Gevolgen van de Wet pensioencommunicatie voor het pensioenbewustzijn en het pensioentekort
|
|
- Adriaan van de Velde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Essay LCP Gevolgen van de Wet pensioencommunicatie voor het pensioenbewustzijn en het pensioentekort Als medewerker bij een klantcontactcenter voor een bedrijfstakpensioenfonds spreek ik bijna dagelijks mensen die, wanneer zij het aanvraagformulier voor het ouderdomspensioen in huis hebben, verbaasd zijn dat het pensioen zo laag is. Blijkbaar zijn de jaarlijks verzonden uniform pensioenoverzichten niet gelezen, of in ieder geval niet goed begrepen. Geregeld wordt zo n gesprek afgesloten met de retorische vraag: Hoe moet ik daar nou van rondkomen?. Een pijnlijk moment, omdat er op het moment van pensionering in de regel geen mogelijkheden meer zijn om het pensioeninkomen te verhogen en dus noodgedwongen de broekriem zal moeten worden aangehaald. In de hierboven beschreven situatie is sprake van een zogeheten pensioentekort. Een pensioentekort doet zich dus voor wanneer het pensioeninkomen ontoereikend is om het beoogde uitgavenpatroon 1 te dekken. Uit recent onderzoek (AFM, 2015) blijkt dat maar liefst 1 op de 3 Nederlanders afstevent op zo n pensioentekort. Verder blijkt uit datzelfde onderzoek dat het merendeel van de mensen dat met zo n tekort te maken krijgt, dit niet ziet aankomen. Onderliggend aan het probleem van het pensioentekort is dus een laag pensioenbewustzijn. De op 1 juli 2015 in werking getreden Wet pensioencommunicatie beoogt het pensioenbewustzijn te vergroten met als achterliggend doel mensen te bewegen tijdig maatregelen te treffen om een eventueel aanwezig pensioentekort aan te vullen 2. In het hiernavolgende zal ik de drie hoofdpunten van de Wet pensioencommunicatie kort uiteenzetten en beargumenteren waarom de wet niet zal leiden tot meer pensioenbewustzijn en mede daarom ook niet het probleem van het pensioentekort zal verhelpen. Vervanging van de startbrief door Pensioen De startbrief wordt vervangen door een nieuw communicatie-instrument, de zogenaamde Pensioen De cijfers verwijzen naar de drie verschillende informatielagen. Laag 1 bevat de hoofdlijnen van de pensioenregeling, laag 2 een toelichting op de hoofdlijnen en in laag 3 worden de details van de pensioenregeling uitgewerkt. Bij indiensttreding wordt de informatie uit laag 1 verstrekt. 1 Het pensioeninkomen is dus lager dan het beoogde pensioeninkomen. Met het beoogde pensioeninkomen wordt in het onderzoek van de AFM (2015) het inkomen bedoeld waarmee de deelnemer over het algemeen neutraal tot tevreden mee is. 2 Strikt genomen is de doelstelling van de Wet pensioencommunicatie uitsluitend het verhogen van het pensioenbewustzijn. Echter, pensioenbewustzijn is geen einddoel van beleid. Het uiteindelijke doel is dat mensen maatregelen treffen om een pensioentekort aan te vullen (Prast en van Soest, 2014). Dit blijkt ook uit de Memorie van Toelichting bij de Pensioenwet: Aanvullend pensioen is een arbeidsvoorwaarde die pas na verloop van tijd genoten wordt. Hierdoor ontstaat het gevaar dat werknemers zich pas op of vlak voor hun pensioendatum realiseren welke aanspraken zijn opgebouwd. Voor het nemen van eventuele aanvullende maatregelen in het kader van een financiële planning van de werknemer is het dan te laat. Om deze redenen worden de voorlichtingseisen in dit wetsvoorstel aangescherpt ten opzichte van de PSW. 1
2 Aanleiding voor het ontwerp van een nieuw communicatie-instrument is dat de startbrief vaak niet wordt gelezen, onder meer omdat de brief lang en gedetailleerd is en weinig tot de verbeelding spreekt (SZW, 2012). Daarnaast blijkt dat door het gebruik van jargon en vanwege de complexiteit van de materie, deelnemers de startbrief vaak als onduidelijk en onbegrijpelijk ervaren, waardoor zij niet bereid zijn de brief te lezen, of al snel ontmoedigd raken (AFM, 2010). Vergeleken met de startbrief bevat Pensioen minder informatie en is daardoor korter en minder gedetailleerd. Een andere verschil is het gebruik van visuele informatie: de verplicht gestelde opzet van Pensioen maakt gebruik van iconen voor de verschillende pensioenonderwerpen. Ten opzichte van de startbrief is Pensioen daarom zowel aantrekkelijker om te lezen als beter begrijpelijk. Betekent deze verbeterde leesbaarheid dat Pensioen ook daadwerkelijk meer gelezen zal worden dan de startbrief en dus zal leiden tot meer pensioenbewustzijn? Vermoedelijk wel, al verwacht ik geen sterk effect. Er spelen namelijk meer factoren een rol waarom mensen zich niet verdiepen in hun pensioen, bijvoorbeeld wegens een gebrek aan interesse, of vanwege de negatieve gevoelens die het onderwerp pensioen bij mensen oproept. Het blijkt namelijk zo dat mensen het thema pensionering onbewust associëren met ouder worden en verlies van zelfredzaamheid (AFM, 2015). Neurowetenschappelijk onderzoek bevestigt dat verschillende pensioenbegrippen delen in ons brein activeren waarmee pijn, verlies en angst geassocieerd worden (APG, 2014, PFZ&W, 2014). Het gevolg van deze negatieve associatie is dat mensen de neiging hebben zich voor het onderwerp pensioen af te sluiten. Een nieuw UPO met enkel nog opgebouwde pensioenaanspraken Het uniform pensioenoverzicht (UPO) wordt aangepast. Op het nieuwe UPO zullen de te bereiken pensioenaanspraken niet meer worden vermeld 3. De gedachte hierachter is dat het huidige UPO erg uitgebreid is en veel informatie bevat, wat een negatief effect heeft op de begrijpelijkheid en de bereidheid tot lezen (SZW, 2011) en dat de te bereiken pensioenaanspraken niet informatief zijn voor het totale pensioeninkomen (MvT II, ). Net als bij de vervanging van de startbrief door Pensioen is er hier dus geredeneerd dat het vermelden van minder informatie de aantrekkelijkheid en de leesbaarheid van het UPO ten goede komt en dat daarmee ook een stap in de richting van meer pensioenbewustzijn wordt gemaakt. Deze redenatie wordt echter tegengesproken door bevindingen uit een onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van het UPO (Lentz en Maat, 2013). Uit dit onderzoek bleek namelijk dat 95% van de ondervraagden geen moeite had met het interpreteren van het uitkeringsbedrag vanaf pensioenleeftijd. Met andere woorden, vermelding van de te bereiken pensioenaanspraken kan dus niet de oorzaak zijn dat het UPO als niet goed te begrijpen wordt ervaren. Het is daarom onaannemelijk dat het achterwege laten van de te bereiken pensioenaanspraken zal leiden tot meer pensioenbewustzijn. Daarnaast is de opvatting dat de te bereiken pensioenaanspraken niet informatief zijn voor het totale pensioeninkomen te kort door de bocht. Voor veel deelnemers zijn de te bereiken pensioenaanspraken namelijk wél informatief, namelijk voor degenen die gedurende hun werkzame leven niet van 3 Strikt genomen vervalt enkel de in de Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling opgenomen plicht voor de pensioenuitvoerder om de deelnemer een opgave te verstrekken van de reglementair te bereiken pensioenaanspraken. 2
3 pensioenuitvoerder zijn veranderd, of zij die bij wisseling van pensioenuitvoerder een waardeoverdracht hebben laten uitvoeren. Met het nieuwe UPO zal deze groep deelnemers voortaan moeten inloggen op de website van het pensioenregister of contact moeten opnemen met de pensioenuitvoerder om inzicht te krijgen in het te bereiken pensioeninkomen. Het gevaar bestaat dat deze extra handeling als drempel zal werken en dus een averechts effect zal hebben op het pensioenbewustzijn. Uitbreiding van het pensioenregister Het pensioenregister wordt uitgebreid met een aantal zaken. Ten eerste zal het verwachte pensioeninkomen worden weergegeven op basis van drie scenario s: een pessimistisch, een verwacht en een optimistisch scenario. De reden voor deze uitbreiding is dat mensen een te rooskleurig beeld hebben van hun pensioen, omdat zij zich onvoldoende bewust zijn van de pensioenrisico s. De verwachting is dat door het persoonlijk inzichtelijk maken van deze risico s, mensen zich een realistischer beeld zullen vormen van hun pensioeninkomen (MvT II, ). Ten tweede zal het pensioenregister worden uitgebreid met een tweetal nieuwe functies, namelijk het bieden van inzicht in de toereikendheid van het verwachte pensioeninkomen en het bieden van een handelingsperspectief. Dit handelingsperspectief bestaat uit een breed scala aan maatregelen die genomen kunnen worden om het verwachte pensioeninkomen meer in lijn te brengen met de uitgaven, zoals bijvoorbeeld langer doorwerken, bij sparen, of het aanpassen van het bestedingspatroon (MvT II, ). De laatst genoemde uitbreiding van het pensioenregister is dus direct gericht op het tegengaan van een pensioentekort. Betekent deze uitbreiding dat het pensioentekort ook daadwerkelijk kleiner zal worden? Nee, omdat ik verwacht dat het uitgebreide pensioenregister (1) een averechts effect heeft op het pensioenbewustzijn en (2) deelnemers niet zal overhalen daadwerkelijk maatregelen te nemen bij constatering van een eventueel pensioentekort. Wat betreft het eerste punt, de uitbreiding van het pensioenregister vergroot de complexiteit van het register en, zoals eerder besproken, deze complexiteit kan afschrikwekkend werken of leiden tot onduidelijkheid. Afgaand op ervaring uit de praktijk voorzie ik dat veel deelnemers grote moeite zullen hebben met het correct interpreteren van de verschillende pensioenbedragen en de daarbij behorende risico s. Daarnaast zal het explicieter communiceren van pensioenrisico s een afschrikwekkend effect hebben. Mensen zijn namelijk risico-avers. Dat wil zeggen, mensen prefereren een zekere uitkomst boven een onzekere, ook al is de verwachte uitkomst hetzelfde. Het effect is dat mensen de neiging hebben informatie met risico s te negeren (Kortleve, Verbaal en Kuiper 2013). Dit is ook het voornaamste bezwaar van neurowetenschapper Lamme (2014, p. 9) tegen het communiceren van risico s: Onzekerheid activeert onze angstcircuits, en die hebben maar een functie: wegwezen! Het brein sluit zich af voor deze prikkels en de burger denkt letterlijk: Ik zie het later nog wel eens met dat pensioen. Wat betreft het tweede punt: het pensioenregister biedt geen antwoord op de problemen die mensen ondervinden om intenties om te zetten in gedrag. Dit probleem speelt in het bijzonder in situaties waarin voor een beloning in de toekomst, een inspanning in het heden verricht moet worden, zoals sparen voor een pensioen dus. Mensen hebben namelijk zogeheten tijdsinconsistente preferenties (Strotz, ). Tijdsinconsistente preferenties wil zeggen dat mensen vanuit een rationeel standpunt gezien te veel belang hechten aan het heden ten opzichte van de toekomst, met als gevolg dat mensen 3
4 sterk de neiging hebben vooral nú geld uit te geven in plaats van opzij te zetten voor later, ook al hebben ze dat laatste zich nog zo voorgenomen. Dit uitstelgedrag kan deels worden voorkomen door mensen een handelingsperspectief te bieden (AFM, 2015). Het handelingsperspectief wat het pensioenregister biedt is echter zo algemeen dat een zogenaamde choice-overload 4 dreigt: de veelheid aan keuzemogelijkheden bemoeilijkt het maken van een keuze zódanig dat er helemaal geen keuze wordt gemaakt. Met andere woorden, ook al heeft de deelnemer de intentie opgevat het pensioeninkomen meer in lijn te brengen met de beoogde uitgaven, de kans is groot dat de deelnemer geen keuze kan maken welke maatregelen hiervoor te nemen, met als gevolg dat hij of zij verzandt in uitstelgedrag en dat het pensioentekort blijft bestaan. Concluderend ben ik van oordeel dat de Wet pensioencommunicatie niet zal slagen in haar doelstelling het pensioenbewustzijn te vergroten en het probleem van het pensioentekort te verkleinen. Van Pensioen valt nog het meest te verwachten voor wat betreft vergroting van het pensioenbewustzijn, met de kanttekening dat er nog andere barrières zijn, zoals het gebrek aan interesse en de onbewuste negatieve associaties, waarom mensen zich niet verdiepen in hun pensioen. Het positieve effect van Pensioen weegt echter niet op tegen de negatieve gevolgen van het schrappen van de te bereiken pensioenaanspraken op het UPO, de toename aan complexiteit van het pensioenregister en het nadrukkelijk communiceren van risico s. Daarnaast weet de Wet pensioencommunicatie de vertaalslag van pensioenbewustzijn naar een verkleining van het pensioentekort niet te maken, aangezien het pensioenregister niet het handelingsperspectief biedt wat nodig is om uitstelgedrag als gevolg van tijdsinconsistente preferenties te voorkomen. 4 Zie voor een uitvoerige beschrijving van de keuzeproblematiek: Schwartz, B. (2005). The paradox of choice. Why more is less. New York, NY: HarperCollins Publishers. 4
5 Geraadpleegde literatuur Algemene Pensioen Groep (APG) Communicatie-acceptatie in de pensioenmarkt. Autoriteit Financiële markten (AFM). (2010). Rapport Volledigheid en Begrijpelijkheid Startbrief. Onderzoek naar de informatieverstrekking aan nieuwe deelnemers. Opgehaald van Autoriteit Financiële markten (AFM). (2015). Neem drempels weg opdat Nederlanders in actie komen voor hun pensioen. Opgehaald van Kortleve, N., Verbaal, G., & Kuiper, C. (2013). Op naar actieve pensioenconsumenten. Netspar Design Papers, 23. Lamme, V. (2014). Weg met de mythes over pensioensparen. New Financial Magazine, voorjaar 2014, 6-9. Lentz, L., & Maat, H. P. (2013). De gebruiksvriendelijkheid van het uniform pensioenoverzicht. Netspar Occasional Papers. Memorie van Toelichting Tweede Kamer (MvT II). ( ) nr. 3. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SWZ). (2012). Rapport Pensioen in duidelijk taal. Opgehaald van Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) Wat bestuurders in zorg en welzijn kunnen leren van hersenwetenschapper Victor Lamme. Leren van, 2. Prast, H., & van Soest, A. (2014). Pensioenbewustzijn. Netspar Panel Papers 37. Strotz, R. H. ( ). Myopia and Inconsistency in Dynamic Utility Maximization. Review of Economic Studies 23(3), TNS-NIPO. (2012). Pensioencommunicatie: behoeftes en barrières. Geïntegreerd rapport van onderzoek onder deelnemers en gepensioneerden. Opgehaald van 5
Wat betekenen de nieuwe eisen voor pensioencommunicatie voor u als bestuurder?
Wat betekenen de nieuwe eisen voor pensioencommunicatie voor u als bestuurder? Programma van de workshop 1. Bespreking van de belangrijkste wijzigingen: a) Algemene eisen aan pensioeninformatie b) Pensioenregister
Nadere informatieWetsvoorstel pensioencommunicatie: kansen voor Financieel Planners mr Onno de Lange secretaris IVP donderdag 9 oktober 2014
Wetsvoorstel pensioencommunicatie: kansen voor Financieel Planners mr Onno de Lange secretaris IVP donderdag 9 oktober 2014 Agenda - Introductie - In zevenmijlslaarzen door pensioenland - Wat is pensioencommunicatie
Nadere informatieToelichting op het wetsvoorstel pensioencommunicatie
Tt Toelichting op het wetsvoorstel pensioencommunicatie Agenda Aanleiding en doel van het wetsvoorstel Belangrijkste wijzigingen algemene eisen aan pensioencommunicatie meer mogelijkheden voor digitale
Nadere informatieWet Pensioencommunicatie White Paper
White Paper December 15 Wat houdt deze wet in en wat is het doel? Deze nieuwe wet, die op 1 juli 2015 is ingegaan, wijzigt de Pensioenwet en de Wet Verplichte Beroepspensioenregelingen. De Wet is in het
Nadere informatie1. In het opschrift wordt aan pensioengerechtigden bij pensioeningang vervangen door: voorafgaand aan de pensioeningang.
34 008 Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie) Nota van wijziging Het voorstel wordt
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 110 Evaluatie van de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Pensioenwet 32 043 Toekomst pensioenstelsel Nr. 2 BRIEF VAN DE MINISTER VAN
Nadere informatie1. In het eerste en tweede lid wordt schriftelijk vervangen door: schriftelijk of elektronisch.
CONCEPT Voorontwerp van het voorstel van wet tot wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie)
Nadere informatieNr. 2 Brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
33110 Evaluatie van de Wet verplichte beroepspensioenregeling en de Pensioenwet 32043 Toekomst pensioenstelsel Nr. 2 Brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aan de Voorzitter van de
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2014 2015 34 008 Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie)
Nadere informatieCommunicatieplan. Stichting Pensioenfonds NEG Nederland. Communicatieplan Pensioenfonds NEG v
Communicatieplan Stichting Pensioenfonds NEG Nederland Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 19 januari 2017 Eerste revisie vastgesteld in de bestuursvergadering van 15 januari 2018 Communicatieplan
Nadere informatieCommunicatie-beleidsplan Stichting Pensioenfonds Fresenius Nederland maart 2017
Inleiding Stichting Pensioenfonds Fresenius Nederland vind het van groot belang dat de deelnemers tijdig de juiste en toereikende informatie krijgen over hun pensioen. Dit communicatieplan beschrijft op
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 34 008 Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie)
Nadere informatiePensioenbewustzijn. Henriëtte Prast en Arthur van Soest, Tilburg University & Netspar. Panel paper in opdracht van Stichting Instituut GAK
Pensioenbewustzijn Henriëtte Prast en Arthur van Soest, Tilburg University & Netspar Panel paper in opdracht van Stichting Instituut GAK Inhoud Motivatie Wat bedoelen we met pensioenbewustzijn? Pensioenbewustzijn
Nadere informatieCommunicatieregels IORP II. mr. Monica Swalef
Communicatieregels IORP II mr. Monica Swalef donderdag 14 november 2018 1 Samen werken aan een hoger niveau 2 Leeswijzer Deze presentatie is opgemaakt naar de laatste stand van zaken Pensioenontwikkelingen
Nadere informatieCommunicatieplan Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatieplan 2016 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 21 april 2016 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 1. Informatieverplichtingen... 3
Nadere informatiePensioencommunicatie, maar dan anders. Johan de Groot
Pensioencommunicatie, maar dan anders Johan de Groot Pensioencommunicatie tot nu toe Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling (2007) Instrumenten: UPO en het Pensioenregister Startbrief Stopbrief
Nadere informatieCommunicatieplan Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatieplan 2015 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 23 november 2015 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 1. Informatieverplichtingen...
Nadere informatieMinisterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. staatssecretaris J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag. Geachte mevrouw Klijnsma,
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. staatssecretaris J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag Datum: 17 januari 2014 Betreft: Reactie Pensioenfonds Metaal en Techniek, Pensioenfonds
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2014 2015 34 008 Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met verbetering van de pensioencommunicatie (Wet pensioencommunicatie)
Nadere informatieCommunicatieplan Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatieplan 2018 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 14 december 2017 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 3 1. Informatieverplichtingen...
Nadere informatieReactie Consultatiedocument
Reactie Consultatiedocument Voorontwerp Wet Pensioencommunicatie Algemeen Het centraal stellen van de deelnemer is het begin van begrip en inzicht in de persoonlijke pensioen situatie Het centraal stellen
Nadere informatieBetere communicatie, actievere pensioenconsumenten
Betere communicatie, actievere pensioenconsumenten Pensioenfondsen staan aan de vooravond van een transitie naar meer schokbestendige en transparante pensioencontracten. Een van de uitgangspunten van deze
Nadere informatiePosition paper Pensioencommunicatie
Position paper Pensioencommunicatie Met interesse hebben wij kennisgenomen van het wetsvoorstel Wet Pensioencommunicatie dat op 2 september jl. door staatssecretaris Klijnsma is ingediend bij de Tweede
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 32 043 Toekomst pensioenstelsel Nr. 390 BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieIORP II De implementatie is nu een feit: Communicatie
Nieuwsbericht Datum: 28 januari 2019 Van: Swalef pensioenjuristen en academie Onderwerp: IORP II De implementatie is nu een feit: Communicatie Nieuwsbericht 2 van 4 In werking! Op 13 januari 2019 is de
Nadere informatieNadere reactie van de Stichting van de Arbeid op het voorontwerp van de Wet pensioencommunicatie
16 januari 2013 Nadere reactie van de Stichting van de Arbeid op het voorontwerp van de Wet pensioencommunicatie Op 29 november 2013 heeft de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW)
Nadere informatiePENSIOEN ACTIE- EN AANDACHTSPUNTEN Hans Kennis. 22 september 2016
PENSIOEN ACTIE- EN AANDACHTSPUNTEN Hans Kennis 22 september 2016 Wat ik met u wil bespreken Wetgeving pensioencommunicatie Wetgeving verbeterde premieregeling Instemmingsrecht ondernemingsraden Korten
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4
Nadere informatieMemo. Van TKP. Kenmerk. Datum 15 juni Onderwerp Communicatie-verplichtingen IORP II. Aantal pagina s 7 1/7
Van TKP Datum Onderwerp Communicatie-verplichtingen IORP II Aantal pagina s 7 Inleiding Deze notitie gaat in op de informatieverplichtingen die voortvloeien uit de IORP II-richtlijn en het wetsvoorstel
Nadere informatieWet pensioencommunicatie: een stap vooruit?!
Wet pensioencommunicatie: een stap vooruit?! 01-07-2015 Door Jos Gielink werkzaam bij Gielink Pensioenrecht B.V. Op 19 mei 2015 is het wetsvoorstel "Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling
Nadere informatiePensioenverlaging (korting) in Hoe consumenten geïnformeerd zijn over de verlaging van hun pensioen. Rapport
Pensioenverlaging (korting) in 2013 Hoe consumenten geïnformeerd zijn over de verlaging van hun pensioen Rapport Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten.
Nadere informatieCommunicatiebeleidsplan 2015-2017 Stichting Pensioenfonds HaskoningDHV
Communicatiebeleidsplan 2015-2017 Stichting Pensioenfonds HaskoningDHV Bestuur Stichting Pensioenfonds HaskoningDHV 17 juni 2015 INHOUD BLAD INLEIDING 3 1 UITGANGSPUNTEN EN CONTEXT 4 2 STAKEHOLDERS 4 3
Nadere informatieeen pensioenuitvoerder te veel betaald pensioen terugvorderen?
Mag een pensioenuitvoerder te veel betaald pensioen terugvorderen? Essay SPO Leergang Collectieve Pensioenen Datum: 13 januari 2015 Aantal woorden: 1699 Mag een pensioenuitvoerder te veel betaald pensioen
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2015 259 Besluit van 24 juni 2015 tot wijziging van het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met de
Nadere informatieCommunicatie Meerjarenplan 2015-2017. Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatie Meerjarenplan 2015-2017 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 23 november 2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Missie en visie... 3 3. Doelgroepen...
Nadere informatieDe Wet Pensioencommunicatie
Kennisupdate SPO De Wet Pensioencommunicatie Er opereren veel groepen op het terrein van pensioencommunicatie en er zijn net zoveel initiatieven en middelen om de deelnemer zijn pensioenregeling duidelijk
Nadere informatieAFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen. December 2011
AFM Consumentenmonitor Najaar 2011 Pensioen December 2011 1 Inhoudsopgave 2 1 2 Management Summary Onderzoeksresultaten in detail 2a Pensioen algemeen 2b Pensioencommunicatie 2c Pensioenregeling 3 Onderzoeksverantwoording
Nadere informatieDe Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mevrouw drs. J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag 13 januari 2014 P.C./MVE/2014.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Mevrouw drs. J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV Den Haag 13 januari 2014 Betreft : Reactie op het consultatiedocument Wet Pensioencommunicatie Geachte
Nadere informatieKlein pensioen groot maken
Klein pensioen groot maken Essay Leergang Collectieve Pensioenen Lotty Wackers Inleiding Als medewerker backoffice bij een pensioenuitvoerder heb ik dagelijks te maken met pensioenafkoop. Het gaat daarbij
Nadere informatie3 Hoe pensioenbewust zijn we?
3 Hoe pensioenbewust zijn we? Door verschillende instanties en bedrijven wordt onderzoek gedaan naar het pensioenbewustzijn van burgers, hun houding tegenover pensioen en de kennis die zij hebben van (hun)
Nadere informatiePENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae
PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae Op macroniveau begrijpt de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers dat ingrepen in het pensioenstelsel noodzakelijk
Nadere informatieConsultatiereactie Wet Pensioencommunicatie
Consultatiereactie Wet Pensioencommunicatie Naar effectieve wettelijke pensioencommunicatie Bij pensioencommunicatie hoort de klant altijd centraal te staan. Dat is een van de belangrijkste uitgangspunten
Nadere informatieMEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN. 1.Inleiding
MEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN 1.Inleiding Het merendeel van de Nederlanders is onvoldoende op de hoogte van zijn inkomenspositie na pensionering. Uit de pensioenmonitor van Wijzer in geldzaken (oktober
Nadere informatieWet Pensioencommunicatie: een stap vooruit?!
Wet Pensioencommunicatie: een stap vooruit?! Financieel Actief, juli 2015 Mr. J.A. Gielink CPL Op 19 mei 2015 is het wetsvoorstel "Wijziging van de Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling
Nadere informatiePensioenfonds SABIC Resultaten deelnemersonderzoek Oktober 2013
Pensioenfonds SABIC Resultaten deelnemersonderzoek Oktober 2013 Respondenten 2.000 werknemers aangeschreven Vereiste response: 323 Behaalde response: 163 Response rate = 8,15% Sommige vragen zijn niet
Nadere informatieMEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN. 1.Inleiding
MEMORIE VAN TOELICHTING ALGEMEEN 1.Inleiding Het merendeel van de Nederlanders is onvoldoende op de hoogte van zijn inkomenspositie na pensionering. Uit de pensioenmonitor van Wijzer in geldzaken (oktober
Nadere informatieOp de voordracht van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van [[Datum openlaten]], nr. [[nr invullen]];
Ontwerpbesluit van [[ ]] tot wijziging van het Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling in verband met de Wet pensioencommunicatie Op de voordracht van de Staatssecretaris
Nadere informatieVisiedocument pensioenuitvoering. 11 mei 2011
Visiedocument pensioenuitvoering 11 mei 2011 Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten. Wij zijn de onafhankelijke gedragstoezichthouder op de markten van
Nadere informatieOnderzoek digitale pensioencommunicatie
Rapport Onderzoek digitale pensioencommunicatie Juli 2015 0 Autoriteit Financiële Markten De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten. Wij zijn de onafhankelijke gedragstoezichthouder
Nadere informatieStichting Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) Resultaten deelnemersonderzoek 2012 Oktober 2012
Stichting Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) Resultaten deelnemersonderzoek Oktober Inhoud Profiel respondenten Pagina 4 & 5 Pensioenbewustzijn & kennis Pagina 6 t/m 19 Vertrouwen in het pensioenfonds Pagina
Nadere informatieP O S I T I O N P A P E R
Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR Den Haag Postbus 93158 2509 AD Den Haag T +31 (0)70 76 20 220 info@pensioenfederatie.nl www.pensioenfederatie.nl P O S I T I O N P A P E R KvK Haaglanden
Nadere informatieCommunicatie Meerjarenplan Stichting Brocacef Pensioenfonds
Communicatie Meerjarenplan 2017-2019 Stichting Brocacef Pensioenfonds Vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 3 mei 2017 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Missie en visie... 3 3. Doelgroepen...
Nadere informatieCommunicatieplan. Stichting Pensioenfonds PepsiCo Nederland November Versie
Communicatieplan Stichting Pensioenfonds PepsiCo Nederland November 2017 Versie 2 2017 Inhoudsopgave Doelstelling... 3 Terugblik 2016/2017... 3 Ambities van SPPN... 4 Evaluatie van het Communicatieplan...
Nadere informatieOpen normen een toelichting
Open normen een toelichting De open normen in de Pensioenwet. Hoe ziet de AFM deze normen? - Johan de Groot, Hoofd afdeling Pensioen & AIFM - Jan van Miltenburg, Manager Toezicht Pensioenuitvoerders Amsterdam,
Nadere informatie1 Missie, visie Doelgroepen Communicatiedoelstellingen Kernboodschap van de communicatie Communicatiestrategie...
Communicatiebeleidsplan 2017-2018 1 Inhoudsopgave 1 Missie, visie... 3 2 Doelgroepen... 4 3 Communicatiedoelstellingen... 4 4 Kernboodschap van de communicatie... 5 5 Communicatiestrategie... 6 6 Jaarlijks
Nadere informatieDoorwerken aan pensioencommunicatie
Doorwerken aan pensioencommunicatie Speech van Harman Korte, AFM-bestuurder op het DNB pensioenseminar Klaar voor de start!, 11 september 2013 Onder voorbehoud van wijzigingen bij het uitspreken van de
Nadere informatieStichting Pensioenfonds SABIC (SPF) Resultaten deelnemersonderzoek 2012 Oktober 2012
Stichting Pensioenfonds SABIC (SPF) Resultaten deelnemersonderzoek Oktober Inhoud Profiel respondenten Pagina 5 & 6 Pensioenbewustzijn & kennis Pagina 7 t/m 25 Vertrouwen in het pensioenfonds Pagina 26
Nadere informatieWetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader pensioenfondsen / Marianne Meijer-Zaalberg
17 december 2014 Pensioen Flash Onderwerpen van deze Pensioenflash: Wetsvoorstel aanpassing financieel toetsingskader aangenomen Wetsvoorstel versnelde verhoging AOW-leeftijd ingediend Wetsvoorstel pensioencommunicatie
Nadere informatieStichting Pensioenfonds SABIC Resultaten deelnemersonderzoek mei 2016
Stichting Pensioenfonds SABIC Resultaten deelnemersonderzoek mei 2016 Respondenten 3.030 werknemers aangeschreven Vereiste response: 342 Behaalde response: 509 Response rate = 16,8% Sommige vragen zijn
Nadere informatie6 Suggesties om het pensioenbewustzijn te vergroten
6 Suggesties om het pensioenbewustzijn te vergroten Uit de panelbijeenkomsten die de Pensioencommissie heeft georganiseerd, is gebleken dat op het terrein van de communicatie veel in beweging is en dat
Nadere informatieSTICHTING SPORTFONDSEN PENSIOENFONDS COMMUNICATIEBELEIDSPLAN Stichting Sportfondsen Pensioenfonds, communicatiebeleidsplan pagina 1
STICHTING SPORTFONDSEN PENSIOENFONDS COMMUNICATIEBELEIDSPLAN 2016-2019 Stichting Sportfondsen Pensioenfonds, communicatiebeleidsplan 140916 pagina 1 1 INHOUD 1 INHOUD... 2 2 INLEIDING... 3 3 DOEL COMMUNICATIEBELEIDSPLAN...
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33
Nadere informatieVeelgestelde vragen Uniform Pensioenoverzicht
Veelgestelde vragen Uniform Pensioenoverzicht Hieronder vindt u een overzicht van de veelgestelde vragen rondom uw pensioenoverzicht. Heeft u na het lezen van deze veelgestelde vragen toch nog vragen?
Nadere informatieVeelgestelde vragen Uniform Pensioenoverzicht
Veelgestelde vragen Uniform Pensioenoverzicht Hieronder vindt u een overzicht van de veelgestelde vragen rondom uw pensioenoverzicht. Heeft u na het lezen van deze veelgestelde vragen toch nog vragen?
Nadere informatieCOMMUNICATIEBELEIDSPLAN STICHTING PENSIOENFONDS ROCKWOOL
COMMUNICATIEBELEIDSPLAN STICHTING PENSIOENFONDS ROCKWOOL 2016-2018 INHOUD BLAD INLEIDING 3 1 UITGANGSPUNTEN EN CONTEXT 4 2 STAKEHOLDERS 6 3 AMBITIES EN DOELSTELLINGEN 7 4 STRATEGIE, AANPAK EN COMMUNICATIESTIJL
Nadere informatieBetreft Advies standaardmodel vast-variabel pensioen
Per post en per e-mail verstuurd Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Staatssecretaris J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG NeeSandtke - BruggemanA.P.VArjanneke Sandtke - BruggemanArjannekeAeSe-17071259
Nadere informatieIn het nu volgende treft u een overzicht van de uitvoering van de desbetreffende toezeggingen en moties aan.
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieDe Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Anna van Hannoverstraat 4 Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG. Datum
797 ; AFM De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Anna van Hannoverstraat 4 Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Datum l6januan 4 2Ol Pagina 1 van 10 Betreft Reactie consultatie wetsvoorstel
Nadere informatieZorgen over het pensioeninkomen. 6 oktober 2011
Zorgen over het pensioeninkomen 6 oktober 2011 Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. De pensioensituatie van Nederlanders 3. De situatie van gepensioneerden 4. Kennis en informatievoorziening 5. Kennis van
Nadere informatieDNB en AFM zijn op grond van de Europese pensioenrichtlijn (2003/31/EG) verplicht om te dit overzicht te publiceren.
Overzicht van het toepasselijke sociaal en arbeidsrecht, de informatievoorschriften en beleggingsrestricties die van toepassing zijn op Nederlandse pensioenregelingen die worden uitgevoerd door een pensioeninstelling
Nadere informatieBrochure Communicatie
Brochure Communicatie Communicatie Pensionfonds DSM Nederland vindt een goed contact met zijn deelnemers heel belangrijk. Als je vragen hebt of informatie over de pensioenen van PDN zoekt, kun je op de
Nadere informatieUit dienst. Versie 29-12-2015
Uit dienst Versie 29-12-2015 Versie 29-12-2015 Uit dienst Je gaat uit dienst, maar je gaat nog niet met pensioen. Je hebt een andere baan gevonden, begint een eigen bedrijf of er is een andere reden waarom
Nadere informatieCommunicatie. Versie 25-02-2016
Communicatie Versie 25-02-2016 Versie 25-02-2016 Communicatie SPF vindt een goed contact met zijn deelnemers heel belangrijk. Heb je vragen? Wij zijn iedere werkdag van 09.00 tot 17.00 uur bereikbaar op
Nadere informatieStichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2014 December 2014
Stichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2014 December 2014 Inhoud Profiel respondenten Pagina 5 en 6 Pensioenbewustzijn & kennis Pagina 7 t/m 27 Vertrouwen in pensioenfonds
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33
Nadere informatieuit dienstbetrekking voortvloeiende rechtsbetrekking tussen overheidswerkgever
2. Pensioenwet (PW) 2.1 Pensioenovereenkomst 1 ¾ Pensioenovereenkomst is ¾ hetgeen tussen werkgever en werknemer over pensioen is overeengekomen ¾ navolgende gelijkgestelde rechtsbetrekkingen uit dienstbetrekking
Nadere informatiePENSIOENMANAGEMENT NEDERLAND
PENSIOENMANAGEMENT NEDERLAND Een innovatieve nieuwe organisatie die zich richt op werkgevers die hun werknemers optimaal willen informeren over pensioen en de overige verzekerde arbeidsvoorwaarden (employee
Nadere informatieAan de centrale organisaties van werkgevers en werknemers aangesloten bij de Stichting van de Arbeid. Geachte dames en heren,
Aan de centrale organisaties van werkgevers en werknemers aangesloten bij de Stichting van de Arbeid Den Haag : 4 juli 2013 Ons kenmerk : S.A.13.030.62 EH/JS Uw kenmerk : Betreft : Aanbeveling pensioencommunicatie
Nadere informatieCommunicatie en Zorgplicht. Voorlopige Resultaten Netspar Projectgroep NAM, 31 maart 2015
Communicatie en Zorgplicht Voorlopige Resultaten Netspar Projectgroep NAM, 31 maart 2015 Leden projectgroep Benedict Dellaert Sacha van Hoogdalem Stefan Lundbergh Oskar Poiesz Mike Rijff Arjanneke Sandtke
Nadere informatieBewaar deze brief en de bijbehorende brochure zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders zijn.
Model startbrief Naam Adres Postcode Woonplaats Datum Onderwerp Bewaar deze brief en de bijbehorende brochure zorgvuldig. Pensioen heeft nu misschien niet uw hoogste aandacht, binnenkort kan dat anders
Nadere informatieUit dienst. Versie
Uit dienst Versie 26-10-2017 Versie 26-10-2017 Uit dienst Je gaat uit dienst, maar je gaat nog niet met pensioen. Je hebt een andere baan gevonden, begint een eigen bedrijf of er is een andere reden waarom
Nadere informatieNieuwsbericht 27 maart 2018
Nieuwsbericht 27 maart 2018 Dit is de meest recente actualisering van ons eerdere nieuwsbericht over het Wetsvoorstel waardeoverdracht klein pensioen van 28 december 2017. Waardeoverdracht klein pensioen
Nadere informatieHet overzicht dat u nu heeft ontvangen, laat uw pensioensituatie zien zoals deze was op 31 december 2014.
Veelgestelde vragen Uniform Pensioenoverzicht Hieronder vindt u een overzicht van de veelgestelde vragen rondom uw pensioenoverzicht. Heeft u na het lezen van deze veelgestelde vragen toch nog vragen?
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 18281 3 juli 2015 Advies Raad van State inzake het ontwerp van een algemene maatregel van bestuur tot wijziging van het
Nadere informatieVoorontwerp Wet pensioencommunicatie
Voorontwerp Wet pensioencommunicatie Reactie Koninklijk Actuarieel Genootschap op de door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid uitgezette consultatie Utrecht, 17 januari 2014 Koninklijk
Nadere informatieCommunicatie. Versie 14-10-2015
Communicatie Communicatie Pensionfonds DSM Nederland vindt een goed contact met zijn deelnemers heel belangrijk. Heb je vragen? Wij zijn iedere werkdag van 9.00 tot 17.00 uur bereikbaar op onze Pension
Nadere informatiewekt dat jouw nieuwsgierigheid
Pensioencommunicatie Effectieve communicatie is dichterbij dan je denkt Wet pensioencommunicatie: correct, evenwichtig, duidelijk en tijdig Wetteksten, parlementaire behandeling, voorbeelden en creatieve
Nadere informatieWet Pensioencommunicatie: Praktische implicaties voor het communicatiebeleid. Wido Mazee, Partner Bridgevest
Wet Pensioencommunicatie: Praktische implicaties voor het communicatiebeleid Wido Mazee, Partner Bridgevest Agenda 1. Introductie Bridgevest 2. Status Wet Pensioencommunicatie 3. Wet Pensioencommunicatie
Nadere informatieArjaan den Ouden. Auteur. Datum 17 januari 2014. GYBA BV Postbus 1009 3000 BA Rotterdam. Groothandelsgebouw, Unit B7.023 Weena 695 3013AM Rotterdam
Auteur Arjaan den Ouden Datum 17 januari 2014 GYBA BV Postbus 1009 3000 BA Rotterdam Groothandelsgebouw, Unit B7.023 Weena 695 3013AM Rotterdam Tel 010 286 24 11 info@gyba.nl www.gyba.nl Inleiding GYBA
Nadere informatieLATER = NU. Kies uw eigen pensioen. informatie over uw pensioen
LATER = NU Kies uw eigen pensioen informatie over uw pensioen Eigen verantwoordelijkheid en keuzes maken is helemaal van deze tijd. Dat geldt ook voor mijn pensioen. Ik wil me er wel eerst goed in verdiepen.
Nadere informatieJouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014
Jouw Cosun pensioen Informatiebijeenkomsten voor deelnemers in actieve dienst mei 2014 1 Agenda Pensioen in Nederland Onze regeling Keuzemogelijkheden Vragen 2 Pensioen in Nederland Nederlands pensioenstelsel
Nadere informatieDeel 4: - Communiceren over persoonlijke pensioenvermogens - Verbeteringen voor nabestaanden
Pagina 1 van 5 KABINET GAAT DOOR MET VERNIEUWING PENSIOENSTELSEL Minister Koolmees van SZW heeft in zijn brief van 1 februari 2019 aan de Tweede Kamer aangegeven welke stappen het kabinet wil zetten richting
Nadere informatieNieuwsbericht 28 december 2017
Nieuwsbericht 28 december 2017 Waardeoverdracht klein pensioen en (interne) collectieve waardeoverdracht Dit nieuwsbericht behandelt het Wetsvoorstel waardeoverdracht klein pensioen, waarin ook bepalingen
Nadere informatiehandreiking Pensioencommunicatie
PF handreiking Pensioencommunicatie april 2015 handreiking Pensioencommunicatie 2015 x 1 handreiking Pensioencommunicatie 2015 Overzicht wijzigingen Wet Pensioen communicatie X X 10 x Pensioenfederatie
Nadere informatieRapport Pensioen in duidelijke taal
Rapport Pensioen in duidelijke taal Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Den Haag, juni 2012 Inhoud Samenvatting Lijst van aanbevelingen 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Algemene aanbevelingen
Nadere informatieVraag-antwoord voor Pensioenfonds ANWB
Vraag-antwoord voor Pensioenfonds ANWB vanwege verlagen pensioenen, april 2013 1. Waarom moet Pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste
Nadere informatieVeelgestelde vragen en antwoorden
Veelgestelde vragen en antwoorden Algemeen 1. Wat is een UPO? UPO staat voor Uniform Pensioenoverzicht. Het UPO geeft u inzicht in uw huidige en toekomstige financiºle situatie (en de situatie voor uw
Nadere informatieSTICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS
De pensioenregeling van SBZ STICHTING BEDRIJFSTAKPENSIOENFONDS ZORGVERZEKERAARS Uw pensioen bij SBZ Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) is het pensioenfonds voor de zorgverzekeringssector
Nadere informatieNo.W /III 's-gravenhage, 20 april 2010
................................................................................... No.W12.10.0050/III 's-gravenhage, 20 april 2010 Bij Kabinetsmissive van 19 februari 2010, no.10.000434, heeft Uwe Majesteit,
Nadere informatieStichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2016 December 2016
Stichting Pensioenfonds DSM Nederland Resultaten deelnemersonderzoek 2016 December 2016 Inhoud Profiel respondenten Pagina 5 t/m 7 Pensioenbewustzijn & kennis Pagina 8 t/m 20 Vertrouwen in pensioenfonds
Nadere informatie