Kenniscentrum. Gezondheid, Welzijn & Technologie Praktijk 1 Wmo en de rol van vrijwilligers

Transcriptie

1 Kenniscentrum Gezndheid, Welzijn & Technlgie Praktijk 1 Wm en de rl van vrijwilligers augustus 2010

2 Praktijk 1 Wm en de rl van vrijwilligers Een beschrijving van de huidige praktijk, een literatuurnderzek, een inventariserend praktijknderzek en een schlingswaaier ver de inzet van vrijwilligers Rapprtage Saxin Enschede Kenniscentrum Gezndheid en Welzijn Prgrammalijn Cmmunity Care and Yuth WMO-werkplaats Twente drs. M.K.J. Bratti-van der Werf dr. B.M. Braun dr. G.A. Hlsbrink-Engels augustus 2010

3 Praktijk 1 Wm en de rl van vrijwilligers Vrwrd Deze rapprtage is gemaakt in het kader van de WMO-werkplaats Twente, met behulp van bestaande infrmatie en dataverzameling. De ttstandkming van de rapprtage heeft plaatsgevnden in de peride februari 2010 tt en met augustus 2010 nder de verantwrdelijkheid en supervisie van de lectr Gezndheid en Welzijn (prgrammalijn Cmmunity Care and Yuth) dr. Geralien Hlsbrink - Engels. De inhudelijke en randvrwaardelijke zaken rndm het nderzek zijn geregeld en besprken in een stuurgrep bestaande uit Geralien Hlsbrink-Engels, Astrid Dnderwinkel, Eric Eekhut, Willem Marcelis, Kleis Pit, Liselt Reversma, Beatrijs van Riessen, Paul Ressen en Frank Wermers. Ellen Weimar heeft vanuit het Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede de ndige infrmatie aangeleverd vr dit rapprt. De feedback van Cra Mur (Carint, SWO Hengel) en Harm Rexwinkel (gemeente Haaksbergen) hebben k bijgedragen aan de ttstandkming van dit rapprt. Tevens is gebruik gemaakt van de infrmatie die Nic Izaks en Kees ter Meer hebben verkregen dr interviews te huden met Maaike van Cleef (Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel), Tessa Weijers (Vrijwilligerscentrale Haaksbergen) en Ellen Weimar. Een wrd van dank gaat dan k naar hen uit. Drs. Marleen Bratti-van der Werf Dr. Margriet Braun (kenniskringleden kenniscentrum Gezndheid, Welzijn & Technlgie) Dr. Geralien Hlsbrink (Lectr Gezndheid, Welzijn & Technlgie) Saxin Enschede Leeswijzer Het rapprt bestaat uit vier delen, die allen als afznderlijke rapprtages zijn vrmgegeven. Het gehele rapprt begint met een algemene aanleiding en het del. In deel 1 wrdt de huidige praktijk van het vrijwilligerswerk in Twente mschreven. Dit gebeurt dr de werkwijzen te beschrijven van het Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen en het Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel. Deel 2 bevat een literatuurnderzek naar belangrijke elementen en bestaande methdieken en prgramma s m succesvl met vrijwilligers te werken. Deel 3 bevat een nderzeksrapprtage van een praktijkgericht nderzek naar de mtieven van vrijwilligers m vrijwilligerswerk te den in de gemeenten Enschede, Haaksbergen en Hengel. In deel 4 wrden tensltte schlingspties uitgewerkt vr de ptimalisering van de rl van de prfessinal binnen de Wm gericht p het werken met vrijwilligers. augustus

4 Praktijk 1 Wm en de rl van vrijwilligers Inhudspgave Vrwrd 2 Leeswijzer.2 Inleiding Aanleiding... 4 Delstelling...5 Deel 1. Deel 2. Deel 3. Deel 4. Huidige praktijkbeschrijving: Twentse vrijwilligerssluizen Literatuurnderzek: Werken met vrijwilligers: meer dan werving alleen Praktijknderzek: Gemtiveerde vrijwilligers? Schlingswaaier: Schlingspties augustus

5 Praktijk 1 Wm en de rl van vrijwilligers Inleiding In deze inleiding wrdt de algemene aanleiding van het nderzek beschreven en wrdt de delstelling van het rapprt aangegeven. Aanleiding van het nderzek Met de invering van de Wet maatschappelijke ndersteuning (Wm) in 2007, hebben gemeenten de wettelijke taak gekregen m de ndersteuning van nder andere vrijwilligers wettelijk vrm te geven. De Wm det hierbij een berep p de eigen verantwrdelijkheid van burgers m zveel mgelijk vr elkaar te zrgen (Terpstra, Zndag & van Dijk, 2009). Dr de sinds januari 2009 ingeverde veranderingen in de Algemene Wet Bijzndere Ziekteksten (AWBZ) zal er k een berep wrden gedaan p burgers. Cliënten met fysieke, sciale en mentale prblemen/beperkingen kregen vr deze datum vaker een indicatie waardr ze recht hadden p zrg. Deze indicaties zijn sinds een jaar flink ingeperkt, waardr deze mensen vaker aangewezen zijn p hulp van mensen in hun mgeving en/f vrijwilligers (Ministerie van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt, 2009). Er zijn een vijftal basisfuncties te nderscheiden in het vrijwilligerswerk. Deze basisfuncties bieden de gemeenten huvast m hun lkale ndersteuningsstructuur effectief vrm te geven. Bvendien hebben ze tt del m een betere ndersteuning van vrijwilligers te realiseren, zdat zij met plezier hun werk uitveren en het aantal vrijwilligers mgelijk zal greien. De basisfuncties vr vrijwilligerswerk zijn: vertalen, verbinden en makelen, versterken en verbreiden en verankeren (Terpstra, Zndag & van Dijk, 2009). Iedere burger dient in het kader van de Wm mee te den en het is dan k een realistische verwachting dat verschillende nieuwe grepen vr vrijwilligerswerk zullen wrden uitgendigd, k burgers die vrheen niet zuden aanklppen bij instanties vr vrijwilligerswerk. Te denken valt aan burgers die lange tijd uit het werkprces zijn, allchtne vrijwilligers en jnge vrijwilligers. De Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen matchen vrijwilligers en rganisaties en spelen dus een essentiële rl in dit geheel (Gemeente Enschede, 2009). Om duidelijkheid te scheppen in de rl van deze drie rganisaties, wrdt er in deze rapprtage gekeken naar de taken en delen, de werkwijzen en de mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering van de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen. Vervlgens wrdt uiteengezet he aan het verbreiden en verankeren bij de inzet van vrijwilligers vrm kan wrden gegeven. Om nieuwe vrijwilligers aan te trekken en ude vrijwilligers te behuden zal de mtivatie m vrijwilligerswerk te den, in kaart dienen te wrden gebracht. Dit wrdt gedaan aan de augustus

6 Praktijk 1 Wm en de rl van vrijwilligers hand van een praktijknderzek. Ok vragen deze veranderingen m kennisvergrting en/f verandering bij de prfessinal, waarvr schlingspties zullen wrden gefrmuleerd. Delstelling van het nderzek Het del van deze gehele rapprtage is vierledig. In de eerste plaats bestaat het del m de huidige praktijk in kaart te brengen. Een tweede del is m vast te stellen welke kennis er bestaat p het gebied van het werken met vrijwilligers. Een derde del is te nderzeken he vrijwilligers gemtiveerd kunnen wrden. Het vierde del is m twee pties te frmuleren ver he de prfessinal de bendigde nieuwe kennis p kan den m vrbereid te zijn p het werken met vrijwilligers. augustus

7 Deel 1 Twentse vrijwilligerssluizen Een beschrijving van het Servicepunt vrijwilligerswerk/de Vrijwilligerscentrale in Enschede, Haaksbergen en Hengel Rapprtage Saxin Enschede Kenniscentrum Gezndheid en Welzijn Prgrammalijn Cmmunity Care and Yuth WMO-werkplaats Twente augustus

8 Twentse vrijwilligerssluizen Leeswijzer Het rapprt begint met een samenvatting. In de inleiding (hfdstuk 1) staat de aanleiding van het nderzek en het del beschreven. In hfdstuk 2, 3 en 4 kmen het Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen en het Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel achtereenvlgens aan bd. In hfdstuk 5 wrden tensltte cnclusies getrkken ver de vereenkmsten en verschillen tussen de drie besprken rganisaties en aanbevelingen gedaan vr de tekmst. augustus

9 Twentse vrijwilligerssluizen Samenvatting Het del van dit rapprt is m antwrd te geven p de vraagstelling: Welke vereenkmsten en verschillen zijn er tussen de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede (SVE) en Hengel (SVH) en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen (VCH)? m, naar aanleiding van dit antwrd, aanbevelingen te den waarmee zij hun rl kunnen ptimaliseren. De delen en taken van het SVE, het SVH en de VCH zijn gelijk: het stimuleren en ndersteunen van vrijwilligerswerk met als taken het adviseren en infrmeren van vrijwilligers en vrijwilligersrganisaties, bemiddeling in matching en het cördineren van maatschappelijke stages. De drie rganisaties maken allen gebruik van een digitale vacaturebank en de SVE en SVH hebben daarnaast k een digitale vrijwilligersbank. Hierin kunnen vrijwilligersrganisaties zeken naar een geschikte vrijwilliger. Wanneer iemand zich als vrijwilliger wil inschrijven, kan dit via de website. Vacatures van rganisaties kunnen digitaal wrden aangeleverd en wrden vervlgens gecntrleerd dr de SVE, SVH f de VCH. Wanneer een vrijwilliger geïnteresseerd is, kan hij/zij zelf cntact pnemen met de rganisaties vr een gesprek. Er wrdt vervlgens geen verdere begeleiding gebden dr de Servicepunten/Vrijwilligerscentrale f de rganisatie f vrijwilliger met specifieke vragen/prblemen hebben. Vanuit een digitaal centraal punt wrdt vraag en aanbd dus samengebracht en er wrdt minder aandacht besteedt aan begeleiding en werving. Dr het SVE, het SVH en de VCH wrden verschillende mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering aangebden. Bij het SVE wrden trainingen en cursussen in samenwerking met de vlkuniversiteit ntwikkeld. Ter aanbeveling wrden een aantal punten genemd die zuden kunnen leiden tt een grtere aanmelding van vrijwilligers, zals het prmten van vrijwilligerswerk (wat het SVH expliciet nemt p haar website) en het blijven ntwikkelen/ aanbieden van mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering. Ok wrdt aangeraden m meer samenwerking te creëren tussen het SVE, SVH en de VCH, pdat er een steviger basis gelegd kan wrden als centraal punt vr vrijwilligersrganisaties en vrijwilligers. augustus

10 Twentse vrijwilligerssluizen Inhudspgave Leeswijzer Samenvatting Del- en vraagstelling Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede Taken en delen SVE Werkwijze SVE Mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering SVE Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel Taken en delen SVH Werkwijze SVH Mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering SVH.14 4.Vrijwilligerscentrale Haaksbergen Taken en delen VCH Werkwijze VCH Cnclusies en aanbevelingen Cnclusies Overeenkmsten Verschillen Aanbevelingen Literatuur augustus

11 Twentse vrijwilligerssluizen 1. Del- en vraagstelling Het del van het rapprt is het in kaart brengen van de vereenkmsten en verschillen tussen de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen en hier vervlgens tt aanbevelingen te kmen die de rl van de Servicepunten/ Vrijwilligerscentrale kunnen ptimaliseren. De centrale vraagstelling luidt: Welke vereenkmsten en verschillen zijn er tussen de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen? De deelvragen hebben betrekking p: 1. De delen en taken van de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen 2. De werkwijzen van de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen 3.De vrmen van deskundigheidsbevrdering die gebden wrdt dr de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen augustus

12 Twentse vrijwilligerssluizen 2. Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede In dit hfdstuk wrden de taken en delen, werkwijze en vrmen van deskundigheidsbevrdering van het Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede (SVE) beschreven. 2.1 Taken en delen SVE SVE is een nderdeel van Alifa welzijnswerk in Enschede en het verzamelpunt van vacatures vr vrijwilligers in Enschede. Het del is het ndersteunen en stimuleren van vrijwilligerswerk. Dit wrdt gedaan dr te trachten een kppeling tt stand te brengen tussen rganisaties en geschikte vrijwilligers (Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, n.d.). Het SVE werkt met twee persnen die verantwrdelijk zijn vr het vrijwilligersbeleid in Enschede, één persn die zich bezighudt met het cördineren van de maatschappelijke stages en een vrijwilliger vr de bemiddeling van bezekers (E. Weimar, persnlijke mededeling, 26 mei 2010, in: Ter Meer & Izaks, 2010). De taken die zij uitveren richten zich p het infrmeren en ndersteunen van vrijwilligersrganisaties en vrijwilligers, het bemiddelen bij vrijwilligersrganisaties en vrijwilligers en het cördineren van maatschappelijke stages in Enschede (Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, n.d.). 2.2 Werkwijze SVE Bij de werkwijze wrdt er nderscheid gemaakt wrden tussen de werkwijze bij vrijwilligersrganisaties en bij vrijwilligers. Werkwijze bij vrijwilligersrganisaties Organisaties kunnen p een digitale en/f persnlijke wijze rganisaties vacatures vr vrijwilligers melden. De vacature met vlden aan een aantal criteria die zijn pgesteld in samenwerking met andere vrijwilligerscentrales. Na gedkeuring wrdt deze vervlgens geplaatst p de website nder de digitale vacaturebank en, waar mgelijk, vermeld in de wekelijkse uitzending p de lkale radimrep. Ok bestaat er de mgelijkheid m in een (digitale) vrijwilligersbank te zeken naar een geschikte vrijwilliger. Wanneer deze wrdt gevnden, krijgt de vrijwilliger de cntactgegevens van de rganisatie tegestuurd en kan hij/zij zelf cntact pnemen m een gesprek aan te gaan. Aan de hand van testen p de website kunnen vrijwilligers hulp krijgen bij het vinden van geschikt vrijwilligerswerk (Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, n.d.). Werkwijze bij vrijwilligers Vrijwilligers kunnen zich pgeven via de website van de SVE. Naam en gegevens kmen dan terecht in de vrijwilligersbank. SVE raadt vrijwilligers echter eerst aan m te zeken in de vacaturebank augustus

13 Twentse vrijwilligerssluizen alvrens zich in te schrijven in de vrijwilligersbank. Wanneer een vrijwilliger geïnteresseerd is in een vacature, wrden de cntactgegevens van de rganisatie drgegeven en maakt de vrijwilliger zelf een afspraak vr een gesprek. De rganisatie geeft dan vervlgens aan het SVE dr wanneer de vacature vervuld is (Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, n.d.). De rl van het SVE is dus gericht p het bemiddelen en het in cntact brengen van de partijen. Begeleiding dr het SVE wrdt alleen gebden wanneer rganisaties f vrijwilligers expliciet aangeven hier behefte aan te hebben Hier is echter niet veel beschikbare tijd vr (E. Weimar, persnlijke mededeling, 26 mei 2010, in: Ter Meer & Izaks, 2010). Naast bemiddeling wrdt er k algemene ndersteuning bij beleidsvrming gebden aan rganisaties die met vrijwilligers willen werken. 2.3 Mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering SVE Het SVE werkt samen met de Vlksuniversiteit in Enschede en hebben samen een aanbd ntwikkeld dat aansluit bij de vragen van vrijwilligers en rganisaties. Dit aanbd wrdt telkens uitgebreid en eventueel aangepast aan de wensen en beheften van zwel rganisaties als vrijwilligers. Te denken valt aan praktische cursussen als leren bekhuden en het pzetten van een website en aan cursussen als het cmmuniceren met de achterban en vrijwilligersmanagement. De cursussen bestaan uit een aantal bijeenkmsten en zijn tegen een kleine vergeding te vlgen (Servicepunt vrijwilligerswerk Enschede, n.d.). augustus

14 Twentse vrijwilligerssluizen 3 Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel In dit hfdstuk wrden de taken en delen, werkwijze en vrmen van deskundigheidsbevrdering van het Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel (SVH) beschreven. 3.1 Taken en delen SVH SVH valt nder Scala Welzijnswerk in Hengel en kan gezien wrden als het verzamelpunt van vacatures vr vrijwilligers in Hengel. Het del is, net als bij de SVE, het ndersteunen en stimuleren van vrijwilligerswerk. Dit wrdt gedaan dr te bemiddelen tussen vraag en aanbd (Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel, n.d.). Het SVH werkt met zes persnen. Drie zijn er verantwrdelijk vr het vrijwilligersbeleid in Hengel en drie persnen huden zich bezig met regelen, cördineren en administratieve taken mtrent maatschappelijke stages. Daarnaast zijn er twee vrijwilligers die meehelpen (M. van Cleef, persnlijke mededeling, 26 mei 2010, in: Ter Meer & Izaks, 2010). De taken die SVH uitvert, wrden p de website als vlgt aangegeven: infrmatie en advies, bemiddeling tussen vrijwilliger en rganisatie, deskundigheidsbevrdering vr vrijwilligersrganisaties en vrijwilligers en prmtie vr een grtere bekendheid en meer waardering vr het vrijwilligerswerk. Ok wrden maatschappelijke stages geregeld en gecördineerd (Servicepunt Vrijwilligerswerk Hengel, n.d.). 3.2 Werkwijze SVH Bij de werkwijze wrdt er nderscheid gemaakt wrden tussen de werkwijze bij vrijwilligersrganisaties en bij vrijwilligers. Werkwijze bij vrijwilligersrganisaties Net als in Enschede kunnen rganisaties p een digitale wijze vacatures vr vrijwilligers melden. De vacature wrdt dr de SVH gecntrleerd. Op welke punten deze cntrle betrekking heeft, wrdt niet aangegeven. Na gedkeuring wrdt deze vervlgens geplaatst p de website en kan deze wrden ingezien dr vrijwilligers. Ok bestaat er de mgelijkheid m in een (digitale) vrijwilligersbank te zeken naar een geschikte vrijwilliger. Dit is echter alleen mgelijk wanneer de rganisaties een inlgcde heeft. Deze cde wrdt verkregen wanneer een vacature wrdt geplaatst. Wanneer de rganisatie een geschikte vrijwilliger heeft gevnden, kan er cntact wrden pgenmen met het SVH. Wanneer een rganisatie is ingeschreven en een inlgcde heeft, kan zij zelf vacatures veranderen en verwijderen (Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel, n.d.). augustus

15 Twentse vrijwilligerssluizen Werkwijze bij vrijwilligers De vrijwilligers kunnen zich p twee manieren inschrijven: via de website f via een bezek aan de SVH. De naam en de cntactgegevens van de vrijwilligers wrden genteerd en het (annieme) prfiel van de vrijwilliger kan wrden ingezien dr rganisaties die p zek zijn naar vrijwilligers. Ok kan een vrijwilliger zelf kijken in de vacaturebank. Hiervr heft de persn niet persé ingeschreven te staan bij de SVH. Wanneer hij/zij geïnteresseerd is in een vacature kan er, zals eerder aangegeven, rechtsreeks cntact wrden pgenmen met de rganisatie f kan de vrijwilliger via het SVH een ntvangen met de cntactgegevens. De vrijwilliger neemt vervlgens zelf cntact p met de rganisatie. Het Servicepunt biedt de mgelijkheid m vrijwilligers te helpen bij hun zektcht naar geschikt vrijwilligerswerk. Dit kan wrden gedaan aan de hand van een drietal testen die p de website te vinden zijn en dr een face-t-face intakegesprek (Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel, n.d.). De rl van het SVH is, net als de rl van het SVE, dus gericht p bemiddeling en cntactlegging tussen de vrijwilligersrganisaties en de vrijwilligers. Het SVH biedt de mgelijkheid tt begeleiding wanneer één van de partijen hierm vraagt. De eerder genemde testen m geschikt vrijwilligerswerk te vinden, kunnen samen met een medewerker van het SVH wrden ingevuld. Ok kunnen rganisaties langskmen m begeleiding te krijgen bij het plaatsen en bijwerken van de vacatures. Nadat matching heeft plaatsgevnden, is er geen specifieke begeleiding meer dr het SVH. Het eventueel infrmeren f adviseren gebeurt p aanvraag (M. van Cleef, persnlijke mededeling, 26 mei 2010, in: Ter Meer & Izaks, 2010). 3.3 Mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering SVH Het SVH biedt cursussen vr zwel rganisaties als vrijwilligers. Deze wrden aangebden in samenwerking met de gemeente. Op het mment wrdt er slechts één cursus aangebden, maar per jaar zijn dit er minstens drie. De deelname aan een cursus is gratis vr inwners uit de gemeente Hengel. Ok wrdt p de website aangegeven dat wanneer er behefte is aan een training/cursus, dit aan het SVH kenbaar kan wrden gemaakt (Servicepunt vrijwilligerswerk Hengel, n.d.). augustus

16 Twentse vrijwilligerssluizen 4 Vrijwilligerscentrale Haaksbergen In dit hfdstuk wrden de taken en delen, werkwijze en vrmen van deskundigheidsbevrdering van de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen (VCH) beschreven. 4.1 Taken en delen VCH De VCH is een nderdeel van Kulturhus t Iemenscher in Haaksbergen. Vr de VCH is één persn werkzaam. Deze persn is zwel verantwrdelijk vr de matching van vrijwilligersrganisaties en vrijwilligers als vr de cördinatie van maatschappelijke stages. Het del van de VCH is, net als bij het SVE en het SVH, m het vrijwilligerswerk te stimuleren en te ndersteunen. De taken van de VCH zijn het infrmeren en adviseren van vrijwilligers en rganisaties en het bemiddelen in de matching. Ok het cördineren van maatschappelijke stages behrt tt het takenpakket. De VCH heeft een aantal ndersteunende diensten: het Vrijwilligers Infrmatie Punt (VIP) en Stichting Vrijwilligerswerk Haaksbergen. Het VIP is een infrmatiepunt vr vrijwilligers en rganisaties, bemand dr vrijwilligers van de VCH. Het VIP biedt, net als de VCH, matching, infrmatie en advies, ndersteuning en deskundigheidsbevrdering. De Stichting Vrijwilligerswerk Haaksbergen biedt k ndersteuning aan vrijwilligers en vrijwilligersrganisaties. Daarnaast richten zij zich p de vlgende aspecten: - belangenbehartiging van deze delgrep; - advisering ver het vrijwilligerswerk aan het Cllege van Burgemeester en Wethuders van de gemeente Haaksbergen; - signalering en inventarisatie van knelpunten met betrekking tt het vrijwilligerswerk in de gemeente Haaksbergen en het geven van aanbevelingen m deze p te heffen. Ok biedt de VCH een mgelijkheid m deel te nemen aan het prject Vrijwillig actief in Haaksbergen. Dit prject is bedeld vr langdurig werkelzen en heeft als del het verhgen van de maatschappelijke participatie en het drbreken en vrkmen van een sciaal islement ( t Iemenscher Kulturhus, n.d.). augustus

17 Twentse vrijwilligerssluizen 4.2 Werkwijze VCH Bij de werkwijze wrdt er nderscheid gemaakt tussen de werkwijze bij vrijwilligers-rganisaties en bij vrijwilligers. Werkwijze bij vrijwilligersrganisaties Organisaties kunnen p een digitale wijze rganisaties vacatures vr vrijwilligers melden f langskmen bij de VCH, het VIP f cntact pnemen met de Stichting Vrijwilligerswerk Haaksbergen. De vacature wrdt vervlgens gecntrleerd en gedgekeurd dr de medewerker van de VCH. Na gedkeuring wrdt deze p het Internet geplaatst nder de vrijwilligersvacaturebank en wrdt deze als papieren versie in een map gedaan. Op het Internet staat een verkrte versie van de vacature. Wanneer een vrijwilliger geïnteresseerd is, wrdt de uitgebreide vacature gestuurd. In de uitgebreide vacature heeft de rganisatie aangegeven p welke wijze er cntact gezcht dient te wrden ( t Iemenscher Kulturhus, n.d.). De VCH verzendt twee keer per jaar een mail m de rganisaties te vragen f hun vacature ng up-tdate is (T. Weijers, persnlijke mededeling, 2 juni 2010, in: Ter Meer & Izaks, 2010). Werkwijze bij vrijwilligers Er is vr vrijwilligers geen mgelijkheid m zich aan te melden als vrijwilliger. Via de website kunnen vrijwilligers zeken in de vacaturebank naar een geschikte vacature. Zals gezegd, krijgt de vrijwilliger een verkrte versie van de vacature te zien en pas bij interesse een meer uitgebreide vacature. Ok is er gelegenheid m een afspraak te maken f spntaan binnen te lpen m de vacaturemap in te zien. In de uitgebreide vacature staat he de vrijwilliger cntact kan pnemen met de rganisatie (T. Weijers, persnlijke mededeling, 2 juni 2010, in: ter Meer & Izaks, 2010).. Op de website van de VCH staat, net als bij de SVH, een aantal testen die gedaan kunnen wrden m duidelijker te krijgen wat vr vrijwilligerswerk er bij iemand past. Of deze k samen met de vrijwilliger wrden afgenmen, wrdt uit de huidige gegevens niet duidelijk ( t Iemenscher Kulturhus, n.d.). De rl van de VCH is, net als de rl van het SVE en het SVH, dus gericht p bemiddeling en cntactlegging tussen de vrijwilligersrganisaties en de vrijwilligers. Verdere begeleiding vindt niet plaats. Er zijn niet vldende middelen vr (intensievere) begeleiding (T. Weijers, persnlijke mededeling, 2 juni 2010, in: Ter Meer & Izaks, 2010). augustus

18 Twentse vrijwilligerssluizen Mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering VCH De VCH biedt verschillende cursussen aan ter bevrdering van de deskundigheid van zwel rganisaties als vrijwilligers. Deze cursussen wrden aangebden in pdracht van de gemeente. Het aanbd is uiteenlpend en de aanvang is bij smmige cursussen helder en bij andere p aanvraag f aankndiging. Niet alle cursussen geven aan f er ksten aan verbnden zijn. Daar waar dit wel staat aangegeven, is er sprake van een kleine vergeding vr de aangebden diensten ( t Iemenscher Kulturhus, n.d.). augustus

19 Twentse vrijwilligerssluizen 5 Cnclusies en aanbevelingen In dit hfdstuk zal antwrd wrden gegeven p de vraagstelling, eerder gefrmuleerd in dit rapprt. Deze luidt: Welke vereenkmsten en verschillen zijn er tussen de Servicepunten vrijwilligerswerk Enschede en Hengel en de Vrijwilligerscentrale Haaksbergen? De deelvragen hebben betrekking p de delen en taken, werkwijzen en vrmen ven deskundigheidsbevrdering van de Servicepunten/de Vrijwilligerscentrale 5.1 Cnclusies Er zal nderscheid wrden gemaakt in de vereenkmsten en de verschillen tussen het SVE, het SVH en de VCH. Hierbij wrdt eerst gekeken naar de taken en delen, vervlgens de werkwijzen en als laatste mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering Overeenkmsten Overeenkmende delen en taken De taken en delen zijn vr alledrie de rganisaties gelijk, namelijk het stimuleren en ndersteunen van vrijwilligerswerk. De taken bestaan uit het adviseren en infrmeren van vrijwilligers en rganisaties, bemiddeling in matching tussen deze twee grepen en het cördineren van maatschappelijke stages. Overeenkmende aspecten in werkwijzen De drie rganisaties hebben een digitale vacaturebank. In Enschede en Hengel wrdt gebruik gemaakt van een digitale vrijwilligersbank. Vrdat een vacature wrdt geplaatst, wrdt deze gecntrleerd dr één van de medewerkers. Bij alledrie rganisaties staan er testen p de website m uit te zeken welk vrijwilligerswerk er bij iemand past. De vrijwilliger neemt zelf cntact p met de vrijwilligersrganisatie. Er wrdt in principe geen begeleiding gebden dr de Servicepunten/Vrijwilligerscentrale alleen wanneer een rganisatie f vrijwilliger specifieke vragen f prblemen heeft. augustus

20 Twentse vrijwilligerssluizen Overeenkmende mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering Zwel het SVE, als het SVH, als de VCH bieden trainingen en cursussen ter deskundigheidsbevrdering. Enschede en Haaksbergen bieden deze mgelijkheden aan tegen een kleine financiële bijdrage. Zwel in Hengel als in Haaksbergen wrden de mgelijkheden gebden in samenwerking met de gemeente Verschillen Verschillen in delen en taken In Haaksbergen is er slechts één medewerker die zwel het vrijwilligersbeleid uitvert als de cördinatie van maatschappelijke stages p zich neemt. In Hengel en Enschede zijn deze taken verdeeld en zijn er bvendien meerdere persnen verantwrdelijk vr de uitvering van het beleid. In Haaksbergen zijn er twee ndersteunende diensten, het Vrijwilligers Infrmatie Punt en de Stichting Vrijwilligerswerk Haaksbergen. In Haaksbergen wrdt er gewerkt met een prject vr langdurig werklzen, genaamd Vrijwillig actief in Haaksbergen. Opvallend is dat alleen Hengel expliciet p haar website aangeeft dat zij aan prmtie den vr grtere bekendheid en waardering van het vrijwilligerswerk. Verschillen in werkwijzen Alleen in Enschede wrden p de website criteria vermeld waar de vacature van een vrijwilligersrganisatie aan met vlden. Dat is pvallend, mdat dr het SVE wrdt aangegeven dat deze criteria zijn vastgelegd in afstemming met andere Vrijwilligerscentrales. Alleen in Enschede is er een mgelijkheid m een vacature te vermelden p de lkale mrep. Op de website van de SVE wrdt vrijwilligers specifiek aangeraden m eerst in de vacaturebank te zeken, alvrens zich in te schrijven in de vrijwilligersbank. Opmerkelijk is dat er in Haaksbergen geen vrijwilligersbank is, maar er alleen de mgelijkheid bestaat m als vrijwilliger te reageren p een vacature. In Enschede wrdt de rganisaties gevraagd dr te geven wanneer een vacature is vervuld f niet meer recent is. Hengel laat dit ver aan de rganisaties zelf; wanneer zij een inlgcde hebben kunnen ze vacatures veranderen en verwijderen. Haaksbergen stuurt slechts twee keer in het jaar een mail m te cntrleren welke vacatures ng up-t-date zijn. Verschillen in mgelijkheden deskundigheidsbevrdering augustus

21 Twentse vrijwilligerssluizen De mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering van de SVE wrden in samenwerking met de vlksuniversiteit ntwikkeld. Het SVH biedt de mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering gratis aan vr inwners van de gemeente Hengel. De ksten van de mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering van de VCH zijn niet altijd duidelijk. Dit is k het geval met de aanvangsdatum. 5.2 Aanbevelingen Op basis van de cnclusies kunnen een aantal aanbevelingen gefrmuleerd: Er wrdt aangeraden m het verlp van het prject Vrijwillig actief in Haaksbergen te vlgen en de resultaten hiervan in kaart te brengen. Bij psitieve effecten zu gekeken kunnen wrden he dit prject k in andere gemeenten uitgeverd kan wrden. Het SVH geeft expliciet aan dat zij aan prmtie den vr grtere bekendheid en waardering van het vrijwilligerswerk. Het kan zijn dat het SVE en de VCH deze taak k uitveren, maar dit niet expliciet vermelden. Mchten ze deze taak niet uitveren, dan zu een aanbeveling zijn m dit invulling te geven. Prmtie kan leiden tt meer aanmeldingen van vrijwilligers. Bij het schrijven van de vacatures zuden alledrie de rganisaties zich dienen te huden aan de criteria die staan vermeld p de website van het SVE. Dit kmt de eenduidigheid ten gede. Deze criteria zuden bvendien kunnen wrden tegevegd aan de websites van het SVH en de VCH. Wanneer er mgelijkheden zijn, wrdt aangeraden m penstaande vacatures in Haaksbergen en Hengel te melden p de lkale radi-mrep. De VCH wrdt aangeraden m een digitale vrijwilligersbank in te veren, pdat rganisaties zelf de mgelijkheid hebben m geschikte vrijwilligers te vinden. De mgelijkheden tt deskundigheidsbevrdering zuden uitgebreid kunnen wrden, pdat vrijwilligers en rganisaties meer kennis en ervaring pden en meer mensen wrden uitgedaagd m vrijwilliger te wrden. Een laatste aanbeveling is m meer samenwerking te creëren tussen het SVE, SVH en de VCH, pdat er een stevigere basis gelegd kan wrden als centraal punt vr vrijwilligersrganisaties en vrijwilligers. augustus

22 Twentse vrijwilligerssluizen Literatuur Gemeente Enschede (2009). Nta infrmele zrg. Uitwerking van: Iedereen kan meeden, beleidsplan maatschappelijke ndersteuning Iemenscher Kulturhus, t (n.d.). Vrijwilligerscentrale.[nline]. Beschikbaar via: [2010, 21 juni]. Meer, K, ter & Izaks, N. (2010). De vrijwillige mtr van de samenleving. Enschede: Academie Mens en Maatschappij. Ministerie van Vlksgezndheid, Welzijn en Sprt (n.d.). Invering Wm [Online]. Verkregen p 19 mei 2010, via Servicepunt Vrijwilligerswerk Enschede (n.d.). [nline]. Beschikbaar via: [2010, 21 juni]. Servicepunt Vrijwilligerswerk Hengel (n.d.). [nline]. Beschikbaar via: [2010, 21 juni]. Terpstra, M., Zndag, V. & Dijk, F., van (2009). De basisfuncties vrijwilligerswerk in de praktijk [Elektrnische versie]. Verkregen p 19 mei 2010, via augustus

23 Deel 2 Werken met vrijwilligers: meer dan werving alleen Een studie naar belangrijke elementen en bestaande methdieken en prgramma s m succesvl met vrijwilligers te werken Rapprtage Saxin Enschede Kenniscentrum Gezndheid, Welzijn en Technlgie Prgrammalijn Cmmunity Care and Yuth Wm-werkplaats Twente augustus

24 Meer dan werving alleen Leeswijzer Dit rapprt begint met een samenvatting. In hfdstuk 1 wrdt vervlgens een theretisch kader geschetst; er wrdt middels een literatuurstudie aangegeven welke factren belangrijk zijn bij het werken met vrijwilligers. In hfdstuk 2 wrdt beschreven welke methdieken en prgramma s er bestaan en wrden gebruikt m vrijwilligers te werven, begeleiden en behuden. In hfdstuk 3 wrdt daarna nderzcht f de bestaande methdieken vlden aan de in de literatuur aangegeven kaders. Ok wrden hier cncrete aanbevelingen gegeven m het werken met vrijwilligers te ptimaliseren. augustus

25 Meer dan werving alleen Samenvatting Met de invering van de Wm treden er veranderingen p in het vrijwilligerswerk. Niet alleen verandert de delgrep, k zijn er veranderingen in mtivatie bij degenen die vrijwilligerswerk verrichten. Van vreger uit werd vrijwilligerswerk vral gedaan dr uderen. Tegenwrdig kmt er een heel nieuwe grep bij die bestaat uit jngeren, allchtnen en vreg gepensineerden. Daarnaast is er een geheel nieuwe grep die, sinds de invering van de Wm, verplicht wrdt gesteld m vrijwilligerswerk te den mdat zij van de staat een uitkering ntvangen. Deze veranderende delgrep vereist verandering van beleid bij rganisaties die vrijwilligers werven en van rganisaties waar vrijwilligers daadwerkelijk aan de slag gaan. Vrijwilligerswerk is nlsmakelijk verbnden met het ntbreken van verplichtingen. Het is dan k een uitdaging m te zrgen dat mensen zich binden aan een rganisatie en vr langere tijd actief blijven in het vrijwilligerswerk. Uit nderzek is gebleken dat waardering en respect belangrijke kernwaarden zijn m mensen te mtiveren vrijwilligerswerk te blijven den (Bezeman & Ellemers, 2009). Uit een inventarisatie van bestaande methdieken, trainingen en prgramma s is gebleken dat er veel aandacht is vr het werven van vrijwilligers. De verschillende delgrepen (uderen, jngeren, allchtnen) kmen ruimschts aan bd. Er bestaan landelijke initiatieven m mensen te werven, maar k lkaal wrdt het ndige gerganiseerd. Ok vr het trainen van vrijwilligers bestaan vele mgelijkheden. Er zijn via diverse wegen trainingen te vinden die vrijwilligers kunnen vlgens m nieuwe cmpetenties te verwerven f bestaande cmpetenties aan te scherpen f p te frissen. Ok zijn er cursussen die vrijwilligers kunnen vlgen waarin ze leren he ze leiding meten geven aan andere vrijwilligers. Uit de inventarisatie van bestaande methdieken, trainingen en prgramma s is gebleken dat methden f prgramma s m vrijwilligers te begeleiden vrijwel niet beschreven zijn. Hewel er vanuit kan wrden gegaan dat er p de werkvler wel degelijk enige vrm van caching en begeleiding aanwezig is, lijkt het tch aan te bevelen m deze p papier vast te leggen. Vrijwilligers nemen een bijzndere plek in binnen rganisaties en m deze vrijwilligers werkplezier te kunnen bieden en te kunnen binden aan een rganisatie is het belangrijk m dr middel van caching en begeleiding waardering te uiten en trts te laten ntstaan. augustus

26 Meer dan werving alleen Inhudspgave Leeswijzer Samenvatting Inleiding Vrijwilligerswerk: del Vrijwilligerswerk: wie? Vrijwilligers: mtivatie en werving Binden van vrijwilligers Cnclusie literatuur Overzicht actuele methdieken en prgramma s Duizend en één kracht Methde Feel free t Vlunteer Methdiek Gekleurd Vrijwilligerswerk Maatschappelijke stage Methde Maatwerk: gemtiveerd actief MOOI-methdiek Methdiek pbuwwerk en prjectpbuw Cachen van vrijwilligers Stichting natinale vrijwilligersacademie Trainingen/activiteiten vr vrijwilligers (Educatief Centrum Almel) Training vrijwilligers in het jngerenwerk Vlksuniversiteit Vrijwilligersacademie Overijssel Vrijwilligerswerk, een persnlijke keuze Zilveren kracht Figuurlijke weergave methdieken en prgramma s Cnclusies en aanbevelingen Cnclusies Aanbevelingen Literatuur augustus

27 Meer dan werving alleen 1. Inleiding Met de invering van de Wet maatschappelijke ndersteuning (Wm) in 2007, hebben gemeenten de wettelijke taak gekregen m de ndersteuning van nder andere vrijwilligers vrm te geven. Er zijn vijf basisfuncties te nderscheiden in het vrijwilligerswerk. De basisfuncties vr vrijwilligerswerk zijn: vertalen, verbinden en makelen, versterken, verbreiden en verankeren (Terpstra, Zndag & van Dijk, 2009). In dit rapprt wrdt uiteengezet he aan het verbreiden en verankeren bij de inzet van vrijwilligers vrm kan wrden gegeven. Met het verbreiden van vrijwilligerswerk wrdt bedeld dat het aantal mensen dat vrijwilligerswerk det teneemt. De werving van vrijwilligers speelt daarbij een belangrijke rl. Met het verankeren wrdt bedeld dat kennis niet verlren met gaan. Vrijwilligers den veel kennis p tijdens het werk en die kennis kan verlren gaan wanneer zij een rganisatie verlaten. Aan de ene kant is het belangrijk m pgedane kennis vast te leggen m dit te behuden. Aan de andere kant is het vr een rganisatie belangrijk m vrijwilligers langere tijd vr de rganisatie te behuden m z pgedane kennis ptimaal te benutten. Hierbij speelt training en begeleiding een belangrijke rl. Dr middel van een literatuurstudie wrdt nderzcht welke factren belangrijk zijn bij het werken met vrijwilligers, waarbij we ns speciaal richten p het werven, trainen en cachen/begeleiden van vrijwilligers. Vervlgens wrdt beschreven p welke wijze aan deze drie nderdelen nu, in de praktijk, al aandacht wrdt besteed. Dr deze twee aspecten, therie en praktijk, te vergelijken kan een aanbeveling wrden gedaan gericht p het verbeteren van werven, schlen en begeleiden van vrijwilligers. De vraagstelling van dit rapprt luidt: Welke aspecten in het werven, trainen en begeleiden van vrijwilligers verdienen extra aandacht m deze prcessen te ptimaliseren. Deze vraagstelling wrdt beantwrd dr een drietal subvragen te nderzeken: 1. Wat zijn belangrijke aspecten bij het werven, trainen en begeleiden van vrijwilligers; 2. Wat zijn bestaande methdieken m vrijwilligers te werven, begeleiden en schlen; 3. In heverre zijn de methdieken die wrden gebruikt m vrijwilligers te werven, trainen en begeleiden tereikend m de twee del te bereiken die benemd wrden in de basisfuncties vrijwilligerswerk: verbreiden en verankeren. 1.1 Vrijwilligerswerk: del Een veel geaccepteerde definitie van vrijwilligerswerk is: werk dat wrdt verricht ten beheve van anderen f van de maatschappij, waarbij het werk wrdt verricht in een rganisatiecntext, nbetaald is en geen verplichtingen met zich meebrengt (Meijs, 1997). Daarbij met pgemerkt wrden dat de augustus

28 Meer dan werving alleen vrijwilligers zich inzetten vr mensen met wie zij geen persnlijke betrekking hebben. Hiermee nderscheidt het zich van mantelzrg. Vanuit de Wm is het streven m mensen te activeren m vrijwilligerswerk te verrichten. Het werken in een vrijwilligersbaan is dan een vrm van sciale activatie. Hiermee wrdt bedeld: het bevrderen van sciale participatie en het drbreken f vrkmen van sciale islatie dr betekenisvlle activiteiten welke een eerste stap kunnen zijn naar betaald werk (Wildemeersch & Weil, 2009). Vrijwilligerswerk kan dus wrden gezien als een manier m mensen sciaal te activeren en de drempel tt maatschappelijke participatie te verlagen. Ok kan het mensen die een uitkering ntvangen helpen m de stap naar betaald werk kleiner te maken. En dan is er ng de grep allchtnen, die dr vrijwilligerswerk te den aan hun inburgering en taalvaardigheid kunnen werken en een stap kunnen maken naar een betaalde baan. Bezien vanuit rganisaties die gebruik maken van vrijwilligers kan dit werk een functie hebben in het wegnemen van druk bij prfessinals. Vrijwilligers kunnen een ndersteuning zijn vr de prfessinal en in smmige gevallen het werk van de prfessinal vernemen. Het werken met vrijwilligers levert dus psitieve aspecten p vr zwel de rganisatie waar de vrijwilliger vr werkt, als vr de vrijwilliger zelf. 1.2 Vrijwilligerswerk: wie? Van vreger uit werd vrijwilligerswerk vral gedaan dr mensen die veel vrije tijd hadden. Denk hierbij aan mensen die met pensien waren en vruwen die geen baan en dus veel vrije tijd hadden en zich graag nuttig wilden inzetten. Ok werd een grt deel van het vrijwilligerswerk gedaan dr leden van kerkelijke gentschappen waarbinnen het als een verplichting werd gezien m vrijwilligerswerk te verrichten. Sinds de invering van de Wm wrden verschillende nieuwe grepen vr vrijwilligerswerk uitgendigd, k burgers die vrheen niet zuden aanklppen bij instanties vr vrijwilligerswerk. Immers, het gedachteged van de Wm is dat iedereen mee met den in de maatschappij. Dit betekent dat mensen die bijvrbeeld lange tijd uit het werkprces zijn nu wrden ingezet via vrijwilligerswerk. Ok allchtne vrijwilligers en jnge vrijwilligers behren bij de nieuwe delgrep. Met die veranderende delgrep veranderen k de mtieven van waaruit vrijwilligerswerk wrdt gedaan. Waneer iemand vanuit een uitkeringssituatie wrdt verwacht zich in te zetten, levert dit een heel andere mtivatie p dan wanneer iemand uit zichzelf besluit m vrijwilligerswerk te zeken. 1.3 Vrijwilligers: mtivatie en werving Zals benemd verandert niet alleen de delgrep maar k de mtivatie m vrijwilligerswerk te gaan verrichten. Vanuit de literatuur zijn er drie duidelijke redenen bekend m je in te zetten in vrijwilligerswerk (Pearce, 1993). Deze drie redenen zijn: de behefte m ged te den; aantrekking tt de sciale cntacten die gevrmd wrden dr vrijwilligerswerk te den; aantrekking tt de specifieke delen die een rganisatie heeft. augustus

29 Meer dan werving alleen Vr rganisaties kan het nuttig zijn deze verschillende mtieven te kennen en hier k p in te spelen. Z is uit dezelfde literatuur namelijk k bekend dat de manier waarp mensen vrijwilligerswerk binnenkmen, verschilt per mtivatie (Pearce, 1993). Mensen die vanuit een behefte m ged te den beginnen aan het werk vinden vaak een plek via vrijwilligerscentrales f via cntacten in vrijwilligersrganisaties. Zij melden zich bij een centraal punt (zals het Servicepunt Vrijwilligerswerk) en vinden via die weg een pdracht. Wanneer mensen behefte hebben aan de sciale cntacten die vrijwilligerswerk met zich meebrengt, kmen ze vral binnen via vrienden en kennissen. De laatste grep, mensen die zich aangetrkken velen tt het del van een bepaalde rganisatie, neemt vaak zelf cntact p met deze specifieke rganisatie. Hun interesse wrdt gewekt wanneer ze in aanraking kmen met de rganisatie en kennis krijgen van waar de rganisatie vr staat. Vervlgens zeken zij hun weg m een bijdrage te kunnen leveren aan het realiseren van het del. Pearce (1993) stelt dat de rl van sciale cnnecties, dus de rl van vrienden en kennissen, erg grt is. Niet alleen beginnen veel vrijwilligers p die manier aan vrijwilligerswerk, k is de sciale mgeving erg belangrijk in het binden aan de rganisatie. Uit een nderzek van Bratti en cllega s (2010) nder vrijwilligers in Hengel Haaksbergen en Enschede kmt k naar vren dat dat het grtste gedeelte van vrijwilligers niet p hun plek is gekmen via een centraal punt maar juist via vrienden en bekenden. Met de invering van de Wm kan echter verwacht wrden dat er wel degelijk meer gebruik gemaakt zal wrden van een centraal punt. Dit heeft te maken met het meer veplichte karakter dat vrijwilligerswerk zal gaan krijgen. Mensen die vanuit een uitkeringspsitie vrijwilligerswerk gaan den, zullen zich melden bij daarvr bestaande structuren. Dit brengt met zich mee dat het matchen van vrijwilligers aan een pdracht vernieuwde aandacht zal meten krijgen. Oudenampsen & van Vliet (2007) beschrijven het belang van een gede match tussen de vrijwilligers en het werk dat zij gaan verrichten. Hewel dit vanzelfsprekend lijkt, zrgt de veranderende delgrep ervr dat er nieuwe methdieken ndig zijn m vrijwilligers te werven en begeleiden. Zals beschreven is er een nieuwe grep vrijwilligers bijgekmen, namelijk jngeren, allchtnen en mensen met een uitkering. Jngeren hebben andere interesses dan uderen en zullen dus k wat betreft het type vrijwilligerswerk een andere vrkeur hebben dan uderen. Bvendien hebben mensen die vanuit een uitkeringspsitie verplicht wrden gesteld m vrijwilligerswerk te verrichten een geheel andere mtivatie dan mensen die hier zelf vr kiezen. Het is ged vr te stellen dat mensen die verplicht zijn m vrijwilligerswerk te den en dus een extrinsieke mtivatie hebben, minder betrkken zijn bij hun werk dan mensen met een intrinsieke mtivatie. Wellicht is het juist vr die grep extra belangrijk m te zrgen vr gede matching. augustus

30 Meer dan werving alleen 1.4 Binden van vrijwilligers Wanneer rganisaties werken met vrijwilligers kunnen zij gecnfrnteerd wrden met het zgenemde reliability prblem (Pearce, 1993): vrijwilligers kmen niet pdagen f vrijwilligers presteren niet zals zu meten. Dit heeft te maken met het ntbreken van verplichtingen bij degene die het werk verricht. Vr een rganisatie kan dit prblemen pleveren, vral wanneer een rganisatie in grte mate gebruik maakt van de inzet van vrijwilligers. Maar k vr de persnen vr wie een vrijwilliger zich inzet, is het prblematisch wanneer afspraken niet f niet ged wrden nagekmen. Het is dus de uitdaging m vrijwilligers te binden en behuden. Vr rganisaties heeft dit het vrdeel dat er niet cnstant nieuwe mensen meten wrden ingewerkt. Bvendien blijft de pgedane kennis van de vrijwillligers vr de rganisatie behuden. Vr vrijwilligers betekent een langere verbintenis met één rganisatie dat zij ptimaal kunnen leren. He kunnen rganisaties ervr zrgen dat vrijwilligers langere tijd actief blijven? Onderzek heeft aangetnd dat trts en respect belangrijke factren zijn in het behuden van vrijwilligers (Bezeman & Ellemers, 2007). Er is gebleken dat wanneer vrijwilligers trts en respect ervaren, ze meer geneigd zullen zijn m met een vrijwilligersrganisatie samen te blijven werken. Om deze trts en dit respect te bereiken zijn verschillende strategieën mgelijk. De strategieën richten zich p meer emtinele aspecten en p meer taakgerichte aspecten. Bezeman en Ellemers (2007) nemen een aantal vrbeelden van taakgerichte strategieën. Deze strategieën richten zich inhudelijk en randvrwaardelijk p de taak. Bedeling is m vrijwilligers cmpetent te maken in wat ze den en hulp te bieden wanneer ze daarin vastlpen. De vlgende strategieën wrden benemd: - bied vrijwilligers trainingen aan m te zrgen dat ze hun werk ged kunnen verrichten; - bied vrijwilligers trainingen aan m ze te leren he ze hun werk efficiënt kunnen den; - zrg vr een srt handbek met daarin aanwijzingen f richtlijnen vr de verschillende te verrichten taken; - zrg vr een cntactpersn f hulplijn die de vrijwilligers kunnen benaderen wanneer ze in hun werk tegen prblemen aanlpen; - laat vrijwilligers zelf kiezen welk type werk ze willen verrichten - laat cördinatren betrkkenheid en behulpzaamheid bieden aan vrijwilligers die bij de uitvering van het werk Bezeman en Ellemers (2007) nemen k een aantal emtinele strategieën. Deze strategieën zijn erp gericht m vrijwilligers p sciaal emtineel vlak te ndersteunen. - geef vrijwilligers feedback ver wat ze hebben bereikt. Dit kan bijvrbeeld gebeuren in een tijdschrift f elektrnische nieuwsbrief; augustus

31 Meer dan werving alleen - zrg vr infrmele bijeenkmsten waarin vrijwilligers en mensen die gehlpen zijn dr vrijwilligers elkaar ntmeten en z kunnen delen wat vrijwilligerswerk betekent vr de mensen die wrden gehlpen. - train cördinatren van vrijwilligerswerk in het creëren van een inspirerende en ndersteunende mgeving waarin waardering wrdt geuit vr de geleverde inspanning. Ok Oudenampsen & Van Vliet (2007) nemen met betrekking tt het cachen van vrijwilligers de taakinhudelijke en sciaal-emtinele aspecten. Zij stellen dat wanneer mensen aan een pdracht zijn begnnen, het belangrijk is dat ze p beide aspecten gecacht wrden zdat zij hun werk ged kunnen den. Wanneer iemand bijvrbeeld vrijwilligerswerk wil verrichten in de vrm van financiële ndersteuning bij uderen, kan het nuttig zijn m een bekhudcursus te vlgen. Dit is een vrbeeld van taakinhudelijke caching. Ok kan gedacht wrden aan het bijbrengen van gespreksvaardigheden. Aan de andere kant is het belangrijk dat vrijwilligers zich betrkken velen bij de rganisatie en sciaal-emtineel wrden gecacht. Iemand met een mentaal zware vrijwilligerpdracht, zals het bezeken van ernstig zieke patiënten, kan er behefte aan hebben m dr middel van caching te leren een gede balans te vinden tussen persnlijke betrkkenheid en een meer zakelijke pstelling. Oudenampsen & Van Vliet (2007) benemen erkenning, waardering en faciliteren van vrijwilligers als belangrijke vrwaarden vr de blijvende inzet van vrijwilligers, evenals het bevrderen van de deskundigheid van vrijwilligers en het zrgen vr interessant vrijwilligerswerk. Daarnaast stellen zij dat de plek van het vrijwilligerswerk in een rganisatie de ndige aandacht verdient. Vrijwilligers kunnen prfessinals niet vervangen, maar ze zijn wel een welkme en ndige aanvulling p het werk van de berepskrachten. 1.5 Cnclusie literatuur Uit de literatuur kmen heel duidelijk een aantal aspecten naar vren met betrekking tt 1. het werven van vrijwilligers a. zrg vr een gede matching tussen vrijwilliger en pdracht b. maak gebruik van het netwerk van mensen die al vrijwilligerswerk den. Veel mensen kmen via anderen aan een pdracht als vrijwilliger. 2. het begeleiden van vrijwilligers als ze aan het werk zijn (cachen) a. schenk aandacht aan taakgerichte en sciale-emtinele aspecten van het vrijwilligerswerk; b. prbeer waardering te uiten; augustus

32 Meer dan werving alleen c. prbeer trts te laten ntstaan. 3. het schlen van vrijwilligers m ze cmpetent te maken in hun taak a. schling is belangrijk m vrijwilligers cmpetent te maken; b. schling is belangrijk m vrijwilligers te binden aan de rganisatie. Er is gezcht naar bestaande methdieken vr al deze nderdelen. De methdieken wrden hiernder weergegeven, gecategriseerd p basis van bvenstaande nderdelen. Hierbij wrdt pgemerkt dat vr nderdeel 2 (cachen) nauwelijks methdieken zijn gevnden. Waarschijnlijk vindt het cachen van de vrijwilligers wel degelijk plaats, maar gebeurt dit znder vast mschreven richtlijn. augustus

33 Meer dan werving alleen 2. Overzicht actuele methdieken en prgramma s In dit hfdstuk wrdt een verzicht gegeven van methdieken en prgramma s die dr het land wrden gebruikt m vrijwilligers te werven, trainen en begeleiden. Per methdiek f prgramma wrdt weergegeven wie de initiatiefnemer is, wat het del is, he de delgrep eruit ziet, wat de werkwijze is, wat de investering is en waar infrmatie te vinden is. Wanneer bij de mschrijving van een methdiek f prgramma een van deze nderwerpen ntbreekt, betekent dit dat hierver geen infrmatie te vinden was. Ok wrden instituten beschreven waar vrijwilligers cursussen kunnen vlgen. Het hfdstuk eindigt met een figuur waarin eenvudig te zien is welke methdiek er bestaat vr welke delgrep en welk del deze methdiek heeft Duizend en één kracht Initiatiefnemer Ministerie van OCW, VROM, VWS en SZW Del In drie jaar tijd allchtne vruwen actief m vlp mee te kunnen den in de Nederlandse samenleving Delgrep Gemeenten Werkwijze/materiaal Op gemeentelijk niveau wrdt invulling gegeven aan beleid m de delstelling te behalen. Infrmatie Methde Feel free t Vlunteer Initiatiefnemer Blming trainingsbureau Del Jngeren kennis laten maken met vrijwilligerswerk, met als uiteindelijke del het actieveren van jngeren m vrijwilligerswerk te gaan den. Delgrep augustus