ienke José Herman Cees Christel Arie Dick arco Nannette Joke Mieke Peter Lars Priscilla ianne Shanice Kyra Ronald Gieta Ben Tayfun Dutch Big Picture

Transcriptie

1 ienke José Herman Cees Christel Arie Dick arco Nannette Joke Mieke Peter Lars Priscilla ianne Shanice Kyra Ronald Gieta Ben Tayfun Dutch Big Picture...WAAR JE GOED IN BENT, DAAR WIL JE BETER IN WORDEN

2 Dutch Big Picture...WAAR JE GOED IN BENT, DAAR WIL JE BETER IN WORDEN

3 De leraar heeft een cruciale rol in de ontwikkeling van de leerling Cock Wielaard, adviseur Dutch Big Picture

4 Niet tegen, maar met leerlingen praten In Amerika vonden de Lentiz-scholen een onderwijsconcept dat erg goed blijkt te werken bij leerlingen in het vmbo. Projectleider Herman ter Buurkes de Vries blikt terug op het project dutch Big Picture dat op vijf Lentiz-scholen werd uitgevoerd. Wat is de kern van dit nieuwe onderwijsconcept? Big Picture gaat er vanuit dat elke leerling ergens goed in is. En waar je goed in bent daar wil je vaak beter in worden. Dat geldt trouwens ook voor leraren. Big Picture wil van de passie in elke leerling en leraar gebruik maken, zodat ze leren en werken met meer plezier en met betere resultaten. Hoe hebben de Lentiz-scholen het concept leren kennen? Een delegatie van Lentiz ging in 2005 op studiereis naar de Verenigde Staten. Daar deden ze inspiratie op bij scholen in probleemwijken die succesvol waren met het concept Big Picture. Oorspronkelijk was de bedoeling het onderwijs op onze havo/ vwo-scholen aantrekkelijker te maken, maar het waren de vmboscholen die ermee aan de slag gingen. De vmbo-schoolleiders waren meteen enthousiast. Ze zagen dat de leerlingen in dit meer levensechte onderwijs echt kennismaken met wat er in de wereld te koop is. Hoe zijn de scholen met Big Picture aan de slag gegaan? Een voorbereidingsgroep vertaalde het Amerikaanse concept naar Dutch Big Picture. Onze aanpak steunt op drie pijlers: de pedagogisch-didactische relatie tussen leraar en leerling en de relatie versterken met zowel het bedrijfsleven als met het middelbaar beroepsonderwijs. Dat was de basis waarmee de vijf vmbo-scholen, elk op hun eigen wijze, zijn gestart. Herman ter Buurkes de Vries, projectleider Dutch Big Picture 4 5

5 De scholen gingen heel zelfstandig aan de slag. Hoe was de onderlinge afstemming en uitwisseling? De voorbereidingsgroep kwam regelmatig bij elkaar. Dat waren interessante bijeenkomsten, de eerste sessies waren lastig. De scholen waren niet gewend met elkaar in gesprek te gaan over didactiek en over wat je doet. Ik denk dat het ook te maken heeft met onzekerheid om anderen in je keuken Ook de betrokken docenten hebben met Big Picture ervaren dat onderwijs op een andere manier kan, één die meer plezier geeft en waardering oplevert te laten kijken, de angst voor het onbekende. Nu is dat weg, omdat docenten zien dat het iets oplevert. Ze zijn trots op hun school en op hun project. Was er geen weerstand tegen deze onderwijsvernieuwing? Sommige docenten vonden het maar soft en ongestructureerd. Door het kleinschalige karakter van de proeftuinen kon het reguliere onderwijs doorgaan en werd de nieuwsgierigheid gewekt. Het mooie was dat de docenten waardering kregen toen ze de rust in de klas zagen, de permanente aanwezigheid van de leerlingen, dat er minder conflicten waren en een forse terugloop van het aantal absenten. Opvallend was dat de meest innovatieve school, het Floracollege in Naaldwijk, afhaakte? Tijdens de pilot bleek naar mijn mening, dat deze school al (te) ver was met de vernieuwing van het onderwijs om deze nog op een goede manier te kunnen verbinden met de principes van Big Picture. Het Floracollege gebruikt overigens wel bepaalde elementen, zoals goede contacten met het bedrijfsleven. Ze zijn op de goede weg. Onderwijsvernieuwing is een organisch proces. Dat kun je niet opleggen. Wat zijn de concrete opbrengsten van dit project? Als we kijken naar de opbrengsten dan is de belangrijkste vraag: zijn de leerlingen hier beter van geworden, zijn ze gemotiveerder en geïnspireerd aan het werk gegaan? Het antwoord is volmondig ja. De kinderen van Big Picture hoef je niet te pushen om op tijd te zijn. Ze blijven het langst op school om hun werk af te maken. We hebben geleerd niet tegen, maar met de leerlingen te praten. En vooral ook echt naar ze te luisteren. Leerlingen hebben goede ideeën over wat ze willen. Ze willen graag uitgedaagd worden om te werken en zich verder te ontwikkelen. Dit eigentijdse onderwijs haalt veel meer uit kinderen, ook op vmbo basis- en lwoo-niveau. En ze hebben nog een plezierige schooltijd. Ik durf wel te zeggen dat onderwijs met persoonlijke aandacht tot aantoonbaar betere resultaten leidt. En de docenten? Ook de betrokken docenten hebben met Big Picture ervaren dat onderwijs op een andere manier kan, één die meer plezier geeft en waardering oplevert. Hoe krijgt dit project een vervolg? Voor de Lentiz onderwijsgroep beschikken we nu over een kist vol Big Picture-ervaringen. Daar kunnen de andere scholen gebruik van maken, ook op havo/vwo-niveau. Het succes zal afhangen van de manier waarop dat gaat gebeuren. Verandering moet vooral voortkomen uit behoefte. Elke school zal voor zichzelf een aanpak moeten kiezen waar de docenten en de leerlingen enthousiast over kunnen worden. Zijn er ook zaken die beter hadden gekund? Ja, de samenwerking met het bedrijfsleven en het mbo kan nog beter. Het mbo is grootschalig, waardoor het moeilijk is om daar goede structurele contacten te leggen en tot afspraken te komen. Voor de samenwerking met het bedrijfsleven staan wetten en regels in de weg, die het bijvoorbeeld heel moeilijk maken om kinderen onder de zestien jaar werkervaring te laten opdoen. Daar moeten we nog een vorm voor zien te vinden, want juist het werken in de praktijk geeft plezier en laat de leerlingen zien waar ze voor leren. Het geeft tevens een goede mogelijkheid tot beroepsidentificatie. 6 7

6 Onderstaande ervaringen zijn naar voren gekomen tijdens vier groepsgesprekken en vragenlijsten in oktober 2008 met docenten, leerlingen en vertegenwoordigers van bedrijven. Verantwoording Er is één heel belangrijk ding: afspraken nakomen. Op de werkplek kom ik afspraken na omdat ik dat echt leuk vind. Op school doe ik het omdat ik geen straf wil Leerling Geuzencollege Docenten over Dutch Big Picture De docenten zijn enthousiast over Dutch Big Picture. Ze werken hard aan de uitvoering, passen werkende weg het concept aan. Het project levert interessante ervaringen, goede voorbeelden en bruikbare tools op. Er wordt hard gewerkt door de betrokken docenten. Dutch Big Picture is een arbeidsintensief project. Dat komt door de intensieve begeleiding en de grote spreiding in projecten, opdrachten en leervragen. Dat vraagt naast een brede inzetbaarheid van de docenten veel vakkennis en veel tijd voor nakijkwerk. De docenten zijn zeer positief over het concept omdat het veel oplevert: gemotiveerde leerlingen die je (sterk) ziet groeien, variatie en leuke thema s. Ze zien grote verschillen met het gewoon onderwijs. Sommige docenten geven aan dat ze door het project minder animo krijgen voor de gewone lessen in de gewone klassen. Teamspirit Ook de teamspirit valt op: docenten gaan anders met elkaar om. Dutch Big Picture is een gezamenlijk en eigen project waar ze qua tijd en commitment in willen investeren. Docenten geven ook aan veel in en van het project te leren, zowel wat betreft het lesgeven aan de hand van thema s als het inspelen op de passies van leerlingen. In alle gespreken wordt ook aangegeven dat docenten van andere klassen, vakken en opleidingen niet altijd positief zijn over Dutch Big Picture. Zij vinden het een luxe situatie (kleine klassen en leerlingen die iets willen). Of ze vragen zich af of leerlingen wel genoeg leren en niet te vrij gelaten worden of dat er juist te hoge eisen worden gesteld aan de leerlingen. Als ze de projecten leren kennen draait dat kritische oordeel vaak (grotendeels) bij. Leerlingen over Dutch Big Picture De passie is bepalend voor het leren in Dutch Big Picture. Leerlingen zijn over het algemeen zeer tevreden over Dutch Big Picture. Leerling Kastanjecollege: Mijn passies zijn toneel en tekenen. Het leuke aan Big Picture is dat je alles kan uitproberen: wat je leuk vindt en wat niet. Ik volg alle vakken door elkaar. Ik heb ook regulier onderwijs gevolgd. Op het Maaslandcollege hadden de leerlingen, deels uit verlegenheid, moeite hun mening onder woorden te brengen. Hun passies zijn meer beroepsgericht en in eerste instantie weinig specifiek. 8 9

7 Het Geuzencollege en Schievestecollege richten zich op de Met name leerlingen van Kastanjecollege verwoorden verschillende Begeleiding een meer of minder grote rol. Daar zijn leerlingen weliswaar jonger bovenbouw. Leerlingen worden voor dit project geselecteerd, op principes van Dutch Big Picture goed. Bijvoorbeeld ten aanzien van Er is veel aandacht voor de motivatie en begeleiding van de leer- dan de (mbo)stagiairs die de bedrijven kennen, maar er is ook meer basis van een passie en als oplossing voor eerder in de opleiding het leren van vakken en eigen verantwoordelijkheid: ling bij zijn persoonlijke en beroepsgerichte ontwikkeling. Leerlin- speelruimte wat betreft voorgeschreven werkzaamheden/leerdoe- ervaren motivatie- of prestatieproblemen. Passies komen minder expliciet en minder als rode draad van het curriculum aan de orde. Het Schievestecollege focust op (potentiële) uitvallers. Het gaat om leerlingen met problemen. De nadruk ligt op persoonlijke begeleiding en het ontdekken van een passie en een perspectief. Passie en motivatie zijn vooral gekoppeld aan stage en (gaan) werken. De jongeren van de groep doen op de stage meer praktijkervaring op, waarbij ze op school de theorie daarover krijgen. Leerling Kastanjecollege: Je moet ook zelf willen leren. Je kan ook alles knippen en plakken in een werkstuk en dan leer je niks. Ook in de andere scholen onderkennen leerlingen het bijzondere van Dutch Big Picture: gen herkennen en waarderen dit in alle pilots. Stage Leerling Geuzencollege: De mentor is goed. Die stimuleert ook en zegt wat je moet doen. Als je iets niet snapt dan legt hij het uit, je kan altijd dingen vragen en dat loopt goed. Alle leerlingen zijn positief tot zeer positief over de stages. Ze len. Werkgevers gaven herhaaldelijk aan verrast te zijn door deze leerlingen qua motivatie en prestaties. Ook hier wordt van leerlingen verwacht dat ze zelf de bedrijven benaderen. Ze worden hierop voorbereid met sollicitatietraining en tips. Alleen als het hen echt niet lukt een plek te vinden worden ze geholpen vanuit de opleiding. Het Schievestecollege richt zich op doorstroming naar het mbo (niveau 1 of startkwalificatie) en werkt daarom met erkende leerbedrijven. De andere projecten doen dat bewust niet. Zij willen zich juist profileren door bedrijven (en leerlingen) een grote vrijheid te geven hoe de periode wordt ingevuld. Leerling Schievestecollege: Leerling Schievestecollege: vinden dat ook een sterk punt van Dutch Big Picture. Dit is beter dan vijf dagen school. Werkstukken maken is leuk! Je leert hetzelfde als andere leerlingen in een hele week. We werken alleen anders. Het is allemaal niet zo gehaast als bij de andere klassen, we krijgen er de tijd voor. Stagebedrijven over Dutch Big Picture In drie van de vier projecten neemt praktijkleren een belangrijke plaats in. In de onderbouwprojecten gaat het dan om korte periodes met als doel oriëntatie op de passie (hoe ziet dat er in de Het Geuzencollege beschouwt leren in de praktijk als kern van de opleiding. Het is belangrijk dat de leerling de ruimte krijgt zijn passie te onderzoeken en te ontwikkelen. Alle projecten letten er op of het bedrijf voldoende en adequate praktijk uit; wat zijn voor- en nadelen) en een eerste kennisma- begeleiding kan en wil geven. Ze verschillen wel in de mate waarin ze Een belangrijk doel is deze leerlingen weer perspectief te geven. Dat lijkt te lukken. Zo doen jongens die bij het gesprek waren in februari al examen en gaan de maanden tot de zomervakantie alvast naar het Albeda College. Ondertussen besteden ze meer aandacht aan Engels en Nederlands. Op deze manier kunnen ze wennen aan het mbo. Leerling Geuzencollege: De dingen waar je nog niet goed in bent, kun je wel leren. Je leert juist van dingen die moeilijk zijn. king met werken. Probleem is dat bedrijven voor de heel jonge leerlingen geen werk hebben en ook niet altijd de tijd en vaardigheden hebben om ze te begeleiden. Het benaderen van ouders met een passiegerelateerd beroep blijkt goed te werken. Leerlingen worden ook gestimuleerd om zelf op zoek te gaan. Medewerking krijgen van bedrijven en beroepsbeoefenaars lukt redelijk goed. zelf ook actief begeleiden tijdens de praktijkperiode. Het Schievestecollege, met de moeilijke deelnemersgroep, doet dat heel bewust wel en indien nodig ook intensief. De andere doen dat meer op afstand. Wat hebben ze geleerd? Eigenlijk alle leerlingen bevestigen dat zij veel geleerd hebben van Dutch Big Picture, met name van de stage-ervaringen maar ook van het zelfstandig werken, de begeleiding en het gemeenschapsgevoel In de bovenbouwprojecten speelt ook de beroepsvoorbereiding op de school

8 Dutch Big Picture op het Kastanjecollege / MAVO Maassluis Maassluis Mavo, vmbo (economie, zorg & welzijn) 513 leerlingen Aantal leerlingen Big Picture Leerjaar 1: 28 leerlingen Leerjaar 2: 15 leerlingen Leerjaar 3: 2 leerlingen Kenmerken Leerlingen werken passiegericht aan projecten. Daarnaast hebben zij een aantal reguliere vakken als wiskunde, Engels, Duits of Frans. Op deze wijze leren zij veel vaardigheden en competenties om tot een goede aansluiting met het mbo te komen. Elke groep heeft een vaste docent/coach, die de leerlingen bij hun werk begeleidt. De brugklas heeft één vaste docent voor de hele week en een vast lokaal. Hierdoor is persoonlijke aandacht voor de leerling mogelijk. De docent is generalist, heeft een brede blik en is in de eerste plaats pedagoog. Zo heeft hij/zij een goede kijk op het leerproces van de individuele leerling. De beoordelingen zijn gebaseerd op prestaties, portfolio s, echte activiteiten en getoonde vaardigheden. De bedoeling is dat de hoofddocent vier jaar met de leerlingen meegaat. Behalve de hoofddocent geven soms twee andere docenten, naast hun gewone baan, twee dagdelen per week les in het vaste lokaal. Het kleine aantal docenten zorgt voor samenhang in de leerstof. Ze zien elkaar elke dag. Vertel mij wat je leuk vindt, dan gaan we dat samen leren Paul Lakens, adviseur Dutch Big Picture Ervaringen Betrokkenheid ouders is groot. Veel aandacht voor en betrokkenheid bij de leerling. Dit is ver uitgewerkt in de uitvoering van het onderwijs. Deze uitwerking is ook sterk verbonden met de persoonlijke drijfveren van de docenten. Samenwerking met het mbo en de bedrijven is relatief nieuw in de school. Dit is een onderdeel om verder te ontwikkelen

9 Ik ben dol op het werken met kleine kinderen. Later wil ik verloskundige worden of werken in een kinderdagverblijf Een folder over Big Picture op de basisschool maakte Kyra nieuwsgierig. Ze ging kijken op het Kastanjecollege en vond het heel speciaal dat ze daar met laptops werken en dat je zelf ook mocht kiezen. Kyra is dol op kleine kinderen. Op school en op stage kan ze daar volop mee bezig zijn. Ze wil stage lopen bij een verloskundige. Kyra gaat nu met plezier naar school: Ik ga graag naar school omdat ik de dingen leer die ik interessant vind. Hoe weet je nou echt wat je passie is? Je moet het gewoon doen. Een meisje in mijn klas wilde graag met kinderen gaan werken, maar na een stage op een kinderdagverblijf werd ze er helemaal gek van. Nu wist ze dat in een paar dagen, terwijl ze anders misschien een hele opleiding daarvoor had moeten doen. Zelfstandig leren betekent dat je ook niets kunt doen? Dat zou je denken, maar dat is niet zo. Wij maken voor elk project een voorstel dat aan bepaalde eisen moet voldoen. Voor dit project moet je ook kennis uit vakken als wiskunde en geschiedenis verwerken. Daarna maak je een eindproduct en een presentatie. Een klasgenoot van mij maakte bijvoorbeeld een mooi leesboekje voor kinderen met dyslexie. Presenteren is een belangrijk onderdeel van Big Picture. Hoe werkt dat? Je vertelt wat je onderzocht hebt en wat je geleerd hebt. Mijn vorige project ging over kanker. Op internet ben ik op zoek gegaan naar nieuwe vormen van kanker en ik heb mensen geïnterviewd die kanker hebben of hadden. Na mijn presentatie kreeg ik veel goede feedback. Ze vonden het knap dat ik er zo goed over kon praten en ze wilden graag nog meer informatie. Hoe kom je op zo n onderwerp? Verschillende mensen in mijn omgeving hebben kanker gehad. Ik wist nooit precies waar ze het over hadden. Ik wilde er gewoon meer over weten. Kyra Mansoer (2 mavo)

10 Nienke Brouwer (3 mavo) Mijn passies zijn theater en tekenen. Bij een kunstenaar in Delft ga ik werken aan mijn eindproduct, een tekenfilm over mijn poes Floortje.. Mijn passies zijn theater en tekenen. Bij een kunstenaar in Delft ga ik werken aan mijn eindproduct, een tekenfilm over mijn poes Floortje Nienke ging na de basisschool naar een gewone middelbare school met veel vakken en leraren voor de klas. Ze hoorde van Big Picture op het Kastanjecollege, waar je je passie kon volgen. Dat sprak haar aan. Samen met een ander meisje zit je officieel in de derde klas, maar je doet mee met de tweedeklassers. Is dat geen probleem? Bij Big Picture is dat geen probleem. Elke leerling heeft zijn eigen programma. In de derde ga je je al voorbereiden op het examen. Ik spreek bijvoorbeeld met de leraren af wanneer ik toetsen wil maken. Hoe gaat leren met je passie? Tijdens Big Picture ontdekte ik al vrij snel dat ik een andere passie heb dan ik eerst dacht. Ik wilde dolgraag iets met bloemen maar al snel kwam ik erachter dat ik theater en tekenen nog leuker vind. Ik wil graag creatief therapeut worden. Dan ga je kinderen die een probleem hebben begeleiden met creatieve activiteiten. Ik heb al stage gelopen bij een therapeut en bij een kinderdagverblijf voor kinderen die nog Nederlands moeten leren. Binnenkort ga ik verder met mijn passie voor tekenen tijdens een stage bij een Delftse kunstenaar. Bij hem ga ik werken aan mijn eindproduct, een tekenfilm over mijn poes Floortje, die allerlei avonturen beleeft. Hoe weet je wat je passie is? Je zoekt eerst zelf en de leraar helpt je. Je praat er ook met klasgenoten over. Iedereen helpt elkaar en zo krijg je voor jezelf een helder beeld. Je zit in een aparte groep, heb je contact met de andere leerlingen? We zitten in een aparte vleugel. Maar we sporten samen en in de pauze zien we elkaar ook. Wat me opvalt, is dat we binnen Big Picture op een gewone manier met elkaar omgaan. Wij kijken niet apart naar bruggers. Die horen er gewoon bij. Wat spreekt je aan in de manier van werken? Dat je heel praktisch werkt, levensecht leren noemen we dat. Bij een project bepaal je wie je hulp gaat vragen, waar je stage wilt lopen en van wie je feedback wilt, want je wilt weten waar je goed in bent en waar je het beter kunt doen. Daarbij gebruik je een duidelijke planning. Voor mij is het een kick om zo snel mogelijk antwoord te vinden op alle vragen, zodat ik kan gaan werken aan de presentatie. Die houd je voor je eigen klasgenoten en leraren, maar ook voor je ouders en andere mensen die je wilt uitnodigen, bijvoorbeeld je stagebedrijf. Welke leerlingen zou je Big Picture aanraden? Voor kinderen die zelfstandig zijn. Je moet het leuk vinden om zelf te bepalen wat je wilt leren en hoe je wilt leren. Je moet het leuk vinden zelf aan de slag aan te gaan en zelfstandig te werken. 16 Nienke Brouwer (3 mavo) 17

11 Mijn passie is om onderwijs zo in te vullen dat een leerling plezier heeft in leren en dus leert dat leren leuk is. Naast feitenkennis, vooral leef kennis opdoen. Zodat ze blijven leren, ook als ze 80 jaar zijn Rianne Koole, teamleider Kastanjecollege MAVO Maassluis en pilotleider Dutch Big Picture Rianne Koole is teamleider op het Kastanjecollege en was betrokken bij de opzet van Dutch Big Picture voor het Kastanjecollege. Ben Sijstermans begon zijn loopbaan als leerkracht op de basisschool. Hij werkt nu ruim dertig jaar in het onderwijs en stond het grootste deel van zijn loopbaan voor de klas: Voorheen gaf je les. Zolang het stil was in de klas leek het alsof de leerlingen veel leerden. Nu is er meer interactie. Deze aanpak geeft veel meer voldoening, want de leerling geeft het gelijk aan als hij niet verder kan en hulp nodig heeft. Rianne: Big Picture is ook minder vrijblijvend. Je krijgt een vertrouwensband met de leerlingen omdat je tegen elkaar zegt wat je goed vindt en waar het beter kan. Ben: De kinderen geven duidelijk aan wat ze willen. In mijn groep zitten twee leerlingen die al in de derde klas zitten. Zij moeten ondertussen ook de examenstof beheersen. Wat ze niet in de eigen projecten en opdrachten leren moeten ze toch weten. Daar zorg ik voor. Bijvoorbeeld door een vakdocent in te schakelen die deze leerlingen wat extra lessen geven. Rianne: Dat werkt goed bij deze leerlingen. Ze willen dolgraag dat diploma halen. De leerlingen gaan veel meer zelfstandig aan de slag en als ze vastlopen, zoeken ze de docent op. Een buitenstaander zou kunnen denken dat de leerlingen niet goed kunnen omgaan met al die vrijheid? Rianne: Dat beeld krijg je misschien als je alleen een traditionele klas kent waar de leerlingen in rijen zitten en stil luisteren. Wat je niet meteen ziet is dat we behoorlijk wat eisen stellen aan de leerlingen. Bij de presentaties en de werkstukken wordt stevige feedback gegeven. En je moet natuurlijk niet vergeten dat de leerling de onderwerpen kiest waar hij of zij echt meer over wil weten. Als je 18 19

12 Mijn passie is dat ik het fantastisch vind te zien hoe een kind groeit tijdens een project. contacten leggen met levensechte leerplekken en hiervan een project maken door de leerlingen vind ik enorm stimulerend je passie volgt hoeven anderen je niet aan te moedigen; alleen even te helpen als het even niet lukt. Kinderen mogen zelf bepalen wat ze leren. Is het niet mogelijk dat ze bepaalde kennis missen? Ben: De Slag bij Nieuwpoort zullen ze niet kennen, maar deze kinderen zijn wel beter opgeleid in samenwerken, feedback geven en ontvangen, presenteren en zelfstandig werken. Dit zijn competenties die in het mbo hoog gewaardeerd worden. Natuurlijk letten we wel goed op of de door het Ministerie van Onderwijs vastgestelde kerndoelen per vak gehaald worden. Deze aanpak is wel lastig voor ouders en basisscholen die alleen traditioneel onderwijs kennen? Rianne: Nu we voor het tweede jaar met Big Picture werken kunnen we laten zien hoe enthousiast de kinderen zijn. Docenten van groep 8 van de basisscholen die we hadden uitgenodigd waren aangenaam verrast. Een leerkracht stelde zelfs vast dat hij een leerling wel heel erg tekort had gedaan. Dat was een wiebelige jongen, die op de basisschool veel aandacht vroeg omdat hij niet stil kon zitten. Hier hoeft ie niet de hele dag op een stoel te zitten; hij heeft het niet alleen naar zijn zin, maar doet het ook heel goed. Dat was wel een eyeopener voor deze docent. Ouders spelen een actieve rol. Hoe krijg je ze zo ver? Rianne: Het is belangrijk dat ouders en kind bewust kiezen voor Big Picture. Bij de aanmeldingen tekenen ze ervoor dat ze actief zullen zijn bij het onderwijs van hun kind. Ze zijn bijvoorbeeld aanwezig bij de presentaties. Voor de kinderen is het natuurlijk belangrijk dat ze hun ouders kunnen laten zien waar ze trots op zijn. Het is mooi te zien als bij zo n eerste presentatie niet alleen de ouders, maar ook opa en oma met een brok in de keel zien hoe hun kleinkind presenteert wat hij geleerd heeft. Ben: We gaan ook op huisbezoek. Dat vinden ouders heel plezierig. De betrokkenheid is groter. Via de activiteiten op school en de betrokkenheid bij hun eigen kind zijn ze een partner in het leerproces. Loert het gevaar niet dat de ouders zich met de inhoud van het onderwijs gaan bemoeien? Rianne: Dat is niet zo. Tegenwoordig neemt de school steeds meer taken over van ouders, al dan niet in opdracht van het ministerie zoals seksuele voorlichting en burgerschapskunde. Bij Big Picture zien we dat ouders het op prijs stellen als ze een rol kunnen spelen. Ben: Ouders zijn kritisch. Ze stellen vragen in het belang van hun kind. Als je open communiceert blijkt heel veel mogelijk. Ouders verwachten niet dat alles perfect is, dat je een kant-en-klaar antwoord hebt op hun vragen. Hoe reageren collega s in het reguliere onderwijs? Rianne: Die waren aanvankelijk heel sceptisch, maar ze zien nu het enthousiasme van de leerlingen en de leraren. Er zijn nu collega s die zich aanmelden om een groep te draaien. De ontwikkelingen zijn positief, maar voor mij is 2010 een belangrijk jaar als de eerste leerlingen van Big Picture examen doen. Ik hoop dat zij met een mooi diploma en veel extra s onze school verlaten. Ben Sijstermans, docent Big Picture 20 21

13 Juist door dat goede contact heb ik het gevoel dat je als ouders samen met de leraar om het kind heen staat Ouders die op de basisschool actief zijn voor hun kind, moeten hiermee meestal stoppen als hun kind naar de middelbare school gaat. Daar is de ondersteuning van de ouders niet meer zo nodig. Voor José de Bruin biedt Big Picture op het Kastanjecollege de mogelijkheid betrokken te zijn bij het onderwijs van haar beide dochters in het voortgezet onderwijs. Hoe ziet die rol van actieve ouder eruit? Ik help met de boodschappen en ga mee met excursies. Maar het gaat verder, want elk kwartaal is er een presentatie waarvoor je als ouder wordt uitgenodigd. Je ziet daadwerkelijk wat je kind doet op school. Daar ben ik erg tevreden over. In het reguliere onderwijs zie je vaak dat kinderen aan het eind van de tweede klas in een dip komen. Dat zie ik niet bij Lois. Ze gaat graag naar school en is nu al aan het bedenken wat ze na deze school wil gaan doen. Big Picture heeft haar geholpen? Ja, door projecten te doen weet ze wat ze interessant vindt. Lois heeft op een kantoor stage gelopen. Dat heeft ze gezien en ze wil daar niet verder in gaan. Op dit moment is ze bezig met toerisme. Dat trekt haar meer. Dat is het mooie van Big Picture, dat je kunt verkennen waar je echt in verder wilt. De projecten zijn echt serieus. Het eerste project van Lois ging over zichzelf, wie ze is en wat ze wil. Die presentatie ging haar makkelijk af. Ze dacht dat het volgende project ook een makkie zou zijn, maar ze kreeg stevige feedback. Nu zie je dat ze steeds dieper in de projecten gaat en daardoor ook verder in de lesstof komt. Kinderen werken veel zelfstandig. Mist u de vertrouwde leraar niet? Nee, dit onderwijs past heel goed bij het kind. De leraar is begeleider en er is een uitstekende samenwerking. Je kent de leraar heel goed. Die komt in het eerste jaar thuis kennismaken. Hij kent de situatie. We weten elkaar te vinden bij positieve ontwikkelingen, maar ook als er bijgestuurd moet worden. Dat is voor kinderen in deze leeftijdsfase heel belangrijk, want als het misgaat op school heeft het vaak te maken met de persoonlijke ontwikkeling van het kind. Juist door dat goede contact heb ik het gevoel dat je als ouders samen met de leraar om het kind heen staat. Uw andere dochter Nadia gaat ook naar Big Picture. Dat is haar eigen keus. Eerst was ze er op tegen om naar dezelfde school als haar zus te gaan. We zijn bij verschillende scholen gaan kijken, maar het is het Kastanjecollege geworden. Ze ziet hoe haar zus met plezier leert en ze ziet onze betrokkenheid, want ze gaat ook altijd mee naar de presentaties. Dat wilde ze ook. José de Bruin, moeder van Loïs (2e jaars Big Picture-leerlinge op het Kastanjecollege) en Nadia (start in 2009 op het Kastanjecollege) 22 23

14 Dutch Big Picture op het SCHIEVESTECOLLEGE Schiedam Mavo, vmbo (techniek, economie, zorg & welzijn, intersectoraal) 385 leerlingen Aantal leerlingen Big Picture Leerjaar 4: 18 leerlingen Kenmerken Gericht op leerlingen van de bovenbouw, die uitvallen of dreigen uit te vallen. Doel is leerlingen te helpen hun passie te ontdekken en vervolgens perspectief te ontwikkelen naar een kwalificatie (doorstroom naar mbo niveau 1, of startkwalificatie). Stage is belangrijk. Gericht op doorstroming naar het mbo en de school werkt daarom met erkende leerbedrijven. De bedoeling is dat leerlingen al snel levensechte leerervaringen opdoen bij bedrijven of instellingen. De leerling gaat zelf op zoek naar een passende leerplek en informeert zelf naar de mogelijkheden. Tussen bedrijf/instelling, mentor en leerling worden afspraken gemaakt wat de leerling op deze leerplek gaat leren en welke bijdrage de leerling aan het bedrijf/instelling gaat leveren. De school begeleidt de leerling, bezoekt regelmatig de leerplek, zorgt voor aanvullend en ondersteunend onderwijs. Aan het einde van de projectperiode (van meestal ca. 8 weken) verzorgt de leerling op school een presentatie over zijn/haar project. Daarbij wordt ook de praktijkbegeleider vanuit het bedrijf/de instelling uitgenodigd. Onderwijs vanuit je passie: lekker aan de slag in de praktijk Rick van Dam, adviseur Dutch Big Picture Ervaringen Dutch Big Picture haalt leerlingen weer naar school die al waren uitgevallen of die dat dreigden te doen. Veel aandacht en intensieve begeleiding zorgen voor nieuw perspectief. Sterke kanten zijn leerlingen stimuleren en competentieontwikkeling door te sturen op gedrag. Goede contacten met bedrijven waarop ze voort kunnen bouwen. De school zet daar expliciet op in. Samenwerking met mbo is in ontwikkeling en het is noodzakelijk leerlingen daar te blijven volgen. We bouwen voort op ontwikkelingen die reeds in de school gaande waren

15 Ik wil graag leren door met mijn handen te werken Tayfum Turak is gek van auto s. Hij wil werken met auto s en motoren. Sleutelen is zijn passie. Motoren zijn soms ingewikkeld, maar ik vind het fantastisch om ze uit elkaar te halen en te repareren. Ik hoef niet eerst een boek te lezen over hoe het allemaal werkt. Het liefst heb ik dat de leraar of stagebegeleider het vervangen van de remmen van het linkerwiel van een auto voordoet en dat ik dan het rechterwiel doe. De computer wordt steeds belangrijker in de garage. Met een uitleesapparaat kun je zien wat er hapert in een motor. Dan ga je zelfstandig aan de slag. Met de computer kun je testen of het weer werkt. Dat vind ik een leuke manier om te leren. Automonteur is wel een vak. Soms is het echt moeilijk om een storing te vinden. Ik heb meegemaakt dat een auto twee weken op de brug stond. De eigenaar flipte helemaal, maar ik bleef rustig zoeken. Uiteindelijk hebben we het gevonden en gemaakt. Wat vind jij goed aan Big Picture? Minder theorie en meer praktijk. We hebben drie dagen stage en twee dagen school. Ik wil graag leren door met mijn handen te werken. Wat wil je later worden? Ik ga volgend schooljaar op het Zadkine verder met motorvoertuigtechniek. Uiteindelijk wil ik APK-keurmeester worden. Heb je contact met de andere leerlingen op het Schievestecollege? Ik heb ook vrienden die het gewone onderwijs volgen. We zitten in aparte lokalen, maar ik zie ze in de pauze en na school. Eerst vonden ze Big Picture maar niks, maar nu willen ze er ook naar toe. Wat heb je geleerd met Big Picture? Zelfstandig werken en dat je goed Nederlands moet leren. We krijgen veel taal, schrijven en spreken. Je moet zelf een brief schrijven naar het bedrijf waar je stage wilt lopen en je moet ze ook weer met een brief bedanken. Ik heb een interview gehad met de politie en ik regel stages voor derdeklassers. Daar leer je veel van, omdat je heel goed merkt waar je het voor nodig hebt. Tayfun Turak (4 vmbo motorvoertuigtechniek) 26 27

16 Als mijn vriendinnen in het gewone onderwijs les krijgen, ben ik vaak op stage. Daar voel ik me wel heel gelukkig over en mijn vriendinnen zijn daar ook wel een beetje jaloers op Shanice Limon (4 vmbo verzorging) Shanice Limon volgde drie jaar gewoon onderwijs op het Schievestecollege. Ze was niet zo goed in het vak biologie, maar wel in Nederlands en verzorging. Nu, in de vierde klas, kan ze met Big Picture haar passie volgen. En het mooie is dat ze op school ontdekte dat die passie is veranderd. Toen ze begon dacht Shanice dat ze het liefst met kinderen of dieren wilde gaan werken. Ze liep stage bij een kinderdagverblijf en bij het Dierenhonk aan de Kruiskade. Ze knutselde met kinderen, verschoonde de hokken van de dieren en gaf ze te eten. Later ontdekte ze dat ze meerdere passies heeft. Inmiddels heeft Shanice ervoor gekozen om komend schooljaar de kapsteropleiding te gaan doen op het Albeda College. Wat vind je goed aan Big Picture? Het leren op school is veel leuker. Je hebt maar twee leraren en die hebben meer aandacht voor je. Je werkt zelfstandig, maar als je het even niet snapt legt de leraar het beter uit. Je leert veel in de praktijk. Bij verzorging oefenen we bijvoorbeeld om rollers in te zetten bij vrouwen uit de buurt. Die komen als klant. Je moet ze ontvangen, kopje thee aanbieden en een praatje met ze maken. Ik had een keer een mevrouw als klant die, net als ik, fan was van Goede Tijden Slechte Tijden. Dan praat je makkelijk een half uur vol. Heb je contact met de andere leerlingen op het Schievestecollege? Als mijn vriendinnen in het gewone onderwijs les krijgen, ben ik vaak op stage. Daar voel ik me wel heel gelukkig over en mijn vriendinnen zijn daar ook wel een beetje jaloers op. Wat heb je geleerd met Big Picture? Ik heb geleerd om samen te werken. In een normale klas doe je veel alleen, terwijl je bij Big Picture juist veel samen doet. Dat was in het begin best wel moeilijk, want je geeft elkaar feedback. Soms is dat heel lastig, bijvoorbeeld als je tegen een goede vriendin moet zeggen wat je niet zo goed vindt. Waar werk jij over een paar jaar? Ik ben nu bezig met kleding en mode. Het liefst wil ik later in een kledingzaak gaan werken. Mijn droom is dat ik over vijf jaar werk in een hippe kledingzaak, ergens in het centrum van Rotterdam

17 Met Big Picture raken we blijkbaar een gevoelige snaar. Die moet je zien te vinden, want deze leerlingen leren niet omdat een leraar het wil Dick van Eijk is coördinator techniek en samen Arie Eichhörn begeleider van de vierde klas Big Picture. Het Schievestecollege werkt nu twee jaar met Big Picture in het derde en vierde leerjaar. Leerlingen kunnen tussentijds instromen. Big Picture is hier een project om te voorkomen dat leerlingen uit de boot vallen. Het tweede jaar telt nu twintig leerlingen, waarvan er naar verwachting 18 hun vmbo-diploma gaan halen. Dat is een prestatie van formaat. Dick van Eijk: Al deze kinderen hebben hun eigen problematische verleden, met veel schoolverzuim. Zonder Big Picture hadden we deze 18 diploma s niet uitgereikt. Soms hebben we de leerlingen letterlijk van straat geplukt. Hoe krijg je ze weer terug in school? Met Big Picture raken we blijkbaar een gevoelige snaar. Die moet je zien te vinden, want deze leerlingen leren niet omdat een leraar het wil. Praten is belangrijk. De ene keer moet je ze uit de put trekken en een andere keer tot de orde roepen. De meesten hebben niet alleen op school een probleem, maar ook thuis of op straat. Als thuis de zaak escaleert moet je daar op school wel iets mee doen. Big Picture is je passie volgen. Hoe werkt dat met deze leerlingen? Voor deze leerlingen is het moeilijk te zeggen wat hen werkelijk raakt. Het was onze opdracht om van niets naar iets te komen. Je moet niet te hard van stapel lopen. Met kleine activiteiten beginnen en dan verder uitbouwen. Persoonlijke relaties met de ouders zijn belangrijk. Het mooiste compliment kreeg ik laatst van een moeder. Ze zei dat ze door Big Picture een ander kind had gekregen. Die aanpak was wel een radicale breuk met regulier onderwijs? In onze aanpak staat niet de leerstof, maar de leerling centraal. De praktijk staat altijd voorop. Als ik bij natuurkunde moet uitleggen hoe krachten en armen werken dan laat ik in het praktijklokaal zien dat je met een balk eenvoudig in je eentje een auto van de grond kunt tillen. Dan zijn ze verbaasd en worden ze nieuwsgierig. Het gaat erom dat er echte interesse is. Hoe denken anderen in de school over Big Picture? We krijgen ook leerlingen van andere scholen die via via gehoord hebben dat Big Picture een succesformule is. Voor leerlingen van de basisberoepsgerichte leerweg (BL) is dit de ideale vorm. Leerlingen weten waar ze voor leren. Big Picture vraagt voor docenten een andere rol: je moet coachen, organiseren en met iedereen kunnen praten in en buiten de school. Wat zou nog beter kunnen? Ik zou Big Picture graag breder willen maken in onze school. Het rendement van ons onderwijs kan erdoor omhoog. We hebben geleerd dat we meer gebruik moeten maken van het echte leven. Ik denk dat er meer kinderen te redden zijn. Dick van Eijk, coördinator techniek en begeleider 4e klas Arie Eichhörn, begeleider 4e klas 30 31

18 Het mooiste compliment kreeg ik laatst van een moeder. Ze zei dat ze door Big Picture een ander kind had gekregen Het is de combinatie van doen en veel praten Arie Eichhörn is docent voertuigtechniek. Hiervoor werkte hij op de bedrijfsschool van scheepswerf Wilton Feyenoord, als projectleider voor projecten met allochtonen en werklozen. Het interview vindt plaats terwijl een groep leerlingen zelfstandig werkt. Tussendoor wordt Arie om advies gevraagd of geeft hij ongevraagd een aanwijzing. Hij is enthousiast over Big Picture. In het reguliere onderwijs volg je het boek en de vooraf gemaakte planning. Bij Big Picture maken we zelf een planning, op basis van wat de leerling wil leren. In de twee dagen dat ze op school zijn, help je ze bij de problemen die ze op de stage tegenkomen. Dat kan techniek zijn, maar soms ook een algemeen onderwerp. Dan ben je aan het uitleggen hoe het zit met Prinsjesdag. Wat is volgens jou het geheim van het succes van Big Picture? Big Picture is kleinschalig. Je wilt samen met de leerling een doel bereiken. Dat maakt het werk ook heel dankbaar, om iemand die ontspoord is weer op de rails te krijgen en een toekomst te bieden. Soms trek je mensen echt uit de rotzooi. Dat vraagt nogal wat van de docent? We zijn een soort sociaal werker. Je moet hard kunnen zijn en durven ingrijpen als het mis dreigt te lopen op school of op de stageplaats. En als deze leerlingen straks de school verlaten? Dit zijn kwetsbare jongeren, daarom houden we de vinger aan de pols. Met het Zadkine of Albeda College hebben we afspraken om contact te houden over hoe het verder gaat op het mbo. Wat is jouw passie? Van niets iets maken. Leerlingen die afgeschreven zijn een toekomst bieden door ze trots te laten zijn op wat ze zelf kunnen. Als we dat voor elkaar boksen ga ik met plezier naar mijn werk

19 Ik liet hem klanten helpen en je zag dat hij wilde leren Marco en René Govaart leiden sinds 2001 het bedrijf dat in 1965 door hun vader gesticht is. Ze hebben een doe-het-zelfzaak en maken bij hun klanten alles tussen vloer en dak. Hun slagzin als maatwerk gewenst is past wonderwel bij de aanpak van Big Picture. Het maatwerk van de gebroeders Govaart heeft Dylan van Gogh van het Schievestecollege in ieder geval flink op weg geholpen. Marco: Mijn vader moest stoppen met zijn werk op zaterdag. Dat hoorde de vader van Dylan, die klant bij ons was. Hij stelde voor dat zijn zoon bij ons op stage kwam. Hoe ging dat met de stage? In het begin was het lastig voor Dylan. Hij is dyslectisch en had ook moeite met rekenen. Daarom heb ik hem eerst sommen laten maken. Dat ging steeds beter en je zag dat hij ook meer zelfvertrouwen kreeg. Ik liet hem klanten helpen en je zag dat hij wilde leren. Zijn omgangsvormen werden steeds beter. Dat is wel belangrijk, want wij zijn een klein bedrijf. Eigenlijk hebben we geen tijd voor stagiaires. We willen de energie die we er in steken ook terugzien. Bij Dylan was dat gelukkig het geval. Hij doet het prima. Had u veel contact met zijn school? We werken zes dagen per week en dan heb je weinig tijd. De begeleider is wel regelmatig hier geweest voor Dylan. Zo lang het goed gaat hoeven wij niet met de school te gaan praten. Benieuwd hoe het verder gaat met Dylan op het Albeda College? Jazeker. We kunnen hem ook goed blijven volgen, want Dylan werkt inmiddels vier dagen in de week bij ons. Een dag in de week gaat hij naar zijn nieuwe school, het Albeda College. Voor ons is Dylan inmiddels een waardevolle kracht. Hij helpt zelfstandig klanten, gaat mee op karwei en ik kan hem ook al dingen laten maken. Het is hier niet alleen zijn werk, we bieden hem ook structuur en regelmaat. Zo kan hij zich ontwikkelen tot een trotse vakman. Marco Govaart, was stagebegeleider van Dylan van Gogh en is nu zijn baas 34 35

20 Dutch Big Picture op het Geuzencollege Vlaardingen Mavo, vmbo (economie, zorg & welzijn, intersectoraal) 803 leerlingen Aantal leerlingen Big Picture Leerjaar 3: 8 leerlingen Leerjaar 4: 6 leerlingen Kenmerken Big Picture is bestemd voor vmbo-leerlingen op alle niveaus. Maximaal 15 leerlingen per leerjaar. De leerling kiest bewust voor Big Picture, na een gesprek met de Big Picture-coach over de eigen voorkeuren en passie. Samen met de coach ontwikkelt de leerling een persoonlijk leerplan. De leerling leert al snel op een levensechte leerplek, in diverse opdrachten op school en op een bedrijf of instelling. Leerlingen gaan twee dagen per week werken bij een bedrijf aan een bedrijfsopdracht. Intensieve contacten met de betrokken bedrijven zijn belangrijk. Elk semester wordt een nieuw thema behandeld. Bij de algemene vakken, zoals wiskunde, biologie, Nederlands en Engels, zitten alle leerlingen samen met andere leerlingen uit intersectorale programma s in de klas. Deze vakken worden zoveel mogelijk afgestemd op het thema. De docenten werken veel samen en worden allemaal betrokken in het lesprogramma. Ervaringen Veel aandacht voor en betrokkenheid bij de leerling. Passie van de leerling wordt breed als uitgangspunt genomen. Punt van aandacht is of dit traject een nog bredere uitstroom kan waarborgen. Samenwerking met mbo en bedrijven mag beter. Leren vanuit je passie, een grotere motivatie bestaat niet Evelien Quinten, lid begeleidingsgroep Dutch Big Picture 36 37