tendens: statusinconsistentie 1) status van het loon: eerder laag 2) status van kennis & aanzien: wisselend, maar geen extreme scores 3) verantwoordelijkheid: wisselend 4) maatschappelijk nut: lk. scoort goed

7 Aantrekkelijkheid lerarenberoep: aangename kanten compenseren onaangename + - Vakantieregeling Combineerbaarheid met familiaal leven Pensioenregeling Salaris Promotiemogelijkheden Mogelijkheid om de eigen arbeidstijd in te delen

8 Bredere pedagogische opdracht van leraren Erkenning van veeleisendheid van beroep samenleving ingewikkelder lerarenberoep sterk veranderd: opvoedende taak van leerkracht groter Belang van sociale vorming (omgang, respect) belang neemt af naarmate onderwijsniveau toeneemt in SO: vakdeskundigheid & voorbereiden op latere studies / beroepsleven blijven belangrijk

9 Knelpunten Tegenstelling tussen individueel respect en perceptie over algemene waardering Waardering neemt af naargelang van onderwijsniveau Weinig interesse van brede bevolking voor onderwijs Relatieve onbekendheid m.b.t. wat leraren doen Te geringe aandacht voor leerlingenbegeleiding Arbeidsvoorwaarden

10 Delphi-onderzoek Doel: verkenning van standpunten met het oog op beleidskeuzes evalueren maatregelen m.b.t. de waardering van leraren en aantrekkelijkheid van beroep Methode: 2 schriftelijke rondes met voorgestructureerde vragenlijsten

11 Keuze van de respondenten directe onderwijsbetrokkenen leerlingen, ouderkoepels, leraren, schoolleiders, ped. begeleiders, lerarenopleiders, studenten lerarenopleiding, leden inspectie, onderwijsvakbonden en koepels referentiegroepen binnen de samenleving: journalisten, ambtenaren dep. onderwijs, verantwoordelijken uit de profitsector en welzijnswerk

12 Verantwoordelijkheid school Openheid naar ouders en samenleving: dialoog, betrokkenheid, samenwerking, openstellen infrastructuur,... Stimuleren van positieve ervaringen Meer gebruik maken van aangeboden autonomie: Lerende organisatie Fundamentele rol weggelegd voor de schoolleider: Veranderingsmanagement, participatief management, teambuilding, taakdifferentiatie Professionele ondersteuning binnen school voor beginnende en ervaren leerkrachten => Aandacht voor professionalisering schoolleider

13 Verantwoordelijkheid lerarenopleiding Aandacht voor geheel van basiscompetenties (cf. ruime draagkracht visie op professionaliteit) Zorg voor attitudes en persoon van leraar (imago) Zorg om continuüm van initiële opleiding, aanvangsbegeleiding en nascholing Partnerschap met scholen in functie van praktijkbegeleiding en geleidelijke ingroei

14 Overheid: competitiviteit lerarenberoep Geloof in verantwoordelijkheid scholen en leerkrachten (cf. vermindering van planlast) Aanpassing statuut leerkracht: Onderwijsopdracht niet meer vanuit lesuren Doorbreking vlakke loopbaan via functiedifferentiatie Aanmoediging van zij-instromers Decreet lerarenopleiding en permanente vorming (o.m. leersabbat) Verbetering van infrastructuur: gebouwen, didactische middelen Beleidsondersteunend urenpakket: b.v. onderwijsassistenten Lestijden voor scholen met leerlingen met bijzondere noden Stimuleren van vernieuwingsinitiatieven in samenwerking met andere beleidssectoren (schoolopbouwwerk,...)

15 Verantwoordelijkheid leraar... Opnieuw fierheid over beroep uitdragen Gebruik maken van verantwoordelijkheid die overheid geeft Werken vanuit een team, niet als solist Zorg voor professionele ontwikkeling van jonge leerkrachten Stimuleren van positieve ervaringen bij leerlingen en ouders, het welbevinden van leerlingen (cf. leerlingenbegeleiding) Opnemen van rol van opvoeder

16 Het welbevinden van de leerkracht De ontwikkeling van een bevragingsinstrument voor het meten van het welbevinden van leerkrachten basis- en secundair onderwijs Instrument ten behoeve van de Gemeenschapsinspectie Promotoren: A. Aelterman en J.P. Verhaeghe (RUG) en N. Engels (VUB)

17 Ontwikkeling instrument 3 doelstellingen: peilen algemeen welbevinden peilen inspanningen op schoolniveau bronnen kwetsbaarheid op macroniveau constructie vragenlijst gesteund op: belevingsaspecten aangebracht door leerkrachten en directies in panelgesprekken literatuuronderzoek pilootversie bij lkn experimentele versie bij lkn

18 Welbevinden BaO - SO Subschalen Gemidd. BaO (op 7) Gemidd. SO (op 7) alg. welbevinden onderst. dr. directie onderst. prof. ontwikk. collegialiteit tevr. infrastructuur tevr. klasgroepgrootte doelmatigheidsbeleving tevr. relatie ouders tevr. onderwijsbeleid minder werkdruk att. ond. vernieuwing 5,6 5,1 4,9 5,3 4,9 4,3 5,8 5,0 2,5 3,8 5,0 5,4 5,0 4,8 5,4 4,5 4,3 5,4 4,4 2,4 3,9 4,8

19 Determinanten algemeen welbevinden Formele schoolkenmerken spelen geen rol: schoolgrootte, onderwijsnet, kenmerken van leerlingenpopulatie Persoonsvariabelen: leeftijdgerelateerd functie: kleuterleidster Belevingsvariabelen spelen een positieve rol: doelmatigheidsbeleving, minder werkdruk, collegialiteit, positieve houding tegenover onderwijsvernieuwing op een indirecte manier de steun van de directie

20 Significante verbanden m.b.t. belevingsvariabelen Geslacht: Vr. lkn. ervaren in beide onderwijsniveau s meer collegialiteit In BaO: vr. lkn. zijn meer tevreden over relatie met ouders In SO: vr. lkn. ervaren meer werkdruk, maar staan positiever tegenover onderwijsvernieuwing

21 Significante verbanden m.b.t. belevingsvariabelen (vervolg) Functie: Leraar KO: hogere doelmatigheidsbeleving, minder tevreden met klasgroepgrootte Leraar Lager Ond.: minder tevreden over de relatie met de ouders, ervaart minder collegialiteit Regenten en lkn. BSO rapporteren een betere ondersteuning door de directie Leerkrachten technische en praktijkvakken: hogere doelmatigheidsbeleving, wel meer werkdruk, meer tevreden over infrastructuur

22 Significante verbanden m.b.t. belevingsvariabelen (vervolg) Onderwijsvorm: Lkn. BSO: ervaren meer ondersteuning door directie Hogere doelmatigheidsbeleving bij leraren KSO

23 Beleidsaanbevelingen Significante belevingsfactoren situeren zich op schoolniveau: ondersteuning door de directie, professionele ondersteuning, collegialiteit, infrastructuur, klasgroepgrootte positieve resultaten van onderzoek welbevinden moedigen beleid aan van responsabilisering van scholen

24 Beleidsaanbevelingen, vervolg Positieve resultaten zijn een hefboom om het uitdragen van een negatief zelfbeeld van de leraar (o.m. via de media) tegen te gaan zie ook verscheidenheid m.b.t. rapportering werkdruk! Bevragingsinstrument is een middel tot zelfevaluatie van scholen

25 Nood aan vervolgonderzoek Onderzoek welbevinden leraren steunt op rapportering door leerkrachten: De gerapporteerde hoge doelmatigheidsbeleving en de positieve houding tegenover onderwijsvernieuwing strookt niet altijd met resultaten van ander onderzoek (cf. onderzoek welbevinden leerlingen) Meer diepteonderzoek nodig naar relatie tussen leeftijd en afname van welbevinden Oudere leerkrachten ervaren ook meer werkdruk en minder collegialiteit, staan negatiever tegenover onderwijsvernieuwing Het welbevinden van de directie

Vergelijkbare documenten

Welk beeld heeft Vlaanderen over de leraar? J.C. Verhoeven (KuLeuven), A. Aelterman (UGent), I. Buvens (KuLeuven), I. Rots (UGent)

1 Welk beeld heeft Vlaanderen over de leraar? J.C. Verhoeven (KuLeuven), A. Aelterman (UGent), I. Buvens (KuLeuven), I. Rots (UGent) Doel van het onderzoek Onderzoek naar de wijze waarop de samenleving