2. De praktijkcomponent

Transcriptie

1 2. De praktijkcomponent 2.1 Doel van de praktijkcomponent Als leraar vervul je - naast het lesgeven - uiteenlopende rollen: opvoeder, lid van een schoolteam, innovator, onderzoeker, partner van ouders, enz. De Vlaamse overheid omschrijft de kennis, vaardigheden en attitudes die je als beginnend leraar moet beheersen om die rollen doeltreffend te vervullen: vakkennis, vakspecifieke vaardigheden, vakoverschrijdende inzichten, attitudes als zelfreflectie, in teamverband kunnen werken, verantwoordelijkheidszin, taalvaardigheid, enz. Meer informatie over deze basiscompetenties van de leraar vind je op de website van de lerarenopleiding ( Het verwerven van deze kennis, vaardigheden en attitudes vormt het uitgangspunt bij de uitwerking van de theoretische en praktijkgerichte opleidingsonderdelen (zie Figuur 1). Specifieke lerarenopleiding Theoretische component Praktijkcomponent Verplicht opleidingsonderdelen: - didactisch referentiekader (3 sp.) - ICT in het onderwijs (3. Sp) - klasmanagement (3 sp.) - leerlingenbegeleiding (3 sp.) - leeronderzoek (3 sp.) - onderwijsorganisatie en beleid (3 sp.) - vakdidactiek (6 sp.) 2 Keuzeopleidingsonderdelen (2 x 3 sp.) of een tweede vakdidactiek (6 sp.) Op de universiteit - oefenlessen (3 sp.) - supervisie (3 sp.) In samenwerking met het werkveld - inleefstage (3 sp.) - instapstage (3 sp.) - groeistage 1 (6 sp.) - groeistage 2 (6 sp.) - vakdidactische opdrachtenstage (3 sp.) - projectstage (3 sp.) Figuur 1: Het curriculum van de Specifieke Lerarenopleiding In de keuzeruimte kun je kiezen uit een aantal keuzeopleidingsonderdelen (zie voor een volledig overzicht). Je kunt opteren om een tweede vakdidactiek te volgen. In dat geval komen beide vakdidactieken in de praktijkcomponent aan bod. Volgende verplichte opleidingsonderdelen moeten aangevat of afgewerkt zijn vóór het aanvangen van de praktijkcomponent: didactisch referentiekader (3 sp.) didactiek(en) per vak (6 sp.) oefenlessen per vak (3 sp.) 1

2 2.2 Opbouw van de praktijkcomponent De praktijkcomponent uit de Specifieke Lerarenopleiding volgt een leerlijn gekoppeld aan een reflectielijn. Tegelijk met of na praktijkgerichte oefeningen op de universiteit (oefenlessen) maak je kennis met het brede spectrum aan activiteiten van het leraarsberoep tijdens de inleefstage en met het eigenlijke lesgeven tijdens de instapstage. Het zwaartepunt ligt in de groeistages waar je het leraarsberoep steeds intensiever ervaart. Je werkt gericht aan vakdidactische en vakoverschrijdende opdrachten en je neemt deel aan de supervisie tijdens het lopen van de groeistage(s). Via de stages in de scholen leer je diverse onderwijscontexten kennen. Een deel van deze diversiteit leggen we op: zo moet elke student verplicht een lesstage doen in aso-/kso-richtingen en één in bso-/tso-richtingen. Bij voorkeur vindt één stage plaats in een school in één van de 13 Vlaamse centrumsteden. Verder kun je ervoor kiezen om een andere onderwijscontext te verkennen, bijvoorbeeld door stage te lopen in het hoger of volwassenenonderwijs. Figuur 2 visualiseert de vijf opleidingsonderdelen van de praktijkcomponent (30 sp.) bij een SLOmodeltraject in één jaar. Ze verduidelijkt de spreiding van de opleidingsonderdelen over het eerste en het tweede semester. Figuur 2: Programmering opleidingsonderdelen uit de praktijkcomponent (modeltraject) Oefenlessen (OEF) (3 sp.) Tijdens het eerste semester van het academiejaar oefen je binnen dit opleidingsonderdeel deelvaardigheden van het lesgeven. Je neemt deel aan praktijkgerichte onderwijsactiviteiten binnen de vertrouwde omgeving van het opleidingsinstituut. Je leert lesvoorbereidings-, observatie- en evaluatieformulieren (zie Deel IV van dit vademecum) gebruiken. Volg je twee vakdidactieken, dan worden de oefenlessen gelijk verdeeld over beide didactieken. Inleefstage (ILS) (3 sp.) De inleefstage doe je aan het begin van je lerarenopleiding. Je brengt in totaal vijf halve schooldagen door in een secundaire school met bso-/tso-richtingen. Tijdens de inleefstage maak je kennis met het brede spectrum van activiteiten inherent aan het leraarsberoep. Naast observatie van lessen (microniveau) gaat aandacht naar activiteiten op schoolniveau (mesoniveau) en hoe de school als organisatie omgaat met richtlijnen van de overheid (macroniveau). Tijdens deze stage voer je een breed gamma aan opdrachten uit. Instapstage (ISS) (3 sp.) Tijdens de instapstage die je in duo doet, maak je verder kennis met het functioneren als vakleraar. Daarom sluit de instapstage aan bij je eerste vakdidactiek en slechts uitzonderlijk bij je tweede vakdidactiek. De klemtoon ligt op het observeren van lessen en activiteiten daarrond maar je geeft zelf ook een aantal lessen. Op de stageschool gebeurt de begeleiding door een vakmentor. Vanuit de universiteit word je begeleid en opgevolgd door je vakdidacticus en praktijkassistent(en). Groeistages (GS1 en GS2) (2 x 6 sp.) De groeistages vormen het zwaartepunt van de praktijkcomponent. Tijdens de twee groeistages (elk 6 sp.) geef je hoofdzakelijk les; observeren wordt tot een minimum beperkt. Er wordt zowel aandacht besteed aan 2

3 het functioneren als vakleraar als aan de andere facetten van het beroep van leraar. Alle rollen van de leraar secundair onderwijs en alle te ontwikkelen attitudes komen aan bod. De principes uit de theoretische component van de opleiding moeten in dit opleidingsonderdeel in de praktijk worden omgezet. Op de stageschool gebeurt de begeleiding door een vakmentor. Vanuit de universiteit word je begeleid en opgevolgd door je vakdidacticus en praktijkassistent(en). Na het lopen van de groeistages zou je klaar moeten zijn om in het onderwijs te stappen. Dat betekent natuurlijk niet dat je dan volleerd zou zijn als leraar. Integendeel, je hele loopbaan lang zul je verder moeten groeien in je professionaliteit. Voor nascholingen kun je terecht bij het Centrum Nascholing Onderwijs (CNO). Deze entiteit maakt eveneens deel uit van de Antwerp School of Education, net zoals de Specifieke Lerarenopleiding. Vakdidactische Opdrachtenstage (VDS) (3 sp.) In de vakdidactische opdrachtenstage besteed je aandacht aan opdrachten die minder met het lesgebeuren zelf te maken hebben. In deze hoedanigheid vormt de vakdidactische opdrachtenstage een aanvulling op de instapstage en de groeistages, waar de nadruk ligt op het lesgeven zelf. Projectstage (PRS) (3 sp.) In dit opleidingsonderdeel voer je vakoverschrijdende opdrachten uit in de scholen waar je je groeistages loopt (of daarbuiten). Voor de invulling voorzien we twee mogelijkheden. Ofwel teken je in op de stagewebsite, uaslo, op één van de door secundaire scholen aangeboden projecten; ofwel vul je de projectstage, in overleg met de stagescholen van de groeistage(s) zelf in. Supervisie (SUP) (3 sp.) Je hele loopbaan lang zul je verder moeten groeien in je professionaliteit. Ook daarvoor willen we je wapenen. In het supervisietraject word je begeleid bij het leren uit je ervaringen. Via supervisie leer je de kunst van het leren uit ervaring door reflectie. Meer gedetailleerde informatie over deze opleidingsonderdelen uit de praktijkcomponent lees je in Deel II van dit vademecum. Je vindt er de wegwijzers van de opleidingsonderdelen van de praktijkcomponent: oefenlessen, inleefstage, instapstage, groeistage(s), vakdidactische opdrachtenstage, projectstage en supervisie. 3

4 2.3 Opleidingstrajecten Hierboven (punt 2.1) schetsten we het modeltraject wanneer je de lerarenopleiding volgt in één academiejaar, aansluitend op een masteropleiding (aslo). Je kunt de aansluitende lerarenopleiding echter ook spreiden over meerdere jaren. In de tweejarige master in de wetenschappen (biologie, chemie, fysica, informatica, REVAKI en wiskunde) en in de biomedische wetenschappen kun je opteren om tijdens je master de optie Onderwijs te volgen. Je volgt dan 30 sp. (of 36 sp. bij REVAKI) van de SLO onder de vorm van de indalende lerarenopleiding (islo). Let op: Voor studenten die de opleiding over meerdere jaren spreiden, bestaat de mogelijkheid tot deliberatie na het eerste semester. Als je hiervan gebruik wenst te maken, dien je dat via SisA aan te geven tussen 1/11 en 31/12. Je duidt dit eveneens aan op het digitale stageaanvraagformulier ( Als je het opleidingsonderdeel Leeronderzoek nog niet hebt afgewerkt, bestaat de mogelijkheid om het leeronderzoek via een versneld traject in het eerste semester af te ronden. Je neemt daarvoor contact op met prof. Paul Janssenswillen in de eerste week van het academiejaar. 4

5 2.4 EVK en EVC Net zoals dat kan voor opleidingsonderdelen uit de theoretische component, kun je voor opleidingsonderdelen uit de praktijkcomponent vrijgesteld worden, bijvoorbeeld op grond van stage die je in een andere lerarenopleiding volbracht hebt of op basis van werkervaring. Je volgt dan een geïndividualiseerd (vaak ingekort) studietraject. Vrijstellingen worden verleend op basis van eerder verworven kwalificaties (EVK). Een EVK kan bestaan uit een creditbewijs van een andere instelling en/of een andere opleiding; andere documenten die de succesvolle evaluatie van een formeel leertraject aantonen; bekwaamheidsbewijzen op basis van eerder verworven competenties (EVC). In het laatste geval gaat het om competenties die je verwierf via niet formele leerprocessen: bv. via beroepservaring of vrijwilligerswerk, hobby's, enz. Je kunt dergelijke competenties laten erkennen door het opstarten van een EVC-erkenningsprocedure bij de lerarenopleiding. Let op: Voor het aanvragen van vrijstellingen en het opstarten van een EVC-erkenningsprocedure gelden strikte deadlines! Alle informatie over EVC vind je op de website Alle informatie over EVK vind je op de website Contacteer in geval van vragen de studietrajectbegeleider, mevr. Ingrid Imbrecht, 2.5 Leraar in opleiding (lio) Het is mogelijk om de praktijkcomponent geheel of gedeeltelijk te volbrengen via een liobaan. Als lio heb je een arbeidsovereenkomst voor een onderwijsopdracht afgesloten met een school, maar heb je de lerarenopleiding nog niet voltooid. De school en de universiteit begeleiden de lio. Een liobaan van 500 uren leraar op jaarbasis kan de volledige praktijkcomponent vervangen. Omvat je liobaan minder uren, dan kun je ze aanvullen met opleidingsonderdelen uit de praktijkcomponent. Praktische informatie (o.a. over de valorisatie van opleidingsonderdelen van de praktijkcomponent, liobaanmappen, ) in verband met de liobaan staat in de Wegwijzer Leraar in Opleiding, verderop in dit vademecum (Deel II). Let op: Liobanen worden uitgeschreven door de school/scholengemeenschap. Indien je interesse hebt om (een deel van) de praktijkcomponent te volbrengen a.d.h.v een liobaan, dien je hiervoor tijdig te solliciteren. Indien je reeds in het onderwijs staat, informeer dan bij de directie van de school. BELANGRIJK: zie ook checklist verder in dit document bij Reglementering. Na het aanvaarden van een (interim-)lesopdracht stuur je onmiddellijk een volledig ingevuld liobaanaanvraagformulier in bijlage aan een mail naar de stagecoördinator (stagecoordinator@uantwerpen.be). Ga naar de website > stage-informatie om het document 'AANVRAAGFORMULIER LIOTRAJECT' te downloaden. 5

6 6