Geneeskunde VUmc compas. Studiegids 2008/2009

Transcriptie

1 Geneeskunde VUmc compas Studiegids 2008/2009

2

3 Inhoudsopgave 1 Opleiding geneeskunde VUmc-compas Inleiding Doel van de opleiding Kenmerken van de opleiding De rollen van het VUmc-compas en hun competenties De plaats van de wetenschappelijke vorming in de opleiding De organisatie Instituut voor onderwijs en opleiden (IOO) Commissies Klachtenregeling Studentenorganisaties Faculteitsvereniging MFVU Facultair studentenoverleg (FSO) Studentenraad Jaarvertegenwoordiging (JVC) Co-raad VUmc Stichting medisch interfacultair congres (MIC) IFMSA/VU Onderzoeksinstituten Algemeen Institute for clinical and experimental neurosciences (ICEN) Institute MOVE Institute for Cardiovasculair Research at the VU university medicalcenter (IcaR- VU) Institute for Research in Extramural Medicine (EMGO Institute) Cancer Center Amsterdam/ Institute for Cancer and Immunology (CCA/V-ICI) 19 2 De opbouw van de bachelor opleiding De opbouw van de bacheloropleiding Onderwijsvormen in de basisweek van de bacheloropleiding Praktijkstages De toetsing Kernboekenlijst en studiematerialen Kwaliteitszorg College- en practicumrooster Honours Programma geneeskunde (HP) Honourssymposium 33 3 Inhoud van de bacheloropleiding Het eerste studiejaar Het eerste semester Tweede semester Het tweede studiejaar Het eerste semester Het tweede semester Het derde studiejaar Het eerste semester 41 Inhoudsopgave 5

4 3.3.2 Het tweede semester Examenonderdelen 41 4 Inhoud van de vakken 43 5 De opbouw, inhoud en organisatie van de masteropleiding Opbouw, inhoud en organisatie van de masteropleiding Opbouw en inhoud van masterjaar Onderwijsvormen in masterjaar Werkvormen in groepjes Werkvormen individueel of in duo's, zonder begeleiding Werkvormen in het c-ktc in groepen van 12 of 24 studenten, onder begeleiding van KTC-docenten De toetsing in masterjaar Opbouw en inhoud masterjaar Onderwijsvormen in masterjaar Toetsing in masterjaar Opbouw, inhoud, onderwijsvormen en toetsing van masterjaar Kernboekenlijst Kwaliteitszorg Inschrijfprocedures en roosters 71 6 Inhoud van de stages 73 7 Praktische regels betreffende de opleiding Advies en begeleiding Vaccinatie Hepatitis B Studie in het buitenland Studievoortgangscontrole Onderwijs en examenregeling / regels en richtlijnen 78 8 Voorzieningen De universiteitsbibliotheek Digitale bibliotheek Bibliotheek medische wetenschappen Medical Library Computerfaciliteiten Algemeen Blackboard Laptops Portal Printen/scannen Regels Sta-werkplekken Studenten internet en planning STIP Surfspot TOP VU-net-id VU-notebook 83

5 Webmail Onderwijsruimten MFVU-winkel Informatievoorziening Ad Valvas Service centrum geneeskunde Digidesk Draadloos netwerk Invuus & Co MEDchannel Rooster Semesterklapper Stageklapper Subsidie Synaps TIS (tentamen informatiesysteem) Tracer UBVU (e-journals, e-resources & MetaLib) 87 Inhoudsopgave 7

6 8 Geneeskunde VUmc compas

7 1 Opleiding geneeskunde VUmc-compas 1.1 Inleiding Welkom bij de opleiding geneeskunde aan VU medisch centrum (VUmc). Dit is het vierde jaar dat het vernieuwde onderwijsprogramma - VUmc-compas - van start gaat. Het is een goed programma en ik ben ervan overtuigd dat je wordt opgeleid tot een uitstekende dokter. Studenten hebben actief meegedacht en meegewerkt aan de ontwikkeling van het VUmc-compas. Het is een competentiegericht programma en leidt artsen op die hun werk met compassie uitvoeren. Het motto van het onderwijsprogramma is daarom: competent met compassie. VUmc-compas sluit goed aan bij jouw vooropleiding en is gebaseerd op actuele onderwijskundige inzichten. Vanaf dag één van jouw studie kom je in contact met patiënten. Daarbij leer je niet alleen alles over het afnemen van een anamnese en het stellen van een diagnose, maar je leert ook hoe je het beste kunt communiceren met een patiënt. Je leert samenwerken en je leert kritisch beoordelen. Uiteraard is er in de opleiding aandacht voor het functioneren als arts in een multiculturele samenleving. Ik wens jou veel succes en plezier met de opleiding en ik ben benieuwd naar je ervaringen! Margreeth van der Meijde, MBA Directeur instituut voor onderwijs en opleiden a.i. In deze studiegids vind je informatie over de inhoud en de opbouw van de opleiding, de onderwijsorganisatie en de voorzieningen. Het onderwijs van de opleiding geneeskunde wordt verzorgd door VUmc. Als student ben je ingeschreven bij de Vrije Universiteit. De opleiding tot arts duurt zes jaar en is opgebouwd uit een bacheloropleiding van drie jaar en een masteropleiding van drie jaar. Voor aanvullende informatie over de onderdelen in deze studiegids zie onze website en Blackboard Doel van de opleiding Het doel van de opleiding is jou in de gelegenheid te stellen de competenties (kennis, vaardigheden en gedrag) te verwerven, die nodig zijn voor een verantwoorde beroepsuitoefening. De basis voor de competenties is een gedegen kennis van het normale functioneren van de mens en van de ziektebeelden die het gevolg zijn van het ontsporen van de normale functies. Daarnaast is er aandacht voor de maatschappelijke aspecten van de gezondheidszorg en van medisch-ethische principes, waarmee een arts dagelijks te maken heeft bij het maken van keuzes. Verder moet een arts beschikken over de juiste vaardigheden, zoals medisch-technische vaardigheden en communicatieve vaardigheden. Tenslotte moeten kennis en vaardigheden geïntegreerd worden toegepast in de patiëntenzorg. Het onderwijsprogramma is zo ingericht dat al deze aspecten op evenwichtige wijze aan bod komen. Opleiding geneeskunde VUmc-compas 9

8 1.2.1 Kenmerken van de opleiding Kenmerken van de artsopleiding van VU medisch centrum zijn: integratie van kennis, vaardigheden en gedrag in competenties leren in context. Het onderwijs wordt zoveel mogelijk aangeboden in een setting, die lijkt op de latere praktijk. Dit betekent dat je vanaf dag één met patiënten in contact komt het onderwijs is gestructureerd rond studieopdrachten, oefentaken en praktijktaken in de opleiding krijg je te maken met heel verschillende onderwijsvormen. Zo zijn er vanaf de eerste dag colleges met patiëntendemonstraties, leergroepen waarin je met medestudenten patiëntenproblemen analyseert en studieopdrachten bespreekt, die je vervolgens tijdens de zelfstudie uitwerkt. Er zijn practica waarin je vaardigheden oefent en praktijkstages waarin je deze vaardigheden leert toepassen in de patiëntenzorg. De zelfstudie staat binnen de opleiding centraal. In het eerste deel van de opleiding ligt de nadruk op het verwerven van kennis en inzicht, oefenen in een laboratoriumomgeving en toepassen in de praktijk. Geleidelijk neemt de praktijk een grotere plaats in. De mate van complexiteit van de praktijksetting neemt in de loop van de jaren toe. In de masteropleiding is er daarnaast ook een groei in zelfstandigheid. In de leerstages in het eerste masterjaar bereid je je, in het klinisch trainingscentrum (zie 1.3) in een simulatiesetting, gericht voor op de praktijk en voer je gestructureerde opdrachten uit in de praktijk. In het tweede masterjaar leer je gestructureerd in de praktijk en werk je als co-assistent onder supervisie. In het laatste jaar van de master werk je in de semi-artsstage weliswaar onder supervisie, maar in een ruime mate van zelfstandigheid. Je past dan geïntegreerd alle competenties van een arts in de praktijk toe De rollen van het VUmc-compas en hun competenties De opleiding is ingericht op acht rollen die een arts moet kunnen vervullen om een goede arts te zijn. Zeven van deze rollen zijn door patiënten geformuleerd en worden internationaal steeds meer gebruikt. De rol van de reflector is er door VU medisch centrum aan toegevoegd. De VUmc-arts is een medisch expert. Hij/zij beschikt over de meest actuele medische kennis en bezit de vaardigheden deze toe te passen. Hij/zij kan gegevens verzamelen en interpreteren, een probleemanalyse maken, de juiste klinische beslissingen nemen en uitvoeren. Hij/zij doet dit ethisch onderbouwd, communicatief vaardig en kosteneffectief. Als academicus levert hij/zij een wetenschappelijke bijdrage aan de gezondheidszorg. Hij/zij bevordert het onderricht aan studenten, patiënten en anderen. Hij/zij erkent het belang van levenslange scholing en vervult daarin een rolmodel. De communicator kan een effectieve relatie aangaan en onderhouden met patiënten, collega s en andere zorgverleners. Zijn/haar vermogen om helder te communiceren is van essentieel belang om hoog gekwalificeerde zorg te kunnen bieden. Hij/zij kan als reflector naar zijn/haar persoonlijke en professionele functioneren kijken en weet waar zijn/haar mogelijkheden en grenzen liggen. Hij/zij is in staat zijn/haar scholing en loopbaanontwikkeling hierop af te stemmen. De arts als samenwerker is in staat doeltreffend samen te werken met collega s, andere zorgverleners, met patiënten en patiëntengroepen. Hij/zij kan informatie overbrengen, onderhandelen, leidinggeven, consulteren en feedback geven. Elke dag neemt de arts als organisator besluiten over het te voeren beleid. Hij/zij kan prioriteiten stellen, deze uitvoeren en evalueren. Als 10 Geneeskunde VUmc compas

9 gezondheidsbevorderaar erkent en bepleit hij/zij het belang van preventieve gezondheidszorg voor de individuele patiënt, patiëntgroepen en de maatschappij. De beroepsbeoefenaar beoefent de patiëntenzorg volgens de hoogst geldende medische en ethische standaarden en spant zich voortdurend in om deze volledig te beheersen. In alle rollen zit een opbouw gedurende de opleiding De plaats van de wetenschappelijke vorming in de opleiding Goed functioneren als arts vraagt om een goede wetenschappelijke basis voor geneeskundig handelen. De wetenschappelijke vorming is in het profiel van de VUmc-arts opgenomen met de rol van academicus. Het programma bevat onderdelen die speciaal gericht zijn op de vorming tot academicus. Leeronderzoek 1 1e jaar bacheloropleiding Aan het einde van het eerste semester voer je een leeronderzoek uit. Je formuleert na een literatuurstudie vraagstellingen in het brede gebied van leefstijl en gezondheid. Tijdens practica in het eerste semester verzamel je data van jezelf en anderen. De daaruit resulterende dataset wordt gebruikt om de vraagstellingen te beantwoorden. Het leeronderzoek wordt afgesloten met mondelinge presentaties en posters. Daarnaast worden schriftelijke vragen gesteld over de cursus in de 2 voor 12 toets. Leeronderzoek 2 2e jaar bacheloropleiding Het leeronderzoek in het tweede jaar is een verdieping en een uitbreiding van het leeronderzoek in het eerste jaar. De database bevat meer gegevens met een grotere diversiteit. Je kunt kiezen uit drie soorten onderzoek: kwantitatief onderzoek, kwalitatief onderzoek en fundamenteel biomedisch onderzoek. Net als in het eerste jaar wordt het leeronderzoek afgesloten met presentaties en een toets. Wetenschappelijk focusonderwijs 3e jaar bacheloropleiding Het wetenschappelijk focusonderwijs is de afsluiting van de wetenschappelijke vorming in de bacheloropleiding. Je formuleert binnen een gegeven probleemveld zelf een onderzoeksvraagstelling voor een wetenschappelijk onderzoek. Voor dat doel voer je een literatuuronderzoek uit en werkt op basis daarvan een onderzoeksprotocol uit. Dit protocol presenteer je met een poster en een mondelinge toelichting. Wetenschappelijke stage 1e of 3e jaar masteropleiding Je hebt de bacheloropleiding afgesloten met het schrijven van een onderzoeksprotocol; in deze stage voer je het onderzoek daadwerkelijk uit. Je sluit de stage af met een onderzoeksverslag dat je publiekelijk presenteert en verdedigt. De wetenschappelijke stage van 14 weken in het eerste of het derde jaar van de masteropleiding is te beschouwen als de proeve van bekwaamheid op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Keuzeonderwijs In het kader van de persoonlijke profilering zijn 10 weken van de masteropleiding bestemd als vrije keuze. Studenten met een affiniteit voor onderzoek kunnen deze periode toevoegen aan de wetenschappelijke stage, zodat een periode van 24 weken ontstaat voor het doen van onderzoek. Opleiding geneeskunde VUmc-compas 11

10 1.3 De organisatie Instituut voor onderwijs en opleiden (IOO) De organisatie van de opleiding geneeskunde is in zijn geheel ondergebracht in het instituut voor onderwijs en opleiden (IOO). Het instituut voor onderwijs en opleiden is verantwoordelijk voor de inhoud, de onderwijskundige vormgeving, de uitvoering en de organisatie van o.a. de opleiding geneeskunde. Het hoofd opleiding geneeskunde is onder verantwoordelijkheid van de directeur van het instituut voor onderwijs en opleiden belast met de dagelijkse leiding van de opleiding geneeskunde. Hoofd opleiding geneeskunde. Adres: Opleiding geneeskunde VU medisch centrum Secretariaat instituut voor onderwijs en opleiden, BS-7, kamer A-114 Postbus MB AMSTERDAM Bezoekadres: Van der Boechorststraat 7, kamer A 114 Telefoon: Fax: Raad van bestuur VU medisch centrum De raad van bestuur is belast met de leiding van het VUmc. Binnen de raad van bestuur is de decaan verantwoordelijk voor onderwijs en onderzoek. De decaan legt voor deze taken verantwoording af aan het college van bestuur van de vrije Universiteit. De ondersteunende secties van de opleiding geneeskunde zijn: Sectie onderwijs- en studentzaken (O&S). De sectie onderwijs- en studentzaken zorgt voor de organisatie en de coördinatie van het onderwijs, de onderwijsadministratie, de secretariële/administratieve ondersteuning van de onderwijsgroepen, de onderwijs- en examencommissie en kwaliteitszorg. Ook internationalisering en studieadvisering maken deel uit van de sectie onderwijsen studentzaken. Onderwijs- en studentzaken verzorgt ook de informatievoorziening aan studenten en docenten. Daarnaast verzorgt het de organisatie en administratie van de tentamens en examens, de roostering van het onderwijs en de planning van onderwijsruimten. Voor advies en informatie kunnen studenten terecht bij de balie van het service centrum geneeskunde. De openingstijden van het service centrum geneeskunde zijn van maandag t/m vrijdag van 10:30 tot 14:00 uur en van 16:00 tot 16:30 uur. Tijdens de vakanties wijzigen de openingstijden (zie Blackboard). Sectie ontwikkeling en kwaliteit (O&K). Voor het realiseren van excellente onderwijsprogramma s zijn kwaliteit en kwaliteitszorg, onderwijsinnovatie en docentprofessionalisering belangrijke thema s. De sectie ontwikkeling en kwaliteit levert input en ondersteuning op deze terreinen aan het instituut voor onderwijs en opleiding. In de sectie zijn onderwijskundigen en beleidsmedewerkers werkzaam. Zij geven advies en leveren ondersteuning op het gebied van: curriculumontwikkeling, onderwijsmethoden, toetsing, kwaliteitszorg, professionalisering van docenten, projectmanagement, beleidsontwikkeling. Sectie organisatie: In de sectie organisatie werken financiële deskundigen, ICTers, communicatie en voorlichtingsdeskundigen en beleidsmedewerkers. De sectie is verantwoordelijkheid voor personeel en organisatie, huisvesting, ICT en 12 Geneeskunde VUmc compas

11 procesbeheer, communicatie en voorlichting, financiën en managementinformatie en verantwoording. PAOG cursus- en congresorganisatie. De organisatie van het postacademisch onderwijs wordt verzorgd vanuit PAOG cursus- en congresorganisatie. PAOG cursus- en congresorganisatie biedt ondersteuning bij de organisatie van cursussen, symposia en (internationale) congressen. Voor meer informatie zie: ALCO/ KTC. Het ALCO verzorgt het vaardigheidsonderwijs en het ALCOonderwijs van curriculum 91. Deze sectie gaat het nieuw op te leveren klinisch trainingscentrum (KTC) beheren en het vaardigheidsonderwijs in dit centrum inrichten en deels verzorgen. In het klinisch trainingscentrum wordt gestructureerd onderwijs van de masteropleiding verzorgd. Binnen het KTC is er een studielandschap voor masterstudenten met o.a collegezalen, werkgroepruimten, oefenruimten en zelfstudiezalen aanwezig. Het beheer van het KTC valt onder de opleiding geneeskunde (IOO) Commissies De onderwijscommissie (OC) is de commissie die de kwaliteit van de opleiding geneeskunde bewaakt. Het is een wettelijk vastgestelde commissie, die bij VUmc bestaat uit een onafhankelijk voorzitter, 6 docentleden en 6 studentleden. De OC wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris. De taken van de commissie zijn: het jaarlijks advies uitbrengen over de vaststelling en wijziging van de onderwijsen examenregeling (de OER); het jaarlijks beoordelen en evalueren van de onderwijs- en examenregeling o.a. aan de hand van de uitkomsten van de rapportage van de evaluaties en door de docenten opgestelde verbeterplannen. De commissie is dan ook nauw betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het (nieuwe) kwaliteitszorgsysteem; het desgevraagd of uit eigen beweging advies uitbrengen aan de onderwijsdirecteur en de decaan resp. raad van bestuur over alle aangelegenheden betreffende het onderwijs. De examencommissie (EC) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de tentamens en de examens van de opleiding. De examencommissie wijst de examinatoren aan en stelt regels op voor de toetsing. De examencommissie stelt ieder jaar de Regels en Richtlijnen van de opleiding vast. De studieadviseur adviseert de examencommissie geneeskunde met betrekking tot beslissingen rond individuele studenten. Verzoeken, bijvoorbeeld om vrijstelling, aan de examencommissie dienen schriftelijk te worden ingediend bij de secretaris van de examencommissie, IOO VUmc, kamer A114, Van der Boechorststraat 7, 1081 BT Amsterdam. De toetscommissie is verantwoordelijk voor de inhoudelijke en toetstechnische advisering van de examinatoren en voor de meta-evaluatie van de toetsing als geheel. Voor de samenstelling van de commissies zie Klachtenregeling De klachtenregeling is bedoeld voor klachten van uiteenlopende aard en is een aanvulling op de bestaande bezwaar- en beroepsmogelijkheden. Dat betekent dat van de klachtregeling geen gebruik kan worden gemaakt indien er al een andere regeling van toepassing is, zoals bijvoorbeeld bij inschrijvingskwesties, bij klachten die Opleiding geneeskunde VUmc-compas 13

12 betrekking op seksuele intimidatie/discriminatie, de beoordelingen van tentamens, etc. Meer informatie vind je op Studentenorganisaties Faculteitsvereniging MFVU De medische faculteitsvereniging aan VUmc (MFVU) is de studievereniging voor alle geneeskundestudenten aan VU medisch centrum. De MFVU is met ruim 1800 leden een van de grootste studieverenigingen van de VU. De vereniging zorgt voor plezier en ontspanning buiten het studeren. Er zijn namelijk tal van commissies die feesten, borrels, het gala, toneel, reizen, filmavonden en sportactiviteiten organiseren. Als studievereniging houdt de MFVU zich natuurlijk ook actief bezig met het onderwijs. Zo zijn er diverse onderwijsgerelateerde activiteiten, zoals ieder jaar een symposium met een wisselend thema, een ouderdag, een carrièreavond, en wordt samen met de co-raad het blad Invuus & Co uitgegeven. Het bestuur probeert daarnaast elke maand een educatieve workshop te realiseren voor de leden. Bovendien onderhoudt de MFVU nauwe contacten met de verschillende organisaties die de belangen van de studenten vertegenwoordigen en behartigen. Leden van de MFVU kunnen studieboeken en medische instrumenten tegen een gereduceerd tarief kopen in de MFVU-winkel. De MFVU is altijd op zoek naar studenten die actief willen meedoen in een van de vele commissies. adres MFVU-kamer D-014 MFVU-winkel BK-38 (kelder medische faculteit) Van der Boechorststraat 7, 1081 BT A'dam openingstijden Dagelijks is er iemand aanwezig van tot uur Boekwinkel is dagelijks geopend van tot uur telefoon (020) fax (020) homepage Facultair studentenoverleg (FSO) In het facultair studentenoverleg zijn alle studentenorganisaties verenigd. Het FSO vergadert eens in de zes weken onder leiding van de studentassessor. De studentenraad, de MFVU, de IFMSA, de JVC, de co-raad en de studenten die in andere commissies deelnemen brengen elkaar op de hoogte van hun activiteiten en kijken waar ze, zo nodig, hun krachten kunnen bundelen of samen kunnen werken. Studentassessor De studentassessor is de voorzitter van het facultair studenten overleg (FSO) en ook lid van het managementteam van de opleiding geneeskunde. Hierdoor is een goede communicatie mogelijk tussen het management enerzijds en de studenten anderzijds. Mocht je meer over de functie willen weten, of weet je niet waar je met jouw vragen terecht kunt, neem dan contact op met: Tineke Stolk, tel Geneeskunde VUmc compas

13 1.4.3 Studentenraad De studentenraad van VUmc is het medezeggenschapsorgaan voor studenten. De studentenraad bestaat uit negen studenten. Zij worden jaarlijks in mei gekozen via faculteitsbrede verkiezingen tezamen met de universiteitsbrede verkiezingen. De studentenraad is de officiële belangenbehartiger van alle medische studenten en voert zodanig overleg met de decaan en de onderwijsdirecteur over onderwijs en studentenbelangen. De studentenraad werkt samen met andere studentenorganisaties en probeert ook op die manier alle studentenbelangen zo goed mogelijk te behartigen. De studentenraad heeft een dagelijks bestuur van drie leden: voorzitter, de vicevoorzitter en secretaris en heeft zes algemene leden die vaak lid zijn van een van de andere studentenorganisaties. De studentenraad komt op voor de belangen van de studenten van de opleiding geneeskunde van VUmc. Dit betekent dat de studentenraad de faciliteiten, voorzieningen en reglementen beoordelen op de belangen voor de studenten. Hierbij onderhoudt de studentenraad regelmatig contact met de decaan en onderwijsdirecteur die het beleid uitstippelen voor de faculteit en haar voorzieningen. Dit directe contact stelt de studentenraad in staat invloed uit te oefenen op allerlei zaken die de studenten aangaan. Enkele voorbeelden zijn beslissingen rond VUmc-compas en de reglementen omtrent het onderwijs. Heb je problemen met de faciliteiten en/of het onderwijs, of heb je suggesties en/of vragen, neem dan contact op met de studentenraad. De studentenraad vergadert iedere week en is via en Blackboard goed te bereiken. adres FSO-kamer, BK-44 (tegenover de computerzaal in de kelder) telefoon (020) en website Jaarvertegenwoordiging (JVC) De jaarvertegenwoordiging bestaat uit studenten uit de verschillende jaren die hun jaar vertegenwoordigen bij VUmc. Voor elk jaar zijn de jaarvertegenwoordigers verenigd in de jaar-vertegenwoordigings-commissie (JVC). Bij ieder onderwijsblok zijn er twee studenten die het gehele jaar vertegenwoordigen. De JVC-ers vormen het centrale aanspreekpunt voor alle problemen van de studenten betreffende het onderwijs van dat blok. De JVC-ers inventariseren de problemen en gaan hiermee naar de betreffende docent(en) en proberen tot een oplossing te komen. De JVC-ers hebben de volgende taken: evalueren van tentamens; evalueren van het onderwijs van de blokken; verzorgen van het tentamennieuws en overig nieuws; het oplossen van 'ad hoc' problemen (met boeken of rooster e.d.); verzorgen van bloemen voor patiënten. De JVC heeft een mailinglijst waar studenten zich voor kunnen aanmelden om op de hoogte te blijven van onderwijsnieuws. Meld je aan door een blanco mail te sturen naar Om je aan te melden bij de JVC Blackboard site ga je naar Log in en klik dan op het tabblad courses. Vervolgens klikken op faculteit der geneeskunde dat onder het kopje course catalog staat. Klik vervolgens op enroll bij de course JVC. Opleiding geneeskunde VUmc-compas 15

14 Adres FSO-kamer, BK-44 Telefoon en website Co-raad VUmc De co-raad is een belangenvereniging opgericht door en voor alle co-assistenten van VU medisch centrum. De co-raad bestaat uit een dagelijks bestuur en een aantal actieve co-assistenten. De co-raad houdt zich vooral bezig met de kwaliteit van het onderwijs, evaluatie van de co-schappen en initieert nieuwe projecten gerelateerd aan de co-schappen. Tevens organiseert de co-raad cursussen, borrels, symposia en de uitreiking van de Jan Heijlmanprijs. Postadres Co-raad VUmc, kamer BK-44 Postbus MB Amsterdam Bezoekadres Van der Boechorststraat 7 bestuur@co-raad.nl homepage Stichting medisch interfacultair congres (MIC) De stichting MIC is een interfacultaire studentenorganisatie die elk jaar een landelijk congres organiseert voor studenten geneeskunde, co-assistenten en andere belangstellenden. Elk jaar opnieuw komt een onderwerp aan de orde dat actueel is, in de belangstelling staat van geneeskundestudenten en waarin het geneeskunde curriculum minder aandacht aan wordt besteed. Het negen leden tellende bestuur van de stichting wordt gevormd uit afgevaardigden van alle acht medische faculteiten in Nederland. Elk bestuurslid neemt een deel van de organisatie voor zijn/haar rekening. Te denken valt aan functies als voorzitter, secretariaat, penningmeester, gaststad, dagindeling, pr (2 bestuursleden), sponsoring en subsidie. Elk bestuurslid heeft ter ondersteuning een commissie in de stad waar hij of zij geneeskunde studeert. Kijk voor meer informatie op: IFMSA/VU IFMSA the Netherlands (IFMSA-NL) is een vereniging van medische studenten die zich inzet om Global Health ofwel de wereldwijde gezondheid en alles wat daar invloed op heeft - onder de aandacht te brengen bij zowel medestudenten als andere groepen van de samenleving. We zijn van mening dat het voor iedereen, maar vooral voor toekomstige artsen een waardevolle toevoeging is om meer te weten over de gezondheidssituatie wereldwijd. Als arts zul je, waar je ook werkt, vast en zeker te maken krijgen met mensen (en ziekten) uit allerlei landen, culturen en (welzijn)situaties. Toenemende globalisatie is een feit: tegenwoordig is de andere kant van de wereld slechts een dagje vliegen hier vandaan; studeren, stagelopen en zelfs werken in het buitenland wordt steeds populairder. Tegelijkertijd worden veel mensen gedwongen hun eigen land te verlaten door slechte en/of onveilige omstandigheden. Met de mensen verspreiden ook gezondheidsproblemen zich over de wereld. Bedenk je eens hoe de gezondheid van de mens beïnvloed wordt door zaken 16 Geneeskunde VUmc compas

15 als armoede, (gebrek aan) onderwijs en oorlog. Maar ook zaken als overgewicht, roken en wisselende seksuele contacten veroorzaken in veel landen enorme problemen en behoren ook tot wat genoemd wordt Global Health. IFMSA (the International Federation of Medical Students Associations) is een vereniging met leden over de hele wereld. IFMSA-VUmc maakt als een van de acht Nederlandse medische faculteiten deel uit van IFMSA-Nederland. Wie lid wordt van IFMSA-VUmc, kan meehelpen met het organiseren van een van de vele projecten, workshops, symposia, en stages. Ook als je zelf graag stage wilt lopen in het buitenland kun je bij IFMSA-VUmc terecht. IFMSA-VUmc heeft haar bestuurskamer in de kelder van de medische faculteit, tegenover de computerzaal (kamer BK-46). Als je meer wilt weten kun je daar langskomen of een mail sturen naar 1.5 Onderzoeksinstituten Algemeen VU medisch centrum kent vijf onderzoeksinstituten. De onderzoeksinstituten van VUmc hebben de organisatie van een deel van het onderwijs in wetenschappelijke vorming in handen. Binnen de onderzoeksinstituten is het onderzoek rond een thema samengebracht Institute for clinical and experimental neurosciences (ICEN) Het neurowetenschappelijk programma van ICEN richt zich voornamelijk op onderzoek naar neurodegeneratieve aandoeningen van grijze en witte stof en naar gedragsstoornissen. directeur: Prof.dr. P. Heutink contactpersoon: adres: Mw. B. Hansen p/a afdeling medische genoomanalyse / Department of Clinical Genetics, kamer A-359, Van der Boechorststraat 7, 1081 BT Amsterdam tel.: fax: b.hansen@vumc.nl focus- dr. P. Voorn coördinator: tel. : P.voorn@vumc.nl Institute MOVE directeur: lid DB vanuit het VUmc: contactpersoon: adres: prof. dr. A. de Haan (FBW) prof. dr. G. J. Lankhorst dr. K.E. Bijker Instituut MOVE, faculteit bewegingswetenschappen, kamer A 638, 1081 BT Amsterdam Opleiding geneeskunde VUmc-compas 17

16 tel.: focuscoördinator dr. E. E. H. van Wegen adres: VUmc, afdeling revalidatiegeneeskunde VUmc, Kamer -1 Y 160.3, polikliniekgebouw Tel: e.vanwegen@vumc.nl Onderzoek bij aandoeningen aan het bewegingsapparaat kan globaal onderverdeeld worden in twee hoofdgroepen, nl. klinisch-epidemiologisch onderzoek en translationeel onderzoek. Het klinisch-epidemiologisch onderzoek vindt plaats in het EMGO Instituut en valt onder het programma Musculoskeletal disorders. Het translationeel onderzoek vindt plaats in het recent opgerichte instituut MOVE. Dat is een interfacultair onderzoeksinstituut waarin onderzoekers van het academisch centrum tandheelkunde Amsterdam (ACTA), de faculteit der bewegingswetenschappen (FBW) en VUmc participeren Institute for Cardiovasculair Research at the VU university medicalcenter (IcaR- VU) directeur: prof.dr. V.W.M. van Hinsbergh directieadviseur dr. I. Vergroesen contactpersoon J. de Zeeuw adres: p/a afdeling fysiologie, kamer A-126, Van der Boechorststraat 7, 1081 BT Amsterdam tel.: fax: icar@vumc.nl focus- dr. I.Vergroesen coördinator: tel.: i.vergroesen@vumc.nl Institute for Research in Extramural Medicine (EMGO Institute) Directeur Prof.dr.ir. J. Brug secretariaat mw. F. Siemons adres MF, kamer D-450, Van der Boechorststraat 7, 1081 BT Amsterdam fax tel secretariaat.emgo@vumc.nl 18 Geneeskunde VUmc compas

17 1.5.6 Cancer Center Amsterdam/ Institute for Cancer and Immunology (CCA/V-ICI) Cancer Center Amsterdam/ Institute for Cancer and Immunology (CCA/V-ICI) De missie van CCA/V-ICI is het coördineren, stimuleren en faciliteren van fundamenteel, translationeel en patiënt-gerelateerd onderzoek op topniveau in immunologie en kanker Directeur prof.dr. P.C. Huijgens Contactpersoon dr. E. Ruhé-Hoogervorst secretariaat Y.M. Duiker adres V-ICI, kamer CCA 3.36 De Boelelaan HV Amsterdam tel /3113 fax website focus- dr. E. Ruhé-Hoogervorst coördinator oncologie tel focus- dr. G. Kuipers coördinator immunologie tel Opleiding geneeskunde VUmc-compas 19

18 20 Geneeskunde VUmc compas

19 2 De opbouw van de bachelor opleiding 2.1 De opbouw van de bacheloropleiding Binnen de drie jaren van de bacheloropleiding komen de volgende thema's aan bod: jaar 1: de volwassen mens jaar 2: ontwikkeling van de mens: man en vrouw jaar 3: mechanismen van ziekten De semesters van de eerste twee studiejaren bestaan elk uit vier cursussen, een praktijkstage en een toetsperiode. De vierde cursus van elk semester wordt gebruikt voor integratie van kennis en vaardigheden uit de voorgaande cursussen. In het tweede jaar kun je een keus maken uit verschillende integratiecursussen. In het derde studiejaar zijn er drie cursussen per semester. De laatste cursus van het tweede semester is een keuzevak. De basiseenheid van onderwijs in de bacheloropleiding is de week. Het programma van de week vormt inhoudelijk een geheel en gaat uit van patiëntenproblemen. Een voorbeeld van een basisweek zie je in onderstaand schema. Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Dag 5 Openingscollege Leergroep 1 Practicum 2 Leergroep 2 Practicum 1 Slotconferentie Per week is één practicum gewijd aan het aanleren van vaardigheden op het gebied van de rollen van het VUmc-compas. Het andere practicum is gericht op de kennisdoelen van de cursus. 2.2 Onderwijsvormen in de basisweek van de bacheloropleiding Het onderwijs wordt verzorgd in verschillende onderwijsvormen. Colleges In het openingscollege wordt een patiënt gepresenteerd die past bij het weekthema. Doel van deze patiëntpresentatie is het leren begrijpen van de klacht van de patiënt tegen de achtergrond van zijn persoonlijke situatie. Het verhaal van de patiënt wordt vervolgens gebruikt als casus in de leergroep. Leergroepen De leergroep bestaat uit 12 studenten en in de leergroep analyseer je een patiëntprobleem op methodische wijze. Je leert onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken en verband leggen met relevante literatuur of opvattingen van de meest betrokken vakgebieden. Hulpbronnen hierbij zijn literatuur en de sturing van de tutor (begeleider). Na de bespreking van de studieopdracht worden leerdoelen De opbouw van de bachelor opleiding 21

20 geformuleerd. Deze leerdoelen worden in trio's uitgewerkt. Tijdens de zelfstudie probeer je met behulp van de literatuur de leerdoelen te beantwoorden. In de tweede bijeenkomst van de leergroep presenteer je volgens een vast stramien je resultaten van de zelfstudie. De overige studenten en de tutor stellen kritische vragen. Meerdere studenten houden per leergroep presentaties. Tijdens de eerste cursus van de studie wordt extra aandacht besteed aan het leren in de leergroep. In het derde jaar worden leergroepen minder intensief begeleid, maar wel door inhoudsdeskundige docenten. Er wordt dan een groter beroep gedaan op het zelfstandig in de leergroep uitwerken van casuïstiek. Practica Practica kunnen verschillende doelen hebben: illustratie van de aangeboden leerstof; verdieping van de leerstof; voorbereiding op bepaalde praktijktaken. De practica zijn kleinschalig waardoor een intensieve begeleiding mogelijk is. In de meeste gevallen moet je de practica voorbereiden. Practica vinden meestal plaats in laboratoriumruimten of ruimten die geschikt zijn voor het oefenen van klinische vaardigheden. Slotcollege Het slotcollege is een interactief college. Hierin wordt verband gelegd tussen de patiënt, de studieopdrachten en de leerstof. De docenten gaan in op binnengekomen vragen. Bovendien geven zij aan welke ontwikkelingen er gaande zijn in het wetenschappelijk onderzoek, de geneeskunde en in de maatschappij in relatie tot het weekthema en welke betekenis die hebben voor het toekomstig functioneren als arts. Werkcolleges In het derde jaar staat het klinisch redeneren centraal. Het gaat om een lijn door de vijf themacursussen heen, waarin een aantal patiëntenproblemen wordt behandeld. De gekozen patiëntenproblemen passen bij het thema van de cursus waarin de werkcolleges vallen. Dit wordt in werkcolleges met circa 60 studenten verzorgd. Het aanleren van professioneel gedrag Wetenschappelijke studies laten zien dat problemen rond professioneel gedrag bij een arts reeds aanwezig zijn tijdens de eerste studiejaren. Daarom streeft VUmc ernaar dit gedrag vroegtijdig in de bachelorfase te signaleren en waar nodig via feedback te corrigeren. Hierbij is het van belang dat een student meerdere malen per jaar door eenzelfde beoordelaar wordt gezien en bijgestuurd, daar waar nodig. Professioneel gedrag bij studenten en artsen wordt onderscheiden in drie situaties, te weten omgaan met taken/werk (op tijd zijn, je aan afspraken houden e.d.), omgaan met anderen (communicatie, samenwerking e.d.) en omgaan met jezelf (kritisch naar jezelf kunnen kijken, reflecteren). Studenten leren professioneel gedrag door feedback tijdens leergroepen (tutor, peergroup) en practica (docent); het omgaan met rolmodellen (tutor, mentor, stage-begeleiders, universitair docenten); toetsing (in de leergroep, tijdens stages). 22 Geneeskunde VUmc compas

21 De contactpersoon voor professioneel gedrag is Mw.drs. N.M.M. Asselbergs-Brüll oogarts/examinator professioneel gedrag VU medisch centrum Afdeling oogheelkunde, kamer 1F043 Postbus MB Amsterdam tel: werkdagen: maandag/dinsdag/donderdag Praktijkstages In de bacheloropleiding is een reeks praktijkstages gepland, waarin je kennismaakt met de feitelijke praktijk van de gezondheidszorg en je onder begeleiding vaardigheden in de praktijk kunt toepassen. Reflecteren op je eigen functioneren neemt een belangrijke plaats in bij deze onderwijsvorm. De stages bieden je bij uitstek de mogelijkheid om competenties te verwerven. Praktijkstage zorg jaar 1 Ter voorbereiding van deze praktijkstage wordt er een inleidend college gegeven. In dit college maak je kennis met de organisatie van de zorginstellingen. Het college is voorbereid in samenwerking met de faculteit bedrijfskunde van VU en zal worden gegeven door Meindert Flikkema ( 2x docent van het jaar). Centraal staat de arts als organisator. Waar hebben we het over als we spreken over organisaties? Je leert over de vier verschillende manieren waarop je naar organisaties kunt kijken. Een inzicht dat je vervolgens gaat toepassen, niet alleen tijdens de stage, maar ook in het verdere verloop van de studie. De informatie van dit college is essentieel om tijdens je stage de praktijktaak van de organisator te maken. De zorgstage heeft aan het eind van jaar plaats. Je doet de stage in duo s gedurende vier weken in zorginstellingen (ziekenhuizen, verpleeghuizen, revalidatiecentra en psychiatrische ziekenhuizen). Je voert praktijktaken uit zoals analyseren van patiëntenproblemen, je observeert professioneel gedrag en je werkt mee op de afdeling als verpleeghulp. Je maakt kennis met zorg, oefent in communicatie, krijgt inzicht in de problemen van patiënten (niet de ziektes, maar de problemen die daaruit voortkomen), leert professioneel om te gaan met patiënten, collega s, taken en jezelf. De stage wordt verder voorbereid tijdens competentiegebonden practica, zoals medische communicatie, leren reflecteren en leren tillen. Praktijkstage huisartsgeneeskunde jaar 2 Tijdens de praktijkstage huisartsgeneeskunde voer je gedurende meerdere dagen, verspreid over het gehele jaar, praktijktaken uit binnen een huisartsenpraktijk onder directe supervisie van een huisarts. De praktijktaken sluiten inhoudelijk aan bij de cursus, waarin de betreffende praktijkdag is gepland. Je bereidt de praktijktaken voor tijdens de practica in voorafgaande cursussen. Je voert de praktijktaken alleen of samen met een medestudent uit. Indien je met een medestudent geplaatst bent, voer je de praktijktaak samen uit. De een voert uit en de andere student observeert en omgekeerd. De huisarts/docent beoordeelt de uitvoering van de taak en geeft feedback. De opbouw van de bachelor opleiding 23

22 Praktijkstage gezondheidszorg jaar 2 Als laatste onderdeel van het eerste semester richt je je met name op het geven van informatie aan derden over gezondheid. In het semester zijn enkele voorbereidende practica en trainingen opgenomen. 2.4 De toetsing Tijdens je studie ontvang je regelmatig feedback op je voortgang. Er zijn verschillende vormen van toetsen ontwikkeld. Hieronder vind je de toetsen waar je mee te maken krijgt: Parate kennis toets (PAK) De parate kennistoets toetst essentiële kennis uit de lopende cursus en de voorafgaande cursussen binnen het semester. Essentiële kennis is de kennis die nodig is om doelmatig met een collega van een ander medisch specialisme of andere discipline te communiceren en de algemene vakliteratuur te kunnen begrijpen. Verder gaat het om kennis over problemen en aandoeningen die véél voorkomen óf levensbedreigend zijn en waar iedere arts mee in aanraking kan komen. De parate kennis toets wordt afgenomen direct na elke cursus. Cursusafhankelijke toets (CAT) De cursusafhankelijke toets test naast parate kennis ook inzicht en toepassing over de leerstof van de cursus. De cursusafhankelijke toets wordt afgenomen na elke cursus. Twee voor twaalftoets (2V12) Deze toets meet vooral inzicht en toepassen van kennis bij het beantwoorden van meer complexe vraagstukken en relevante situaties uit de medische praktijk. Het gaat om analyseren en het leggen van verbanden en veel minder om memoriseren. Je mag bij deze toets informatie opzoeken. Deze toets gaat over de leerstof van het hele semester en wordt afgenomen in de toetsweken. Voortgangstoetsing (VGT) De voortgangstoets is een landelijke, interfacultaire toets die vanaf het derde studiejaar van de opleiding wordt afgenomen. De toets meet de voortgang in kennisontwikkeling gedurende de studie. Je krijgt feedback over waar je staat ten opzichte van jaargenoten, de verschillende kennisdomeinen en het programma. Presentie en inspanningsverplichting (PREP) Practica bieden de mogelijkheid essentieel geachte ervaringen op te doen in het kader van de vorming tot arts. Deze toets beoordeelt de aanwezigheid tijdens de practica. Beoordeling voordracht en discussie (BVD) De toets beoordeelt of je in staat bent om een presentatie te verzorgen over een vraagstelling, die is verwoord in een studieopdracht over de leerstof van het semester. Naast de beoordeling van communicatieve vaardigheden worden indirect ook de vaardigheden van samenwerker en organisator beoordeeld, omdat je de prestatie moet leveren binnen het kader van het weekprogramma, gebruikmakend van de setting van de leergroep. 24 Geneeskunde VUmc compas

23 Professioneel gedrag in de leergroep (PGL) In de leergroep wordt jouw inzet en kwaliteit getoetst van je verschillende taken gedurende het gehele semester. Beoordelingsaspecten zijn: - functioneren in de rollen en taken van de leergroep (voorzitter, notulist, presentator en feedbackgever); - bijdrage aan analyse van taken en formuleren van leerdoelen; - nakomen van gemaakte afspraken; - deelnemen aan procesevaluaties van de leergroepbijeenkomsten; - bijdragen aan het bevorderen van de samenwerking in de leergroep. Stationsexamen (STAT) Het tentamen bestaat uit een reeks stations, waarin je opdrachten en handelingen dient uit te voeren. De vaardigheid wordt zoveel mogelijk direct geobserveerd. Een complete toets bestaat uit een circuit van 4-6 stations. Het gaat om vaardigheden zoals lichamelijk onderzoek, medisch technische vaardigheden, meer complexe sociale en affectieve vaardigheden (allerlei aspecten van gespreksvoering), cognitieve vaardigheden (integreren van anamnestische en diagnostische gegevens in een verslag). Hulpmiddelen zoals medische apparatuur, fantomen, simulatiepatiënten en proefpersonen worden hierbij gebruikt. Het stationsexamen wordt afgenomen in de toetsweken aan het eind van het studiejaar. Portfolio (PTF) Het portfolio is het instrument om je competentieontwikkeling gedurende de studie te begeleiden en te beoordelen. Het is zo ingericht, dat je kunt reflecteren op je vorderingen met het bereiken van de competenties van het beroep van arts. Je leert je daardoor voor te bereiden op levenslang leren in de toekomstige beroepsuitoefening. Het portfolio is ontwikkelingsgericht. Het bevat een overzicht van je studieresultaten. Daarnaast schrijf je regelmatig een reflectieverslag over je ervaringen in de studie, in het licht van je ontwikkeling tot arts. Stagebeoordeling (STB) In de diverse stages word je beoordeeld op inzet en professioneel gedrag voor zover dat op dat niveau van je studie van je gevraagd kan worden. Ook hoort het schrijven van een verslag tot een van de mogelijke onderdelen van je stagebeoordeling. In de loop van de studie wordt de stagebeoordeling gevarieerder en steeds meer gericht op het beoordelen van de competenties die je als arts moet bezitten. 2.5 Kernboekenlijst en studiematerialen In de kernboekenlijst zijn de boeken opgenomen die gebruikt worden in het VUmc-compas. De vetgedrukte kruisjes geven aan in welk jaar een boek aangeschaft wordt, cursieve kruisjes geven aan dat het betreffende boek in het bezit is van studenten van dat cohort. De opbouw van de bachelor opleiding 25

24 Kernboekenlijst Bachelor jaar 1-3 en Master jaar 1 Begonnen met geneeskundestudie in: Jaar in Ba 1 Ba 2 Ba 3 Ma 1 Keuze uit een van de volgende anatomieatlassen: - Agur AMR, Grant s Atlas of Anatomy. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; (11e druk, ISBN: )* - Netter FH, Atlas of human anatomy. Teterboro, New Jersey: ICON Learning Systems; 2004.(3e druk, derde oplage. ISBN: )* *NB Een andere anatomieatlas kan gebruikt worden na overleg met de docent Alberts B, e.a., Essential Cell Biology. New York: Garland Science Publishing; (ISBN: ) Bangma CH & Schroder FH, Urologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2002 (ISBN / ) Baynes JW & Dominiczak MH, Medical Biochemistry Elsevier Health Sciences; 2005 (2e druk, ISBN ) Beers, MH. The Merck Manual 18 th Edition. Merck; 2006 (ISBN-10: / ISBN-13: ). Te raadplegen via internet. N.B. Dit boek mag alleen in jaar 1 gebruikt worden! Bickley LS & Szilagyi PG, Bates guide to physical examination & history taking, Lippincott Williams & Wilkins / Wolters Kluwer health, 2007 (9e druk, ISBN ) Bijlsma E., e.a. Leerboek Medische genetica. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg; (7e druk ISBN ) Brande, van den, JL, Kindergeneeskunde Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg; 2002 (3e geheel herziene druk, ISBN ) Donkelaar, ten, HJ, e.a. Klinische anatomie en embryologie I en II. Elsevier; 2007 (3 e druk, ISBN ) Doreleijers, Th. Leerboek psychiatrie kinderen en adolescenten. De Tijdstroom: 2006 (ISBN ) Drake, R.L., Vogl W, Mitchell AWM, Gray's Anatomy for Students. New York: Elsevier; 2005 (ISBN ) (inclusief toegang tot de elektronische versie op het web). Engberts, DP & Kalkman-Bogerd LE, Gezondheidsrecht. Bohn Stafleu van Loghum; 2006 (ISBN ) X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 26 Geneeskunde VUmc compas

25 Esch, van SCM, Kreeke, van de, JJS, Vries de, H, Batelaan, MA, Ploeg, van der, HM, Recepten voor een goed gesprek Deel 1. Amsterdam: SMPVU; 2005 (3e druk, ISBN-10: x, ISBN-13: ) Esch, van SCM, Vries, de, H, Kreeke, van de, JJS, Recepten voor een goed gesprek Deel 1. Amsterdam: SMPVU; 2007 (4e druk, ISBN ) Esch, van SCM, Kreeke, van de, JJS, Recepten voor een goed gesprek Deel 2. Amsterdam: SMPVU; 2006 (2 e druk, ISBN-10: ISBN-13: ) Esch, van SCM, Kreeke, van de, JJS, Recepten voor een goed gesprek Deel 2. Amsterdam: SMPVU; 2008 (3 e druk) ISBN nog niet bekend Gijs L, Gianotten W, Vanwesenbeeck, I, Seksuologie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2004 (1 e druk, ISBN: ) Gooszen, HG et al. Leerboek Chirurgie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2006 (ISBN ) Graeff, de A., Hesselman GM, ea., Palliatieve zorg, richtlijnen voor de praktijk, Utrecht: uitgave van De Vereniging Van integrale Kanker Centra (VIKC); 2006 (ISBN ) Grundmeijer, HGLM, Reenders, K, Rutten, GEHM, redactie. Het geneeskundig proces, klinisch redeneren van klacht naar therapie. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg; (2e herziene druk, ISBN ) Have, ten, HAMJ, Leeuwen, van, E, Meulen, ter, RHJ, Medische ethiek. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2003 (2 e druk, ISBN ) Heineman MJ, Bleker OP, Evers JLH, Heintz APM. Obstetrie en Gynaecologie, de voorplanting van de mens. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg; (5de druk ISBN ) Heineman MJ, Bleker OP, Evers JLH, Heintz APM. Obstetrie en Gynaecologie, de voorplanting van de mens. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg; (6e druk, ISBN / ) Hengeveld, MW, Balkom, van, AJLM, Leerboek psychiatrie Uitgeverij De Tijdstroom; 2005 (ISBN ) Hengeveld, MW, Balkom, van, AJLM, Probleemgeoriënteerd denken in de psychiatrie. Uitgeverij De Tijdstroom; 2005 (ISBN ) X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X De opbouw van de bachelor opleiding 27

26 Huizing EH, Snow GB, Leerboek keel-, neus- en oorheelkunde. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2003 (ISBN ) Jongh, de, TOH,Vries, de, H, Grundmeijer, HGLM, Diagnostiek van alledaagse klachten. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum; 2005 (2e druk ISBN: ) Kaandorp CJE, Klinische probleemstellingen, Prelum; 2007 (1e druk, ISBN / ) Kaptein, AA e.a. Medische psychologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2006 (ISBN ) Kirkwood BR, Sterne JAC. Essentials of Medical Statistics. Oxford: Blackwell Science; (2e druk, ISBN ) Kuks JBM, Snoek JW, Fock JM. Praktische neurologie. Van Symptoom naar diagnose. Houten: Bohn Staleu van Loghem; 2004 (ISBN ) Kumar V, Abbas A, Fausto N, Robbins and Cotran, Pathologic basis of disease. Philadelphia: Elsevier Saunders; 2005 (7e druk, ISBN ) Kumar P & Clark M, Clinical medicine: a textbook for medical students and doctors. London: Baillière Tindall (6e druk ISBN ) of Elsevier Saunders, 2005 (6 e druk ISBN ) Landefeld CS, Palmer R, Johnson MA, Bree C, Lyons JW, Current Geriatric Diagnosis and Treatment. McGraw-Hill Medical, 2004 (ISBN: ) Leerdam van, FJM & HiraSing RA, Basisboek Jeugdgezondheidszorg, Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2006 Lisdonk, van de, EH, Bosch, van den, WJHM, Lagro-Janssen, ALM, Ziekten in de huisartspraktijk. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2003 (4 e druk, ISBN ) Lisdonk, van de, EH, Bosch, van den, WJHM, Lagro-Janssen, ALM, Ziekten in de huisartspraktijk. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg, 2008 (nieuwste druk) Mackenbach JP, Maas, van der PJ, Volksgezondheid en gezondheidszorg. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg; 2004 (3e geheel herziene druk ISBN: ) X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X 28 Geneeskunde VUmc compas